PPC / ppc

text_structure.xml 85.1 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 4-tej po południu)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przedstawiciele rządu:</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Prezydent Ministrów Wincenty Witos, Wiceprezydent Ministrów Ignacy Daszyński, Minister Spraw Zagranicznych Eustachy Sapieha, Minister Spraw Wewnętrznych Leopold Skulski, Minister Spraw Wojskowych Gen. Por. Kazimierz Sosnkowski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Maciej Rataj, Minister Aprowizacji Stanisław Śliwiński, Minister Rolnictwa i Dóbr Państwowych Juljusz Poniatowski, Minister Poczt i Telegrafów Władysław Stesłowicz, Minister Skarbu Władysław Grabski, Minister Robót Publicznych Gabrjel Narutowicz, Minister Pracy i Opieki Społecznej Edward Pepłowski, Minister b. dzielnicy pruskiej Władysław Kucharski, Minister Sprawiedliwości Stanisław Nowodworski, Kierownik Ministerstwa Kultury i Sztuki Jan Heurich, Prezes Najwyższej Izby Kontroli Państwa Józef Higersberger, Prezes Głównego Urzędu Ziemskiego Tomasz Wilkoński.)</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(Podsekretarze stanu:</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">W Ministerstwie Spraw Zagranicznych Jan Dębski, w Ministerstwie Sprawiedliwości Jan Morawski, w Ministerstwie Robót Publicznych Henryk Dudek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Otwieram posiedzenie. Protokół 174 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 175 posiedzenia leży w biurze sejmowem do przejrzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Jako sekretarze zasiadają dziś pp. Sołtyk. i Waszkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Listę mówców prowadzi poseł Sołtyk.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Ministerstwo Spraw Zagranicznych wskutek dyskusji odbytej w marcu r. b. w Komisji Spraw Zagranicznych i na plenum Sejmu nadesłało egzemplarz sprawozdania w sprawie opieki na emigrantami w Ameryce Sprawozdanie to bardzo obszerne znajduje się w kancelarji sejmowej, gdzie Panowie mogę je przejrzeć.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Poseł Jerzy Kantor prosi o urlop do 14 listopada r. b. Przypuszczam, że Wysoka Izba nie ma nic przeciw temu.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę p. Sekretarza o odczytanie interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Sekretarz p. Waszkiewicz</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Falkowskiego i tow. z Klubu N. Z. L. do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie przerwania kursu wyszkolenia wojskowego dla lekarzy.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja pp. Smulikowskiego, Chudego i tow. do p. Ministra Oświecenia Publicznego w sprawie tendencyjnych praktyk administracji szkolnej w b. dzielnicy pruskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja pp. Farbsteina, Hartglasa i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie nieprawnego rozporządzenia p. Starosty białostockiego.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Hirszhorna i tow. do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie pobicia i obrabowania na dworcu Kowelskim w Warszawie szeregowca Józefa Sosnowicza przez posterunek żandarmerji wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Hirszhorna i tow. do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie zamordowania przez żołnierzy Czypy Wasernys w Łaskarzewie.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. ks Lubelskiego i tow. do Rzędu w sprawie wstrzymania wypłaty zasiłków wszystkim wdowom i sierotom po zabitych i zaginionych żołnierzach w b. armji austrjackiej.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja pp. Babicza, Dyły i tow. P. S. L. do p. Ministra Skarbu w sprawie wymiany i przyjmowania na pożyczkę polską biletów skarbowych dawanych za konie pobrane do wojska.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja pp. Babicza, Dyły i tow. P. S. L. do p. Ministra Rolnictwa w sprawie rabunkowej dewastacji lasu w Pustkowie pow. Ropczyce.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Spickermana i tow. do Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie zabicia przez policję kolonisty Rudolfa Haupta.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Herza i tow. z N. P. R. do p.p. Ministrów Spraw Wojskowych i Kolei Żelaznych w sprawie samowoli komendanta dworca w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Lisieckiego i tow. z N. P. R. w sprawie agitacji przeciw Naczelnemu Wodzowi w garnizonie inowrocławskim.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Lisieckiego i tow. z N. P. R. do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie agitacji, oraz nadużywania władzy podrzędnych organów wojskowych w Poznańskiem.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Tabaczyńskiego i tow. do p. Ministra Robót Publicznych w sprawie naprawy drogi Szczakowa-Granica.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Madeja i tow. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie odmówienia zasiłku małoletnim dzieciom po Michale Kozaku z gminy Beska pow. Sanok (Małopolska).</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Pomarańskiego do pp. Ministrów Spraw Wojskowych i Oświecenia Publicznego w sprawie szkoły w Szczebrzeszynie.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Spickermana do p. Prezydenta Ministrów w sprawie Urzędu Osadniczego w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja pp. Krempy, Marchuta, Sudoła i tow. do p.p. Ministrów Aprowizacji i Zdrowia Publicznego w sprawie niedostarczenia cukru gminom wiejskim w powiatach: mieleckim, tarnobrzeskim, kolbuszowskim, niskim i t. d.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#komentarz">(Małopolska)</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Krempy i tow. do p.p. Ministrów Aprowizacji i Spraw Wewnętrznych w sprawie utrudnień przy zakupie drzewa w lasach „Brzoza” pow. tarnobrzeskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Krempy i tow. do Ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych w sprawie nieobsianych gruntów w Małopolsce.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Krempy i tow. do p.p. Ministrów Sprawiedliwości i Rolnictwa w sprawie odebrania gruntu Tomaszowi Florkowi.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja Związku Polskich Posłów Socjalistycznych do p. Prezydenta Ministrów oraz do p. Ministra Spraw Wojskowych w sprawie namowy do złamania karności wojskowej i zbrodni zdrady stanu.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Wojdy i tow. Klubu P. S. L. do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie zakazu Starosty pow. łęczyckiego wywożenia torfu do pow. Kutnowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacja p. Gajewskiego i tow. do p.p. Ministrów Wojny i Spraw Wewnętrznych w sprawie rozgrabienia Tow. Udziałowego „Hurtownia” w Tomaszowie Lubelskim przez żandarmerję polową i policję.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#WojciechTrąmpczyński">Interpelacje te prześlę p. Prezydentowi Ministrów na drodze regulaminem przepisanej.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#WojciechTrąmpczyński">№ 1: głosowanie nad wnioskami, zgłoszonemi podczas dyskusji nad sprawozdaniem p. Prezydenta Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#WojciechTrąmpczyński">Przedtem jednak prosili jeszcze o głos ci posłowie, którzy nie mogli przybyć na poprzednie posiedzenie wskutek strajku kolejowego.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma poseł Hasbach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ErwinHasbach">Wysoki Sejmie! P. Prezydent Ministrów oświadczył niedawno w Poznaniu i na Pomorzu, że wszystkim obywatelom bez różnicy narodowości przysługują jednakowe prawa. To samo obiecali w b. zaborze pruskim inni wyżsi urzędnicy, to samo obiecała Naczelna Rada Ludowa w ogłoszeniu z 30 czerwca 1919 r. po zajęciu b. zaboru pruskiego przez władze polskie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ErwinHasbach">Jakie są jednak stosunki w Poznaniu i na Pomorzu i jak obietnice te są spełniane przez urzędników? W dwóch podaniach, wniesionych do władz, przedstawiliśmy już, że obietnice te 'prawie zupełnie nie są wprowadzane w życie. Wysokiej Izbie podajemy dzisiaj w krótkiem streszczeniu nasze życzenia.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ErwinHasbach">Żądamy dla Kościoła ewangielickiego, tak jak dla wszystkich innych wyznań, pełnej samowładności zarządu wykonawczego i zestawiania członków zarządu tylko przez wybory parafjalne.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#ErwinHasbach">Żądamy prawa zakładania niemieckich szkół na zasadzie Traktatu Wersalskiego i utworzenia dostatecznej ilości seminarjów nauczycielskich, ażeby wykształcić brakujących nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#ErwinHasbach">Do czasu uskutecznienia tego prosimy Rząd o zezwolenie na sprowadzenie nauczycieli z zagranicy. Szkoły, w których brak uczącej się młodzieży, mają być planowo złączone z innemi, nie, jak to uczyniono w niektórych miejscowościach, gdzie zastosowano tendencję rozdzielczą, aby utworzyć mniejszość niemiecką. Sądzimy, że oddział niemiecki przy Ministerstwie Oświecenia w Warszawie i Poznaniu jest niezbędny.