text_structure.xml 64.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 14 czerwca 1977 r. Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, obradująca pod przewodnictwem posła Franciszka Sadurskiego (ZSL), rozpatrzyła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w roku 1976 w częściach dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">- Ministerstwa Spraw Wewnętrznych,</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">- Prokuratury Generalnej PRL,</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">- Państwowego Arbitrażu Gospodarczego,</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">- Urzędu do Spraw Kombatantów,</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">- Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z podsekretarzem stanu gen. bryg. inż. Mirosławem Milewskim, Prokuratury Generalnej PRL z zastępcą Prokuratora Generalnego PRL Kazimierzem Kukawką, Państwowego Arbitrażu Gospodarczego z wiceprezesem Czesławem Urą, Urzędu do Spraw Kombatantów z wiceministrem Stanisławem Kujdą, Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z prezesem Stanisławem Kozickim, Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Koreferat poselski do przedstawionego posłom sprawozdania MSW wygłosił poseł Józef Majchrzak (PZPR). Mówca stwierdził, Komisja po raz trzeci w obecnej kadencji Sejmu rozważa problematykę finansową i gospodarczą resortu spraw wewnętrznych. Znane są też posłom węzłowe kierunki polityki finansowej MSW i trudności, jakie resort pokonuje, aby zabezpieczyć podległe jednostki pod względem kadrowym, lokalowym i materiałowo-technicznym, a funkcjonariuszom, żołnierzom i pracownikom cywilnym zapewnić odpowiednie warunki płacowe i właściwy standard należnych im świadczeń socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Poseł J. Majchrzak stwierdził, że przedstawione posłom sprawozdanie jest szeroko potraktowaną informacją merytoryczną na tle wyselekcjonowanych danych finansowych.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Mówca podkreślił, że w stosunku do resortu spraw wewnętrznych zrezygnowany z wprowadzenia większości ograniczeń wynikających z ustalenia przez radę Ministrów w roku 1976 zadań oszczędnościowych dla jednostek gospodarki uspołecznionej. Decyzja ta pokrywała się z opiniami posłów, członków Komisji, którzy postulowali pełne zaspokojenie potrzeb MSW. Nie oznacza to, że resort spraw wewnętrznych nie wniósł swego udziału do realizacji ogólnokrajowego programu oszczędnościowego.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Analizując problemy zatrudnienia w resorcie mówca stwierdził, że stan zatrudnienia uległ poprawie w okresie rocznym i obecnie, z nielicznymi tylko wyjątkami, nie nastręcza poważniejszych problemów. Stan przeszkolenia zawodowego funkcjonariuszy nie budzi większych zastrzeżeń - przemawiają za tym wyniki działania MO zarówno w sferze zapobiegania, jak i ścigania przestępczości. Dobrze świadczy o polityce kadrowej resortu fakt, że 97,5 proc., kierowników komisariatów i komendantów posterunków posiada przeszkolenie w zakresie szkoły oficerskiej lub podoficerskiej. Wyraźnie wzrasta odsetek oficerów milicji z wyższym wykształceniem (obecnie powyżej 34 proc.). Występuje masowe dążenie funkcjonariuszy do uzupełniania wykształcenia.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">W ub. roku dokonano istotnego postępu w dziedzinie przebudowy i modernizacji sieci łączności w resorcie. Poprawiło się w sposób odczuwalny, choć ciągle niewystarczający wyposażenie jednostek MO w pojazdy. Trwało uzupełnianie i modernizowanie specjalistycznego wyposażenia służb prewencji i ruchu drogowego, służby kryminalnej oraz laboratoriów kryminalistycznych. Mimo komplikacji wynikających ze znanych decyzji rządowych o ograniczeniu i koncentracji inwestycji, zakończone budowę niezbędnych obiektów służbowych. Trwała też modernizacja obiektów znajdujących się w użytkowaniu.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">W roku ub. oprowadzono w życie kolejny etap regulacji plac MO. Ważnym elementem programu socjalnego resortu była poprawa sytuacji mieszkaniowej pracowników. W zakresie opieki medycznej sprawowanej przez resortową służbę zdrowia nad rodzinami milicyjnymi i wojskowymi na podkreślenie zasługuje wydatne rozszerzenie sieci placówek lecznictwa otwartego. Jednakże słaby jest rozwój placówek szpitalnych i sanatoryjnych w porównaniu ze wzrostem ilości podopiecznych. Przyczyną tego stanu rzeczy są napięcia w planach i wykonawstwie inwestycyjnym. W 1976 r. badaniami profilaktycznymi objęto od dziewięćdziesięciu kilku do 100 proc. stanów osobowych jednostek.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">O wysoki wyrobieniu społecznym i ofiarności funkcjonariuszy i żołnierzy świadczy fakt, że w okresie sprawozdawczym punkty krwiodawstwa służby zdrowia MSW pobrały 8.708 litrów krwi.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Poseł J. Majchrzak zwrócił uwagę, że brak jest ciągle radykalnej poprawy organizacji wypoczynku urlopowego pracowników resortu. Jest to spowodowane ograniczonymi możliwościami inwestowania i trudnościami z uzyskaniem wykonawstwa obiektów wczasowych.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">W dalszym ciągu swego wystąpienia mówca przedstawił zagadnienia wynikające ze sprawowania przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nadzoru nad ochroną przeciwpożarową w Polsce. W okresie sprawozdawczym nastąpiło dalsze umacnianie się komend straży pożarnych, poprawa wyposażenia w nowoczesny sprzęt pożarniczy. Wobec niedomagań w zakresie organizacji środków zabezpieczania przeciwpożarowego wynikających z niedostatecznej obsady kadrowej, trudnych warunków lokalowych i ograniczenia zadań inwestycyjnych, szczególną uwagę zwrócono na modernizację i rozbudowę strażnic oraz rozwijanie innych inicjatyw mających na celu sukcesywne polepszanie warunków operacyjnych i socjalno-bytowych jednostek pożarniczych.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">W zakończeniu swego wystąpienia poseł J. Majchrzak podkreślił, że rok 1976 był drugim rokiem działania resortu spraw wewnętrznych w zmienionych układach organizacyjnych. W okresie tym resort prawidłowo realizował swoje zadania. Na wysoką ocenę zasługuje zwłaszcza:</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">1. szybkie tempo osiągania normalnej sprawności działania nowoutworzonych komend wojewódzkich MO,</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">2. stałe podnoszenie wykształcenia zawodowego i ogólnego aparatu,</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">3. realizowany przy licznych obiektywnych trudnościach program poprawy warunków socjalno-bytowych funkcjonariuszy, żołnierzy i pracowników cywilnych.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Poseł J. Majchrzak zgłosił wniosek o przyjęcie sprawozdania Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z wykonania budżetu państwa w roku 1976.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">(Pytania.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PawełDąbek">Czy nie było możliwe przekształcenie sezonowych ośrodków wypoczynkowych resortu w działające cały rok?</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PawełDąbek">Zgodnie z przedstawionym sprawozdaniem, dochody siedmiu istniejących stowarzyszeń narodowościowych opierają się częściowo na działalności własnej, częściowo na dotacji państwowej. Jakie stowarzyszenia otrzymują dotacje i jakie jest przeznaczenie tych środków?</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PawełDąbek">Ściganie przestępczości dewizowo-przemytniczej przyniosło dochód w wysokości 380 mln zł. W jaki sposób?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#FranciszekSadurski">Na terenie Warszawy prowadzona jest akcja wykupu mieszkań lokatorskich. Czy zachęca się pracowników MSW do tego i czy korzystają oni z jakichś ulg.