text_structure.xml 159 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Powołuję na sekretarzy posłów Włodzimierza Reczka i Jana Witoszkę. Protokół i listę mówców prowadzi poseł Witoszka.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Protokół 77 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wysoka Izbo! W dniu 25 marca b. r. otrzymałem wiadomość o śmierci w Zakopanem posła na Sejm Ustawodawczy Józefa Ordyńca.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proponuję, aby Izba uczciła pamięć zmarłego chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Uważam, że Sejm Ustawodawczy stwierdził wygaśnięcie z dniem 18 marca 1950 r. z powodu śmierci mandatu posła Józefa Ordyńca, uzyskanego w okręgu wyborczym nr 26 — Włocławek.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Komunikuję dalej, że od posła Jana Burdzy otrzymałem w dniu 24 marca 1950 r. pismo zawiadamiające o zrzeczeniu się przez niego mandatu poselskiego, uzyskanego w okręgu wyborczym nr 50 — Rzeszów. Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wobec tego uważam, że Sejm Ustawodawczy stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Jana Burdzy z dniem 24 marca 1950 r. — z powodu zrzeczenia się.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszałekBarcikowski">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu następujący posłowie: Bożek Arkadiusz, Dachów Mikołaj, Dąb Adolf, Grubecki Jan, Jodłowski Jerzy, Majkutewicz Władysław, Nałkowska Zofia, Polewka Adam, Ryncarz Władysław, Schiller Leon, Szedrowicz Władysław, Wilanowski Stefan.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proszą Izbę o udzielenie urlopów następujący posłowie: z powodu choroby — Drąg Adam na okres 3 miesięcy, Garncarczykowa Stanisława od dnia 1 kwietnia do dnia 31 maja r. b., Okulicki Wincenty do dnia 20 kwietnia r. b.: w celach kuracyjnych — Jaworski Marian od dnia 1 kwietnia do dnia 30 kwietnia r. b., Krzewniak Andrzej do dnia 30 kwietnia r. b., Wilandt Jan na miesiąc kwiecień r. b.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy Wysoka Izba zgadza się na udzielenie powyższych urlopów? Sprzeciwu nie słyszę, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie urlopów wymienionym posłom.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszałekBarcikowski">Proponuję na podstawie art. 17 ust. 2 regulaminu Sejmu Ustawodawczego, aby Wysoka Izba uchwaliła zmianę dzisiejszego porządku dziennego, mianowicie uzupełnienie go jeszcze dziewięcioma punktami, z kolei 2-gim itd. aż do 10-go, o brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszałekBarcikowski">2. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o umowach planowych w gospodarce socjalistycznej (druk nr 701).</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszałekBarcikowski">3. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie organizacji naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej (druk nr 702).</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszałekBarcikowski">4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o skróconym czasie pracy szczególnie uciążliwej lub w szkodliwych warunkach (druk nr 703).</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszałekBarcikowski">5. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy (druk nr 704).</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszałekBarcikowski">6. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie dekretu o ubezpieczeniu rodzinnym (druk nr 705).</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszałekBarcikowski">7. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności i trybie postępowania w sprawach szkód w majątku wojskowym (druk nr 706).</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszałekBarcikowski">8. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o polskich statkach handlowych morskich i rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o pomiarze morskich statków handlowych (druk nr 707).</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszałekBarcikowski">9. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zniesieniu opłat za nadzór nad zakładami ubezpieczeń (druk nr 708).</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszałekBarcikowski">10. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o wyścigach konnych (druk nr 709), oraz zdjęcie z porządku dziennego sprawozdania Komisji Prawniczej i Regulaminowej o rządowym projekcie ustawy o właściwości sądów polskich w niektórych sprawach o rozwód (druk nr 670 i 692) — z powodu odroczenia załatwienia tej sprawy przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy są zarówno co do uzupełnienia porządku dziennego jak i co do zdjęcia tego punktu z porządku dziennego sprzeciwy? Nie ma sprzeciwu. Uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszałekBarcikowski">W związku z tym punkt 2 porządku dziennego otrzyma kolejny nr 11, a numeracja następnych punktów ulegnie przesunięciu o 9, tak że punkt ostatni otrzyma nr 21.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ druki do dzisiejszego porządku dziennego mogły być doręczone Obywatelom Posłom dopiero dzisiaj, proponuję, aby Wysoka Izba — na podstawie art. 50 punkt 3, 4 i 5 regulaminu Sejmu Ustawodawczego uchwaliła skrócenie postępowania formalnego, a mianowicie przystąpienie do rozprawy niezwłocznie po rozdaniu druku sprawozdania komisji, odbycie pierwszego czytania niezwłocznie po rozdaniu druku projektu ustawy i odbycie drugiego czytania niezwłocznie po rozdaniu druku sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Izba zgodziła się na moją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Narodowym Planie Gospodarczym na 1950 r. (druk nr 700).</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu Zastępcy Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego Ministrowi Jędrychowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#StefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Ustawa o Narodowym Planie Gospodarczym na 1950 r. wyznacza gospodarce narodowej zadania w zakresie produkcji, inwestycji i podnoszenia dobrobytu i kultury mas pracujących na pierwszy rok planu 6-letniego, planu rozwoju i przebudowy gospodarczej Polski, planu budowy podstaw socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#StefanJędrychowski">Przejście od odbudowy do przebudowy gospodarczej i społecznej, wejście w okres planu 6-letniego, nie jest zwykłą datą kalendarzową. Jest to moment przełomowy w rozwoju naszej gospodarki planowej, który zmusza nas do stawiania sobie zadań trudniejszych, ambitniejszych, wymagających dla ich realizacji więcej wysiłku i energii ze strony mas pracujących i kierowniczych kadr gospodarki i aparatu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#StefanJędrychowski">Plan na 1950 r. stawia przed przemysłem socjalistycznym zadanie osiągnięcia wzrostu wartości produkcji w stosunku do rzeczywistej produkcji w 1949 r. o 22%. Należy przypomnieć, że plan na 1949 r. zakładał wzrost produkcji przemysłowej w stosunku do roku poprzedniego o 17,9%, w wykonaniu planu jednak dzięki twórczej inicjatywie mas pracujących i szerokiemu rozwojowi ruchu współzawodnictwa pracy wartość produkcji przemysłowej była w 1949 r. większa o 23% niż w 1948 r.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#StefanJędrychowski">Biorąc pod uwagę stopniowe wygasanie procesów odbudowy, które umożliwiały względnie łatwe podnoszenie rozmiarów produkcji kosztem stosunkowo niewielkich i nie wymagających długiego czasu nakładów inwestycyjnych, należy stwierdzić, że tempo wzrostu produkcji przemysłowej, przewidziane w planie na 1950 r., jest wysokie. Osiągnięcie tego wzrostu jest zadaniem trudnym, ale realnym. Realność tego zadania opiera się na tym, że w naszej gospodarce istnieją jeszcze duże, ukryte i niewykorzystywane rezerwy, które twórcza inicjatywa mas pracujących codziennie ujawnia i uaktywnia na pożytek całego narodu. Że zadanie to jest w pełni realne, potwierdzają również wyniki osiągnięte w zakresie produkcji przemysłowej w pierwszych miesiącach bieżącego roku.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#StefanJędrychowski">W ciągu pierwszych dwóch miesięcy b. r. plan produkcji węgla kamiennego został wykonany w 104%, a w marcu nawet w 105%. Plan produkcji energii elektrycznej wykonano w styczniu i lutym b. r. w 104%, stali surowej w 101%, cementu w 101%, azotniaku w 111%, traktorów w 109%, tkanin wełnianych w 109%, tkanin bawełnianych w 104%.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#StefanJędrychowski">W większości artykułów przemysłowych plan został wykonany z nadwyżką. W niektórych artykułach jednak, jak surówka żelazna, soda, superfosfat mineralny, parowozy normalnotorowe i wagony osobowe — plan dwumiesięczny nie został wykonany w 100%. Trzeba będzie zwiększyć wysiłek organizacyjny, aby usunąć trudności, które przeszkodziły w wykonaniu planu i aby w następnych miesiącach nadrobić ubytek produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#StefanJędrychowski">Wzrost wartości produkcji przemysłowej o 22% dotyczy całego przemysłu socjalistycznego Wzrost ten nie rozkłada się jednak równomiernie na wszystkie gałęzie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#StefanJędrychowski">Najsilniej wzrasta produkcja szeregu artykułów przemysłowych o charakterze inwestycyjnym. Tak np. produkcja maszyn i urządzeń dla przemysłu górniczego o 18,8%, produkcja parowozów wzrośnie o 22,8%, produkcja obrabiarek o 30,4%, produkcja traktorów o 43,3%, produkcja maszyn wirujących o 50,7%, produkcja okrętowa o 86%, produkcja samochodów ciężarowych o 165,3%.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#StefanJędrychowski">Przemysł w 1950 r. będzie produkował szereg nowych typów maszyn i urządzeń inwestycyjnych. Ten silny wzrost produkcji artykułów przemysłowych i urządzeń inwestycyjnych zgodny jest z polityką uprzemysłowienia kraju, z polityką rozwoju w pierwszym rzędzie przemysłu ciężkiego jako podstawy technicznej rekonstrukcji wszystkich gałęzi gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#StefanJędrychowski">Drugą grupę stanowią artykuły przemysłowe o charakterze konsumpcyjnym. W tej grupie wzrost produkcji sięga od kilku do kilkudziesięciu procent w zależności od technicznych możliwości produkcji i od większej lub mniejszej łatwości pokrycia zwiększonego wskutek wzrostu produkcji zapotrzebowania surowcowego. Tak np. produkcja papieru wzrośnie o 5,9%, produkcja tkanin bawełnianych o 6,7%, produkcja tkanin wełnianych o 8,6%, produkcja tkanin lnianych wzrośnie o 17,5%, jedwabnych o 24,3%, wyrobów dzianych o 24,5%, obuwia mechanicznego o 26,7%. Produkcja mebli stolarskich wzrośnie o 31,6%. W dziale produktów spożywczych i używek produkcja papierosów wzrośnie o 8,1%, produkcja cukru wzrośnie o 10,9%, tłuszczów jadalnych utwardzonych o 22,8%, konserw mięsnych o 32,2%, ryb morskich o 46,7%. Produkcja mydła do prania wzrośnie o 26,2%. Podkreślić należy wyjątkowo silny wzrost produkcji odbiorników radiowych o 69,4%. Ten wzrost produkcji przemysłowej artykułów konsumpcyjnych wraz ze wzrostem produkcji rolnej i skupu artykułów rolnych pozwoli na wzrost całkowitej towarowej masy rynkowej, rozprowadzanej przez handel detaliczny, i tym samym na odpowiedni wzrost spożycia indywidualnego.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#StefanJędrychowski">Trzecia grupa artykułów przemysłowych to podstawowe surowce i półfabrykaty przemysłowe, jak węgiel kamienny, energia elektryczna, rudy, żelazo i stal, metale kolorowe, podstawowe surowce i półfabrykaty chemiczne. Możliwości wzrostu produkcji tych artykułów są ograniczone wydajnością istniejących urządzeń produkcyjnych oraz przyrostem mocy produkcyjnej na skutek uruchomianych nowych obiektów. Znaczniejsze rozszerzenie produkcji tych artykułów związane jest z poważnymi nakładami inwestycyjnymi, które dadzą efekt produkcyjny dopiero po paru latach. Wzrost produkcji węgla kamiennego w 1950 r. został określony na 3,2%, energii elektrycznej na 8,4%, rud żelaznych na 5,9%, surówki żelaznej na 10,7%, stali surowej na 9%, wyrobów walcowanych na 13,9%, cynku na 4,4%, cementu na 6,1%, sody kaustycznej na 9,9%, sody kalcynowanej na 18,2%, kwasu siarkowego na 21,2%.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#StefanJędrychowski">Stosunkowo najsilniej dzięki racjonalizacji produkcji, nowym inwestycjom i wykorzystaniu zdolności produkcyjnej małych zakładów wzrośnie produkcja cegły, mianowicie o 36,3%. Wzrost ten jest koniecznym warunkiem wykonania planu budownictwa i planu inwestycyjnego. W zakresie nawozów sztucznych produkcja nawozów azotowych wzrośnie o 2%, natomiast produkcja nawozów fosforowych o 26,2%.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#StefanJędrychowski">Rzecz oczywista, że zwiększenie produkcji podstawowych surowców i półfabrykatów przemysłowych, a zwłaszcza węgla, żelaza, stali i metali kolorowych oraz cementu ponad cyfry wyznaczone przez plan, pozwoliłoby na przyśpieszenie ogólnego rozwoju gospodarczego kraju. Należy mieć nadzieję, że inicjatywa mas pracujących, współzawodnictwo pracy i ruch racjonalizatorski doprowadzą w toku wykonania planu do podwyższenia tych cyfr.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#StefanJędrychowski">Nowym w stosunku do lat poprzednich momentem w planie na 1950 r. jest zadanie szybkiego rozwoju drobnego przemysłu socjalistycznego, a więc miejscowego przemysłu państwowego, przemysłu spółdzielczego i spółdzielczości pracy. Podczas gdy wartość produkcji wielkiego i średniego przemysłu państwowego ma wzrosnąć w ciągu roku o 17,7%, wartość produkcji drobnego przemysłu socjalistycznego wzrośnie o 66,7%.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#StefanJędrychowski">Trzeba stwierdzić, że dotychczas rozwojowi drobnego przemysłu socjalistycznego udzielano zbyt mało uwagi. A przecież rozwój drobnego przemysłu może przyczynić się najszybciej i bez wielkich nakładów inwestycyjnych do wzrostu rynkowej masy towarowej i do lepszego i bardziej wszechstronnego zaspokojenia potrzeb mas pracujących. Rozwój drobnego socjalistycznego przemysłu może przyczynić się do wykorzystania rezerw gospodarki narodowej w postaci miejscowych źródeł surowców i materiałów pomocniczych, odpadków przemysłowych i innych, miejscowych nadwyżek siły roboczej i niewykorzystanych lub niedostatecznie wykorzystanych obecnie budynków i urządzeń przemysłowych. Przyczyni się to także do zaktywizowania gospodarczego zacofanych terenów kraju. Drobny przemysł socjalistyczny łatwiej i elastyczniej niż wielki i średni przemysł państwowy potrafi dostosować się do zmiennych upodobań miejscowych, gustów i przyzwyczajeń szerokich rzesz konsumentów.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#StefanJędrychowski">W roku bieżącym zostały stworzone podstawy organizacyjne rozwoju drobnego przemysłu socjalistycznego przez powołanie Centralnego Urzędu Drobnej Wytwórczości, reorganizację w kierunku decentralizacji państwowego przemysłu miejscowego, połączenie Centrali Spółdzielni Wytwórczych „Solidarność” z Centralą Spółdzielni Pracy w Związek Spółdzielni Pracy i organizację na szerszej podstawie Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego. Nie ulega wątpliwości, że uchwalona przez Sejm Ustawodawczy organizacja jednolitych terenowych organów władzy państwowej powinna stać się podstawą szerokiej inicjatywy gospodarczej czynników terenowych, między innymi w zakresie rozwoju drobnego przemysłu uspołecznionego.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#StefanJędrychowski">Cały przemysł socjalistyczny, aby wykonać i przekroczyć plan, co jest w pełni realne i możliwe, będzie musiał znacznie podnieść poziom swojej pracy i polepszyć jej wyniki nie tylko pod względem ilości, ale i pod względem jakości. Plan na 1950 r. zawiera w stosunku do prawie wszystkich gałęzi przemysłu szereg sprecyzowanych, ujętych we wskaźniki techniczno-ekonomiczne zadań w zakresie postępu technicznego, a zwłaszcza w zakresie intensyfikacji procesów wytwórczych, mechanizacji pracy i stosowania nowoczesnych metod produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#StefanJędrychowski">Przemysł musi przeprowadzić walkę o równomierne wykonanie planu, tj. o wykonanie planu nie tylko globalnie przez poszczególne ministerstwa, ale przez poszczególne gałęzie przemysłu, centralne zarządy, zjednoczenia, przedsiębiorstwa, zakłady i wydziały poszczególnych zakładów oraz o równomierne wykonanie planu w czasie — o wykonanie planu w każdym miesiącu, w każdej dekadzie czy tygodniu i w każdym dniu. Osiągnięcie równomierności w wykonaniu planu znacznie powiększy ogólny przyrost produkcji, usunie rodzące się tu i ówdzie dysproporcje i tzw. wąskie gardła. Wymaga to znacznego ulepszenia planowania operatywnego na wszystkich szczeblach administracji przemysłowej, a zwłaszcza należytej organizacji i metodologicznego udoskonalenia planowania techniczno-produkcyjno-finansowego w podstawowej jednostce — na zakładzie pracy i wewnątrz zakładu pracy. Jedynie na podstawie planowania wewnątrzzakładowego, na podstawie doprowadzenia zadań planu do każdego wydziału i do każdego robotnika, na podstawie wyznaczenia zadań planowych na każdy dzień pracy można ugruntować i rozszerzyć nowe formy aktywności mas robotniczych, które wyraziły się we wspaniałym ruchu podejmowania zobowiązań długofalowych.