text_structure.xml 224 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Marka Ordona i Czesława Wojterę.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożył ślubowania z powodu nieobecności poseł Henryk Szafrański.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania.)</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełSzafrańskiHenryk">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że poseł Henryk Szafrański złożył ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby na podstawie art. 60 regulaminu Sejm przystąpił w dniu dzisiejszym do rozpatrzenia sprawozdań komisji o projektach ustaw, zgodnie z proponowanym porządkiem dziennym posiedzenia. Druki sprawozdań komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 10).</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Zdzisław Siedlewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 25 i 26 marca 1976 r. zapoznała się ze sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej — przy udziale jej przewodniczącego — z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych w dniu 21 marca 1976 r. Komisja zapoznała się również z innymi aktami wyborczymi, w szczególności ze wszystkimi protokółami okręgowych komisji wyborczych, zawierającymi wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Na podstawie sprawozdania i innych dokumentów wyborczych Komisja stwierdziła, że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Komisja stwierdziła, że nie zaistniała żadna przyczyna, która by w świetle postanowień art. 79 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu w którymkolwiek okręgu wyborczym czy też unieważnienie jakiegokolwiek mandatu.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W toku prac przygotowawczych, jak i w akcie wyborczym stosowana była szeroko kontrola przestrzegania zasad prawa wyborczego. Kontrola ta sprawowana była przez członków państwowej i okręgowych komisji wyborczych oraz przez społecznych mężów zaufania.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Komisja podkreśla, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą postanowieniami art. 67 Ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji zostały przeprowadzone zgodnie z wymogami Konstytucji i Ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. wynosiła 24 069 579, oddano 23 652 256 głosów. W wyborach wzięło więc udział 98,27% wyborców. Głosów ważnych oddano 23 637 333; głosów nieważnych — 14 923. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 23 502 983 głosy, czyli 99,43% ważnie oddanych głosów.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W wyniku wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów 261 — to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 113 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 37 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze stowarzyszeń katolickich.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W Sejmie VII kadencji zasiada więcej niż poprzednio kobiet. Wybrano 95 posłanek, wobec 73 w VI kadencji i 62 w V kadencji. Stale wzrastająca liczba; kobiet piastujących mandat poselski jest wyrazem uznania dla coraz większego ich udziału w życiu zawodowym, społecznym i politycznym.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W składzie obecnego Sejmu, podobnie jak w ubiegłych kadencjach, największą grupę stanowią posłowie — reprezentanci klasy robotniczej i pracujących chłopów. Na ławach poselskich zasiada 92 robotników, 25 inżynierów i techników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że większa niż w ubiegłych kadencjach liczba posłów pracuje w wielkich zakładach produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Następną, drugą pod względem wielkości grupę zawodową stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 62 rolników i 16 specjalistów rolnych. Więcej jest także pracowników zatrudnionych w socjalistycznym sektorze rolnictwa. Wzrasta w składzie obecnego Sejmu, w stosunku do poprzedniej kadencji, liczba przedstawicieli poszczególnych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W Sejmie zasiada 30 profesorów, w tym 9 jest członkami Polskiej Akademii Nauk, a 11 — zagranicznych towarzystw naukowych, 14 nauczycieli, 16 dziennikarzy, 9 literatów i artystów, 12 pracowników służby zdrowia, 16 prawników i 6 rzemieślników.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wśród posłów jest wielu działaczy politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych, młodzieżowych, a także rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Przekrój społeczny obecnego Sejmu reprezentowany jest przez 191 posłów pochodzenia robotniczego, 183 — chłopskiego, 81 — inteligenckiego i 5 posłów z innych grup społecznych.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wzrosło wykształcenie posłów: 252 ma wykształcenie wyższe, 31 — niepełne wyższe, 67 — średnie ogólnokształcące i zawodowe, 110 — zasadnicze zawodowe i podstawowe.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Posłowie reprezentują różne generacje. Mamy weteranów walk o Polskę Ludową i weteranów pracy, zasłużonych w odbudowie i rozwoju kraju, mamy również posłów reprezentujących młode pokolenie. Trzech spośród posłów ma mniej niż 25 lat, a 14 mniej niż 30 lat. W grupie wieku od 30 do 39 lat jest 72 posłów, a w najliczniejszej grupie od 40 do 49 lat — 177. Z kolei w grupie w wieku od 50 do 59 lat mamy 155 posłów, a od 60 do 69 lat — 32; 7 posłów przekroczyło 70 rok życia.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wielu posłów ma wysokie odznaczenia państwowe: Order Budowniczych Polski Ludowej — 29 posłów; Order Sztandaru Pracy — 121; Order Odrodzenia Polski — 183; Virtuti Militari — 13; Krzyż Grunwaldu — 19; Krzyż Walecznych — 25; Krzyż Zasługi — 270.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Po raz pierwszy piastuje mandat poselski 241 posłów.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wśród pozostałych posłów, którzy piastowali mandaty w jednej lub kilku kadencjach: 7 zasiadało w Krajowej Radzie Narodowej, 9 — w Sejmie Ustawodawczym, 18 — w Sejmie I kadencji, 27 — w II kadencji, 40 — w III kadencji, 50 — w IV kadencji, 87 — w V kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu w VII kadencji właściwie odzwierciedla strukturę społeczno-zawodową naszego społeczeństwa, zapewnia właściwą reprezentację podstawowych grup społecznych, środowisk zawodowych i regionów kraju. Stanowi to gwarancję efektywnego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych praw i obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Obywatele Posłowie! Chciałbym z tej wysokiej trybuny złożyć wyrazy podziękowania dla blisko 150-tysięcznej rzeszy obywateli biorących udział w pracach komisji wyborczych, aktywowi społecznemu, zarówno członkom PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnym za ich trud i obywatelską postawę wykazaną w pracy związanej z przeprowadzeniem wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do wojewódzkich rad narodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wyniki wyborów do Sejmu i do wojewódzkich rad narodowych są wyrazem powszechnej aprobaty przez społeczeństwo programu VII Zjazdu partii przyjętego za platformę wyborczą przez Front Jedności Narodu, programu dalszego dynamicznego rozwoju budownictwa socjalistycznego, wyższej jakości pracy i warunków życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm raczył podjąć przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 10.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 10.</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-6.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (druki nr 4 i 11).</u>
          <u xml:id="u-6.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Adam Łopatka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełŁopatkaAdam">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o NIK przedłożony pod obrady Wysokiemu Sejmowi jest konsekwencją zmian w strukturze naczelnych organów państwowych, wprowadzonych ustawą z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji PRL. Realizuje on w zakresie organów kontroli programowe idee VII Zjazdu PZPR.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#PosełŁopatkaAdam">Wcielenie w życie postanowień projektu przyczyni się wydajnie do udoskonalenia funkcjonowania naszego państwa i całego jego aparatu. Projekt zgodnie z postanowieniami Konstytucji określa cele działalności Najwyższej Izby Kontroli oraz zakres sprawowanej przez nią kontroli. Kontroli NIK poddana jest działalność gospodarcza, finansowa i organizacyjno-administracyjna naczelnych i terenowych organów administracji państwowej, organizacji społecznych i spółdzielczych oraz podległych im jednostek organizacyjnych z punktu widzenia wykonania zadań planu społeczno-gospodarczego, legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza też kontrolę jednostek gospodarki nie uspołecznionej w związku z wykonywaniem zadań zleconych im przez organy państwowe lub organizacje gospodarki uspołecznionej, jak również bada zgodność działania tych jednostek z obowiązującym prawem i interesem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#PosełŁopatkaAdam">Najwyższa Izba Kontroli jest organem państwa posiadającym status prawny sformułowany w osobnym rozdziale Konstytucji. Jej działalność służy Sejmowi, Radzie Państwa i Radzie Ministrów w wykonywaniu ich funkcji. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrole zlecone przez Sejm i Radę Państwa, informuje o wynikach tych kontroli oraz składa Radzie Państwa okresowe sprawozdania. NIK przeprowadza kontrole z urzędu oraz kontrole zlecone także przez Radę Ministrów, Prezydium Rządu i Prezesa Rady Ministrów. Kontrole zlecają i określają ich zakres: Marszałek Sejmu — w imieniu Sejmu, Przewodniczący Rady Państwa — w imieniu Rady Państwa, oraz Prezes Rady Ministrów — w imieniu Rady Ministrów i Prezydium Rządu. W zakresie kontroli przeprowadzanych z urzędu NIK może kontrolować działalność naczelnych i centralnych organów administracji państwowej tylko za zgodą Prezesa Rady Ministrów i w zakresie przez niego określonym.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#PosełŁopatkaAdam">NIK przeprowadza kontrole faktyczne, polegające na badaniu czynności w trakcie ich wykonywania; następne, polegające na badaniu czynności już dokonanej, a także dokumentów oraz na zlecenie Prezesa Rady Ministrów, także kontrole wstępne. Wyniki tych ostatnich kontroli będą brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, czy dokonywać określonych czynności.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#PosełŁopatkaAdam">NIK przeprowadzać będzie kontrole planowane oraz doraźne. Okresowe plany pracy NIK podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów. Poważne znaczenie ustrojowe ma postanowienie projektu, że NIK włącza do okresowych planów pracy zadania wynikające z uchwał Sejmu i jego organów, uchwał Rady Państwa, Rady Ministrów, decyzji Prezydium Rządu, aktów prawnych i decyzji Prezesa Rady Ministrów. Należy tu podkreślić, że Prezes NIK, na wniosek komisji sejmowych, złożony za pośrednictwem Marszałka Sejmu, informuje komisje o wynikach przeprowadzanych kontroli. Prezes NIK przedstawia Prezesowi Rady Ministrów i właściwym ministrom informacje o wynikach kontroli wraz z wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#PosełŁopatkaAdam">Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad NIK. Organami NIK są: Prezes Najwyższej Izby Kontroli, który wchodzi w skład Rady Ministrów i jest naczelnym organem administracji państwowej. Przy nim działa urząd, zwany także Najwyższą Izbą Kontroli, w którego skład wchodzą określone zespoły i biura, zaś terenowymi organami NIK są okręgowe urzędy kontroli. Ich terytorialny zakres działania będzie obejmował jedno lub więcej województw.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#PosełŁopatkaAdam">Prezesa NIK, zgodnie z Konstytucją i projektem ustawy, powołuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów, złożony w porozumieniu z Przewodniczącym Rady Państwa. Natomiast dyrektora okręgowego urzędu kontroli będzie powoływał i odwoływał Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa NIK. Projekt ustawy prawidłowo określa kompetencje okręgowych urzędów kontroli. Zasadnicze znaczenie ma m. in. postanowienie projektu, że dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli udzielają wojewódzkim radom narodowym informacji o ważniejszych wynikach kontroli, przeprowadzonych w zakresie działania rad narodowych. Na wniosek wojewodów zarządzają też oni przeprowadzenie kontroli działalności organów lub jednostek terenowych w określonych zagadnieniach, jak również przedkładają do wiadomości okresowe plany kontroli.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#PosełŁopatkaAdam">Najwyższa Izba Kontroli jest głównym, ale nie jedynym organem kontroli w naszym państwie. Aby należycie zharmonizować działalność innych organów kontroli z działalnością NIK, Prezes NIK — w myśl projektu ustawy — koordynuje działalność jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym organom administracji państwowej oraz centralnych związków spółdzielczych. Natomiast dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli koordynują działalność kontrolną terenowych organów administracji państwowej, terenowych jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym oraz terenowym organom administracji państwowej, a także terenowych związków spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#PosełŁopatkaAdam">Czynności kontrolne przewidziane w projekcie ustawy wykonywać będą inspektorzy zawodowi, inspektorzy rzeczoznawcy powoływani spośród osób nie zatrudnionych w NIK, a mających wysokie kwalifikacje fachowe w określonych dziedzinach gospodarki narodowej, nauki, techniki, oświaty i kultury oraz inspektorzy społeczni powoływani spośród działaczy społecznych.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt ustawy zapewnia inspektorom NIK szerokie uprawnienia, umożliwiające skuteczne wykonywanie ich zadań. Nakłada też odpowiednie obowiązki na pracowników jednostek kontrolowanych.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt wyposaża organy kontroli, tj. Prezesa NIK oraz dyrektorów okręgowych urzędów kontroli, w odpowiednie środki działania. Mogą oni w związku z wykonywaniem kontroli wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia usunięcia stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości lub występować do ich jednostek nadrzędnych o wydanie odpowiednich zarządzeń. Mogą też występować do odpowiednich organów o wstrzymanie wykonania określonych decyzji lub czynności, jeżeli ich wykonanie jest niecelowe, sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki lub byłoby sprzeczne z prawem. Mogą także występować do wojewodów o zawieszenie w czynnościach służbowych kierowników jednostek organizacyjnych, nie podporządkowanych radom narodowym, winnych zaniedbań narażających na szkody interes społeczny. Mogą wreszcie występować do właściwych organów o ukaranie w drodze służbowej lub dyscyplinarnej osób winnych zaniedbań i naruszeń, o zawieszenie w czynnościach różnych kategorii osób, a w wypadkach rażących zaniedbań — nawet Występować o zwolnienie z zajmowanego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt wyposażył również inspektorów zawodowych NIK oraz organy NIK, w razie stwierdzenia zaniedbań lub naruszeń, w prawo nakładania na określone osoby kar pieniężnych w wysokości 5 tys., 10 tys. i 25 tys. zł. Projekt ustawy przewiduje, że szczegółowe zajady wymierzania tych kar oraz tryb tego wymierzania ureguluje Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Kary te będą wymierzane w wypadkach naruszeń i zaniedbań, które nie kwalifikują się do innego postępowania represyjnego. Jest jasne, że kary, o których mowa, będą płacone ze środków osobistych ukaranego.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#PosełŁopatkaAdam">Sytuacja prawna pracowników NIK uregulowana jest przez przepisy dotyczące pracowników urzędów państwowych. Projekt ustawy przewiduje jednak pewne dodatkowe prawa i obowiązki pracowników NIK. Mając na celu dobro służby, projekt przewiduje dla pracowników NIK specjalny immunitet karny. Pracownicy NIK, wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne, nie mogą być pociągani do odpowiedzialności karnej z powodu swoich czynności służbowych bez uprzedniej zgody Prezesa NIK. Poza tym mają oni szczególne obowiązki w zakresie zachowania w tajemnicy wiadomości, które powzięli bezpośrednio lub pośrednio w związku z wykonywaniem czynności służbowych.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#PosełŁopatkaAdam">Projekt ustawy reguluje w sposób wyczerpujący wszystkie zagadnienia z zakresu organizacji i działania NIK, których uregulowanie — zgodnie z art. 36 ust. 2 Konstytucji — należy do ustawy o NIK. Trafnie rozwija się postanowienia Konstytucji precyzujące ustrojową pozycję NIK.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#PosełŁopatkaAdam">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych szczegółowo i wszechstronnie, przy udziale przedstawicieli Rządu, na trzech posiedzeniach rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. W pełni aprobując merytoryczne postanowienia projektu, Komisja proponuje wprowadzenie do projektu poprawek przedstawionych w druku nr 11, doręczonym obywatelom posłom. Poprawki te mają w większości charakter redakcyjny. W niektórych wypadkach wprowadzenie ich było niezbędne dla zharmonizowania projektu z innymi, obowiązującymi już ustawami. Wszystkie poprawki były przyjęte przez Komisję jednomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#PosełŁopatkaAdam">I sesja Sejmu — 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#PosełŁopatkaAdam">Komisja z zadowoleniem przyjęła fakt, że wraz z projektem ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli zostały przyjęte przez Rząd przedłożone do wiadomości Sejmu projekty przewidzianych w ustawie rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów, a także projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie nadania statutu Najwyższej Izbie Kontroli. Projekty te oraz ich uzasadnienia pozwoliły prześledzić w pełnym kształcie ustawową koncepcję Najwyższej Izby Kontroli. Komisja doszła do przekonania, że liczba aktów wykonawczych do ustawy o NIK jest umiarkowana. Komisja w poprawce do art.- 15 zaproponowała wydanie przez Prezesa Rady Ministrów rozporządzenia, którego nie przewidywał projekt w brzmieniu zawartym w druku nr 4.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#PosełŁopatkaAdam">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych w przekonaniu, że nowa ustawa o NIK odpowiada konstytucyjnemu kształtowi NIK, że jej realizacja przyczyni się do usprawnienia funkcjonowania naszego socjalistycznego państwa, do umocnienia dyscypliny społecznej, gospodarczej i finansowej, ma zaszczyt prosić Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli — druk nr 4, z poprawkami proponowanymi przez Komisję, zawartymi w druku sejmowym nr 11. Chcę dodać, że w art. 14 pkt 1, poza zmianami proponowanymi w druku sejmowym nr 11, w poprawce 6, ponadto proponuje się zastąpić wyrazy: „wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia” wyrazami: „wydawać jednostkom kontrolowanym zalecenia”. Jest to zmiana słowa „polecenia” na „zalecenia”. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Prac Ustawodawczych łącznie z poprawką zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Najwyższej Izbie Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#Marszałek">1) o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej (druki nr 5 i 12),</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#Marszałek">2) o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa (druki nr 6 i 13).</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Łęgowik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PosełŁęgowikZofia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek zreferowania wniesionych pod obrady Wysokiego Sejmu rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PosełŁęgowikZofia">Ustawa o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zmierza do pełniejszej koncentracji i koordynacji gospodarki energetycznej oraz do zapewnienia racjonalnej gospodarki wszelkimi źródłami energii, efektywnego wykorzystania istniejących w energetyce mocy produkcyjnych, wyzwolenia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw. Będzie to możliwe m. in. dzięki zapewnieniu właściwej organizacji zarządzania i kierowania tym działem gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PosełŁęgowikZofia">Powołanie odrębnego urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej uzasadnione jest stale rosnącym znaczeniem energetyki w kraju, stałym i szybkim postępem technicznym w energetyce konwencjonalnej oraz znaczeniem wdrażania energetyki jądrowej dla gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PosełŁęgowikZofia">Działalność nowego Ministerstwa koncentrować się będzie na trzech podstawowych kierunkach:</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PosełŁęgowikZofia">— wytwarzaniu energii elektrycznej oraz cieplnej,</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PosełŁęgowikZofia">— wytwarzaniu energii elektrycznej na bazie węgla brunatnego i w związku z tym prowadzeniu eksploatacji złóż węgla brunatnego,</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PosełŁęgowikZofia">— wykorzystaniu energii atomowej w szczególności dla celów: energetyki jądrowej, produkcji urządzeń i materiałów oraz prac naukowo-badawczych niezbędnych dla rozwoju i wykorzystania energii jądrowej.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PosełŁęgowikZofia">W przedłożonych projektach aktów wykonawczych proponuje się, aby w skład resortu energetyki i energii atomowej weszły z dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki:</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PosełŁęgowikZofia">— Zjednoczenie Energetyki,</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PosełŁęgowikZofia">— Zjednoczenie Przemysłu Węgla Brunatnego,</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PosełŁęgowikZofia">— trzy zakłady działające głównie na rzecz energetyki, a ponadto jednostki organizacyjne, podległe dotychczas Urzędowi Energii Atomowej.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PosełŁęgowikZofia">Do zakresu działania nowego Ministerstwa należałyby również sprawy dozoru technicznego. Minister Energetyki i Energii Atomowej przejmie także część zadań wynikających z ustawy o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PosełŁęgowikZofia">W związku z powołaniem urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zachodzi potrzeba przekształcenia dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki w resort górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PosełŁęgowikZofia">Projekt ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa przewiduje, że do zakresu jego działania należeć będą m. in. sprawy przemysłu węgla kamiennego, przemysłu naftowego, gazu ziemnego i przemysłu gazowniczego, sprawy produkcji maszyn, urządzeń i sprzętu dla tych przemysłów, a także — w zakresie określonym szczególnymi przepisami — sprawy prac geologicznych, inwestycji i budownictwa w zakresie górnictwa węglowego. W skład tego resortu wejdą 24 jednostki organizacyjne, w tym 11 zjednoczeń, biura studiów i projektów, przedsiębiorstwa, zakłady, centrale i instytut.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PosełŁęgowikZofia">W przekonaniu, że proponowane zmiany sprzyjać będą kontynuowaniu rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki, sprawniejszemu funkcjonowaniu naczelnych organów administracji państwowej w dziedzinach o kluczowym znaczeniu dla społeczeństwa i całego kraju — wnoszę z upoważnienia Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, o uchwalenie przez Sejm rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu przedłożenia rządowego oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami zawartymi w druku sejmowym nr 13. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">1) o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa (druki nr 7 i 14), 2) o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych (druki nr 8 i 15).</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Kazimierz Kuraś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełKuraśKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesione pod obrady Wysokiej Izby z inicjatywy Rządu projekty ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa — zakładają utworzenie dwóch odrębnych resortów na bazie dotychczasowego resortu przemysłu ciężkiego.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PosełKuraśKazimierz">Propozycje te wypływają bezpośrednio z założeń przyjętych w uchwale VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczących dalszego rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki oraz metod kierownictwa poszczególnymi jej działami.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PosełKuraśKazimierz">W dotychczasowej organizacji w resorcie przemysłu ciężkiego zgrupowana została podstawowa część produkcji przemysłowej całego kraju, z jednoczesnym wyjątkowo dużym zróżnicowaniem technologii tej produkcji oraz charakteru wytwarzanych wyrobów. W resorcie tym zgrupowane są także kopalnie rud żelaza i metali nieżelaznych, huty żelaza i stali, huty metali nieżelaznych, zakłady materiałów ogniotrwałych, fabryki budowy maszyn i urządzeń, stocznie oraz fabryki taboru kolejowego.