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#FranciszekSadurski">Zastępca Komendanta Głównego MO Stanisław Żaczkowski wyjaśnił, że przestępczością dewizową i przemytniczą zajmuje się wyspecjalizowany pion MSW przy współpracy z WOP. Uzyskane dochody pochodzą z konfiskaty walorów dewizowych, kruszców szlachetnych oraz innych przedmiotów posiadających wartość rynkową.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#FranciszekSadurski">Przykłady operatywnego działania resortu MSW w tym zakresie daje wystawa dzieł sztuki przeznaczonych do nielegalnego wywozu za granicę, eksponowana ostatnio w Muzeum Narodowym w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#FranciszekSadurski">Dyrektor departamentu finansów MSW płk. Adam Dusza: Stowarzyszenia narodowościowe prowadzą działalność kulturalno-rozrywkową i wydawniczą, która pozwala im na finansowanie innych form działalności. Ze względu na to, że dochody te nie są wystarczające, MSW udziela dotacji.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#FranciszekSadurski">Resort udziela znacznej pomocy swoim funkcjonariuszom w celu ułatwienia im wykupu mieszkań kwaterunkowych i spółdzielczych - lokatorskich. Pomoc ta ma stosunkowo znaczne rozmiary.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#FranciszekSadurski">Nie jest możliwe przedłużenie okresu wykorzystywania sezonowej bazy turystyczno-wypoczynkowej (domki campingowe itp.) ze względu na wysokie koszty, nieproporcjonalne do efektów (np. problem ogrzewania). Obecnie resort buduje jedynie ośrodki stałe, które mogą być wykorzystywane przez cały rok.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#komentarz">(Dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#FranciszekSadurski">Poseł Paweł Dąbek (PZPR) zaproponował przyjęcie koreferatu posła J. Majchrzaka jako uchwały Komisji.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#FranciszekSadurski">Poseł Michał Grendya (SD) podkreślił potrzebę zwracania uwagi na stawianie wysokich wymagań kandydatem do służby w MO.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#FranciszekSadurski">Poseł Józef Majchrzak (PZPR) zaproponował przyjęcie przez Komisję dezyderatu w sprawie udzielenia funkcjonariuszom rozpoczynającym służbę pomocy finansowej przy przydziale mieszkań i zwiększenia w związku z tym wysokości funduszu mieszkaniowego resortu, zgodzić z jego postulatami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#HenrykChmielewski">Uchwalenie dezyderatu tej treści nie jest celowe, ponieważ w najbliższym czasie minister finansów ma podjąć decyzję w tej sprawie. Jeśli zaś chodzi o budżet na 1978 r. to choć decyzje nie zostały jeszcze podjęte, można się spodziewać, że jeśli tylko będą możliwości - propozycje resortu spraw wewnętrznych zostaną zaakceptowane.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#HenrykChmielewski">Na wniosek przewodniczącego Komisji posła Franciszka Sadurskiego Komisja przyjęła sprawozdanie resortu z zadowoleniem. Jak podkreślił poseł F. Sadurski, 1976 r. nie był dla MSW i jego służb rokiem łatwym. Jednakże dzięki politycznemu wyczuciu sytuacji oraz rozsądkowi, resort realizował trafną politykę nawet w sytuacjach bardzo skomplikowanych.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#HenrykChmielewski">Komisja przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i postanowiła przekazać je Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#HenrykChmielewski">Następnie Komisja rozpatrzyła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Prokuratury Generalnej PRL. Koreferat poselski przedstawiła poseł Janina Banasik (ZSL).</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#HenrykChmielewski">Wydatki bieżące prokuratury stanowiły głównie płace i ich pochodne (75 proc. całości wydatków bieżących). Na dzień 31.XII.1976 r. 276 etatów nie było wykorzystanych. Fluktuacja kadr została nieco zahamowana po regulacji płac we wrześniu 1976 r. Trudności kadrowe występowały zwłaszcza w województwach nowoutworzonych. Nie zaspokoiły potrzeb przesunięcia pracowników do nowych województw. Do optymistycznej prognozy zatrudnienia pracowników merytorycznych upoważnia stosunkowo duży ilość aplikantów, z których część - wobec niewystarczającej liczby etatów dla aplikantów - zatrudniana jest na etatach prokuratorskich.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#HenrykChmielewski">Odrębnego omówienia wymaga działalność Instytutu Problematyki Przestępczości, który wykorzystał posiadane środki w wysokości 81,3 proc. w roku ubiegłym oraz w wysokości 75 proc. w r. 1975. Z uwagi na to, że Instytut prowadzi pełną działalność dopiero drugi rok, można przyjąć do wiadomości podawane w sprawozdaniu resortu przyczyny.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#HenrykChmielewski">Poseł J. Banasik omówiła następnie realizację budżetu Prokuratury w zakresie wydatków inwestycyjnych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#HenrykChmielewski">Działalność finansowa Prokuratury stworzyła materialną podstawę do rozwijania wielokierunkowej działalności merytorycznej, Do głównych zadań należało ściganie przestępstw przeciwko własności społecznej, zwalczanie groźnej przestępczości kryminalnej, przestępczości przeciwko rodzinie i młodzieży, a także przemytniczo-dewizowej. Na przestrzeni lat 1972–1976 zagrożenie przestępczością zmniejszyło się o 30 proc. wzrosła wykrywalność przestępstw z 79 proc. w 1971 r. do 88 proc. w 1976 r. Wydatnie skrócono również czas postępowań przygotowawczych.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#HenrykChmielewski">Równolegle ze zwalczaniem przestępczości. Prokuratura podejmowała działania w zakresie jej zapobiegania. Przyjęto jako zasadę, że każda sprawa karna powinna być gruntownie przeanalizowana pod kątem potrzeby i możliwości wykorzystania zawartych w niej sygnałów i informacji do działań zapobiegawczych. Do tego celu jest obecnie wykorzystywana co druga sprawa karna. Profilaktyczny walor posiada również stosowanie praktyki rozwarstwiania przestępczości. Surowemu ściganiu sprawców przestępstw groźnych dla porządku społecznego towarzyszy coraz szersze stosowanie środków oddziaływania wychowawczego wobec osób, które dopuściły się czynów o niewielkim stopniu społecznego niebezpieczeństwa. Coraz pełniej np. wykorzystywana jest w postępowaniu przygotowawczym instytucja warunkowego umorzenia połączona z szerokim wachlarzem dodatkowych środków reedukacyjnych, jak zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody, do pracy na cele społeczne, poręczenia organizacji społecznych lub osoby godnej zaufania.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#HenrykChmielewski">W ramach prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa położono nacisk na te odcinki życia społeczno-gospodarczego, w których uwidacznia się potrzeba podjęcia działań profilaktycznych ze względu na nagromadzenie warunków sprzyjających zaistnieniu przestępstw. Np. w trosce o intensyfikację produkcji rolnej prokuratorzy podejmują kontrolę prawidłowości uwłaszczeń i przejmowania przez organy administracji terenowej gospodarstw rolnych na własność państwa w zamian na rentę, sposobu zagospodarowania przejętych gruntów, rekultywacji gruntów rolnych w związku z inwestycjami przemysłowymi itp.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#HenrykChmielewski">Reasumując, poseł J. Banasik stwierdził, iż różnorodne kierunki działania prokuratury istotne z punktu widzenia utrzymywania praworządności w państwie, wspierane były oszczędną gospodarką środkami finansowymi. W zakończeniu poseł J. Banasik wniosła o przyjęcie sprawozdania z wykonania budżetu Prokuratury PRL w 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Pytania.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PawełDąbek">Czym wyjaśnić przeciąganie się już drugi rok stanu niepełnego zatrudnienia w Instytucie Problematyki Przestępczości; czy zbyt wysokie są wymagania stawiane kandydatom do pracy, czy też odstraszają ich złe warunki pracy w Instytucie?