text_structure.xml 865 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min 04)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Maciej Płażyński oraz wicemarszałkowie Marek Borowski, Jan Król i Stanisław Zając)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MaciejPłażyński">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MaciejPłażyński">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panów posłów Mieczysława Jedonia i Marka Wikińskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MaciejPłażyński">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Marek Wikiński.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MaciejPłażyński">Protokół 113. posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MaciejPłażyński">Przypominam, że na poprzednim posiedzeniu Sejm nie przeprowadził głosowania nad wnioskiem o przystąpienie do drugiego czytania komisyjnego projektu uchwały w sprawie sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznej działalności.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MaciejPłażyński">W związku z tym podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący to głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MaciejPłażyński">Właściwe komisje przedłożyły dodatkowe sprawozdania o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MaciejPłażyński">— o regulacji rynków mleka i przetworów mlecznych, mięsa oraz niektórych roślin uprawnych,</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MaciejPłażyński">— o transporcie drogowym,</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MaciejPłażyński">— a także — o zmianach ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MaciejPłażyński">Sprawozdania ta zostały panom posłom i paniom posłankom doręczone odpowiednio w drukach nr 3098-A, 3134-A, 3076-A.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MaciejPłażyński">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkty obejmujące przeprowadzenie trzecich czytań tych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MaciejPłażyński">Po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów podjąłem także decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkty obejmujące przeprowadzenie trzecich czytań projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MaciejPłażyński">— o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych oraz innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MaciejPłażyński">— o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz obrocie tymi wyrobami;</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MaciejPłażyński">— o krajowym systemie ewidencji gospodarstw rolnych i zwierząt gospodarskich.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MaciejPłażyński">Komisja nadzwyczajna - Komisja Prawa Europejskiego przedłożyła sprawozdania o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MaciejPłażyński">— o Urzędzie Rejestracji Wyrobów Medycznych, Produktów Leczniczych i Biobójczych,</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#MaciejPłażyński">— o wyrobach medycznych,</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#MaciejPłażyński">— Prawo farmaceutyczne,</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#MaciejPłażyński">— a także — Przepisy wprowadzające ustawę Prawo farmaceutyczne, ustawę o wyrobach medycznych, ustawę o produktach biobójczych oraz ustawę o Urzędzie Rejestracji Wyrobów Medycznych, Produktów Leczniczych i Biobójczych.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#MaciejPłażyński">Sprawozdania te zostały paniom posłankom i panom posłom doręczone odpowiednio w drukach nr 3224, 3223, 3222, 3225.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#MaciejPłażyński">W związku z tym na podstawie art. 56ze ust. 1 regulaminu Sejmu podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkty obejmujące rozpatrzenie tych sprawozdań.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#MaciejPłażyński">Właściwe komisje przedłożyły sprawozdania o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#MaciejPłażyński">— o zmianie ustawy o rzemiośle,</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#MaciejPłażyński">— o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#MaciejPłażyński">— oraz oraz dotyczących terminów zapłaty w obrocie gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#MaciejPłażyński">Sprawozdania te zostały paniom posłankom i panom posłom doręczone odpowiednio w drukach nr 3218, 3179, 3206.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#MaciejPłażyński">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkty obejmujące rozpatrzenie tych sprawozdań.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#MaciejPłażyński">Proponuję, aby w przypadku tych sprawozdań Sejm wyraził zgodę na zastosowanie art. 47 pkt 3 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#MaciejPłażyński">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#MaciejPłażyński">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu, po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, proponuje, aby Sejm przeprowadził debaty krótkie:</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#MaciejPłażyński">— nad sprawozdaniami z wykonania budżetu państwa oraz z działalności Narodowego Banku Polskiego,</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#MaciejPłażyński">— a także nad sprawozdaniami komisji o projektach ustaw: o zmianie kodyfikacji karnych oraz o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu proponuje jednocześnie, aby Sejm wysłuchał 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół w dyskusjach nad sprawozdaniami komisji o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#MaciejPłażyński">— o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym,</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#MaciejPłażyński">— o Państwowym Ratownictwie Medycznym,</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#MaciejPłażyński">— o organizacji rynku rybnego,</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#MaciejPłażyński">— oraz dotyczących prawa farmaceutycznego i wyrobów medycznych,</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#MaciejPłażyński">— a także nad informacją o działalności rzecznika praw obywatelskich,</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#MaciejPłażyński">— oraz sprawozdaniem z działalności Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu proponuje jednocześnie, aby Sejm wysłuchał 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół w dyskusjach nad pozostałymi punktami porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#MaciejPłażyński">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#MaciejPłażyński">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#MaciejPłażyński">Za chwilę rozpatrzymy informację o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2000.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#MaciejPłażyński">W dalszej kolejności rozpatrzymy sprawozdania komisji o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#MaciejPłażyński">- dotyczących nowelizacji kodyfikacji karnych,</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym,</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#MaciejPłażyński">- o Państwowym Ratownictwie Medycznym,</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o portach i przystaniach morskich,</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw,</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych,</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”,</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o rzemiośle,</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#MaciejPłażyński">- oraz o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#MaciejPłażyński">Podczas bieżącego posiedzenia nie planuje się zarządzania przerw w obradach.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#MaciejPłażyński">Jutro rano, po głosowaniach nad punktami rozpatrzonymi dzisiaj, przeprowadzimy głosowanie nad wnioskiem o przystąpienie do drugiego czytania projektu uchwały w sprawie sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a następnie trzecie czytania projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#MaciejPłażyński">- dotyczących spółdzielni,</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#MaciejPłażyński">- o uzdrowiskach, gminach uzdrowiskowych i lecznictwie uzdrowiskowym,</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o Trybunale Stanu,</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#MaciejPłażyński">- o transporcie drogowym,</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#MaciejPłażyński">- o dostępie do informacji publicznej,</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych oraz innych ustaw,</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#MaciejPłażyński">- o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz obrocie tymi wyrobami,</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#MaciejPłażyński">- oraz o krajowym systemie ewidencji gospodarstw rolnych i zwierząt gospodarskich.