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#ErwinHasbach">Rozporządzenie Ministerstwa w Poznaniu, tyczące się prawa opcji, powinno być odwołane. Dotychczasowe opcje, które zostały uskutecznione pod naciskiem powołania do wojska, muszą być unieważnione. W sprawie opcji jedynie może być miarodajny Traktat Wersalski, który przewiduje okres dwóch lat, t. j. do 10 stycznia 1922 roku do oddania opcji. Zwracamy uwagę na Szlezwik-Holsztyn po roku 1864, na Alzację i Lotaryngję po roku 1871. W obydwóch wypadkach osoby, mające prawo opcji, na kilka lat były zwolnione od wojska. Przytaczam, że Sejm postanowił na ziemiach plebiscytowych przez 8 lat nie powoływać do wojska. Oczekujemy od Rządu rozporządzenia, według którego optantom przysługiwałoby prawo po podaniu wniosku i dłużej w kraju pozostać przez czas przewidziany traktatem, co jest przewidziane w traktacie o mniejszości. Jako przykład postępowania przeciw optantom przytaczam, że w Wejherowie zarząd cywilny nie dał optantom pozwolenia wstępowania w stan małżeński. W zakładach rządowych i prywatnych robotnicy optanci byli usuwani. W Pucku piekarze po opcji nie dostawali mąki. W ostatnich czasach nawet niektórzy zbyt gorliwi urzędnicy - próbowali różnemi skrytemi pogróżkami i mowami zaniepokoić dzierżawców domen i innych majątków rządowych, którzy to dzierżawcy na mocy długoletnich kontraktów świetnie gospodarowali. Żądamy, aby Rząd ogłosił, że do upływu kontrakty zostaną w sile. Nadmieniamy, że podług statystyki, w przeciągu najbliższych 4 lat jedna trzecia część kontraktów na Pomorzu upływa, a zatem ziemi do podziału będzie dość.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#ErwinHasbach">Żądamy także przyznania praw osadnikom. Dosyć już, że podług art. 91 Traktatu Wersalskiego wszyscy przybysze po roku 1908 są poza prawem i tysiące niewinnych ludzi jest zagrożonych w swej egzystencji. Dla tych, co za rządów pruskich przenieśli się z Kongresówki do b. dzielnicy pruskiej żądamy ujednostajnienia wszystkich praw. Oczekujemy od Rządu, że likwidacja rolników mniejszej albo większej posiadłości nie prowadzona będzie przeciw takim rodzinom, które dłuższy czas zamieszkują na swej ziemi, tylko z tego powodu, że teraźniejszy dziedzic nie odpowiada przypuszczeniu art. 91 traktatu pokojowego. Oczekujemy raczej, że takim osobom podług ust. 2 tego artykułu wniosek o przyjęcie obywatelstwa polskiego będzie ułatwiony.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#ErwinHasbach">Dla dzielnic pruskiej i austrjackiej żądamy dopuszczenia obok polskiego i niemieckiego języka w obcowaniu z urzędami. Rozporządzenia władz w tych dzielnicach winny być wydawane w polskim i niemieckim językach; napisy w miejscach publicznych, na kolejach i t. d. też winny być w dwóch językach, do czasu aż ludność nauczy się polskiego języka. Że każdy obywatel będzie się starał nauczyć państwowego języka, to rozumie się samo przez się, bo leży to w interesie każdej jednostki, lecz nagłe usunięcie jednego języka stworzy niepotrzebne trudności dla władz i publiczności.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#ErwinHasbach">Wysoki Sejmie! Dzięki Bogu pokój zewnętrzny nadchodzi. Potrzebna jest nam wszystkim siła do wewnętrznego wybudowania Państwa naszego. Do takiej odbudowy niezbędna jest współpraca wszystkich obywateli, także reprezentantów religijnych i narodowych mniejszości. Gotowość tych mniejszości do tej współpracy zależy od pozycji, która im będzie wyznaczona. Podstawą naszych żądań są: ogólne prawa ludzkie i Wersalski Traktat, uzupełniony przez umowę między Polską a Koalicją o prawach mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#ErwinHasbach">My Niemcy też jesteśmy gotowi do współpracy i każdy Rząd popierać będziemy, który nasze uprawnione żądania przyzna i rzeczywiście w życie wprowadzi.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#komentarz">(Brawo)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma p. Spickerman.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JosefAlexanderSpickermann">Wysoki Sejmie! Gdy poseł Witos objął rządy, złożyliśmy i my, Zjednoczenia Niemieckie, krótką deklarację w zaufaniu, że nas doprowadzi wkrótce do pokoju, w tej zaciętej walce pomiędzy różnemi narodami. To nasze życzenie i dążenie Rząd spełnił w całości. Wróg, który się wdarł do naszych granic, odpędzony jest daleko, i dzisiaj możemy z zadowoleniem mówić, że pokój może już za kilka dni będzie takim, jakiego wszyscy sobie życzymy.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JosefAlexanderSpickermann">Jednakże wewnętrzny pokój wiele zostawia do życzenia. W zeszłym roku Rada Ministrów wydała dekret w sprawie szkolnictwa i my z tego dekretu byliśmy zadowoleni, jednakże praktyka wykazała, że i w tym dekrecie jest nie wszystko to, co dla szkolnictwa w języku niemieckim jest nam niezbędnie potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JosefAlexanderSpickermann">Od dłuższego czasu już teraz widzimy, że wśród Rad szkolnych i Okręgowych Rad szkolnych są wrogie nam dążenia, a inspektorzy prowadzą zaciętą walkę przeciw tym szkołom i starają się im we wszelki możliwy sposób szkodzić: pozamykać albo przyłączyć je do szkół z językiem nauczania polskim. Myśmy tu już często wypowiadali się, że nikt z nas nie żąda, aby państwowy język nie był uczony. Każdy z nas będzie się starał, aby nasza młodzież znała język polski lepiej niż my, którzyśmy nie mieli możliwości nauczenia się go. Ale widzimy w tem postępowaniu krok w celu pewnego wynarodowienia nas, że zaś myśmy tu z ust Rządu i również od Sejmu często słyszeli, że to nie jest dążeniem Rządu, ani nawet przedstawicieli ludu, więc musimy upatrywać w tem, że to jest walka samowolna podrzędnych organów i na to musimy zwrócić tutaj Rządu uwagę.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Głos: Ministrowi Oświaty)</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#JosefAlexanderSpickermann">My, obywatele polscy pochodzenia niemieckiego w Kongresówce, jesteśmy lojalnymi obywatelami w stosunku do Państwa. Myśmy wszystko spełnili.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(Brawa)</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#JosefAlexanderSpickermann">Wszystkośmy oddali, nawet oddaliśmy więcej niż się od nas spodziewano, oddaliśmy nasze dzieci, braci, którzy walczą przeciw bolszewikom. Dużo krwi przelali i niejeden poległ na polu honoru.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#komentarz">(Głos: Dla jednej Ojczyzny)</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#JosefAlexanderSpickermann">Tak, dla jednej Ojczyzny i spodziewamy się, że nasze żądania, które myśmy do narodu polskiego jak również i do Rządu jego zwrócili, Rząd i naród polski zadowoli.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Oświadczenia posłów niemieckich w przedmiocie sprawozdania Prezydenta Ministrów)</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#komentarz">(Głosowanie nad wnioskiem p. J. Dębskiego o przyjęcie do wiadomości oświadczenia Prezydenta Ministrów)</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#komentarz">(Rozprawa formalna)</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#JosefAlexanderSpickermann">Ja tu nie mogę nie zwrócić uwagi Rzędowi również na inne rzeczy — które się dzieją, przez co drożyzna wzrasta coraz bardziej. U nas ponawiają się coraz częściej banki i różne instytucje kredytowe, które jednakże do obniżenia procentu nie dążą.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#komentarz">(Głosy: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#JosefAlexanderSpickermann">W tychże bankach pobiera się nieraz aż do 5% miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#komentarz">(P. de Rosset: Skandal)</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#JosefAlexanderSpickermann">Takie fakty są. Pobiera się taki procent, i nikt nie wie, czy to jest lichwa, czy nie. Przez to producent i ci, którzy nie rozporządzają w swoich przedsiębiorstwach dostatecznym kapitałem zmuszeni są do podrażania swojej produkcji. To są stosunki niezdrowe i prosilibyśmy, ażeby temu kres położyć i w tę dziedzinę wejrzeć.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#JosefAlexanderSpickermann">Dzisiaj miałem zaszczyt złożyć do laski marszałkowskiej dwie interpelacje, które stwierdzają, jakie się u nas bezprawia dzieją. Urząd osadniczy nie zezwala obywatelom polskim pochodzenia niemieckiego nabywać ziemi, ani żadnej nieruchomości w Poznańskiem. My to uważamy za uszczuplanie naszych praw obywatelskich, uważamy za bezprawie i z tego powodu protestujemy przeciwko takiemu postępowaniu Urzędu Osadniczego. Nie chcemy być tymi, jak to mówi przysłowie: „Bijesz ty mego żydka, biję ja twego”, ponieważ nie zasłużyliśmy na to. Przyszliśmy tu, nie jako parjasi. Naszych przodków przyzwali zacni Polacy, jak hr. Łubieński, ks. Drucko- Lubecki, ażeby się przyczynili do rozwoju tej ziemi. To wszystko, czego żądano wtedy od naszych pradziadów wszystkośmy spełnili. Myśmy się w znacznej mierze przyczynili do tego, że nietylko rolnictwo u nas się podniosło, gdzie przodkowie nasi po wykarczowaniu lasów założyli piękne kolonje, ale i w przemyśle, handlu i rzemiośle myśmy się przyczynili do rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#JosefAlexanderSpickermann">Jeszcze jedno. Przed wybuchem wojny była w kraju instytucja, tak zwana „ochrana”. Nietylko ja, ale dużo moich współbraci wraz z młodzieżą polską zwalczaliśmy tę instytucję, a dzisiej w nowem Państwie Polskiem widzimy, że taka sama instytucja, tylko w innej formie powstała i ci ludzie, których wtedy zwalczaliśmy, dzisiaj tak samo pracuję. Prawie że na każdym kroku spotykamy różnych szpiclów, którzy starają się wzajemne stosunki między narodowościami psuć, wykorzystać dla siebie, dla swoich posad, a ludzi uwięzić. Setki jest takich ludzi i człowiek nie wie nieraz do kogo się zwraca. Prosiłbym Rząd, ażeby i na tej rzeczy-krzyż postawił.