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#StefanJędrychowski">Jedną z przyczyn nierównomiernego wykonywania planów produkcyjnych w przemyśle jest niedostateczna dyscyplina pracy, a zwłaszcza niepokojące zjawisko nadmiernej absencji pracujących. Dlatego też energiczna walka przeciwko absencji stanowi jeden z czołowych instrumentów wykonania planu na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#StefanJędrychowski">Ponieważ jedną z głównych jeśli nie główną przyczyną nie wykonywania planu produkcji poszczególnych artykułów przemysłowych są niedociągnięcia w organizacji i planowaniu zaopatrzenia, usprawnienie systemu zaopatrzenia i ścisła kontrola przez resorty jego funkcjonowania może przyczynić się do poważnego wzrostu produkcji i przekroczenia zadań planowych. Konieczne jest zwłaszcza w przemyśle ciężkim ustalenie lub udoskonalenie systemu bezpośredniego współdziałania, kooperacji pomiędzy poszczególnymi zakładami przemysłowymi, powiązanymi ze sobą jednym cyklem produkcji. Jedną z głównych przyczyn nie wykonywania planów produkcji poszczególnych artykułów w poszczególnych miesiącach są zbyt częste jeszcze awarie lub postoje na nieprzewidziane remonty, będące wynikiem niedostatecznej dbałości o maszyny i urządzenia, nieprzeprowadzanie na czas remontów zapobiegawczych kapitalnych i średnich oraz niedostateczna jeszcze czujność na akcję sabotażową wroga klasowego. Zaostrzenie rewolucyjnej czujności ze strony robotników, techników i inżynierów, dokładne planowanie i sprawna organizacja remontów kapitalnych i bieżących, większa codzienna dbałość o maszyny i urządzenia niewątpliwie przyczynią się do lepszego wykonania planu.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#StefanJędrychowski">Częstokroć przyczyną poszczególnych wypadków niewykonania planów jest złe planowanie asortymentowe produkcji, niedostosowane do potrzeb rynku, lub też niedostateczna kontrola wykonywania asortymentowego planu produkcji, co powoduje produkcję na skład nie znajdujących zbytu asortymentów lub zatrzymanie produkcji. Ulepszenie planowania asortymentowego przy współpracy z organizacjami handlowymi oraz ścisła kontrola wykonania planu według asortymentu obok kontroli ilości i wartości produkcji jest warunkiem pomyślnego wykonania planu produkcji przemysłowej i lepszego zaspokojenia potrzeb mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#StefanJędrychowski">Rozpoczęta na szeroką skalę w końcu ubiegłego roku w przemyśle włókienniczym walka o jakość produkcji przemysłowej musi być kontynuowana z niesłabnącą energią i rozszerzona na inne gałęzie przemysłu. W tym celu w zakładach pracy i nadrzędnych jednostkach organizacyjnych musi być postawiona na należytym poziomie techniczna kontrola jakości wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#StefanJędrychowski">Wobec coraz większego znaczenia nowo uruchomianych obiektów inwestycyjnych dla wykonania planów produkcji należy zwrócić uwagę na terminowe uruchomianie obiektów inwestycyjnych, mających znaczenie produkcyjne i na skrócenie i usprawnienie procesów opanowania przez zakłady przemysłowe nowych rodzajów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#StefanJędrychowski">Oto ważniejsze warunki wykonania i przekroczenia zadań w zakresie produkcji przemysłowej, wyznaczonych przez plan na 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#StefanJędrychowski">Ze względu na zacofaną i rozdrobnioną strukturę społeczną rolnictwa, w której przeważa gospodarka drobnotowarowa, produkcja rolna nie może dorównać tempem wzrostu produkcji przemysłowej. Jednak dzięki systematycznej pomocy, udzielanej przez Państwo Ludowe w najrozmaitszych formach średnim i drobnym gospodarstwom chłopskim, dzięki regulowaniu przez Państwo Ludowe drobnotowarowej gospodarki rolnej oraz dzięki rozwojowi socjalistycznych form produkcji rolnej w postaci gospodarstw państwowych i spółdzielni produkcyjnych rozwój produkcji rolnej odbywa się w tempie niespotykanym w warunkach ustroju kapitalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#StefanJędrychowski">Plan na 1959 r. przewiduje wzrost wartości produkcji rolnej przy przeciętnych warunkach klimatycznych o 6,4% w porównaniu z produkcją roku 1949, który był rokiem wysokiego urodzaju. W stosunku do planu na 1949 r. i wzrost produkcji rolnej byłby większy.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#StefanJędrychowski">Na ogólny prawie 6½-procentowy wzrost produkcji rolnej w stosunku do 1949 r. złoży się wzrost wartości produkcji roślinnej o 3,7% i zwierzęcej o ok. 10,8%. Wzrost wartości produkcji roślinnej nastąpi wskutek zwiększenia obszaru zasiewów o 2,9%, czyli o 436.000 ha, oraz na skutek wzrostu plonów. Plan założył szczególnie silny wzrost zbiorów roślin oleistych (o 49%), włóknistych (o ok. 20%) i buraków cukrowych (o 17,8%), a w zakresie upraw zbożowych wzrost produkcji pszenicy i jęczmienia. Ten kurs na rozwój hodowli, kultur technicznych i bardziej wartościowych zbóż jest wyrazem ogólnej tendencji do zwiększenia wydajności rolnictwa i lepszego przystosowania go do potrzeb rozwijającego się przemysłu, eksportu i tendencji konsumpcyjnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#StefanJędrychowski">Przewidywany w planie na 1950 r. rozwój rolnictwa znajduje realną gwarancję w środkach pomocy rolnictwu, a w szczególności we wzroście zaopatrzenia w nawozy potasowe o 4,8%, azotowe o 10,6%, fosforowe o 21% i wapno nawozowe o 67,4%, w rozwoju parku traktorowego, który wzrośnie w porównaniu z 1949 r. o 40,8% i osiągnie liczbę 19.100 sztuk traktorów w przeliczeniu na traktory 15-konne, we wzroście produkcji maszyn rolniczych i ulepszeniu jej jakości, w postępach elektryfikacji rolnictwa, w rozwoju systemu kontraktacji i szeregu innych środków.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#StefanJędrychowski">W 1950 r. będzie kontynuowana akcja „H” oraz realizowana specjalna akcja rozwoju hodowli drobiu. Będzie przedsięwzięty szereg środków, mających na celu rozszerzenie bazy paszowej.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#StefanJędrychowski">Szczególnie wielkie zadania, mające charakter wiążący, stawia plan przed Państwowymi Gospodarstwami Rolnymi. Wartość ich produkcji winna wzrosnąć w porównaniu z 1949 r. o 25%, przy czym wzrost w zakresie produkcji roślinnej wyniesie około 21%, a w zakresie produkcji zwierzęcej około 44%. Państwowe Gospodarstwa Rolne wyprodukują w 1950 r. 25.200 ton żywca wieprzowego, 230 milionów litrów mleka, 2,4 miliony sztuk jaj, 310 ton wełny, 6.500 ton ryb słodkowodnych. Pogłowie bydła w PGR zwiększy się o 30,9%, trzody chlewnej o 48,7%, owiec o 52,5%, a drobiu blisko 6-ciokrotnie, gdyż o 475,3%.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#StefanJędrychowski">Wykonanie planu produkcji wymagać będzie zarówno od kierownictwa PGR jak i od ich całego zespołu pracowniczego wielkiego wysiłku, energii i ofiarności. Należy podkreślić szczególne znaczenie dla rozwoju hodowli w PGR w roku bieżącym i w latach następnych sprawnego i terminowego wykonania przewidzianych planem wielkich robót inwestycyjnych PGR, a zwłaszcza budownictwa budynków gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#StefanJędrychowski">PGR winny także wzmóc walkę o towarowość produkcji oraz o obniżenie kosztów własnych produkcji i zwiększenie jej rentowności.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#StefanJędrychowski">Szybko rozwijający się ruch powstawania rolniczych spółdzielni produkcyjnych, których obecnie działa już w kraju ponad 800, spotka się z daleko idącą pomocą ze strony Państwa, w szczególności w zakresie zaopatrzenia ich w nowoczesne środki produkcji, w zakresie kredytów inwestycyjnych, szkolenia kadr kierowniczych i pomocy organizacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#StefanJędrychowski">Pomoc spółdzielczości produkcyjnej znajduje wyraz w planie m. in. w rozwoju obsługujących przede wszystkim spółdzielnie produkcyjne Państwowych Ośrodków Maszynowych, których liczba wzrośnie z 30 w końcu 1949 r. do 130 w końcu 1950 r.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#StefanJędrychowski">Ważne i trudne zadania stoją w planie na 1950 r. przed państwową gospodarką leśną. Przy wyrębie tylko o 2,6% większym niż w 1949 r. winna ona dostarczyć znacznie większe ilości niż w 1949 r. najważniejszych, koniecznych gospodarce narodowej asortymentów. Jednocześnie państwowa gospodarka leśna winna usprawnić wywóz drewna z lasu przede wszystkim drogą mechanizacji wywozu. Państwowa gospodarka leśna przechodzi w ciągu 1950 r. proces reorganizacji, mający na celu przybliżenie administracji leśnej do lasu i zapewnienie bardziej racjonalnych metod hodowli i eksploatacji. Jednocześnie przechodzi się na bezzrębowy system eksploatacji, zapewniający bardziej racjonalne wykorzystanie zasobów rosnących drewna. Wymaga to szczególnej w roku bieżącym czujności, energii i sprawnej organizacji ze strony Ministerstwa Leśnictwa i całej administracji leśnej.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#StefanJędrychowski">Przewidziany planem wzrost produkcji przemysłowej, rolnej i leśnej, a także rozwój budownictwa stawia zwiększone zadania przewozowe przed transportem. Przewozy towarowe kolei normalnotorowych i dojazdowych wzrosną w porównaniu z rokiem 1949 o 8,6%, żeglugi śródlądowej o 16,4% i żeglugi pełnomorskiej o 18,2%. Najsilniej rozwinie się państwowa komunikacja samochodowa, która przewiezie o 63,6% więcej towarów i o 47,3% więcej pasażerów niż w 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#StefanJędrychowski">Rozwój życia gospodarczego oraz wzrost stopy życiowej mas pracujących pociągnie za sobą także według przewidywań wzrost przewozów pasażerskich na kolejach o ponad 10%, w żegludze śródlądowej o ponad 2% i w komunikacji lotniczej o ponad 20%, a także wzrost usług poczty i telekomunikacji. W zakresie poczty i telekomunikacji najbardziej charakterystyczny jest wzrost przesyłek czasopism o 23%, zwiększenie liczby listonoszy wiejskich do 12.980, czyli o 14,8%, oraz wzrost liczby telefonicznych rozmów międzymiastowych o ok. 11%.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#StefanJędrychowski">Głównym zadaniem, które stoi w 1950 r. przed pracownikami komunikacji i łączności jest usprawnienie eksploatacji przez poprawę wskaźników techniczno-ekonomicznych, jak wskaźnik obrotu wagonu, przebiegu na dobę parowozu, zwiększenie szybkości technicznej przewozów samochodowych, wykonanie współczynnika wykorzystania taboru samochodowego itp.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#StefanJędrychowski">Przedsiębiorstwa działające w zakresie komunikacji i łączności winny w 1950 r. utrwalić system rozrachunku gospodarczego i udoskonalić metody socjalistycznego planowania.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#StefanJędrychowski">Plan na 1950 r. przewiduje wydatny wzrost dobrobytu i kultury mas pracujących. Liczebność robotników i pracowników zatrudnionych wzrośnie na skutek wzrostu zatrudnienia w gospodarce narodowej poza rolnictwem o ok. 8%. Stan zatrudnienia w gospodarce socjalistycznej wzrośnie o 14%, w tej liczbie w przemyśle państwowym o 9%.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#StefanJędrychowski">Aby osiągnąć przewidywany wzrost produkcji, winna poważnie wzrosnąć wydajność pracy w gospodarce uspołecznionej. Wzrost wydajności pracy w przemyśle państwowym winien wynieść przeciętnie 8,4%, w uspołecznionych przedsiębiorstwach budowlanych w skali rocznej wzrośnie o 12,8%, na kolejach normalnotorowych o 5,7%, w Państwowych Gospodarstwach Rolnych o 9,5%. Aby osiągnąć ten wzrost wydajności pracy, Państwo powinno zapewnić jak najbardziej sprzyjające warunki dla dalszego rozwoju współzawodnictwa pracy i ruchu racjonalizatorskiego.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#StefanJędrychowski">Wskutek wzrostu ilości zatrudnionych i. wydajności pracy w rezultacie działania akordowego i akordowo - premiowego systemu płac wzrośnie odpowiednio fundusz płac. Odpowiednio do tego wzrośnie również masa towarowa, rozprowadzana przez handel detaliczny.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#StefanJędrychowski">Gwarancją wzrostu spożycia indywidualnego i polepszenia jakości obsługi konsumentów będzie dalszy wzrost sieci uspołecznionego handlu detalicznego, która pod koniec 1950 r. winna wzrosnąć do liczby ponad 49.000 punktów. Obroty w detalicznym handlu uspołecznionym wzrosną o 48%. Szczególnie silny rozwój wykażą sklepy miejskiego handlu detalicznego oraz zakłady gastronomiczne, które rozwiną się w ramach przedsiębiorstwa państwowego „Państwowe Zakłady Gastronomiczne”, spółdzielczości spożywców i spółdzielczości rolniczej Samopomocy Chłopskiej. Silnej rozbudowie ulegnie także niedostatecznie rozwinięta sieć sklepów odzieżowych. Powołane na przełomie roku 1949 i 1950 nowe centrale handlowe, jak np. Państwowe Przedsiębiorstwo Kolportażowe „Ruch”, Dom Książki Polskiej, Centrala Sprzętu Sportowego i Szkutniczego, Centrala Zaopatrzenia Szkół, Przedsiębiorstwo Bufetów Kolejowych, Centrala Sprzętu przeciwpożarowego i przeciwpowodziowego i inne zorganizują zaniedbane dotąd działy handlu. Zostanie usprawniony skup produktów rolnych i rozszerzona jego sieć, zostaną rozszerzone możliwości techniczne handlu hurtowego, w szczególności jego zdolność magazynowania towarów. Będzie kontynuowana m. in. rozbudowa elewatorów zbożowych i chłodni składowych.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#StefanJędrychowski">Rozwój handlu uspołecznionego w 1950 r. oznacza dalsze ograniczenie i wypieranie elementów kapitalistycznych w handlu, wzmocnienie ochrony mas pracujących przed spekulacją i wyzyskiem i tym samym realną poprawę położenia mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#StefanJędrychowski">Trzeba jednak podkreślić, że osiągnięcie zadań w zakresie planu handlu wymaga znacznie lepszego planowania i wykonawstwa inwestycyjnego w aparacie handlowym, a także wzmocnienia dyscypliny inwestycyjnej. Od sprawnego, terminowego i taniego wykonania inwestycji handlowych zależy bowiem przewidziane planem rozszerzenie sieci. Aparat handlowy musi także udoskonalić system operatywnego planowania w handlu, zrealizować zasadę terenowego planowania obrotów i sieci handlu, oprzeć planowanie obrotów i struktury masy towarowej na bilansach wydatków i dochodów ludności i na analizie tendencji konsumpcyjnych ludności, musi dostosować rozmieszczenie sieci detalicznej do potrzeb mas pracujących i ulepszyć poziom obsługi konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#StefanJędrychowski">Walka ze spekulacją wprowadzającą zamęt i bezład do obrotu towarowego musi być zaostrzona.</u>
          <u xml:id="u-3.46" who="#StefanJędrychowski">Gwarancją przewidzianej w planie poprawy położenia mas pracujących jest budownictwo mieszkaniowe i komunalne. Stan zasobów mieszkaniowych w miastach wzrośnie o 77,500 izb mieszkalnych, z czego na gospodarkę uspołecznioną przypada 63,500 izb. Aby wykonać ten plan Zakład Osiedli Robotniczych i przedsiębiorstwa budowlane muszą jednak zlikwidować istniejącą obecnie jeszcze rozpiętość pomiędzy szybkim tempem wznoszenia budowli w stanie surowym a powolnym tempem ich wykończenia. Koordynacja prac wykończeniowych musi być wzmocniona, a organizacja zaopatrzenia materiałowego budownictwa mieszkaniowego znacznie usprawniona.</u>
          <u xml:id="u-3.47" who="#StefanJędrychowski">Niezależnie od akcji nowego budownictwa mieszkaniowego zostanie w 1950 r. znacznie rozwinięta akcja kapitalnych remontów domów mieszkalnych. Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej wyda na ten cel 11 miliardów zł, czyli prawie dwa razy tyle co w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-3.48" who="#StefanJędrychowski">Inwestycje w zakresie gospodarki komunalnej wzrosną o 80% w porównaniu do 1949 r., co oznacza wzrost silniejszy niż w jakimkolwiek innym dziale gospodarki narodowej. Niezależnie od poprawy bieżących warunków komunalnych — rozbudowy sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, ulicznej i komunikacji miejskiej, w 1950 r. zostaną rozpoczęte prace o charakterze długofalowym, mające na celu radykalną poprawę zaopatrzenia w wodę Górnego Śląska i Łodzi.</u>
          <u xml:id="u-3.49" who="#StefanJędrychowski">Wzrost dobrobytu i kultury mas pracujących znajdzie wyraz w szczególnie silnym rozwoju spożycia zbiorowego, t. j. usług w zakresie oświaty i szkolenia zawodowego, kultury, akcji społecznej i opieki społecznej, ochrony zdrowia, wczasów pracowniczych i kultury fizycznej. Rozwój tych usług oparty jest na bardzo silnym, gdyż sięgającym 35% wzroście wydatków na spożycie zbiorowe w uchwalonym niedawno przez Wysoki Sejm budżecie państwowym, jak również na wzroście wydatków inwestycyjnych na urządzenia socjalne i kulturalne o 49%.</u>
          <u xml:id="u-3.50" who="#StefanJędrychowski">Na pierwszy plan w tym zakresie wybija się rozwój szkolnictwa zawodowego i wyższego. Liczba absolwentów kursów zawodowych i szkół przysposobienia zawodowego wzrośnie o 27% w porównaniu z 1949 r., absolwentów szkół zawodowych I stopnia o 28%, szkół zawodowych II stopnia o 44%, wyższych szkół zawodowych i akademickich o 77%.</u>
          <u xml:id="u-3.51" who="#StefanJędrychowski">Uchwalona przez Wysoki Sejm ustawa o planowym zatrudnieniu absolwentów średnich szkół zawodowych oraz szkół wyższych zapewni planowe kierowanie absolwentów do pracy zgodnie z potrzebami gospodarki narodowej, administracji państwowej i interesami młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-3.52" who="#StefanJędrychowski">W związku z zadaniami w zakresie szkolenia kadr na Ministerstwo Oświaty i Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego spadają poważne obowiązki. W 1950 r. organizacja i specjalizacja szkół wyższych i szkół zawodowych średnich winna być dostosowana do potrzeb planu 6-letniego. Szkoły powinny otrzymać brakujące programy i podręczniki. Sprawność szkolenia powinna być znacznie zwiększona, Ministerstwo Oświaty otrzymało w postaci funduszu stypendialnego poważne środki, umożliwiające podniesienie sprawności szkolenia w szkołach wyższych.</u>
          <u xml:id="u-3.53" who="#StefanJędrychowski">Wzrasta o 37,5% również liczba absolwentów liceów ogólnokształcących. Kursy likwidacji analfabetyzmu przeszkolą w 1950 r. 750.000 osób, t. j. o 53% więcej niż w 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-3.54" who="#StefanJędrychowski">Poważny wzrost wykazują w planie wskaźniki, dotyczące upowszechnienia kultury.</u>
          <u xml:id="u-3.55" who="#StefanJędrychowski">Rozwój radiofonizacji umożliwi wzrost liczby radioabonentów o 19,6%. W 1950 r. zostanie zradiofonizowanych 6.200 wsi. Zostanie uruchomionych 29 nowych kin typu miejskiego i 624 kina typu wiejskiego. Liczba przedstawień w teatrach dramatycznych wzrośnie o 29%. Łączny nakład książek i broszur osiągnie liczbę 85 milionów egzemplarzy, a nakład prasy codziennej średnio 4.530.000 egzemplarzy dziennie. Powstaną nowe 74 domy kultury, 3.400 świetlic oraz ponad 14.000 amatorskich zespołów świetlicowych.</u>