</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#MaciejPłażyński">Po głosowaniach planowane jest rozpatrzenie sprawozdania komisji o projekcie nowelizacji ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#MaciejPłażyński">Następnie rozpatrzymy sprawozdania komisji o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#MaciejPłażyński">- o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#MaciejPłażyński">- o organizacji rynku rybnego,</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#MaciejPłażyński">- dotyczących Prawa farmaceutycznego i wyrobów medycznych,</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#MaciejPłażyński">- o ratyfikacji dwóch konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy,</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#MaciejPłażyński">- dotyczących terminów zapłaty w obrocie gospodarczym,</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#MaciejPłażyński">- oraz o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#MaciejPłażyński">W czwartek rano, po głosowaniach nad punktami rozpatrzonymi jutro, przeprowadzimy trzecie czytania projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#MaciejPłażyński">- o gotowości cywilnej i cywilnym zarządzaniu kryzysowym w czasie pokoju,</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#MaciejPłażyński">- o regulacji rynków mleka i przetworów mlecznych, mięsa oraz niektórych roślin uprawnych,</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#MaciejPłażyński">- o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości,</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#MaciejPłażyński">- oraz o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.81" who="#MaciejPłażyński">Po głosowaniach rozpatrzymy sprawozdania komisji o projektach ustaw: o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz o fundacji Zakłady Kórnickie.</u>
          <u xml:id="u-2.82" who="#MaciejPłażyński">Następnie rozpatrzymy sprawozdania komisji o stanowiskach Senatu w sprawie ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.83" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze,</u>
          <u xml:id="u-2.84" who="#MaciejPłażyński">- o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach,</u>
          <u xml:id="u-2.85" who="#MaciejPłażyński">- o zmianie ustawy o Policji oraz innych ustaw,</u>
          <u xml:id="u-2.86" who="#MaciejPłażyński">— a także o diagnostyce laboratoryjnej.</u>
          <u xml:id="u-2.87" who="#MaciejPłażyński">Do rozpatrywania pytań w sprawach bieżących przystąpimy o godz. 17.</u>
          <u xml:id="u-2.88" who="#MaciejPłażyński">W godzinach wieczornych rozpatrzymy sprawozdania komisji o projektach ustaw: o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz o nabywaniu przez byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych lub rybackich oraz pracowników gospodarstw rolnych Polskiej Akademii Nauk udziałów w spółkach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-2.89" who="#MaciejPłażyński">W piątek rano, po głosowaniach nad punktami rozpatrzonymi wcześniej, rozpatrzymy sprawozdanie z wykonania budżetu państwa w 2000 r. łącznie ze sprawozdaniem z działalności Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.90" who="#MaciejPłażyński">Następnie rozpatrzymy sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2000 r.</u>
          <u xml:id="u-2.91" who="#MaciejPłażyński">Po zakończeniu rozpatrywania tego punktu porządku dziennego przeprowadzimy drugą turę głosowań.</u>
          <u xml:id="u-2.92" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-2.93" who="#MaciejPłażyński">Chciałbym przypomnieć, że mają być to wnioski formalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#ZbigniewWawak">Panie Marszałku! Do porządku obrad. 19 czerwca odbyło się drugie czytanie Karty Polaka, ustawy, na której uchwalenie oczekuje rozproszona po świecie wielomilionowa Polonia.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#ZbigniewWawak">Węgrzy uchwalili analogiczną Kartę Węgra przy dużym poparciu społecznym, przy dużym aplauzie. Wiadomo mi, że istnieje negatywny spór kompetencyjny między komisjami, które miały przedstawić Sejmowi sprawozdanie do trzeciego czytania. Otóż, Komisja Łączności z Polakami za Granicą i Komisja Administracji nie czują się kompetentne do zwołania posiedzenia i rozpatrzenia poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#ZbigniewWawak">Panie Marszałku! Mam wniosek, aby pan marszałek wyegzekwował odpowiednie sprawozdania połączonych komisji, aby Prezydium Sejmu jeszcze na tym posiedzeniu zarządziło przeprowadzenie trzeciego czytania, zakończenie prac w Sejmie i przesłanie ustawy do Senatu, abyśmy do końca kadencji ten ważny dla Polonii, dla polskiej diaspory akt prawny zdołali uchwalić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MaciejPłażyński">Wyjaśnię z panem posłem Czarneckim, przewodniczącym komisji.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę, pan poseł Pęk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#BogdanPęk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam wniosek formalny, który wymaga kilku zdań omówienia. Decyzją pana marszałka i Prezydium Sejmu ważna, moim zdaniem, szczególnie w dzisiejszych czasach, ustawa o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, dotycząca oświadczeń majątkowych posłów, PIT i ujawniania tych PIT została przesunięta na po północy. Jest to drugie czytanie i tak naprawdę ostatnia szansa uchwalenia tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#BogdanPęk">Wydaje się, że byłoby bardzo korzystne dla Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, żeby debata nad nią odbyła się w czasie dostępnym dla społeczeństwa, tym bardziej że znakomita większość tego Sejmu nie ma się czego obawiać - mówię to w pełni odpowiedzialnie, jako członek komisji etyki. Wnioskuję, żeby tak się stało, panie marszałku, z przyczyn zasadniczych, bowiem wypowiedzi klubów w tej kwestii rozstrzygną zarówno o ostatecznym kształcie ustawy, jak i o tym, czy ta ustawa w życie wejdzie. A wejść w życie powinna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MaciejPłażyński">Przykro mi, panie pośle, ani to nie był wniosek formalny, ani nie jest tak, że jeśli coś jest uchwalane poza czasem telewizyjnym, to ma mniejszą moc prawną.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MaciejPłażyński">Mamy różne punkty. Trudno pogodzić różne racje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JacekKasprzyk">Panie Marszałku! Chciałbym prosić o rozważenie przez pana marszałka i wprowadzenie do dzisiejszego porządku obrad sprawozdania komisji edukacji dotyczącego utworzenia Uniwersytetu Częstochowskiego. Pragnę przypomnieć, że po pierwszym czytaniu żaden z klubów i kół parlamentarnych Wysokiej Izby nie zgłosił sprzeciwu. Posłowie częstochowscy Sojuszu Lewicy Demokratycznej uznali, że przejęcie inicjatywy przez posłów prawej strony strony sceny politycznej przyspieszy tę pracę. Istnieje jednak dość duży opór, zarówno w kwestii zebrania kworum w komisji, jak i stanowiska rządu.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#JacekKasprzyk">W dniu dzisiejszym ta sprawa będzie omawiana na posiedzeniu komisji i jest czas na to, aby podczas tego posiedzenia tę niekontrowersyjną sprawę dla Wysokiej Izby, dla klubów parlamentarnych, natomiast bardzo istotną z punktu widzenia miasta Częstochowy i tego środowiska, spróbować rozstrzygnąć. Zatem uprzejmie proszę pana marszałka o ewentualne wprowadzenie punktu dotyczącego utworzenia Uniwersytetu Częstochowskiego pod obrady na obecnym posiedzeniu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MaciejPłażyński">Będzie sprawozdanie, panie pośle, będziemy mogli się zastanawiać.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Zastanówmy się teraz!)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest kampania...)</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#MaciejPłażyński">Trwa kampania, rzeczywiście, co zrobić.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#MaciejPłażyński">Pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#UrszulaWachowska">Panie Marszałku! Ja także proszę uprzejmie o to, żeby wprowadzić do porządku obrad przygotowany do drugiego czytania projekt ustawy o świadczeniu wychowawczym z tytułu opieki, pielęgnacji i wychowania dzieci. Projekt ten był już w porządku obrad poprzedniego posiedzenia. Został jednak wycofany przez prezydium i nie ma go również w porządku przewidzianym na ten tydzień. Proszę zatem pana marszałka, żeby włączyć to do porządku, ponieważ jeśli nie odbyłoby się drugie czytanie tego projektu na tym posiedzeniu, to właściwie zostałby on utrącony, a jest bardzo oczekiwany przez społeczeństwo, jest bardzo wiele podpisów osób upominających się o dokończenie procesu legislacyjnego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MaciejPłażyński">Pan premier zwrócił się z prośbą, żeby nie rozpatrywać tego przed nowelizacją budżetu.