</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PawełDąbek">Jak wynika ze sprawozdania, 5 mln zł zostało wydatkowane na fundusz nagród. Czy są to nagrody regulaminowe, czy też uznaniowe i od kogo zależy ich przyznawanie?</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PawełDąbek">Na jakich zasadach pracownicy Prokuratury mogą korzystać ze swoich prywatnych samochodów w ramach podróży służbowych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JaninaBanasik">Jakie działania i środki ochronne podejmuje Prokuratura na rzecz tych obywateli, którzy aktywnie, z własnej inicjatywy, społecznie uczestniczą w walce z przestępczością? Bywa tak, że ludzie walczący na własną rękę o prawdę i sprawiedliwość dla siebie i innych są szykanowani, zwalniani z pracy, itp.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#FranciszekSadurski">W związku z reformą terytorialnego podziału państwa Prokuratura miała szereg trudności (lokalowych, kadrowych, organizacyjnych itp.). Czy zostały one już rozwiązane, czy też nadal istnieją?</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#FranciszekSadurski">Na pytania posłów odpowiedział zastępca Prokuratora Generalnego PRL - Kazimierz Kukawka: Trudności organizacyjne i kadrowe Prokuratury związane z reformą jej struktury organizacyjnej nie zostały jeszcze w pełni rozwiązane. Dotyczy to zwłaszcza problemów kadrowych w nowych województwach, gdzie koncentrują się wakaty w obsadzie stanowisk prokuratorskich.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#FranciszekSadurski">Mimo że poziom doświadczenia zawodowego, a także zakres formalnych uprawnień aplikantów nie są wystarczające. Ich zatrudnienie na etatach prokuratorskich jest rozwiązaniem koniecznym w obliczu istniejących wakatów oraz w związku z niewystarczającą liczbą etatów aplikanckich. Bardzo ograniczone okazały się w praktyce możliwości przesunięcia wykwalifikowanych pracowników do nowych prokuratur wojewódzkich. Nowe ośrodki będą więc musiały same wychować sobie dobre kadry. Mówca podkreślił pomoc udzieloną przez organy partyjne oraz organy administracji terenowej w jak najpełniejszym rozwiązaniu kłopotów organizacyjnych i lokalowych nowych jednostek organizacyjnych Prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#FranciszekSadurski">Prokurator jest w stanie pomóc każdemu obywatelowi, który występuje w obronie interesów społecznych: np. jeśli ktoś został niesłusznie zwolniony z pracy, to prokurator może wystąpić z wnioskiem o przywrócenie go do pracy lub wnieść powództwo do sądu pracy, a nawet wszcząć postępowanie karne w przypadku szczególnie złośliwego szykanowania pracownika. Organy prokuratury interweniowały już w sytuacjach tego typu i w każdej z nich interwencja ta była skuteczna. Jeśli chodzi o tych, którzy interweniują w obronie prawa bezpośrednio, fizycznie, Prokuratura stara się ich działalność popularyzować w prasie, jest też specjalny fundusz nagród. Prokurator K. Kukawka prosił posłów o współpracę z organem prokuratury w sytuacjach tego typu, zwłaszcza zaś o informowanie o tych ludziach.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#FranciszekSadurski">Mówca stwierdził, że w stosunku do przekazywanych posłom materiałów nie ma wiele do dodania w sprawie trudności Instytutu Badania Przestępczości. Pracownicy Instytutu muszą legitymować się bardzo poważnymi kwalifikacjami, zdolnościami i chęciami do pracy naukowej. Niektórzy pracownicy Instytutu zostali w nim zatrudnieni na zasadzie służbowego oddelegowania z innych jednostek prokuratury, ale sytuacja taka nie może trwać zbyt długo.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#FranciszekSadurski">Nagrody dla pracowników Prokuratury przyznaje Prokurator Generalny PRL, oraz z jego upoważnienia prokuratorzy wojewódzcy, ma podstawie wniosków jednostek podległych, zaopiniowanych przez organizacje partyjne i związkowe. Przeciętna wysokość nagrody dla jednej osoby wynosi ok. 1,5 tys. zł. Nagrody te przyznawane są uznaniowo i zazwyczaj nie corocznie.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#FranciszekSadurski">W jednostkach organizacyjnych Prokuratury jest obecnie używanych dla celów służbowych 59 samochodów prywatnych - na ogólnie przyjętych zasadach finansowych.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#FranciszekSadurski">Komisja przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Prokuratury Generalnej PRL i postanowiła przekazać je Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#FranciszekSadurski">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja rozpatrzyła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Państwowego Arbitrażu Gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#FranciszekSadurski">Koreferat przedstawiła poseł Stefania Kamińska (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#FranciszekSadurski">W rozpatrywanym okresie, Państwowy Arbitraż Gospodarczy rozwijał działalność w zakresie: orzecznictwa, profilaktyczno-sygnalizacyjnym, przygotowania kadr na stanowiska radców prawnych w ramach pozaetatowej aplikacji radcowskiej oraz doskonalenia obsługi prawnej jednostek gospodarki uspołecznionej. Na ogólną liczbę ponad 111 tys. spraw, jakie wpłynęły do arbitrażu w 1976 r. (ok. 1,5 tys. spraw mniej niż w 1975 r.), ok. 7 tys. spraw stanowiły spory przedumowne, dotyczące określenia trybu i treści zabierania umów między jednostkami gospodarki uspołecznionej oraz zasad ich wykonywania. Podniósł się ogólny poziom oraz trafność wydawanych orzeczeń wraz z postępem terminowości rozpatrywania. W stosunku do lat poprzednich sporządzono więcej wystąpień sygnalizacyjnych oraz analiz problemowych.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#FranciszekSadurski">Aktualnie na I i II roku aplikacji radcowskiej szkoli się 1300 aplikantów. Realizuje się także różne formy podnoszenia kwalifikacji, zawodowych radców prawnych.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#FranciszekSadurski">Główne źródło wpływów w budżecie arbitrażu stanowiły opłaty arbitrażowe (99,9 proc.). Zastały one zrealizowane w wysokości 244 mln zł, co stanowi 165,9 proc. wykonania budżetu w tym zakresie i było następstwem podwyższenia opłat arbitrażowych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 21.XI.1975 r.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#FranciszekSadurski">Podstawową kwotę w grupie wydatków bieżących stanowiły wydatki osobowe. W okresie sprawozdawczym dokonana została podwyżka wynagrodzeń pracowników orzecznictwa, co wpłynęło korzystnie na ustabilizowanie zatrudnienia w okręgowych komisjach arbitrażowych.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#FranciszekSadurski">W dalszej części koreferatu poseł S. Kamińska omówiła realizację pozostałych paragrafów budżetu w zakresie Państwowego Arbitrażu Gospodarczego. Oceniając, że budżet arbitrażu był realizowany zgodnie z obowiązującymi zasadami, w sposób oszczędny, celowy i gospodarczy [NIECZYTELNE] wniosek o przyjęcie sprawozdania z wykonania budżetu Państwowego Arbitraż Gospodarczego za r. 1976.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#komentarz">(Pytania.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PawełDąbek">Jaka jest ilość spraw zalegających w postępowaniu arbitrażowym dłużej niż 3 miesiące i jakiego typu są to sprawy?</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#PawełDąbek">Czy występuje tendencja do tworzenia nowych okręgowych komisji arbitrażowych w sytuacji, gdy na 49 województw przypada dotychczas 31 komisji?</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#PawełDąbek">W jakich dziedzinach działalności arbitrażu miało miejsce wykorzystywanie środków budżetowych w inny sposób, niż zostało to pierwotnie ustalone (przenoszenie środków do innych paragrafów budżetu)?</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#PawełDąbek">Czy wszyscy absolwenci aplikacji radcowskiej podejmują pracę w arbitrażu lub w obsłudze prawnej jednostek gospodarki uspołecznionej na stanowiskach radców?