text_structure.xml
16.1 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 8 marca 1967 r. odbyło się posłodzenie Komisji Handlu Zagranicznego. Obradom przewodniczył poseł Stanisław Kuziński (PZPR). Przedmiotem obrad była wstępna analiza działania nowego rachunku opłacalności eksportu.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W obradach udział wzięli: przedstawiciele Ministerstwa Handlu Zagranicznego z Ministrem Witoldem Trąmpczyńskim, dyrektor Zespołu NIK - Franciszek Kusto, przedstawiciele Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i Ministerstwa Finansów oraz przedstawiciele Zakładu Badań Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Informację o działaniu nowego rachunku opłacalności eksportu przedstawił Minister Handlu Zagranicznego - Witold Trąmpczyński.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(Streszczenie informacji podajemy na kartkach z numeracją rzymską)</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">W dyskusji udział wzięli posłowie: Konstanty Łubieński (bezp. „Znak”), Tadeusz Młyńczak (SD), Jerzy Olszewski (PZPR), Józef Macichowski (PZPR), Jerzy Pryma (PZPR), Maria Mielczarek (PZPR), Andrzej Borodzik (PZPR), Tadeusz Wysocki (PZPR), Jan Ptasiński (PZPR), Zdzisław Tomal (ZSL) i Stanisław Kuziński (PZPR). Dodatkowych wyjaśnień udzielili: wicedyrektor Zakładu Badań Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego Witold Trzeciakowski i dyrektor tego Zakładu - Stanisław Rączkowski.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Stwierdziwszy bezsporną potrzebę wprowadzenia nowych metod rachunku opłacalności handlu zagranicznego, posłowie uznali, że poważnym osiągnięciem na tej drodze jest zwłaszcza wprowadzenie rachunku opłacalności bezpośrednio do przedsiębiorstw produkujących na eksport. Przyjęcie zasady zysku kalkulacyjnego przy produkcji eksportowej pozwala ustalić opłacalność eksportu poszczególnych grup wyrobów, a odpisy z zysku na cele nagradzania załóg stanowią skutecznie działający bodziec rozwijania produkcji w pożądanych dla eksportu asortymentach.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Podkreślano, że w stosunkowo krótkim okresie działania rachunku opłacalności w przedsiębiorstwach, ujawniły się już silne i słabsze ogniwa produkcji eksportowej w poszczególnych branżach bądź organizacjach gospodarczych. Inne zasady rachunku opłacalności dotyczyć powinny rzemiosła, przemysłu terenowego i spółdzielczości pracy. Należy również zastosować odrębne podstawy obliczania opłacalności eksportu artykułów rolno-spożywczych.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Wskazywano, że należy wyciągać z rachunku opłacalności i z efektów jego stosowania dalej idące wnioski, dotyczące porządkowania wielu zasadniczych zagadnień naszej ekonomiki (ceny fabryczne, metody obliczania kosztów wytwarzania, system tworzenia i podziału akumulacji). Jednym z podstawowych elementów rachunku opłacalności eksportu powinna być prawidłowa wycena surowców dewizowych. Za warunek prawidłowości rachunku opłacalności uznano właściwe kształtowanie rozmiarów akumulacji, w oparciu o obiektywne kryteria ekonomiczne.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Szeroko omawiano sprawy kursu granicznego (tzn. najwyższego dopuszczalnego kosztu uzyskania 1 zł dewizowego), kryteriów ustalania tego kursu.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Wiele uwagi zajęły sprawy prawidłowego podziału w ramach przedsiębiorstw nagród za uzyskanie efektywności eksportu. Wskazywano, że obowiązujące zasady bywają naruszane, wskutek czego następuje rozproszenie przeznaczonych na ten cel środków; nagradzaniem obejmuje się czasem również te osoby, które nie miały wpływu na opłacalność produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Poruszano ponadto szereg innych zagadnień związanych ze stosowaniem rachunku opłacalności, jak rola zjednoczeń przemysłowych w nowych warunkach kształtowania produkcji eksportowej i ich wpływ na lokowanie tej produkcji w poszczególnych zakładach; wpływ czynników zewnętrznych, np. w postaci wysokich barier celnych ustanawianych przez niektóre kraje, na kształtowanie się cen naszych wyrobów na rynkach zagranicznych.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Jak podkreślił przewodniczący Komisji - poseł Stanisław Kuziński (PZPR), rachunek opłacalności handlu zagranicznego ma tą zasadniczą zaletę, że w produkcji eksportowej przesuwa punkt ciężkości z asortymentów nieopłacalnych na opłacalne. Rachunek opłacalności pozwolił już wyciągnąć wiele wniosków w zakresie ustalania kierunków inwestowania i programowania rozwoju branż. Idee opłacalności legły zresztą u podstaw obecnego planu 5-letniego, co wyraża się m.in. w wielkich nakładach na rolnictwo, które prowadzą do stopniowej eliminacji importu zbóż, a także w stosunkowo znacznie większych nakładach na chemię jako rozwojową gałąź naszego przemysłu.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Kwoty tworzące fundusz nagród za opłacalność produkcji eksportowej są bardzo wysokie. Wypłacane z tego tytułu nagrody stanowią w wielu wypadkach - przy prawidłowym ich podziale - najsilniejszy ze stosowanych u nas pozapłacowych bodźców ekonomicznych. Stąd ogromna waga jaką przykładać powinny do właściwego rozdziału tych kwot zarówno administracja gospodarcza jak i Konferencje Samorządu Robotniczego.