          <u xml:id="u-3.56" who="#StefanJędrychowski">W zakresie opieki społecznej szczególny nacisk plan na 1950 r. kładzie na opiekę nad dziećmi i młodzieżą. Liczba miejsc w żłobkach wzrośnie w 1950 r. o 37%, w przedszkolach o 17,5%, w zakładach opiekuńczych o 11%. Wczasami letnimi zostanie objętych 581.000 dzieci i młodzieży, przy czym główny nacisk będzie położony na podniesienie poziomu tej akcji.</u>
          <u xml:id="u-3.57" who="#StefanJędrychowski">Duży krok naprzód nastąpi w dziedzinie ochrony zdrowia ludności. Liczba łóżek szpitalnych wzrośnie o ponad 7%, liczba łóżek w sanatoriach przeciwgruźliczych o 26%, liczba ośrodków zdrowia o 12%.</u>
          <u xml:id="u-3.58" who="#StefanJędrychowski">Wczasy pracownicze obejmą w 1950 r. 546.000 osób, przy czym nastąpi polepszenie struktury społecznej korzystających z wczasów na rzecz pracowników fizycznych. Nastąpi rozwój świadczeń w zakresie wychowania fizycznego.</u>
          <u xml:id="u-3.59" who="#StefanJędrychowski">Wykonanie zadań produkcyjnych oraz planu podniesienia dobrobytu i kultury mas pracujących wymaga znacznego zwiększenia nakładów inwestycyjnych i usprawnienia wykonawstwa inwestycyjnego. Zgodnie z planem inwestycyjnym nakłady na inwestycje wyniosą 446,3 miliarda złotych w cenach z 1949 r. Oznacza to wzrost w porównaniu z 1949 r. o 36%, przy czym w zakresie gospodarki komunalnej, urządzeń socjalnych i kulturalnych oraz przemysłu wzrost ten jest znacznie silniejszy. Z ogólnych nakładów inwestycyjnych 77,1% przeznacza się na inwestycje produkcyjne, 22,9% — na inwestycje nieprodukcyjne. W ogólnej masie nakładów inwestycyjnych uczestniczy przemysł w 40,2%, komunikacja i łączność w 17%, rolnictwo i leśnictwo w 11,2%, obrót towarowy w 4,5%, przedsiębiorstwa budowlane w 4,2%, urządzenia socjalne i kulturalne w 9,5%, budownictwo mieszkaniowe w 7,9%, budownictwo administracyjne w 1,2%, gospodarka komunalna i inne w 4,3%.</u>
          <u xml:id="u-3.60" who="#StefanJędrychowski">We wszystkich działach gospodarki narodowej w 1950 r. rozpoczyna się budowa nowych wielkich obiektów planu 6-letniego, zakładów przemysłowych, urządzeń komunikacyjnych, osiedli mieszkaniowych, budowli publicznych itp. Do większych obiektów należy budowa nowej huty pod Krakowem, budowa kilku nowych linii kolejowych i szereg innych. Patos wielkiego budownictwa planu 6-letniego ogarnia swoim zasięgiem cały niemal kraj.</u>
          <u xml:id="u-3.61" who="#StefanJędrychowski">Główny ciężar wykonania planu inwestycyjnego spada na uspołecznione przedsiębiorstwa budowlano-montażowe, których wartość produkcji wzrośnie o 73% w porównaniu z 1949 r. Obok przedsiębiorstw budownictwa ogólnego i przemysłowego, podległych Ministerstwu Budownictwa, w których wartość robót wzrośnie o 64,5% w porównaniu z rokiem ubiegłym — silniej rozwiną się wyspecjalizowane przedsiębiorstwa budowlano-montażowe, podległe resortom przemysłowym i komunikacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-3.62" who="#StefanJędrychowski">Szczególną uwagę należy zwrócić również na rozwój drobnych przedsiębiorstw budowlanych o znaczeniu lokalnym, jak Powiatowe Przedsiębiorstwa Budowlane, organizowane na podstawie zlikwidowanej Spółdzielni Budownictwa Wiejskiego, które przejmą główny ciężar budownictwa wiejskiego, oraz Miejskie Przedsiębiorstwa Budowlano-Remontowe, które będą głównymi wykonawcami kapitalnych remontów Funduszu Gospodarki Mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-3.63" who="#StefanJędrychowski">Wykonanie tak wielkiego planu budownictwa nie było możliwe bez silnego postępu technicznego w budownictwie. Postęp ten wyrazić się winien w znacznym powiększeniu odsetka zmechanizowanych robót budowlanych oraz w podniesieniu wyposażenia przedsiębiorstw budowlanych w sprzęt. Przemysł budowlany winien zrobić dalszy krok naprzód w kierunku przekształcenia się w wielki, nowoczesny, socjalistyczny przemysł. Rozwój współzawodnictwa pracy wśród robotników budowlanych, wprowadzenie nowych metod organizacji pracy. jak np. pracy zespołowej, brygadowej i produkcji potokowej, szerokie stosowanie prefabrykacji — przy rozszerzeniu na wszystkie typy robót budowlanych i na teren całego kraju gwarantuje wykonanie wielkiego programu budownictwa. Tym nowym formom organizacji pracy i współzawodnictwa winien sprostać postęp w dziedzinie planowania i sprawozdawczości w budownictwie, w dziedzinie umacniania rozrachunku gospodarczego i kontroli finansowej przedsiębiorstw budowlanych.</u>
          <u xml:id="u-3.64" who="#StefanJędrychowski">Obok organizacji i rozwoju zdolności produkcyjnej przedsiębiorstw budowlanych ważne znaczenie będzie miała rozbudowa i umocnienie służb inwestycyjnych we wszystkich resortach i przedsiębiorstwach oraz dalszy rozwój sieci biur projektowych. Rada Ministrów powzięła w tej sprawie uchwałę w dniu 30 listopada r. ub.; od ścisłego wykonania tej uchwały zależy realizacja planu inwestycyjnego 1950 r. Wymaga ona także znacznego udoskonalenia organizacji służb zaopatrzenia i systemu zaopatrzenia w budownictwie.</u>
          <u xml:id="u-3.65" who="#StefanJędrychowski">Wykonanie zasad planu gospodarczego na 1950 r. wymaga racjonalizacji gospodarki materiałowej i przeprowadzenia w tym zakresie poważnych oszczędności. Gospodarka materiałowa w planie na 1950 r. oparta została na 200 bilansach materiałowych przemysłowych i 18 bilansach artykułów rolnych, zbudowanych na podstawach naukowych. Wymaga jednak poważnych usprawnień gospodarka remanentami materiałów, a w szczególności ewidencja i sprawozdawczość materiałowa. W zakresie takich podstawowych materiałów, jak drewno, żelazo i stal, metale kolorowe, cement i węgiel winny być przeprowadzone w całej gospodarce narodowej poważne akcje oszczędnościowe w oparciu o rewizję norm zużycia, o zastosowanie nowych metod technologicznych, o rozpowszechnienie materiałów zastępczych. Wymaga dalszego uporządkowania gospodarka odpadkami. Zbiórka odpadków przemysłowych i konsumpcyjnych winna być usprawniona.</u>
          <u xml:id="u-3.66" who="#StefanJędrychowski">Na podstawie uchwalonej przez Wysoki Sejm ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych zostaną stworzone rezerwy materiałowe i konsumpcyjne, które zapewnią ciągłość i pewność zaopatrzenia gospodarki i rynku bez względu na różnego rodzaju komplikacje.</u>
          <u xml:id="u-3.67" who="#StefanJędrychowski">W dziedzinie finansowej plan na 1950 r. ze względu na wysoki poziom wydatków na spożycie zbiorowe i na inwestycje stawia poważne zadania w zakresie akumulacji środków finansowych przed całą gospodarką uspołecznioną. Podstawowym źródłem finansowania rozwoju produkcji i wymiany, inwestycji i wydatków na administrację i spożycie zbiorowe jest akumulacja przedsiębiorstw uspołecznionych. Walka o wykonanie akumulacji, o obniżenie kosztów własnych, o zmniejszenie i likwidację deficytu przedsiębiorstw deficytowych i o zwiększenie rentowności przedsiębiorstw rentownych, o umocnienie systemu gospodarczego, który z dniem 1 stycznia r. b. stał się powszechnie obowiązujący w gospodarce uspołecznionej, o dyscyplinę finansową — powinna stać w centrum uwagi nie tylko pracowników finansowych, nie tylko całego aparatu gospodarczego, ale i szerokich mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-3.68" who="#StefanJędrychowski">Reorganizacja Ministerstwa Skarbu na Ministerstwo Finansów winna być punktem wyjścia wielkiego wzmożenia dyscypliny finansowej w gospodarce i w aparacie państwowym, dyscypliny, która stworzy gwarancję wykonania planu 6-letniego od strony finansów.</u>
          <u xml:id="u-3.69" who="#StefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Narodowy Plan Gospodarczy na 1950 r. stawia przed całą naszą gospodarką narodową, przed masami pracującymi Polski ogromne i trudne zadania.</u>
          <u xml:id="u-3.70" who="#StefanJędrychowski">Wykonanie tych zadań wymaga wielkiego wysiłku, ofiarności i poświęcenia. Wykonanie tych zadań jest możliwe tylko pod warunkiem, dalszego rozwoju i pogłębienia ruchu współzawodnictwa pracy i innych form aktywności produkcyjnej mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-3.71" who="#StefanJędrychowski">Niewątpliwie, jak wskazuje to zresztą przebieg wykonania planu za pierwsze miesiące tego roku, wykonanie planu na 1950 r. będzie wymagało pokonania wielu trudności. Nasz aparat państwowy nie umie jeszcze w wielu wypadkach zapobiegać na czas powstawaniu dysproporcji w wykonaniu planu i od razu przezwyciężać powstających trudności. Jednak doświadczenie lat poprzednich, doświadczenie 1949 r. wskazuje, że przy mobilizacji wszystkich sił, przy rozbudzeniu aktywności klasy robotniczej potrafimy przezwyciężyć największe nawet trudności i osiągnąć śmiałe i niełatwe zadania, które stawia przed nami plan.</u>
          <u xml:id="u-3.72" who="#StefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Przedstawione przeze mnie zadania Narodowego Planu Gospodarczego na 1950 r., środki i sposoby ich wykonania oraz gwarancje nie byłyby zupełne, gdybyśmy pominęli nadzwyczaj ważny element naszego systemu gospodarki planowej — nasze stosunki gospodarcze z wielkim Związkiem Radzieckim i państwami demokracji ludowej. Rzecz jasna, że zadanie zbudowania podstaw socjalizmu i rozwoju sił wytwórczych kraju musi być realizowanie przede wszystkim własnymi siłami. Nie może być ono jednak realizowane w izolacji i bez pomocy kraju socjalizmu i krajów demokracji ludowej. Mówiąc o naszych osiągnięciach w dziedzinie wykonania planu 3-letniego i planów rocznych nie możemy zapomnieć o tym, że u podstaw tych osiągnięć leży m. in. wielka i bezinteresowna pomoc, jakiej udziela nam Związek Radziecki w postaci kredytowych dostaw urządzeń inwestycyjnych, dostaw surowców przemysłowych, w postaci dzielenia się z nami swoim doświadczeniem technicznym. Pomoc wielkiego Związku Radzieckiego i wodza całej postępowej ludzkości Genaralissimusa Stalina stanowi realną gwarancję wykonania naszego planu 6-letniego i w tej liczbie planu pierwszego roku sześciolecia. Umacnianie stosunków gospodarczych ze Związkiem Radzieckim, wzajemnej wymiany handlowej, rozszerzenie i umocnienie wymiany handlowej i współpracy gospodarczej z krajami demokracji ludowej i z Niemiecką Republiką Demokratyczną jest jednym z podstawowych zadań naszego planowania, jest nieodłączną częścią programu budownictwa podstaw socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-3.73" who="#StefanJędrychowski">Zbrojni w pomoc Związku Radzieckiego i współpracując z krajami demokracji ludowej, gotowi do wniesienia własnego wkładu we wspólne dzieło obrony pokoju i postępu społecznego, rozwijając siły wytwórcze kraju i przebudowując jego strukturę społeczną w oparciu o naukę marksizmu-leninizmu, o historyczne doświadczenie Związku Radzieckiego i przykład wielkich stalinowskich pięciolatek, w oparciu o świadomość polityczną i aktywność produkcyjną klasy robotniczej, o sojusz robotniczo-chłopski, o poparcie szerokich mas ludowych — dokonamy w roku 1950 poważnego kroku naprzód w dziele budowy podstaw socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-3.74" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o umowach planowych w gospodarce socjalistycznej (druk nr 701).</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie organizacji naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej (druk nr 702).</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisyj Administracji Rządowej i Samorządowej, Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o skróconym czasie pracy szczególnie uciążliwej lub w szkodliwych warunkach (druk nr 703).</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Pracy i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy (druk nr 704).</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#WicemarszałekBarcikowski">W tej sprawie zabierze głos Minister Stawiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#EugeniuszStawiński">Wysoka Izbo! Wnosząc o uchwalenie ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy w brzmieniu przedłożenia rządowego, pragnę przedstawić Wysokiej Izbie okoliczności, które skłoniły Rząd do wystąpienia z tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#EugeniuszStawiński">Stoimy u progu 6-letniego planu rozbudowy gospodarczej i kulturalnej kraju, planu, który stanie się decydującym krokiem ku przebudowie ustroju naszego kraju na ustrój państwa socjalistycznego, państwa wysokiej kultury i dobrobytu mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#EugeniuszStawiński">Zadania, które mamy do spełnienia, wymagają wspólnego, zbiorowego i solidarnego wysiłku wszystkich obywateli kraju. Bo tylko takim solidarnym wysiłkiem możemy wykonać nałożone na nas zadania.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#EugeniuszStawiński">Klasa robotnicza dała szczególne i niezaprzeczalne dowody zrozumienia tych zadań. Bez jej ofiarnego wysiłku, bez jej troskliwości o dobro narodu, bez jej twórczej inteligencji, pomysłowości, bez jej świadomego i uporczywego dążenia do wzrostu wydajności pracy i obniżenia kosztów wytwarzania nie bylibyśmy w stanie osiągnąć w minionym 5-leciu tak wielkich postępów w odbudowie zniszczonego potwornie kraju, w rozbudowie naszego przemysłu i handlu, w uruchomieniu nowych, nieznanych w Polsce kapitalistycznej gałęzi przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#EugeniuszStawiński">Podkreślając ofiarny wysiłek polskiej klasy robotniczej i szerokich rzesz inteligencji pracującej musimy jednakże pamiętać i o tym, że wśród mas pracujących znajdują się jeszcze jednostki, które postępowaniem swym szkodzą Państwu i szkodzą swoim towarzyszom pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#EugeniuszStawiński">Absencja stanowi poważny problem gospodarczy. Znaczny ubytek godzin, spowodowany tą absencją, zwłaszcza w okresie realizowania planu 6-letniego wymaga ustawowego przeciwdziałania nieusprawiedliwionemu opuszczaniu pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#EugeniuszStawiński">Występując z projektem omawianej ustawy Rząd może powołać się na szereg dokonanych już doniosłych zmian w zakresie prawa do wypoczynku, świadczeń ubezpieczeniowych, na olbrzymi wzrost nakładów na oświatę i kulturę, które stale podnoszą poziom bytu najszerszych mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#EugeniuszStawiński">Przyznanie pracownikom fizycznym, korzystającym dotychczas z 8-dniowego urlopu po rocznej pracy w zakładzie, 12 płatnych dni urlopowych oznacza wybitną poprawę uprawnień do wypoczynku dla znacznej części klasy robotniczej. Tym bardziej ubytek poważnej ilości dniówek, w których dotychczas odbywała się praca, wymaga wzmożonej walki z bumelanctwem, z nieusprawiedliwioną nieobecnością, aby pozwolić gospodarce narodowej na wypełnienie tego ubytku dni pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#EugeniuszStawiński">Pragnę także nadmienić, że wyrazem troski Rządu o stałą poprawę warunków pracy i bytu jest też jednocześnie zgłoszony Wysokiej Izbie wniosek rządowy, zawierający projekt ustawy o skracaniu czasu pracy, gdy odbywa się ona w warunkach szkodliwych lub szczególnie uciążliwych.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#EugeniuszStawiński">Rezultaty tych dążeń są pomniejszane przez nieusprawiedliwione opuszczanie przez niektórych robotników i pracowników dni pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#EugeniuszStawiński">Dane z ostatnich miesięcy wykazują, że gospodarka narodowa traci z tej przyczyny kilka milionów dniówek w skali rocznej, co oznacza ubytek produkcji przemysłowej wartości wielu miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#EugeniuszStawiński">Klasa robotnicza na licznych zebraniach i wystąpieniach przodowników pracy dała wyraz temu, że ma dosyć bezkarnego naruszania dyscypliny pracy przez jednostki nie poczuwające się do solidarnego z nią wysiłku, ma dosyć obniżania naszych możliwości produkcyjnych, ma dosyć szkód, jakie bezpośrednio ponoszą na swym zarobku współtowarzysze pracy, którym nieusprawiedliwiona nieobecność współpracujących z nimi utrudnia i dezorganizuje pracę i powoduje tą drogą obniżenie ich zarobków. Dlatego przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy jest wyrazem żądań i interesów najszerszych mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#EugeniuszStawiński">Jest rzeczą jasną, że wprowadzenie tej ustawy w życie nie jest jedynym środkiem oddziaływania na podniesienie dyscypliny pracy. Potrzebna tu jest stała praca uświadamiająca ogół pracujących o konieczności zachowania takiej dyscypliny pracy, o której można by powiedzieć, że jest socjalistyczną dyscypliną pracy, taką dyscypliną pracy, która płynie z głębokiej wiary w to, że w naszych warunkach praca stała się sprawą czci i honoru każdego obywatela kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#EugeniuszStawiński">Projektowana ustawa służy zabezpieczeniu takiej właśnie dyscypliny pracy, płynącej z nowej świadomości klasy robotniczej, poczuwającej się do odpowiedzialności za losy kraju i stały, trwały postęp dobrobytu, kultury i wzrostu obronności kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#EugeniuszStawiński">Ustawa wymienia kary porządkowo-regulaminowe. Kary te są stopniowane i od nagany z ostrzeżeniem przechodzą do kar, polegających bądź na potrąceniu zarobku za jeden lub dwa dni pracy, bądź na przeniesieniu do pracy niżej zaszeregowanej.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#EugeniuszStawiński">Kary te skierowane będą przeciwko bumelantom, pijakom i tym wszystkim nielicznym wprawdzie, ale szkodliwym jednostkom, których od naruszenia dyscypliny pracy nie powstrzymuje poczucie obowiązku aktywnego, uczciwego współdziałania w wielkim dziele przebudowy naszego kraju, z czym ściśle i nierozerwalnie związany jest również dobrobyt osobisty każdego człowieka pracy i jego rodziny.