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PosełKuraśKazimierz">W dotychczasowym resorcie przemysłu ciężkiego występuje także znaczne zgrupowanie zatrudnienia w skali krajowej, co nie jest bez wpływu na prawidłowość rozwoju związanego szczególnie z potrzebą unowocześniania produkcji, jak i zapewnienia właściwego rozmieszczenia kadr, bardzo istotnego przy tak zróżnicowanej technologii produkcji.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PosełKuraśKazimierz">W świetle projektowanych zmian organizacyjnych zakłada się, że do zadań Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych należeć będą sprawy przemysłu: maszyn ciężkich, urządzeń chemicznych, taboru kolejowego, budowy statków i okrętów, maszyn rolniczych i ciągników, maszyn dla przemysłu spożywczego i handlu, maszyn i urządzeń energetycznych, wyrobów metalowych oraz wyrobów odlewniczych i instalacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PosełKuraśKazimierz">Resort ten grupowałby 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, instytutów itp.) — w tym nowo powołane:</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PosełKuraśKazimierz">— Zjednoczenie Maszyn i Urządzeń Energetycznych, którego zadaniem byłoby stwarzanie warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tych maszyn i urządzeń, 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PosełKuraśKazimierz">— Zjednoczenie Przedsiębiorstw Remontowo-Budowlanych Przemysłu Maszyn Ciężkich, do zadań którego należałoby wykonywanie robót budowlano-montażowych, remontowych i adaptacyjno-modernizacyjnych oraz małych inwestycji w zakresie budownictwa przemysłowego na rzecz przedsiębiorstw całego resortu.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PosełKuraśKazimierz">Natomiast do zadań Ministra Hutnictwa należeć będą sprawy: hutnictwa żelaza i stali, hutnictwa metali nieżelaznych, górnictwa rud metali, przemysłu materiałów ogniotrwałych, koksochemicznego oraz maszyn i urządzeń hutniczych.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PosełKuraśKazimierz">W resorcie tym przewiduje się zgrupowanie również 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, kombinatów, instytutów, biur projektowych itp.). Nowa organizacja resortu hutnictwa przewiduje również utworzenie nowego Zjednoczenia Maszyn Hutniczych, z zadaniem stwarzania warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tego rodzaju maszyn. Powinno to zapewnić dalszy rozwój oraz tak bardzo pożądane unowocześnienie struktury produkcji wyrobów hutnictwa żelaza i stali, jak i przemysłu materiałów nieżelaznych.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PosełKuraśKazimierz">Wszystkie zamierzenia organizacyjne, objęte projektami zarówno omówionych ustaw, jak i aktów wykonawczych do tych ustaw — tworzą zdaniem Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa warunki dalszego utrzymania tempa i harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej w dziedzinach przemysłu ciężkiego i hutnictwa.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PosełKuraśKazimierz">W imieniu Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonych przez Rząd projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druki nr 9 i 16).</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Roman Malinowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełMalinowskiRoman">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu rządowy projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej ma na celu stworzenie podstaw organizacyjnych i prawnych do operatywnego i intensywnego działania w zakresie zwiększenia efektywności wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii, doskonalenia gospodarki zapasami i rezerwami państwowymi, a także usprawnienia organizacji i funkcjonowania systemu zaopatrzenia materiałowo-technicznego i obrotu środkami produkcji, gospodarki magazynowo-transportowej i gospodarki opakowaniami. W tej dziedzinie tkwią jeszcze duże rezerwy, których uruchomienie pozwoli na dalsze znaczne zdynamizowanie procesów gospodarczych. Skala korzyści społeczno-gospodarczych, jakie daje oszczędność nawet niewielkiego odsetka zużywanych materiałów, surowców czy energii jest ogromna. Wymaga to powszechnej, wzmożonej troski na każdym stanowisku pracy, kompleksowych i skoordynowanych działań.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełMalinowskiRoman">Problemy racjonalnej gospodarki zasobami energetycznymi, surowcowymi i materiałowymi oraz wykorzystanie w tym zakresie istniejących rezerw, stanowi doniosłe zadanie państwowe. Odnosi się to zwłaszcza do stwarzania kompleksowych warunków obniżania zużycia materiałów i energii, m. in. w drodze powszechniejszego stosowania rozwiązań konstrukcyjnych sprzyjających oszczędniejszemu zużyciu materiałów i energii, rozwijania produkcji nowych materiałów o wysokich walorach jakościowych i zastępowania nimi materiałów powodujących ich nadmierne zużycie, znacznie szerszego niż dotąd wykorzystania surowców wtórnych i odpadów. W tym kontekście jako sprawy wiążące się ściśle ze sobą, stanowiące organiczną całość, są zagadnienia racjonalizacji systemu zaopatrzenia i obrotu, gospodarki magazynowej i transportowej.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PosełMalinowskiRoman">Są to sprawy, które w świetle uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i II Plenum KC PZPR, w świetle potrzeby skutecznego rozwijania intensywnych czynników wzrostu nabierają szczególnego znaczenia i tworzą potrzebę kompleksowego i zdecydowanego działania.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PosełMalinowskiRoman">Sprawy gospodarki surowcami i materiałami należą dotychczas do zakresu działania Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, powołanej ustawą z dnia 19 marca 1972 r. Natomiast gospodarka paliwowo-energetyczna na mocy ustawy z dnia 30 maja 1962 r. pozostawała w zakresie działania Ministra Górnictwa i Energetyki, którego organem wykonawczym w tym zakresie był Państwowy Inspektorat Paliwowo-Energetyczny.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PosełMalinowskiRoman">Osiągnięty poziom rozwoju gospodarki narodowej oraz założony na najbliższe lata, a wynikający z uchwał VII Zjazdu partii, dalszy dynamiczny wzrost produkcji przemysłowej, budownictwa, produkcji rolniczej oraz wielu innych działów gospodarki sprawiają, iż obecna organizacja gospodarki materiałowo-surowcowej i paliwowo-energetycznej nie zapewnia osiągnięcia pożądanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PosełMalinowskiRoman">Utworzenie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej na miejsce Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, wraz z przejęciem spraw gospodarki paliwami i energią, stwarza warunki bardziej racjonalnej gospodarki. Jest to konsekwencja podejmowanych w ostatnich latach przez Rząd intensywnych działań w zakresie zwiększenia efektywności gospodarki materiałowo-surowcowej. W związku z proponowanym przejęciem przez Ministra Gospodarki Materiałowej spraw gospodarowania paliwami i energią, niezbędne jest przekazanie do jego gestii również zadań inspekcji gospodarki paliwami i energią — a zatem przekształcenie Państwowego Inspektoratu Gospodarki Paliwowo-Energetycznej w organ Ministra Gospodarki Materiałowej. Projektowana ustawa realizuje to przez nowelizację ustawy z dnia 30 maja 1962 r. o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PosełMalinowskiRoman">Projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej określa podstawowe zadania nowego resortu w zakresie: efektywnego wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii oraz surowców wtórnych wraz z odpadami, organizacji obrotu i zaopatrzenia materiałowego, gospodarowania zapasami i rezerwami państwowymi, jak również gospodarki magazynowej i spraw opakowań.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PosełMalinowskiRoman">Projekt ustawy — co warto szczególnie podkreślić — powierza ponadto Ministrowi Gospodarki Materiałowej koordynowanie i kontrolowanie działalności państwowych i spółdzielczych jednostek organizacyjnych pod kątem bardziej skutecznego realizowania programu i różnorodnych przedsięwzięć zmierzających do obniżenia materiałochłonności produkcji, przeciwdziałających marnotrawstwu oraz naruszaniu zasad racjonalnego gospodarowania. — Godzi się podkreślić, że powołanie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej nie zwalnia innych resortów od troski i odpowiedzialności za prawidłową gospodarkę materiałową, surowcową i energetyczną. Wręcz przeciwnie, w ramach skoordynowanych i kompleksowych działań należy oczekiwać od wszystkich partnerów wzmożonego wysiłku oraz wszechstronnych inicjatyw i przedsięwzięć na rzecz zwiększenia pożądanej efektywności na tym tak newralgicznym odcinku gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#PosełMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, który przedkładam Wysokiej Izbie, był przedmiotem wnikliwej analizy Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonego przez Rząd projektu ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druk nr 9) wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 16. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę serdecznie podziękować za powołanie mnie na stanowisko Prezesa Rady Ministrów. W decyzji tej widzę przede wszystkim wyraz zaufania do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której jestem członkiem. Polityka partii realizowana we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz przy aktywnym udziale i poparciu sił Frontu Jedności Narodu będzie dla Rządu wytyczną działania, źródłem inspiracji i wskazań.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#PiotrJaroszewicz">Ponieważ miałem zaszczyt przewodniczyć Radzie Ministrów w okresie, któremu dały początek przełomowe decyzje VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego partii w latach realizacji programu VI Zjazdu, odczytuję w postanowieniu Wysokiej Izby pozytywną ocenę dotychczasowej pracy Rządu, który konsekwentnie urzeczywistniał politykę VI Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka ta przyniosła przyspieszenie tempa społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i sprawiła, że dorobek minionego pięciolecia zajmuje szczególne miejsce w dziejach Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#PiotrJaroszewicz">Czynnikiem, który zadecydował o pomyślnych wynikach minionego pięciolecia i pozwala z optymizmem pracować nad wcielaniem w życie programu przyjętego przez VII Zjazd partii, jest zespolenie polityki partii i państwa z dążeniami naszego narodu. Najdobitniejszym tego wyrazem jest inicjatywa i aktywność ludzi pracy, akceptacja społecznych celów socjalizmu, rosnące poczucie odpowiedzialności za ojczyznę, jej dzień dzisiejszy i jej przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmując śmiałe decyzje, przezwyciężając przeszkody, bez których tak szybki postęp, dokonywany w skomplikowanych warunkach międzynarodowego życia gospodarczego, obejść się nie mógł, wiedzieliśmy, że największym dobrem i siłą motoryczną w rozwoju kraju są ludzie, my wszyscy, 34 miliony Polek i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#PiotrJaroszewicz">Z myślą o potrzebach ludzi pracy i ich rodzin zdecydowaliśmy się na szeroki rozwój polityki społecznej. Realizujemy tę politykę wytrwale i z dobrymi wynikami. Osiągnęliśmy bezprecedensowy wzrost realnych płac i dochodów ludności, zapewniając przy tym o wiele mocniejsze ich sprzężenie ze wzrostem wydajności pracy.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#PiotrJaroszewicz">W minionym pięcioleciu zdołaliśmy rozwiązać wiele zasadniczych problemów gospodarczych i społecznych. Było to możliwe dzięki dynamizmowi działań oraz zapewnieniu organicznej jedności celów gospodarczych i społecznych. Poznaliśmy na nowo smak sukcesu. Doznaliśmy społecznej satysfakcji z tego, że Polska, jak często mówi o tym tow. Edward Gierek, rozwija się szybciej, a Polakom żyje się dostatniej. Usunęliśmy wiele dysproporcji. Przezwyciężyliśmy sporo niedociągnięć w pracy gospodarki i administracji.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#PiotrJaroszewicz">Wyłoniły się jednak nowe sprawy i problemy związane z wyższym poziomem potencjału gospodarczego kraju i wyższymi potrzebami naszego społeczeństwa. Niemało jeszcze trudności przyjdzie nam pokonać i rozwiązać. Pomocne w tej mierze będą wnioski i propozycje, a także krytyczne uwagi, dotyczące wielu dziedzin życia kraju, wysunięte w dyskusji nad programem wyborczym Frontu Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkim obywatelom, którzy je zgłosili, pragnę z tej trybuny gorąco podziękować. Chcę też zapewnić, że wszystkie te wnioski i propozycje Rząd wnikliwie rozpatrzy.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Powszechna aprobata dla uchwał VII Zjazdu partii wyrażana na co dzień rzetelną pracą, aktywność społeczeństwa w kampanii wyborczej i solidarne głosowanie na program i kandydatów Frontu Jedności Narodu świadczą najlepiej o sile więzi łączącej partię z narodem, o zaufaniu do jej programu, czynów i słów.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#PiotrJaroszewicz">Wybory do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych były wielką manifestacją patriotycznej i politycznej dojrzałości naszego narodu, woli pracy dla rozwoju kraju i własnej pomyślności, upoważnieniem i zobowiązaniem dla nas wszystkich do konsekwentnej realizacji programu VII Zjazdu, platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, programu całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż Rząd nie zaniedba niczego i odda wszystkie swoje siły, aby w pełni urzeczywistnić politykę partii, której celem nadrzędnym jest dobro człowieka, politykę, którą naród aprobuje i czynnie popiera. W więzi ze społeczeństwem, w atmosferze współgospodarowania i współodpowiedzialności będziemy krok za krokiem przekształcać w rzeczywistość uchwały VII Zjazdu partii — partii naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#PiotrJaroszewicz">Chcemy to robić jeszcze skuteczniej, efektywniej i lepiej, dlatego — zgodnie z wytycznymi II i III Plenum Komitetu Centralnego partii — pójdziemy drogą uruchamiania rezerw materialnych i społecznych, drogą dalszej konsolidacji społeczeństwa, umacniania państwa i rozwoju socjalistycznej demokracji.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#PiotrJaroszewicz">Konkretyzację generalnych założeń społeczno-gospodarczej polityki państwa do roku 1980 i dostosowanie jej do warunków tego okresu stanowić będzie plan 5-letni, którego główny zarys zawarty jest w uchwale VII Zjazdu partii. Obecnie trwają prace w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów nad jego ostatecznym kształtem. Na początku II półrocza Rząd przedstawi Wysokiej Izbie projekt uchwały o planie 5-letnim.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#PiotrJaroszewicz">Zarówno osiągnięcia minionego pięciolecia, jak i pomyślny przebieg realizacji zadań tegorocznych pozwalają z ufnością patrzeć w przyszłość i upoważniają do stwierdzenia, że Polska lat siedemdziesiątych, kształtująca swoje życie i przyszłość według zasad socjalizmu, ma wszelkie dane, aby w krótkim historycznie czasie stać się wysoko rozwiniętym krajem Europy, aby dzięki wydajnej, dobrze zorganizowanej pracy zapewnić społeczeństwu coraz wyższą jakość życia.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Realizując program VII Zjazdu, Rząd zwróci szczególną uwagę na rozległy kompleks zadań związanych z dalszą poprawą materialnych i kulturalnych warunków bytu naszego narodu. Zasadniczym czynnikiem tej poprawy będzie uzyskanie 16–18-procentowego wzrostu przeciętnych płac realnych oraz podobnego wzrostu dochodów realnych ludności rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle i odpowiednio do tego będziemy powiększać produkcję rynkową oraz polepszać strukturę konsumpcji.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#PiotrJaroszewicz">Utrzymane będą odpowiednie proporcje między rozwojem produkcji środków wytwarzania i artykułów konsumpcyjnych. Duże środki przeznaczymy na zwiększenie produkcji przemysłów wytwarzających towary konsumpcyjne, na realizację kompleksowego programu wyżywienia narodu oraz na rozwój handlu i usług.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#PiotrJaroszewicz">W polityce zaopatrzenia rynku i kształtowania cen musimy poważnie liczyć się z trudnościami, jakie występują w zaspokajaniu popytu na niektóre artykuły spożywcze, głównie mięso. Niezbędne więc stają się, jak już o tym mówiliśmy, takie zmiany w strukturze cen, które pozwoliłyby na dostosowanie popytu rynkowego do możliwości gospodarki na obecnym etapie jej rozwoju. Nowa struktura cen powinna sprzyjać racjonalnemu kształtowaniu konsumpcji, przeciwdziałać nazbyt szybkiemu wzrostowi popytu na te artykuły spożywcze, których produkcja z natury rzeczy przyrasta stosunkowo wolno. Trzeba przy tym pamiętać, że szybki wzrost produkcji mięsa, jaki miał miejsce w ostatnich 5 latach, opieraliśmy głównie na rosnącym imporcie zbóż i pasz. Obecnie — wobec poważnych trudności żywnościowych na świecie — dalszy import zbóż i pasz staje się coraz trudniejszy, bardziej kosztowny, a czasem wręcz niemożliwy.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd w swej pracy kierować się będzie niezłomną zasadą, że polityka zaopatrzenia rynku i kształtowania struktury cen musi zapewnić wzrost płac realnych i dochodów ludności, a także dalszy wzrost spożycia żywności i towarów przemysłowych w obecnym pięcioleciu, zgodnie z uchwałą VII Zjazdu PZPR. Przedstawimy Sejmowi, a także ludziom pracy program działania w tej ważnej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#PiotrJaroszewicz">Zmianom w strukturze spożycia służyć będzie wydatne zwiększenie dostaw towarów przemysłowych, rozszerzenie budownictwa jednorodzinnego, rozwój usług, rozwój motoryzacji indywidualnej i turystyki.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęte będą działania na rzecz zwiększenia produkcji artykułów potrzebnych do wyposażenia mieszkań, przede wszystkim mebli i tkanin dekoracyjnych. Wzrosną dostawy wyrobów przemysłu chemicznego, w tym kosmetyków, farmaceutyków oraz przemysłów: lekkiego, ceramicznego i szklarskiego.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#PiotrJaroszewicz">Działy gospodarki pracujące dla rynku otrzymały wiele nowych urządzeń produkcyjnych, są więc dziś zdolne — przy lepszej pracy załóg — wytwarzać towary bardziej wartościowe, lepiej dostosowane do potrzeb i wymagań wszystkich grup ludności. Poprawa jakości produkcji, zróżnicowanie asortymentu wyrobów, polepszenie ich funkcjonalności i estetyki jest ważnym zadaniem producentów, zjednoczeń przemysłowych i ministrów. Jego realizacja będzie przedmiotem stałej uwagi i kontroli Rządu.</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#PiotrJaroszewicz">Program VII Zjazdu partii przewiduje kontynuację aktywnej polityki świadczeń socjalnych. Chcemy je rozszerzać odpowiednio do rosnących możliwości kraju.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal dbać o wzrost dochodów i poprawę warunków życia osób i rodzin nisko sytuowanych, o potrzeby rodzin wielodzietnych, młodych małżeństw oraz kobiet pracujących. Zamierzamy konsekwentnie oddziaływać na umacnianie rodziny i wzrost jej funkcji wychowawczych, otaczając szczególnie troskliwą opieką kobietę-matkę. Zadbamy o to, aby oszczędzać czas zużywany przez kobiety na prowadzenie gospodarstwa domowego, na częstokroć uciążliwe jeszcze zakupy w sklepach. Istotną rolę odegra w tej mierze poprawa zaopatrzenia rynku, rozwój produkcji urządzeń, które ułatwiają pracę w domu, produkcji artykułów żywnościowych o wysokim stopniu przetworzenia, a także rozbudowa placówek żywienia zbiorowego, w tym studenckich i szkolnych.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#PiotrJaroszewicz">Doskonalić będziemy system ubezpieczeń społecznych, kładąc nacisk na dalszą poprawę sytuacji emerytów i rencistów, szczególnie tzw. starego portfela. Rząd zamierza rozwijać różnorodne formy opieki nad inwalidami, nad weteranami walki i pracy. Ich spokojna, zabezpieczona starość powinna być sprawą honoru, ale też i obowiązkiem pokoleń czynnych zawodowo, tak wiele zawdzięczających tym, którzy wywalczyli wolną ludową ojczyznę i heroicznie dźwigali na swoich barkach trud odbudowy kraju.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną uwagę Rząd poświęci kwestii mieszkaniowej. Mimo ogromnego postępu, sytuacja mieszkaniowa wielu rodzin jest nadal jeszcze trudna. Realna ocena naszych możliwości nie pozwala szafować obietnicami. Chociaż w bieżącym pięcioleciu zbuduje się co najmniej 1 525 tys. mieszkań i nastąpi znaczna poprawa w tej dziedzinie, to jednak nie rozwiążemy w pełni problemu. Bardziej odczuwalne złagodzenie trudności mieszkaniowych, zgodnie z programem przyjętym przez Sejm VI kadencji, nastąpi dopiero po 1980 roku.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#PiotrJaroszewicz">Stąd coraz większego znaczenia nabierają działania, które umożliwiłyby powiększenie rozmiarów budownictwa mieszkaniowego ponad ustalenia planu. Z myślą o tym będziemy popierać budownictwo jednorodzinne, a także sprzedaż mieszkań na własność. Rodzinom o niższych dochodach zapewnimy pomoc w uzyskaniu kredytu na zakup mieszkań spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawie ulegnie sytuacja zdrowotna społeczeństwa. Doskonaleniu lecznictwa służyć będzie rozbudowa szpitali i ośrodków zdrowia, lepsze ich wykorzystanie, poprawa jakości opieki zdrowotnej i organizacji pracy w placówkach służby zdrowia. Wiele uwagi poświęcimy zwalczaniu chorób zawodowych i tzw. chorób cywilizacyjnych, a także opiece nad osobami w podeszłym wieku.</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#PiotrJaroszewicz">Warunki powszedniego życia zależą w niemałym stopniu od funkcjonowania urządzeń gospodarki komunalnej. Chodzi o to, aby w miastach żyło się wygodniej i zdrowo, aby komunikacja działała sprawniej, a osiedla były lepiej wyposażone, piękniejsze i czyste.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#PiotrJaroszewicz">Z rozwiązań urbanizacyjnych wyłoni się Jutrzejszy kształt naszego kraju. Poświęcimy tym problemom należną uwagę, zacieśniając współdziałanie resortów z urbanistami, architektami, przedstawicielami nauk społecznych, a także specjalistami z dziedziny ochrony zabytków.</u>
          <u xml:id="u-15.31" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy przeznaczać coraz więcej środków na działania, zmierzające do ochrony naturalnego środowiska człowieka, a więc powierzchni ziemi — piękna polskiej przyrody — oraz ochrony powietrza i wody przed niszczeniem i skażeniami. Wniesiemy pod obrady Sejmu odpowiedni projekt ustawy. Polska nadal będzie aktywnie współpracować z państwami bałtyckimi przy realizacji Konwencji o ochronie czystości Bałtyku.</u>
          <u xml:id="u-15.32" who="#PiotrJaroszewicz">W dążeniu do poprawy warunków i higieny pracy przeznaczymy poważne środki na produkcję oraz instalowanie urządzeń wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i odpylających. Wzmożeniu ulec musi walka z hałasem w zakładach pracy i miastach. Wzrosną nakłady na przedsięwzięcia zmierzające do zapewnienia bezpiecznej pracy i zdrowia robotnikom w całej gospodarce, a szczególnie górnikom, hutnikom, chemikom, kolejarzom i transportowcom.</u>
          <u xml:id="u-15.33" who="#PiotrJaroszewicz">Doskonalone będą warunki umożliwiające racjonalne wykorzystanie czasu wolnego. Służyć temu będzie rozbudowa i lepsze, bardziej skoordynowane wykorzystanie obiektów turystycznych i wypoczynkowych, rozszerzenie produkcji sprzętu turystycznego, upowszechnienie masowych form sportu i kultury fizycznej, a nade wszystko usprawnienie działalności sieci handlu, gastronomii, usług i komunikacji.</u>
          <u xml:id="u-15.34" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie konsekwentnie stwarzał sprzyjające warunki twórczości artystycznej i działalności kulturalnej. Będzie inspirował i wspierał twórczość o wartościach patriotycznych i humanistycznych, która odpowiada potrzebom rozwijającego się socjalistycznego społeczeństwa. Będzie popierał rozwój różnorodnych form uczestnictwa w kulturze.</u>
          <u xml:id="u-15.35" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewnimy niezbędne warunki do realizacji fundamentalnych założeń rozwoju oświaty i wychowania zawartych w doniosłych uchwałach Komitetu Centralnego partii i Sejmu PRL. Podejmiemy działania, aby w coraz lepszych warunkach pracowały szkoły i nauczyciele, aby skutecznie wdrażana była reforma systemu oświaty.</u>
          <u xml:id="u-15.36" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawimy Wysokiej Izbie projekt ustawy o systemie edukacji narodowej, ustawy, która będzie miała na celu lepsze przygotowanie młodzieży do stojących przed nią zadań, formowanie ideowej i obywatelskiej postawy młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-15.37" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W poprzednim 5-leciu wchodziły w dojrzałe życie silne liczebnie roczniki tzw. wyżu demograficznego. Obecnie napływ nowych pracowników maleje, a jednocześnie nasila się proces odchodzenia weteranów pracy na zasłużony odpoczynek. Stawia to przed nami z całą ostrością problem powszechnej racjonalizacji zatrudnienia, optymalnego wykorzystania kwalifikacji i uzdolnień każdego człowieka pracy, sprawniejszej organizacji kierowania, wydatniejszego wzrostu wydajności pracy na każdym stanowisku. Jest to naczelny problem najbliższych lat. Będziemy umacniać zależność między wydajnością pracy a poziomem wynagrodzeń. Zasady opłacania przyrostu wydajności będą doskonalone wraz z całym systemem wynagrodzeń za pracę.</u>