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Wiele zagadnień szczegółowych wynikających ze stosowania w praktyce rachunku opłacalności eksportu powinno być stale przedmiotem badań, mających na celu usuwanie nieprawidłowości i dalsze doskonalenie tego systemu.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Poważne zadanie, jakie stoi przed aktywem gospodarczym - to głębokie opanowanie w ciągu bieżącego roku rachunku opłacalności eksportu, opanowanie umiejętności posługiwania się nim na co dzień i wykorzystywania go jako podstawy do decyzji w transakcjach eksportowych.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Opanowanie tego systemu pozwoli na lepsze przystosowanie asortymentu produkcji do wymogów rynków zagranicznych i do potrzeb poszczególnych odbiorców; pozwoli wreszcie na bardziej prawidłowe ustalanie inwestycji przedsiębiorstw i zjednoczeń.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Komisja wyraziła podziękowanie Zakładowi Badań Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego za poważny wkład pracy i twórczej myśli ekonomicznej, włożony w przygotowanie i wdrożenie do praktyki rachunku opłacalności handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Komisja zleciła podkomisjom zajmującym się zagadnieniami eksportu i importu wyrobów przemysłu ciężkiego i przemysłu lekkiego, skonfrontowanie w terenie założeń z praktyką stosowania rachunku opłacalności eksportu. Zespoły poselskie mają przeprowadzić badania w niektórych zakładach przemysłu maszynowego, chemicznego, włókienniczego, odzieżowego, dziewiarsko-pończoszniczego. i skórzanego. Wnioski jakie wynikną z tych badań staną się przedmiotem kolejnych posiedzeń Komisji.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">WSTĘPNA ANALIZA DZIAŁANIA NOWEGO RACHUNKU OPŁACALNOŚCI EKSPORTU</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Informacja złożona przez Ministra Handlu Zagranicznego - Witolda Trąmpczyńskiego na posiedzeniu Komisji Handlu Zagranicznego w dniu 8 marca 1967 r.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Prace nad zagadnieniem efektywności handlu zagranicznego resort prowadzi od szeregu lat.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Ważnym etapem tych prac było opracowanie kompleksowego modelu optymalizacji bieżącej wymiany z zagranicą, wykonane w Zakładzie Badań Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego w latach. 1960-1964. W miarę postępu w pracach nad stroną teoretyczną zagadnienia, możliwe było stopniowe ich wykorzystanie dla celów praktycznych.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">W pierwszym etapie wyniki wykorzystywane były w stosunkowo wąskim zakresie, głównie do eliminowania z eksportu zdecydowanie nieopłacalnych pozycji. Brak było natomiast bodźców działających systematycznie w kierunku optymalizacji naszego handlu zagranicznego, poprzez nieustanne doskonalenie jego struktury towarowej i kierunkowej, szczególnie na odcinku eksportu.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Wzrost roli handlu zagranicznego nadał problematyce efektywności eksportu rangę pierwszoplanową w całej gospodarce narodowej.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">Okoliczności te stanowiły przesłanki do decyzji jaka zapadła na V Plenum KC PZPR w grudniu 1965 r., a przewidującej wprowadzenie szerokiego systemu bodźców ekonomicznego zainteresowania poprawą wyników ekonomicznych naszego eksportu, zarówno ze strony przemysłu, jak i handlu zagranicznego. Decyzje te zostały wprowadzone w życie uchwałą Rady Ministrów z dnia 31 maja 1966 r. w sprawie nagradzania pracowników państwowych przedsiębiorstw przemysłowych i przedsiębiorstw handlu zagranicznego za efektywność eksportu. Uchwała ta została następnie uzupełniona uchwałą z dnia 2 grudnia 1966 r. w sprawie dalszych prac w zakresie poprawy opłacalności eksportu.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Obok tego podjęto szereg dalszych uchwał w sprawach wiążących się bezpośrednio bądź pośrednio z nowowprowadzonym systemem nagradzania za efektywność eksportu.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Tak więc rok 1966 stał się przełomowym w dziedzinie wprowadzenia rachunku efektywności eksportu.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">W sumie objętych zostało systemem nagradzania nieco ponad 50 proc. wartości całego naszego eksportu. Dotyczy to zarówno obrotów z krajami socjalistycznymi, jak i kapitalistycznymi Nagradzaniem z tytułu opłacalności eksportu objęte zostały, obok przedsiębiorstw dostarczających swoje wyroby bezpośrednio na eksport, również przedsiębiorstwa kooperujące, jeśli produkcja ich w bezpośrednich dostawach eksportowych objęta jest również nagradzaniem.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Podstawą obliczania wysokości nagród za opłacalność eksportu jest zysk kalkulacyjny netto osiągany w eksporcie wyrobów przemysłu przetwórczego. Nagrody za opłacalność wypłacane są w zależności od wysokości zysku kalkulacyjnego netto; wszelki eksport realizowany przy gorszej opłacalności powoduje zmniejszenie wysokości należnych nagród.