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#EugeniuszStawiński">Decyzja kierownika zakładu pracy, instytucji lub urzędu, nakładająca na pracownika karę regulaminowo-porządkową, może być powzięta jedynie po wysłuchaniu pracownika, który pracę opuścił i po wysłuchaniu opinii rady zakładowej względnie delegata związku zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#EugeniuszStawiński">Chociaż ustawa powierza decyzję w sprawie usprawiedliwienia opuszczonej dniówki wyraźnie i wyłącznie kierownikowi zakładu pracy, instytucji lub urzędu, obowiązek uprzedniego wysłuchania pracownika i rady zakładowej względnie delegata związku zawodowego daje pewność, że decyzja ta powzięta będzie po wnikliwym zbadaniu wszystkich okoliczności, które spowodowały opuszczenie pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#EugeniuszStawiński">W przypadku szczególnie złej woli, tj. w przypadku, gdy pracownik pomimo udzielonego mu ostrzeżenia i nałożonych na niego kar porządkowo-regulaminowych opuści bez należytego usprawiedliwienia 4 i więcej dni w roku kalendarzowym, projekt ustawy przewiduje karę sądową, polegającą na zobowiązaniu pracownika do wykonywania pracy dotychczas wykonywanej, ale z obniżeniem zarobku o 10 do 25% na okres najdłuższy do 3 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#EugeniuszStawiński">Pragnę wskazać również na te postanowienia projektowanej ustawy, które ustalają, że pracownik ukarany za opuszczenie pracy ma prawo po roku nienagannej pracy zażądać wykreślenia z akt osobowych wszelkich adnotacji o wymierzonych karach porządkowo-regulaminowych, a także zatarcia kar sądowych w rejestrach sądowych, o ile takie były.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#EugeniuszStawiński">Projektowana ustawa w słusznym dążeniu do wyróżnienia licznych rzesz pracowniczych, dających przykład zdyscyplinowanej pracy, stanowi, że pracownicy wyróżniający się nienaganną dyscypliną pracy w ciągu trzech lat kolejnych, powinni być przedstawieni przez kierownictwo zakładu pracy, instytucji lub urzędu do odznaczeń państwowych i nagród, ustalanych corocznie przez Radę Ministrów za wzorową dyscyplinę pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#EugeniuszStawiński">Wreszcie pragnę także podkreślić, że projektowana ustawa postanowieniami swymi ma objąć wszystkich pracowników bez względu na rodzaj wykonywanej pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#EugeniuszStawiński">Nie może być bowiem w kraju naszym przepisów, które zwalniałyby od obowiązku przestrzegania dyscypliny pracy kogokolwiek bez względu na zajmowane stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#EugeniuszStawiński">Masy pracujące Polski, prowadzone przez awangardę klasy robotniczej — Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą i biorące przykład z bohaterstwa w pracy i w walce ludzi radzieckich, wykonały w minionym 5-leciu wielkie zadania w zakresie odbudowy zniszczonych miast, miasteczek, wsi, fabryk i szkół, odrabiając smutną spuściznę po obszarniczo-kapitalistycznych rządach. Te fakty świadczą o niespożytej sile klasy robotniczej i szerokich mas pracujących Polski, o ich entuzjazmie, ofiarności i patriotyzmie.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#EugeniuszStawiński">Dowodem tych sił jest i odbudowa stolicy kraju — Warszawy, miasta, które na oczach naszych staje się piękniejsze i wspanialsze od dawnej Warszawy, tak jak wspanialszy i piękniejszy jest ustrój, którego fundamenty zakładamy naszą wytężoną, pokojową pracą.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#EugeniuszStawiński">Wielki rozmach, jaki cechuje nasz plan 6-letni, plan budowy setek nowych, wielkich nowoczesnych zakładów pracy, plan przebudowy ustroju wsi, plan budowy setek tysięcy mieszkań, budowy szkół, przedszkoli, żłobków, sanatoriów, plan likwidacji analfabetyzmu, plan nieznanych w Polsce kapitalistycznej nakładów książek i czasopism, rozwoju sieci bibliotecznych, a zatem podniesienia dobrobytu i kultury mas pracujących miast i wsi — rozpoczęły masy pracujące Polski z klasą robotniczą na czele podejmowaniem na wezwanie cementowni Grodziec długofalowych zobowiązań, które dadzą krajowi ponad plan tysiące, dziesiątki tysięcy a nawet miliony ton węgla, żelaza, cementu, miliony metrów tkanin, tysiące traktorów, tysiące ton żywności i wiele innych artykułów najszerszego spożycia.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#EugeniuszStawiński">Te zobowiązania, kładące niezniszczalne fundamenty pod nowy, socjalistyczny ustrój, są zarazem odpowiedzią mas pracujących Polski na zbrodnicze knowania podżegaczy wojennych, pragnących podpalić na nowo świat, by odwlec chwile ostatecznej likwidacji gnijącego ustroju, opartego na wyzysku i ucisku ludzi pracy.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#EugeniuszStawiński">Przedłożona Wysokiej Izbie ustawa daje broń w ręce mas pracujących Polski przeciwko wszystkim tym, którzy przez łamanie socjalistycznej dyscypliny pracy przeszkadzają i utrudniają wykonanie przyjętych przez masy pracujące Polski zobowiązań przedterminowego wykonania planu dobrobytu, wzrostu siły gospodarczej kraju, jego obronności, wzrostu kultury mas pracujących — planu 6-letniego, planu budowy podstaw socjalizmu w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisyj Pracy i Opieki Społecznej oraz Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie dekretu o ubezpieczeniu rodzinnym (druk nr 705).</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Pracy i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności i trybie postępowania w sprawach szkód w majątku wojskowym (druk nr 706).</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisyj Obrony Narodowej oraz Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o polskich statkach handlowych morskich i rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o pomiarze morskich statków handlowych (druk nr 707).</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Morskiej i Handlu Zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-6.11" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zniesieniu opłat za nadzór nad zakładami ubezpieczeń (druk nr 708).</u>
          <u xml:id="u-6.12" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-6.13" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Finansowo-Skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-6.14" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o wyścigach konnych (druk nr 709).</u>
          <u xml:id="u-6.15" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u>
          <u xml:id="u-6.16" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy odsyłam do Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych.</u>
          <u xml:id="u-6.17" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Oświaty i Nauki o rządowym projekcie ustawy o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego (druki nr 679 i 689).</u>
          <u xml:id="u-6.18" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Kwiatkowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławKwiatkowski">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, który mam zaszczyt Wysokiej Izbie przedłożyć w imieniu sejmowej Komisji Oświaty i Nauki, dotyczy uregulowania stosunków służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego. Urząd ten został utworzony ustawą z dn. 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#StanisławKwiatkowski">Ustawa ta postanawia między innymi, że do zakresu działania tego urzędu należą — z wyłączeniem rolnictwa — sprawy szkolenia i przysposobienia zawodowego dla potrzeb gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#StanisławKwiatkowski">Ustawa o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej zawiera również ważne w konsekwencji dla nauczycieli przepisy dotyczące obsady personalnej. Postanawia mianowicie, że pracownicy, zatrudnieni w działach służby przekazanych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego, przechodzą do służby podległej temu urzędowi z dniem przejęcia przekazanych mu działów. Przejęcie tych pracowników wymaga oczywiście uregulowania ich stosunków służbowych.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#StanisławKwiatkowski">Nie są one w chwili obecnej uregulowane żadnymi ustawowymi przepisami, gdyż jeśli chodzi o nauczycieli szkół b. Ministerstwa Przemysłu i Handlu, to ich stosunek pracy mógł być uregulowany jedynie na podstawie kontraktu. Jeśli zaś idzie o nauczycieli szkół zawodowych, przejętych z Ministerstwa Oświaty, to z chwilą ich przejścia do Centralnego U — rzędu Szkolenia Zawodowego, tj. z dniem 21 czerwca 1949 r., przestały w stosunku do nich obowiązywać postanowienia obowiązującej pragmatyki nauczycielskiej. Proponowana dzisiaj Wysokiej Izbie ustawa ma uregulować stosunki służbowe podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego nauczycieli, dyrektorów, kierowników szkół i wydziałów oraz warsztatów w tych szkołach, kierowników kursów, instytutów, techników ośrodków szkolenia zawodowego oraz asystentów i nauczycieli zawodu (t.zw. instruktorów), wreszcie kierowników i wychowawców internatów oraz świetlic w tych szkołach.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#StanisławKwiatkowski">Przedłożony projekt ustawy opiera się na zasadach określonych w przepisach wspomnianej już ustawy o tak zwanej pragmatyce nauczycielskiej. Przedłożony projekt wprowadza jednak istotne zmiany, niezbędne z punktu widzenia zarówno zmian w charakterze szkolnictwa zawodowego znacznie rozbudowanego w różnych kierunkach po wojnie, potrzeb współczesnej rzeczywistości oraz osiągnięć pracowniczych, wynikających z ustawodawstwa socjalnego Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#StanisławKwiatkowski">Czego głównie dotyczą te zmiany?</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#StanisławKwiatkowski">Projekt wprowadza większą swobodę w mianowaniu dyrektorów a tym samym możliwość szybszego awansu młodszych kadr nauczycielskich. Dawniej bowiem było to możliwe dopiero po ośmiu latach pracy nauczycielskiej, w projekcie zaś przewiduje się możliwość mianowania dyrektorem nauczyciela już po trzech latach pracy nauczycielskiej.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#StanisławKwiatkowski">Odpowiednie przepisy przedłożonego projektu regulują doniosłą dla nauczycieli sprawę, a mianowicie zasady przejęcia i zaliczenia czasu służby nauczycielskiej tym nauczycielom, którzy przeszli do pracy nauczycielskiej w szkołach lub na kursach podległych b. Ministerstwu Przemysłu i Handlu albo Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego bezpośrednio ze służby lub pracy nauczycielskiej w szkołach państwowych, publicznych, samorządu terytorialnego czy gospodarczego podległych innym ministerstwom.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#StanisławKwiatkowski">Projektowane przepisy przewidują zaliczenie do czasu służby czasu pracy zaliczonego już do służby nauczycielskiej na poprzednio zajmowanym stanowisku.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#StanisławKwiatkowski">Nauczyciel taki zachowuje również charakter nauczyciela stałego, jaki nabył w czasie poprzedniej pracy, oraz prawa emerytalne nabyte z tytułu służby pełnionej przed wstąpieniem do pracy w szkołach zawodowych lub zakładach podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego. Przepisy te więc w sposób korzystny regulują te sprawy nauczycielskie, które wynikły w związku z reorganizacją administracji szkolnictwa zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#StanisławKwiatkowski">Artykuły inne regulują w sposób nowy, zgodny z osiągnięciami klasy pracującej w ludowym ustawodawstwie socjalnym i stosowaną już praktyką sprawy kobiet-nauczycielek w okresie ciąży jak również w okresie karmienia dziecka.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#StanisławKwiatkowski">W stosunku do stanu pod tym względem w Polsce przedwrześniowej jest to zdobycz wielkiego znaczenia, a mianowicie nauczycielka w stanie ciąży ma prawo przerwać pracę na 12 tygodni, podczas kiedy przed wojną ustawodawstwo dawało na ten cel tylko 6 tygodni. Nieobecność w służbie nauczycielki, spowodowana tym okresem, nie pociąga żadnej zmiany w jej uprawnieniach służbowych.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#StanisławKwiatkowski">Również w okresie karmienia dziecka matka-nauczycielka korzystać może z koniecznych przerw wliczanych do czasu pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#StanisławKwiatkowski">Wreszcie wyrazem nowego stosunku ze strony Państwa Ludowego do związku zawodowego jest przepis w przedłożonym projekcie, zapewniający związkowi zawodowemu nauczycieli współudział z głosem doradczym w sprawach:</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#StanisławKwiatkowski">a) ustalenia ocen kwalifikacyjnych nauczycieli,</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#StanisławKwiatkowski">b) przenoszenia z urzędu nauczycieli do innej szkoły dla dobra szkoły,</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#StanisławKwiatkowski">c) zwalniania i przenoszenia w stan nieczynny.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#StanisławKwiatkowski">Wysoka Izbo! Całość przedłożonej ustawy nacechowana jest troską o jak najkorzystniejsze uregulowanie spraw służbowych nauczycieli szkół zawodowych. Będzie ta ustawa niewątpliwie jednym z ważnych elementów w zespole środków mobilizujących wysiłki całego społeczeństwa, wszystkich czynników państwowych, gospodarczych i społecznych na odcinku przygotowania kadr fachowców dla realizacji naszego planu 6-letniego. Ułatwi ona bowiem i umożliwi w znacznie szerszym niż dotychczas zakresie skupić i ustabilizować potrzebne siły nauczycielskie w szkolnictwie zawodowym, które ma do odegrania tak wielką i podstawową rolę w przygotowaniu kadr dla rozbudowy naszej gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#StanisławKwiatkowski">Proszę Wysoki Sejm w imieniu Komisji Oświaty i Nauki o uchwalenie przedłożonego projektu rządowego według druku nr 679 wraz z poprawkami przyjętymi przez komisję według druku nr 689.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt się do głosu nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm uchwalił projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych, podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych, podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego — jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Oświaty i Nauki o rządowym projekcie ustawy o nadzorze państwowym nad ogrodami zoologicznymi (druki nr 682 i 690).</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Rękasowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#MichałRękas">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o nadzorze państwowym nad ogrodami zoologicznymi dotyczy w całokształcie naszych prac ustawowych pewnego fragmentu tylko, który jest znikomy co do znaczenia w stosunku do innych naszych prac, niemniej z punktu widzenia działalności wychowawczej jest to projekt bardzo ważny z tego powodu, że ten odcinek zagadnień naukowych i wychowawczych pozostaje do tej pory w naszych robotach poza zasięgiem naszych możliwości rozciągania na niego wpływu państwowego. Projekt ten ma duże znaczenie, ponieważ potrzeba nadzoru państwowego w tej dziedzinie nasuwa się sama przez się w ustroju Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#MichałRękas">Ogrody zoologiczne są rezultatem procesów historycznych, które zbiegają się z naszą epoką, gdyż zaczęły powstawać w okresie Rewolucji Francuskiej. Do tego czasu były one zabawką dworów wielkopańskich i dworów królewskich.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#MichałRękas">Toteż w czasie Rewolucji Francuskiej jeden z deputowanych zgłosił wniosek, aby królewski ogród przenieść z Wersalu do Paryża i oddać na użytek całego społeczeństwa. I na tym obszarze powstał ogród zoologiczny, który tu został założony. Ten pierwszy ogród zwał się wówczas Jardin des Plantes, a więc ogród roślinny, ale mieścił on i ogród zoologiczny.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#MichałRękas">W ciągu XIX wieku narastała sieć ogrodów zoologicznych w Europie, ale jak wszystko, co Rewolucja Francuska wniosła, zostało wypaczone przez rozwój burżuazji, tak samo i rola ogrodów zoologicznych została wypaczona i zamieniły się one z jednej strony na miejsca rozrywki, a z drugiej — na miejsca zarobku. Miało to również związek z rozwojem wiedzy, która szła w kierunku humanistycznym. W wieku XX, kiedy ciężar badań naukowych przesunął się w kierunku fizyko-biologicznym, a zwłaszcza dzisiaj w krajach demokracji ludowej i Związku Radzieckim rola tych ogrodów jest szczególnie ważna, zwłaszcza ze względu na przełom w badaniach biologicznych.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#MichałRękas">Zadania ogrodów zoologicznych można podzielić na trzy grupy. Są to: zadania naukowo-badawcze, zadania dydaktyczne i zadania wychowawcze. W Związku Radzieckim na czoło wysuwa się druga grupa zadań, ponieważ zadania naukowo-badawcze, polegające na możności wykonywania prób w dziedzinie zootechnicznej przenoszone są do planowej rolniczej gospodarki, a ogrody zoologiczne zostają wykorzystane dla szerzenia planowo wiedzy oraz wychowania szerokich rzesz ludności w zakresie propagowania ochrony przyrody.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#MichałRękas">W Polsce ogrody zoologiczne zaczęły powstawać w XIX wieku. Pierwszy projekt takiego ogrodu powstał w Warszawie, ale został odłożony i był zrealizowany dopiero w 1929 r. Najstarsze ogrody zoologiczne powstały w Poznaniu i Wrocławiu w połowie XIX wieku, później powstał ogród zoologiczny w Krakowie. To są ogrody wielkomiejskie. Do tych należy najmłodszy ogród zoologiczny w Łodzi oraz jeden mały ogród przyszkolny — przy szkole średniej w Zamościu, bardzo dobrze postawiony, pomimo że jest w środowisku, gdzie z własnych dochodów nie może się utrzymać, a subwencji nie dostaje.