          <u xml:id="u-15.38" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawą niezwykle ważną jest dobre przygotowanie załóg dla nowych zakładów, śmielsza i szersza modernizacja zakładów starych, a także weryfikowanie w przedsiębiorstwach na czas norm odpowiednio do technicznych i organizacyjnych zmian zachodzących w warunkach produkcji. Kontynuowany będzie proces umacniania dyscypliny zatrudnienia oraz wykorzystywania rezerw, które istnieją w całej sferze produkcyjnej i pozaprodukcyjnej, a także w administracji państwowej i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-15.39" who="#PiotrJaroszewicz">W walce o wyższą jakość pracy gospodarki liczymy na rosnący udział pracowników nauki i techniki, na zwiększenie efektywności prac naukowo-badawczych i technicznych, na ściślejsze wiązanie nauki z pierwszą linią frontu produkcyjnego, z jego dzisiejszymi i perspektywicznymi potrzebami.</u>
          <u xml:id="u-15.40" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwój nauki, przyśpieszenie postępu technicznego, to ważne czynniki wzrostu efektywności gospodarowania i jakości pracy. Ich lepsze wykorzystanie wymaga zacieśnienia związków nauki z gospodarką, polepszenia organizacji wielkich przedsięwzięć badawczych i stałego doskonalenia mechanizmów wdrażania osiągnięć nauki do praktyki.</u>
          <u xml:id="u-15.41" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększyliśmy wydatnie i będziemy nadal powiększać środki na rozwój nauki i szkolnictwa wyższego. Rozwijamy coraz szerzej współpracę naukową i techniczną z zagranicą, zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Czynimy to w przeświadczeniu, że stwarzane w ten sposób sprzyjające warunki zaowocują coraz większymi osiągnięciami uczonych, badaczy i wychowawców, że przyniosą krajowi wymierne korzyści.</u>
          <u xml:id="u-15.42" who="#PiotrJaroszewicz">Wielkie rezerwy tkwią nadal w racjonalizacji zużycia paliw, energii, surowców, materiałów i półfabrykatów, w usprawnianiu gospodarki zapasami, w doskonaleniu systemu zaopatrzenia. Rząd nasili działania mające na celu oszczędną gospodarkę paliwami, zwłaszcza węglem kamiennym i gazem. Dalszej poprawie ulegać musi gospodarka wyrobami hutniczymi, cementem, drewnem i innymi materiałami budowlanymi.</u>
          <u xml:id="u-15.43" who="#PiotrJaroszewicz">Zostaną przygotowane programy lepszego wykorzystania zdolności i powierzchni produkcyjnych w zakładach przemysłowych, programy lepszego wykorzystania maszyn i zaplecza w budownictwie i rolnictwie oraz powierzchni usługowych i środków transportu we wszystkich działach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.44" who="#PiotrJaroszewicz">Wyzwalanie rezerw traktujemy jako stały, ważny element doskonalenia funkcjonowania gospodarki, wymagający nieustannej uwagi ministrów i całego Rządu.</u>
          <u xml:id="u-15.45" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W ostatnich latach weszliśmy na drogę wielkich inwestycji. Pamiętając o tym, musimy nadal porządkować i doskonalić procesy programowania, projektowania i wykonawstwa. Od tego bowiem zależy pomyślne wykonanie programu inwestycyjnego na lata 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-15.46" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawową wytyczną działania musi być osiąganie założonych celów przy jak najmniejszym zaangażowaniu środków i jak najszybszym uzyskiwaniu efektów. Wymaga to rozważnego podejmowania decyzji o rozpoczynaniu nowych inwestycji, szybkiego kończenia przedsięwzięć rozpoczętych, terminowego osiągania zaplanowanych zdolności produkcyjnych i usługowych, zwiększania odpowiedzialności za działalność inwestycyjną. Preferujemy, w miejsce budowy nowych obiektów — działalność modernizacyjną, ponieważ tą drogą możemy osiągnąć szybszy i bardziej efektywny przyrost zdolności produkcyjnych i usługowych.</u>
          <u xml:id="u-15.47" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawna realizacja wielkiego programu inwestycyjnego stawia poważne zadania przed budownictwem. Odpowiednio do potrzeb gospodarki zwiększany będzie i nadal modernizowany potencjał przedsiębiorstw budowlano-montażowych, zwłaszcza zaś specjalistycznych. Budownictwo powinno realizować swoje rosnące zadania przy zmniejszeniu zatrudnienia, drogą odpowiedniego wzrostu wydajności pracy i lepszego wykorzystania powierzonego mu cennego sprzętu, drogą lepszej organizacji i podniesienia poziomu kierowania wykonawstwem budowlanym.</u>
          <u xml:id="u-15.48" who="#PiotrJaroszewicz">Dziedziną, która wywiera coraz większy wpływ na kształtowanie sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i będzie znajdować się stale w centrum uwagi Rządu — jest handel zagraniczny.</u>
          <u xml:id="u-15.49" who="#PiotrJaroszewicz">Ogromne środki wydane w minionym 5-leciu na import licencji, nowych maszyn i urządzeń oraz własne rozwiązania techniczne pozwolił stworzyć potencjał, umożliwiający znaczne zwiększenie udziału Polski w międzynarodowej wymianie gospodarczej, umocnienie równowagi płatniczej, przezwyciężenie negatywnych skutków wahań cen na rynkach światowych.</u>
          <u xml:id="u-15.50" who="#PiotrJaroszewicz">Na lata 1976–1980 przypadają poważne zobowiązania, wynikające z jednej strony — z konieczności spłacenia kredytów zaciągniętych za granicą w ostatnich latach, a z drugiej — z potrzeby ich udzielania, aby zapewnić gospodarce konieczne dostawy ropy naftowej i podstawowych surowców. Bilans płatniczy państwa obciążony jest ponadto kosztownym importem zbóż i pasz, a także wyrobów walcowanych, o czym już wspominałem, produktów chemicznych, których wytwarzanie krajowe jest jeszcze zbyt niskie. Będziemy również musieli kontynuować poważny import kooperacyjny.</u>
          <u xml:id="u-15.51" who="#PiotrJaroszewicz">Czynnikiem o podstawowym znaczeniu dla naszej gospodarki są obroty handlowe z krajami socjalistycznymi. Obroty te rozwijają się pomyślnie. Będziemy nadal zwiększać je w szybkim tempie. Natomiast rozwój sytuacji na rynkach kapitalistycznych nie jest dla nas korzystny. Składają się na to recesje, zwyżki i wahania cen na importowane przez nas towary, trudności lokacyjne oraz nieustabilizowana sytuacja walutowa. Aby te perturbacje nie wpłynęły hamująco na dalszy rozwój naszej gospodarki, musimy skupić wysiłek na aktywizacji eksportu i racjonalizacji importu. Musimy skuteczniej działać w całej rozległej sferze współpracy międzynarodowej i handlu zagranicznego, szybciej rozpoznawać i wykorzystywać istniejące i tutaj rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-15.52" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Sprawą o zasadniczym znaczeniu jest kontynuowanie wysokiego tempa wzrostu dochodu narodowego. Decydująca rola przypada tu przemysłowi, który w minionym pięcioleciu został poważnie rozbudowany i zmodernizowany. W latach 1971–1975 zainwestowaliśmy w przemysł około 840 mld zł, z czego około 410 mld zł w maszyny, co oznacza, że bez mała połowę zainstalowanych obecnie w przemyśle maszyn stanowią nowe, wysoko wydajne urządzenia, pracujące według nowoczesnych technologii.</u>
          <u xml:id="u-15.53" who="#PiotrJaroszewicz">Nasz przemysł skupia obecnie klasę robotniczą o wysokich kwalifikacjach, coraz bardziej społecznie i politycznie dojrzałą i dobrze przygotowaną zawodowo. Zatrudnia również młodą, zdolną kadrę inżynieryjną i techniczną, stał się zatem nieprzebraną skarbnicą kadr. Dzięki tym czynnikom przemysł polski reprezentuje dziś wysoki poziom i ma wszelkie warunki, aby podjąć wielkie zadania w dziedzinie zwiększania produkcji na rynek, na eksport oraz na potrzeby inwestycji i zaopatrzenia. Tej szansy nie wolno nam zaprzepaścić.</u>
          <u xml:id="u-15.54" who="#PiotrJaroszewicz">W przemyśle mamy duże nie wykorzystane jeszcze rezerwy. Musimy po nie sięgać śmiało i znacznie głębiej, kładąc nacisk na poprawę jakości pracy. Poprawa efektywności w pracy przemysłu tylko o 1%, wyrażona w lepszym wykorzystaniu jego środków trwałych, oznacza obecnie produkcję o wartości ok. 23 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-15.55" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal modernizować i rozbudowywać bazę wytwórczą przemysłu, ulepszać wykonawstwo inwestycji, pogłębiać przemiany strukturalne, wdrażać postęp techniczny i organizacyjny, a tym samym umacniać jakościowe czynniki wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-15.56" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie sterować rozwojem przemysłu w taki sposób, aby produkcja przedmiotów spożycia i środków produkcji rozwijała się w zbliżonym tempie. Będziemy rozwijać te gałęzie przemysłu, które wytwarzają surowce, materiały i dobra inwestycyjne. Będziemy coraz lepiej wykorzystywać zasoby paliw i surowców, naturalne bogactwa naszej ziemi. Zapewnimy dalszy rozwój istniejących ośrodków górniczych, a obok tego będziemy kontynuować budowę nowych zagłębi węgla kamiennego i brunatnego. Rozbudujemy i unowocześnimy hutnictwo i przetwórstwo żelaza, stali i metali kolorowych. Należyta realizacja tych wielkich zamierzeń zapewni gospodarce niezbędne zaopatrzenie w paliwa, energię oraz w wyroby hutnicze i walcowane. Obecna sytuacja w gospodarce światowej potwierdza w pełni słuszność intensyfikowania rozwoju produkcji paliw, surowców chemicznych, czarnej i kolorowej metalurgii oraz innych surowców.</u>
          <u xml:id="u-15.57" who="#PiotrJaroszewicz">Źródłem nowoczesności całej gospodarki jest przemysł elektromaszynowy i chemiczny. Będziemy te przemysły nadal szybko rozwijać, zwiększać ich udział w ogólnej produkcji, preferując te gałęzie, które stopniowo stają się naszą narodową specjalizacją bądź są oparte na krajowych surowcach i materiałach, albo też decydują o zaopatrzeniu rynku wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-15.58" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy również nadal rozwijać przemysł lekki, by lepiej zaspokoić rosnące potrzeby ludności. Zwrócimy większą uwagę na strukturę produkcji, preferując w niej produkcję rynkową. W ten sposób już w fazie planowania będziemy lepiej uwzględniać potrzeby rynku.</u>
          <u xml:id="u-15.59" who="#PiotrJaroszewicz">Cennym uzupełnieniem przemysłu kluczowego jest i pozostanie przemysł terenowy i spółdzielczość pracy. Biorąc pod uwagę rosnący wkład indywidualnego rzemiosła w zaopatrzenie rynku, zapewnimy mu stabilne warunki rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-15.60" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do przyspieszonej rozbudowy i modernizacji transportu oraz dalszego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki morskiej. Jesteśmy świadomi istniejących w transporcie niedomagań. Toteż kontynuować będziemy zapoczątkowane w ubiegłym pięcioleciu działania zmierzające do polepszenia pracy transportu, zwłaszcza kolejowego i samochodowego. Należyte wykorzystanie rosnących środków, które przeznaczamy na rozbudowę i modernizację linii kolejowych i sieci dróg oraz na zwiększenie taboru, powinno w połączeniu z ulepszaniem organizacji i poprawą dyscypliny pracy zapewnić odczuwalne złagodzenie napięć w przewozach towarowych i pasażerskich.</u>
          <u xml:id="u-15.61" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuować będziemy również prace zmierzające do unowocześniania środków łączności, rozwijania telekomunikacji i usprawniania pracy poczty oraz rozbudowy bazy technicznej radia i telewizji. W bieżącym pięcioleciu musimy osiągnąć sprawną i niezawodną łączność między gminami, miastami i województwami.</u>
          <u xml:id="u-15.62" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Realizując uchwałę VII Zjazdu partii i wcielając w życie zasady wspólnej polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, położymy nacisk na intensyfikację produkcji rolnictwa i modernizację jego bazy oraz na rozwój przemysłu rolno-spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-15.63" who="#PiotrJaroszewicz">Minione 2 lata nie były dla rolnictwa korzystne, co spowodowało, że dynamika wzrostu produkcji obniżyła się. Wiadomo, że produkcja rolna i przetwórstwo rolno-spożywcze mają kluczowe znaczenie dla wzrostu stopy życiowej i poprawy bilansu handlu zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-15.64" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie zatem skupiać uwagę na całym kompleksie bieżących i długofalowych zadań produkcyjnych rolnictwa, na maksymalnym wykorzystaniu ziemi i czasu, sił ludzkich i środków techniczno-organizacyjnych, aby skutecznie i trwale pobudzać wzrost produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-15.65" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawowe znaczenie ma pełne i racjonalne zagospodarowanie każdego hektara i każdego zagonu ziemi oraz podnoszenie jej produktywności. Jest to główne zadanie rolników, organów władzy i administracji, służb rolnych. Popierając rolników indywidualnych, którzy troszczą się o swoje gospodarstwa, inwestują w nie i dbają o stałe podnoszenie produkcji, musimy równocześnie w interesie wyżywienia narodu realizować politykę przejmowania ziemi od tych właścicieli, którzy ze względu na podeszły wiek i brak następców pragną przekazać ją państwu w zamian za rentę bądź wyrażają chęć definitywnego przejścia do pracy w przemyśle lub innych działach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.66" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy dbać o udzielanie pomocy rolnikom, którzy wskutek przypadków losowych napotkali przejściowe trudności w rozwijaniu produkcji. Nie zamierzamy natomiast tolerować złej gospodarki, zawinionej przez właścicieli gospodarstw. Wkrótce Rząd przedłoży Wysokiemu Sejmowi propozycje w sprawie modyfikacji zasad przejmowania ziemi z podupadłych gospodarstw na korzystnych dla rolników warunkach.</u>
          <u xml:id="u-15.67" who="#PiotrJaroszewicz">Pilnym zadaniem jest wydatne zwiększenie krajowej produkcji zbóż i pasz, zwiększenie udziału zbóż i wysoko wydajnych roślin paszowych w strukturze zasiewów, podniesienie plonów zbóż i ziemniaków. Warunkuje to tempo rozwoju produkcji zwierzęcej, ma więc kluczowe znaczenie dla poprawy wyżywienia narodu.</u>
          <u xml:id="u-15.68" who="#PiotrJaroszewicz">Przednówek bieżącego roku nie jest najłatwiejszy dla rolnictwa. Ogromny i bardzo kosztowny import pasz, choć osiągnął w bieżącym roku gospodarczym rekordową wysokość i górną granicę możliwości gospodarczych kraju, nie skompensował w pełni niedoboru pasz z krajowych zbiorów. Skup zbóż nie został dotychczas wykonany w wysokości około 1 mln ton, co powoduje dotkliwe zakłócenia w dostawach pasz dla rolników. Pasze z zasobów państwowych muszą więc być rozdzielane rozumnie i oszczędnie, zwłaszcza, że wiosna się opóźnia.</u>
          <u xml:id="u-15.69" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy na to, że rolnicy przez oszczędną i racjonalną gospodarkę paszami oraz solidne wykonanie swoich obowiązków wynikających z kontraktacji pomogą przezwyciężyć trudności tegorocznego przednówka. Jesteśmy przekonani, że rolnicy zdają sobie sprawę, iż władze państwowe robiły i robią wszystko co możliwe, aby im dopomóc.</u>
          <u xml:id="u-15.70" who="#PiotrJaroszewicz">W produkcji zwierzęcej będziemy dążyć do dalszego zwiększania hodowli bydła, trzody chlewnej oraz owiec i drobiu. Będziemy tworzyć warunki sprzyjające specjalizacji gospodarstw chłopskich w produkcji mleka. Dla osiągnięcia poważnego wzrostu pogłowia krów i produkcji mleka budowane będą duże fermy w gospodarstwach uspołecznionych, a także na zapleczu wielkich aglomeracji miejskich.</u>
          <u xml:id="u-15.71" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy udzielać pomocy wszystkim sektorom rolnictwa. Szczególną opieką i troską otoczymy gospodarstwa państwowe i spółdzielnie produkcyjne. Wspierać będziemy rozwój kółek rolniczych, różnorodnych form zespołowej gospodarki rolników indywidualnych oraz spółdzielczości wiejskiej. Chodzi o to, aby ta, pomoc i troska owocowały coraz obfitszymi plonami, coraz liczniejszymi dowodami wyższości zespołowych form gospodarowania rolników indywidualnych. Będziemy również okazywać wszechstronną pomoc dobrym i zdyscyplinowanym gospodarstwom indywidualnym, które zwiększają produkcję towarową i sprzedają ją państwu.</u>
          <u xml:id="u-15.72" who="#PiotrJaroszewicz">Na rozwój rolnictwa przeznaczamy poważne środki. Zwiększone nakłady inwestycyjne skoncentrujemy na budownictwie inwentarskim, mechanizacji oraz gospodarce paszowej i wodnej. Przewidujemy budowę wielu szklarni, odgrywających dużą rolę w zaopatrzeniu w warzywa mieszkańców wielkich miast.</u>
          <u xml:id="u-15.73" who="#PiotrJaroszewicz">Rozbudowywane będą te gałęzie przemysłu, które wytwarzają środki produkcji dla rolnictwa. Uruchomienie seryjnej produkcji nowych ciągników, kombajnów buraczanych i ziemniaczanych, urządzeń do mechanizacji prac w hodowli oraz wielu innych maszyn przybliża perspektywę szerokiej mechanizacji procesów produkcyjnych w rolnictwie, a wraz z nią — wzrostu wydajności pracy rolników oraz ulgi w ich ciężkim trudzie.</u>
          <u xml:id="u-15.74" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy od rolników aktywnego angażowania się w podnoszenie na wyższy poziom ilościowy i jakościowy produkcji rolnej oraz pełnego wywiązywania się z obowiązków wobec państwa, a w szczególności przestrzegania dyscypliny kontraktacji i skupu płodów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-15.75" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy też, że nadchodząca kampania wiosenna, która w tym roku może być znacznie krótsza niż w latach poprzednich, będzie potraktowana przez polskich rolników i całą obsługę rolnictwa z wielką starannością i z pełnym poczuciem odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-15.76" who="#PiotrJaroszewicz">Za swój zasadniczy obowiązek uważamy pogłębianie sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy władzy ludowej, przyspieszanie przemian społeczno-gospodarczych w rolnictwie, zmniejszanie rozpiętości pomiędzy warunkami życia w mieście i na wsi, zapewnianie dalszej poprawy warunków życia ludności rolniczej oraz stałe podnoszenie społecznej rangi jakże ważnego dla narodu zawodu rolnika.</u>
          <u xml:id="u-15.77" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Obecny plan 5-letni będzie miał, analogicznie do poprzedniego, charakter otwarty. Jeśli wydajną pracą stworzymy ku temu warunki, to w połowie obecnego pięciolecia, na II Krajowej Konferencji Partyjnej można będzie rozważyć ewentualność powiększenia niektórych zadań. Na tym właśnie polega istota „otwartego planu”. „Ujawnianie rezerw i ich zagospodarowanie — mówił na II Plenum Komitetu Centralnego PZPR tow. Edward Gierek — leży w interesie każdego pracującego, stwarza ono bowiem dodatkowe możliwości przyspieszenia rozwoju kraju, a tym samym dalszej poprawy warunków życia ludzi pracy”.</u>
          <u xml:id="u-15.78" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze główne zadania wynikają z programu VII Zjazdu, z przyjętej przez partię i państwo polityki budowy socjalizmu dla ludzi i przez ludzi. Mówimy o tych zadaniach, o wszystkich podstawowych problemach, o osiągnięciach i trudnościach z całą otwartością, z zaufaniem do obywatelskiej dojrzałości i gospodarskiego doświadczenia ludzi pracy. Tylko wespół z nimi, w oparciu o ich inicjatywę, wolę działania, niezłomność postaw i stałość przekonań, wiarę we własne siły, poczucie słuszności obranej drogi i pewności jutra, można będzie rozwiązać trudne problemy, pokonać przeszkody, wyzwolić nowe rezerwy. Potrzeba nam inicjatywy, pomysłowości, wysokiej dyscypliny pracowniczej, społecznej i państwowej. Prawdą jest bowiem potwierdzoną całym naszym doświadczeniem, że urządzanie własnego domu, doskonalenie życia zaczynać należy od siebie, od poprawy własnej działalności i własnej pracy.</u>
          <u xml:id="u-15.79" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie tworzył po temu sprzyjające warunki. Będziemy wspierać działalność innowacyjną, konsekwentnie kontynuować wdrażanie sprawiedliwej oceny ludzi i zespołów — oceny, której miernikiem jest zaangażowanie w pracę i jej rzeczywiste efekty. Będziemy zdecydowanie wymagać przestrzegania dyscypliny państwowej, rzetelności ocen i informacji, zdyscyplinowanej realizacji planów.</u>
          <u xml:id="u-15.80" who="#PiotrJaroszewicz">W działaniach zmierzających do uruchomienia rezerw, upowszechniania dobrej roboty, doskonalenia organizacji i zwiększania efektywności zbiorowego wysiłku narodu, oparciem dla Rządu będzie stała i wszechstronna pomoc Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-15.81" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Działalność usprawniającą zarządzanie gospodarką będziemy kontynuować w dwóch płaszczyznach. Pierwsza to doskonalenie funkcjonowania administracji państwowej i gospodarczej, druga — to konsekwentny rozwój demokracji socjalistycznej, która wyzwala inicjatywę i energię społeczną, rozszerza zakres współgospodarowania, zwiększa odpowiedzialność za sprawy publiczne.</u>
          <u xml:id="u-15.82" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwijanie samodzielności przedsiębiorstw, kombinatów i zjednoczeń, umacnianie jednoosobowego kierownictwa i odpowiedzialności dyrektorów, przy jednoczesnym podnoszeniu roli centralnego planowania i zarządzania pozostanie zasadą nowego systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-15.83" who="#PiotrJaroszewicz">Przy realizacji zamierzeń w dziedzinie doskonalenia planowania i zarządzania będziemy korzystać z dorobku Komisji Partyjno-Rządowej dla Unowocześnienia Systemu Funkcjonowania Gospodarki i Państwa. Dorobek ten był wysoce użyteczny, ponieważ kojarzył teoretyczne koncepcje i praktyczne doświadczenia w doskonaleniu systemu planowania i zarządzania. Oczekujemy, że również w przyszłości Komisja będzie owocnie spełniała swoją rolę.</u>
          <u xml:id="u-15.84" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal doskonalić organizację i funkcjonowanie centralnej administracji państwowej, która musi coraz sprawniej zarządzać rosnącą z roku na rok gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-15.85" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izba uchwaliła przed moim wystąpieniem ustawy o zmianach w organizacji ministerstw. Wszystkie te zmiany są podyktowane ogromnym wzrostem zadań gospodarczych w dziedzinach nadzorowanych przez nowo powołane ministerstwa, a także koniecznością podniesienia jakości pracy i operatywności centralnego kierowania.</u>
          <u xml:id="u-15.86" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzone zmiany nie spowodują zwiększenia etatów w administracji, ponieważ w samym założeniu mają na celu uproszczenie struktury organizacyjnej i likwidację szczeblowości zarządzania.</u>
          <u xml:id="u-15.87" who="#PiotrJaroszewicz">Przez podniesienie poziomu przygotowania fachowego aparatu ministerstw będziemy dążyć również do zmniejszenia liczby etatów.</u>
          <u xml:id="u-15.88" who="#PiotrJaroszewicz">Uchwalenie przez Wysoki Sejm ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli umożliwi Rządowi wzmocnienie nadzoru i kontroli nad całą gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-15.89" who="#PiotrJaroszewicz">Chciałbym również poinformować Obywateli Posłów, że podjęte zostały kroki zmierzające do usprawnienia całej sfery obrotu towarowego — państwowego i spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-15.90" who="#PiotrJaroszewicz">Rynek wiejski będzie obsługiwany, tak jak dotychczas, przez jedną organizację spółdzielczą — Centralny Związek Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Natomiast na rynku miejskim przewiduje się działanie dwóch organizacji — Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, który przejmie całość handlu artykułami żywnościowymi, gastronomię i przetwórstwo spożywcze w miastach oraz organizacji handlu państwowego, zaopatrującej ludność miast w artykuły przemysłowe. Handel opałem i materiałami budowlanymi w miastach będzie nadal należał do gestii CZRS „Samopomoc Chłopska”.</u>
          <u xml:id="u-15.91" who="#PiotrJaroszewicz">Trzy wielkie piony handlowe o wyraźnie określonych zadaniach uzyskają dużą samodzielność, zostaną wyposażone w szerokie uprawnienia i będą odpowiedzialne za zaopatrzenie ludności miast i wsi.</u>
          <u xml:id="u-15.92" who="#PiotrJaroszewicz">W nowej organizacji handlu wykorzystamy pozytywne doświadczenia organizacji spółdzielczych, a szczególnie Związku Samopomocy Chłopskiej i Powszechnej Spółdzielczości Spożywców i dlatego rozszerza się znacznie ich zakres działania. Przewidywane zmiany organizacyjne powinny przynieść w efekcie poprawę funkcjonowania handlu i obsługi ludności.</u>
          <u xml:id="u-15.93" who="#PiotrJaroszewicz">W nowej strukturze organizacyjnej handlu zbędne staną się niektóre pośrednie ogniwa zarządzania, co zbliży handlowców do konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-15.94" who="#PiotrJaroszewicz">W tej sytuacji rola i funkcje Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług skoncentrują się na prowadzeniu polityki handlowej oraz koordynacji i planowaniu zaopatrzenia rynku.</u>