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">Półroczny okres obowiązywania systemu nagradzania za efektywność eksportu nie pozwala jeszcze na dokonanie kompleksowej oceny jego funkcjonowania, tym niemniej można stwierdzić, że wywarł on bardzo dodatni wpływ na ekonomikę naszego eksportu - a pośrednio - całej gospodarki narodowej.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Oznacza to m.in.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">- wprowadzenie po raz pierwszy w Polsce zasady nagradzania za wyniki kalkulacyjne, a więc za opłacalność produkcji krajowej, mierzonej obiektywnymi kryteriami relacji światowych;</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">- zainicjowanie łączności interesów zakładu produkcyjnego i biur przedsiębiorstw handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Przede wszystkim w przemyśle kluczowym dał się zauważyć duży postęp w zakresie zrozumienia sensu i celowości rachunku ekonomicznego, w produkcji eksportowej. Zasadnicze pojęcia leżące u podstaw systemu nagradzania jak uzysk dewizowy, koszty kalkulacyjne, kursy graniczne, dewizowy charakter materiałów użytych do produkcji, dyscyplina kosztów itp. przestają być traktowane jako pojęcia akademickie, teoretyczne i ważne tylko dla wąskiej grupy specjalistów w aparacie centralnym. Pojęcia te są obecnie w szybkim tempie przyswajane przez aparat produkcyjny i handlowy w terenie i tłumaczone są na praktyczny język efektów, ocen i nagród.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Znajduje to również wyraz w uruchomieniu pod egidą Komitetów Wojewódzkich PZPR, PIHZ, PTE i resortów dziesiątków różnych kursów szkoleniowych na powyższe tematy.</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">W przedsiębiorstwach handlu zagranicznego i w przedsiębiorstwach produkcyjnych podejmuje się szereg inicjatyw w zakresie zmiany asortymentów produkcyjnych, poprawy cen dewizowych, usprawnień organizacji produkcji i obniżek kosztów i cen. Wyłącza się z produkcji asortymenty, których dalsze utrzymanie w eksporcie nie jest ekonomicznie uzasadnione, kwestionuje się celowość eksportu asortymentów nie przynoszących zysków.</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">Mimo ogólnego stwierdzenia pozytywnych efektów działania systemu nagradzania za efektywność eksportu, zarysowały się również pewne zjawiska negatywne wyrażające się m.in. nie zawsze właściwym stosunkiem wielkości nagród do osiąganych efektów dewizowych.</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Minister Trąmpczyński wskazał na nieopłacalność eksportu niektórych wyrobów przemysłu kluczowego, na zróżnicowanie przyczyn tej nieopłacalności.</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Dla podjęcia konkretnych decyzji co do utrzymania w eksporcie lub skreślenia z listy eksportowej poszczególnych pozycji przemysłu kluczowego oraz dla sprecyzowania środków mających na celu poprawę efektywności, w oparciu o indywidualną analizę przyczyn niekorzystnego kształtowania się wskaźników opłacalności, została powołana międzyresortowa komisja. Komisja ta ma przedstawić KERM konkretne wnioski w tej sprawie, w terminie do dnia 31 maja 1967 r.</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Dla sformułowania wniosków dotyczących utrzymania lub skreślenia z eksportu artykułów rolnych w kolejnych latach i opracowania metod analizy opłacalności tego eksportu powołano międzynarodową komisję, która również przedstawi konkluzje Komitetowi Ekonomicznemu Rady Ministrów w terminie do dnia 31 maja 1967 r.</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Powołana została również międzyresortowa komisja, której zadaniem jest dostosowanie ogólnie obowiązujących zasad dopuszczania do eksportu do specyfiki produkcji przemysłu terenowego i spółdzielczego.</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">W ramach tej samej komisji opracowywane są zasady dopuszczania do eksportu towarów produkcji sektora nieuspołecznionego oraz nowego systemu rozliczeń tego sektora z tytułu produkcji eksportowej.</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Jak widać, prace związane z problematyką opłacalności eksportu prowadzone są szerokim frontem. Analizy tego zagadnienia uwzględniają obecnie różnorodność eksportowanych asortymentów. Uwzględniają one zróżnicowanie dostawców masy towarowej przeznaczonej na eksport, czego wyrazem jest np. dostosowanie zasad badania opłacalności do specyfiki przemysłu drobnego.</u>
<u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Jednocześnie z analizą tą wiąże się już system bodźców skierowany na zainteresowanie pracowników państwowych zakładów przemysłowych i przedsiębiorstw handlu zagranicznego.</u>
<u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">Prace prowadzone w tym zakresie powinny przyczyniać się...</u>
<u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">(Nieczytelne)</u>
<u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">... przeznaczonej na eksport, czego wyrazem jest np. dostosowanie zasad badania opłacalności do specyfiki przemysłu drobnego.</u>
<u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">Jednocześnie z analizą tą wiąże się już system bodźców...</u>
<u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">(Nieczytelne)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>