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#LeszekPiotrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#LeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam wniosek bardzo daleko idący. Wśród czterdziestu kilku punktów porządku dziennego jest jeden, który szczególnie mnie interesuje, a mianowicie zmiany w kodeksach: karnym, postępowania karnego i karnym wykonawczym. Pan marszałek przed chwilą powiedział, że nikt się nie sprzeciwia pomysłowi, aby była to debata krótka. Otóż ja się sprzeciwiam. Podnosiłem rękę w odpowiednim momencie, pan marszałek mnie nie dostrzegł. Ale to jest mało, to jest drobiazg wobec tego, co chcę tutaj powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#LeszekPiotrowski">Rozpocznę od wniosku, całkiem formalnego, panie marszałku, o skreślenie punktu 1. porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu, bo Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach nienależycie moim zdaniem przygotowała swoje sprawozdanie. To sprawozdanie nie nadaje się do tego, by pracował nad nim Sejm. Na trzech stronach maszynopisu przedłożonych panu marszałkowi wypunktowałem osiem uchybień, które moim zdaniem miały wpływ albo mogły mieć wpływ na treść owego sprawozdania. Są to uchybienia, które rażąco naruszają regulamin Sejmu w niemal wszystkich punktach dotyczących obrad komisji. Do tych uchybień komisji należy dodać uchybienie, którego się dopuścił poprzedni minister sprawiedliwości pan Lech Kaczyński,...</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#LeszekPiotrowski">... nie przedkładając swojego 452-punktowego projektu zmiany kodeksów karnych nie komu innemu jak Radzie Legislacyjnej. Przypuszczam, że o tym będzie mówił pan prof. Zoll, rzecznik praw obywatelskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MaciejPłażyński">Panie pośle, prosiłby, ażeby pan nie omawiał swego bardzo szerokiego pisma. Zgłosił je pan godzinę temu, miał pan na to dużo więcej czasu. Poza tym nie jest to wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#LeszekPiotrowski">Panie marszałku, ale ja teraz mówię do całej Izby, bo to będzie miało znaczenie dla...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MaciejPłażyński">Ale mówi pan w punkcie, który nie nazywa się oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#LeszekPiotrowski">Głosowania, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#LeszekPiotrowski">Odczytam tylko jeden punkt, który moim zdaniem powinien skutkować przyjęcie przez Wysoką Izbę mojego wniosku jako uzasadnionego. Chodzi o to - ja go streszczę jednak, żeby pana marszałka nie denerwować, bo to w końcu nie jest ważne dla pana marszałka tak jak cukier na przykład, ale dla mnie to jest znacznie ważniejsza sprawa niż cały polski cukier, jak nawet polski budżet, bo tu chodzi o kulturę prawną, i nie tylko prawną, naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#LeszekPiotrowski">W moim przekonaniu pan minister Kaczyński wprowadził Izbę... usiłuje wprowadzić Izbę w błąd. Na szczęście na razie to jest usiłowanie. Chcąc zbudować partię polityczną...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MaciejPłażyński">Panie pośle, pan wystąpi wtedy, kiedy będziemy omawiali kodeksy. Będzie pan miał swój czas. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#LeszekPiotrowski">Będę miał wtedy 6 minut na całe posiedzenie, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MaciejPłażyński">To trudno, trzeba było nie występować z klubu, to miałby pan czas klubowy, dużo więcej.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Jak tak można?)</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#MaciejPłażyński">Ma pan 6 minut, bo taki jest regulamin. Proszę szanować też regulamin, na który się pan powołuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#LeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Jedno zdanie. Obradowano bez sprawdzania kworum, obradowano w nieobecności 1/3 posłów w komisji. Nie rozpoznano 28 poprawek do Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#LeszekPiotrowski">Nie zapraszano ekspertów. Nie przeprowadzono żadnej konsultacji społecznej. Nie zapraszano organów samorządów: sędziowskiego, prokuratorskiego, radców prawnych, adwokackiego. Nie zapraszano rzecznika. Nie zrobiono nic w kierunku sprawdzenia tego feralnego, fatalnego, szkodliwego dla Polski projektu ministra Kaczyńskiego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MaciejPłażyński">Prosiłbym, by kończyć wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MaciejPłażyński">Po konsultacji z przewodniczącym komisji panem poseł Śmieją nie uwzględniam pana wniosku, który nie jest zresztą wnioskiem formalnym. Nie dokonuję skreślenia.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Dlaczego? Był formalny.)</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#MaciejPłażyński">Nie ma wniosku o skreślenie punktu porządku.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#MaciejPłażyński">Proszę, pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#MaciejPłażyński">Prosiłbym jednak o krótsze występowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AdamBiela">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek formalny w imieniu posłów Akcji Wyborczej Solidarność oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego o przeprowadzenie drugiego czytania w środę, zapoznanie Wysokiej Izby ze sprawozdaniem Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji o komisyjnym projekcie ustawy o nabywaniu przez byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych lub rybackich oraz pracowników gospodarstw rolnych Polskiej Akademii Nauk udziałów w spółkach rolnych. Odbycie tego czytania w środę umożliwi w ogóle procedowanie i ujrzenie światła dziennego przez tę ustawę w tej kadencji Sejmu. Na tę ustawę czeka bardzo wielu byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MaciejPłażyński">Ten punkt jest wpisany na czwartek.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MariuszKrzysztofGrabowski">Panie Marszałku! Ze zdumieniem usłyszałem przed chwilą, że debata nad sprawozdaniem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji odbywać się ma o godz. 2 w nocy. Jest to pora... Abstrahując od tego, że jest nam proponowany taki tryb prac Sejmu, że mamy pracować od godz. 9 rano do godz. 4 w nocy, bardzo proszę pana marszałka o to, ażeby ten punkt porządku posiedzenia był rozpatrywany w godzinach dziennych, kiedy jeszcze słońce świeci, i żeby...</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Debata już była.)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#MariuszKrzysztofGrabowski">Tak, ale jeszcze można zadawać pytania, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#MariuszKrzysztofGrabowski">Bardzo proszę pana marszałka o to, ażeby rozpatrywanie tego punktu - dotyczącego tak istotnej sprawy, ponieważ jest to właściwie jedyny moment w roku, kiedy Wysoka Izba może poruszać sprawy porządku medialnego w Polsce - odbyło się w przyzwoitych godzinach. W związku z tym, że sprawa dotyczy środków społecznego przekazu, rozpatrywanie tego punktu powinno dokonywać się przede wszystkim wtedy, kiedy mamy do czynienia z transmisją radiową i telewizyjną, kiedy naród może zapoznawać się z tą sprawą.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#MariuszKrzysztofGrabowski">Pierwsze czytanie, a konkretnie większa część debaty nad tym projektem uchwały odbywała się poza czasem antenowym, po transmisji z obrad Sejmu. Tym bardziej teraz proszę, ażeby - jeżeli już nie ma się to odbywać w czasie antenowym - przynajmniej odbywało się to w jakimś godziwym czasie, nie o godz. 2 w nocy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Pęk.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MaciejPłażyński">Następnie pan poseł Rulewski i na tym zakończymy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#BogdanPęk">Panie Marszałku! Pozwolę sobie wrócić do mojego poprzedniego wniosku, bo pan był uprzejmy znacznie spłycić moją argumentację. Uzupełnię ją zatem teraz. Podam konkretny przykład, który, jak sądzę, pomoże panu podjąć pozytywną decyzję.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#BogdanPęk">Otóż na przykład Platforma Obywatelska, którą pan reprezentuje, głosi w mediach, że będzie walczyć z korupcją - na wszystkich falach w eterze i w telewizji tudzież w prasie. Kiedy przychodzi do omówienia kluczowej w tej sprawie, przynajmniej dla parlamentu, ustawy, to pan tak prowadzi, żeby to było poza zasięgiem opinii publicznej. Ponieważ wiemy, że Platforma jest przeciw tej ustawie, to kiedy Platforma mówi prawdę, jak społeczeństwo ma się dowiedzieć? Czy wtedy, kiedy o 12 w nocy mówi poza opinią publiczną, czy wtedy, kiedy w mediach głosi potrzebę zwalczania korupcji? Dlatego proponuję, żeby ta debata odbyła się, ona jest ważna nie dla tego parlamentu, ale dla następnych. I składam wniosek formalny, żeby pan taką decyzję podjął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MaciejPłażyński">Nie ma takich wniosków, niech pan już nie promuje Platformy Obywatelskiej, bo to kiepsko wychodzi.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stawiam wniosek formalny do pana marszałka o podjęcie interwencji w sprawie, jak niżej.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#JanRulewski"> Jak wiadomo na ostatnim posiedzeniu przewodnicząca Komisji Edukacji Narodowej pani Grażyna Staniszewska występowała z interwencją do pana marszałka o to, aby pomógł odblokować pracę nad ustawą o Fundacji Edukacji Narodowej. Nie mając nic przeciwko temu, pragnę jednak zaznaczyć, panie marszałku, że pani Grażyna Staniszewska równie dobrze blokuje inny bliźniaczy projekt opracowany przez Komisję Rodziny... </u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Mały donosik?)