          <u xml:id="u-15.95" who="#PiotrJaroszewicz">W trosce o interesy obywateli zamierzamy ulepszać struktury organizacyjne oraz styl pracy urzędów, zwalczać biurokratyzm i formalizm, dbać o podnoszenie kultury obsługi, zwiększać poczucie odpowiedzialności funkcjonariuszy państwowych za realizację programów rządowych. Głównym zadaniem w tym procesie będzie umacnianie władzy i administracji gmin i miast, zapewnianie im prawnych i materialnych warunków do pełnej realizacji zadań i efektywnego korzystania z uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-15.96" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy w codziennym działaniu podnosić rolę i znaczenie rad narodowych, organizacji społecznych i samorządu — robotniczego, rolniczego i osiedlowego. Szczególną pomoc okażemy integracji i rozwojowi spółdzielczości wiejskiej, której trzon stanowią spółdzielnie „Samopomocy Chłopskiej”, spełniające niezwykle ważne funkcje w realizacji zadań społeczno-gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-15.97" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie nadal ściśle współpracować z Centralną Radą Związków Zawodowych i z organizacjami związkowymi, zwłaszcza przy podejmowaniu decyzji wpływających na stopę życiową i warunki pracy; Kontynuować będziemy również wypróbowaną w minionym pięcioleciu praktykę konsultowania zasadniczych decyzji państwowych z załogami zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-15.98" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym zadaniem Rządu jest dalsze doskonalenie obowiązującego prawa, umacnianie praworządności. Zamierzamy konsekwentnie realizować program prac legislacyjnych przy współpracy z najwybitniejszymi przedstawicielami nauki i praktyki prawniczej. Rosnąca świadomość społeczno-polityczna powinna znajdować wyraz w przestrzeganiu zasad dyscypliny zawodowej i społecznej oraz ładu i porządku.</u>
          <u xml:id="u-15.99" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnich latach nastąpiła odczuwalna poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku w kraju. Wzrosła wykrywalność przestępstw, ulepszono politykę penitencjarną. Kierunek ten odpowiada ogólnemu poczuciu sprawiedliwości, interesom narodu i państwa. Obowiązkiem rządu i jego organów jest wzmocnienie ochrony mienia społecznego, przeciwdziałanie zjawiskom niegospodarności, niedbalstwa i marnotrawstwa, zwalczanie wszelkiej przestępczości gospodarczej. Liczymy na powszechne wsparcie podejmowanych w tym kierunku działań, na zdecydowaną krytykę zła społecznego, na narastającą aktywność w stosowaniu i egzekwowaniu socjalistycznych norm współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-15.100" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Rząd zamierza kontynuować politykę państwa w sferze stosunków wyznaniowych. O jej istocie stanowią konstytucyjne zasady wolności sumienia i wyznania, swobody praktyk religijnych, równości praw obywateli bez względu na wyznanie, oddzielenia kościoła od państwa i swobody wykonywania funkcji religijnych przez kościół katolicki i inne związki wyznaniowe.</u>
          <u xml:id="u-15.101" who="#PiotrJaroszewicz">Wobec zróżnicowanego stosunku do religii obowiązuje jednakowo wszystkich obywateli wynikająca z naszych wiekowych tradycji i odzwierciedlona w Konstytucji zasada wzajemnej tolerancji. Będziemy utrwalać patriotyczną jedność narodu w dziele budownictwa socjalistycznego, jedność wszystkich obywateli, niezależnie od ich stosunku do religii.</u>
          <u xml:id="u-15.102" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnich latach Rząd wiele zrobił dla polepszenia stosunków z kościołem rzymskokatolickim. Sądzę, że również kontakty nawiązane z Watykanem przynoszą obu stronom zadowalające rezultaty.</u>
          <u xml:id="u-15.103" who="#PiotrJaroszewicz">Istnieją podstawy by oczekiwać, że perspektywa dalszego rozwoju stosunków w tej dziedzinie rysować się będzie pomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-15.104" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Wspólna wszystkim Polakom troska o dobro socjalistycznej ojczyzny i godne jej miejsce w świecie, o pokój i postęp społeczny, znajdują wyraz w polityce zagranicznej naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.105" who="#PiotrJaroszewicz">Realizując tę politykę, niezmiennie umacniać będziemy sojusz, przyjaźń i braterską współpracę ze Związkiem Radzieckim i ze wszystkimi bratnimi krajami socjalistycznymi. Będziemy umacniać jedność i spoistość socjalistycznej wspólnoty. Pogłębianie stosunków z krajami socjalistycznymi na zasadzie wzajemnych korzyści stanowi prawidłowość, urzeczywistnianą w całokształcie polityki naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.106" who="#PiotrJaroszewicz">Na forum Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej zamierzamy kontynuować realizację programu integracji socjalistycznej, doskonalić mechanizmy współpracy, a szczególnie koordynację planów pięcioletnich, przyczyniać się do rozbudowy bazy surowcowej w interesie państw członkowskich, aktywnie uczestniczyć w opracowywaniu wspólnie planowanych programów wielostronnej integracji w wybranych dziedzinach stosunków ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-15.107" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzamy niezłomnie kontynuować nasz aktywny udział w pracach organizacji Układu Warszawskiego zarówno w sferze umacniania jej potęgi obronnej, jak i koordynowania istotnych poczynań państw członkowskich na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-15.108" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągnięcia wielostronnej współpracy państw wspólnoty socjalistycznej wywierają istotny wpływ na kształtowanie stosunków między państwami o różnych ustrojach społecznych. Dzięki wysiłkom Związku Radzieckiego, a także Polski i innych państw socjalistycznych, w stosunkach międzynarodowych nastąpił zwrot od napięcia i polityki „zimnej wojny” do odprężenia i rozwoju współpracy, opartej na zasadach pokojowego współistnienia.</u>
          <u xml:id="u-15.109" who="#PiotrJaroszewicz">Na gruncie głębokich przemian w stosunkach między państwami Wschodu i Zachodu, możliwe okazało się zwołanie i pomyślne przeprowadzenie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Jej Akt Końcowy zawiera potwierdzenie zasad pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach społecznych oraz program umacniania bezpieczeństwa i pogłębiania wzajemnie korzystnej współpracy w naszej części świata. W tym aspekcie należy również odnotować pozytywnie dotychczasowe wstępne kontakty pomiędzy organami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Zdają się one wskazywać, że i tu można znaleźć z czasem konstruktywne rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-15.110" who="#PiotrJaroszewicz">Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — a również na tym polega jej historyczne znaczenie — wyraziła wielostronne uznanie i zobowiązanie do trwałego poszanowania realiów terytorialno-politycznych w Europie, ukształtowanych w rezultacie II wojny światowej i powojennego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-15.111" who="#PiotrJaroszewicz">Deklarujemy gotowość rzetelnej i pełnej realizacji postanowień Konferencji. Zgodnie z uchwałą Sejmu z 23 października ub. roku opracowaliśmy kompleksowy program takiego działania.</u>
          <u xml:id="u-15.112" who="#PiotrJaroszewicz">Ostatnimi czasy w niektórych kołach politycznych na Zachodzie, zainteresowanych w zahamowaniu i cofnięciu pozytywnych przemian, wzmogły się głosy powątpiewania o zasadności polityki odprężenia. Wtórują im poczynania maoistowskiego kierownictwa pekińskiego, jawnie sprzymierzonego z ośrodkami skrajnej prawicy antysocjalistycznej i zimnowojennej.</u>
          <u xml:id="u-15.113" who="#PiotrJaroszewicz">Pokój jest najwyższą potrzebą ludzkości. Wierzymy, że w interesie utrzymania pokoju zwycięży realizm i zdrowy rozsądek, podyktowany obiektywnymi wymogami naszych czasów. W całej rozciągłości popieramy rozwinięty plan realizacji programu pokoju, przedstawiony na XXV Zjeździe KPZR przez czołowego działacza międzynarodowego ruchu robotniczego, wybitnego męża stanu i wielkiego przyjaciela Polski, tow. Leonida Breżniewa.</u>
          <u xml:id="u-15.114" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.115" who="#PiotrJaroszewicz">Nie będziemy szczędzić wysiłków, aby wspólnie ze Związkiem Radzieckim, który najwięcej czyni dla ogólnoludzkiej sprawy pokoju i z innymi krajami wspólnoty socjalistycznej aktywnie i wytrwale dążyć do realizacji tego konstruktywnego planu.</u>
          <u xml:id="u-15.116" who="#PiotrJaroszewicz">Za jeden z najdonioślejszych problemów naszych czasów uznajemy uzupełnienie odprężenia politycznego odprężeniem militarnym, zahamowanie trwającego nadal wyścigu zbrojeń i wkroczenie na drogę stopniowego rozbrojenia. Szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa Europy i Polski mają toczące się w Wiedniu od ponad 2 lat rokowania w sprawie wzajemnej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie środkowej.</u>
          <u xml:id="u-15.117" who="#PiotrJaroszewicz">Wraz z pozostałymi państwami socjalistycznymi nie będziemy szczędzić wysiłków dla osiągnięcia porozumienia, które doprowadziłoby do rzeczywistej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń wszystkich uczestników rokowań na jedynie możliwej do przyjęcia zasadzie, a mianowicie zasadzie wzajemności i nienaruszania bezpieczeństwa jakiegokolwiek kraju. Taki jest cel konstruktywnych projektów wniesionych przez kraje socjalistyczne, a w tym ostatniej ważkiej propozycji z lutego br. Przyłączamy się do idei zorganizowania ogólnoeuropejskich kongresów poświęconych zagadnieniom współpracy w dziedzinie transportu, energii oraz ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-15.118" who="#PiotrJaroszewicz">Przeobrażenia ostatnich lat, a byliśmy aktywnymi ich uczestnikami, wpływają w sposób istotny na kształt naszych stosunków z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi. Poprzez negocjacje i zawieranie odpowiednich umów chcemy również w przyszłości, podobnie jak dotychczas, uzyskać długookresowe, stabilne i wzajemnie korzystne powiązania gospodarcze z państwami o odmiennym ustroju, eliminować istniejące jeszcze bariery i ograniczenia w handlu, tworzyć warunki do szybszej modernizacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-15.119" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególne znaczenie przypisujemy tu stosunkom polsko-francuskim. Pod niejednym względem nabrały one w ostatnich latach modelowego charakteru, czemu sprzyjały zarówno zbieżność poglądów obu państw na wiele problemów europejskich i światowych, jak i tradycje wzajemnych kontaktów. Będziemy dążyć do dalszego rozwoju stosunków z Francją, do kontynuowania z nią dialogu politycznego i zwiększania zakresu współpracy.</u>
          <u xml:id="u-15.120" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele uwagi zamierzamy w dalszym ciągu poświęcić, tradycyjnie już, dobrym stosunkom z państwami nordyckimi — Finlandią, Szwecją, Norwegią, Danią i Islandią.</u>
          <u xml:id="u-15.121" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy, iż będzie rozszerzana współpraca, zwłaszcza gospodarcza, ze Stanami Zjednoczonymi. Zainicjowana i konsekwentnie realizowana przez bratnią KPZR i rząd radziecki polityka systematycznego polepszania stosunków ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki ma dziś większe niż kiedykolwiek znaczenie dla sprawy utrwalenia odprężenia międzynarodowego i pokojowej przyszłości świata. Solidaryzujemy się z tą polityką i będziemy ją aktywnie popierać.</u>
          <u xml:id="u-15.122" who="#PiotrJaroszewicz">Naszym zamiarem jest także przyczynianie się do dalszego postępu w rozwoju stosunków z Austrią, Belgią, Włochami, Wielką Brytanią i innymi krajami zachodnimi.</u>
          <u xml:id="u-15.123" who="#PiotrJaroszewicz">Niejednokrotnie mieliśmy okazję wskazywać z trybuny sejmowej na znaczenie i miejsce, jakie w polskiej polityce zagranicznej zajmuje kwestia normalizacji stosunków między Polską a Republiką Federalną Niemiec, podkreślając rolę, jaką proces ten odgrywa w całokształcie stosunków europejskich.</u>
          <u xml:id="u-15.124" who="#PiotrJaroszewicz">Świadomi szczególnych uwarunkowań w naszych wzajemnych stosunkach, a także wagi tych stosunków dla rozwoju sytuacji w Europie, konsekwentnie podejmowaliśmy wysiłki w kierunku ukształtowania płaszczyzn trwałego pokojowego współżycia i współpracy między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Republiką Federalną Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-15.125" who="#PiotrJaroszewicz">Kolejnym krokiem na drodze do normalizacji wzajemnych stosunków między PRL a RFN stały się porozumienia uzgodnione w Helsinkach, a następnie podpisane przez Ministrów Spraw Zagranicznych obu krajów w Warszawie w dniu 9 października 1975 r. Rząd Schmidta — Genschera, partie koalicyjne i wszystkie postępowe siły społeczne w RFN od początku aktywnie zaangażowały się po stronie ich ratyfikacji. Jednogłośna decyzja Bundesratu wskazuje, iż także w szeregach opozycji toruje sobie drogę zdrowy rozsądek, że wzrasta wpływ sił, które dostrzegają i doceniają moralne i polityczne znaczenie porozumień w Helsinkach dla przyszłych stosunków między Polską a RFN.</u>
          <u xml:id="u-15.126" who="#PiotrJaroszewicz">Wejście w życie tych porozumień opinia publiczna w obu krajach i w całej Europie przyjęła jako doniosłe wydarzenie, sprzyjające kształtowaniu pokojowej i konstruktywnej współpracy obu państw oraz kontynuowaniu procesu odprężenia w Europie.</u>
          <u xml:id="u-15.127" who="#PiotrJaroszewicz">Kierując się literą i duchem układu o podstawach normalizacji stosunków wzajemnych z RFN z 7 grudnia 1970 r., a także zawartych ostatnio porozumień, Rząd będzie nadal dążyć do pełnej ich realizacji, do rozwijania współpracy we wszystkich dziedzinach w przekonaniu, iż czyni to w interesie obu naszych krajów i całej Europy.</u>
          <u xml:id="u-15.128" who="#PiotrJaroszewicz">Ważne miejsce w działalności Polski Ludowej będą nadal zajmować stosunki z krajami rozwijającymi się. W minionych latach znacznie rozszerzyliśmy z tymi krajami kontakty polityczne i współpracę gospodarczą oraz kulturalną i naukowo-techniczną, nawiązaliśmy stosunki dyplomatyczne z około dwudziestoma państwami rozwijającymi się, aktywnie popieraliśmy na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i przy innych okazjach ich słuszne żądania przebudowy światowych stosunków ekonomicznych na zasadach suwerenności i wzajemnych korzyści.</u>
          <u xml:id="u-15.129" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do rozwijania współpracy z krajami Azji.</u>
          <u xml:id="u-15.130" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuować będziemy politykę rozszerzania kontaktów z krajami Afryki i Bliskiego Wschodu. Wypowiadamy się konsekwentnie za pokojowym uregulowaniem konfliktu bliskowschodniego, co wymaga wycofania wojsk Izraela ze wszystkich okupowanych terytoriów, uznania należnych arabskiemu narodowi Palestyny praw do utworzenia własnego państwa oraz zapewnienia trwałego bezpieczeństwa w tym regionie. Przez udział polskiej jednostki wojskowej w Doraźnych Siłach Zbrojnych ONZ będziemy nadal oddziaływać na rzecz utrzymania pokoju w tej części świata.</u>
          <u xml:id="u-15.131" who="#PiotrJaroszewicz">Udzielamy i będziemy udzielać poparcia Ludowej Republice Angoli.</u>
          <u xml:id="u-15.132" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka zagraniczna Rządu wnosi poważny wkład w utrwalanie pozytywnych zjawisk w stosunkach międzynarodowych. Dobrze służy sprawie bezpieczeństwa i pomyślnego rozwoju naszego kraju, sprzyja umacnianiu roli i znaczenia Polski we wspólnocie państw socjalistycznych, zwiększa jej autorytet w Europie i świecie. Tę słuszną politykę zagraniczną Rząd będzie kontynuować.</u>
          <u xml:id="u-15.133" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiłem w skrócie główne kierunki działania Rządu, jego najbliższe zamierzenia. Nowe perspektywy rozwoju ojczyzny w całej dekadzie lat siedemdziesiątych otwiera program budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, który wytycza PZPR, przewodnia siła naszego narodu. Program ten zawiera nasze wspólne dążenia i doświadczenia, jednakowe pojmowanie racji i interesów socjalistycznej ojczyzny, wspólny wkład myśli i pracy całego narodu. Z coraz większą siłą ujawnia się i utrwala w społecznej świadomości prawda naszych czasów, która głosi, że dzięki socjalizmowi, dzięki obraniu nowej drogi ustrojowej, pojęcia ojczyzny, narodu i państwa zespoliły się w nierozdzielną całość.</u>
          <u xml:id="u-15.134" who="#PiotrJaroszewicz">Zasobność kraju i dobrobyt społeczeństwa wyrastają z rzetelnego trudu, z ofiarnej pracy obywateli. „Dążeniem partii i naszego państwa — powiedział towarzysz Edward Gierek w swoim przedwyborczym przemówieniu w Krakowie — jest zaangażowanie w pracy dla Polski całego twórczego potencjału narodu, wszystkich obywateli, niezależnie od ich przynależności partyjnej, wykształcenia, zawodu, wieku czy też stosunku do religii”. Polepszenie jakości pracy, upowszechnianie wzorców dobrej roboty, poczucia rzetelności i obowiązku, ładu i dyscypliny — wszędzie, w każdym zakładzie i instytucji, na każdym odcinku i stanowisku — uczyniliśmy osią naszych działań. Nie jest bowiem patriotą ten, kto uchyla się od pracy rzetelnej, kto liczy na spożywanie owoców cudzego trudu. Im lepsza, bardziej wydajna będzie praca nas wszystkich, tym większa gwarancja, że założony program wykonamy i że coraz lepiej zaspokajać będziemy potrzeby społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-15.135" who="#PiotrJaroszewicz">Rozumie to i docenia klasa robotnicza, która swą postawą tworzy wzory socjalistycznego stosunku do pracy i która codziennie dostarcza rozlicznych przykładów dobrej roboty, widząc w niej nie tylko źródło zarobków, ale wewnętrzną potrzebę przynoszenia pożytku innym, wzbogacania kraju, pomnażania siły socjalistycznego państwa. Taką pracą, dającą powód do satysfakcji i dumy — manifestuje ona najpełniej miłość ojczyzny — polski patriotyzm współczesnej doby.</u>
          <u xml:id="u-15.136" who="#PiotrJaroszewicz">Postawę przodujących oddziałów klasy robotniczej, ich stosunek do obowiązku będziemy upowszechniać. Na wzorach robotniczego hartu, na przykładach patriotycznej służby ojczyźnie będziemy wychowywać społeczeństwo, kształtować oblicze i charakter młodego pokolenia Polaków, które z zaangażowaniem i poświęceniem uczy się, studiuje i pracuje, i które po nas przejmie odpowiedzialność za Polskę. Jesteśmy pewni, że tę odpowiedzialność przejmą dobre ręce, kierowane dociekliwym rozumem i gorąco miłującym socjalistyczną ojczyznę sercem.</u>
          <u xml:id="u-15.137" who="#PiotrJaroszewicz">Szczytną formą obywatelskiej powinności młodzieży polskiej jest służba wojskowa. Sumienne jej spełnianie stanowi patriotyczny wkład do sprawy bezpieczeństwa i obronności Polski. Ludowe Wojsko Polskie, jako ważne ogniwo naszego socjalistycznego państwa ma również godny wychowawczy udział w utrwalaniu walorów ideowych, dyscypliny i organizacyjnej sprawności naszej młodzieży. Tę społecznie doniosłą rolę Sił Zbrojnych będziemy stale umacniać i doskonalić.</u>
          <u xml:id="u-15.138" who="#PiotrJaroszewicz">Naszym celem jest Polska wszechstronnie rozwinięta, silna i zamożna, ciesząca się sympatią i szacunkiem innych narodów. Będziemy nasz kraj kształtować tak, aby był on wspólnym domem wszystkich Polaków, domem spokojnym, zasobnym i bezpiecznym, aby nasi sąsiedzi i sojusznicy wysoko cenili Polskę jako wierne, niezawodne i mocne ogniwo wielkiej socjalistycznej rodziny,...</u>
          <u xml:id="u-15.139" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-15.140" who="#PiotrJaroszewicz">...aby wszystkie narody i państwa, które chcą z nami przyjaźnić się i współpracować zawsze widziały w Polsce godnego, solidnego partnera, otwartego na wszystko co dobre i szczerze życzliwe.</u>
          <u xml:id="u-15.141" who="#PiotrJaroszewicz">Ku takiej socjalistycznej Rzeczypospolitej, jej wielkości i pomyślności prowadzi nas program i strategia VII Zjazdu. W ich rozwijaniu i urzeczywistnianiu współdziałają z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, partią naszego narodu, bratnie stronnictwa polityczne — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne oraz wszystkie siły Frontu Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-15.142" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd miał w minionej kadencji niejedną okazję, aby przekonać się, jak wielki wpływ na rozwiązywanie problemów wywiera aktywna działalność Sejmu i dociekliwość posłów, jak dużą rolę w procesie doskonalenia działalności państwa odgrywa nasz ludowy parlament.</u>
          <u xml:id="u-15.143" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd ze swej strony uczyni wszystko, aby w pełni, z pożytkiem dla narodu wykonać postawione przed nim zadania.</u>
          <u xml:id="u-15.144" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.145" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Marszałek pozwoli, że przedstawię Wysokiej Izbie projekt składu Rządu.</u>
          <u xml:id="u-15.146" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z przedstawieniem projektu składu Rządu, pozwólcie Obywatele Posłowie, że podam charakterystykę jedynie tych kandydatów, którzy weszliby do składu Rządu po raz pierwszy. Gdyby były zapytania o charakterystyki innych kandydatów, mogę udzielić na to odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-15.147" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów proponuję obywateli:</u>
          <u xml:id="u-15.148" who="#PiotrJaroszewicz">— Mieczysława Jagielskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.149" who="#PiotrJaroszewicz">— Józefa Tejchmę, który będzie równocześnie pełnił funkcję Ministra Kultury i Sztuki,</u>
          <u xml:id="u-15.150" who="#PiotrJaroszewicz">— Tadeusza Wrzaszczyka, który będzie równocześnie pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów,</u>
          <u xml:id="u-15.151" who="#PiotrJaroszewicz">— Longina Cegielskiego — doktora nauk rolniczych, członka Prezydium NK ZSL, obecnego zastępcę Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-15.152" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Longin Cegielski urodził się w; 1920 r. w Moszczenicy woj. rzeszowskie w rodzinie chłopskiej. Pracę zawodową rozpoczął w 1946 r. w Powiatowym Biurze Rolnym, następnie pracował jako prezes Powiatowego Zarządu Związku Samopomocy Chłopskiej; kierownik Wydziału Rolnictwa Wojewódzkiego Zarządu Związku Samopomocy Chłopskiej we Wrocławiu; kierownik działu Komitetu Wojewódzkiego ZSL w Warszawie; kierownik działu Redakcji „Zielony Sztandar”. W latach 1968–1971 pełnił funkcję podsekretarza Stanu w Ministerstwie Rolnictwa. Od 1971 r. jest zastępcą Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Od 1969 r. jest członkiem Naczelnego Komitetu ZSL, a od 1970 r. członkiem Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL. Poseł na Sejm PRL. Obywatel Longin Cegielski ma więc duże doświadczenie w pracy państwowej i politycznej, dużą znajomość problematyki rolnej, przemysłu rolno-spożywczego i innych działów życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-15.153" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów proponuję także obywateli:</u>
          <u xml:id="u-15.154" who="#PiotrJaroszewicz">— Franciszka Kaima, który będzie jednocześnie pełnił funkcję Ministra Hutnictwa,</u>
          <u xml:id="u-15.155" who="#PiotrJaroszewicz">— Alojzego Karkoszkę,</u>
          <u xml:id="u-15.156" who="#PiotrJaroszewicz">— Kazimierza Olszewskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.157" who="#PiotrJaroszewicz">— Tadeusza Pykę.</u>
          <u xml:id="u-15.158" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli proponuję obywatela Mieczysława Moczara.</u>
          <u xml:id="u-15.159" who="#PiotrJaroszewicz">Proponuję następujących obywateli na stanowiska Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-15.160" who="#PiotrJaroszewicz">— Spraw Zagranicznych — Stefana Olszowskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.161" who="#PiotrJaroszewicz">— Obrony Narodowej — Wojciecha Jaruzelskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.162" who="#PiotrJaroszewicz">— Spraw Wewnętrznych — Stanisława Kowalczyka,</u>
          <u xml:id="u-15.163" who="#PiotrJaroszewicz">— Finansów — Henryka Kisiela,</u>
          <u xml:id="u-15.164" who="#PiotrJaroszewicz">— Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Jerzego Olszewskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.165" who="#PiotrJaroszewicz">— Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Emila Wojtaszka, dotychczasowego ambasadora PRL we Francji.</u>
          <u xml:id="u-15.166" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Emil Wojtaszek urodził się w 1927 r. w Krakowie w rodzinie robotniczej. Ma wykształcenie wyższe ekonomiczne. Był członkiem Komunistycznej Partii Francji, młodzieżowym działaczem we Francji, a od 1950 r. w Polsce. Pracował w Zarządzie Głównym Związku Młodzieży Polskiej; następnie był przedstawicielem Polski w Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej; kierownik Wydziału Zagranicznego Zarządu Głównego ZMP. Przez okres 7 lat zajmował stanowisko zastępcy dyrektora Międzynarodowego Instytutu Pokoju w Wiedniu. Był Sekretarzem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, pracował w Wydziale Zagranicznym Komitetu Centralnego partii, był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Od roku 1972 był ambasadorem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Republice Francji. Członek Polskiej Partii Robotniczej od 1946 r., a po zjednoczeniu — członek PZPR. Na VII Zjeździe partii wybrany został zastępcą członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-15.167" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Sprawiedliwości proponuję Jerzego Bafię, prof. dr. nauk prawnych, dotychczasowego I Prezesa Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-15.168" who="#PiotrJaroszewicz">Jerzy Bafia urodził się w 1926 r. w Płocicznie, woj. białostockie, w rodzinie inteligencji pracującej. Pracę zawodową rozpoczął w 1950 r. w sądzie powiatowym. Był sędzią i wiceprezesem Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy. Przez okres 14 lat pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości jako naczelnik wydziału, wicedyrektor i dyrektor departamentu. W latach 1969–1972 był Szefem Kancelarii Sejmu. Od roku 1972 jest I Prezesem Sądu Najwyższego. Poseł na Sejm, przewodniczący sejmowej Komisji Prac Ustawodawczych, członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.</u>