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#MichałRękas">Sieć ogrodów zoologicznych jest zupełnie przypadkowa, ułożyła się ona w ten sposób, że ogrody wszystkie skupiły się w miastach większych. Sieć ta powinna być inaczej ustawiona i inaczej rozbudowana. Zagadnienie sieci ogrodów zoologicznych i planowej jej rozbudowy w kraju jest powiązane z zagadnieniem zaopatrzenia tych ogrodów w odpowiednie i potrzebne gatunki zwierząt. Są to zagadnienia, które dziś niestety leżą na uboczu i są załatwiane dorywczo i bezplanowo, przeważnie w drodze t.zw. prywatnej inicjatywy poszczególnych kierowników ogrodów.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#MichałRękas">Prowadzenie ogrodów zoologicznych oraz hodowla zwierząt idzie po linii najmniejszego oporu i przy nakładzie jak najmniejszych kosztów, a więc dzieje się tak, że prawie żaden z kierowników ogrodów zoologicznych nie ma planu rozmnażania i hodowli gatunków szczególnie delikatnych i interesujących, ale idzie się na gatunki przynoszące korzyść, idzie się na powiększenie ilości, potem dopiero jakości.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#MichałRękas">Ważną sprawą jest właściwe kierownictwo ogrodami zoologicznymi, kierownictwo samego dyrektora ogrodu oraz grupy asystentów, pomocników, którzy by zapewnili ogrodowi zoologicznemu postawienie go na właściwym poziomie. Do tej pory kierownictwo przeważnie jest tylko dziełem przypadku. Kierownictwo jest wybierane czy też mianowane lub delegowane przez zarządy miejskie. Nie zawsze są to ludzie fachowi, odpowiednio przygotowani, a sprawa asystentur jest całkowicie zaniedbana i dlatego nasze ogrody zoologiczne, w przeciwieństwie do ogrodów zoologicznych w Związku Radzieckim nie spełniają zupełnie roli dydaktycznej. Czy młodzież, czy ludzie dorośli, gdy idą do ogrodu, to przyglądają się zwierzętom według własnego „widzimisię”, nikt nie udziela informacji, nikt nie wskaże jakie są istotne wartości ochrony zwierząt, ochrony przyrody. Dlatego też ujęcie tych wszystkich spraw, tego nadzoru nad ogrodami przez ustanowionego głównego inspektora ogrodów zoologicznych, który by te sprawy regulował, planował i ujmował w swoje ręce a także zabiegał o odpowiedni budżet — jest rzeczą niezmiernej wagi. Te właśnie sprawy reguluje zgłoszony projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#MichałRękas">W zgłoszonym projekcie Komisja Oświaty i Nauki wprowadziła dwie nieznaczne poprawki. Jedna poprawka dotyczy art. 3, który na skutek tego, że projekt był opracowany przed uchwaleniem ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej — został już zdezaktualizowany. Mianowicie art.3 ma dwie części, dwa zdania, z których jedno mówi: „W stosunku do zakładów utrzymywanych przez związki samorządu terytorialnego zarządzenia takie wydaje...”. Na skutek uchwalenia ustawy, regulującej nasz ustrój wewnętrzny, ta część została skreślona.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#MichałRękas">Następnie została wprowadzona poprawka natury formalnej do art. 9, poprawka zmieniająca numery, ponieważ wkradły się omyłki i drobne usterki. Wniesiona poprawka porządkuje te zaniedbania.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#MichałRękas">W tej formie, z tymi dwiema małymi poprawkami Komisja Oświaty i Nauki przedkłada niniejszy projekt ustawy, zawarty w druku nr 682 i 690, z prośbą, ażeby Wysoki Sejm w tym brzmieniu projekt ustawy zechciał uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu, nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm przyjął projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o nadzorze państwowym nad ogrodami zoologicznymi.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o nadzorze państwowym nad ogrodami zoologicznymi jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: sprawozdanie Komisyj Planu Gospodarczego i Budżetu oraz Pracy i Opieki Społecznej o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy (druki nr 678 i 691).</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Duniakowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławDuniak">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu oraz Pracy i Opieki Społecznej mam zaszczyt przedłożyć do uchwalenia rządowy projekt ustawy o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#StanisławDuniak">Jest on wyrazem wielkiej troski Rządu ludowego o człowieka pracy, żeby zapewnić mu bezpieczeństwo i higieniczne warunki pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#StanisławDuniak">Kapitalistyczna gospodarka Polski przedwrześniowej, pozostająca pod wpływem zagranicznego kapitału, pozostawiła nam zakłady pracy, w których występuje wyraźnie piętno eksploatatorskie i znaczne zaniedbanie techniczne w urządzeniach zabezpieczających — w transporcie wewnętrznym, urządzeniach higieniczno-sanitarnych, przestronności pomieszczeń, przewietrzaniu, klimatyzacji i oświetleniu.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#StanisławDuniak">Wyrazem kompletnego braku zainteresowania rządu sanacyjnego potrzebami człowieka pracy na odcinku bezpieczeństwa i higieny pracy jest chociażby fakt, że rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 16 marca 1928 r. o bezpieczeństwie i higienie pracy, z braku rozporządzenia wykonawczego, nie było stosowane. Dopiero rozporządzenie Ministrów: Pracy i Opieki Społecznej, Zdrowia, Przemysłu, Odbudowy, Administracji Publicznej oraz Ziem Odzyskanych z dnia 6 listopada 1946 r. rozporządzeniu temu nadało moc wykonawczą.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#StanisławDuniak">Na tle wielkiego rozmachu rozbudowy naszego życia gospodarczego widać jeszcze niewłaściwe ustawienie zagadnienia bezpieczeństwa pracy wśród zagadnień naukowych i technicznych oraz brak naukowego podejścia do rozwiązania zagadnień organizacyjno-technicznych produkcji, uwzględniających ochronę pracy zatrudnionego.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#StanisławDuniak">Stan ten jest skutkiem braku na wyższym szczeblu organizacyjnym specjalnej centralnej instytucji powołanej do rozwiązywania tych problemów.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#StanisławDuniak">Zagadnienie ochrony pracy a zwłaszcza problem bezpieczeństwa i higieny pracy ma wielkie znaczenie dla rozwoju gospodarki naszego Państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#StanisławDuniak">W państwie socjalistycznym praca ludzka jest właściwie oceniana, a człowiek pracy otoczony jest pełną opieką rządu, partii i związków zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#StanisławDuniak">Przykład Związku Radzieckiego, jego wieloletnie doświadczenie jest rękojmią, że tylko przez zorganizowanie ochrony pracy w oparciu o naukę i postęp techniczny stworzyć można nową, socjalistyczną kulturę pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#StanisławDuniak">Socjalistyczny plan gospodarczy jest zarazem planem troski o człowieka pracy, przewiduje on nakłady finansowe na poprawę warunków pracy. Postawienie na odpowiednim poziomie zagadnienia bezpieczeństwa pracy, wzmagające entuzjazm pracy wynikający z socjalistycznej dyscypliny pracy, zwalcza pojęcie rutyny i wszelkie przestarzałe formy produkcji, hamujące rozwój współzawodnictwa. Planowanie w socjalistycznej gospodarce musi ściśle wiązać zagadnienie produkcji z techniką bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#StanisławDuniak">Dobrze postawione zagadnienie bezpieczeństwa i higieny pracy, jak to widzimy na przykładzie kraju socjalistycznego — Związku Radzieckiego, zapewnia prawidłową organizację produkcji, przyczynia się do ogólnego postępu technicznego, który w epoce socjalizmu — jak mówi Lenin: — „polepszy warunki higieniczne pracy, uwolni miliony robotników od dymu, kurzu, brudu, przyśpieszy zamianę brudnych i wstrętnych warsztatów na czyste i jasne, godne człowieka laboratoria”. W tworzeniu tych laboratoriów wielką rolę odgrywają instytuty ochrony pracy, zajmujące się naukowymi wypracowaniami techniki bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#StanisławDuniak">Przed kilku tygodniami uchwalono w Sejmie ustawę, powołującą do życia Społeczną Inspekcję Pracy. Był to ze strony naszego Państwa Ludowego doniosły akt, zmierzający ku radykalnej poprawie stanu ochrony pracy przez oddanie załogom zakładów pracy bezpośredniego wpływu na planową poprawę warunków, w jakich odbywa się produkcja. Drugim z kolei aktem, regulującym to zagadnienie jest ustawa o powołaniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, którą mam zaszczyt Wysokiej Izbie referować. Projekt tej ustawy składa się z 19 artykułów, w których omówione są zadania, zakres działania, skład i władze. Instytutu.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#StanisławDuniak">W przepisach ogólnych mowa jest o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy. Siedzibą Instytutu jest miasto Warszawa. Instytut będzie stanowił jednostkę o osobowości prawnej.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#StanisławDuniak">Do zadań i zakresu działania Instytutu należy: prowadzenie i organizowanie prac naukowo - badawczych z dziedziny ochrony pracy, a w szczególności higieny i bezpieczeństwa pracy oraz środków technicznych i urządzeń zapobiegających chorobom zawodowym; koordynowanie planów prac innych placówek naukowo-badawczych oraz zakładów szkół wyższych; współdziałanie z władzami ochrony pracy, przemysłowymi, rolnymi, morskimi, leśnymi i służbą zdrowia; na zlecenie Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego do Instytutu należy ustalanie wiążących wytycznych dla działalności przedsiębiorstw państwowych, do zakresu działania których należy wydawanie opracowań naukowych i popularnych z zakresu ochrony pracy lub produkowanie urządzeń i sprzętu z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#StanisławDuniak">Według projektu ustawy nadzór nad Instytutem sprawuje Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#StanisławDuniak">Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego może w drodze zarządzenia tworzyć oddziały terenowe Instytutu oraz instytuty specjalne, wchodzące w skład Instytutu.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#StanisławDuniak">Instytut może posiadać zakłady, wzorcownie i warsztaty.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#StanisławDuniak">Władzami Instytutu są Dyrekcja i Rada Naukowo-Społeczna. Dyrekcja kieruje całokształtem prac Instytutu. W skład Dyrekcji wchodzą Dyrektor Naczelny oraz podlegli mu dyrektorzy. Dyrektora Naczelnego powołuje i odwołuje Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#StanisławDuniak">Do zakresu działania Rady Naukowo-Społecznej należy wytyczanie kierunku prac Instytutu i nadzór nad działalnością Dyrekcji.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#StanisławDuniak">Zakres działania i organizację Instytutu, skład osobowy, sposób powoływania członków, czas trwania kadencji Rady Naukowo-Społecznej oraz sposób powoływania i liczbę dyrektorów określi statut Instytutu, nadany przez Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w porozumieniu z Ministrami Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia, po zasięgnięciu opinii Centralnej Rady Związków Zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#StanisławDuniak">W imieniu komisji proszę Wysoką Izbę o uchwalenie projektu ustawy według druku nr 678 wraz z poprawkami komisji, wymienionymi w druku nr 691.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma posłanka Pragierowa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#EugeniaPragierowa">Wysoka Izbo! Klub poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, w pełni popiera przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#EugeniaPragierowa">Powołanie do życia ośrodka naukowo - badawczego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz środków zapobiegających chorobom zawodowym jest nową zdobyczą polskiej klasy pracującej.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#EugeniaPragierowa">Nie jest to przypadek, że Instytut taki powstaje w roku 1950, w pierwszym roku planu 6-letniego, w roku, który rozpoczyna okres wielkiego socjalistycznego budownictwa, w roku, który wymagać będzie dla zwiększenia wydajności naszej produkcji dalszego pogłębienia socjalistycznego stosunku do pracy, rozwoju współzawodnictwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#EugeniaPragierowa">Powołanie do życia w roku bieżącym instytutu naukowo-badawczego, poświęconego sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, jest wskaźnikiem że Państwo ludowe, zwiększając wysiłki w kierunku rozwoju produkcji, zwiększa zarazem swą dbałość o dobro człowieka pracującego, że sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy nie są traktowane w Polsce Ludowej jako doraźny program działania, lecz stanowią konstruktywne ujęcie organizacji bezpieczeństwa, mającej na celu uczynienie pracy ludzkiej pracą bezpieczną.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#EugeniaPragierowa">Dla nas potrzeba zastosowania bezpieczeństwa i higieny pracy nie wypływa tak, jak się to dzieje w gospodarce kapitalistycznej, tylko z wysokości strat gospodarczych, wywołanych przez wypadki przy pracy. W Polsce Ludowej miarą znaczenia bezpieczeństwa pracy jest człowiek, jest racjonalne gospodarowanie czynnikiem ludzkim w produkcji, jest czujna dbałość, aby usprawnienie organizacji pracy, aby postęp techniczny tworzyły ułatwienia i udogodnienia dla człowieka pracującego.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#EugeniaPragierowa">Wypadnie nam w dziedzinie rozwoju bezpieczeństwa pracy odrobić wielkie zacofanie, liczne zaniedbania — pozostałości po Polsce kapitalistycznej. Budżet naszego Państwa na 1950 r. jest wyrazem wielkiej troski Państwa, aby te zaniedbania jak najszybciej usunąć, aby praca człowieka — jak powiedział Minister Minc — odbywała się w warunkach „umożliwiających wszechstronny i pełny rozwój twórczych sił mas pracujących”.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#EugeniaPragierowa">Mamy w budżecie o 132% większą kwotę, przeznaczoną na bezpieczeństwo pracy, niż w roku ubiegłym, wydatki na zdrowie wynoszą — jak wiadomo — ponad 19 miliardów zł, a nakłady na inwestycje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dochodzą do miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#EugeniaPragierowa">Nie można nie podnieść, że uważamy walkę o rozwój sił wytwórczych przede wszystkim za walkę o rozwój człowieka. Pragniemy, by nowy pracownik Polski Ludowej potrafił przełamać normy kapitalistycznej techniki i gospodarki, pragniemy, by miał pełną świadomość, że socjalistyczny stosunek do pracy, pobudzający wzrost gospodarki narodowej, jest jednoznaczny ze wzrostem poziomu życia, kultury i dobrobytu mas pracujących.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#EugeniaPragierowa">Lenin wskazywał, że niezbędne jest, by uwolnić ludzi od ciężkich prac, wymagających wielkiego wysiłku, na który ich skazuje kapitalizm. Już w ZSRR, w myśl wskazań Lenina i Stalina, dzięki licznym ulepszeniom technicznym zmieniły się gruntownie warunki pracy w wielu gałęziach gospodarki na wielką, nieznaną w krajach kapitalistycznych korzyść człowieka. W wyniku zastosowania w ZSRR mechanizacji uciążliwych procesów produkcji, wprowadzenia racjonalnego oświetlenia, wentylacji, techniki zabezpieczeń i ochron, zaopatrzenia załogi w odzież ochronną, rozbudowy rozległej sieci instytutów naukowo-badawczych i laboratoriów — osiągnięto w tym kraju, przodującym już dzisiaj na świecie w dziedzinie rozwoju bezpieczeństwa i higieny pracy, trzykrotne, a w niektórych gałęziach pracy czterokrotne zmniejszenie wypadkowości przy pracy.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#EugeniaPragierowa">Wielkość tych osiągnięć w krajach socjalizmu i demokracji ludowej, znaczenie ich bezpośrednie dla zdrowia i życia robotników tych krajów uwydatnia się tym jaśniej, gdy przyjrzymy się warunkom istnienia bezpieczeństwa pracy w krajach kapitalizmu. Niemal przed wiekiem Karol Marks wskazywał, że maszyna, obdarzona cudowną siłą ułatwiania pracy człowiekowi, wywołuje w gospodarce kapitalistycznej skutek przeciwny: wzmaga bowiem nędzę i bezrobocie mas.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#EugeniaPragierowa">Niewiele się od tej pory zmieniło. W krajach kapitalizmu nadal organizacja produkcji przystosowana jest wyłącznie do głównego celu tej produkcji — do zysku przedsiębiorcy, zaś zdrowie robotnika, warunki jego pracy po prostu nie są brane pod uwagę. Znane są typowe wypowiedzi kapitalistów amerykańskich, że uzależniają oni stosowanie np. zabezpieczeń przy maszynach jedynie od kalkulacji, czy taniej wypadną odszkodowania za zabitych i rannych wskutek wypadków przy pracy, czy też bardziej się opłaci wprowadzenie takich zabezpieczeń — nie inaczej jest w innych krajach kapitalizmu. Toteż w przedwojennej kapitalistycznej Polsce w następstwie wypadków przy pracy rocznie około 20.000 osób stawało się kalekami, a liczba ofiar lżej poszkodowanych sięgała setek tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#EugeniaPragierowa">Wysoka Izbo! Zadaniem Centralnego Instytutu Ochrony Pracy jest — w myśl projektu ustawy przedłożonego Wysokiej Izbie — organizowanie prac naukowo-badawczych. Sądzimy, że nowy Instytut stanie się jednym z czynników realizacji planu 6-letniego, że znajdzie on — na wzór radziecki — drogę do fabryk i to nie do gabinetów dyrektorskich, lecz również do hal fabrycznych. Trzeba też — jak mówi świetny znawca przedmiotu prof. Wawiłow — żeby również odwrotna droga z fabryki do Instytutu i do laboratorium była dobrze znana inżynierom, technikom, przodującym robotnikom.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#EugeniaPragierowa">Ufamy, że nowopowstały Instytut zdoła powiązać teorię i praktykę, umocnić łączność nauki z wytwórczością, a także skupić pracowników nauki, którzy by obok naszych racjonalizatorów i przodowników pracy wnieśli również swój wkład w wielkie dzieło rozwoju gospodarki Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt więcej do głosu się nie zapisał. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm uchwalił projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 15 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych o rządowym projekcie ustawy o zakazie uboju zwierząt hodowlanych (druki nr 681 i 693).