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#komentarz">(Brawo)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania. Jest postawiony przez p. Jana Dębskiego wniosek, aby oświadczenie p. Prezydenta Ministrów posła Witosa Sejm przyjął z uznaniem do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Do tego jest poprawka p. Zamorskiego, aby wniosek brzmiał:</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WojciechTrąmpczyński">„Oświadczenie p. Prezydenta Ministrów p. Witosa o wysiłkach Rządu celem doprowadzenia wojny do szczęśliwego zakończenia i do honorowego dla Polski pokoju Sejm przyjmuje z uznaniem do wiadomości, wyrażając nadzieję, że Rząd zabierze się energicznie do uporządkowania stosunków wewnętrznych, do złamania czynników rozkładowych w kraju i do stworzenia warunków, zabezpieczających społeczeństwu swobodny i zdrowy rozwój wszystkich jego sił twórczych”.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Według regulaminu musimy najpierw głosować nad poprawką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#ArturHausner">Ja postawiłem dodatek do poprawki p. Zamorskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę, go odczytać.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(P. Hausner: Złożyłem go na piśmie)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Muszę się przyznać, że nie wziąłem tej poprawki na serjo, bo zawiera obrazę jednego ze stronnictw. Takiego wniosku nie dopuszczę, tak samo jak nie dopuściłbym obrazy stronnictwa socjalistycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ArturHausner">Proszę o głos w sprawie głosowania nad moją poprawką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma p. Hausner.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#ArturHausner">Wysoki Sejmie! Kolega p. Zamorski postawił do wniosku kolegi Dębskiego w sprawie udzielenia Rzędowi votum zaufania poprawkę, w której w sposób niezwykle ogólnikowy, a po przemówieniu p. Zamorskiego, zupełnie jasny zwraca się z pewnem żądaniem do Rządu, stawiając jako warunek głosowania za wnioskiem p. J. Dębskiego, że Rząd podejmie walkę z pewnemi żywiołami szkodliwemi dla Państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#ArturHausner">Proszę Panów, początkowo można było mieć wątpliwości, kogo miał na myśli p. Zamorski, jednakże po jego przemówieniu jasnem się stało, że zwrócił się przeciwko lewicy. Otóż ja stawiam jasno tę rzecz, ażeby nie było niejasności w odpowiedzi co do stanowiska lewicy, żeby nie było ogólników, żeby opinja publiczna w Polsce wiedziała, kogo ma na myśli lewica tak, jak to chce zrobić p. Zamorski. Korzystam z tego samego prawa, jak p. Zamorski i stawiam poprawkę, mianowicie, by tam, gdzie p. Zamorski mówi o „żywiołach rozkładowych” dodać: t. j. „Narodowej Demokracji”. I dlatego proszę o głosowanie nad tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Śmiechy i oklaski na lewicy)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Dotychczas nie brałem tej poprawki na serjo, ale ponieważ p. Hausner ją tu wygłosił, więc podług regulaminu poddam je pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#KazimierzLutosławski">Proszę o głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Ale tylko w kwestji formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#KazimierzLutosławski">Wysoka Izbo! Ja rozumiem posła Hausnera, gdyż jest istotnie zupełnie prawdopodobne, że poseł Zamorski miał na myśli między innemi i stronnictwo, którego przedstawiciele napadli i przemocą rozbijali wiec p. Głąbińskiego we Lwowie. Proszę Państwa, przypuszczam, że każdy z nas, mówiąc o żywiołach niebezpiecznych dla Państwa, ma na myśli kogo innego. Panowie macie na myśli Narodowi Demokrację, a my mamy na myśli niejednego z Panów. Można podyktować Rzędowi, iż ma złamać działalność antypaństwową żywiołów niebezpiecznych, pozostawiając mu ocenę, kogo będzie za taki żywioł uważał.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Głos: Zamachowców!)</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#KazimierzLutosławski">Natomiast uchwalanie przez Sejm uznania za taki żywioł jednego ze stronnictw reprezentowanych w tym Sejmie i w Rzędzie, który ma stosować tę uchwałę jest rzeczą nietylko politycznie ale i logicznie niedopuszczalną.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Wrzawa i różne okrzyki na lewicy)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę mówić tylko o kwestji formalnej:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#KazimierzLutosławski">Twierdzę, że skierowanie do rzędu koalicyjnego wymagania, aby jedno ze stronnictw w tym rzędzie uczestniczące traktować jako wichrzycieli porządku społecznego jest rzeczą sprzeczną z podstawami parlamentarnego traktowania rządu i dlatego przypuszczam.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Głos na lewicy: Zamorski chciał tego!)</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#KazimierzLutosławski">Nie chciał tego, żadnego stronnictwa Rzędowi nie polecał do uwagi, tylko tego, kogo za czynnik rozkładowy uzna rząd koalicyjny. Dlatego, uważam, że żaden poseł nie może serjo uważać takiej poprawki za dopuszczalną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JanKantyFederowicz">Proszę o głos w kwestji głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma w kwestji głosowania p. Federowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JanKantyFederowicz">Proszę, aby Pan Marszałek poddał najpierw pod głosowanie drugi ustęp poprawki posła Zamorskiego.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JanKantyFederowicz">„Wyrażając nadzieję, że Rząd zabierze się obecnie energicznie do uporządkowania stosunków wewnętrznych”, a następnie dopiero pozostałą część tego ustępu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Procedura głosowania będzie następująca. Stosownie do regulaminu głosować będziemy najpierw nad poprawkę posła Zamorskiego i to z osobna nad dwiema jej częściami, według propozycji posła Federowicza. Następnie głosować będziemy nad całością wniosku posła Dębskiego, a potem znowu według przepisów regulaminu nad dodatkiem, który chce zrobić poseł Hausner. Głosujemy więc najprzód nad pierwszą częścią wniosku posła Zamorskiego, mianowicie od słów:</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(czyta)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#WojciechTrąmpczyński">„O wysiłkach. Rzędu celem doprowadzenia wojny do szczęśliwego zakończenia i do honorowego dla Polski pokoju z wypuszczeniem następnych trzech wierszy: „wyrażając nadzieję, że Rząd zabierze się obecnie energicznie do uporządkowania stosunków wewnętrznych”, następnie dalej: „do złamania czynników rozkładowych w kraju i do stworzenia warunków, zabezpieczających społeczeństwu swobodny i zdrowy rozwój wszystkich jego za twórczych”.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę tych Posłów, którzy są za tę częścią poprawki p. Zamorskiego, aby powstali z miejsc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#HermanDiamand">Proszę o głos. Proszę o osobne głosowanie nad tym ostatnim ustępem o tych stronnictwach rzekomo przewrotowych. Proponuję głosować najprzód nad pierwszą częścią, a potem co do tych „przewrotowych stronnictw”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek spóźniony. Posłowie już są zawezwani do powstania, więc za późno zgłosił się Pan do głosu. Zdaje się, że jest większość, a zatem ta część wniosku p. Zamorskiego przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Wrzawa)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę o kontrpróbę. Członkowie biura maję wątpliwości kiedy stała większość, musi przeto nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę tych Posłów, którzy się za tę częścią wniosku p. Zamorskiego, a więc za wykluczeniem słów: „wyrażając nadzieję, że Rząd zabierze się obecnie energicznie do uporządkowania stosunków wewnętrznych”, aby weszli przez drzwi „tak”, przeciwni przez drzwi „nie”.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Posłowie wychodzą z sali)</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#komentarz">(Po głosowaniu)</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania następujący: „tak” głosowało posłów 176, „nie” — 197, zatem wniosek p. Zamorskiego upadł. Czy p. Zamorski podtrzymuje jeszcze słowa, nad któremi nie głosowaliśmy?</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#komentarz">(P. Zamorski: Podtrzymuję)</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy zatem do głosowania nad drugą częścią wniosku p. Zamorskiego.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(Wrzawa w centrum)</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Niech się Panowie zachowuję spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Posłów, którzy są za tę częścią wniosku p. Zamorskiego, aby powstali z miejsc. Jest niewątpliwa większość, zatem wniosek przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy wreszcie do głosowania nad wnioskiem p. J. Dębskiego, a dopiero później nad dodatkiem p. Hausnera do poprawki p. Zamorskiego. Proszę tych Posłów, którzy są za przyjęciem wniosku p. Dębskiego, aby powstali z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#komentarz">(P. J. Dębski: Poseł Hausner cofa swoją poprawkę)</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#komentarz">(Większość)</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek p. Dębskiego przyjęty. P. Hausner cofa swoją poprawkę, a zatem sprawa załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#komentarz">(Czyta)</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#WojciechTrąmpczyński">„Głosowanie nad I, II i III rozdz. ustawy konstytucyjnej Rzeczypospolitej”. Zapowiedzianych wniosków formalnych, dotyczących wstępu do ustawy, dotychczas niema, wobec tego zaczniemy głosować nie nad wstępem, który zostawimy na koniec, tylko nad art. 1.