          <u xml:id="u-15.169" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki proponuję Sylwestra Kaliskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.170" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania — Jerzego Kuberskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.171" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — Mariana Śliwińskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.172" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Tadeusza Rudolfa,</u>
          <u xml:id="u-15.173" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adama Glazura,</u>
          <u xml:id="u-15.174" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Energetyki i Energii Atomowej — Andrzeja Szozdę, magistra inżyniera budownictwa lądowego, obecnie pierwszego zastępcę Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Obywatel Andrzej Szozda urodził się w 1932 r. w Kraśniczynie woj. lubelskie, w rodzinie inteligenckiej.</u>
          <u xml:id="u-15.175" who="#PiotrJaroszewicz">Pracę zawodową rozpoczął w 1949 r. w budownictwie, początkowo jako kierownik budowy, a następnie kierownik grupy robót, jako starszy projektant, zastępca dyrektora Biura Projektów Budownictwa Komunalnego, jako zastępca dyrektora Zjednoczenia Budownictwa, w latach 1964–1969 jako dyrektor Wrocławskiego Zjednoczenia Budownictwa. Od 1969 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ma duże doświadczenie w budownictwie obiektów energetycznych.</u>
          <u xml:id="u-15.176" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Górnictwa proponuję Jana Kulpińskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.177" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego — Macieja Wirowskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.178" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Franciszka Adamkiewicza, magistra inżyniera mechanika, obecnie pierwszego zastępcę Ministra Przemysłu Ciężkiego.</u>
          <u xml:id="u-15.179" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Franciszek Adamkiewicz urodził się w 1919 r. w Gladbeck (Niemcy) w rodzinie robotniczej. Pracę zawodową rozpoczął w roku 1945 w Zakładach Przemysłu Metalowego „H. Cegielski” w Poznaniu jako praktykant, a następnie, przechodząc przez kolejne szczeble stanowisk, w roku 1967 został dyrektorem naczelnym tego zakładu. Od 1971 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego. Członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ma dobrą znajomość problematyki przemysłu maszyn ciężkich.</u>
          <u xml:id="u-15.180" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego proponuję Aleksandra Kopcia,</u>
          <u xml:id="u-15.181" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Przemysłu Lekkiego — Tadeusza Kunickiego,</u>
          <u xml:id="u-15.182" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Rolnictwa — Kazimierza Barcikowskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.183" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emila Kołodzieja,</u>
          <u xml:id="u-15.184" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusza Skwirzyńskiego,</u>
          <u xml:id="u-15.185" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług — Jerzego Gawrysiaka,</u>
          <u xml:id="u-15.186" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Komunikacji — Tadeusza Bejma,</u>
          <u xml:id="u-15.187" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Łączności — Edwarda Kowalczyka,</u>
          <u xml:id="u-15.188" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra Gospodarki Materiałowej — Eugeniusza Szyra,</u>
          <u xml:id="u-15.189" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra do Spraw Kombatantów — Mieczysława Grudnia,</u>
          <u xml:id="u-15.190" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra (kierownika Urzędu do Spraw Wyznań) — Kazimierza Kąkola,</u>
          <u xml:id="u-15.191" who="#PiotrJaroszewicz">— na stanowisko Ministra bez teki — Jana Kamińskiego, magistra inżyniera rolnika, obecnego podsekretarza stanu w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług oraz Prezesa Zarządu Głównego Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”. Obywatel Jan Kamiński urodził się w 1922 roku w Jarosławiu. Pochodzenie społeczne — inteligencja pracująca. Pracę rozpoczął w 1941 roku jako praktykant w gospodarstwie rolnym. Od 1944 roku pracował w Wydziale Rolniczym „Społem” w Łodzi, a następnie w CRS „Samopomoc Chłopska”. Był dyrektorem Centralnego Zarządu Polskich Zakładów Zbożowych, dyrektorem departamentu w Ministerstwie Skupu, dyrektorem Centralnego Zarządu Przemysłu Młynarskiego, a następnie Centrali Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego. W latach 1965–1969 był wiceprezesem Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, a w latach 1969–1971 podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu. W 1971 roku został Prezesem Zarządu Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, a od stycznia 1976 r. objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług. Jest posłem na Sejm PRL, członkiem Komitetu Centralnego PZPR. Propozycja powołania obywatela Jana Kamińskiego na stanowisko Ministra bez teki uzasadniona jest koniecznością usprawnienia całej sfery obrotu towarowego. Rząd podjął w tym kierunku odpowiednie kroki, o których mówiłem poprzednio obywatelom posłom.</u>
          <u xml:id="u-15.192" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z reorganizacją Rządu, chciałbym serdecznie podziękować Ministrowi Komunikacji obywatelowi Mieczysławowi Zajfrydowi, który przez wiele lat pełnił to odpowiedzialne i niełatwe stanowisko, włożył wiele trudu jako kierownik niezwykle ważnego działu gospodarki narodowej, jakim jest transport i komunikacja.</u>
          <u xml:id="u-15.193" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję Ministrowi Sprawiedliwości, obywatelowi Włodzimierzowi Berutowiczowi za aktywną pracę, za wniesienie wielu inicjatyw i owocny współudział w pracy Rady Legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-15.194" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję również Ministrowi Przemysłu Ciężkiego obywatelowi Włodzimierzowi Lejczakowi za jego dotychczasową owocną i ofiarną pracę.</u>
          <u xml:id="u-15.195" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie proponowanego składu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-15.196" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-15.197" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie programu prac Rządu i składu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 20 do godz. 12 min. 55)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#Marszałek">Głos ma poseł Edward Babiuch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełBabiuchEdward">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski PZPR upoważnił mnie do wyrażenia pełnego poparcia dla kierunków i zasad pracy Rządu przedstawionych w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#PosełBabiuchEdward">I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek podkreślił w swoim przedwczorajszym przemówieniu głęboką treść mandatu powszechnego zaufania, którym naród polski obdarzył posłów na Sejm VII kadencji oraz radnych 49 wojewódzkich rad narodowych. Mandat ten łączy w sobie satysfakcję z przełomowych osiągnięć wspólnej pracy w poprzednim pięcioleciu z zobowiązaniem do aktywnej realizacji platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, do dalszego wytrwałego budowania siły Polski i pomyślności Polaków.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PosełBabiuchEdward">Przebieg ogólnonarodowej dyskusji przed VII Zjazdem partii, powszechne, potwierdzone czynem poparcie dla jego uchwał, bogaty dorobek kampanii wyborczej i wyniki głosowania, a także dobre rezultaty produkcyjne osiągane od pierwszych dni 1976 roku tworzą pomyślne warunki startu do zadań obecnego pięciolecia. Stanowią one kapitał moralno-polityczny i społeczno-gospodarczy, który trzeba w pełni wykorzystać przy przygotowaniu ostatecznego kształtu planu społeczno-gospodarczego na lata 1976–1980. Będzie to w najbliższym czasie jedno z głównych zadań Rządu i Sejmu. Myślę, że w zgodnym współdziałaniu, w atmosferze rzeczowych i wnikliwych dyskusji zadanie to pomyślnie wykonamy.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#PosełBabiuchEdward">Cechą szczególną strategii rozwojowej naszego kraju w ostatnich latach jest postawienie w centrum uwagi potrzeb i spraw człowieka oraz harmonijne powiązanie zadań gospodarczych i społecznych. Dzięki temu właśnie osiągamy pomyślne rezultaty we wszystkich dziedzinach, łączymy wysoką dynamikę gospodarczą z wielkim rozmachem polityki społecznej, efektywne zaspokajanie potrzeb dzisiejszych z tworzeniem trwałych podstaw przyszłego rozwoju. Wyzwolone zostały ogromne zasoby energii, inicjatywy i aktywności społecznej, wzbogacone motywacje ludzkiego działania, ukształtował się dobry klimat polityczny.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PosełBabiuchEdward">Mamy wszelkie dane, aby stwierdzić, że polityka dynamicznego, zrównoważonego i harmonijnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, polityka systematycznej poprawy materialnych i kulturalnych warunków ludzi pracy oraz wzrostu roli jakościowych czynników we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej i społecznej odpowiada potrzebom obecnego etapu socjalistycznego rozwoju naszego kraju. W ramach tej polityki najpełniej ujawniają się zalety naszego ustroju, znajdują konsekwentne urzeczywistnienie prawidłowości budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PosełBabiuchEdward">Program działania Rządu przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów służy realizacji tej słusznej polityki, uwzględnia jej podstawowe wymagania, w prawidłowy sposób kojarzy przedsięwzięcia niezbędne do szybkiego i efektywnego wzrostu produkcji z szerokim zakresem działań na rzecz rozwiązywania pilnych problemów społecznych. Nasza partia w całej swojej działalności udzielać będzie aktywnego poparcia programowi Rządu. Wokół głównych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju skupiać będziemy wysiłki i inicjatywę klasy robotniczej, wszystkich ludzi pracy. W tym widzimy nasze podstawowe zadanie. W jego realizacji będziemy współdziałać z sojuszniczymi stronnictwami, ze wszystkimi siłami społecznymi tworzącymi Front Jedności Narodu.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#PosełBabiuchEdward">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie sprawę, iż kontynuacja i rozwijanie polityki społeczno-ekonomicznej, zainicjowanej u progu obecnego dziesięciolecia, stawia na każdym kolejnym etapie nowe wymagania jakościowe, każe sięgać do coraz bardziej złożonych rezerw materialnych i moralnych. Takie jest prawo postępu. Mamy wszystkie warunki, aby tym nowym wyższym wymaganiom sprostać, aby w latach, które idą, zapewnić nie tylko szybki i wszechstronny, ale coraz bardziej efektywny rozwój społeczno-ekonomiczny i na tej podstawie lepiej zaspokajać rosnące potrzeby społeczne.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PosełBabiuchEdward">Spośród wielu problemów, których rozwiązanie w obecnym pięcioleciu mieć będzie kluczowe znaczenie, pragnę zatrzymać uwagę obywateli posłów jedynie na niektórych, wymagających wielkiego zasięgu działań społecznych.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#PosełBabiuchEdward">Wspólnym mianownikiem wszystkich naszych poczynań są główne cele społeczne: wzrost płac realnych i dochodów ludności, zbudowanie ponad półtora miliona nowych mieszkań, reforma oświaty, doskonalenie polityki socjalnej, podwyższanie poziomu ochrony zdrowia, dalszy wszechstronny postęp nauki i rozkwit kultury. W polityce społecznej nadal kluczowe miejsce zajmować będą sprawy rodziny, jej umocnienia i rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PosełBabiuchEdward">O osiąganiu tych celów zdecyduje w bieżącym pięcioleciu wzrost społecznej aktywności gospodarowania, wyższa jakość i wydajność pracy. Od tego zależeć będzie zaspokojenie rosnącego w miarę zwiększania się dochodów popytu na różnorodne towary i usługi, zasadnicze zwiększenie dynamiki eksportu i przezwyciężanie napięć na froncie inwestycyjnym oraz w zaopatrzeniu materiałowym i kooperacyjnym przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#PosełBabiuchEdward">Nie ma innej drogi lepszego i szybszego zaspokajania potrzeb społecznych, rozwiązywania długiej jeszcze listy pilnych problemów związanych z poprawą warunków życia niż zwiększanie produkcji materialnej, podnoszenie jej jakości i ulepszanie struktury, niż stała poprawa relacji między ponoszonymi nakładami a uzyskiwanymi efektami.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#PosełBabiuchEdward">Tak i tylko tak nasza partia rozumie zasadę otwartości naszych planów rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#PosełBabiuchEdward">Wyższa jakość pracy i wyższa efektywność gospodarowania sumują się w powszechnym, patriotycznym ruchu rozpoznawania i wykrywania rezerw, który rozwija się szeroko w oparciu o uchwały II Plenum Komitetu Centralnego. Powodzenie tej pracy zależy od każdego Polaka i leży w jego bezpośrednim interesie.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#PosełBabiuchEdward">Jest ze wszech miar słuszne, iż Rząd zamierza kłaść szczególny nacisk na pełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego, stworzonego lub zmodernizowanego w ubiegłym pięcioleciu kosztem wielkich nakładów społecznych. Zainstalowane w tych latach wysoko wydajne maszyny i urządzenia, wprowadzone do produkcji nowoczesne technologie i konstrukcje, umożliwiają zwiększenie skali produkcji, poprawę jakości wielu wyrobów, unowocześnienie struktury konsumpcji oraz rozwój eksportu. Wykorzystanie tych możliwości zależy od dyscypliny technologicznej i dalszego postępu techniczno-organizacyjnego, od wzrostu kwalifikacji, od jakości pracy i sprawności zarządzania. Wszystkie te warunki powinniśmy tworzyć wspólnymi wysiłkami Rządu i administracji gospodarczej, klasy robotniczej i kadr inżynieryjno-technicznych, organizacji politycznych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#PosełBabiuchEdward">Wielkim naszym atutem jest młodość naszego społeczeństwa, wysoki poziom jego zawodowej aktywności i stały wzrost kwalifikacji. W poprzednich latach gospodarkę zasiliło ponad trzy miliony młodzieży, wyrosłej i przygotowanej do służby ojczyźnie już w warunkach socjalizmu. Niemało zrobiliśmy w tym okresie dla wdrażania racjonalnych zasad w dziedzinie zatrudnienia, dla osiągania wzrostu produkcji w oparciu o wzrost wydajności pracy. Obecnie na tych problemach trzeba skupić jeszcze większą uwagę. Przyrost nowych zasobów pracy będzie z roku na rok mniejszy, trzeba więc gospodarować nimi pieczołowicie i efektywnie.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#PosełBabiuchEdward">Od kilku lat na porządku dnia postawiliśmy sprawę racjonalnego, oszczędnego wykorzystania surowców, materiałów i energii. Społeczne przeglądy gospodarki zapasami oraz ubiegłoroczny przegląd technologii i konstrukcji dały pomyślne wyniki. Jest to dobry początek. Prace te trzeba kontynuować tak, aby w skali gospodarki narodowej zapewnić wysokie tempo rozwoju przy znacznie mniejszej jego materiałochłonności. Strategia rozwojowa bieżącego pięciolecia wymaga również zapewnienia i umocnienia równowagi ekonomicznej we wszystkich sferach, a zwłaszcza równowagi pieniężno-rynkowej. Wokół tych zadań partia nasza będzie ogniskować wysiłki kadr gospodarczych i zespołów pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#PosełBabiuchEdward">Do podstawowych warunków wzrostu efektywności gospodarowania w dobie obecnej należy coraz szersze i sprawniejsze wdrażanie osiągnięć nauki do produkcji i wszystkich dziedzin praktyki społecznej. Robimy w tej dziedzinie niemało i osiągamy budzące optymizm rezultaty. Potrzeby są jednak większe i wymagania coraz wyższe.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#PosełBabiuchEdward">Partia nasza dbać będzie o to, aby zarówno konkretne decyzje w polityce państwa, jak i odpowiedni klimat społeczny zawsze sprzyjały postępowi nauki i zacieśnianiu jej więzi z potrzebami kraju.</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#PosełBabiuchEdward">Umacniać będziemy sojusz klasy robotniczej i inteligencji w procesie zespalania walorów społecznych socjalizmu z osiągnięciami rewolucji naukowo-technicznej.</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#PosełBabiuchEdward">Obywatele Posłowie! Klub Poselski PZPR przywiązuje wielką wagę do przedstawionego w exposé Prezesa Rady Ministrów programu działań Rządu w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#PosełBabiuchEdward">W szeroko pojętej gospodarce żywnościowej bezpośrednio lub pośrednio zaangażowany jest niemal co drugi obywatel. Wydatki na żywność stanowią ponad 1/3 budżetów rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#PosełBabiuchEdward">Należy wyrazić przekonanie, że Rząd będzie z powodzeniem kontynuował politykę rolną, opracowaną przez naszą partię we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. W polityce tej zawierają się podstawowe treści sojuszu robotniczo-chłopskiego. Ma ona poparcie rolników i całego społeczeństwa, zapewnia wzrost produkcji oraz sprzyja przeobrażeniom społecznym na wsi polskiej. Chodzi obecnie o to, aby realizować ją konsekwentnie i prawidłowo, aby stale doskonalić ekonomiczne, techniczne i organizacyjne dźwignie wzrostu produkcji i postępu społecznego w rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#PosełBabiuchEdward">Partia nasza stoi na stanowisku tworzenia dogodnych warunków rozwoju dla wszystkich gospodarstw rolnych, a więc dla PGR i spółdzielni produkcyjnych, dla zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, dla gospodarstw indywidualnych, które zapewniają wzrost towarowej produkcji rolnej, dotrzymują umów i zobowiązań wobec państwa, dbają o dobre użytkowanie ziemi.</u>
          <u xml:id="u-17.23" who="#PosełBabiuchEdward">Sprawdzianem postępu osiąganego w rolnictwie, jego gotowości i sprawności będzie rozpoczynająca się kampania wiosenno-siewna. Liczymy w niej na pracowitość, ofiarność i gospodarność wszystkich rolników, wszystkich pracowników administracji oraz instytucji obsługi wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-17.24" who="#PosełBabiuchEdward">Rząd w swym programie uwzględnia ten zasadniczy fakt, że na wyniki rolnictwa składa się zarówno wysiłek ludzi pracy wsi, jak i rytmiczne zaopatrzenie w przemysłowe, zwłaszcza w maszyny, nawozy mineralne i środki ochrony roślin, materiały budowlane i pasze treściwe. Na wyniki te składa się także dobra praca transportu i usług, dorobek naukowców i techników, coraz lepsza działalność służby rolnej, systemu oświaty ogólnej i rolniczej. Rosnące zadania stają przed województwami i gminami, przed całą administracją terenową i samorządem rolnym. Jesteśmy pewni, że te zespolone wysiłki zapewnią niezbędny dla Polski postęp w rozwoju produkcji rolnej i torować będą drogę stopniowym przemianom społecznym na wsi.</u>
          <u xml:id="u-17.25" who="#PosełBabiuchEdward">Wysoki Sejmie! Wymierne, dające się wyrazić w liczbach zadania gospodarcze i społeczne, przedstawione w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów, mają głęboką treść społeczno-ideową. Realizacja tych zadań odbywać się będzie w oparciu o rozwój socjalistycznych stosunków i coraz pełniejsze urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej, a równocześnie służyć będzie umacnianiu głęboko humanistycznych, socjalistycznych wartości naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-17.26" who="#PosełBabiuchEdward">Partia przywiązuje wielką wagę do jedności celów gospodarczych, politycznych, ideowych i moralnych. W tym widzimy jedną z najważniejszych właściwości socjalizmu, jedna z głównych przesłanek jego historycznej wyższości.</u>
          <u xml:id="u-17.27" who="#PosełBabiuchEdward">W obecnym pięcioleciu będziemy realizować bardzo odpowiedzialne zadania w dziedzinie wychowania młodego pokolenia oraz aktywnego włączania młodzieży do twórczej pracy dla rozwoju ojczyzny. Stawiamy na młodzież, pobudzamy jej aktywność, liczymy na nią. Przy jej udziale, przy aktywnym współudziale organizacji młodzieżowych, chcemy tworzyć dla młodego pokolenia najlepsze warunki rozwoju i uczestnictwa w pracy narodu.</u>
          <u xml:id="u-17.28" who="#PosełBabiuchEdward">Dążeniem partii i naszego społeczeństwa jest zaangażowanie w pracy dla Polski całego twórczego potencjału narodu, utrwalanie jedności wszystkich Polaków, niezależnie od przynależności organizacyjnej, wykształcenia, zawodu, wieku, czy też. stosunku do religii. To dążenie znalazło głębokie oświetlenie w referacie I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka na III Plenum KC. Przyświeca ono i przyświecać będzie wszystkim naszym wysiłkom politycznym i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-17.29" who="#PosełBabiuchEdward">Rosnący współudział społeczeństwa w kształtowaniu założeń i metod budownictwa socjalistycznego oraz w realizacji nakreślonych wspólnie zadań przyspiesza konstruktywne przemiany w świadomości społecznej, wyzwala inicjatywę i umacnia odpowiedzialność milionów Polaków, zespala ich ambicje i dążenia z polityką państwa.</u>
          <u xml:id="u-17.30" who="#PosełBabiuchEdward">W organizatorsko-politycznej działalności instancji i podstawowych organizacji PZPR, w pracy członków partii rekomendowanych na odpowiedzialne funkcje w organach władzy i administracji państwowej oraz w organizacjach społecznych i ogniwach samorządu, szczególne miejsce zajmują i zajmować będą sprawy kształtowania socjalistycznych stosunków społecznych, umacniania państwa i rozwoju demokracji socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-17.31" who="#PosełBabiuchEdward">Z inspiracji naszej partii Sejm VI kadencji rozwinął i wzbogacił swoją działalność. Rząd PRL zapewnia wysoki poziom kierowania sprawami państwowymi, zarządzania gospodarką oraz realizacji zadań społeczno-socjalnych i kulturalno-wychowawczych. Zdała egzamin reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej oraz terytorialnego podziału kraju.</u>
          <u xml:id="u-17.32" who="#PosełBabiuchEdward">Uwieńczeniem procesu doskonalenia naszego państwa w minionym pięcioleciu stały się zmiany w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Utrwaliły one dotychczasowy dorobek naszej państwowości, umocniły jej socjalistyczne, demokratyczne i ogólnonarodowe podstawy. Mamy więc wszystkie niezbędne warunki dla dalszego doskonalenia pracy zarówno przedstawicielskich, jak i wykonawczo-zarządzających organów państwa dla coraz pełniejszej realizacji zarówno praw i wolności, jak i powinności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-17.33" who="#PosełBabiuchEdward">Wysoka Izbo! Pomyślny rozwój naszego kraju znajduje oparcie w sprzyjającym układzie stosunków międzynarodowych. Zagraniczna polityka Rządu przedstawiona przez Prezesa Rady Ministrów jest jasna i konsekwentna. Wynika ona z linii naszej partii, z doświadczeń naszego narodu, z zasad socjalizmu. Kierunek tej polityki wyznaczają interesy narodu polskiego, jego niepodległości, suwerenności, bezpieczeństwa i rozwoju, ożywiająca nasz naród wola pokoju i współpracy międzynarodowej. Nierozdzielnie łączą się w tej polityce patriotyzm i internacjonalizm, racje narodowe i racje klasowe.</u>
          <u xml:id="u-17.34" who="#PosełBabiuchEdward">Z tych fundamentalnych założeń wychodząc, zacieśniamy braterskie stosunki przyjaźni z Krajem Rad i rozwijamy naszą wzajemną współpracę we wszystkich dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-17.35" who="#PosełBabiuchEdward">Umacniając więź z państwami socjalistycznej wspólnoty, kraj nasz aktywnie uczestniczy w poczynaniach na rzecz utrwalania bezpieczeństwa międzynarodowego, odprężenia i rozwoju wzajemnie korzystnej współpracy z państwami o odmiennych ustrojach społecznych.</u>
          <u xml:id="u-17.36" who="#PosełBabiuchEdward">Polska, która wniosła ważki wkład do procesu odprężenia w Europie, do przygotowania i przeprowadzenia Konferencji w Helsinkach, stoi konsekwentnie na stanowisku pełnej realizacji ducha i litery uchwał tej Konferencji.</u>