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AntoniPołowniak">Czy jest słuszne, że na budżet Państwowego Arbitrażu Gospodarczego składają się wpłaty jednostek gospodarki uspołecznionej wnoszone w związku z ich udziałem w postępowaniu arbitrażowym? Czy nie jest to przenoszenie środków z jednej części budżetu do drugiej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#FranciszekSadurski">Czy obsługa prawna przedsiębiorstw jest realizowana w sposób zadowalający? Czy jest wystarczająca ilość radców prawnych?</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#FranciszekSadurski">Na pytania posłów odpowiedział wiceprezes Państwowego Arbitrażu Gospodarczego Czesław Ura: Istnieje postęp w zakresie rytmiczności rozstrzygania spraw arbitrażowych, przy równoczesnej trosce o ich merytoryczną trafność. Ilość spraw zalegających zmalała z 4.541 spraw w r. 1975 do 1.621 spraw w r. 1976.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#FranciszekSadurski">Tworzenie nowych okręgowych komisji arbitrażowych byłoby nierozsądnym marnowaniem środków i nie ma takiej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#FranciszekSadurski">Wewnętrzne przemieszczenia w ramach poszczególnych paragrafów budżetu były w pełni dopuszczalne i zgodne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Dotyczyły one tak środków osobowych jak i rzeczowych.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#FranciszekSadurski">Aplikacja radcowska jest aplikacją pozaetatową. Pracę aa stanowiskach radców prawnych w przedsiębiorstwach podejmuje większość jej absolwentów, jednak nie wszyscy. Dzieje się tak dlatego, że nie wszyscy aplikanci mogą liczyć na etaty radców w swoich przedsiębiorstwach bezpośrednio po ukończeniu aplikacji. Nierzadko muszą oni na to czekać rok lub dwa. W praktyce rozmiar trudności nie jest jednak duży, gdyż osoby te zajmują stanowiska referentów prawnych. Natomiast wszyscy absolwenci etatowej aplikacji arbitrażowej (obecnie 10 osób) podejmują pracę w arbitrażu.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#FranciszekSadurski">Państwowy Arbitraż Gospodarczy nie wypracował do chwili obecnej dokładnej klasyfikacji sporów. Nie dysponuje więc dokładniejszymi informacjami, do jakich podstawowych grup należą spory arbitrażowe i jakie piony gospodarki są w tym zakresie najbardziej zaangażowane. Bardziej precyzyjne dane resort opracuje do końca bieżącego roku. Orientacyjnie można stwierdzić, że większość sporów dotyczy przewozów, kar umownych, szkód powstałych w transporcie oraz inwestycji. Do chwili obecnej nie prowadzono statystyki podziału spraw na resorty. Nie ma też innej koncepcji od tej, aby same przedsiębiorstwa płaciły opłaty na rzecz arbitrażu z tytułu ich udziału w postępowaniu. Nie można jednoznacznie stwierdzić, że duża ilość sporów świadczy o niegospodarności - sprawa jest bardziej złożona.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#FranciszekSadurski">Brak około 2 tys. radców prawnych oraz około 3 tys. stanowisk radcowskich, zwłaszcza w tych województwach, które odczuwają ogólny deficyt kadr prawniczych.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#FranciszekSadurski">Poseł Antoni Połowniak (PZPR) zaproponował, aby organy arbitrażu w określanych odstępach czasu (np. raz na kwartał) przekazywały wszystkim zainteresowanym resortom informację o ilości spraw arbitrażowych, w których zaangażowane są podległe im jednostki. Ilość spraw może bowiem stanowić oznakę występujących nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#FranciszekSadurski">Komisja przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Państwowego Arbitrażu Gospodarczego i postanowiła przekazać je w Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#FranciszekSadurski">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja rozpatrzyła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w 1976 r. w części dotyczącej Urzędu do spraw Kombatantów. Koreferat wygłosiła poseł Jadwiga Giżycka-Koprowska (SD).</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#FranciszekSadurski">Stwierdziła ona, że główne kierunki działania Urzędu do spraw Kombatantów znane są posłom. Rok 1976 był pierwszym rokiem realizacji ustawy z dnia 23 X 1975 r. o dalszym zwiększaniu świadczeń dla kombatantów i byłych więźniów obozów koncentracyjnych oraz kolejnym rokiem w realizacji postanowień ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych z 29 V 1974 r.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#FranciszekSadurski">Poseł Giżycka Koprowska wskazała na efekty działalności Urzędu świadczące o właściwym wykonywaniu budżetu i zadań rzeczowych:</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#FranciszekSadurski">- kontynuując zadania w zakresie realizacji świadczeń socjalnych na rzecz środowiska, przyznano lub podwyższono w r. 1976 w trybie wyjątkowym 6.990 rent;</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#FranciszekSadurski">- 15 tys. byłych więźniów obozów koncentracyjnych zgłosiło się w 1976 r. na Komisję Inwalidztwa i Zatrudnienia korzystając z postanowień wyżej wym. ustawy. Z liczby tej blisko 11 tys. osób przyznano grupy inwalidztwa wojennego, przez co uzyskały one uprawnienia wynikające z ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych (aktualnie do 1 maja 1977 r. - z uprawnień tych korzysta 18.866 byłych więźniów obozów koncentracyjnych);</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#FranciszekSadurski">- na świadczenia rentowe dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych oraz dla rodzin pozostałych po nich ZUS wydatkował kwotę 3 mld 297 mln 93 tys., która została refundowana w państwowego funduszu kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych;</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#FranciszekSadurski">- poszerzono znacznie zakres doraźnej pomocy socjalnej na rzecz kombatantów i byłych więźniów obozów koncentracyjnych. W latach 1973–76 łączna wysokość dotacji na te cele wyniosła 266 mln zł, z czego 100 mln zł w 1976 r.;</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#FranciszekSadurski">- kontynuowano wysiłki zmierzające do szerszego i lepszego zaspokojenia potrzeb wynikających ze stanu zdrowotnego kombatantów: w budowie znajduje się 5 sanatoriów, 5 domów kombatanta oraz sanatorium w Kołobrzegu, przewiduje się oddanie do użytku do końca obecnej pięciolatki przynajmniej 3 sanatoriów oraz 5 domów kombatanta;</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#FranciszekSadurski">- w ciągu 1975 r. Urząd rozpatrzył ok. 20 tys. listów, próśb i interwencji kierowanych przez kombatantów i członków ich rodzin. Z ponad 3500 osobami przeprowadzono rozmowy, udzielono też 1500 porad prawnych. W koniecznych przypadkach podjęto interwencje u odpowiednich władz centralnych i terenowych. W trosce o lepszą znajomość uprawnień i zachowanie właściwego trybu załatwiania spraw. Urząd opracował szereg informacji, a także zbiór przepisów prawnych dotyczących kombatantów, byłych więźniów obozów koncentracyjnych, inwalidów wojennych oraz członków ich rodzin;</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#FranciszekSadurski">- realizowano koordynację działalności związków kombatanckich.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#FranciszekSadurski">Przedstawiony bilans działalności świadczy o znacznym wzroście pomocy materialnej oraz satysfakcji, którą uzyskali kombatanci w wyniku decyzji władz partyjnych i państwowych. Przyjęte rozwiązania ustawowe okazały się bardzo trafne i korzystne, a zasada i skala świadczeń socjalnych uwzględniła postulaty i oczekiwania środowisk kombatanckich. Ze szczególną aprobatą przyjęte zostały postanowienia władz przez byłych więźniów obozów koncentracyjnych. Kompleksowy charakter rozwiązań socjalnych, systematyczne honorowanie wysokimi odznaczeniami oraz wyrazy serdecznego stosunku kierownictwa partii i rządu do spraw i problemów środowiska kombatanckiego stworzyły korzystny klimat i właściwy atmosferę w szerokich jego kręgach.