</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#JanRulewski">... Bardzo przepraszam, pani nauczycielko, pani profesor, równie bliźniaczy projekt opracowany przez Komisję Rodziny, który ma ten walor, pozostaje do uznania Izby, że wypełnia zobowiązanie art. 70 ust. 4 konstytucji o konieczności uchwalenia takiej ustawy. W związku z tym podnoszę ten argument pani Staniszewskiej, aby pan marszałek pomógł na drodze wysiłków spolegliwych i innych, w tym, żeby prace nad dwoma projektami pani Grażyny Staniszewskiej, która autoryzuje, i Komisji Rodziny jeszcze w tej kadencji nabrały rzeczywistego i zgodnego z regulaminem obiegu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Arndt, pan poseł Cymański i pan poseł Iwiński i na tym kończymy, bo to już nadmiar tych wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PawełArndt">Chciałbym prosić pana marszałka o rozważenie możliwości przyspieszenia o jeden dzień pracy nad sprawozdaniem połączonych komisji Finansów Publicznych i samorządu terytorialnego, dotyczącym dochodów jednostek samorządu terytorialnego, choćby o jeden dzień. Przyspieszenie prac z pewnością przybliży nas do tego, że ta ważna ustawa może być uchwalona jeszcze podczas tej kadencji Sejmu. Bardzo proszę o to, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma takiej potrzeby.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MaciejPłażyński">Środa jest kompromisem, ponieważ były też zarzuty, i słuszne, że jest mało czasu na zapoznanie się ze sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#TadeuszCymański">To nie będzie oświadczenie, jedynie przypomnienie, że była tu skierowana do Wysokiej Izby prośba, aby problem mediów, jeśli chodzi o ich rangę, był traktowany w Sejmie poważnie. Chciałbym jednak podkreślić, że ten problem to nie jest kwestia oceny nas samych, ale szerokiej opinii publicznej oraz innych organów państwa.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#TadeuszCymański"> Rozumiem protest SLD, który głosował w komplecie do zera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#AndrzejBrachmański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W trosce o właściwe tempo prac parlamentarnych chciałbym wnioskować do pana marszałka, aby zechciał rozważyć taką możliwość, aby zrezygnować w czasie ostatnich posiedzeń Sejmu z transmisji telewizyjnych, bo inaczej...</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#AndrzejBrachmański">... po prostu zaczynają się tutaj gry różnego rodzaju i przedłużanie prac Wysokiej Izby. Dlatego chciałbym zaapelować do pana marszałka, aby rozważył to w trosce o to, żebyśmy na ostatnich posiedzeniach zajmowali się ustawodawstwem, a nie oratorskimi popisami.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MaciejPłażyński">Kończymy ten nieformalny punkt.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MarekWikiński">Informuję, że, za zgodą marszałka Sejmu, w dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MarekWikiński">- Finansów Publicznych - o godz. 11.30;</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#MarekWikiński">- Zdrowia - o godz. 10.30;</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#MarekWikiński">- nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego - o godz. 12;</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#MarekWikiński">- Edukacji, Nauki i Młodzieży - o godz. 13.00;</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#MarekWikiński">- Gospodarki wspólnie z Komisją Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji - o godz. 13.00;</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#MarekWikiński">- Kultury i Środków Przekazu - o godz,. 13.00;</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#MarekWikiński">- Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - o godz. 13.00;</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#MarekWikiński">- Transportu i Łączności - o godz. 13.00;</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#MarekWikiński">- Integracji Europejskiej - o godz. 15.00;</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#MarekWikiński">- Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej - o godz. 15.00;</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#MarekWikiński">- Edukacji, Nauki i Młodzieży wspólnie z Komisją Finansów Publicznych oraz Komisją Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji odbędzie się o godz. 16.00, w sali 106;</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#MarekWikiński">- Sprawiedliwości i Praw Człowieka wspólnie z Komisją Spraw Zagranicznych - o godz. 16.00;</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#MarekWikiński">- Administracji i Spraw Wewnętrznych wspólnie z Komisją Spraw Zagranicznych - o godz. 16.30;</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#MarekWikiński">- Edukacji, Nauki i Młodzieży - o godz. 17.30;</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#MarekWikiński">- Rolnictwa i Rozwoju Wsi - o godz. 17.30.</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#MarekWikiński">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1. porządku dziennego: Informacja z działalności rzecznika praw obywatelskich za 2000 rok z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (druk nr 2934) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 3129).</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich pana Andrzeja Zolla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#AndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po raz drugi mam zaszczyt prezentować Wysokiej Izbie informację o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, tym razem w 2000 roku.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#AndrzejZoll">Do 30 czerwca 2000 r. urząd rzecznika praw obywatelskich piastował prof. Adam Zieliński, od tego dnia Wysoka Izba, za zgodą Senatu, mnie powierzyła sprawowanie tego zaszczytnego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#AndrzejZoll">W roku 2000 nastąpiło, wolą ustawodawcy, poszerzenie kompetencji i obowiązków rzecznika. Można obecnie z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że ustawowe kompetencje rzecznika praw obywatelskich, ich konstytucyjne umocowanie stwarzają bardzo dobre, wręcz modelowe warunki do wypełnienia obowiązków ombudsmana. Czy obowiązki te są dobrze wykonywane, nie mogę sam ocenić. Zapewniam jednak Wysoką Izbę, że zarówno ja sam, jak i podległe mi biuro, staramy się jak najlepiej czuwać nad przestrzeganiem przez władze publiczne wolności praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#AndrzejZoll">Pozwolę sobie przypomnieć, że konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r. umocniła pozycję rzecznika, poświęcając mu odrębny fragment w rozdziale Organy kontroli państwowej i ochrony prawa (art. 208, 212) oraz w art. 80 - Środki ochrony wolności praw. Z kolei nowelizacja z dnia 12 maja 2000 r. ustawy o rzeczniku praw obywatelskich, ustawy o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wyposażyła rzecznika między innymi w prawo wnoszenia kasacji w sprawach cywilnych po upływie terminu określonego dla strony postępowania. Istotnym elementem zmian stały się unormowania ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o rzeczniku praw dziecka, która nałożyła na rzecznika praw obywatelskich obowiązek współdziałania ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami na rzecz ochrony praw człowieka i obywatela oraz współpracy w sprawach dzieci z rzecznikiem praw dziecka.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#AndrzejZoll">Zmiany te generalnie odpowiadały sprawowanemu przez rzecznika stanowisku, chociaż nie da się ukryć, że problem wnoszenia kasacji w warunkach określonych przez ustawę wzbudził spory i głosy krytyczne w niektórych środowiskach, w tym zwłaszcza ze strony Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#AndrzejZoll">W swojej działalności założyłem, że nie mogę ograniczać się jedynie do interwencji w wypadku naruszenia wolności lub praw człowieka i obywatela. Uznałem, że konieczne jest podjęcie działalności profilaktycznej, zapobiegającej samym naruszeniom. Ta działalność profilaktyczna koncentruje się w dwóch wielkich programach, które staram się realizować wspólnie z organizacjami obywatelskimi. Tymi programami są: edukacja dla rozwoju i wyprowadzenie ludzi ze stanu bezradności.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#AndrzejZoll">Poprawienie poziomu edukacji obywatelskiej, wzbudzenie aktywności społecznej jest koniecznym warunkiem budowy społeczeństwa obywatelskiego i najlepszym zabezpieczeniem dla wolności i praw obywateli.