          <u xml:id="u-17.37" who="#PosełBabiuchEdward">Te wysiłki naszej polityki zagranicznej będą — jak zapowiedział to Prezes Rady Ministrów — aktywnie kontynuowane i pogłębiane. Partia nasza i cały nasz naród udzielą w tym Rządowi pełnego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-17.38" who="#PosełBabiuchEdward">Obywatele Posłowie! Podstawą platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, która w akcie wyborczym uzyskała powszechne poparcie narodu, jest program VII Zjazdu naszej partii. Rząd, jak to wynika z przemówienia Prezesa Rady Ministrów, ma jasny i przemyślany plan realizacji tego programu. Wysiłki Rządu spotkają się jak zawsze w Sejmie i poza Sejmem z poparciem i aktywnym współdziałaniem Klubu Poselskiego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-17.39" who="#PosełBabiuchEdward">Wspólną sprawą Sejmu i Rządu, władz państwowych i całego społeczeństwa jest zapewnić, aby cała obecna dekada stała się okresem dynamicznego rozkwitu naszej socjalistycznej ojczyzny. Mamy wszelkie warunki, aby w patriotycznej jedności narodu założenie to przekształcić w rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-17.40" who="#PosełBabiuchEdward">W tym przekonaniu posłowie PZPR będą głosować za przedstawionym przez towarzysza Piotra Jaroszewicza programem i składem Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-17.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełTomalZdzisław">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Zasiedliśmy w tej Izbie pod głębokim wrażeniem powszechnego poparcia przez cały naród politycznego, społecznego i gospodarczego programu VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przyjętego za podstawę platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu. W kampanii wyborczej i w dniu wyborów wyrażona została wola ponad 23,5 miliona Polek i Polaków wcielania go w życie, w każdym zakładzie pracy w każdej wsi, w każdej placówce naukowej, oświatowej i ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełTomalZdzisław">Jest to wyraz najszerszego zaufania do przewodniej siły naszego narodu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jej Komitetu Centralnego z I Sekretarzem Komitetu Centralnego towarzyszem Edwardem Gierkiem. Widzimy w tym również wyraz zaufania do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, sojusznika partii w dziele tworzenia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Zamanifestowana w dniu 21 marca br. jedność narodu stanowi wielki kapitał, z jakim wchodzimy w nową kadencję, w realizację ambitnych celów bieżącego pięciolecia. Kampania wyborcza wzbogaciła nas w wiele cennych wniosków i propozycji, wskazujących zarówno skalę potrzeb, jak i niemałe wciąż rezerwy i możliwości dalszej poprawy gospodarności.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełTomalZdzisław">VII Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego udzielił polityce społeczno-gospodarczej na lata 1976–1980 sformułowanej przez VII Zjazd partii nie tylko pełnego poparcia, ale wytyczył program działania Stronnictwa w zakresie konsekwentnej realizacji wcielania w życie wspólnej polityki rolnej, stanowiącej ważki i integralny człon strategii rozwojowej naszego kraju. Pracę na rzecz przyspieszenia rozwoju rolnictwa, na rzecz wzrostu produkcji rolniczej uważa Stronnictwo za główny partyjny i zawodowy obowiązek wszystkich członków ZSL.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — z upoważnienia którego mam zaszczyt zabierać głos — pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu działania Rządu, przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza. Zapowiada on koncentrację uwagi Rządu na sprawach mających decydujące znaczenie dla umacniania naszego socjalistycznego państwa, dynamicznego wzrostu potencjału gospodarczego i jego efektywności, dla rozwoju handlu zagranicznego, utrwalenia równowagi rynkowej oraz poprawy standardu życia i pracy. Wyraża niezłomną wolę osiągnięcia celów wytyczonych przez VII Zjazd partii na okres do 1980 roku. Podkreśla z jednej strony napięcia i trudności, wyrastające w procesie szybkiego rozwoju i wymagające przezwyciężenia, z drugiej strony — rezerwy i rosnące możliwości przemysłu i rolnictwa, budownictwa i transportu, tkwiące w zaangażowaniu i inicjatywie ludzi, w szerszym wdrażaniu innowacji, postępie naukowo-technicznym, organizacyjnym oraz umacnianiu dyscypliny. Przedstawione przez Premiera towarzysza Piotra Jaroszewicza kierunki pracy Rządu znajdują potwierdzenie w ocenach i opiniach wyrażanych na spotkaniach przedwyborczych.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoka Izbo! Punkt wyjścia do społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w bieżącym pięcioleciu stanowią osiągnięcia wypracowane w latach 1971–1975. Wyrażają się one w dynamicznym wzroście dochodu narodowego, wydatnym przyspieszeniu produkcji przemysłu i rolnictwa, w wielkim wysiłku inwestycyjnym na rzecz rozbudowy i unowocześnienia gospodarki narodowej, odczuwalnym wzroście realnych płac i dochodów ludności, poprawie socjalnych warunków życia i pracy. Stanowią one źródło uzasadnionej dumy i satysfakcji robotników, chłopów i inteligencji, całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#PosełTomalZdzisław">Tę satysfakcję umacnia jeszcze świadomość, że to bezprecedensowe przyspieszenie uzyskane w latach 1971–1975 nie przyszło łatwo, trzeba go było ciężko wypracowywać, przełamywać rozliczne trudności i napięcia, unowocześniać przestarzałe struktury, umacniać gospodarność, dyscyplinę, ład i porządek. Prowadzona pod kierownictwem partii, aktywnie wspierana przez ZSL i SD, konsekwentnie Realizowana przez Rząd wielka praca organizatorska i wychowawcza przyniosła owocne rezultaty, ugruntowała przekonanie, że stać nas na więcej, że dobra praca jest głównym źródłem osobistych i ogólnonarodowych osiągnięć. Syntetyzując doświadczenia ubiegłego pięciolecia, VII Zjazd partii wysunął hasło „o lepszą jakość pracy” jako podstawowy warunek pomyślnego osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych bieżącego pięciolecia. W tym haśle zawarte jest wezwanie do rzetelnej pracy, poprawy jakości produkcji, efektywnego wykorzystania potencjału naukowego i produkcyjnego, oszczędnej gospodarki materiałowej, omal wysoko produkcyjnego wykorzystania każdego hektara ziemi, rolniczego sprzętu technicznego i środków produkcji. Jest to sprawdzona w życiu droga do przekraczania założeń narodowego planu społeczno-gospodarczego, do obniżania materiałowych kosztów produkcji i zwiększania dochodu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#PosełTomalZdzisław">Obywatele Posłowie! Z zadowoleniem przyjmujemy zapowiedz Prezesa Rady Ministrów, że Rząd z niesłabnącą troską i energią będzie rozwiązywał produkcyjne i społeczne problemy rozwojowe rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. Udzielamy poparcia przedstawionym kierunkom działania Rządu. Zmierzają one do realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, stwarzania technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków dla osiągnięcia założonego na lata 1976–1980 wzrostu produkcji rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#PosełTomalZdzisław">W uchwale VII Zjazdu partii i spójnej z nią uchwale VII Kongresu ZSL, sformułowane zostały podstawowe zasady bieżącej i długofalowej polityki rolnej. Zapewnia ona korzystne warunki rozwoju dla wszystkich sektorów rolnictwa, dla wysoko produkcyjnych gospodarstw chłopskich, ich zespołów, spółdzielni produkcyjnych, spółdzielczych gospodarstw kółek rolniczych i państwowych gospodarstw rolnych, preferuje rozwój specjalizacji i kooperacji. Równocześnie stawia ona przed wszystkimi sektorami rolnictwa zadania racjonalnego wykorzystania ziemi, dobrego gospodarowania i systematycznego zwiększania produkcji.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#PosełTomalZdzisław">Na początku bieżącego roku wprowadzone zostały w życie nowe decyzje Rządu, stwarzające szczególnie sprzyjające warunki dla rozwoju i intensyfikacji produkcji w gospodarstwach specjalistycznych, zespołach rolników i spółdzielczych gospodarstwach rolnych. Liczymy, że przyniesie to oczekiwane rezultaty produkcyjne i przyspieszy rozwój tych nowoczesnych i efektywnych form gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#PosełTomalZdzisław">Na podstawie listu Sekretariatu KC PZPR i Prezydium NK ZSL skierowanego do POP i kół oraz na podstawie wytycznych Rządu, we wszystkich wsiach i gminach przeprowadzona została wnikliwa ocena poziomu gospodarowania oraz opracowane zostały konkretne programy zwiększenia produkcji rolniczej. Określają one, co, kto, kiedy i jak powinien zrobić, aby uzyskać zakładany przyrost produkcji. Obecnie chodzi więc o to, aby te ustalenia były konsekwentnie wdrażane od pierwszych dni wiosennych prac polowych, aby służba rolna w tym okresie była w polu i służyła pomocą rolnikom potrzebującym fachowej porady. Ma to istotne znaczenie dla uzyskania w roku bieżącym wydatnego zwiększenia produkcji wszystkich gałęzi rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#PosełTomalZdzisław">W rolnictwie musimy bowiem podjąć wszystkie niezbędne działania dla wydatnego zwiększenia produkcji zbóż i pasz i oparcia wzrostu produkcji zwierzęcej na krajowej bazie paszowej. Mamy takie możliwości. Ostatnie dwa trudniejsze lata jeszcze raz z całą ostrością uwydatniły, że gminy i gospodarstwa charakteryzujące się wysoką kulturą rolną, staranną agrotechniką, efektywnym wykorzystaniem środków produkcji, nawet w tych mniej sprzyjających warunkach klimatycznych uzyskały dobre plony i zbiory zbóż, roślin pastewnych oraz przemysłowych i wywiązały się ze swych zobowiązań kontraktacyjnych. Natomiast największy spadek produkcji wystąpił w rejonach i gospodarstwach o niskim poziomie agrotechniki i przestarzałych metodach produkcji.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#PosełTomalZdzisław">Dlatego popieramy podkreśloną przez Premiera Jaroszewicza politykę Rządu udzielania pomocy gospodarstwom, które nie z własnej winy osiągają jeszcze niższy poziom produkcji — pod warunkiem, że pomoc ta będzie dobrze i racjonalnie wykorzystana. Tej pomocy towarzyszyć będzie skuteczne eliminowanie marnotrawstwa ziemi, środków produkcji i pomocy państwa. Ziemia przechodzić będzie w ręce tych, którzy potrafią i chcą na niej dobrze gospodarować.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#PosełTomalZdzisław">Rolnicy w dniu wyborów zamanifestowali swój patriotyzm, poczucie obywatelskich i zawodowych obowiązków, swoje polityczne i produkcyjne zaangażowanie. Jest to dowodem, że nie będą szczędzić trudu, aby wszystkie prace połowę zostały przeprowadzone dobrze i terminowo, aby dostatni był tegoroczny bochen chleba. Państwo wysoce ceni ten wysiłek, zna i rozumie występujące jeszcze trudności, czyni i czynić będzie wszystko, aby je usuwać i wspierać rolnictwo rosnącą pomocą.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#PosełTomalZdzisław">W tym pięcioleciu nastąpi dalsze zwiększenie dopływu do rolnictwa przemysłowych środków produkcji. Wartość dostaw traktorów, kombajnów i maszyn rolniczych wzrośnie w granicach 90%, zużycie nawozów mineralnych zwiększy się o 37%, wyższe będą nakłady inwestycyjne, szczególnie na budownictwo inwentarskie, melioracje i zaopatrzenie w wodę, rozszerzany będzie zakres usług produkcyjnych oraz usprawniona organizacja kontraktacji i skupu. Nie zaspokoi to wszystkich stale rosnących potrzeb rolnictwa, ale wydatnie poprawi jego wyposażenie techniczne, szczególnie w drugiej połowie pięciolecia, w którym owocować zaczną nakłady inwestycyjne przeznaczone na rozbudowę przemysłu maszynowego pracującego na rzecz rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Kontynuowanie rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego pozwoli na głębsze i efektywniejsze przetworzenie wzrastającej produkcji rolniczej, a tym samym dalszą poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#PosełTomalZdzisław">Jest to wyraz systematycznego wcielania w życie przyjętego przez XV Plenum KC PZPR perspektywicznego programu rozwoju gospodarki żywnościowej. Nadał on priorytetowe znaczenie przyspieszeniu procesu technicznej modernizacji rolnictwa jako czynnikowi warunkującemu produkcyjny i strukturalny postęp rolnictwa oraz niezbędnemu dla zrównoważenia postępującego ubytku zasobów siły roboczej w gospodarce chłopskiej. W programowym wystąpieniu Premiera tow. Piotra Jaroszewicza oraz dokonanych dziś zmianach w organizacji ministerstw widzimy kolejny krok w rozwiązywaniu tej ważnej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoki Sejmie! Przedstawioną przez Premiera Piotra Jaroszewicza politykę zagraniczną w pełni popieramy. Wypływa ona z najżywotniejszych polskich racji stanu, stanowi kontynuację dotychczasowego aktywnego i owocnego działania na arenie międzynarodowej, przepaja ją troska o utrwalenie pokoju w Europie i na świecie. Dobrze służy ona rozwojowi naszego kraju i umacnia autorytet Polski.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#PosełTomalZdzisław">Kamieniem węgielnym tej polityki, a zarazem źródłem skuteczności działania Polski na arenie międzynarodowej, jest braterski sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznej wspólnoty. W ciągu ostatnich lat, a zwłaszcza w ciągu ostatnich miesięcy, jeszcze raz ze szczególną mocą potwierdzona została prawda o tym, że nasze dążenia narodowe możemy wcielać w życie najskuteczniej jako silne ogniwo tej wspólnoty. Odnosi się to zarówno do naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy i tworzenia najdogodniejszych warunków dla rozwoju naszej gospodarki, jak też do ochrony naszych interesów narodowych.</u>
          <u xml:id="u-19.17" who="#PosełTomalZdzisław">Temu celowi służy również rozszerzanie współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, z Francją, krajami skandynawskimi, Stanami Zjednoczonymi, Włochami, Anglią.</u>
          <u xml:id="u-19.18" who="#PosełTomalZdzisław">W okresie poprzedniej kadencji Sejmu, dzięki wspólnej polityce Związku Radzieckiego i wszystkich państw wspólnoty socjalistycznej, w której niemałą rolę odegrały inicjatywy Rządu polskiego — uregulowane zostały skomplikowane problemy Europy środkowej. W rezultacie tego mogła się odbyć i odnieść ogromny sukces Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Akt końcowy tej konferencji, bezprecedensowy dokument w historii naszego kontynentu — był przedmiotem debaty w tej sali.</u>
          <u xml:id="u-19.19" who="#PosełTomalZdzisław">Z Konferencją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, jej ostatnim etapem, łączy się kolejny krok usuwający szereg przeszkód w procesie normalizacji tych stosunków. Właśnie w Helsinkach, pod wpływem ducha Helsinek, osiągnięte zostało porozumienie między I Sekretarzem KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem i kanclerzem federalnym Helmutem Schmidtem. Stało się ono podstawą podpisanego 9 października 1975 r. kompletu układów, których ratyfikacja w RFN wywołała tak głośne echa nie tylko w granicach dwóch zainteresowanych państw, lecz również w całej Europie i poza naszym kontynentem.</u>
          <u xml:id="u-19.20" who="#PosełTomalZdzisław">Chciałbym przy tym zwrócić uwagę na fakt, że w trakcie procedury ratyfikacyjnej w obu izbach parlamentu bońskiego w pełni ujawniło się znaczenie i wielki autorytet Polski. Poza czynnikami moralnymi, te właśnie walory przesądziły o zajęciu w Bundesracie jedno głośnego stanowiska koalicji rządowej i opozycji wobec tych porozumień. Znaczenie Polski w Europie, autorytet naszego kraju w świecie może tak rosnąć tylko w warunkach rozwijania i umacniania przyjaźni i sojuszu wspólnoty krajów socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-19.21" who="#PosełTomalZdzisław">Wysoka Izbo! Klub Poselski ZSL udziela pełnego poparcia dla przedstawionego przez Premiera Piotra Jaroszewicza składu Rady Ministrów oraz programu prac Rządu.</u>
          <u xml:id="u-19.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Piotr Stefański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełStefańskiPiotr">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, z upoważnienia którego przypadł mi zaszczyt zabrania głosu w dzisiejszej debacie, pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu prac Rządu, przedstawionego w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów, posła Piotra Jaroszewicza.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#PosełStefańskiPiotr">Członkowie Stronnictwa Demokratycznego — inteligenci, rzemieślnicy i pracownicy usług będą konsekwentnie, nie szczędząc pracy i wysiłku razem z towarzyszami z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, razem z kolegami ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i z wielką rzeszą bezpartyjnych obywateli wcielać w życie określone w tym programie zadania. Będziemy wspólnie stwarzać mocne oparcie dla poczynań Rządu, których naczelnym motywem jest dalsza poprawa warunków życia narodu, budowa siły i pomyślności socjalistycznej Polski.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#PosełStefańskiPiotr">Podstawę takiemu stanowisku daje świadomość, że przedstawione przez Premiera Piotra Jaroszewicza zamierzenia Rządu idą w kierunku skutecznej i szybkiej realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ta uchwała jest ogólnonarodowym programem Polaków w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Programem wyrosłym z dobrych doświadczeń ubiegłego pięciolecia, z przekonania, że autentycznie stać nas na więcej, z mocnej woli kontynuowania drogi, na którą weszliśmy w roku 1971. Wolę tę wyraziła na VII Zjeździe Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, jej kierownictwo z przywódcą naszego narodu — towarzyszem Edwardem Gierkiem. Uchwałę VII Zjazdu poparło Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Poparło ją Stronnictwo Demokratyczne na swym XI Kongresie. Front Jedności Narodu przyjął ją jako program wyborczy, a 21 marca ponad 23,5 miliona obywateli w powszechnym głosowaniu uznało ją za program wyrażający ich nadzieje, dążenia i ambicje.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#PosełStefańskiPiotr">Znamy dobrze ten program. Jednoznacznie rozumiemy jego cele i treść. I dlatego tak samo jednoznacznie możemy stwierdzić, że zamierzenia Rządu są zapowiedzią konsekwentnego przekształcania ich w rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#PosełStefańskiPiotr">Obywatele Posłowie! Jesteśmy wszyscy pod wrażeniem przebiegu spotkań przedwyborczych, nie tak dawnych przecież. Pod wrażeniem trzeźwego, gospodarskiego, nacechowanego prawdziwą dumą z dorobku, ale też i prawdziwą troską o jego pomnażanie podejścia załóg pracowniczych, przedstawicieli poszczególnych środowisk społecznych, mieszkańców wsi i wyborców w miastach. Ten sam ton brzmiał dziś w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów. Przekonaniu, że idziemy po właściwej drodze towarzyszyło bardzo wyraźne przedstawienie braków i napięć, które nam tę drogę utrudniają; bilansowi aktywów — także stan występujących pasywów. W takim właśnie kreśleniu sytuacji, bardzo otwartym stawianiu spraw, które wymagają rozwiązania, najlepiej wyraża się poczucie siły naszej gospodarki i naszego państwa, zaufanie do twórczych możliwości naszego społeczeństwa. Powinniśmy sobie, obywatele posłowie, życzyć, aby ten ton brzmiał w naszych poselskich dyskusjach, aby towarzyszył nam w całej VII kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#PosełStefańskiPiotr">Przemawiający przed chwilą z tej trybuny posłowie Edward Babiuch i Zdzisław Tomal szeroko ustosunkowali się do społeczno-gospodarczej strony programu rządowego. Ja chciałbym zatrzymać uwagę Wysokiej Izby tylko na dwóch wybranych tematach.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#PosełStefańskiPiotr">Pierwszym z nich jest harmonijność naszego rozwoju. Otóż koncentracja uwagi Rządu na całym szeregu spraw współdecydujących o umacnianiu naszego państwa i o dalszym szybkim rozwoju naszej gospodarki, a więc na produkcji przemysłowej i jej efektywności, na warunkach wzrostu produkcji rolnej, na usprawnianiu procesów inwestycyjnych, na dynamizowaniu handlu zagranicznego, umacnianiu równowagi rynkowej, rozbudowie systemu oświaty, doskonaleniu ochrony zdrowia i innych dziedzin usług niematerialnych, świadczy, w przekonaniu naszego Klubu Poselskiego, o kompleksowości programu rządowego, świadczy o wyraźnie zarysowanym dążeniu, by podstawową cechę naszego rozwoju społeczno-gospodarczego, jaką jest dynamizm, wzbogacać o drugą istotną cechę, którą stanowi harmonijność. Dążenie to uważamy za istotny czynnik natury strategicznej. Dynamizm, z którym nie idzie w parze harmonijność rozwoju, po jakimś czasie wytwarza napięcia, które ograniczają tempo posuwania się naprzód. Zakładając wysokie tempo naszego rozwoju do roku 1980 i dalej w planie perspektywicznym po lata dziewięćdziesiąte, rosnącą wagę powinniśmy przywiązywać do harmonijności jako warunku trwałej dynamiki.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#PosełStefańskiPiotr">Premier Piotr Jaroszewicz mówił o pracach nad 5-letnim planem społeczno-gospodarczym. W naszym przekonaniu, posłów Stronnictwa Demokratycznego, jednym z kluczowych problemów tego planu będzie ustalenie właściwej równowagi, właściwej proporcji pomiędzy na kładami na rozwój produkcji materialnej a nakładami na rozwój całościowo pojętej infrastruktury. Jest to problem makroekonomiczny. Trzeba jednak pamiętać, że przybiera on także konkretną postać w przekroju terenowym. Ujawnia się zwłaszcza w części województw utworzonych w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju. W czasie spotkań przedwyborczych miałem np. możność ewidentnie przekonać się o wyraźnych pozostałościach dysproporcji pomiędzy poziomem produkcji przemysłowej i rolniczej województwa toruńskiego a poziomem infrastruktury komunalnej i usługowej w tym województwie.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#PosełStefańskiPiotr">I jeszcze jeden aspekt. Klub nasz z pełnym zrozumieniem wita inicjatywę ukształtowania nowych resortów gospodarczych. Widzimy w tym następstwo procesu rozrastania się gospodarki narodowej. Zasada harmonijności powinna być respektowana także w kierowaniu i zarządzaniu, a proponowane zmiany wyraźnie tej zasadzie wychodzą naprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#PosełStefańskiPiotr">Drugim tematem, który chciałbym poruszyć jest sytuacja w usługach. W poprzednim pięcioleciu rozwój usług, choć znaczny, bo w ujęciu wartościowym wynoszący 66%, pozostawał jednak w tyle za wzrostem potrzeb społecznych. Z kolei rzeczowy zakres rozwoju usług, a więc liczba zatrudnionych w usługach, liczba zakładów i ilość świadczeń, był mniejszy. Trzeba będzie dokonać dużego wysiłku, aby w obecnym pięcioleciu właśnie ów rzeczowy zakres usług rozszerzyć o zakładane 60%.</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#PosełStefańskiPiotr">Pierwszym krokiem powinno tu być racjonalne wykorzystanie występujących w usługach rezerw. Są one znaczne. Na przykład w rzemiośle, które aktualnie świadczy około 50% usług bytowych, rezerwy wynikające z niepełnego wykorzystania możliwości usługowych i wytwórczych warsztatów szacujemy w skali rocznej na ok. 15 mld zł, a więc blisko 1/3 całego usługowo-produkcyjnego potencjału rzemiosła. Przyczyny takiego stanu rzeczy tkwią w niedostatecznym zaopatrzeniu materiałowym oraz w funkcjonowaniu polityki podatkowej, które nie stwarzają przesłanek do powiększania świadczeń i związanych z tym obrotów.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#PosełStefańskiPiotr">Wypracowana przez PZPR i SD polityka przyniosła wydatną poprawę warunków pracy rzemiosła. Nasze państwo popiera rzemiosło. Obecnie chodzi o to, by praca ponad 180 tysięcy warsztatów rzemieślniczych coraz pełniej i wszechstronniej służyła zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#PosełStefańskiPiotr">Znaczne rezerwy posiada także usługowa spółdzielczość pracy. Jest to przede wszystkim następstwo niepełnego zaopatrzenia materiałowego, a częściowo także braków w zakresie organizacji pracy w zakładach usługowych.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#PosełStefańskiPiotr">Realizując postanowienia XI Kongresu, nasze Stronnictwo w oparciu o konkretne zaangażowanie wszystkich swych członków przystąpiło do przeglądu potrzeb i możliwości usługowych. Chcemy do czerwca br. zebrać wiele, możliwie całość opinii dotyczących zapotrzebowania na różnego rodzaju usługi w poszczególnych miastach i miejscowościach i porównać te opinie z aktualną sytuacją przedstawioną przez administrację terenową i kierownictwo organizacji usługowych, jak też przez bezpośrednio zatrudnionych w usługach pracowników. Zakładamy, że przegląd potrzeb i możliwości usługowych pozwoli uruchomić cały szereg rezerw, a ponadto stworzy punkt wyjścia do weryfikacji i urealnienia części terenowych programów usługowych, jak również do opracowania programów w tych miejscowościach, które programów takich jeszcze nie mają.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#PosełStefańskiPiotr">Dalszy rozwój usług stanowi istotny problem ekonomiczny, zwłaszcza jeśli rozpatrujemy go w kategoriach równowagi rynkowej. W rozwoju usług trzeba jednak dostrzegać także narastający problem społeczny. Ilość traconego w tej sferze czasu i, nazywając rzecz po imieniu, ilość nerwów oraz ilość potrzeb niezaspokojonych — jest poważną rezerwą poziomu i jakości życia naszego narodu. Jakość pracy w sferze usług ma szczególnie duży wpływ na jakość życia. Świadomi tej zależności, nie będziemy szczędzić pracy, by szybko uzyskać liczący się postęp w funkcjonowaniu sfery usług.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#PosełStefańskiPiotr">Wysoki Sejmie! Ważną część exposé Prezesa Rady Ministrów stanowi prezentacja zasad oraz zadań polityki zagranicznej naszego kraju. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pełne poparcie dla polityki Rządu, która łącząc interesy naszego kraju z interesami bratnich krajów wspólnoty socjalistycznej, służąc idei pokojowego współistnienia, umacnia swą aktywnością autorytet Polski w świecie.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#PosełStefańskiPiotr">Wnosząc konkretny wkład w proces odprężenia, wkład tak silnie zaakcentowany w Helsinkach w przygotowaniu i pomyślnym zakończeniu Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy, Polska przyczynia się do przekształcenia odprężenia w proces nieodwracalny.</u>