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosować będziemy najprzód nad poprawkami do art. 1. Poprawki, które nie są w druku — są rozdzielone w piśmie maszynowem przez kancelarję sejmową. Najsamprzód głosujemy nad drukowanemi poprawkami Stronnictwa Socjalistycznego. Proszę P. Sekretarza o odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#StefanSołtyk">Art. 1 powinien brzmieć „Państwo Polskie jest wolną niepodległą Rzecząpospolitą. Cała władza w Rzeczypospolitej Polskiej pochodzi od ogółu obywateli Państwa”.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tylko co odczytaną poprawkę, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#StefanSołtyk">Mogę przypuścić bez głosowania, że art. 1 w brzmieniu Komisji jest przyjęty. Nie słyszę protestów. Przystępujemy do art. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JędrzejMoraczewski">Proszę o głos. Proponuję imienne głosowanie nad poprawkę do art. 2 dotyczącą skreślenia słowa: „i Senat”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Ten wniosek musi być poparty najmniej przez 50 posłów. Kto z Panów go popiera?</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Posłowie z centrum wstają)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Wystarcza. Nastąpi głosowanie imienne. Proszę pp. Sekretarzy przygotować kartki. Najpierw głosujemy nad temi poprawkami, które nie wymagają imiennego głosowania, a więc nad poprawkę „Wyzwolenia”, aby zamiast słów: „należy do narodu” było „pochodzi od narodu”. Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką, o powstanie z miejsc. Mniejszość — poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WojciechTrąmpczyński">Następnie głosujemy nad poprawkę również klubu Wyzwolenia, aby zamiast słów: „Prezydent Rzeczypospolitej” było „Naczelnik Państwa”. Proszę Posłów, którzy są za tę poprawkę, żeby powstali z miejsc. Rezultat jest wątpliwy — musi nastąpić głosowanie przez drzwi. Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką Wyzwolenia i N. P. R., aby zamiast słów: „Prezydent Rzeczypospolitej w art. 2 było „Naczelnik Państwa”, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”, inni przez drzwi z napisem „nie”.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Posłowie wychodzą z sali)</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#komentarz">(Po głosowaniu)</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosowanie zakończone. Rezultat głosowania następujący: Za poprawką Wyzwolenia i N. P. R. głosowało 163 posłów, przeciw 207. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad poprawką grupy Wyzwolenia, ażeby po słowie „odpowiedzialnymi” dodać „przed Sejmem”.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy teraz do imiennego głosowania nad poprawką, zgłoszoną przez kilka Klubów, ażeby skreślić słowa „i Senat”.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę tych Posłów, którzy są za skreśleniem słów „i Senat”, ażeby oddali kartki imienne z napisem „tak”. Dozwolone są kartki pisane, nietylko drukowane.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#komentarz">(Sekretarze zbierają kartki)</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Zapytuję po raz pierwszy czy wszyscy posłowie oddali kartki?</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Zapytuję po raz ostatni, czy który z posłów nie oddał kartki?</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosowanie zamknięte. Proszę Panów Sekretarzy o przeliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów)</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania następujący. Za poprawką, ażeby skreślić słowo „i Senat” głosowało 188 posłów, przeciw poprawce 195. Zatem poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#komentarz">(Głosy na lewicy. Hańba)</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad art. 3, do którego są zgłoszone dwie poprawki. P. Sekretarz zechce odczytać pierwszą poprawkę Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#StefanSołtyk">W ustępie 2-im zamiast słów „gdy oparte są na ustawach i t. d.” wstawić słowa „gdy zostały wydane z upoważnienia ustawy i z powołaniem się na nią”.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tylko co odczytaną poprawką, aby powstali z miejsc. Poprawka znaczną większością przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#StefanSołtyk">Proszę P. Sekretarza o odczytanie następnej poprawki P. P. S.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#StefanSołtyk">Dodać na końcu słowa: „Żadna ustawa nie może być wydana bez zgody Sejmu, wyrażonej w sposób regulaminowo ustalony.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#StefanSołtyk">Ustawa, uchwalona przez Sejm, zyskuje moc obowiązującą w terminie, przez nią samą określonym” Marszałek:</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tylko co odczytaną poprawką, aby powstali z miejsc. Stoi większość, poprawka przyjęta. Z temi poprawkami o ile nie usłyszę protestu przypuszczam, że art. 3 jest przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#StefanSołtyk">Proszę zatem tych Posłów, którzy są za przyjęciem art. 3 z temi dwiema poprawkami, aby powstali z miejsc. Znaczna większość, artykuł przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#StefanSołtyk">Do art. 4 niema poprawek. Przypuszczam bez głosowania, że jest przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#komentarz">(Głos: proszę o głosowanie)</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#StefanSołtyk">Proszę tych posłów, którzy są za art. 4 aby powstali z miejsc. Większość, art. 4 przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 5. Proszę P. Sekretarza o odczytanie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#StefanSołtyk">Po wyrazach „pobór rekruta” dodać: „ustalanie przepisów służbowego regulaminu wojskowego”.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tylko co odczytaną poprawką, aby powstali z miejsc. Biuro jest zgodne, że stoi mniejszość — poprawka odrzucona. Przypuszczam, że art. 5 w brzmieniu większości komisji — przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#StefanSołtyk">Do art. 6 niema poprawek, uważam go za przyjęty, jeśli nie usłyszę protestów. Tak samo art 7, 8 i 9.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(P. Świda: Zgłaszam do tego artykułu poprawkę redakcyjną. Wrzawa. Głosy: Teraz nie czas poprawki zgłaszać)</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#StefanSołtyk">W czasie głosowania nie wolno poprawek stawiać. Uważam art. 9 za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#StefanSołtyk">Do art. 10 jest poprawka, którą P. Sekretarz zechce odczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#StefanSołtyk">Do art. 10 pierwsza poprawka P. P. S. brzmi: „Prawo wnoszenia projektów ustaw na Sejm przysługuje:</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#StefanSołtyk">a) poszczególnym frakcjom, zarejestrowanym w Prezydjum Sejmowem;</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#StefanSołtyk">b) poszczególnym posłom w liczbie nie mniejszej od piętnastu;</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#StefanSołtyk">c) Prezydentowi Rzeczypospolitej, Radzie Ministrów i każdemu Ministrowi z osobna;</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#StefanSołtyk">d) Izbie Pracy w myśl art. 70 niniejszej Ustawy Konstytucyjnej;</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#StefanSołtyk">e) bezpośrednio obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającym czynne prawo wyborcze, w liczbie nie mniejszej od stu tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#StefanSołtyk">Projekty ustaw, zgłaszane bezpośrednio przez obywateli, winny być wnoszone na ręce Marszałka Sejmu w formie oświadczenia na piśmie z podpisami własnoręcznemi, poświadczonemi przez urzędy i gminne lub władze sądowe”.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#komentarz">(P. Woźnicki: Prosimy o oddzielne j głosowanie nad ustępami).</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#StefanSołtyk">Więc głosujemy nasamprzód nad lit a) P. Sekretarz zechce odczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#StefanSołtyk">„Prawo wnoszenia projektów ustaw na Sejm przysługuje:</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#StefanSołtyk">a) poszczególnym frakcjom, zarejestrowanym w Prezydjum Sejmowem.” Marszałek: Proszę tych Posłów, którzy są za tą częścią poprawki, ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#StefanSołtyk">e) „bezpośrednio obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającym czynne prawo wyborcze, w liczbie nie mniejszej od stu tysięcy”.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą częścią poprawki, ażeby powstali z miejsc. I teraz stoi mniejszość, poprawka cała odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do następnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka N. P. R. Na końcu dodać: „Naczelnikowi Państwa, Izbom Pracy, oraz obywatelom na warunkach i w granicach, osobną ustawą określonych”.