</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Gwiazdowiczowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MichałGwiazdowicz">Wysoka Izbo! Dekret z dnia 22 grudnia 1945 r. o ochronie hodowli zwierząt gospodarskich przyczynił się niewątpliwie do przyśpieszenia ogólnego wzrostu pogłowia wyniszczonego dewastacyjną gospodarką okupanta. Aby stan wyjściowy naszej polityki hodowlanej — w wykonywaniu której powołany dekret był wydany — należycie sobie uświadomić, trzeba pamiętać, iż na dzień 30 czerwca 1945 r. stan ilościowy koni wynosił 44%, stan ilościowy bydła 33%, stan ilościowy trzody chlewnej 17,5%, zaś stan ilościowy owiec poniżej 40% stanu z 1938 r.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#MichałGwiazdowicz">W okresie 3-letniego planu gospodarczego pogłowie zwierząt wzrosło bardzo znacznie, dochodząc w niektórych okolicach kraju do stanu przedwojennego, względnie wyżej.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#MichałGwiazdowicz">Wzrost ten w skali ogólnej Państwa kształtował się w stosunku do 1945 r. następująco: konie — wzrost o ca 180%; bydło rogate — wzrost o ca 190%; trzoda chlewna — wzrost o ca 480%; owce — wzrost w stosunku do 1945 r. o ca 229%.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#MichałGwiazdowicz">Dekret ten, odegrawszy właściwą rolę, z chwilą osiągnięcia pogłowia zwierząt zbliżonego do normy uważanej z rolniczego punktu widzenia za normę zadowalającą zaczął ujawniać swoje słabe strony. Dalsze trzymanie się jego przepisów hamujących sprzedaż do uboju zwierząt o pewnej wartości użytkowej, ale nie uznanych za hodowlane, mogło prowadzić do obniżenia ceny tych zwierząt, do powstania trudności w tych gospodarstwach, które mając do zbycia materiał nie znajdujący nabywców jako materiał hodowlany — nie mogły go sprzedać również jako materiał rzeźny. Prowadzić to mogło do narastania ilościowego zwierząt w starszym wieku, co w normalnej gospodarce hodowlanej nie jest zjawiskiem pożądanym.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#MichałGwiazdowicz">W tych warunkach zachodzi konieczność zasadniczego podziału w traktowaniu zwierząt gospodarskich o ustalonych cechach hodowlanych, to jest zwierząt zapisanych do ksiąg rodowodowych oraz zwierząt nie stanowiących większej wartości hodowlanej — nie zarejestrowanych w księgach.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#MichałGwiazdowicz">Rozróżnienie takie — przy stworzeniu możliwości korzystnej sprzedaży sztuk hodowlanych — stanowić będzie zachętę dla hodowców w kierunku poprawy jakości zwierząt gospodarskich, z drugiej zaś strony wyeliminowanie spod działania prawnej ochrony przed ubojem zwierząt gospodarskich pospolitych, nie zapisanych do ksiąg hodowlanych, umożliwi naturalny obrót tym materiałem, tj. sprzedaż tych sztuk na rzeź zależnie od potrzeb lub konieczności gospodarstwa.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#MichałGwiazdowicz">Taki cel ma właśnie projekt ustawy o zakazie uboju zwierząt hodowlanych, przewidujący, że również „krowy, świnie, owce i klacze (niehodowlane) z widocznymi oznakami ciąży (dającymi się stwierdzić badaniem zewnętrznym)” — nie mogą być poddane ubojowi.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#MichałGwiazdowicz">Należy zaznaczyć, że powołana do życia przy Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych Centrala Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi zapewnia hodowcom zbyt sztuk zapisanych do ksiąg hodowlanych po cenach ustalonych, a zatem utrzymanie ochrony przed ubojem dla tych sztuk nie utrudnia rolnikom możności ich spieniężenia w miarę potrzeby lub konieczności.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#MichałGwiazdowicz">Natomiast wobec osiągnięcia pewnej równowagi w zakresie pogłowia zwierząt w ogóle nie wydaje się rzeczą wskazaną hamowanie obrotu materiałem niehodowlanym poza wypadkami przewidzianymi w projekcie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#MichałGwiazdowicz">Wobec powyższego w imieniu Komisji Rolnictwa i Reform Rolnych wnoszę: Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy zawarty w druku nr 681.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu posłowi Tupalskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MarianTupalski">Wysoka Izbo! Podniesienie ilości zwierząt gospodarskich było podstawowym zadaniem postawionym wsi przez plan 3-letni. Plan rozwoju chowu zwierząt na najbliższe 6 lat przewiduje nie tylko dalsze zwiększenie ilości sztuk pogłowia, ale także i polepszenie jego jakości. Musimy podnieść wydajność krów dojnych i poprawić jakość mleka, przyśpieszyć szybkość przyrostu prosiąt, osiągnąć najwyższą wydajność owiec, uzyskać najwłaściwszy dla naszych warunków typ konia. Musimy także dążyć do rzeczywiście racjonalnego wykorzystania pasz.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MarianTupalski">Osiągnięcia w chowie zwierząt zawsze będą zależeć w dużej mierze od umiejętności oraz dobrej i starannej pracy hodowców, ale uregulowanie sprawy w drodze ustawowej wprowadza do codziennej praktyki elementy koordynacji planowości i ogólnopaństwowego działania. Dlatego też należy powitać z zadowoleniem projekt ustawy o zakazie uboju zwierząt hodowlanych jako jeden z ważnych i właściwych czynników w walce o realizację zamierzeń rządowych w dziedzinie hodowli.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#MarianTupalski">Aby jednak ustawa spełniła swe zadanie, Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych musi z całą wnikliwością dobrze ustawić działalność Centrali Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi, ta z kolei musi powiązać się nie tylko z pośrednimi ale i z najniższymi komórkami zainteresowanymi hodowlą, mianowicie z grupami hodowców Związku Samopomocy Chłopskiej, spółdzielniami produkcyjnymi oraz Państwowymi Gospodarstwami Rolnymi.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#MarianTupalski">Centrala Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi musi w swej działalności być niezmiernie czuła nie tylko na odcinku obrotu i nadzoru nad obrotem, ale żyć całokształtem spraw hodowlanych. Ta czujność Centrali Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi nie dopuści właśnie do tego, aby słuszna i życiowo uzasadniona ustawa stała się suchym przepisem lub — co gorsza — jakąś sztuczną tamą dla hodowców praktyków, żeby przy jej wcielaniu w życie nie działały ani przypadkowość, ani automatyzm, ani biurokratyzm.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#MarianTupalski">Właściwe działanie Centrali Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi uniemożliwi także spekulantom wykupywanie od biednych i średniozamożnych chłopów dobrego materiału hodowlanego na cele rzeźne i stworzy atrakcyjne warunki dla hodowców, wreszcie da możność realizacji zamierzeń rządowych w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#MarianTupalski">Trzeba też w trakcie realizacji ustawy zwrócić baczną uwagę na czynnik współzawodnictwa i praktyczne osiągnięcia hodowców, gdyż one przyczynią się do usprawnienia hodowli i przyniosą w rezultacie duże korzyści gospodarcze i społeczno-wychowawcze, jeśli nawet nie naukowe.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#MarianTupalski">Należy także usprawnić służbę weterynaryjną przez doszkolenie i właściwe wykorzystanie nie dość dotychczas wykorzystanego demokratycznego pomocniczego aparatu weterynaryjnego.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#MarianTupalski">Oczywiście, o właściwych warunkach racjonalnej gospodarki hodowlanej mówić będzie można dopiero wtedy, kiedy spółdzielczość produkcyjna obejmie masowo naszą wieś, kiedy zaistnieją wszystkie dane, gwarantujące wszechstronny i planowy rozwój gospodarki na wsi.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#MarianTupalski">W imieniu klubu poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oświadczam, że posłowie ludowi głosować będą za ustawą oraz zapewniam, że inicjatywa rządowa, zawarta w projekcie ustawy znajdzie szczere zrozumienie i poparcie wśród szerokich mas drobno i średniorolnych chłopów.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt więcej do głosu się nie zapisał. Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm uchwalił projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o zakazie uboju zwierząt hodowlanych.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zakazie uboju zwierząt hodowlanych jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 16 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Zdrowia o rządowym projekcie ustawy o nabywaniu uprawnień pomocnika aptekarskiego (druki nr 680 i 694).</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma sprawozdawca poseł Kurkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WładysławKurkiewicz">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o nabywaniu uprawnień pomocnika aptekarskiego przewiduje, że każdy obywatel Polski, jeżeli w terminie do dnia 31 grudnia 1951 r. złoży z wynikiem pomyślnym odpowiedni egzamin, uzyska tytuł pomocnika aptekarskiego i związane z nim uprawnienia zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#WładysławKurkiewicz">Art. 2 wymienia warunki, od spełnienia których zależy uzyskanie tytułu, a więc:</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#WładysławKurkiewicz">1) wykształcenie na poziomie licealnym,</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#WładysławKurkiewicz">2) nieprzekroczony 60 rok życia,</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#WładysławKurkiewicz">3) czteroletnia nieprzerwana praktyka laboratoryjna,</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#WładysławKurkiewicz">4) ukończenie kursu szkoleniowego,</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#WładysławKurkiewicz">5) pełnia praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#WładysławKurkiewicz">Art. 4 powołuje komisję kwalifikacyjną przy Ministrze Zdrowia, która decyduje o dopuszczeniu kandydatów na kurs szkoleniowy.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#WładysławKurkiewicz">Art. 5 powołuje komisje egzaminacyjne dla pomocników aptekarskich, działające przy akademiach medycznych.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#WładysławKurkiewicz">Art. 9 mówi, że te osoby, które uzyskają tytuł pomocnika aptekarskiego w okresie 5 lat od daty uzyskania uprawnień, mogą pracować wyłącznie w zakładach społecznych służby zdrowia, wskazanych przez Ministra Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#WładysławKurkiewicz">W ciągu wielu lat przed wojną właściciele aptek przyjmowali na praktykę osoby, nieposiadające studiów wyższych. W czasie wojny dopływ niefachowych pracowników do aptek znacznie się powiększył. Ponadto jest znaczna liczba osób, które w związku z wojną znalazły się poza granicami kraju i nabyły prawo do wykonywania zawodu aptekarskiego. Obecnie pracuje w aptekach około 1000 osób bez uprawnień zawodowych, posiadających jednak dostateczny zasób wiadomości do wykonywania zawodu. Z tych powodów oraz w celu przygotowania w możliwie krótkim okresie czasu kadr dla realizowania zadań służby zdrowia wystąpiła konieczność projektu niniejszej ustawy. Jest rzeczą niewątpliwą, że ustawa ta posiadać będzie duże znaczenie dla sprawniejszego zaopatrzenia świata pracy w konieczne leki.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#WładysławKurkiewicz">Faktycznie Ministerstwo Zdrowia przystąpiło już do realizacji zamierzeń ustawy.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#WładysławKurkiewicz">Zorganizowano kursy dla pomocników aptekarskich: w Warszawie dla 100 osób, w Krakowie dla 53 osób, w Łodzi dla 50 osób, w Poznaniu dla 50 osób. Naukę rozpoczęto w dniu 1 grudnia i zakończy się 31 maja. Ogólne przekonanie o kursantach jest tego rodzaju, że zyskamy 250 wysoko wykwalifikowanych sił, które samodzielnie wykonywać będą recepturę.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#WładysławKurkiewicz">Kursanci otrzymują pomoc stypendialną lub pobory z dotychczasowych miejsc swojej pracy.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#WładysławKurkiewicz">Budżet tych 4 kursów wynosi 33 miliony zł — 24 miliony zł z funduszów Ministerstwa Zdrowia, reszta zaś to fundusze Ubezpieczalni i Naczelnej Izby Aptekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#WładysławKurkiewicz">Kursy tego rodzaju będą organizowane w dalszym ciągu aż do pełnej realizacji planów i zapotrzebowań w okresie przewidzianym przez ustawę, to znaczy do końca 1951 r.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#WładysławKurkiewicz">Komisja Zdrowia wprowadziła do projektu ustawy drobne poprawki w art. 2, 3, 6 i 11, wymienione w druku nr 694.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#WładysławKurkiewicz">W imieniu Komisji Zdrowia proszę Wysoki Sejm, ażeby uchwalić raczył ustawę z poprawkami wniesionymi przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem omawianego projektu ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Projekt ustawy został w drugim czytaniu przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Ponieważ w drugim czytaniu Sejm uchwalił projekt ustawy w brzmieniu nadanym mu przez komisję, proponuję przystąpienie do trzeciego czytania. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do trzeciego czytania projektu ustawy o nabywaniu uprawnień pomocnika aptekarskiego.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższego projektu ustawy, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o nabywaniu uprawnień pomocnika aptekarskiego jednomyślnie uchwalił.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 17 porządku dziennego: sprawozdanie Komisyj Bezpieczeństwa Publicznego oraz Prawniczej i Regulaminowej o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz. U. R. P. nr 55, poz. 437) — (druk nr 695).</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Grossowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławGross">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej stanowi ważny instrument w walce polskich mas pracujących o umocnienie Państwa Ludowego, w walce o zbudowanie socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławGross">Potrzebę wydania tego dekretu w sposób najbardziej autorytatywny uzasadnił Obywatel Prezydent Rzeczypospolitej w przemówieniu wygłoszonym w dniu 11 listopada r. ub., tj. na III Plenum Komitetu Centralnego PZPR w przeddzień wejścia w życie dekretu.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#StanisławGross">Prezydent Bierut powiedział wówczas m. in.: „Nasze budownictwo gospodarcze, budownictwo socjalistyczne w naszym kraju odbywa się w warunkach ostrej walki klasowej, w warunkach wściekłego oporu skazanych na zagładę klas kapitalistycznych, w warunkach działania na terenie naszego kraju szeregu agentów, szpiegów, sabotażystów i dywersantów, nasłanych przez imperialistów amerykańskich, angielskich i innych dla hamowania postępu i rozwoju Polski Ludowej”. A dalej: „...Nie wolno nam ani na chwilę spuszczać z oczu wroga klasowego i jego chytrych podstępnych posunięć. Być czujnym! — oto nakaz, który powinien nieustannie towarzyszyć każdemu z nas, zarówno w każdym momencie pracy partyjnej, zawodowej i społecznej, jak i na każdym kroku zespołowego czy osobistego życia. Dopóki wróg klasowy istnieje i działa, trzeba być czujnym. Być czujnym — to znaczy przyśpieszać zagładę imperialistów, to znaczy umacniać zręby budownictwa ustroju socjalistycznego”. Potrzebę wydania dekretu o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej naocznie uwypuklił przed całym społeczeństwem polskim przebieg procesów szpiegowskich, jakie odbyły się już po wydaniu tego dekretu. Procesy te wykazały, jak intensywnie wyciągają swe jadowite macki po zdobycze polskich mas pracujących wszelkiego rodzaju imperialiści i ich titowscy sługusi, obejmując zasięgiem swych szpiegowskich zainteresowań wszystkie dziedziny naszego życia gospodarczego, politycznego, społecznego i kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#StanisławGross">Nic w tym dziwnego, gdyż sukcesy Polski w każdej z tych dziedzin to potężne ciosy zadawane planom podżegaczy wojennych, to przekreślanie ich nadziei na nową wojnę.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#StanisławGross">Procesy te wykazały ponadto, że niebezpieczeństwo grozi nie tylko ze strony bezpośrednich szpiegów i dywersantów, zaprzedanych obcym imperialistom, ale jeszcze w większym stopniu ze strony tych, którzy swą lekkomyślnością czy głupotą, brakiem poczucia odpowiedzialności i gadulstwem umożliwiają wrogom Polski Ludowej i ich najmitom prowadzenie szpiegowskiej lub dywersyjnej działalności. Ujawniona w procesie Robineau instrukcja szpiega - dyplomaty Bardet wykorzystywania libacji w celu podstępnego wyciągania informacji, instrukcja korzystania z naiwności i gadatliwości ludzkiej — oto ilustracja tego, jakie są podstawowe źródła informacji szpiegowskich, jak wielkie szkody mogą takie, często bezwiednie udzielane informacje wyrządzić Państwu budującemu socjalizm. Charakterystycznym przykładem skutków, jakie powodować może udzielanie na pozór błahych wiadomości, są ujawnione w tymże procesie fakty ustalania liczebności jednostek wojskowych na podstawie informacji piekarni względnie placówki Centrali Mięsnej o ilości dostarczanego chleba czy mięsa.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#StanisławGross">Toteż dekret o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej ostrzem swym skierowany jest w znacznej mierze przeciw tym, którzy swym postępowaniem umożliwiają skuteczną działalność szpiegowską najmitom obcego imperializmu.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#StanisławGross">Przyswojenie sobie i dokładne zrozumienie treści przepisów dekretu uchroni niejednego, który w wyniku lekkomyślności lub gadulstwa mógłby, często wbrew świadomej chęci, wyrządzić poważną szkodę interesowi narodowemu, siebie zaś narazić na poważną odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#StanisławGross">Art. 1 i 2 dekretu określają pojęcie tajemnicy państwowej i służbowej. Tajemnicą państwową są wiadomości, dokumenty lub inne przedmioty, które ze względu na obronę, bezpieczeństwo lub ważne interesy gospodarcze bądź polityczne Państwa Polskiego albo państw zaprzyjaźnionych, mogą być udostępnione wyłącznie osobom do tego uprawnionym.