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#FranciszekSadurski">Oceniając pozytywnie całokształt pracy Urzędu do Spraw Kombatantów w 1976 r. poseł J. Giżycka-Koprowska wniosła o pozytywne zaopiniowanie sprawozdania Urzędu z wykonania jego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#komentarz">(Pytania i dyskusja.)</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#FranciszekSadurski">Poseł Antoni Połowniak (PZPR) podkreślił troskę kierownictwa partii i rządu o środowisko kombatantów. Mówca sformułował następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#FranciszekSadurski">- czy proces kształtowania składu organizacyjnego ZBoWiD-u wszedł w fazę końcową? Jednocześnie poseł wypowiedział się za zaostrzaniem kryteriów członkowstwa w tej organizacji;</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#FranciszekSadurski">- kiedy zakończy się nadawanie orderów kombatantom, których w okresie ostatnich 5–6 lat było bardzo wiele?</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#FranciszekSadurski">- ilu kombatantów skorzystało z możliwości wcześniejszego przejścia na rentę na podstawie nowych przepisów? Jak wiadomo są to ludzie szczególnie aktywni. Czy zatem są oni rzeczywiście zainteresowani w korzystaniu z tej możliwości?</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#FranciszekSadurski">- jakie są szanse budowy sanatorium dla kombatantów w Krynicy Morskiej ze środków centralnych? Jak wiadomo miejscowość ta ma szczególnie dogodne warunki zdrowotne.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#FranciszekSadurski">Poseł Paweł Dąbek (PZPR) podkreślił, że środowisko kombatanckie skupione w ZBoWiD-zie, w Związku Inwalidów Wojennych i w Związku Ociemniałych Żołnierzy jest szczególnie wdzięczne za załatwienie trudnych problemów życiowych. Na uznanie zasługuje ponadto szybkie obecnie tempo załatwiania spraw kombatanckich i merytoryczna trafność rozstrzygnięć podejmowanych w tych sprawach. Mówca sformułował następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#FranciszekSadurski">- w sprawozdaniu Urzędu dostarczonym posłom stwierdza się, że rozpatrzono 12 tys. wniosków o podwyższenie rent dla kombatantów, z czego 5 tys. wniosków załatwiono negatywnie. Jakie są przyczyny odmów? Poseł wyraził jednocześnie pogląd, że odrzucanie słusznych wniosków z powołaniem się na brak środków jest bezzasadne. W tego rodzaju sprawach zawsze powinny znajdować się potrzebne środki;</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#FranciszekSadurski">- kiedy zakończy się nadawanie odznaczeń? Poseł wyraził jednocześnie opinię, że znaczna liczba wpływających jeszcze wniosków o odznaczenia wynika stąd, iż zainteresowani nie podejmowali starań poprzednio. Zdaniem mówcy wiele jest spraw uzasadnionych, dlatego też nadawania odznaczeń nie należy przerywać, chociaż występują silne tendencje zakończenia tego procesu. Poseł poinformował, że w Lubelskiem w jednym tylko miesiącu wpłynęło 400 wniosków o przyjęcie do ZBoWID-u i przyznanie praw kombatanckich. Są to w większości wnioski zasadne. Ze względu na przepisy ustawy upoważniające ZBoWiD do stwierdzania praw kombatanckich występowanie do tej organizacji ma charakter masowy;</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#FranciszekSadurski">- ilu kombatantów skorzystało z możliwości wcześniejszego przejścia na rentę?</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#FranciszekSadurski">- w jakim stadium jest budowa paryskiego pomnika upamiętniającego wkład Polaków w walce z faszyzmem we Francji? Czy w innych krajach zachodnio-europejskich (Belgia, Holandia, Wielka Brytania) dostatecznie upamiętniono udział Polaków walce z faszyzmem hitlerowskim?</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#FranciszekSadurski">- czy można przyspieszyć budowę sanatoriów, domów zdrowia, domów kombatanta? Obiekt budowany w Kołobrzegu ma dosyć duże opóźnienie, czy można przyspieszyć jego realizację?</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#FranciszekSadurski">Poseł Ewa Kwiatkowska (PZPR) stwierdziła, że w praktyce sądowego wymiaru sprawiedliwości ważną rolę spełniają przedstawiciele ZBoWiD-u. Występują oni przed sądami cywilnymi oraz przed sądami pracy w sprawach dotyczących kombatantów. Udział przedstawicieli ZBoWiD-u w postępowaniu sądowym jest szczególnie cenny, stanowi bowiem realizację ustrojowej zasady udziału czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości, ułatwia wykrycie prawdy obiektywnej. Jednakże brak obecnie niezbędnych podstaw formalnych uczestnictwa przedstawicieli ZBoWiD-u w postępowaniu przed sądami. Poseł prosiła o wyjaśnienie jakie kroki podjął ZBoWiD, by wpisać się na listę organizacji społecznych ludu pracującego i stworzyć podstawy prawne dla istniejącej już praktyki, a tym samym umożliwić wykorzystanie społecznie cennej aktywności swoich członków. Czy ZBoWiD ma zamiar wystąpić z tego rodzaju inicjatywą?</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#FranciszekSadurski">W dalszym ciągu swego wystąpienia poseł zwróciła uwagę na problem wykładni przepisów w zakresie dodatkowych 10-dniowych urlopów dla osób mających uprawnienia kombatanckie. Czy uprawniony nabywa prawo do urlopu za 1976 r. Z mocy uchwalonej wówczas ustawy, czy też od dnia wystawienia świadectwa stwierdzającego uprawnienia kombatanckie. Dotychczasowa interpretacja niektórych komórek kadrowych idzie w kierunku uznania świadectwa za konstytutywne, z czym nie można się zgodzić. Uprawnienie rodzi akt prawny - w tym wypadku ustawa - a nie świadectwo, które tylko potwierdza uprawnienia. Czy Urząd mógłby podać do publicznej wiadomości stosowną wykładnię?</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#FranciszekSadurski">Poseł Franciszek Sadurski (ZSL) stwierdził, że ZBoWiD zawarł szereg porozumień z innymi organizacjami społecznymi, mających na celu troskę o środowisko kombatanckie np. ze Zrzeszeniem Prawników Polskich. Czy ta współpraca jest rzeczywistą, czy też skończyło się na podpisaniu porozumień, a kontrahenci nie wywiązują się z obowiązku.</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#FranciszekSadurski">Na pytania posłów odpowiedział wiceminister Urzędu do spraw Kombatantów Stanisław Kujda.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#FranciszekSadurski">Mówca poinformował, że procesy organizacyjne w ZBoWiD-zie zostały zakończone. Po reorganizacji władz administracyjnych dokonano wiele pracy o charakterze organizacyjnym. Obecnie ważne jest doskonalenie działania organizacji i stylu pracy.</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#FranciszekSadurski">W interesie kombatantów leży dalsze nadawanie orderów. W tych sprawach działa się bez nerwowości i pośpiechu, uznając za słuszne dalsze korzystanie z tych możliwości. W r. 1976 zakończono nadawanie odznaczeń i orderów bojowych. W dalszym ciągu nadaje się odznaczenia i ordery okresu pokojowego. W 1976 r. wystąpiono z wnioskami o nadanie ponad 6 tys. orderów. Przyznanie orderu ma dla kombatantów znaczenie moralne i materialne.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#FranciszekSadurski">Uprawnieni pracownicy skorzystali z 10-dniowego urlopu dodatkowego. Wielu przeszło wcześniej na rentę. Szczegółowe i całościowe wyliczenia dotyczące korzystania z przepisów nowej ustawy będzie można przedstawić w roku przyszłym.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#FranciszekSadurski">W zasadzie zakończono wydawanie zaświadczeń o prawach kombatantów. Sprawa wydawania zaświadczeń przeciąga się, gdyż w ub. roku przyjęto do ZBoWiD-u 100 tys. nowych członków, a w tym roku ok. 40 tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#FranciszekSadurski">W sprawie sanatorium w Krynicy Morskiej trudno o konkretną odpowiedź. Obecnie zaplanowana jest budowa 6 sanatoriów, z tego sanatorium w Kołobrzegu znajduje się w zaawansowanej fazie budowy, 3 dalsze mają być zbudowane w tej 5-latce.