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Poprawka odrzucona. Proszę odczytać następną poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, aby powstali z miejsc (Mniejszość) Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#StefanSołtyk">Głosujemy teraz nad następną lit. b).</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#StefanSołtyk">Sekretarz p. Sołtyk (Czyto). „b) poszczególnym posłom w liczbie nie mniejszej od piętnastu”. Marszałek:</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, aby powstali z miejsc. I teraz stoi mniejszość, więc ustęp b) odrzucony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#StefanSołtyk">c) „Prezydentowi Rzeczypospolitej, Radzie Ministrów i każdemu Ministrowi z osobna.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą częścią poprawki, ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość, i ta poprawka odrzucona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#StefanSołtyk">d) „Izbie pracy, w myśl art. 70 niniejszej Ustawy Konstytucyjnej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. S. L.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#komentarz">(Wyzwolenie)</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#StefanSołtyk">Na końcu dodać: „I izbom gospodarczym, oraz bezpośrednio obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającym czynne prawo wyborcze i w liczbie nie mniejszej od 100 tysięcy. Projekty ustaw, zgłaszane bezpośrednio przez obywateli winny być wnoszone na ręce Marszałka Sejmu na! piśmie z podpisami własnoręcznemi, poświadczonemi przez urzędy gminne, lub władze sądowe”.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tylko co przeczytaną poprawką — ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona. Następna poprawka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka Związku Posłów Nar, Żyd. Dodać: „mianowicie, poszczególnym frakcjom, zarejestrowanym w Prezydjum Sejmowem. Prawo to przysługuje również nie mniej niż 100.000 obywatelom Rzeczypospolitej, posiadającym pełnię praw politycznych. Osobna ustawa określi sposób zgłaszania projektów ustaw przez obywateli”.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona. Proszę teraz o odczytanie ostatniej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. S. L. Dodać na końcu: „oraz obywatelom na warunkach i w granicach, osobną ustawą określonych”.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Rezultat głosowania jest wątpliwy. Musimy głosować przez drzwi. Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką P. S. L., ażeby dodać na końcu: „oraz obywatelom na warunkach i w granicach, osobną ustawą określonych”, ażeby weszli przez przez drzwi z napisem „tak” inni przez drzwi z napisem „nie”.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#komentarz">(Posłowie wychodzą z sali)</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Po głosowaniu)</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#StefanSołtyk">Rezultat głosowania następujący: Za poprawką P. S. L. do art. 10, głosowało posłów 168, przeciw poprawce 191, poprawka upadła. Przypuszczam, że art. 10 w redakcji komisji przyjęty. Nie słyszę sprzeciwów przechodzimy do do art. 11.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#StefanSołtyk">P. Woźnicki. Panie Marszałku, ja proszę o imienne głosowania nad poprawką do art. 11.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#StefanSołtyk">Marszałek. Proszę P. Sekretarza o odczytanie poprawki P. P. S. i P. S. L (Wyzwolenie).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P, P. S. i P. S. L. (Wyzwolenie) brzmi jak następuje: Zamiast „na lat 5” winno być „na lat 3”.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy popierają wniosek o imienne głosowanie nad tą poprawką, aby powstali z miejsc. Panowie Sekretarze zechcą dokonać obliczenia. Proszę, aby posłowie, którzy popierają imienne głosowanie nie siadali.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#StefanSołtyk">Według relacji pp. Sekretarzy wniosek o głosowanie imienne nad poprawką był poparty tylko przez 45 posłów, według regulaminu, konieczną jest liczba 50, zatem imienne głosowanie się nie odbędzie. Proszę Posłów, którzy są za wnioskiem P. P. S. i P. S. L. Wyzwolenie, aby zamiast słów: „na lat 5” było „na lat 3”, aby powstali z miejsc. Mniejszość. Wniosek odrzucono. O ile nie usłyszę protestów, będę uważać że art. 11 w brzmieniu komisji przyjęty. Nie słyszę protestu.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy teraz do art. 12. Proszę P. Sekretarza o odczytanie poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. P. S. do art. 12 zamiast „lat 21” winno być „lat 20”. Wyrazy „wojskowi i t. d.” skreślić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Będziemy głosowali najpierw nad wiekiem „zamiast lat 21, winno być lat 20”. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad drugą częścią poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#StefanSołtyk">„Wyrazy „wojskowi i t. d.” skreślić.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#StefanSołtyk">Według projektu większości Komisji Konstytucyjnej wojskowi w służbie czynnej nie mają prawa głosowania — poprawka zaś chce to skreślić. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#StefanSołtyk">O ile nie usłyszę protestu przypuszczam, że art. 12 został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 13. Zaczniemy głosowanie od poprawki 2. a). Poprawka P. S. L.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#komentarz">(Wyzwolenie)</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#StefanSołtyk">N. P. R. i Zw. Posłów Nar. Żyd. żąda, aby skreślić słowa: „o ile ukończył lat 25”. Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#StefanSołtyk">Teraz będziemy głosowali nad poprawką Zw. L-N.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#komentarz">(Czyta:)</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka Zw. Lud.-Nar. Liczbę „25” w obu miejscach zastąpić przez „30”.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#StefanSołtyk">Proszę. Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do głosowania nad nie drukowanym wnioskiem ks. Kotuli. Głosować będziemy tylko nad pierwszą częścią, ponieważ druga część została cofnięta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#StefanSołtyk">Po słowach: „o ile ukończył lat 26”, należy dodać słowa „i umie po polsku czytać i pisać”.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona. Wreszcie przystępujemy do ostatniej poprawki pod numerem 2 b.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. S. L (Wyzwolenie), N. P. R., Zw. Post. Nar. Żyd.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#StefanSołtyk">Na końcu artykułu zamiast „lat 25” winno być „lat 21”.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tę poprawkę, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#StefanSołtyk">Art. 13 w brzmieniu Komisji przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 14. Do tego artykułu jest poprawka posła Putka. Proszę p. Sekretarza o odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#StefanSołtyk">Posłem nie może być wybrany duchowny jakiegokolwiek wyznania”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#JózefPutek">Proszę o imienne głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Ponieważ jest wniosek o imienne głosowanie, muszę sprawdzić, czy jest dostateczne poparcie. Proszę Posłów, którzy popierają wniosek posła Putka o imienne głosowanie, ażeby powstali z miejsca.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Posłowie wstają)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę pp. Sekretarzy o przeliczenie głosów.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów)</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#WojciechTrąmpczyński">Pp. Sekretarze skonstatowali, że poparcie jest dostateczne.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do imiennego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę tych Posłów, którzy są za wnioskiem posła Putka do art. 14, ażeby głosowali, oddając kartkę z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#komentarz">(Sekretarze zbierają kartki)</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#WojciechTrąmpczyński">Zapytuję po raz pierwszy, czy wszyscy posłowie oddali kartki?</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Zapytuję po raz ostatni, czy wszyscy posłowie oddali kartki?</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Nikt się nie zgłosił. Zatem ogłaszam głosowanie za zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów)</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Rezultat głosowania następujący: Za wnioskiem posła Putka do art. 14 głosowało posłów 91, przeciw 249. Wniosek zatem upadł.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 15. Poprawek do tego artykułu niema, o ile nie usłyszę protestu, przypuszczę, że bez głosowania artykuł ten jest przyjęty. Nikt nie protestuje.</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 16. Do tego artykułu jest jedna poprawka P. P. S. i P. S. L. (Wyzwolenie). P. Sekretarz zechce ją odczytać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#StefanSołtyk">Skreślić słowo „płatny”.