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#AndrzejZoll">Zgodnie z konstytucją źródłem wszystkich wolności i praw człowieka jest jego przyrodzona i niezbywalna godność. Porządek prawny opiera się także na drugim fundamencie, jakim jest dobro wspólne. Wszystkie obowiązujące normy prawne muszą mieć swoje źródło i uzasadnienie w tych dwóch podstawowych wartościach. Wynikające z tych wartości dobra chronione normami prawnymi mogą pozostawać między sobą w kolizji. Oczywiście będą powstawały problemy przy ocenie, czy i na ile decyzja władzy narusza wynikające z godności wolność lub prawo człowieka oraz jaka ma być hierarchia kolidujących ze sobą w konkretnym przypadku wartości. W ubiegłym roku wielokrotnie stawałem przed koniecznością rozstrzygania tego rodzaju dylematów. Uważam jednak, że wybierając mnie na urząd rzecznika praw obywatelskich, Wysoki Sejm obarczył mnie obowiązkiem dokonywania tych ocen zgodnie z moim sumieniem. Za ich formułowanie i postępowanie zgodne z przyjętą oceną ponoszę i ponosić będę przed Sejmem odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#AndrzejZoll">Każde prawo jest w gruncie rzeczy czyimś obowiązkiem, czyli ograniczeniem czyjejś wolności. W sytuacji konfliktu wartości nie można zastosować żadnych technokratycznych reguł i wyliczeń, co jest właściwe. Trzeba podjąć decyzję, kierując się pewnym zestawem przekonań. Takie rozterki powstawały m.in. na tle nadal licznie napływających do rzecznika spraw mieszkaniowych, w tym dotyczących przybierającego często drastyczne formy problemu eksmisji. Zachodzi tu bowiem klasyczna sprzeczność interesów, z jednej strony właścicieli domów, którzy często po wieloletnich staraniach odzyskali należną własność, a z drugiej, lokatorów zagrożonych postępowaniem eksmisyjnym. Działania rzecznika w tej materii zostały wyczerpująco przedstawione na stronach 135–145 informacji. Wydaje się jednak niezbędne opatrzenie podnoszonych kwestii szerszym komentarzem. Jestem często przekornie indagowany, także na łamach prasy, kogo będę bronił, gdy nadejdzie skarga w sprawie zgodnej z prawem eksmisji: właściciela czy lokatora. Mamy bowiem z jednej strony transformację gospodarki, wolny rynek, z drugiej, fakt, że jesteśmy społeczeństwem bardzo biednym. W związku z tym coraz częściej dochodzi i będzie dochodziło do konfliktu uprawnień właścicielskich i praw osób, które dotąd korzystały z szeroko pojmowanej osłony socjalnej. Konsekwentnie prezentuję pogląd, że przede wszystkim powinien zostać rozwiązany problem, a nie sprawa jakiejś konkretnej eksmisji. Proszę mnie dobrze zrozumieć: nie chodzi o to, żeby los konkretnego człowieka zostawiać na boku, ten los jest tu najważniejszy i stanowi punkt wyjścia. Rzecznik musi jednak także myśleć generalnie, jak zapewnić jednocześnie respektowanie praw właścicieli i ochronę lokatorów. Musi po prostu bić się o budowę mieszkań socjalnych. Na podstawie konstytucji nikt nie może dochodzić od państwa zapewnienia mu mieszkania o odpowiednim standardzie i niskim czynszu. Jednak brak roszczenia w stosunku do państwa o godny lokal nie powinien być „rozgrzeszeniem” dla władzy, jeśli prowadzi nieskuteczną politykę mieszkaniową. Wprawdzie nie do rzecznika należy przypominanie o „drugiej stronie praw”, którą stanowią obowiązki, ale przecież w konstytucji jest zapisane, że każdy zobowiązany jest do działania na rzecz dobra wspólnego, a zatem nie tylko państwo ma w tym zakresie obowiązki, ale i poszczególni obywatele. I właśnie zasada wolności gospodarczej wydaje się szczególnie związana z obowiązkami wobec dobra wspólnego, a jej ograniczenie może mieć miejsce, jeśli wynika z realizacji innych praw, na przykład z prawa do pracy. Państwo jest arbitrem na swoistym rynku praw obywatelskich, które dzięki temu mają swoją wartość, że są wobec siebie wzajemnie konkurencyjne. Aktywne działanie na rzecz pełnego zatrudnienia musi wiązać się z ograniczeniem zasady wolności gospodarczej, a agresywne interweniowanie na rynku mieszkaniowym prowadzi zapewne do ograniczenia prawa własności.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#AndrzejZoll">Państwo nie może zatem uchylić się od zajmowania stanowiska w kwestii wzajemnego stosunku tych praw. Rozwiązania przyjęte w całym cywilizowanym świecie uwzględniają znaczny zakres ingerencji państwa w relacje między poszczególnymi prawami. Ustalenie trwałej hierarchii praw jest bardzo trudne, jednak in concreto często można powiedzieć, że korzystniejsze będzie ograniczenie wolności gospodarczej czy zmniejszanie zakresu ochrony praw pracowniczych w nadziei rozwiązania danego problemu przez mechanizmy rynkowe. Rzecznik jest zdania, że tego rodzaju wybory, mające z reguły fundamentalne znaczenie dla sytuacji obywateli, powinny być osiągane ponad podziałami politycznymi, w sposób pozbawiony koniunkturalizmu i partyjnego wyrachowania.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Urząd rzecznika jest nieco skrzywionym zwierciadłem stosunków społecznych, skupiającym jak w soczewce negatywne doświadczenia obywateli domagających się realizacji należnych im praw, zwłaszcza w sprawach pracowniczych, emerytalno-rentowych, dotyczących pomocy społecznej i świadczeń zdrowotnych. To właśnie do nas zwracają się ludzie, którzy są niezadowoleni. Dlatego po bezstronnej, zawsze prowadzonej z pełnym obiektywizmem analizie ich próśb i petycji polski ombudsman dostrzega głównie mankamenty funkcjonowania państwa i stara się możliwie niezwłocznie informować o nich organy władzy publicznej. Najkorzystniejszy wymiar mają tu niewątpliwie działania wyprzedzające, pozwalające zapobiegać niekiedy lawinowo narastającym przypadkom niekorzystnych dla obywatela rozwiązań, niespójnych z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#AndrzejZoll">Sygnalizacje rzecznika można odnieść zatem również do sfery tworzenia prawa. Rzecznik nie posiada prawa inicjatywy ustawodawczej i o uprawnienie to nie zabiega, bowiem stan dotychczasowy słusznie chroni ten urząd przed polityzacją i uwikłaniem w spory pozbawione prawnego charakteru. I chociaż rzecznik nie uczestniczy w zinstytucjonalizowany sposób w procesie legislacyjnym, to jednak czuje się w niektórych wypadkach upoważniony do zwrócenia uwagi na konkretne kwestie, które jego zdaniem są ważne z punktu widzenia gwarancji ochrony wolności i praw człowieka i obywatela. Należy jednak dopowiedzieć, że skoncentrowanie uwagi na wybranych zagadnieniach nie może być odczytywane jako milcząca aprobata tych rozwiązań zawartych w projektach, co do których się rzecznik nie wypowiada.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#AndrzejZoll">Z obserwacji rzecznika wynika, że najgorsza sytuacja ma miejsce wtedy, gdy złe prawo jest na dodatek wadliwie stosowane. Przykładem może tu być problem przyrostu płac dla pracowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, nieprecyzyjnie unormowany przez ustawę z 23 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń przedsiębiorców oraz ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Wskutek wieloznaczności sformułowanego przepisu powstała wątpliwość, czy oczekiwana przez pracowników podwyżka ma im gwarantować przyrost płacy o kolejne 203 zł w każdym kolejnym miesiącu 2001 r. (co stanowiłoby niemożliwe do udźwignięcia dla państwa brzemię finansowe), czy też powinna ograniczyć się jedynie do takiej kwoty wypłaconej tylko w styczniu br., a więc zgodnie z założeniem, jakie legło u podstaw projektowanego rozwiązania. Oba sposoby rozumienia wydawały się dopuszczalne i w ten zróżnicowany, dwubiegunowy sposób były odczytywane przez różne gremia. Za tę wieloznaczność obwiniano nie właściwości języka potocznego, lecz ustawodawcę, tym bardziej że wątpliwości co do brzmienia przepisu były podnoszone już w toku prac parlamentarnych. Zarazem owe legislacyjne łamańce przyczyniły się do opieszałego wdrażania postanowień ustawy w życie. Budzi niepokój, co podkreślano w informacji, że do dnia jej złożenia wiele z uprawnionych osób nie otrzymało należnej im podwyżki. Jest zrazem znamienne, że w wytaczanych przez pielęgniarki procesach (np. przed Sądem Rejonowym w Łodzi) pozwani pracodawcy bronią się zarzutem niejasności przepisów ustawy i brakiem środków na podwyżki.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#AndrzejZoll">Niepokojące jest także, że wiele ustaw bezpośrednio po uchwaleniu musi być poddawanych kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Charakterystyczny obraz takiego stanu daje ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, która, dotycząc bardzo szerokiego okręgu osób, bo ok. 3 mln spółdzielców, budziła i nadal budzi znaczne emocje. Do dnia jej wejścia w życie, czyli do 24 kwietnia br., do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęły już dwa wnioski o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją (rzecznika praw obywatelskich i grupy posłów), a trzeci Unii Spółdzielców Mieszkaniowych znajdował się w przygotowaniu. Jednocześnie Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast zainicjował prace nad nowelizacją dopiero co uchwalonej ustawy. Niektórzy jednak twierdzą, że żadne retusze jej nie pomogą. Jest symptomatyczne, że w sumie zostało zakwestionowanych aż 17 z 55 przepisów ustawy. Dokonując kontroli tej ustawy, Trybunał Konstytucyjny w dniu 30 maja 2001 r. uznał za wnioskiem grupy posłów za niezgodne z konstytucją te przepisy, które pozwalały osobom mającym mieszkania lokatorskie uzyskać ich pełną własność po uiszczeniu 3% wartości rynkowej lokalu. Szkoda, że nie udała się ta próba uwłaszczenia szerokiego kręgu obywateli.