</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#FranciszekSadurski">Kombatanci zrozumieli, iż mają uprawnienia do otrzymania renty wyjątkowej. W tej sprawie nie ma jednak żadnego automatyzmu. Ustawa mówi, że minister może przyznać rentę wyjątkową. Rentą wyjątkową objęto kombatantów mających szczególnie trudne warunki materialne. W miarę załatwiania spraw trudnych zaczęły wpływać wnioski niewyrażające już tak dużych potrzeb społecznych. Bierze się pod uwagę potrzeby i zasługi zainteresowanych. Rent wyjątkowych przyznano już 55 tys. Są one ważnym instrumentem poprawy warunków materialnych kombatantów. Obecnie, po podwyżce rent i emerytur podstawowych, potrzeby nie są już tak duże.</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#FranciszekSadurski">Mówca stwierdził, że przynależność do ZBoWiD-u jest nadal fakultatywna. By otrzymać zaświadczenia o prawach kombatanta niekoniecznie trzeba być członkiem ZBoWiD-u. Organizacja ta stwierdza jedynie istnienie podstaw do wydania takiego zaświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#FranciszekSadurski">Wykładnią przepisów dotyczących korzystania z uprawnień kombatanta nie jest sprawą prostą. Każdy posiadający zaświadczenie o prawach kombatanta może z uprawnień korzystać z chwilą wydania zaświadczenia. Nie jest oczywiste, że ktoś, kto zgłosił się po zaświadczenie w tym roku, ma korzystać z uprawnień kombatanta za rok ubiegły.</u>
          <u xml:id="u-10.45" who="#FranciszekSadurski">Prace nad pomnikiem upamiętniającym wkład Polski w walce z faszyzmem hitlerowskim we Francji zostaną zakończone jesienią br. Opiekę nad pomnikami upamiętniającymi nasz wkład w walce z faszyzmem w innych krajach sprawuje Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Bierze ona pod uwagę i załatwia pozytywnie każdy sygnał.</u>
          <u xml:id="u-10.46" who="#FranciszekSadurski">Wiceminister S.Kujda stwierdził, że współpraca ZBoWiD-u z organizacjami społecznymi jest rzeczywista i należy ocenić ją pozytywnie. Pomoc tych organizacji - w tym ZPP - nie tylko została zadeklarowana, ale jest udzielana.</u>
          <u xml:id="u-10.47" who="#FranciszekSadurski">Poseł Jadwiga Giżycka-Koprowska (SD) stwierdziła, że Urząd powinien rozważyć wystąpienie o zaliczeniu ZBoWiD-u do organizacji społecznych ludu pracującego. Jest to w interesie kombatantów, ponieważ organizacje takie mają uprawnienia procesowe.</u>
          <u xml:id="u-10.48" who="#FranciszekSadurski">Wiceminister Stanisław Kujda stwierdził, że sprawa ta nie jest mu znana. Sugestię przyjmuje, zostanie ona wykorzystana.</u>
          <u xml:id="u-10.49" who="#FranciszekSadurski">Poseł Ewa Kwiatkowska (PZPR) podkreśliła, że występowanie przedstawicieli ZBoWiD-u przed sądami jest szczególnie cenne z uwagi na fakt, iż wielu kombatantów w podeszłym wieku podejmuje starania o rentę. Często nie są oni w stanie występować przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych. Obecnie instancje terenowe ZBoWiD-u często działają, walczą o renty dla swoich członków, występują z pismami do sądu, a nie mogą zostać dopuszczone do udziału w postępowaniu, gdyż formalnie nie posiadają uprawnień wobec braku wpisu na listę organizacji społecznych ludu pracującego.</u>
          <u xml:id="u-10.50" who="#FranciszekSadurski">Wiceminister Stanisław Kujda wyjaśnił, że formy te są mu znane, lecz możliwości przedstawione przez posłów - nie.</u>
          <u xml:id="u-10.51" who="#FranciszekSadurski">Poseł Paweł Dąbek (PZPR) poinformował, że praktyka zarządów wojewódzkich ZBoWiD w tej mierze polega także na tworzeniu komisji prawnych. Np. w Lublinie jest kilkudziesięciu prawników zbowidowców przy Zarządzie Wojewódzkim. Ostatnio powołano grupy prawników występujących w sprawach zbowidowców przy sądach rejonowych. Ponadto w sądach pracy często występują adwokaci-członkowie ZBoWiD w sprawach swoich kolegów z organizacji.</u>
          <u xml:id="u-10.52" who="#FranciszekSadurski">Komisja jednomyślnie przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za rok 1976 w części dotyczącej Urzędu do Spraw kombatantów i postanowiła przekazać je Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-10.53" who="#FranciszekSadurski">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja rozpatrzyła sprawozdacie z wykonania budżetu państwa w części dotyczącej Głównego Urzędu Kontroli Pracy, Publikacji i Widowisk. Koreferat przedstawiła poseł Ewa Kwiatkowska (PZPR).</u>
          <u xml:id="u-10.54" who="#FranciszekSadurski">Po omówieniu dochodów budżetowych i wydatków CUKPPiW poseł E. Kwiatkowska zwróciła uwagę na fakt, że niskie stosunkowo płace, powodują w dalszym ciągu dużą fluktuację kadr Urzędu, o czym Komisja była informowana poprzednio. Do fluktuacji przyczyniają się również warunki pracy oraz wysokie wymagania stawiane kandydatom na pracowników.</u>
          <u xml:id="u-10.55" who="#FranciszekSadurski">Poseł F. Kwiatkowska stwierdziła, że budżet Głównego Urzędu Kontroli, Prasy, Publikacji i Widowisk realizowany był w sposób oszczędny, celowy i gospodarny. Wydatki Urzędu były niezbędne i miały na celu zabezpieczenie zadań merytorycznych. Poseł zgłosiła wniosek o przyjęcie przedłożonego sprawozdania Urzędu w przedmiocie wykonania budżetu za 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-10.56" who="#FranciszekSadurski">Po pytaniach posła Pawła Dąbka (PZPR) i Antoniego Połowniaka (PZPR) i odpowiedziach na nie prezesa J. Kozłowskiego, Komisja jednocześnie przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w 1976 r. w części dotyczącej GUKPPiW i przekazała je Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-10.57" who="#FranciszekSadurski">Dnia 15 czerwca 1977 r. Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, obradująca pod przewodnictwem posła Franciszka Sadurskiego (ZSL) rozpatrzyła sprawozdanie z wykonania:</u>
          <u xml:id="u-10.58" who="#FranciszekSadurski">- narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w części dotyczącej Ministerstwa Sprawiedliwości, - budżetu państwa w roku 1976 w części dotyczącej Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-10.59" who="#FranciszekSadurski">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Sprawiedliwości z wiceministrem Adamem Zborowskim, Sądu Najwyższego z prezesem Janem Pawlakiem.</u>
          <u xml:id="u-10.60" who="#FranciszekSadurski">Koreferat poselski w przedmiocie przedstawionego posłom sprawozdania Ministerstwa Sprawiedliwości wygłosił poseł Alojzy Czarnecki (SD).</u>
          <u xml:id="u-10.61" who="#FranciszekSadurski">Mówca stwierdził, że odstępuje od tradycji omawiania działalności merytorycznej resortu, gdyż jest przekonany, że sprawa ta znajdzie odzwierciedlenie w dyskusji i pytaniach. Następnie omówił dochody Ministerstwa wskazując, że zostały one zrealizowane z nadwyżką wynoszącą ok. 524 mln zł. Ponadplanowe dochody osiągnięto głównie z grzywien orzekanych w sprawach karnych oraz z pracy skazanych zatrudnionych w jednostkach gospodarki uspołecznionej i zysków przywięziennych przedsiębiorstw przemysłowych. Wzrost wpływów z grzywien nastąpił w rezultacie dalszego zaostrzenia represji ekonomicznej, a także coraz lepszej ściągalności orzekanych przez sądy kar majątkowych.</u>