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, aby powstali z miejsc. Stoi większość, poprawka przyjęta. Z tą zmianą art. 16 przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#StefanSołtyk">Do art. 17 niema poprawki. Uważam artykuł ten za przyjęty. Tak samo niema poprawek do art. 18, 19 i 20. Uważam te artykuły za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#StefanSołtyk">Do art. 21 jest kilka poprawek. Proszę P. Sekretarza o odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. P. S. Artykuł ten winien brzmieć: „Posłowie sejmowi są nietykalni i nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za działalność wynikającą z ich stanowiska jako posłów sejmowych, ani też za oświadczenia lub zachowanie się w Sejmie czy w Komisjach Sejmowych. Byli posłowie sejmowi nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za postępki przedsiębrane i słowa wygłaszane w charakterze posła i wynikające z ich poprzedniego stanowiska jako posłów.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#StefanSołtyk">Postępowanie karne przeciwko posłowi na sejm, pozbawienie go wolności, dokonanie rewizji osobistej lub rewizji mieszkania, zatrzymanie papierów i ruchomości, stanowiących własność posła, nie może mieć miejsca bez uprzedniej zgody Sejmu, wyrażonej większością...</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#komentarz">(Nieczytelne)</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#StefanSołtyk">... głosów.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#StefanSołtyk">Postępowanie karne przeciwko posłowi winno być na żądanie Sejmu wstrzymane aż do wygaśnięcia mandatu poselskiego”.</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#StefanSołtyk">Zwracam uwagę, że do tej poprawki jest dalej poprawka posła Herza, ażeby w drugim ustępie skreślić słowa: „wyrażonej większością 2/3 głosów”, Najpierw będziemy głosowali nad poprawką P. P S. odczytaną dopiero co przez p. sekretarza z wyjątkiem ustępu „wyrażonej większością 2 3 głosów”, któryby ewentualnie odpadł. Z wyjątkiem tego ustępu głosujemy nad całą poprawką, będącą w druku.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za poprawką P. P. S. do art. 21 aby powstali z miejsc. Rezultat głosowania jest znowu wątpliwy: musi nastąpić głosowanie przez wyjście z sali. Ci posłowie, którzy są za poprawką wchodzą przez drzwi z napisem „tak” inni przez drzwi z napisem „nie”. Głosowanie rozpoczyna się.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#komentarz">(Po głosowaniu)</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#StefanSołtyk">Rezultat głosowania następujący: Za poprawką do art. 21 postawioną przez P. P. S. głosowało 154 posłów przeciw 186, zatem poprawka odrzucona. Tem samem staje się bezprzedmiotową poprawka, postawiona przez p. Herza. Nie słyszę protestu. Pozostaje tylko poprawka Zw. Posł Nar. Żyd. aby skreślić słowa: „na żądanie Sejmu”. Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, aby powstali z miejsc. Mniejszość — poprawką odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#StefanSołtyk">Zatem, o ile nie usłyszę protestu, przypuszczam, że art. 21 w brzmieniu większości Komisji przyjęty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#EdwardDubanowicz">Proszę o głos do art. 22.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WojciechTrąmpczyński">W sprawie głosowania głos ma do art. 22 p. Dubanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#EdwardDubanowicz">Wysoki Sejmie! Podniosły się wątpliwości co do znaczenia tego artykułu: a mianowicie są obawy, że może on wykluczać tych posłów, którzy zechcą korzystać z reformy rolnej. Otóż według intencji Komisji nie są bynajmniej wykluczeni ci,</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Wrzawa i okrzyki)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#EdwardDubanowicz">... którzy korzystają z reformy rolnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do głosowania nad art. 22.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę tych posłów, którzy są za art. 22, aby powstali z miejsc. Jednomyślność, artykuł przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 23:</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#komentarz">(Czyta)</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#WojciechTrąmpczyński">„Poseł nie może być redaktorem odpowiedzialnym”. P. P. S., P. S. L., Wyzwolenie i Zw. P. Nar. Żyd. żądają, aby artykuł ten skreślić. Będziemy głosować jednak w pozytywnej formie nad tem, czy ten artykuł przyjąć, czy nie. W ten sposób i poprawka byłaby załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Posłów, którzy są za przyjęciem art. 23, ażeby powstali z miejsc. Większość. Zatem poprawka tem samem odpada.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#WojciechTrąmpczyński">Przystępujemy do art. 24. Proszę Sekretarza o odczytanie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka Zw. L. Nar.: Dodać na końcu „i mają prawo bezpłatnego korzystania z państwowych środków komunikacji dla podróży po całym obszarze Rzeczypospolitej”.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#StefanSołtyk">P. Czerniewski. Jeszcze jest jedna poprawka, zgłoszona na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#StefanSołtyk">Jest poprawka dodatkowa posła Czerniewskiego: aby po słowach: „korzystania z państwowych środków” wstawić „i komunalnych”.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#StefanSołtyk">Najpierw będziemy głosować nad poprawką Zw. L. N. W razie przyjęcia tej poprawki następnie będziemy głosować nad poprawką posła Czerniewskiego. Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką Zw. L. N. do art. 24, ażeby powstali z miejsc. Większość. Poprawka przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do dodatkowej poprawki posła Czerniewskiego, ażeby po słowach: „korzystania z państwowych” środków dodać: słowa: „i komunalnych”. Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką posła Czerniewskiego, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 25. Proszę p. Sekretarza o odczytanie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. P. S. Art. ten winien brzmieć: „Pierwszą sesję nowowybranego Sejmu zwołuje Prezydent Rzeczypospolitej dekretem kontrasygnowanym przez Prezesa Rady Ministrów i wszystkich ministrów. Sejm obraduje w permanencji; odroczenie sesji może nastąpić tylko na podstawie uchwały Sejmu i nie dłużej, niż na trzy miesiące”.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#StefanSołtyk">Marszałek. Proszę tych Posłów, którzy są za tylko co przeczytaną poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość. Poprawka odrzucona. Proszę p. Sekretarza o odczytanie następnej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#StefanSołtyk">P. Głąbiński. Poprawkę tę cofamy.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#StefanSołtyk">Trzecia poprawka do art. 25 jest załatwiona przez głosowanie nad art. 2.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#komentarz">(Głos: To ma inne brzmienie)</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#StefanSołtyk">Czy kto podtrzymuje tę poprawkę?</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#komentarz">(Głosy z lewicy: Podtrzymujemy)</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#StefanSołtyk">W takim razie proszę P. Sekretarza o odczytanie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#komentarz">(Czyta)</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. S. L. P. S. L. (Wyzwolenie), N. I P. R., Zw. Posł. Nar. Żyd. Skreślić słowa: „i Senat”.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Rezultat jest wątpliwy. Musi zatem nastąpić głosowanie przez wyjście z sali, Proszę Posłów, którzy są za tylko co odczytaną poprawką, aby przeszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#StefanSołtyk">Po głosowaniu. Rezultat głosowania następujący: za wnioskiem o skreślenie słów: „i Senat” głosowało posłów 184 — przeciw 194 — zatem poprawka upadła.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 26. Proszę P. Sekretarza o odczytanie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. S. L. Wyzwolenie. W zdaniu pierwszem dodać, „przy obecności połowy ustawowej liczby posłów”.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. P. S. Zamiast słów: „Prezydent Rzeczypospolitej i t. d.” aż do końca wstawić: „Sejm może być rozwiązany przez Prezydenta Rzeczypospolitej przed wygaśnięciem mandatów poselskich:</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#StefanSołtyk">a) Na żądanie Rady Ministrów, poparte przez ⅓ ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#StefanSołtyk">b) Na żądanie przynajmniej 500.000 obywateli, posiadających czynne prawo wyborcze; żądanie to musi być wyrażone w formie złożonego na ręce Prezydenta Rzeczypospolitej oświadczenia na piśmie z podpisami własnoręcznemi, poświadczonemi przez urzędy gminny lub władze sądowe”.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#StefanSołtyk">W sprawie głosowania głos ma p. Jan Dębski.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#StefanSołtyk">P. J. Dębski. Proponuję poprawkę rozdzielić i głosować osobno nad punktem a) i b).</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#StefanSołtyk">Będziemy zatem naprzód głosowali nad poprawką pod literą a). Proszę Posłów, którzy są za poprawką tylko co odczytaną do litery b) wyłącznie, aby powstali z miejsc. Biuro jest zgodne, że stoi mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do drugiej części poprawki pod literą b). Proszę Posłów, którzy są za poprawką do art. 26 Nr 2 pod literą b), aby powstali z miejsc. Mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#StefanSołtyk">Proszę o odczytanie następnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#StefanSołtyk">Poprawka N. P. k. Skreślić słowa: „Prezydent Rzeczypospolitej może rozwiązać Sejm i t. d. do drugiego ustępu włącznie”.