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#AndrzejZoll">Przykłady wadliwej legislacji można by niestety mnożyć. Odwołano się do nich w poszerzonej formie w drugim rozdziale informacji traktującym o nieprawidłowościach w tworzeniu prawa i zrekapitulowano w punkcie 3 wniosków końcowych. Korespondują one z powszechnym poglądem o niskiej jakości stanowionych aktów normatywnych, pogłębianej brakiem stabilności i komunikatywności prawa. Złudna wiara w jego omnipotencję sprawia, że pęcznieją roczniki Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego zawierające przepisy nękane doraźnymi poprawkami i uzupełnieniami, w których nierzadko gubi się główny nurt regulacji. Nie zwraca się uwagi na to, że złe funkcjonowanie prawa nie jest często wynikiem złej legislacji, tylko złej egzekucji prawa i bez poprawy tej ostatniej na nic się zdadzą nowelizacje niewykonywanych lub źle wykonywanych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#AndrzejZoll">Oceniając stan prawa w zakresie ochrony wolności i praw człowieka, nie można pominąć zarzutu braku szeregu ważnych ustaw. Zachodzi pilna potrzeba realizacji art. 236 ust. 1 konstytucji w zakresie dotyczącym regulacji prawnych stanu klęski żywiołowej. Mimo upływu 4 lat od wystąpienia na terenie Polski sytuacji klęski żywiołowej, brak jest odpowiednich przepisów, a rzecznik nadal otrzymuje listy od osób, które bezskutecznie domagały się uzyskania odszkodowania lub pomocy w poprawie warunków bytowych. Powódź z lipca 1997 r. dobitnie i bezwzględnie przypomniała o konieczności stworzenia uregulowań prawnych dostosowanych do wyjątkowej sytuacji, w jakiej znaleźli się mieszkańcy Polski dotknięci skutkami tej klęski żywiołowej. Należy bowiem mieć na uwadze, iż katalog aktów prawnych, które mogły być wykorzystane w przypadku powodzi, był co prawda bardzo duży, lecz nie tworzył spójnego systemu dającego umocowanie dla wszystkich niezbędnych działań w czasie walki z klęską powodzi. Nadal brak jest kompleksowych rozwiązań problemów zdrowotnych, socjalnych, gospodarczych i finansowych osób dotkniętych skutkami klęsk żywiołowych i osób biorących udział w zwalczaniu skutków klęsk. Trudno zrozumieć tak długi okres oczekiwania na ustawę o stanie klęski żywiołowej, tym bardziej że należy ją zaliczyć, w myśl art. 236 ust. 1 konstytucji, do ustaw niezbędnych do stosowania konstytucji. Niewykonanie dotychczas zapowiedzi regulacji, o której mowa w art. 236 ust. 1 konstytucji, godzi w zaufanie obywateli do państwa, zwłaszcza że regulacja ta powinna dotyczyć sfery bezpieczeństwa życia i zdrowia człowieka. Boję się, że także kataklizm, który dotknął w tym roku Wybrzeże i zagraża licznym regionom, nadal nie skłoni do uchwalenia stosownej ustawy. Powyższe uwagi odnieść należy także do braku postępu nad pracami w przedmiocie regulacji innych form stanów nadzwyczajnych, wyjątkowego i wojennego, wymienionych w rozdz. XI konstytucji, jak również nad projektem ustawy o wyrównywaniu szkód majątkowych wynikających z ograniczenia w wyniku stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-37.16" who="#AndrzejZoll">W marcu br. rzecznik otrzymał wyjaśnienie od podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, że 10 kwietnia 2000 r. został skierowany do Sejmu projekt ustawy o gotowości cywilnej w zarządzaniu kryzysowym. Dopiero po uchwaleniu tej ustawy, co mam nadzieję nastąpi na tym posiedzeniu Sejmu, rząd miał podjąć działania w celu opracowania nowego lub wpłynięcia na kształt prezydenckiego projektu o stanach nadzwyczajnych. Ten tryb nie wydaje się jednak właściwy. Nie zostało również zakończone postępowanie legislacyjne nad projektami ustaw mającymi uregulować, zgodnie z art. 61 ust. 4 konstytucji, obywatelskie prawo do informacji. Rzecznik niezmiennie podkreśla rangę tego prawa i jego znaczenie dla prawidłowego kształtowania mechanizmów życia publicznego. Praktyczna realizacja wspomnianego uprawnienia umożliwia obywatelom uczestnictwo w kontroli władz wszystkich szczebli, czyni dostępnymi i przejrzystymi ich decyzje, przeciwdziała korupcji. Zarazem prawo do informacji jest swoistym kluczem do budowy społeczeństwa obywatelskiego, w którym prawo to może doznawać ograniczeń, jak stanowi konstytucja, wyłącznie ze względu na, określone w ustawach: ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.</u>
          <u xml:id="u-37.17" who="#AndrzejZoll">Potrzeba przyjęcia nowoczesnej, w pełni dostosowanej do standardów europejskich regulacji jest bardziej wyrazista, gdy uwzględni się to, że od 1999 r. obowiązuje w naszym kraju ustawa o ochronie informacji niejawnych, która, chociaż niewątpliwie konieczna, może stanowić jedynie wyjątek od reguły. Obowiązujące w Polsce ustawy dotyczące ochrony tajemnicy nie zapobiegają możliwościom drastycznych ingerencji władzy publicznej w prywatne życie obywateli.</u>
          <u xml:id="u-37.18" who="#AndrzejZoll">Podobny wymiar ma tu zaniechanie wykonania dyspozycji z art. 68 konstytucji, co w sposób oczywisty musi rzutować na obraz reformy systemu opieki zdrowotnej. Właściwie bez określenia zakresu bezpłatnych świadczeń zdrowotnych nie można mówić o przeprowadzeniu reformy służby zdrowia. Rzeczywiście artykuł konstytucji dotyczący prawa do ochrony zdrowia zapewnia obywatelom pewien poziom bezpłatnych świadczeń medycznych finansowanych ze środków publicznych. Trzeba też dodać, że konstytucja, a konkretnie jej art. 236, nakazywał rządowi przygotowanie w ciągu dwóch lat projektów ustaw określających zakres tych świadczeń. Jest niepokojące to, że do dzisiaj tego się nie doczekaliśmy. Rząd zatem zwleka, a więc łamie to konstytucję; projekt nie wyszedł nigdy z Rady Ministrów i trzeba nad tym ubolewać.</u>
          <u xml:id="u-37.19" who="#AndrzejZoll">Zdaję sobie sprawę ze stopnia trudności tej regulacji i związanych z nią zagrożeń. Każdy przepis mówiący o zakresie bezpłatnych świadczeń jest swego rodzaju miną podłożoną pod budżet państwa. To w jakiejś mierze wyjaśnia, dlaczego nie ma przyzwolenia politycznego na określenie tzw. koszyka świadczeń gwarantowanych. Bez wprowadzenia koszyka będziemy mieli do czynienia z bardzo ostrą krytyką niekompletnej reformy służby zdrowia i każdy rząd będzie się o nią potykał.</u>
          <u xml:id="u-37.20" who="#AndrzejZoll">Brak nam nadal ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Ustawicznie sygnalizowane są wnioski w tym zakresie poszczególnych mniejszości narodowych. Komisja sejmowa pracująca nad tym projektem przez okres swojej kadencji dobrnęła do dyskusji nad drugim artykułem projektu ustawy. Trzeba podkreślić, że prace te zapoczątkował Sejm „kontraktowy”.</u>
          <u xml:id="u-37.21" who="#AndrzejZoll">Stale w informacjach składanych przez rzecznika pojawia się problem braku aktów wykonawczych do ustaw. Ten stan nadal jest niezadowalający, chociaż w ostatnim okresie można odnotować na tym obszarze pewną poprawę.</u>
          <u xml:id="u-37.22" who="#AndrzejZoll">Prawo do sądu zawsze pozostawało w sferze szczególnego zainteresowania rzecznika. I tym razem w informacji poświęcono mu wyodrębniony rozdział, eksponujący szereg uogólnień formułowanych na tle praktyki orzeczniczej i warunków działania organów wymiaru sprawiedliwości. Realizacja prawa do sądu może jednak świadczyć (to wyraźnie podkreślono na str. 32 przedstawionego paniom posłankom i panom posłom materiału) o pewnej pozorności prawa, jakie obywatelom w tym względzie gwarantuje konstytucja. Od strony przepisów jest ono zagwarantowane na poziomie międzynarodowych standardów, ale głęboki kryzys, jaki przeżywa polskie sądownictwo, powoduje, że korzystanie z tego prawa w niektórych sytuacjach staje się fikcją albo też spotyka się z daleko idącymi utrudnieniami, wśród których poczesne miejsce zajmuje przewlekłość postępowania sądowego, a w dalszej kolejności nieskuteczność postępowania egzekucyjnego. Przyczyn tych zjawisk należy upatrywać przede wszystkim w trudnych warunkach pracy sądów, ograniczeniach w finansowaniu ich działalności, braku zaspokajania potrzeb organizacyjnych i materiałowych. Nie można jednak nie zwracać uwagi na złą organizację pracy wielu sędziów, na nieprzygotowanie rozprawy, brak koncepcji dotyczącej jej przebiegu, co prowadzi do konieczności wielokrotnego odraczania rozpraw, mnożenia kosztów materialnych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-37.23" who="#AndrzejZoll">Niewątpliwie wpływ na taki stan rzeczy ma także poszerzanie kognicji sądów, co samo w sobie stanowi element bardzo pozytywny, charakterystyczny dla mechanizmów tworzących klimat państwa prawa. Nie muszę udowadniać, że rzecznik był, jest i będzie zwolennikiem rozwiązań umożliwiających obywatelowi powierzanie rozpatrywania jego racji przez niezawisły i bezstronny sąd. Nie znaczy to jednak, aby wszystkimi czynnościami powierzonymi przez ustawy sądom obarczać sędziów.</u>
          <u xml:id="u-37.24" who="#AndrzejZoll">Myślę, że uchwalana ostatnio ustawa o ustroju sądów powszechnych idzie w dobrym kierunku, ale uczyniła tylko mały krok.</u>