          <u xml:id="u-21.17" who="#PosełStefańskiPiotr">Fundamentalne znaczenie dla naszego narodu i naszej pozycji ma dalsze pogłębianie przyjaźni i coraz bardziej wszechstronnej — politycznej, gospodarczej i kulturalnej współpracy ze Związkiem Radzieckim — główną siłą wspólnoty socjalistycznej, gwarantującą bezpieczeństwo i pokojowy rozwój ludzkości. Uchwały XXV Zjazdu KPZR powitaliśmy jako nowy, doniosły krok na drodze ku lepszej przyszłości świata.</u>
          <u xml:id="u-21.18" who="#PosełStefańskiPiotr">Wysoki Sejmie! Kierując się programem wypracowanym przez przewodnią siłę narodu — partię, programem akceptowanym przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca br., dysponując tak bardzo powiększonym w ubiegłym pięcioleciu potencjałem gospodarczym, mamy warunki, by jeszcze skuteczniej urzeczywistniać politykę służącą narodowi, służącą naszej socjalistycznej ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-21.19" who="#PosełStefańskiPiotr">Wynikający z tej polityki program działania Rządu uważamy za głęboko słuszny. Będziemy głosować za zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów posła Piotra Jaroszewicza składem Rady Ministrów, który w naszym przekonaniu gwarantuje energiczną i sprawną realizację przedstawionych w programie zadań. Rząd może liczyć na nasze zaangażowane i konsekwentne poparcie na terenie Sejmu, jak i na szerokie poparcie swych poczynań przez ogół członków Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-21.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zenon Komender.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełKomenderZenon">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ruch społeczno-postępowy katolików, reprezentowany przez Koło Poselskie „Pax”, ze sprawdzoną już historycznie konsekwencją przyczyniać się będzie — pod politycznym przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — w codziennym swym działaniu do dalszej aktywizacji ludzi wierzących na rzecz realizacji długofalowego programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Jego kształt został zarysowany w programowym wystąpieniu na VII Zjeździe I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, który stwierdził, że wysiłkiem całego narodu budujemy „humanistyczne społeczeństwo twórczej pracy, które stwarza podstawy dla wszechstronnego i harmonijnego rozwoju człowieka, dla jego pomyślności materialnej, aktywności politycznej, społecznej i kulturalnej”.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełKomenderZenon">Za podstawę tego społeczeństwa uznaj e się trwałą, zdrową moralnie rodzinę. Stąd w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej państwa tak dużą wagę przywiązuje kierownictwo do tworzenia warunków umacniających pozycję rodziny jako podstawowej komórki społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełKomenderZenon">Podstawą egzystencji polskich rodzin i pewności jutra wszystkich obywateli jest przede wszystkim konsekwentnie realizowana przez nasze państwo polityka pełnego i racjonalnego zatrudnienia i ściśle z nią związany system świadczeń socjalnych. W minionym pięcioleciu przybyło 1 850 tys. nowych miejsc pracy w gospodarce uspołecznionej, co wraz z miejscami zwolnionymi przez odchodzących na emeryturę pracowników dało zatrudnienie 3 milionom osób. Przezwyciężone ostatecznie zostały występujące w końcu lat sześćdziesiątych w wielu regionach kraju trudności z zatrudnieniem kobiet i niektórych absolwentów szkół zawodowych. Na każdego poszukującego zajęcia w roku 1975 czekało w Polsce 5 miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełKomenderZenon">Obok poczucia pewności jutra, związanego z realizowaną w Polsce polityką zatrudnienia, istotnym elementem składowym coraz wyższej jakości naszego życia jest zagwarantowany przez uchwały VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej stały wzrost płac realnych i dochodów ludności. Wysoka dynamika płac realnych w ostatnim pięcioleciu wynikała zarówno ze wzrostu wydajności pracy, jak i z regulacji systemów wynagradzania. Na podobnym poziomie kształtowały się wtedy dochody rolników. Poważnym także dorobkiem jest realizacja wieloletniego programu wzrostu rent i emerytur oraz świadczeń na rzecz rodzin wielodzietnych. Tak więc poprawa warunków materialnych objęła w ostatnich latach praktycznie cale społeczeństwo, choć różne grupy społeczne w różnym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełKomenderZenon">Realizacja ambitnego programu podnoszenia dobrobytu społecznego była możliwa jedynie w warunkach dynamicznego wzrostu gospodarczego i odwrotnie, tak wysokie tempo wzrostu gospodarczego mogło być osiągane tylko w pełnym powiązaniu z systematycznym podnoszeniem poziomu życia ludzi pracy i wzmożoną aktywnością całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#PosełKomenderZenon">Osiągane w ostatnich latach wysokie przyrosty produkcji są w znacznej mierze efektem szczególnie aktywnej polityki inwestycyjnej, stałego przekazywania do eksploatacji setek nowych zakładów, wydziałów i obiektów produkcyjnych, i usługowych dających bardzo poważny przyrost zdolności produkcyjnych. Zdolności te jednak, jak to ukazują materiały z II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, nie zawsze są szybko opanowywane i należycie wykorzystane. A wiadomo przecież, że właśnie terminowe opanowywanie produkcji w nowych zakładach jest nie tylko podstawą odpowiedniego zwiększania skali produkcji i usług, ale warunkuje również możliwości szybszego postępu technicznego i organizacyjnego. Chodzi tu również o zmniejszenie zamrożenia nakładów inwestycyjnych w zbudowanych, lecz nie w pełni wykorzystanych zakładach.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#PosełKomenderZenon">Jak wynika z danych przytaczanych w publikacjach na ten temat, w wyniku wydłużenia okresów osiągania projektowanych zdolności produkcyjnych w przemyśle w latach 1971–1974, gospodarka nasza straciła około 24 miliardy złotych w wyniku nie uzyskanej produkcji. Obliczenia wykazują, że skrócenie tych okresów o jeden tylko miesiąc przyniosłoby gospodarce w 1974 roku około 6 miliardów złotych dodatkowej produkcji przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#PosełKomenderZenon">W toku społecznej debaty nad problemami uruchamiania rezerw, jaka toczy się w nawiązaniu do uchwał VII Zjazdu partii i II Plenum KC, padają stwierdzenia, że obok uzyskania projektowanej ilości i wartości produkcji poważne znaczenie gospodarcze ma szybkie osiągnięcie jakościowych parametrów techniczno-ekonomicznych. Jest to problem szczególnej doniosłości zwłaszcza obecnie, kiedy punkt ciężkości rozwoju naszej gospodarki przesuwa się coraz bardziej na jakościowe aspekty i czynniki produkcji, na wzrost jej ekonomicznej efektywności.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#PosełKomenderZenon">Generalnie chodzi tu o uzyskiwanie jak najwyższych efektów z ponoszonego przez całe społeczeństwo wysiłku inwestycyjnego. Problem ten będzie jeszcze bardziej istotny w bieżącym pięcioleciu, kiedy to mamy zainwestować ponad 2 600 miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#PosełKomenderZenon">Wysoka Izbo! Gospodarka polska coraz pełniej włącza się do międzynarodowego podziału pracy, a szczególnie coraz szersza jest nasza współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#PosełKomenderZenon">Zacieśniająca się polsko-radziecka współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna jest konkretnym wyrazem wspólnoty dążeń do celów socjalistycznych oraz jedności politycznego działania obu państw i narodów. Oceniając te działania, I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek mógł z trybuny XXV Zjazdu KPZR stwierdzić, że w ostatnich latach współpraca polsko-radziecka rozwijała się szerzej, że wzbogaciła się o nowe treści również dzięki coraz bardziej rozległym stosunkom gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#PosełKomenderZenon">Pomyślny rozwój naszego kraju jest ściśle związany z konsekwentnym działaniem na rzecz umacniania bezpieczeństwa i pokoju w Europie i w świecie, na rzecz odprężenia i rozszerzenia współpracy gospodarczej i kulturalnej między państwami o odmiennych ustrojach.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#PosełKomenderZenon">Polska społeczność ma jednoznaczny pozytywny stosunek do procesu odprężenia w Europie. W zakresie politycznym oznacza to czerpanie z odprężenia i rozwijanych w jego klimacie kontaktów takich wartości, które mogą umocnić, pogłębić i przyspieszyć dynamikę rozwojową ustroju socjalistycznego Polski Ludowej. Natomiast odrzucamy takie sugestie, które obiektywnie zmierzają do osłabienia lub deformacji tego rozwoju. W zakresie duchowym chcemy być otwarci na wszystkie wartości kulturowe świata, lecz musimy pozostawać czujni na próby eksportu do Polski wszelkiego rodzaju anty wartości, od dyskretnych form propagowania jednowymiarowej, czysto konsumpcyjnej postawy życiowej, po brutalną apoteozę gwałtu lub rozwiązłości.</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#PosełKomenderZenon">Powinniśmy być nieprzejednani wobec wszelkich prób osłabienia moralno-politycznej jedności naszego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#PosełKomenderZenon">Wysoka Izbo! W dzisiejszym wystąpieniu Premier Piotr Jaroszewicz stwierdził, że w tym pięcioleciu, a zwłaszcza w jego pierwszym okresie, trzeba będzie przy realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego pokonać wiele napięć i trudności, które wynikają ze skutków dwóch kolejnych mniej urodzajnych lat w rolnictwie, z wysokiego poziomu inwestycji, z konieczności zrównoważenia znacznie zwiększonej ponad plan siły nabywczej ludności, a także z konieczności terminowego spłacania zaciągniętych kredytów oraz uzyskiwania — w mniej korzystnej dla nas sytuacji na rynkach kapitalistycznych — niezbędnych środków na dalszy wzrost importu.</u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#PosełKomenderZenon">Jednak nad zjawiskami, które komplikują rozwój naszej gospodarki, górują czynniki pozytywne, optymistyczne. O pełnym ich uruchomieniu, o wykorzystaniu stworzonych dotychczas możliwości rozwoju i o tworzeniu nowych, jakościowo wyższych, decyduje zawsze ludzka aktywność i inicjatywa, coraz lepsza praca i właściwe rozumienie interesu własnego i społecznego. Wyzwalaniu tej największej rezerwy służyć muszą odpowiednio sprzężone bodźce i mechanizmy ekonomiczne oraz coraz bogatsze działania ideowo-wychowawcze, sprowadzające do niezbędnego zakresu administracyjny system zarządzania. W ogólnospołecznym działaniu ideowo-wychowawczym jest również miejsce dla duszpasterskiej akcji kościoła, dla współdziałających z ruchem społecznie postępowym księży. Cechą postawy światopoglądowej katolicyzmu jest bowiem podkreślenie, że nie należy przeciwstawiać spraw trudnych sprawom dającym szczęście osobiste. Oznacza to zdolność do kształtowania wysokiej rangi ofiarności w życiu społecznym. Ukazywanie tej właśnie potrzeby i obowiązku skutecznego służenia ludziom bliźnim coraz szerzej ugruntowuje się w działalności duszpasterskiej, którą wielu duchownych wiąże z określonym kontekstem potrzeb Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#PosełKomenderZenon">W naszym przekonaniu, wobec nacisku potrzeb i postaw konsumpcyjnych, występujących równolegle z ogromnymi zadaniami, jakie mamy do wykonania — twórczą atmosferę życia publicznego można osiągnąć tylko przez zapewnienie jednoczesności wzrostu poziomu materialnego naszego życia i aktywności sił duchowych narodu w ramach demokracji socjalistycznej. Jest to problem o wymiarach ogólnospołecznych, zadanie ważne patriotycznie i socjalistycznie, które wymaga aktywnej, dynamicznej roli katolików w życiu państwa.</u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#PosełKomenderZenon">Jesteśmy przekonani, że jednym z naszych obowiązków jest dostatecznie wczesne sygnalizowanie i przedkładanie partii pełniącej przewodnią rolę polityczną potrzeb, które w ramach rozwoju socjalizmu — w naszym przekonaniu — trzeba zaspokajać. Mówimy tu o potrzebach, które z natury rzeczy widzi sojusznik o światopoglądzie chrześcijańskim.</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#PosełKomenderZenon">Z zadowoleniem wysłuchaliśmy oświadczenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie stosunków między kościołem i państwem oraz w sprawie umacniania jedności ideowo-moralnej naszego narodu, opierającej się na współdziałaniu wszystkich obywateli, niezależnie od zróżnicowania światopoglądowego. Z optymizmem patrzymy także na docenienie przez hierarchię kościoła katolickiego tego właśnie fragmentu exposé Premiera.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#PosełKomenderZenon">Wysoki Sejmie! Ogólnonarodowa debata i wyniki wyborów potwierdziły raz jeszcze pełne poparcie całego społeczeństwa dla realizacji wytyczonego przez VI Zjazd i rozwiniętego przez VII Zjazd PZPR programu wszechstronnego rozwoju naszej gospodarki, systematycznego polepszania materialnych i kulturalnych warunków życia wszystkich Polaków, budowania siły naszego państwa, pogłębiania związków i współdziałania Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi państwami socjalistycznymi, dla pokojowej polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#PosełKomenderZenon">Dzisiejsze exposé Prezesa Rady Ministrów określiło konkretny program Rządu, zmierzający do jak najskuteczniejszego wprowadzania w najbliższych latach w życie tych zasad.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#PosełKomenderZenon">Koło Poselskie „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, program ten w pełni popiera.</u>
          <u xml:id="u-23.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PosełMorawskiKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez obywatela Premiera program działalności Rządu wyraża kontynuację sprawdzonej przez życie strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju. Podstawą tego programu był i jest systematyczny i wszechstronny wzrost poziomu życia społeczeństwa, a jednocześnie dynamiczny rozwój naszej gospodarki, naszego potencjału przemysłowego. Ten kierunek działania, wysuwający na pierwszy plan sprawę człowieka, jako wyraz urzeczywistniania socjalizmu i właściwego, pojmowania zobowiązań z niego wynikających, jest — jak przekonaliśmy się w ostatnich latach — podstawową dźwignią aktywności społecznej. Pragnę podkreślić, że źródłem tego powszechnego poparcia dla polityki dynamicznego rozwoju jest przede wszystkim fakt, iż filozofia społeczna leżąca u podstaw tej strategii wychodzi naprzeciw odczuciom i potrzebom społeczeństwa polskiego, realizując najlepiej nasze narodowe aspiracje, a także zbieżna jest z tymi wartościami, które dla Polaków są szczególnie drogie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PosełMorawskiKazimierz">Mając świadomość wielkiego i wszechstronnego dorobku uzyskanego w minionym pięcioleciu, musimy dziś przede wszystkim jak najlepiej i efektywniej te wszystkie wartości, które nagromadziliśmy w ostatnich latach, utrwalić i wykorzystać dla osiągnięcia zamierzonych ambitnych celów. Jest to tym ważniejsze, że otwartość programu na najbliższe pięć lat stwarza szansę przekraczania planowanych zadań, a więc szansę szybszego posuwania się naprzód w naszym rozwoju społeczno-gospodarczym. Jedną z głównych dróg prowadzących do osiągania tego zadania jest powszechne działanie na rzecz wyższej jakości pracy jako podstawy wyższej jakości życia.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PosełMorawskiKazimierz">Musimy dokonać poważnych przeobrażeń w świadomości społecznej, aby jej rozwój dotrzymywał kroku przemianom i postępowi w rozwoju gospodarczym. W centrum uwagi musimy postawić sprawę obywatelskiego i społecznego wychowania. Wiele jest w tej dziedzinie do zrobienia dla wszystkich, którzy poczuwają się do odpowiedzialności, by sprawę polską posuwać naprzód, razem, wspólnym wysiłkiem rządzących i rządzonych.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Polityka wychodzenia naprzeciw potrzebom socjalno-bytowym ludności przynosi w rezultacie coś więcej niż zaspokojenie aktualnych potrzeb, powoduje ona bowiem powstawanie potrzeb nowych. Jest to zjawisko nieodłączne od podnoszenia poziomu życia materialnego i duchowego. Uwzględnia je nasza polityka społeczno-gospodarczego rozwoju zakreślona na najbliższe pięciolecie. Jednak nie wszystkie potrzeby można już teraz w pełni zaspokoić, ważne jest jednak to, że Rząd nie mówi o niesłuszności potrzeb, które przekraczają aktualne możliwości ich zaspokojenia. Chodzi więc o to, aby na tle rosnącego ciśnienia potrzeb społecznych, które rozbudzone zostały polityką dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego — powszechniejsza była świadomość i zrozumienie, iż mogą powstać warunki dla ich urzeczywistnienia, gdy każdy Polak postawi sobie większe wymagania w swej codziennej pracy. Klucz więc do realizacji tych potrzeb i pragnień leży zarówno w coraz lepszej organizacji pracy, jak i w postawach ideowych i moralnych naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#PosełMorawskiKazimierz">Założeniem programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, przedstawionego tu dziś przez Premiera, jest troska zarówno o zabezpieczenie odpowiedniego poziomu dóbr materialnych pozwalających dostatniej żyć, jak i o dobra kulturalne pogłębiające i bogacące duchową sferę życia. Wszechstronny rozwój kultury jest niezbędną przesłanką w procesie osiągania humanistycznych celów nakreślonego programu działania. Kultura jest dobrem, którego udział w życiu społeczeństwa jest miernikiem jego zaawansowania na drodze rozwoju cywilizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#PosełMorawskiKazimierz">Chciałbym w tym miejscu podkreślić, że chrześcijaństwo, a w szczególności kościół katolicki, odegrało w dziejach ogromną rolę kulturotwórczą we wszystkich dziedzinach, rolę wzbogacającą dorobek ludzkości. Pragniemy, aby wartości chrześcijańskie były żywe i oddziaływały konstruktywnie na rzecz wszechstronnego rozwoju naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! U założeń programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju — przedstawionego w przemówieniu Premiera — leży stworzenie jak najkorzystniejszych warunków do wszechstronnego zaspokajania duchowych i materialnych potrzeb człowieka, a więc także i rodziny, która kształtuje osobowość młodych pokoleń Polaków. Od jakości życia rodzinnego zależy jakość życia całego naszego narodu. Dlatego też stworzenie rodzinom najkorzystniejszych warunków bytowania, zabezpieczenie im wszechstronnej pomocy jest przedmiotem uwagi i troski państwa. W ostatnich latach w naszym kraju zrobiono wiele, aby wyjść naprzeciw potrzebom rodziny, aby stworzyć wokół spraw jej dotyczących jak najprzychylniejszy klimat.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#PosełMorawskiKazimierz">W tym miejscu pragnę podkreślić, że rodzina jest przedmiotem nieustającej troski także i kościoła. W swej codziennej pracy kościół poświęca wiele uwagi umacnianiu rodziny, kształtowaniu w niej ducha wspólnoty i odpowiedzialności oraz utrwalaniu wartości moralnych w budzeniu przez nią wrażliwości na sprawy drugiego człowieka, całej naszej narodowej wspólnoty.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#PosełMorawskiKazimierz">Na tym tle pragnę zaakcentować szczególne znaczenie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, o czym mówił w dzisiejszym wystąpieniu obywatel Premier. Mieszkanie bowiem koncentruje te elementy życia ludzkiego, które służą jego rozwojowi duchowemu. Posiadanie odpowiedniego mieszkania umacnia fundamenty życia rodzinnego, zachęca do posiadania potomstwa, stwarza lepsze warunki do wychowania dzieci. Mieszkanie jest miejscem wspólnych rodzinnych przeżyć o wysokich wartościach kulturowych, miejscem regeneracji fizycznej i duchowej. W życiu człowieka mieszkanie odgrywa więc ogromną rolę, umożliwiając mu lepsze wykonywanie zadań zawodowych i społecznych, pozwala lepiej i szczęśliwiej żyć. Program budownictwa mieszkaniowego, tak jak cały program przyjęty na VII Zjeździe PZPR, jest otwartym programem. Czym zamknie się on za kilka lat — zależne jest od pracy, aktywności i gospodarności całego społeczeństwa, od znalezienia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Nie trzeba przekonywać, że pokój, a w szczególności system współistnienia pokojowego i bezpieczeństwa w Europie stwarza naszemu krajowi optymalne warunki dynamicznego rozwoju. Wszystko wskazuje, że zarówno sytuacja wewnętrzna w naszym kraju, jak i sytuacja w Europie i w świecie sprzyjają realizacji naszych ambitnych planów narodowych. Chciałbym podkreślić w szczególności to, że szansę, jaką stwarza w tej dziedzinie odprężenie w stosunkach między Wschodem a Zachodem umiemy dla sprawy polskiej najlepiej wykorzystać. Służąc konsekwentnie umacnianiu naszych więzi i współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, mając znaczne osiągnięcia w polityce wewnętrznej, staliśmy się ważnym czynnikiem w budowie pokojowego współistnienia, w kształtowaniu polityki pokoju, bezpieczeństwa i współpracy.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#PosełMorawskiKazimierz">Jest więc przedmiotem uzasadnionej satysfakcji i dumy Polaków zarówno w kraju, jak i tych, mieszkających poza granicami, iż rezultaty strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego poważnie umocniły pozycję, autorytet i znaczenie Polski w świecie.</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#PosełMorawskiKazimierz">Polska była jednym ze współinicjatorów polityki współistnienia i odegrała poważną rolę w doprowadzeniu do jej sukcesu w postaci uchwalonej w Helsinkach Wielkiej Karty 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#PosełMorawskiKazimierz">Pokoju. Jest charakterystyczne, że właśnie w Helsinkach doszło do porozumienia w zasadniczych sprawach między Polską i Republiką Federalną Niemiec. Zawarcie i ratyfikacja tych porozumień jest nie tylko sukcesem naszej polityki zagranicznej i ma ważne znaczenie dla przezwyciężenia złej przeszłości w stosunkach polsko-zachodnioniemieckich, ale stanowi też ważny etap w budowaniu w Europie systemu bezpieczeństwa i pokoju. Polska doprowadziła także do nawiązania stałych kontaktów z Watykanem, co stanowi dla katolików w naszym kraju przedmiot satysfakcji.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Pogrudniowa polityka, niezłomnie i konsekwentnie realizowana pod przewodnictwem Edwarda Gierka, zorientowana na człowieka i jego potrzeby duchowe i materialne, na kształtowanie dobrego klimatu społecznego, na umacnianie patriotycznej jedności, tolerancji i poszanowania tych wartości, które są drogie różnym odłamom społeczeństwa — zaowocowała, owocuje coraz aktywniejszym poparciem szerokich kręgów naszego społeczeństwa dla polityki PZPR, a także pozytywnymi przemianami, jakie się dokonały i dokonują w świadomości i postawach także i tych, którzy stali poprzednio biernie na uboczu naszego życia społecznego. Zyskała na tym Polska. Zwiększyły się zasoby energii społecznej zaangażowane w urzeczywistnianie programu rozwoju kraju, który jest przecież sprawą wszystkich Polaków. W tym kontekście podkreślić należy pozytywny wpływ na klimat naszego życia społecznego obecnego stanu stosunków między kościołem a państwem. Cechuje je bowiem realizm, tolerancja, wzajemne poszanowanie. Cieszymy się z osiągniętych w tej dziedzinie rezultatów. Jest to możliwe, gdyż budowane są one w poczuciu wspólnej troski o dobro nadrzędne, jakim jest sprawa polska. Dobro to zawsze było, jest i będzie siłą jednoczącą wszystkich Polaków w służbie dla swej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#PosełMorawskiKazimierz">Episkopat polski w ostatnim okresie dawał wyraz pragnieniu i dobrej woli w kontynuowaniu procesu harmonijnego i pomyślnego kształtowania stosunków między kościołem a państwem. Nie można też nie podkreślić, iż hierarchia kościoła katolickiego dawała wyraz publicznie temu, iż kieruje się duchem odpowiedzialności za wspólne dobro kraju i nie jest jej obojętna ogólna sytuacja narodu oraz atmosfera spokoju i ładu, a także troska o poszanowanie wspólnego dobra. Opinia katolicka w Polsce przyjęła z zadowoleniem powyższe treści. Pragnę więc podkreślić niezbędność kontynuowania tego właśnie korzystnego i dla kościoła, i dla państwa postępowania i rozwiązywania spraw w klimacie i w atmosferze, którą do życia naszego kraju wniósł całokształt polityki realizowanej po grudniu 1970 roku. Działanie w tym właśnie kierunku potwierdził w dzisiejszym przemówieniu obywatel Premier, co na pewno odbije się pozytywnym i szerokim echem w najszerszych kręgach ludzi wierzących w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#PosełMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek w toku kampanii przedzjazdowej stwierdził: „Podstawą polityki naszej partii, ważnym źródłem wielkiego dorobku władzy ludowej jest przyjęcie założenia, że socjalistyczną Polskę buduje cały naród, partyjni i bezpartyjni, wszyscy obywatele, niezależnie od ich położenia socjalnego i stosunku do religii, wszyscy Polacy, których łączy umiłowanie kraju i akceptacja socjalistycznej drogi rozwoju”. Słowa powyższe traktujemy jako wyraz uznania i zachęty dla ludzi bezpartyjnych, dla chrześcijan, którzy współdziałają w ramach Frontu Jedności Narodu w stwarzaniu jak najlepszych warunków i możliwości dla dynamicznego dźwigania Polski wzwyż. Słowa te są dla nas i skupionych wokół Stowarzyszenia środowisk nie tylko zachętą, ale także ważnym zobowiązaniem.