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Biuro jest zgodne, że stoi mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#StefanSołtyk">Proszę o odczytanie następnej poprawki Nr. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#StefanSołtyk">Poprawka P. S. L.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(Wyzwolenie)</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#StefanSołtyk">W drugiem zdaniu pierwszego ustępu zamiast słów „za zgodą i t. d.” wstawić „na wniosek liczby posłów”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość. Poprawka odrzucona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#StefanSołtyk">№ 5 Poprawka Zw. Posł. Nar. Żyd. Zamiast „za zgodą” i t. d. wstawić „na wniosek Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Mniejszość, poprawka odrzucona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#StefanSołtyk">Ostatnia poprawka P. S. L., P. S. L. Wyzwolenie i Zw. Posł. Nar. Żyd. — Ustęp drugi skreślić.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#StefanSołtyk">Będziemy głosować najpierw nad ustępem № 1 pozytywnie, a potem nad ustępem № 2. W razie przyjęcia ustępu drugiego ta poprawka sama przez się upada. Proszę Posłów, którzy są za ustępem pierwszym art. 26, ażeby powstali z miejsc. Większość — przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za ustęp 2, art. 26, ażeby powstali z miejsc. Biuro jest zgodne, że stoi większość. Tem samem ostatnia poprawka upada.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#StefanSołtyk">Zatem art. 26 w brzmieniu Komisji jest przyjęty. Do art. 27, 28, 29 niema poprawek. Uważam je za przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#StefanSołtyk">Do art. 30 jest poprawka P. P. S. Proszę P. Sekretarza o odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#StefanSołtyk">„Na końcu dodać większością ⅔ głosów”.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za poprawką, postawioną przez P. P. S., ażeby powstali z miejsc. Mniejszość. Poprawka odrzucona. W tem brzmieniu art. 30 przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#StefanSołtyk">Do art. 31 niema poprawek. Uważam go za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#StefanSołtyk">Do art. 32 jest poprawka Posłów Zw. L.-N. Zamiast „liczby ⅓ wstawić „¼”.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#StefanSołtyk">Proszę Posłów, którzy są za tą poprawką, ażeby powstali z miejsc. Stoi mniejszość. Poprawka odrzucona. Art. 32 uważam za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 33. Proszę Pana Sekretarza o odczytanie poprawki P. P. S. do tego artykułu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#StefanSołtyk">Na końcu dodać słowa:</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#StefanSołtyk">„Sejm może skierowywane do niego petycje przekazywać Radzie Ministrów, lub Ministrom poszczególnym. Na życzenie Sejmu Minister musi udzielić wyjaśnień w sprawie, której petycja dotyczy”.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za dopiero co odczytaną poprawką, aby powstali z miejsc. Stoi mniejszość, poprawka odrzucona. Przypuszczam, że art; 33 w brzmieniu komisji jest przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#StefanSołtyk">Do art. 34 jest poprawka p. Matakiewicza. Proszę Pana Sekretarza o jej odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#StefanSołtyk">Po słowach „i wzywania świadków” dodać: „i znawców celem przesłuchania świadków i znawców, ewentualnie także pod przysięgą”.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#StefanSołtyk">Proszę tych Posłów, którzy są za tą poprawką, nie będącą w druku, ale rozdaną na piśmie, aby powstali z miejsc. Stoi mniejszość, poprawka upadła. Art. 34 w brzmieniu Komisji uważam za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#StefanSołtyk">Przystępujemy do art. 35.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JędrzejMoraczewski">Proszę o głos w sprawie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JędrzejMoraczewski">Marszałek. Głos ma w sprawie głosowania p. Moraczewski.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#JędrzejMoraczewski">P. Moraczewski. Proszę, ażeby nad poprawką 1 do tego artykułu, opiewającą: „Artykuł ten skreślić”, odbyło się głosowanie imienne.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#JędrzejMoraczewski">Marszałek. Proszę Posłów, którzy są za głosowaniem imiennem nad tą poprawką, żeby powstali z miejsc. Wniosek jest dostatecznie poparty, a zatem przystępujemy do imiennego głosowania nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#JędrzejMoraczewski">Głosować będziemy w ten sposób, że kto jest za skreśleniem art. 35, będzie głosował „tak”.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#JędrzejMoraczewski">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kartek.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#komentarz">(Sekretarze zbierają kartki)</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#JędrzejMoraczewski">Zapytuję po raz pierwszy, czy wszyscy posłowie oddali swoje kartki?</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#komentarz">(Głosy. Jeszcze nie)</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#JędrzejMoraczewski">Proszę się pośpieszyć.</u>
          <u xml:id="u-68.10" who="#komentarz">(Dzwoni)</u>
          <u xml:id="u-68.11" who="#JędrzejMoraczewski">Zapytuję po raz ostatni. czy wszyscy posłowie oddali kartki? Ogłaszam głosowanie za zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-68.12" who="#komentarz">(Po obliczeniu głosów)</u>
          <u xml:id="u-68.13" who="#JędrzejMoraczewski">Wynik głosowania następujący: za skreśleniem art. 35 głosowało posłów 183, przeciw 194. Wniosek o skreślenie upadł.</u>
          <u xml:id="u-68.14" who="#komentarz">(Wielka wrzawa i głośne okrzyki na ławach P. P. S., Wyzwolenia i N. P. R. Słychać okrzyki: Hańba! — Coście Niemcom dali? — Targowiczanie!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę o spokój. Proszę p. Sekretarza o odczytanie poprawki № 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#StefanSołtyk">Artykuł ten winien brzmieć…</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#komentarz">(Ciągła wrzawa na lewicy. Posłowie biją w pulpity).</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#StefanSołtyk">Wzywam Posłów Rudzińskiego i Okonia, aby się uspokoili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#EugeniuszOkoń">Panie Marszałku, nie możemy się uspokoić, bo serce nasze się krwawi</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#komentarz">(Głos: Precz z Kucharskim!)</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#EugeniuszOkoń">Marszałek. Przerywam posiedzenie na 10 minut, oświadczając, że każdego z Panów, który po przerwie będzie hałasował wykluczę.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(Posłowie P. P. S. N. P, R. i Klubu Wyzwolenia śpiewają pieśń „O cześć wam, panowie magnaci”!)</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#EugeniuszOkoń">Po przerwie: Posiedzenie przerwane otwieram na nowo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JanDębski">Proszę o głos.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#JanDębski">Marszałek. Tylko w sprawie formalnej.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#JanDębski">P. Jan Dębski. Tak, w sprawie formalnej. Wnoszę o odroczenie dalszego ciągu głosowania nad konstytucję. Pomiędzy innemi motywami przytaczam to, że na porządku dziennym mamy pierwsze czytanie ustawy ratyfikacyjnej, która musi być jaknajprędzej przez Sejm uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#JanDębski">Marszałek. Czy Panowie mają co przeciw temu do nadmienienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#StanisławGłąbiński">Proszę o głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Proszę.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Wrzawa, głosy: Rozwiązać Sejm, odroczyć posiedzenie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#StanisławGłąbiński">Przynajmniej art. 35 załatwmy, gdyż jesteśmy przy głosowaniu nad tym artykułem. Może odroczymy głosowanie po załatwieniu art. 35.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#StanisławGłąbiński">Marszałek. Rozumiem wniosek posła Głąbińskiego w ten sposób, iż mamy art. 35 zakończyć, a potem dopiero odroczyć rozprawę. Czy p. Dębski się zgadza?</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#komentarz">(Wrzawa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PDębski">Panie Marszałku, ja postawiłem wniosek o odroczenie natychmiastowe głosowania i przy tym wniosku obstaję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#StanisławGłąbiński">Ja się temu sprzeciwiam.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#komentarz">(Wrzawa, Posłowie z lewicy biją w pulpity).</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#StanisławGłąbiński">Marszałek. Są dwa wnioski. Dalej sięga wniosek p. Dębskiego, ażeby natychmiast przerwać głosowanie, będzie więc pierwszy głosowany. Potem głosować będziemy nad wnioskiem p. Głąbińskiego. Proszę tych Posłów, którzy są za wnioskiem p. Dębskiego, żeby dalsze głosowanie natychmiast przerwać, ażeby powstali z miejsc. Proszę o kontrpróbę. Rezultat głosowania wątpliwy, musi nastąpić głosowanie przez drzwi.