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#StanisławGross">Tajemnica służbowa obejmuje zakaz udostępnienia komukolwiek poza osobami do tego uprawnionymi wiadomości, dokumentów lub innych przedmiotów, chronionych tajemnicą ze względu na dobro służby.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#StanisławGross">Te ogólne sformułowania dekretu wypełnia treścią życie. Katowicki proces Milica Petrovica, szczeciński proces Robineau i inne procesy szpiegowskie wykazały, jak szeroki jest zakres zainteresowań obcego imperializmu, obejmujący plany maszyn, dane o eksporcie, koszty produkcji, siatkę płac, normy, liczby robotników poszczególnych zakładów, plany lotnisk, hangarów, dróg startowych, a nawet wysokość drzew i rodzaj gleby na lotniskach, dane o organizacji „Służba Polsce”, rozmieszczenie budynków partyjnych, informacje o życiu społecznym i politycznym itd.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#StanisławGross">Przykładowo również przytacza sprawy, stanowiące tajemnicę państwową, Obywatel Prezydent Rzeczypospolitej w powoływanym już przemówieniu na III plenum KC PZPR, stwierdzając, że niedostateczna ostrożność i troska o zabezpieczenie tajemnicy powoduje „... częste wypadki, że ważne i tajne wiadomości o rozmiarach i kierunku produkcji, o rozmiarach, kierunku, lokalizacji inwestycji, o metodach technicznych produkcji i o nowych wynalazkach, o polityce cen, o sytuacji finansowej, walutowej i emisyjnej, o imporcie i eksporcie dostają się w ręce szpiegów i są wykorzystywane dla szkodzenia interesom Państwa, dla przeszkadzania w realizacji naszych planów gospodarczych, dla hamowania naszego rozwoju i zwalniania jego tempa”.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#StanisławGross">Kolejne artykuły dekretu (3–8) określają rodzaje przestępstw naruszenia tajemnicy państwowej.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#StanisławGross">Dekret rozróżnia trzy postacie tych przestępstw:</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#StanisławGross">Pierwsza postać — to zbieranie, przechowywanie, przekazywanie, ujawnianie lub ogłaszanie przez osobę do tego nieuprawnioną wiadomości, dokumentów lub innych przedmiotów, stanowiących tajemnicę państwową. Przestępstwo to podlega surowszej karze, jeżeli popełnił je urzędnik, mający w związku ze służbą dostęp do przedmiotów, objętych tajemnicą.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#StanisławGross">Na równi z takim przestępcą, tj. surowiej karany jest przestępca, jeżeli tajemnica państwowa dotyczyła obrony lub bezpieczeństwa Państwa.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#StanisławGross">Dalsze zaostrzenie w przypadku tajemnicy ze względu na obronę lub bezpieczeństwo Państwa następuje w myśl dekretu, gdy przestępca miał w związku ze służbą dostęp do przedmiotów objętych tą tajemnicą.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#StanisławGross">Omówione wyżej przestępstwa karane są łagodniej, gdy zostały popełnione nieumyślnie, to znaczy jeżeli przestępca działał wskutek lekkomyślności lub niedbalstwa w przypuszczeniu, że uniknie skutku przestępnego, albo nie przewidując takiego skutku przestępnego, chociaż mógł lub powinien był go przewidzieć.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#StanisławGross">Druga postać przestępstwa przeciw tajemnicy państwowej polega na wykroczeniu przeciw zarządzeniom władz wydanym dla ochrony tajemnicy państwowej. Przestępstwo takie karane jest łagodną karą więzienia do jednego roku lub aresztu. Zaostrzenie kary następuje wówczas, gdy wskutek naruszenia zarządzeń doszło lub mogło dojść do ujawnienia tajemnicy państwowej. W tym jednak przypadku dekret przewiduje niższą karę, gdy sprawca działał nieumyślnie, to znaczy nie w złym zamiarze, lecz z lekkomyślności lub niedbalstwa.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#StanisławGross">Podobnie jak przy pierwszej postaci przestępstwa, dekret przewiduje karę surowszą dla takich wykroczeń przeciw zarządzeniom o ochronie tajemnicy, które popełnione zostały przez urzędnika w związku ze służbą.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#StanisławGross">I wreszcie surowsze kary grożą za naruszenie zarządzeń władz, które wydane zostały dla ochrony tajemnicy państwowej ze względu na bezpieczeństwo lub obronę Państwa.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#StanisławGross">Trzecią postacią przestępstwa przeciw tajemnicy państwowej jest dopuszczenie przez urzędnika do utraty powierzonych mu dokumentów 'lub innych przedmiotów, stanowiących tajemnicę państwową, jeżeli to spowodowało lub mogło spowodować ujawnienie tej tajemnicy. Czyn ten dekret kwalifikuje jako cięższe przestępstwo, o ile utracone dokumenty stanowiły tajemnicę państwową ze względu na obronę lub bezpieczeństwo Państwa. W obu wypadkach kara podlega wydatnemu złagodzeniu, gdy sprawca działał nieumyślnie.</u>
          <u xml:id="u-21.21" who="#StanisławGross">Art. 9 i 10 dekretu określają przestępstwa przeciw tajemnicy służbowej. Konstrukcja tych przestępstw jest podobna do omówionych poprzednio. Obejmuje ona dwie postaci:</u>
          <u xml:id="u-21.22" who="#StanisławGross">Pierwsza — to przekazywanie, ujawnianie lub rozgłaszanie tajemnicy służbowej przez osobę do tego nieuprawnioną. Należy zaznaczyć, że przestępstwo takie może popełnić nie tylko urzędnik, lecz każdy obywatel, np. żona czy inny członek rodziny lub znajomy urzędnika, który dowiedział się od niego o tajemnicy służbowej i ją rozgłosił.</u>
          <u xml:id="u-21.23" who="#StanisławGross">Cięższym przestępstwem jest taki czyn, o ile popełnił go urzędnik w odniesieniu do tajemnicy służbowej, do której ma dostęp w związku ze służbą.</u>
          <u xml:id="u-21.24" who="#StanisławGross">Druga postać to wykroczenie przez urzędnika przeciwko zarządzeniom władz, wydanym dla ochrony tajemnicy służbowej. Tutaj przestępstwo popełnić może tylko urzędnik. Cięższą formą tego przestępstwa jest przypadek, gdy wskutek naruszenia zarządzeń władz rzeczywiście doszło lub mogło dojść do ujawnienia tajemnicy służbowej.</u>
          <u xml:id="u-21.25" who="#StanisławGross">Dla obu postaci przestępstw dekret przewiduje łagodniejsze kary, o ile czyny popełnione zostały nieumyślnie.</u>
          <u xml:id="u-21.26" who="#StanisławGross">Z innych ważniejszych przepisów dekretu, należy wspomnieć o postanowieniu art. 12, zgodnie z którym dekret rozszerza pojęcie urzędnika na członków ciał kolegialnych o charakterze publiczno-prawnym, na członków rad narodowych oraz na pracowników i członków ciał kolegialnych związków zawodowych oraz organizacji społecznych i politycznych.</u>
          <u xml:id="u-21.27" who="#StanisławGross">W sprawach o przestępstwa, przewidziane w dekrecie, właściwe są sądy wojskowe, gdy przestępstwo dotyczy tajemnicy państwowej; sądy apelacyjne, gdy chodzi o naruszenie tajemnicy służbowej.</u>
          <u xml:id="u-21.28" who="#StanisławGross">Tak przedstawiają się w ogólnych zarysach przepisy dekretu o tajemnicy państwowej, którego ogłoszenie niemal w przeddzień katowickiego procesu szpiega titowskiego — Milica Petrovica spotkało się z najwyższym uznaniem klasy robotniczej i mas pracujących, zainteresowanych w ochronie ich osiągnięć przed atakami obcego imperializmu. Dekret ten spełnił już i nadal spełnia doniosłą funkcję wychowawczą jako ostrzeżenie dla mniej uświadomionych członków naszego społeczeństwa, chroniące niejednokrotnie przed mimowolnym popełnieniem ciężkiego przestępstwa i zapobiegające nieraz poważnej szkodzie społecznej.</u>
          <u xml:id="u-21.29" who="#StanisławGross">Wagę omawianego dekretu podkreślają następujące słowa Obywatela Prezydenta Rzeczypospolitej, wypowiedziane na III Plenum KC PZPR w przeddzień wejścia dekretu w życie: „Uchwalony ostatnio dekret o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej musi być z całym rygoryzmem skrupulatnie przestrzegany. I jednym z bojowych zadań Partii jest przestrzeganie na wszystkich odcinkach naszego życia, by przepisy tego dekretu stały się żelaznym, nienaruszalnym prawem”.</u>
          <u xml:id="u-21.30" who="#StanisławGross">Na podstawie tych zasad, zgodnie z uchwałą połączonych Komisyj Bezpieczeństwa Publicznego oraz Prawniczej i Regulaminowej z dnia 30 marca 1950 r., mam zaszczyt wnieść, aby Wysoki Sejm raczył zatwierdzić dekret z dnia 26 października 1949 r. o tajemnicy państwowej i służbowej.</u>
          <u xml:id="u-21.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu. zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że dekret z dnia 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej został jednomyślnie przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 18 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1949 r. o zmianie dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. R. P. nr 55, poz 438) — (druk nr 696).</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Chabie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JózefChaba">Wysoka Izbo! Dekret z dnia 26 kwietnia 1949 r., którego zmianę dokonaną dekretem z dnia 26 października 1949 r. w imieniu Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu mam zaszczyt zreferować, ma na celu uproszczenie postępowania administracyjnego związanego z nabywaniem i przekazywaniem nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JózefChaba">Nabywanie nieruchomości na cele publiczne, a zwłaszcza nieruchomości, stanowiących prywatną własność, unormowane było w systemie kapitalistycznym przepisami bardzo skomplikowanymi, bo mającymi na celu głównie ochronę prywatnej własności kapitalistów. Stosowanie tych przepisów w systemie gospodarki planowej, jaką już prowadzimy, utrudniałoby lub nawet uniemożliwiałoby realizowanie narodowych planów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#JózefChaba">Rząd, otrzymujący do realizacji narodowe plany gospodarcze, musi mieć nie tylko środki finansowe, ale i wszelkie inne środki, między innymi i prawne, które umożliwią mu wykonanie we właściwych terminach zadań, postawionych w narodowych planach gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#JózefChaba">Dekret z dnia 26 kwietnia 1949 r. stanowił wielki postęp w stosunku do obowiązującego z 1934 r. prawa wywłaszczeniowego. Bez przepisów tego dekretu realizowanie planów gospodarczych napotykało na wielkie trudności. Dekret ten stworzony był w oparciu o doświadczenia przy realizowaniu planów państwowych w latach 1947 i 1948.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#JózefChaba">Rozwój jednak życia gospodarczego w 1949 r. przez olbrzymi wzrost tempa pracy, związanej z realizacją planów gospodarczych, powstały głównie dzięki rozwiniętemu ruchowi racjonalizatorskiemu i rozszerzaniu się współzawodnictwa, dzięki zrozumieniu socjalistycznego stosunku do pracy, spowodował niezbędność wykorzystania tych nowych doświadczeń, uzyskanych już przy realizowaniu planu na rok 1949 i konieczność dostosowania dekretu z kwietnia 1949 r. do nowych warunków i nowego tempa realizacji planów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#JózefChaba">Dostosowanie to przeprowadza właśnie dekret z dnia 26 października 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#JózefChaba">Takie są zasadnicze założenia noweli:</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#JózefChaba">1) Dekret z kwietnia przewidywał wprawdzie możność przejęcia nieruchomości, ale niedostatecznie regulował sytuację umów zawartych w odniesieniu do tych nieruchomości. Powodowało to znaczne komplikacje przy przeprowadzaniu przewłaszczenia. Dekret październikowy zagadnienie to reguluje w ten sposób, że umowy te z chwilą wywłaszczenia mogą być uznane za wygasłe. Nie będą one mogły być użyte jako instrument utrudniania realizacji planów Państwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#JózefChaba">2) Dekret z kwietnia przewidywał, że właściwy minister musi stwierdzić, iż pertraktacje o nabycie przedmiotów wywłaszczenia nie dały wyniku. Dekret ten przewidywał również, że do wniosku o wywłaszczenie dołączyć należy zaświadczenie o zgodności projektu wywłaszczenia z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W braku tego planu dekret przewidywał skomplikowaną procedurę zastępczą.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#JózefChaba">Nowela upraszcza całe to zagadnienie. Zaświadczenia wystawia miejscowa władza wojewódzka. Niezależnie zaś od istnienia planu lub jego nieistnienia władza planowania miast i osiedli wydaje zaświadczenie o przeznaczeniu nieruchomości, która ma być wywłaszczona.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#JózefChaba">Takie postawienie sprawy znacznie upraszcza procedurę wywłaszczeniową bez naruszenia praw obywatela i bez niejasności — dlatego też również i w tym punkcie nowelę uznać należy za uzasadnioną.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#JózefChaba">3) Nowela słusznie uzupełnia dekret kwietniowy przepisem, że wywłaszczenie może być dokonane niekoniecznie na cele inwestycji, a pomimo to może ono być ważne dla celów wykonania planu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#JózefChaba">4) Dekret kwietniowy wreszcie zbyt sztywno stawiał sprawę wysokości odszkodowania za wywłaszczenie. Sztywne postawienie sprawy powodowało trudność w wydawaniu orzeczeń słusznych społecznie i chroniących świat pracy przed krzywdą.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#JózefChaba">Nowela wprowadza i do tego zagadnienia większą elastyczność.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#JózefChaba">Już podane wyżej przykłady świadczą o słuszności linii dekretu z dnia 26 października 1949 r. Dekret ten niewątpliwie przyczyni się do uproszczenia i przyśpieszenia pracy niezbędnej do wykonania planu 6-letniego i z tego względu zasługuje na aprobatę i zatwierdzenie.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#JózefChaba">Sejm Ustawodawczy na 70 posiedzeniu w dniu 20 grudnia 1949 r. przekazał komisji powyższy dekret do rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#JózefChaba">Komisja Planu Gospodarczego i Budżetu na posiedzeniu w dniu 28 marca 1950 r., w imieniu której referuję ten dekret, wnosi, aby Wysoki Sejm raczył powziąć następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#JózefChaba">Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej zatwierdza powyższy dekret, ogłoszony w Dz. U. R. P. nr 55, poz. 438.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto pragnie zabrać głos? Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że dekret z dnia 26 października 1949 r. o zmianie dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych został jednomyślnie przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 19 porządku dziennego: sprawozdanie Komisyj Prawniczej i Regulaminowej oraz Rolnictwa i Reform Rolnych o dekrecie Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 sierpnia 1949 r. o wymianie gruntów (Dz. U. R. P. nr 48, poz. 367) (druk nr 697).</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Potapczukowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MarianPotapczuk">Wysoki Sejmie! Zasadnicze przemiany w życiu społecznym i gospodarczym wsi oraz związana z tym nowa struktura rolna niejednokrotnie powodują zagadnienia własnościowe, które wymagają prawnego uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#MarianPotapczuk">Dekret z dnia 16 sierpnia 1949 r., który mam zaszczyt referować, stwarza podstawy do rozwiązywania tych zagadnień na określonym obszarze pewnego obiektu czy też rejonu wsi — kilku wsi lub części. Jeżeli występują istotne przyczyny, przemawiające za wprowadzeniem zmian w strukturze rolnej, np. żądanie grupy posiadaczy gruntu — uczestników wymiany wydzielenia im gruntów w takim położeniu, ażeby możliwe było prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego przez tę grupę; jeżeli grunty państwowe wymagają regulacji nieprawidłowych granic lub zniesienia złośliwej szachownicy z gruntami chłopskimi; gdy siedlisko wiejskie potrzebuje uregulowania granic celem zapewnienia prawidłowego zabudowania osiedla — będzie miał wówczas zastosowanie dekret o wymianie gruntów.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#MarianPotapczuk">Wdrożenie postępowania w sprawie wymiany gruntów następuje — w zależności od rodzaju sprawy — na podstawie zarządzenia władz powiatowych lub urzędu wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#MarianPotapczuk">Władza powiatowa zarządza wdrożenie postępowania w sprawie wymiany gruntów na żądanie przynajmniej połowy posiadaczy gruntów na terenie danego obiektu. Jeżeli natomiast z wnioskiem o wymianę gruntów wystąpi mniej niż połowa, lecz przynajmniej 1/5 część posiadaczy tych gruntów, wdrożenie takie zarządza wojewódzka władza. Wdrożenie postępowania w sprawie wymiany gruntów może nastąpić z urzędu — na podstawie zarządzenia władzy wojewódzkiej w przypadkach, jeżeli wymianą mają być objęte również grunty państwowe lub jeśli zachodzi potrzeba zapewnienia racjonalnej zabudowy osiedli.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#MarianPotapczuk">Trzeba tu nadmienić, że ustalenie ilości wnioskodawców na wdrożenie postępowania o wymianę gruntów może dotyczyć nie tylko całej wsi, lecz również części wsi — przysiółka, kompleksu, grupy działek itp. Zatem wymagane przez dekret żądanie wymiany gruntów przynajmniej połowy posiadaczy, a w drugim przypadku — przynajmniej 1/5 posiadaczy również może dotyczyć jedynie pewnego obszaru — części wsi, na której położone są grunty wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#MarianPotapczuk">Na czym polega wymiana gruntów?