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#PosełMorawskiKazimierz">Dlatego też Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia programowi działania Rządu, który przedstawił Sejmowi obywatel Premier, a także dla proponowanego składu nowego Rządu.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełZabłockiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wysłuchaliśmy z uwagą przedstawione Sejmowi exposé Prezesa Rady Ministrów, zawierające program działania Rządu na najbliższe lata. Będą to lata najbliższego planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#PosełZabłockiJanusz">Z aprobatą przyjmujemy zasadnicze założenie leżące u podstaw rządowego programu — to mianowicie, że chce on kontynuować i doskonalić pogrudniową strategię rozwoju społeczno-gospodarczego. Strategia ta w latach 1971–1975 generalnie się sprawdziła, choć nie bez pewnych napięć i trudności w ostatnich latach planu. Ogólnie biorąc, można jednak powiedzieć, że okres minionego pięciolecia był okresem wzrostu ekonomicznego oraz osiągnięć gospodarczych i socjalnych tak znaczonych, jak żaden poprzedni w całej historii Polski Ludowej. Rejestr tych pozytywnych osiągnięć jest zbyt znany, by należało go obecnie przytaczać.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#PosełZabłockiJanusz">Nie ulega wszakże wątpliwości, że kontynuacja dotychczasowego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego i realizacja nakreślonych w exposé Prezesa Rady Ministrów zadań w rozpoczynającej się pięciolatce odbywać się będzie w warunkach mniej korzystnych i obfitujących w większe trudności niż to było w okresie poprzednim. O niektórych z nich była już w exposé mowa. Należą do nich: rozpoczynający się deficyt siły roboczej na rynku pracy, napięcia w sferze inwestycji, trudności w zaopatrzeniu ludności, brak równowagi rynkowej, wreszcie niekorzystne zjawiska w handlu zagranicznym. Stwarza to sytuację, w której wykonanie założonych planem zadań będzie się musiało dokonywać w warunkach większego napięcia wysiłku, w warunkach zwiększonej mobilizacji sił i środków, przy zastępowaniu metod ekstensywnych intensywnymi.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#PosełZabłockiJanusz">Debata dzisiejsza nie jest dyskusją nad planem 5-letnim, która dopiero nastąpi. Dlatego uwagi moje ograniczą się do wybranych zagadnień, w których jako członkowie Koła Poselskiego „Znak” czujemy się w obowiązku wy razić nasz punkt widzenia.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PosełZabłockiJanusz">Zagadnienie pierwsze dotyczy sytuacji na rynku pracy. Jak wynika z ogłoszonych liczb, w latach 1976–1980 zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej zwiększy się tylko o 1 min 100 tys. osób, przyrost jego będzie więc o około 800 tys. mniejszy niż w pięcioleciu poprzednim. Zaczyna się na tym tle rysować deficyt siły roboczej, szczególnie dotkliwie odczuwany w pozaprzemysłowych działach gospodarki, co utrudnia zwłaszcza rozwój usług. Należy przy tym uwzględnić, że tradycyjne rezerwy, odnoszące się do zatrudnienia kobiet, są już na wyczerpaniu. Pod względem wskaźnika aktywności zawodowej kobiet Polska znajduje się już od dawna w czołówce światowej i dalsze podnoszenie tego wskaźnika mogłoby się odbywać za cenę rosnących kosztów społecznych.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PosełZabłockiJanusz">Ta sytuacja jest odbiciem niepokojącego trendu demograficznego w naszym społeczeństwie, który będzie się utrzymywał i nadal. Nie należy zbyt wiele nadziei łączyć z przejściową poprawą, związaną w łatach najbliższych z tzw. echem demograficznym. Prognozowany na te lata wyż nowo zawieranych małżeństw, jak również oczekiwana w związku z tym poprawa wskaźnika urodzeń, przypadają bowiem w szczególnie niekorzystnym okresie — okresie ostrego deficytu mieszkaniowego. Nie mogą więc dać spodziewanych efektów.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#PosełZabłockiJanusz">W tej sytuacji sprawą naglącą staje się szukanie i wykorzystanie wszelkich rezerw siły roboczej. Mówił o tym obszernie obywatel Premier. Wśród różnych innych jej źródeł zwrócić należałoby uwagę na to, które kry je się w szerszym niż dotąd zatrudnieniu pracowników emerytowanych, co wymagałoby zrewidowania wielu ograniczeń w dotychczasowych przepisach. Ale są to tylko środki doraźne. Perspektywiczne rozwiązanie tego zagadnienia wymagałoby energiczniejszego podjęcia przez Rząd, w trosce o przyszłość, aktywnej polityki ludnościowej. Doceniamy te wszystkie decyzje Sejmu i Rządu podjęte po roku 1970, które wychodzą naprzeciw potrzebom młodych małżeństw, pracującej matce czy rodzinom wielodzietnym. Nie wystarczają one wszakże jeszcze, w naszym odczuciu, na to, by uruchamiane na ich podstawie bodźce potrafiły powstrzymać ów niepokojący, długofalowy trend zniżkowy urodzeń. Potrzebne jest — co już postulowaliśmy — zharmonizowanie wszystkich instrumentów polityki ludnościowej w jeden spójny system, preferujący rodziny o więcej niż dwojgu dzieciach. Należałoby również, co wielokrotnie powtarzaliśmy, ponownie zbadać społeczne skutki działania ustawy o przerywaniu ciąży z 27 kwietnia 1956 r. i jej przepisów wykonawczych, a z badań tych wyciągnąć śmiało wszystkie konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PosełZabłockiJanusz">Inne zagadnienie to sprawa aktualnego stanu i przyszłości naszego rolnictwa. Zjawiskami niepokojącymi są: nadmierny odpływ młodzieży z rolnictwa, starzenie się ludności wiejskiej, spadek produkcyjności wielu gospodarstw i masowe przekazywanie ziemi państwu. Kolejce tych, którzy chcą oddać ziemię państwu za rentę, trzeba przeciwstawić kolejkę tych, którzy chcą ziemię wziąć i zagospodarować, chcą w nią włożyć swoją ciężką pracę i związać z nią swą przyszłość. Tacy ludzie jeszcze na polskiej ziemi są, trzeba ich tylko przekonać, że mają szanse, przekonać konkretną, jasną i stałą polityką rolną. Fundamentem takiej polityki stało się stwierdzenie Konstytucji, że Polska Rzeczpospolita Ludowa „otacza opieką indywidualne gospodarstwa rolne pracujących chłopów”.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#PosełZabłockiJanusz">Rolnictwo polskie będzie miało jeszcze przez długi czas, nawet w fazie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, charakter wielosektorowy. Wśród innych sektorów istotną rolę powinien mieć nadal sektor indywidualny, który w tym celu musi być przez państwo nadal dowartościowany. Wymaga to przede wszystkim upełnorolnienia gospodarstw indywidualnych, ich modernizacji i wyposażenia w środki techniczne. W wyniku takiej polityki wytworzy się sektor wysoko towarowych gospodarstw chłopskich, gospodarstw powiązanych z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych i kooperacyjnych, sektor, który pod wpływem polityki państwa stosować będzie intensywne i racjonalne metody produkcji.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PosełZabłockiJanusz">W sytuacji napiętych i trudnych zadań, jakie stoją przed naszym krajem w okresie najbliższych lat, tym większego znaczenia nabiera jedność i zwartość naszego narodu. Patriotyzm polski, który nie zawiódł tylokrotnie w naszych dziejach w tragicznych momentach zagrożenia narodu pozostaje i dziś wielką i decydującą rezerwą psychologiczną.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#PosełZabłockiJanusz">Na tym właśnie gruncie może i powinno nastąpić dalsze zbliżenie władzy i społeczeństwa. Trzeba by umacniało się w powszechnym odczuciu przekonanie, że tym co je łączy jest troska o dobro narodu. Oznacza to naprzód troskę, by w dzisiejszym świecie, ulegającym szybkim przemianom, a zarazem kurczącym się wskutek postępu technicznego, uniformizacji kultury, gęstnienia więzi ekonomicznych i politycznych, zachować tożsamość naszego narodu, jego własne oblicze, w którym wyraża się całe dziedzictwo jego przeszłości, tak bogate w wartości kulturalne i duchowe.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#PosełZabłockiJanusz">Każde nowe świadectwo, że te drogie wszystkim Polakom wartości są respektowane i darzone szacunkiem w polityce państwa stanowi krok na drodze integracji narodu z jego przywódcami, zbliża społeczeństwo i władze. Tym co dalej łączy — jest troska, by przez przyspieszony rozwój naszego kraju zabezpieczyć jego niepodległość i suwerenność, uzdolnić go do tego, by w wielkim współzawodnictwie, trwającym między narodami, zająć mógł właściwe, godne siebie miejsce.</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#PosełZabłockiJanusz">Naród nasz jest przy tym dostatecznie dojrzały, by rozumieć, że nikt nas w realizacji tego celu nie zastąpi i możemy liczyć tylko na siebie, że przyszłość Polski i jej miejsce w święcie zależeć będzie tylko i wyłącznie od nas, od samych Polaków, od sił, jakie zdolni będziemy z siebie wydobyć, a także od naszej umiejętności porozumienia między sobą i postawienia ponad to wszystko co nas dzieli nadrzędnego dobra wspólnej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#PosełZabłockiJanusz">Oczekiwania korzystnego w tym względzie rozwoju budzą się w nas, gdy czytamy, że Polska Rzeczpospolita Ludowa, jako państwo dyktatury proletariatu, stopniowo, w miarę postępu w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, przekształcać się będzie w państwo ogólnonarodowe.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#PosełZabłockiJanusz">Wysoka Izbo! W kraju takim jak Polska, którego historia i kultura związane są od wieków z kościołem katolickim, a obywatele wierzący stanowią większość narodu, ów proces przechodzenia państwowości naszej ku formom państwa ogólnonarodowego nie może odbywać się z ominięciem problemu, jakim jest właściwe i trwałe unormowanie stosunków wzajemnych państwa z kościołem. Sprawa stosunków między kościołem i państwem od samego początku stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania Koła Poselskiego „Znak”. Za tę sferę spraw czujemy się, jako katolicy i obywatele, w szczególnym stopniu odpowiedzialni.</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#PosełZabłockiJanusz">Dlatego też z uznaniem i nadzieją przyjęliśmy przed laty zapowiedź nowego pogrudniowego kierownictwa państwa, że Rząd dążyć będzie do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Nie zawiedliśmy się. Doceniamy też to wszystko, co na tym odcinku zostało dotąd zrobione. Dzisiejsze potwierdzenie przez Prezesa Rady Ministrów, że polityka ta będzie kontynuowana — spotka się w społeczeństwie katolickim z żywym i pozytywnym oddźwiękiem. Jesteśmy jednak przy tym świadomi, że normalizacja jest procesem złożonym i wymagającym od obu stron wciąż wiele dobrej woli, wytrwałości i czasu.</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#PosełZabłockiJanusz">Tematykę normalizacji podejmowaliśmy w tej Izbie w poprzednich kadencjach wielokrotnie. Proszę pozwolić, że powrócę do przemówienia wygłoszonego w imieniu Koła Poselskiego „Znak” w dniu 14 grudnia 1973 roku. Mówiąc o normalizacji, zwróciliśmy wówczas uwagę, że nie może się ona ograniczać jedynie do unormowania statusu kościoła i instytucji w państwie socjalistycznym. Jest to na pewno konieczne, ale niewystarczające. Jeżeli normalizacja ma być nie powierzchowna, lecz trwała, musi w kraju takim jak Polska, podjąć również i uregulować drugi problem, który ma u nas ogromny społeczny zasięg i poważne znaczenie dla jedności naszego narodu — sytuację wierzącego obywatela w państwie socjalistycznym. Nie chodzi tu o jego status formalno-prawny, bo ten jest na gruncie przepisów Konstytucji wystarczająco unormowany, ale o sytuację faktyczną, o rzeczywistą możliwość korzystania z zagwarantowanej przez Konstytucję równości obywatelskich praw i obowiązków. Chodzi — krótko mówiąc — o to, by wierzący obywatel w naszym kraju przestał odczuwać wokół siebie często jeszcze atmosferę nieufności. I by we własnych doświadczeniach praktycznych dnia powszedniego znajdował potwierdzenie autorytatywnych oświadczeń przywódców partii, że osobiste przekonania światopoglądowe czy praktyki religijne nie mają wpływu na wartościowanie ludzi, na różnicowanie ich praktycznych możliwości dostępu do wszystkich rodzajów wykształcenia, awansu w pracy zawodowej i obejmowania stanowisk kierowniczych, że nie ograniczają one również nikomu udziału w twórczości naukowej i kulturalnej czy w działalności publicznej.</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#PosełZabłockiJanusz">Chodzi też o to, by zorganizowane działanie społeczne i polityczne katolików świeckich nie zamykało się w formach symbolicznych, ale nabierało charakteru rzeczywistego uczestnictwa w życiu publicznym naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#PosełZabłockiJanusz">Tezy te wypowiedziane przed przeszło dwu laty wzbudziły wówczas w tej sali polemikę. Spotkały się również ze sceptycyzmem i oporami niektórych środowisk katolickich. Od tego czasu jednak szereg spraw zaczęło się zmieniać na lepsze. Sądzę, że dziś w świetle dalszego rozwoju stosunków kościoła z państwem stanowisko naszego Koła będzie rozumiane lepiej.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#PosełZabłockiJanusz">Równocześnie twierdziliśmy i nadal twierdzimy, że sens normalizacji nie powinien być sprowadzony jedynie do jej aspektu negatywnego, a więc do unikania napięć i społecznych szkód. Zawierają się w normalizacji również pozytywne szanse społecznych korzyści.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#PosełZabłockiJanusz">Obserwując od wielu lat z bliska sferę stosunków między kościołem i państwem, umacniamy się w przekonaniu, że w okresie pogrudniowym po raz pierwszy w naszej powojennej historii rysuje się szansa nadania relacjom kościoła z socjalistycznym państwem nowej jakości: ich przejścia od fazy konfrontacji czy w najlepszym razie biernego współistnienia — w fazę pozytywnego współdziałania na szerokim polu wyznaczonym troską o dobro człowieka i narodu.</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#PosełZabłockiJanusz">Gdy rzucimy okiem wstecz, dostrzeżemy, że w najtrudniejszych nawet okresach wzajemnych napięć istniała zawsze dla państwa i kościoła pewna sfera spraw, które uznawane były za wspólne i nie podlegające dyskusji; były to sprawy, w których decydował nadrzędny interes narodu, polska racja stanu. Otóż rozwój doktryny i świadomości kościoła po Soborze Watykańskim II, a także przykład postawy samego Papieża Pawła VI dostarczają przesłanek i zachęty do tego, by zakres owego pozytywnego współdziałania w Polsce, wymaganego dobrem człowieka i narodu, utrwalić i poszerzyć. Istnieją bowiem szerokie obszary, w których działania państwa i kościoła, kierowane ku temu samemu społeczeństwu, zamiast się zwalczać czy ze sobą rywalizować, mogłyby się owocnie uzupełniać i wzajemnie wspierać. Dotyczy to przede wszystkim szeroko rozumianej sfery wychowania, zwłaszcza młodego pokolenia, formowania osobistej uczciwości i odpowiedzialności w wypełnianiu obowiązków wobec innych ludzi, wobec rodziny, pracy zawodowej i państwa. Dotyczy formowania postawy etycznej człowieka, kształtowania moralności społecznej.</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#PosełZabłockiJanusz">Ze swej strony jako Koło Poselskie „Znak” pragniemy na miarę naszych możliwości z tymi procesami zbliżenia współdziałać. Chcemy współdziałać nie w charakterze pośredników, wobec bowiem bezpośrednich stosunków Rządu z Episkopatem i Stolicą Apostolską — nie ma takiej potrzeby, ale przez kształtowanie sprzyjającej tym procesom opinii, a także przez pobudzanie i ukierunkowanie szerszego, konstruktywnego udziału katolików w życiu społecznym naszego kraju. Niezapomniany Papież Jan XXIII napisał w jednej ze swoich encyklik o społecznej nauce kościoła, że „nie można lepiej dowieść słuszności i skuteczności tej nauki, jak ukazując, że można według jej wskazań rozwiązywać aktualne trudności”. Chcielibyśmy przyjąć te słowa za dewizę naszej działalności. Wymaga to umiejętności takiego stosowania tych zasad do rzeczywistych problemów współczesnego życia i do codziennych spraw człowieka, by mogły one ukazać w pełni właściwe sobie walory, swoją rolę społecznie-pożyteczną i twórczą.</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#PosełZabłockiJanusz">Koło Poselskie „Znak”, w imieniu którego przemawiam, weszło już w 20 rok swego istnienia. Powstało ono po październiku 1956 r. jako sejmowa reprezentacja szerszego nurtu opinii katolickiej, w którym połączyły się różne środowiska i tradycje, a który ożywiony był wolą chrześcijańskiej obecności w życiu socjalistycznej Polski. Obecności tej, na miarę naszych możliwości, staraliśmy się dawać wyraz w ciągu minionych kadencji. Pragniemy kontynuować ją również dalej.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#PosełZabłockiJanusz">Jesteśmy przekonani, że nie może być ona jedynie zjawiskiem przejściowym i taktycznym, właściwym wczesnej fazie budowy socjalizmu, że powinna utrwalać się i rozwinąć w fazie wyższej, proklamowanej przez ostatni VII Zjazd PZPR, w fazie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#PosełZabłockiJanusz">W ciągu swego istnienia, na przestrzeni bez mała 20 lat, w ciągu pięciu kadencji Sejmu, Koło Poselskie „Znak” wypracowało niemały dorobek polityczno-ideowy. Mają w nim swój udział wszyscy jego dotychczasowi członkowie w kolejno zmieniających się składach osobowych. Jesteśmy zdecydowani wszystko, co w tradycji tej jest istotne i wartościowe, w rozpoczynającej się kadencji zachować i rozwinąć. Próbując w jednym z zeszłorocznych przemówień w Sejmie określić, co charakterystycznego wniósł „Znak”, powiedzieliśmy, że niezależnie od różnych tendencji, które mogły wewnątrz niego występować, łączyła go nie tylko wspólna baza przekonań światopoglądowych, ale jeszcze coś więcej. Jak można by to scharakteryzować? Po pierwsze — działając na gruncie wspólnego programu Frontu Jedności Narodu i uznając jego pryncypia, czynimy to z własnych pozycji ideowych, rezerwując sobie w sprawach konkretnych prawo do własnego, odrębnego sądu i do krytyki. Świadomi, że z prawa tego trzeba korzystać odpowiedzialnie, nie uważamy za możliwe z niego zrezygnować. Po drugie — działamy jako grupa katolików świeckich samodzielnie i na własną odpowiedzialność, ale w łączności i w dialogu z hierarchią kościelną. Po trzecie wreszcie — przywiązujemy istotne znaczenie do autonomii naszych środowisk, wyrażającej się w ich prawie do samodzielnego samookreślania ideowego i do samodzielnego regulowania przez nie ich stosunków wewnętrznych. Respektowanie tych zasad — powiedzieliśmy wówczas — mimo wszystkich zachodzących w ruchu zmian, stanowiło zawsze o jego tożsamości ideowej na przestrzeni minionych kilkunastu lat. Będzie też stanowiło o jego tożsamości w czasie, który mamy przed sobą.</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#PosełZabłockiJanusz">I jeszcze jedno: Koło nasze miało do roku 1968 swojego przedstawiciela w Radzie Państwa w osobie Jerzego Zawieyskiego. Z prawdziwą satysfakcją powitaliśmy po 8 latach przerwy powrót do tej tradycji przez niedawne powołanie w skład Rady Państwa posła Konstantego Łubieńskiego, obecnego przewodniczącego naszego Koła. Chcielibyśmy w tym odczytać, poza wyróżnieniem osobistym, również symboliczne potwierdzenie, że także w okresie, w który kraj nasz wchodzi, dla Koła Poselskiego „Znak” z jego programem, który tu zarysowaliśmy, jest miejsce, że jest ono nadal potrzebne naszemu życiu narodowemu.</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#PosełZabłockiJanusz">Wysoka Izbo! Pragnę na zakończenie oświadczyć, iż w duchu tego wszystkiego, co w imieniu Koła Poselskiego „Znak” powiedziałem, udzielamy naszego poparcia przedłożonemu dziś przez Prezesa Rady Ministrów programowi rządowemu, jak również związanym z tym propozycjom personalnym.</u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#Marszałek">Wyczerpaliśmy listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#Marszałek">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#Marszałek">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich oraz kół poselskich upoważniają mnie do przedłożenia w imieniu Konwentu Seniorów następującego projektu uchwały:</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu oświadczenia Prezesa Rady Ministrów, wyraża aprobatę dla przedstawionego programu prac Rządu, podkreślając, że program ten w pełni odpowiada uchwałom VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, zaakceptowanej przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. Sejm wyraża przekonanie, że realizacja tego programu przyczyni się do dalszego wzrostu sił Polski, dostatku jej obywateli i umocnienia autorytetu naszego kraju w świecie”. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją podjęcia powyższej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#Marszałek">Obecnie przystępujemy do powołania Rządu.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#Marszałek">Artykuły 51 i 51a regulaminu Sejmu ustalają, że Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, przy czym głosowanie odbywa się łącznie.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#Marszałek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#Marszałek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Mieczysław Jagielski,</u>
          <u xml:id="u-28.20" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Sztuki — Józef Tejchma,</u>
          <u xml:id="u-28.21" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Tadeusz Wrzaszczyk,</u>
          <u xml:id="u-28.22" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Longin Cegielski,</u>
          <u xml:id="u-28.23" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Hutnictwa — Franciszek Kaim,</u>
          <u xml:id="u-28.24" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Alojzy Karkoszka Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Olszewski,</u>
          <u xml:id="u-28.25" who="#Marszałek">— Wiceprezes Rady Ministrów — Tadeusz Pyka,</u>
          <u xml:id="u-28.26" who="#Marszałek">— Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Mieczysław Moczar,</u>
          <u xml:id="u-28.27" who="#Marszałek">— Minister Spraw Zagranicznych — Stefan Olszowski,</u>
          <u xml:id="u-28.28" who="#Marszałek">— Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski,</u>
          <u xml:id="u-28.29" who="#Marszałek">— Minister Spraw Wewnętrznych — Stanisław Kowalczyk,</u>
          <u xml:id="u-28.30" who="#Marszałek">— Minister Finansów — Henryk Kisiel,</u>
          <u xml:id="u-28.31" who="#Marszałek">— Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Jerzy Olszewski,</u>
          <u xml:id="u-28.32" who="#Marszałek">— Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Emil Wojtaszek,</u>
          <u xml:id="u-28.33" who="#Marszałek">— Minister Sprawiedliwości — Jerzy Bafia,</u>
          <u xml:id="u-28.34" who="#Marszałek">— Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Sylwester Kaliski,</u>
          <u xml:id="u-28.35" who="#Marszałek">— Minister Oświaty i Wychowania — Jerzy Kuberski,</u>
          <u xml:id="u-28.36" who="#Marszałek">— Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński,</u>
          <u xml:id="u-28.37" who="#Marszałek">— Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-28.38" who="#Marszałek">— Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adam Glazur,</u>
          <u xml:id="u-28.39" who="#Marszałek">— Minister Energetyki i Energii Atomowej — Andrzej Szozda,</u>
          <u xml:id="u-28.40" who="#Marszałek">— Minister Górnictwa — Jan Kulpiński,</u>
          <u xml:id="u-28.41" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Chemicznego — Maciej Wirowski,</u>
          <u xml:id="u-28.42" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Franciszek Adamkiewicz,</u>
          <u xml:id="u-28.43" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Maszynowego — Aleksander Kopeć,</u>
          <u xml:id="u-28.44" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Lekkiego — Tadeusz Kunicki,</u>
          <u xml:id="u-28.45" who="#Marszałek">— Minister Rolnictwa — Kazimierz Barcikowski,</u>
          <u xml:id="u-28.46" who="#Marszałek">— Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emil Kołodziej,</u>
          <u xml:id="u-28.47" who="#Marszałek">— Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusz Skwirzyński,</u>
          <u xml:id="u-28.48" who="#Marszałek">— Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Jerzy Gawrysiak,</u>
          <u xml:id="u-28.49" who="#Marszałek">— Minister Komunikacji — Tadeusz Bejm,</u>
          <u xml:id="u-28.50" who="#Marszałek">— Minister Łączności — Edward Kowalczyk,</u>
          <u xml:id="u-28.51" who="#Marszałek">— Minister Gospodarki Materiałowej — Eugeniusz Szyr,</u>
          <u xml:id="u-28.52" who="#Marszałek">— Minister do Spraw Kombatantów — Mieczysław Grudzień,</u>
          <u xml:id="u-28.53" who="#Marszałek">— Minister — Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań — Kazimierz Kąkol,</u>
          <u xml:id="u-28.54" who="#Marszałek">— Minister bez teki — Jan Kamiński”.</u>
          <u xml:id="u-28.55" who="#Marszałek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-28.56" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Wojterę o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposełCzesławWojtera">W dniu dzisiejszym, tj. w sobotę, dnia 27 marca br., bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Obrony Narodowej — w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#Marszałek">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#Marszałek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#Marszałek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 55)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>