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#komentarz">(Wrzawa, na lewicy, bicie w pulpity)</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#StanisławGłąbiński">Proszę tych Posłów, którzy są za wnioskiem posła Dębskiego o natychmiastowe odroczenie dyskusji, ażeby weszli przez drzwi z napisem „tak”.</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#komentarz">(Ogromna wrzawa na lewicy, bicie w pulpity. Głos: Zakończyć posiedzenie).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Czy to są Panów argumenty?</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Nieustająca wrzawa na lewicy Marszałek dzwoni)</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WojciechTrąmpczyński">Przerywam posiedzenie na kwadrans i proszę członków Konwentu Senjorów, aby zeszli się na naradę.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#komentarz">(Początek przerwy o godz. 7 m. 20 w)</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#komentarz">(Po przerwie godz. 8 m. 5)</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#WojciechTrąmpczyński">Posiedzenie otwieram na nowo. W Konwencie Senjorów stronnictwa, które były dzisiaj w mniejszości, postawiły wniosek o odroczenie głosowania ze względu na to, że sprawa u nich w klubach musi być wyjaśniona z powodu zmiany sytuacji. Wskutek tego cały Konwent Seniorów zgodził się, ażeby sprawę odroczyć. Jednakże ani na chwilę nie mogę dopuścić tu do wrażenia, że Sejm inaczej decyduje niż przez głosowanie i że ustępuje przed terorem, dlatego ostrzegam, że jeżeli by się wszczął hałas, to zacznę hałasujących wykluczać.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#komentarz">(Protesty i wrzawa na lewicy)</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#WojciechTrąmpczyński">Głosujemy nad wnioskiem p. Jana Dębskiego, ażeby odroczyć dalsze głosowanie. Kto jest za wnioskiem, zechce powstać. Większość. Wniosek przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#WojciechTrąmpczyński">№ 3 porządku dziennego na życzenie klubów spada.</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#WojciechTrąmpczyński">Nadszedł jako wniosek nagły, tekst umowy o preliminarjach pokojowych z d. 11 października 1920 r., oraz umowy o rozejmie z d. 12 października 1920 r. sporządzonych i podpisanych w Rydze przez pełnomocników Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, tudzież pełnomocników Rządu Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Rad i Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Rad.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#WojciechTrąmpczyński">Projekt ten nie został rozdany pp. posłom, ze względu jednak na konieczność pośpiechu, wnoszę, ażeby dzień dzisiejszy uważać za pierwsze czytanie i bez rozprawy rzecz odesłać do Komisji Spraw Zagranicznych, tak, by tym sposobem jutro mogła wejść na porządek dzienny w drugiem czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#WojciechTrąmpczyński">Nie słyszę protestu, wniosek przyjęty. Przechodzimy do innych nagłych wniosków:</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek nagły p. A. Nowickiego i z N. P. R. w sprawie gimnazjum w Tucholi odsyłam do Komisji Oświatowej.</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek nagły p. Gdyka i tow. z Nar.- Chrzęść. Klubu Robotniczego w sprawie umożliwienia dzieciom inwalidów wojennych i sierotom wojennym bezpłatnego korzystania ze szkół i środków naukowych, odsyłam do Komisji Skarbowo-Budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-78.14" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek nagły p. Pomarańskiego w sprawie założenia szkół zawodowych w Szczebrzeszynie, a zwłaszcza seminarjum nauczycielskiego odsyłam do Komisji Oświatowej i Przemysłowo-Handlowej.</u>
          <u xml:id="u-78.15" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek nagły pp. Smulikowskiego, Chudego i tow. w sprawie stworzenia nadzwyczajnego funduszu szkolnego na cele szkolnictwa i oświaty odsyłam do Komisji Skarbowo-Budżetowej i Oświatowej.</u>
          <u xml:id="u-78.16" who="#WojciechTrąmpczyński">Wniosek nagły w sprawie Komisji Demobilizacyjnej ma być zaraz dyskutowany. Proszę Pana Sekretarza o jego odczytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#komentarz">(czyta:)</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#StefanSołtyk">Wniosek nagły Komisji Odbudowy Kraju, Wojskowej, Rolnej, Komunikacyjnej i Robót Publicznych.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#StefanSołtyk">Jednocześnie ze zmniejszeniem czynnego stanu naszej armji nastąpi również i demobilizacją rzeczowa, a Zarząd Wojskowy będzie miał do oddania wielką ilość niepotrzebnego mu materjału. Właściwe, celowe użycie tego materjału przyczyni się w znacznej mierze do odbudowy kraju w różnych gałęziach. Pragnąc, aby materjał ten nie został zmarnowany, i aby nie stał się przedmiotem handlu paskarskiego, uznały wymienione Komisje za potrzebne zwrócić się do Wysokiego Sejmu z wnioskiem o ustanowienie Komisji do spraw dotyczących demobilizacji rzeczowej, mającej się składać z 31 członków.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#StefanSołtyk">Wysoki Sejm uchwalić raczy:</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#StefanSołtyk">Celem ustalenia norm demobilizacji rzeczowej i współdziałania przy jej przeprowadzeniu ustanawia się Komisję dla Spraw Demobilizacji Rzeczowej, składającej się z 31 członków”.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#StefanSołtyk">Nikt głosu nie żąda. O ile nie usłyszę protestu, przypuszczam, że nagłość przyjęta. Nikt nie protestuje, a zatem nagłość przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#StefanSołtyk">Jest propozycja, aby natychmiast załatwić ją merytorycznie.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#StefanSołtyk">Czy kto protestuje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JędrzejMoraczewski">Proszę o głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WojciechTrąmpczyński">Głos ma p. Moraczewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#JędrzejMoraczewski">Chodziłoby mi o to, ażeby przy wyborze uwzględnione były wszystkie strony.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#JędrzejMoraczewski">[Nieczytelne]</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#JędrzejMoraczewski">..., przynajmniej [nieczytelne], wchodzące w skład Izby. Tymczasem ma się wybrać 12 członków.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#komentarz">(Głos: Nie, [nieczytelne]. )</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#JędrzejMoraczewski">Jednak na poszczególnych Komisjach odbywały się wybory kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#komentarz">(Głosy: To już upadło)</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#JędrzejMoraczewski">W takim razie zrzekam się głosu.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#JędrzejMoraczewski">Mogę bez głosowania przypuścić, że Sejm się zgadza na tę komisję. Propozycja co do członków nastąpi według klucza przez kancelarję sejmową.</u>
          <u xml:id="u-82.8" who="#JędrzejMoraczewski">Proponuję odbycie następnego posiedzenia jutro o godzinie 4-ej z następującym porządkiem dziennym:</u>
          <u xml:id="u-82.9" who="#JędrzejMoraczewski">1. Sprawa ratyfikacji umowy o preliminarjach pokojowych z dn. 11 października 1920 r. oraz umowa o rozejmie z dnia 12 października 1920 r. sporządzonych i podpisanych w Rydze przez pełnomocników Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, tudzież pełnomocników Rządu R. S. F. R. R. i U. S. R. R.</u>
          <u xml:id="u-82.10" who="#JędrzejMoraczewski">2. Sprawozdanie Komisji Rolnej w sprawie wyboru sześciu członów i sześciu zastępców do Głównej Komisji Ziemskiej.</u>
          <u xml:id="u-82.11" who="#JędrzejMoraczewski">3. Sprawozdanie Komisji Skarbowo-Budżetowej o rozporządzeniu R. O. P. w przedmiocie przeprowadzenia wewnętrznej przymusowej pożyczki państwowej. Druk № 2133.</u>
          <u xml:id="u-82.12" who="#JędrzejMoraczewski">4. Pierwsze czytanie ustawy o pocztach, radiotelegrafach, telegrafach i telefonach w czasie wojny. Druk № 2141.</u>
          <u xml:id="u-82.13" who="#JędrzejMoraczewski">5. Pierwsze czytanie ustawy o zdrojowiskach i uzdrowiskach. Druk № 2132.</u>
          <u xml:id="u-82.14" who="#JędrzejMoraczewski">6. Pierwsze czytanie ustawy o utworzeniu uniwersytetu z językiem wykładowym ruskim.</u>
          <u xml:id="u-82.15" who="#JędrzejMoraczewski">7. Dalszy ciąg głosowania nad ustawą o Konstytucji Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-82.16" who="#JędrzejMoraczewski">8. Sprawa nagłości wniosków:</u>
          <u xml:id="u-82.17" who="#JędrzejMoraczewski">a) posła Roja, Rajskiego i tow. zniesienie pańszczyzny w przyłączonych niedawno ziemiach polskich Spisza i Orawy.</u>
          <u xml:id="u-82.18" who="#JędrzejMoraczewski">b) posła Regere, Kunickiego i tow. o bezzwłoczne ogłoszenie wszystkich aktów dyplomatycznych, odnoszących się. do sprawy Śląska Cieszyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-82.19" who="#JędrzejMoraczewski">Czy ma ktoś co do nadmienienia przeciw porządkowi dziennemu? Nie słyszę protestu, porządek dzienny przyjęty;</u>
          <u xml:id="u-82.20" who="#JędrzejMoraczewski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-82.21" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 8 m 10 w.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>