          <u xml:id="u-10.62" who="#FranciszekSadurski">Wydatki resortu zostały w toku wykonawstwa skorygowane. Zwiększono wydatki na inwestycje rolne w Bieszczadach oraz wydatki na płace w wyniku przeprowadzonej regulacji wynagrodzeń pracowników działalności podstawowej w sądownictwie, notariacie, służbie więziennej, pracowników instytutów naukowo-badawczych oraz pracowników straży przemysłowej. Dokonano również zmniejszeń wynikających z założonego programu oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-10.63" who="#FranciszekSadurski">Mówca stwierdził, że wydatki były realizowane gospodarnie i oszczędnie. W rezultacie elastycznej gospodarki i prawidłowego hierarchizowania potrzeb, resort sfinansował swoją działalność bieżącą, a nadto również koszty utworzenia od 1 stycznia 1976 roku nowych 8 sądów wojewódzkich. Na podkreślenie zasługuje, że w budżecie Ministerstwa Sprawiedliwości występuje w ostatnich latach wyższa dynamika wzrostu dochodów niż wydatków. Dochody osiągnięte w roku 1976 były wyższe w porównaniu do roku poprzedniego o 626 mln zł, tj. o 18,8 proc., natomiast wydatki były w 1976 roku wyższe niż w 1975 roku o 327 mln zł, tj. o 7,3 proc. Wysoką dynamikę wzrostu osiąga również działalność resortowych przedsiębiorstw przemysłowych i rolnych oraz gospodarstw pomocniczych.</u>
          <u xml:id="u-10.64" who="#FranciszekSadurski">Omawiając zagadnienia związane z poprawą bazy materialnej resortu, poseł A. Czarnecki stwierdził m.in., że na tym odcinku występują dość duże trudności. Wprawdzie zadania inwestycyjne i remontowe, wyrażone w złotówkach, zostały w roku 1976 pomyślnie wykonane, jednakże uzyskiwane limity nakładów inwestycyjnych są nadal za niskie i w stosunku do potrzeb niewystarczające. Dotyczy to zwłaszcza sądownictwa powszechnego, w którym po dokonanej w 1975 r. reorganizacji sieci, lokalowe warunki pracy znacznie się pogorszyły.</u>
          <u xml:id="u-10.65" who="#FranciszekSadurski">Zgodnie z ogólnopaństwowymi decyzjami, działalność inwestycyjna resortu skupiała się na kontynuowaniu budów rozpoczętych w latach poprzednich. W działalności tej w dalszym ciągu odczuwane są trudności i niedostatki na odcinku wykonawstwa. Niedostateczna moc przerobowa przedsiębiorstw budowlanych, brak odpowiedniej ilości materiałów i wykwalifikowanej siły roboczej, sprawiały niemało kłopotów z należytym wykorzystaniem nawet tych ograniczonych nakładów, jakie resortowi przyznano. Niektóre budowy realizowane są przewlekle.</u>
          <u xml:id="u-10.66" who="#FranciszekSadurski">Mówca stwierdza, że całokształt działalności finansowej i ekonomicznej Ministerstwa służył i był podporządkowany realizacji podstawowych resortu. Merytoryczna praca wszystkich pionów i jednostek organizacyjnych podległych ministrowi sprawiedliwości była prowadzona i uwzględnieniem zadań wynikających z uchwał VII Zjazdu KC PZPR.</u>
          <u xml:id="u-10.67" who="#FranciszekSadurski">Opracowany w Ministerstwie program realizacji zadań wynikających z uchwały IV Plenum ukierunkował działalność sądownictwa i wszystkich organów wykonawczych na wzmożenie ochrony mienia społecznego, zaostrzenie kar majątkowych, nakładanie obowiązku wyrównywania wyrządzonych szkód, dalszą poprawę skuteczności egzekucji, pełne zatrudnienie skazanych. Poseł A. Czarnecki podkreślił, że konsekwentna realizacja tego programu przyczyniła się do osiągnięcia przez resort wyników przedstawionych sejmowej Komisji.</u>
          <u xml:id="u-10.68" who="#FranciszekSadurski">Zważywszy, że budżet Ministerstwa został wykonany po stronie dochodów ze znaczną nadwyżką a po stronie wydatków zgodnie z merytorycznymi metodami i uwzględnieniem zasad oszczędnego gospodarowania - poseł A. Czarnecki wniósł o przyjęcie przez Komisję sprawozdania resortu.</u>
          <u xml:id="u-10.69" who="#komentarz">(Pytania.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JerzyJóźwiak">Jakie są przyczyny niewykonania planu dochodów resortu z tytułu opłat sądowych? Jakie konkretne zadania inwestycyjna resortu zostały w 1976 r. zakończone lub poważnie zaawansowane, a na jakich budowach prace wstrzymano?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JaninaBanasik">Dlaczego w momencie tworzenia planu nie było możliwe przewidzenie tak poważnego zwiększenia się dochodów resortu?</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JaninaBanasik">Poseł Franciszek Sadurski (ZSL) zakwestionował stwierdzenie zawarte w sprawozdaniu, że „Zrzeszenie Prawników Polskich jest organizacją społeczną, nadzorowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości”. Następnie poseł zapytał, dlaczego gospodarstwa rolne prowadzone przez resort sprawiedliwości wykazują tak poważny deficyt? Bardzo wiele sądów pracuje w trudnych warunkach, muszą one niekiedy korzystać z pomieszczeń wypożyczanych, ich sale są często wręcz obskurne, czy resort posiada program poprawy w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#JaninaBanasik">Odpowiadając na pytania posłów wiceminister sprawiedliwości Adam Zborowski podkreślił, że budżet resortu był realizowany w 1976 r. elastycznie, uwzględniając konieczność dokonywania bieżących zmian w wykonaniu decyzji partii i rządu. Równocześnie w zakresie wydatków stosowano rygor surowej oszczędności. Plan opłat sądowych został wykonany w 97,1 proc. Nie został także w pełni wykonany plan opłat notarialnych, w rezultacie zmniejszenia się ilości umów notarialnych w zakresie przenoszenia własności gospodarstw rolnych, co wynikało m.in. z powierzenia niektórych spraw tego rodzaju naczelnikom gmin.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#JaninaBanasik">Wśród inwestycji zakończonych w 1976 r. należy wymienić zwłaszcza budynki sądów rejonowych w Iławie i Turku, zakładów poprawczych w Głogowie i Grodzisku Wielkopolskim, internatów dla nieletnich w Szczecinie oraz szereg innych mniejszych obiektów. Mówca przedstawił Komisji także szczegółową listę inwestycji gospodarczych oraz mieszkaniowych resortu. Wśród inwestycji niezakończonych wymienił m.in. budynki przeznaczone dla sądu wojewódzkiego w Skierniewicach, 7 sądów rejonowych, szeregu zakładów penitencjarnych, ok. 40 budynków mieszkalnych i szereg drobniejszych obiektów penitencjarnych, gospodarczych, mieszkalnych i wypoczynkowych.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#JaninaBanasik">Mówca przyznał, że sformułowanie mówiące o nadzorze Ministerstwa nad Zrzeszeniem Prawników Polskich, które znalazło się w sprawozdaniu jest niefortunne i może dotyczyć jedynie nadzoru w rozumieniu prawa budżetowego, jako że ZPP jest organizacją dotowaną z budżetu resortu.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#JaninaBanasik">Dyrektor generalny Ministerstwa Sprawiedliwości, dyrektor Centralnego Zarządu Zakładów Karnych gen. Antoni Frydel szeroko poinformował posłów o gospodarce i ekonomicznych aspektach działalności więziennictwa. Jeśli chodzi o bilans działalności więziennictwa jako całości, to dochody wyniosły w roku ub. 2.477 mln zł, przewyższając o 60 mln zł ponoszone nakłady. Dane te powinny rozwiać istniejące gdzieniegdzie opinie, że do działalności zakładów karnych społeczeństwo dopłaca. Trzeba dodać, że w związku z ogólnie znanymi decyzjami, CZZK zwiększyło zakres produkcji rynkowej, zwłaszcza zaś produkcji towarów poszukiwanych. Z dochodów więźniów zostało przekazanych 138 mln zł na fundusz alimentacyjny. Około 30 mln zł wyniosła wartość nieodpłatnych prac wykonywanych przez więźniów na cele ogólnospołeczne (chodzi tu głównie o prace porządkowe).</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#JaninaBanasik">Resort sprawiedliwości podjął ogromny wysiłek rolniczego zagospodarowania Bieszczad obejmując w posiadanie 30 tys. ha. Tworzy się tam obecnie nowoczesne, wysoko zmechanizowane fermy, nastawione głównie na gospodarkę hodowlaną. Znajduje się tam w tej chwili 20 tys. szt. bydła. Zrealizowano to nie rzadko w drodze wykorzystania tych środków budżetowych, które były poprzednio przeznaczone na inne cele. Resort liczy, że Ministerstwo Rolnictwa udzieli pomocy w dalszym rozwijaniu działalności w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#JaninaBanasik">Nie można nie dostrzegać wychowawczych efektów pracy więźniów, zwłaszcza w odniesieniu do tych, którzy pracują poza terenem zakładów karnych. Praca, wraz z możliwością widzenia jej efektów, kontakt z normalnymi ludźmi - stanowią doniosły czynnik w procesie reedukacji i resocjalizacji skazanych.