          <u xml:id="u-37.25" who="#AndrzejZoll">Chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izbie tylko na jeden aspekt przedłużającego się postępowania. Chodzi o problem zabezpieczenia powództwa w formie zakazu publikacji określonych treści. Jeżeli prawomocna decyzja dotycząca tego zabezpieczenia nie nastąpi w rozsądnym, tzn. w tych wypadkach bardzo szybkim, terminie, to postanowienie o zabezpieczeniu odgrywa rolę cenzury prewencyjnej. Rzecznik domagał się od ministra sprawiedliwości legislacyjnej inicjatywy dotyczącej tego problemu. Nie otrzymał jednak zadowalającej odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-37.26" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są szczególnie ważkim punktem odniesienia dla ochrony wolności praw obywatelskich. Rzecznik, wyposażony w przyznane mu w ubiegłym roku prawo wnoszenia kasacji w sprawach cywilnych, dostrzega jednak brak synchronizacji między przepisami regulującymi postępowanie kasacyjne w sprawach cywilnych przed Sądem Najwyższym a skutkami prawnymi, wynikającymi z orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dotyczących niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą. Chodzi tu o sytuacje, w których pomiędzy wniesieniem kasacji do Sądu Najwyższego a jego rozpoznaniem został wydany wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane zaskarżone orzeczenie, z aktem wyższego rzędu. W takiej sytuacji - jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2000 r. - sąd ten nie może z urzędu uwzględnić okoliczności, iż Trybunał Konstytucyjny uznał ów akt za niezgodny z podstawowymi wartościami państwa prawnego. Z kolei strona postępowania kasacyjnego nie może po wniesieniu kasacji powoływać nowych podstaw kasacyjnych. W ocenie rzecznika powstaje niedopuszczalna z punktu widzenia standardów państwa prawnego sytuacja, w której sąd, a w przywołanym przypadku Sąd Najwyższy, zmuszony jest wydawać orzeczenia, nie biorąc w ogóle pod uwagę faktu, że norma prawna stanowiąca podstawę tych orzeczeń oraz orzeczeń zaskarżonych kasacją już nie istnieje, bo została definitywnie wyeliminowana z obrotu prawnego. Ta niewątpliwie zawiła prawniczo sprawa była przedmiotem wystąpienia rzecznika do ministra sprawiedliwości. Zachodzi bowiem pilna potrzeba dokonania odpowiednich zmian w przepisach postępowania cywilnego i uznania uchylenia normy prawnej przez Trybunał Konstytucyjny jako podstawy kasacyjnej, uwzględnianej przez Sąd Najwyższy z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-37.27" who="#AndrzejZoll">Relacjonując ten problem, nie sposób pominąć faktu, że koresponduje on z szerszym zagadnieniem skutków prawnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza gdy powodują one tzw. reanimację wcześniejszych przepisów. Wbrew pozorom kwestia ta nie ma abstrakcyjnego charakteru i z całą wyrazistością wystąpiła na tle wyroku Trybunału z 20 grudnia 1999 r., w którym Trybunał stwierdził niezgodność art. 159 pkt 2 i art. 160 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nowelizujących ustawy emerytalne służb mundurowych w zakresie możliwości „dorabiania” przez świadczeniobiorców do emerytury lub renty. Po tym wyroku, notabene opatrzonym wyjaśnieniem Trybunału Konstytucyjnego z 21 stycznia 2001 r., do sądów trafiła fala odwołań od decyzji organów emerytalnych rozliczających osoby uprawnione z dodatkowych zarobków. Na tym tle nasuwa się również uwaga o potrzebie rozważenia wyposażenia Trybunału Konstytucyjnego, „przywracającego poprzednie przepisy”, w prawo rozstrzygania kwestii intertemporalnych, dając tym, których skutki takiego wyroku dotyczą, możliwość wyboru korzystniejszych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-37.28" who="#AndrzejZoll">Przedstawiony przykład niewątpliwie trudnej i skomplikowanej prawniczo sprawy - dyskutowanej m.in. podczas spotkań w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z udziałem parlamentarzystów, sędziów i teoretyków prawa - skłania także do refleksji bardziej ogólnej natury. Stanowią one potwierdzenie wysuniętej przeze mnie na wstępie tezy o dalekosiężnych, a zarazem negatywnych skutkach norm prawnych, które zostały uznane za niezgodne z konstytucją. Błąd legislacyjny osłabia zaufanie obywateli do prawa, podważa autorytet państwa, wyzwala liczne roszczenia, angażuje i tak już przeciążone pracą sądy w rozpatrywanie kolejnych, a możliwych przecież do uniknięcia spraw.</u>
          <u xml:id="u-37.29" who="#AndrzejZoll">Podjęty wątek stanowi dobrą okazję do przypomnienia, że działalność Trybunału Konstytucyjnego była zawsze ściśle związana z inicjatywami rzecznika praw obywatelskich. To od rzecznika pochodziło najwięcej wniosków o zbadanie zgodności aktów normatywnych z aktami wyższego rzędu, a w szczególności z konstytucją. Rzecznik kierował najczęściej wnioski o ustalenie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw do czasu, gdy nieszczęśliwie konstytucja z 1997 r. pozbawiła Trybunał tej kompetencji. Mimo niekorzystnych skutków tego rozwiązania - co podkreślałem także w czasie ubiegłorocznego wystąpienia przed Wysoką Izbą - również obecnie stosunkowo często przedstawiam Trybunałowi Konstytucyjnemu dyktowane potrzebami praktyki wnioski właśnie po to, by uzyskać wypowiedź najwyższego autorytetu władzy sądowniczej. Wypowiedź Trybunału zawarta w jego orzeczeniu jest bowiem powszechnie obowiązująca, co wynika wprost z literalnego brzmienia art. 190 ust. 1 konstytucji. Nie mogę zrozumieć tych, którzy kwestionują, wbrew wyraźnemu postanowieniu konstytucji, powszechność obowiązywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i uznają, że nie są nimi związane sądy, a w szczególności Sąd Najwyższy. Nie waham się użyć sformułowania, że jest to stanowisko, które wprowadza chaos do porządku prawnego i jest w najwyższym stopniu niebezpieczne dla kształtowania demokratycznego państwa prawa. Oczywiście interpretacja konstytucji lub innych aktów normatywnych zawarta w orzeczeniu Trybunału podlega ocenie doktrynalnej i może być przedmiotem krytyki. Może być także impulsem do formułowania wniosków pomagających uniknąć w przyszłości kontrowersyjnych rozstrzygnięć lub skorygowania błędów.</u>
          <u xml:id="u-37.30" who="#AndrzejZoll">Rzecznik praw obywatelskich z racji swoich zadań szczególnym zainteresowaniem musi obdarzać skargę konstytucyjną określoną w art. 79 konstytucji. Dotychczasowe doświadczenia pokazały, że instytucja ta nie jest ujęta w konstytucji właściwie. W istocie nie jest to skarga konstytucyjna w obronie naruszonych wolności lub praw konstytucyjnie gwarantowanych. Wolności i prawa mogą być bowiem naruszane nie tylko przez akty normatywne, ale przede wszystkim przez orzeczenia wadliwie stosujące akt prawny zgodny z zasadami konstytucyjnymi. W takim wypadku po wyczerpaniu drogi sądowej obywatel jest bezradny i żadna skarga mu nie przysługuje.</u>
          <u xml:id="u-37.31" who="#AndrzejZoll">Konstytucja przyznała obywatelowi prawo zaskarżania do Trybunału Konstytucyjnego normy prawnej, na której oparto ostateczną decyzję administracyjną lub orzeczenie sądowe. Gdy okaże się, że któreś z nich jest sprzeczne z konstytucją, obywatel przez swoją skargę powoduje jedynie usunięcie wadliwego przepisu z porządku prawnego. Jest to więc bardziej skarga obywatelska prowadząca do oczyszczenia na przyszłość porządku prawnego niż przynosząca bezpośrednie korzyści skarżącemu. Ten ostatni musi bowiem dla uzyskania skutecznej ochrony swych praw występować o wznowienie postępowania, które toczyć się będzie od nowa już na podstawie innego stanu prawnego. Uważam, że ten, kto zaskarżył zasadnie normę prawną, doprowadzając do jej wyeliminowania z porządku prawnego, powinien uzyskiwać uchylenie orzeczenia lub decyzji na niej opartej. Nie należy się przejmować tym, że w tak wąskim zakresie Trybunał Konstytucyjny uzyskałby atrybut organu wymiaru sprawiedliwości. Zdrowy rozsądek przemawia za zaoszczędzeniem autorowi skutecznej skargi trudów związanych z dalszymi procesami. Natomiast uważam, że nie powinny mieć prawa do wznowienia postępowania osoby, których sprawy rozstrzygnięto - orzeczeniem lub decyzją - przed wyeliminowaniem przepisu z porządku prawnego. Orzeczenie Trybunału nie powinno działać wstecz. Przedstawiona tu propozycja wymaga jednak zmiany art. 190 ust. 4 konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-37.32" who="#AndrzejZoll">Ten fragment rozważań pragnę zakończyć jeszcze jednym wnioskiem. Sądzę, że należy zbierać materiał do nowelizacji konstytucji. Nie jestem zwolennikiem jej szybkich zmian, musi ona być aktem stabilnym, ale spostrzeżone uchybienia należy rejestrować.</u>