</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#MarianPotapczuk">Otóż wymiana gruntów polega na tym, że uczestnik wymiany, a więc każdy, kto posiada grunty na obszarze poddanym wymianie, otrzymuje z tego obszaru inne grunty w zasadzie o równej wartości w zamian za grunty dotychczas posiadane. Niejednokrotnie zachodzą trudności przy wydzielaniu gruntów o równej wartości, np. wtedy, gdy granice gospodarstwa stanowią linie naturalne, jak rowy, potoki, rzeki, duże drogi itp. Należy wówczas zaniechać wydzielania małych działek (skrawków) ziemi poza obrębem tych naturalnych granic i poprzestać na wydzieleniu gruntów o mniejszej lub większej wartości. Przeto dekret ustala, że w razie pewnych trudności wydziela się w drodze wymiany grunty o wartości wyższej lub niższej z tym jednak, że różnica wartości nie może przekraczać 5% wartości gruntów dotychczas posiadanych. W przypadkach tych stosuje się dopłaty, odpowiadające różnicy między wartością gruntów poddanych wymianie, a wartością gruntów otrzymanych w wyniku wymiany. Różnice wartości gruntów ustala się na podstawie szacunku, stosowanego przy nadaniu gruntów w myśl przepisów o reformie rolnej lub osadnictwie rolnym.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#MarianPotapczuk">Państwowy Fundusz Ziemi pobiera dopłaty jako też reguluje dopłaty na rzecz uprawnionych do ich otrzymania. Zatem uczestnicy wymiany, gospodarze, którym wydzielono w wyniku wymiany ze względów technicznych grunty o niższej wartości w granicach do 5% różnicy — otrzymują odpowiednie dopłaty z Państwowego Funduszu Ziemi w ciągu roku od daty wykonalności orzeczenia o wymianie gruntów.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#MarianPotapczuk">Dekret przewiduje, że termin uiszczenia dopłat na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi za wydzielenie gruntów o wyższej wartości może być przedłużony na okres do lat 3.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#MarianPotapczuk">Gospodarstwa niepełnorolne mogą być jednocześnie w toku wymiany uzupełnione do norm obszarowych gruntami państwowymi, stanowiącymi zapas ziemi na warunkach, spłat należności za ziemię, jakie stosuje się przy nadawaniu gruntów na podstawie przepisów o reformie rolnej lub osadnictwie rolnym.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#MarianPotapczuk">Dekret o wymianie gruntów ustanowił bardzo ważną zasadę, a mianowicie że na żądanie grupy uczestników wymiany wydziela się im grunty:</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#MarianPotapczuk">a) w takim położeniu, ażeby możliwe było prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego przez tę grupę,</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#MarianPotapczuk">b) jako jedną nieruchomość z określeniem wielkości udziału każdego z członków grupy w tej nieruchomości. Zasada ta ma zastosowanie w przypadkach tworzenia spółdzielni produkcyjnych, których grunta winny tworzyć zwarty obszar i posiadać dogodne warunki dla obróbki maszynowej.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#MarianPotapczuk">W dalszym ciągu dekret przewiduje, że każdy uczestnik grupy będzie miał dokładnie określony udział. Udział ten ustala się według szacunku porównawczego gruntów poddanych wymianie na podstawie opinii, wyrażonej zgodnie przez uczestników grupy lub wyłonioną przez nich komisję.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#MarianPotapczuk">Przepisy dekretu zezwalają na wydzielenie gruntów, odpowiadających wielkości udziału takiego członka grupy, który zgłosił żądanie wystąpienia z grupy uczestników, prowadzącej wspólne gospodarstwo rolne, to znaczy, że dekret nie krępuje tych uczestników wymiany, którzy po zakończeniu postępowania o wymianie gruntów zgłoszą żądanie wydzielenia im ich udziału. Koszta wydzielenia pokrywają wnioskodawcy, zaś nowe gospodarstwa otrzymują na ogólnych zasadach tego dekretu. Wszelkie obciążenia, długi hipoteczne itp. gruntów podlegających wymianie przechodzą na grunty wydzielone po wymianie, z wyjątkiem służebności gruntowych, które znosi się. Utrzymuje się tylko te służebności, które władza uzna za niezbędne, jak np. przejście dla linii wysokiego napięcia.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#MarianPotapczuk">W orzeczeniu o wymianie gruntów władza powiatowa ustala zarazem wysokość dopłat oraz służebności, które utrzymuje.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#MarianPotapczuk">Wszelkie czynności techniczne, potrzebne do opracowania projektu wymiany gruntów, przeprowadza się z urzędu na koszt Państwa. Natomiast uczestnicy wymiany obowiązani są do świadczeń rzeczowych i robocizny, potrzebnych do wykonania na miejscu prac pomiarowych.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#MarianPotapczuk">Wreszcie dekret ustala, że wykonalne orzeczenie o wymianie gruntów stanowi podstawę do ujawnienia w księgach wieczystych na wniosek powiatowej władzy nowego stanu własności. Czynności te wolne są od opłat sądowych.</u>
          <u xml:id="u-25.18" who="#MarianPotapczuk">Zgodnie z uchwałą Komisyj Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Prawniczej i Regulaminowej z dnia 30 marca 1950 r., zawartą w druku nr 697, wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 16 sierpnia 1949 r. o wymianie gruntów.</u>
          <u xml:id="u-25.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Otwieram rozprawę.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma poseł Pietrzak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#BolesławPietrzak">Wysoka Izbo! W związku z zasadniczymi i głębokimi przemianami w życiu gospodarczym i społecznym wsi oraz związaną z tym budową nowej struktury rolnej zaszła konieczność uregulowania prawnego wielu zagadnień z tym związanych.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#BolesławPietrzak">Zreferowany nam przez posła Potapczuka dekret z dnia 16 sierpnia 1949 r. o wymianie gruntów, jak widać z poszczególnych artykułów, daje szerokie możliwości do prawnego uregulowania tych zagadnień zgodnie ze względami na racjonalność ustroju rolnego, który to ustrój, jak i nasze całe Państwo Ludowe, powstał z woli szerokich rzesz polskiego ludu pracującego.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#BolesławPietrzak">Państwo nasze zaraz po wyzwoleniu w 1944–1945 r. zgodnie z Manifestem Lipcowym poczęło realizować wolę mas chłopskich i robotniczych przez wywłaszczenie obszarników z ziemi i rozdanie jej chłopom bezrolnym i małorolnym. Był to czas, jak sobie przypominamy, wielkiego i koniecznego pośpiechu w rozdziale ziemi, popełniano też nierzadko, rzecz naturalna, błędy zwłaszcza w zakresie ustalania konfiguracji pól. Za przykład niech posłużą niektóre majątki państwowe PGR, które mają rolnictwu ludowemu służyć dla produkcji zbóż selekcyjnych, wyjściowego materiału hodowlanego oraz do zaopatrywania Państwa w zboże w czasie małej czy niewystarczającej podaży.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#BolesławPietrzak">Niektórym majątkom stworzono nieprawidłowe granice, gdyż w grunta ich głęboko wchodzą grunta chłopskich szachownic. W tym to wypadku, jak widzimy, omawiany dekret ma swoje zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#BolesławPietrzak">Również gdy osiedle wiejskie potrzebuje uregulowania granic w celu zapewnienia prawidłowego zabudowania osiedla, dekret ma też swoje zastosowanie.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#BolesławPietrzak">Najbardziej potrzebne zastosowanie ma dekret przy organizowaniu nowych form gospodarki rolnej, spółdzielń produkcyjnych, o których marzyli i w których widzieli wielki postęp pionierzy radykalnego ruchu ludowego jeszcze w mrokach zaborów Polski. Wielki postępowiec, pisarz chłopski, nestor radykalnego ruchu ludowego Tomasz Nocznicki, w piśmie „Młoda Myśl Ludowa” nr 3 w 1934 r. już w okresie dobrych wyników współczesnego rolnictwa radzieckiego tak oto pisał:</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#BolesławPietrzak">„Po pierwsze trzeba propagować wśród ludu słowem i pismem myśl o wspólnotach rolnych, po drugie trzeba prędko wypracować formy ustrojowe, aby je stworzyć, po trzecie wypracować sposoby tworzenia wspólnot. Po czwarte organizację wspólnot. Wszystko to trzeba przepracować, ażeby uniknąć bolesnych omyłek i szkodliwych prób na żywym organizmie wsi i ludu wiejskiego”. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, zgodnie z deklaracją ideowo-programową widzi w spółdzielniach produkcyjnych, których program na naszym etapie historycznym drogi Polski Ludowej do socjalizmu postawiła przodująca w narodzie partia klasy robotniczej — urzeczywistnienie ideału twórców i bojowników radykalnego ruchu ludowego, ideału wsi, w której zniknie zmora ciągłego rozdrabniania i spłat rodzinnych oraz wyzysku przez bogaczy wiejskich — spekulantów.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#BolesławPietrzak">Zważywszy, że organizacja spółdzielń produkcyjnych jest oparta na zasadach dobrowolności i zachowania własności ziemi przez członków i że w organizowaniu ich nowoczesnej zmechanizowanej, wymagającej dużych obszarów uprawie ziemi mogą być przeszkody, wynikające stąd, że pomiędzy gruntami spółdzielń znajdują się grunta indywidualnych rolników — widać jasno, że zastosowanie dekretu tę przeszkodę usunie.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#BolesławPietrzak">Sprawiedliwa wymiana, oparta na szacunku gleboznawczym, jest wyrazem ludowej praworządności, która chroni obydwie zainteresowane wymianą strony przed jakąkolwiek klasową niesprawiedliwością. Prosty, pozbawiony cech biurokratyzmu sposób przeprowadzania wymiany gruntów — oto jeden z dalszych istotnych momentów dekretu, gwarantującego sprawne przeprowadzenie wymiany.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#BolesławPietrzak">Przejęcie przez Skarb Państwa kosztów związanych z realizacją czynności przewidzianych dekretem, świadczy o wybitnej trosce Rządu o udogodnienie zainteresowanym stronom zmian, mających na celu właściwe wydzielenie obszarów i odpowiednią konfigurację pól.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#BolesławPietrzak">Z wyżej przytoczonych względów klub poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za zatwierdzeniem omawianego dekretu.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Nikt więcej głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem omówionego dekretu, zechce wstać.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że dekret z dnia 16 sierpnia 1949 r. o wymianie gruntów został jednomyślnie przez Sejm zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu 20 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku Ministra Sprawiedliwości w sprawie wyrażenia zgody przez Sejm Ustawodawczy na pociągnięcie do odpowiedzialności kamei posła Stanisława Wrona-Merskiego (druk nr 698).</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Głos ma sprawozdawca poseł Kita.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AdolfKita">Wysoki Sejmie! Minister Sprawiedliwości pismem z dnia 25 stycznia 1950 r. L. dz. Np. IV. S. 86/49 zwrócił się do Marszałka Sejmu Ustawodawczego z wnioskiem o zezwolenie na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Wrona-Merskiemu Stanisławowi, podejrzanemu o popełnienie przestępstw, przewidzianych w art. 2 i 3 Dekretu PKWN z dnia 31 sierpnia 1944 r. nr 4, poz. 16 „o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz zdrajców narodu polskiego” w powiązaniu z art. 1 a) tegoż dekretu.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#AdolfKita">Poseł Wrona-Merski Stanisław stoi pod zarzutami, że:</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#AdolfKita">1) w czasie od września 1944 r. do kwietnia 1945 r. w obozach koncentracyjnych Dantmergen i Bȕiissingen jako lekarz obozowy, idąc na rękę władzy państwa niemieckiego, działał na szkodę obywateli polskich i francuskich, więzionych w tych obozach ze względów politycznych i narodowościowych, przez bicie, lżenie oraz odmawianie im pomocy lekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#AdolfKita">2) W tymże czasie i miejscu oraz w charakterze lekarza obozowego, wyzyskując warunki, wytworzone przez wojnę, działał na szkodę osób prześladowanych przez władze państwa niemieckiego, zmuszając te osoby do oddawania sobie racji żywnościowych oraz do innych świadczeń za udzielenie pomocy lekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#AdolfKita">Sejm Ustawodawczy na 75 posiedzeniu przekazał powyższą sprawę Komisji Prawniczej i Regulaminowej.</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#AdolfKita">Komisja na posiedzeniu w dniu 30 marca 1950 r. po rozpatrzeniu wniosku ob. Ministra Sprawiedliwości i zapoznaniu się z materiałami sprawy, uznała, że waga zarzutów, stawianych posłowi Wrona-Merskiemu Stanisławowi wymaga przeprowadzenia szczegółowego śledztwa, czemu nie może stać na przeszkodzie immunitet poselski, i w związku z tym wnosi o powzięcie następującej uchwały:</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#AdolfKita">„Sejm Ustawodawczy RP na mocy art. 11 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej, oraz art. 21 Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r. i zgodnie z wnioskiem Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 stycznia 1950 r. zezwala na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Stanisławowi Wrona-Merskiemu”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt. Wobec tego przystępujemy do głosowania nad wnioskiem, który znajduje się w sprawozdaniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej w druku nr 698.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że wniosek Komisji Prawniczej i Regulaminowej w sprawie zezwolenia na wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego przeciwko posłowi Stanisławowi Wrona-Merskiemu został jednomyślnie przez Sejm uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Przystępujemy do punktu ostatniego — 21 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Prawniczej i Regulaminowej o wniosku Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie w sprawie zezwolenia przez Sejm Ustawodawczy na pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej posła Bronisława Kloca (druk nr 699).</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Jonsikowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WacławJonsik">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej mam zaszczyt zreferować wniosek Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie w sprawie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej posła Bronisława Kloca.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WacławJonsik">Poseł Bronisław Kloc jest z zawodu adwokatem, który to zawód wykonuje w Warszawie. Z racji wykonywania zawodu adwokackiego podlega przepisom prawa o ustroju adwokatury i za uchybienie obowiązkom adwokata względnie godności stanu adwokackiego — może być pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej przewidzianej w tymże prawie.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WacławJonsik">Do Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie wpłynęły dwa wnioski o pociągnięcie posła Bronisława Kloca jako adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Jeden wniosek — Sądu Apelacyjnego w Kielcach zarzuca ob. Klocowi jako adwokatowi naruszenie wolności słowa z racji jego obrony, którą prowadził w sprawie karnej przed tymże sądem, i drugi wniosek — adwokata Morskiego, zarzuca adwokatowi Klocowi naruszenie etyki adwokackiej przy załatwianiu sprawy przydziału mieszkania w Urzędzie Kwaterunkowym w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#WacławJonsik">Z uwagi na to, że adwokat Kloc jest posłem, nie może on być pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej bez wyrażenia na to zgody przez Sejm Ustawodawczy. I dlatego Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie zwraca się do Sejmu o wyrażenie tej zgody.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#WacławJonsik">W międzyczasie poseł Kloc złożył ob. Marszałkowi Sejmu pismo, w którym prosi również, by w stosunku do niego udzielone zostało zezwolenie na pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej i że nie skorzysta on w tej sprawie z immunitetu poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#WacławJonsik">Mając na uwadze, że konieczność przeprowadzenia postępowania dyscyplinarnego w sprawie czysto zawodowej wymaga, by sprawa ta była załatwiona poza obrębem działalności poselskiej ob. Kloca, jak również, że ob. Kloc nie chce skorzystać z immunitetu poselskiego — Komisja Prawnicza i Regulaminowa przychyliła się do wniosku Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#WacławJonsik">Wobec powyższego mam zaszczyt prosić w imieniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej, by Wysoki Sejm zechciał wyrazić zgodę na pociągnięcie posła ob. Bronisława Kloca do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Wniosek Komisji Prawniczej i Regulaminowej zawarty jest w druku nr 699.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekBarcikowski">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszałekBarcikowski">Wobec tego przystępujemy do przegłosowania wniosku, znajdującego się w sprawozdaniu Komisji Prawniczej i Regulaminowej w druku nr 699.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WicemarszałekBarcikowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem wniosku, zechce wstać. Dziękuję. Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#WicemarszałekBarcikowski">Stwierdzam, że wniosek Komisji Prawniczej i Regulaminowej w sprawie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej posła Kloca został uchwalony jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#WicemarszałekBarcikowski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#WicemarszałekBarcikowski">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Kancelarii Sejmu Ustawodawczego.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#WicemarszałekBarcikowski">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#WicemarszałekBarcikowski">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 20.)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>