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#JaninaBanasik">Poseł Jadwiga Skóra (PZPR) postulowała, aby Ministerstwo Sprawiedliwości w szerszym stopniu popularyzowało osiągnięcia gospodarcze i ekonomiczne naszego systemu więziennictwa. W społeczeństwie występuje nierzadko stereotyp więźnia jako nieroba w złotej klatce, na którego społeczeństwo pracuje. Jest bardzo ważne, aby ten stan świadomości został zmieniony, aby przeciętny obywatel wiedział, że więźniowie zapracowują na swoje utrzymanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AdamZborowski">Do tej pory Ministerstwo Sprawiedliwości nie analizowało problemu, w jakim zakresie jego działalność wpływa na zwiększanie się dochodów skarbu państwa. Jak wynika z informacji przedstawionej przez dyr. Frydla, jak też uwzględniając wpływy z tytułu opłat sądnych, grzywien, realizowanych konfiskat mienią itp. - dochody te są bardzo poważne. Jest oczywiste, że społeczeństwo nie chce mleć na swoich barkach ciężaru utrzymania osób skazanych. Jednakże informacje, jakich do tej pory resort sprawiedliwości udzielał środkom masowego przekazu, były często niewykorzystywane i przyjmowane z niedowierzaniem. Jeszcze w bież. miesiącu Ministerstwo Sprawiedliwości pragnie zaprosić grupę dziennikarzy do odwiedzenia gospodarstw rolnych CZZK w Bieszczadach, co da okazję do porozmawiania o tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#AdamZborowski">Poseł Jerzy Jóźwiak (SD) poruszył problem związku rangi i autorytetu sądów z zewnętrznym wyglądem pomieszczeń sądowych. Obywatele zazwyczaj oceniają pracę sądownictwa przez pryzmat swoich zewnętrznych spostrzeżeń jako uczestników wymiaru sprawiedliwości. Tymczasem reformą administracyjna sprawiła, że wiele sądów, a zwłaszcza nowych sądów wojewódzkich pracuje w bardzo trudnych warunkach. Stąd konieczność i ważność realizacji programu inwestycyjnego.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#AdamZborowski">Resort podejmuje poważne wysiłki w celu poprawy sytuacji lokalowej sądów, w tym zwłaszcza sądów wojewódzkich. Celem jest także utworzenie sądów wojewódzkich w województwach, które ich do tej pory jeszcze nie posiadają, co będzie możliwe po zbudowaniu odpowiednich pomieszczeń. W budowie znajduje się obecnie budynek dla sądu wojewódzkiego w Skierniewicach oraz w Sieradzu. Najtrudniejsza sytuacja występuje w przypadku planowanego utworzenia ostatniego z sądów wojewódzkich - dla woj. chełmskiego. Będzie to mogło jednak nastąpić w okresie późniejszym, po zbudowaniu nowej zespolonej siedziby dla sądu, prokuratury i innych zainteresowanych organów.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#AdamZborowski">Jak stwierdził w podsumowaniu przewodniczący Komisji poseł Franciszek Sadurski (ZSL), Komisja ocenia działalność resortu bardzo wysoko. Uzyskane dziś informacje potwierdzają przekonanie, że Ministerstwo Sprawiedliwości umiejętnie łączy pracę wychowawczą i resocjalizacyjną z uzyskiwaniem poważnych efektów gospodarczych i ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#AdamZborowski">Komisja przyjęła sprawozdanie z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#AdamZborowski">W kolejnym punkcie porządku obrad, Komisja rozpatrzyła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w roku 1976 w części dotyczącej Sądu Najwyższego. Koreferat wygłosiła poseł Maria Kotlicka (bezp.). Jak podkreślono w koreferacie, Sąd Najwyższy, działając zgodnie z uchwałami VI i VII Zjazdu Partii, opierając się na uchwale Biura Politycznego KC PZPR w sprawie poprawy porządku publicznego i dyscypliny w kraju oraz na uchwale Rady Państwa o kierunkowym programie działania Sądu Najwyższego na lata 1972–77, rozstrzygał w roku 1976 wiele różnorodnych i złożonych spraw. Przedmiotem prac Sądu Najwyższego było 5.150 rewizji zwykłych oraz 1.162 rewizji nadzwyczajnych. Za tymi danymi kryje się trudna i odpowiedzialna praca nad systematycznym umacnianiem praworządności w naszym kraju. Sąd Najwyższy, dbając o wysoki poziom orzecznictwa, podejmując uchwały, prowadząc działalność kształtującą kulturę prawną społeczeństwa spełnia niezwykle istotną rolę w dziedzinie kształtowania prawidłowych zasad współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#AdamZborowski">W dalszym ciągu swego wystąpienia poseł M. Kotlicka omówiła wykonanie budżetu Sądu Najwyższego w 1976 r. stwierdzając m.in., że wykorzystanie 97 proc. sumy przeznaczonej na wydatki jest rezultatem poczynionych oszczędności. W zasadniczej pozycji wydatków osobowych, tj. osobowym funduszu płac nastąpił wzrost w stosunku do roku poprzedniego spowodowany przyznaniem od 1 stycznia 1976 r. dodatku za wysługę lat dla pracowników administracji i obsługi, zmianami uposażeń żołnierzy zawodowych w Izbie Wojskowej oraz zmianami od 1 września 1976 r. siatki płac dla sędziów. W związku z pozostałością na koncie bankowym Sądu Najwyższego środków inwestycyjnych z łat ubiegłych, w ustawie budżetowej 1976 r. nie przewidywano środków na inwestycje. Należy przypomnieć, że od 8 lat trwają już prace wstępne przygotowujące budowę gmachu Sądu Najwyższego. Zostały opracowane i opłacone założenia techniczno-ekonomiczne do tej budowy a także dokonano prawie w całości przezbrojenia terenu. Sama budowa miała rozpocząć się w latach 1975/76, ale dotąd nie rozpoczęto jej realizacji na skutek ograniczenia nowych inwestycji. Byłoby celowe podjęcie przez Komisję działań mających na celu włączanie budowy gmachu SN do planu społeczno-gospodarczego na rok 1978.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#AdamZborowski">W zakończeniu, poseł M. Kotlicka stwierdziła, że przebieg realizacji budżetu Sądu Najwyższego w roku 1976 był prawidłowy, zgodny z dyscypliną budżetową i istniejącymi potrzebami oraz wniosła o przyjęcie sprawozdania przez Komisję.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#AdamZborowski">Zabierając głos w dyskusji poseł Ewa Kwiatkowska stwierdziła, że jest ogromnym paradoksem, iż przygotowane z dużym nakładem starań i pracy zbiory orzecznictwa Sądu Najwyższego nie docierają w teren z powodu braku papieru na ich druk. Poseł zaproponowała przyjęcie przez Komisję dezyderatu w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#AdamZborowski">Prezes Sądu Najwyższego Jan Pawlak poinformował posłów o aktualnych pracach Sądu Najwyższego, zwłaszcza na tle ostatniej uchwały Rady Państwa w przedmiocie działalności Sądu. Sąd Najwyższy poczytuje za swój obowiązek szerokie informowanie ogółu sędziów o swej działalności. Co miesiąc wydawane jest „Orzecznictwo SN” (odrębne zeszyty poświęcone sprawom karnym i sprawom cywilnym). Jedyną przeszkodą w jego rozpowszechnianiu są ograniczenia przydziału papieru.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#AdamZborowski">Prezes J. Pawlak poinformował też o trudnościach lokalowych Sądu. Sąd Najwyższy jest naczelnym organem sądowym, ale mimo to jego warunki pracy, w porównaniu z innymi sądami - należą do najgorszych (np. w jednym gabinecie pracuje przeciętnie 4 sędziów).</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#AdamZborowski">Na wniosek przewodniczącego Komisji posła Franciszka Sadurskiego (ZSL) Komisja przyjęła dezyderat do Ministra Sprawiedliwości w sprawie zapewnienia warunków dla należytego wydawania i rozpowszechniania „Orzecznictwa SN”.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#AdamZborowski">Poseł Sadurski podkreślił rosnący poziom prac Sądu Najwyższego oceniając je bardzo wysoko.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#AdamZborowski">Komisja przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w r. 1976 w części dotyczącej Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#AdamZborowski">W ostatnim punkcie porządku dziennego przewodniczący Komisji poseł Franciszek Sadurski (ZSL) zapoznał posłów z treścią odpowiedzi ministra sprawiedliwości z dnia 31.V.1977 ustosunkowującą się do opinii uchwalonej na posiedzeniu Komisji w dniu 31.III.1977 r.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>