          <u xml:id="u-37.33" who="#AndrzejZoll">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Słusznie czy też nie prawo do sądu jest postrzegane przez część społeczeństwa przede wszystkim w aspekcie karnistycznym. Ten punkt widzenia z wolna się zmienia, obywatele bowiem coraz częściej korzystają z możliwości dochodzenia na drodze sądowej roszczeń z zakresu prawa pracy, cywilnego czy rodzinnego, spraw powiązanych z obrotem gospodarczym, ochrony konsumenckiej i wielu, wielu innych, jak choćby wynikających ze stosunków administracyjno-prawnych. Nadal jednak sąd uosabiany jest zwłaszcza ze sferą polityki karnej państwa, będącej jednym z elementów oddziaływania na bezpieczeństwo obywateli. Rzecznik dostrzega, że wśród społeczeństwa słabnie poczucie, że Polska jest krajem bezpiecznym, o efektywnym systemie zwalczania przestępczości. Dano temu wyraz we wnioskach końcowych informacji, eksponując społeczny pogląd o niewydolności przeciwdziałania przestępczości, o niedostatkach organizacyjnych, materialnych i finansowych, z jakimi od lat borykają się policja i organy wymiaru sprawiedliwości. Podkreślana jest przewlekłość postępowania sądowego, dotyczy ona również rozpatrywania spraw karnych i może zostać pogłębiona koniecznością przejęcia jeszcze w 2001 r. orzekania w sprawach o wykroczenia. Wymaga wzmocnienia pozycja osób pokrzywdzonych, ważne jest zapewnienie im należytej ochrony i możliwości uzyskania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.</u>
          <u xml:id="u-37.34" who="#AndrzejZoll">Trudno w tym miejscu nie odnieść się do inicjatywy powołania rzecznika praw ofiar przestępstw. Twierdzę, że założenie, iż nowy urząd w istotny sposób poprawi sytuację tych ofiar jest błędne. Dokonana w uzasadnieniu tego projektu (druk sejmowy nr 2915) ocena aktualnie istniejącego stanu rzeczy w zakresie praw ofiar nakazywałaby raczej, aby skutecznej poprawy sytuacji tych osób poszukiwać przede wszystkim w zmianie nastawienia do ofiar poszczególnych organów stykających się bezpośrednio z ofiarami przestępstw, a więc sądów, prokuratury, Policji. Kultury osób sprawujących określone funkcje w wymiarze sprawiedliwości nie da się zadekretować w normach prawnych. Konieczne jest długotrwałe i konsekwentne oddziaływanie na te osoby przede wszystkim przez propagowanie wzorców pozytywnych.</u>
          <u xml:id="u-37.35" who="#AndrzejZoll">Nie ulega wątpliwości, iż projektowana ustawa jest w istocie próbą, i to trzeba dodać bardzo nieudaną, powielenia dotychczas działających w zakresie ochrony praw obywateli instytucji, przede wszystkim urzędu rzecznika praw obywatelskich, o czym świadczą liczne zapożyczenia z tekstu ustawy z dnia 15 lipca 1987 r., jak też z ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o rzeczniku praw dziecka. Powstaje zatem pytanie o sens mnożenia takich instytucji, których kompetencje się pokrywają, co oczywiście wiąże się z kosztami, które będzie musiał ponieść budżet państwa. Budżetowe środki finansowe, jakie potrzebne byłyby na utworzenie nowej instytucji, a są to środki niemałe, mogłyby skutecznie służyć w ramach funduszu kompensacyjnego jako bezpośrednia pomoc ofiarom przestępstw. Wielokrotnie zwracałem się do ministra sprawiedliwości z wnioskami w sprawie uruchomienia funduszu kompensacyjnego, nie spotkało się to jednak z zadowalającą reakcją ze strony tego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-37.36" who="#AndrzejZoll">Zarazem niepokój rzecznika budzi sytuacja w zakładach karnych, obecnie już znacząco przeludnionych. Ostatnio do mojego biura napływa coraz więcej skarg osób pozbawionych wolności oraz funkcjonariuszy więziennictwa na pogarszanie się warunków przebywania w zakładach karnych ze względu na ich nadmierne zagęszczenie. Bardzo częste kontrole prowadzone przez Zespół Prawa Karnego Wykonawczego Biura Rzecznika wskazują, że sygnalizacje te są uzasadnione. Od 1 stycznia 2001 r. liczba osób pozbawionych wolności wzrosła z około 56 tys. do ponad 79 tys. Zgodnie z obowiązującymi normami zaludniania zakładów karnych, których Polska jest zobowiązana przestrzegać na podstawie konwencji międzynarodowych mających pierwszeństwo przed prawem wewnętrznym, pojemność polskich zakładów karnych wynosi około 63 tys. osób. Na skutek wymuszonej sytuacją likwidacji bibliotek, świetlic i siłowni miejsc jest 66 tys. Tymczasem w pierwszym kwartale br. przybywało około 500 więźniów tygodniowo, tworząc stan, w którym musi powstać pytanie o warunki i sposób wykonywania kary pozbawienia wolności. Nie jest tajemnicą, że jest to kara bardzo kosztowana i mało, lub wcale, efektywna. Jeżeli chce się podnieść jej skuteczność, trzeba łączyć wykonanie kary z drogimi procedurami terapeutycznymi pomagającymi w resocjalizacji. Działania te można podejmować jedynie w odpowiednich warunkach i z odpowiednio przygotowaną liczną kadrą wychowawczą. Natomiast w powstałej sytuacji brak jest perspektyw dla pożądanych zachowań. W obecnych warunkach osoby pozbawione wolności, i to także te niezdemoralizowane, staną się w krótkim czasie po opuszczeniu więzienia skażonymi przez pobyt w celi recydywistami. Kontrole moich współpracowników wykazują, że coraz częściej młodociani sprawcy umieszczani są w celach z osobami już wielokrotnie karanymi.</u>
          <u xml:id="u-37.37" who="#AndrzejZoll">Wydaje się, że taka polityka karna jest drogą donikąd. A przecież pozbawienie wolności nie jest jedyną karą. Polskie prawo karne przewiduje grzywnę i to znacznie surowszą od tej, jaką można było orzekać na podstawie poprzednio obowiązującego kodeksu karnego. Wiele może dać praca na cel społeczny użyteczny znana też polskiemu ustawodawstwu jako kara ograniczenia wolności. Nowy kodeks karny rozbudował tzw. probację, a więc system postępowania ze skazanym pozostającym już na wolności. Probacja jest znacznie tańsza od kary pozbawienia wolności i znacznie bardziej efektywna, gdyż daje szansę na rzeczywistą resocjalizację. Na karę pozbawienia wolności, i to często bardzo surową, powinni być skazywani sprawcy niebezpieczni, winni ciężkich przestępstw. Orzekanie jej wobec sprawców niezdemoralizowanych i popełniających drobne przestępstwa jest nieracjonalne, a nawet szkodliwe z punktu widzenia ochrony społeczeństwa przed przestępczością. Zajmują oni w zakładach karnych miejsce tym, którzy faktycznie powinni się tam znaleźć. Tymczasem na wykonanie kary pozbawienia wolności oczekuje prawie 30 tys. osób, bo, jak wskazałem, w więzieniach brakuje miejsc. Wielu z tych skazanych śmieje się z bezsilności władzy lub odczuwa, że naruszane jest ich podstawowe prawo obywatelskie do odbycia kary i rozliczenia się w ten sposób ze społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-37.38" who="#AndrzejZoll">Czy nie lepiej zatem częściej stosować kary nieizolacyjne, połączone z oddziaływaniem kuratora, które mogą być także wystarczająco dolegliwe i jednocześnie lepiej zabezpieczyć interes pokrzywdzonego? Pozostający za więzienną bramą sprawca, niemający z reguły pracy, nie może nawet podjąć próby wynagrodzenia szkody spowodowanej przestępstwem. Sprawca takiego samego czynu, któremu warunkowo zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności i nałożono na niego obowiązki probacyjne, będzie się starał, pod groźbą wykonania zawieszonej kary, naprawić wyrządzoną szkodę.</u>
          <u xml:id="u-37.39" who="#AndrzejZoll">Brak miejsc w zakładach karnych jest też powodem niewątpliwie zbyt liberalnego przedterminowego zwalniania osób, które nie były poddane właściwym programom resocjalizacyjnym. Jednocześnie lekceważenie probacji postrzegam nie w kategoriach grzechu zaniechania, ale wręcz największego błędu godzącego w istotę polityki karnej.</u>
          <u xml:id="u-37.40" who="#AndrzejZoll">Nie sposób pominąć, że kodeksy tworzone w niesprzyjającej atmosferze końca kadencji parlamentu nie zostały dostatecznie obudowane dyskusją obywateli i środowisk naukowych. Nie wypowiedziała się co do ich rozwiązań Rada Legislacyjna. Tekstów projektów nie otrzymał oficjalnie rzecznik praw obywatelskich. Propozycje zmian dotyczących tak zasadniczych założeń dla prawa karnego, jak na przykład problem winy, zostały przedłożone na jednym z ostatnich posiedzeń podkomisji i przyjęte bez żadnej merytorycznej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-37.41" who="#AndrzejZoll">Z całą odpowiedzialnością stwierdzam, że jeżeli ma dojść do zmiany Kodeksu karnego w proponowanej obecnie formie, to dla poziomu naszego prawa karnego znacznie lepszym rozwiązaniem byłoby przywrócenie Kodeksu karnego z 1969 r. Będę miał okazję wypowiedzieć się jeszcze dzisiaj szerzej w sprawach polityki karnej w ramach dyskusji nad projektowaną nowelizacją kodeksów karnych, nie będę więc tego wątku rozwijał.</u>
          <u xml:id="u-37.42" who="#AndrzejZoll">Chcę także odnieść się do problemu kuratorów. Padają wypowiedzi, że instytucja ta się nie sprawdziła. Nie podzielam takich poglądów. Jest natomiast faktem, że trudno być dobrym, efektywnie pracującym kuratorem, gdy ma się setkę i więcej podopiecznych. Odpowiadając na moje ubiegłoroczne wystąpienie minister sprawiedliwości przyznał, że liczba kuratorów jest niewystarczająca do prowadzenia właściwej merytorycznej pracy z podopiecznymi, których liczba z roku na rok lawinowo rośnie. Poszerzenie kręgu kuratorskiego jest jednak limitowane możliwościami finansowymi resortu. Minister sprawiedliwości nie wnioskował w projekcie budżetu na 2001 r. utworzenia ani jednego dodatkowego etatu kuratorskiego. Ze swojej strony pragnę przypomnieć, że z początkiem bieżącego roku zasygnalizowałem zainteresowanym ministrom możliwość zatrudnienia zwalnianych ze służby żołnierzy zawodowych jako kuratorów sądowych. W ocenie rzecznika wśród tych żołnierzy są również tacy, którzy z powodzeniem mogliby pełnić zadania kuratorów sądowych, ponieważ, oprócz funkcjonujących w wojsku kuratorów społecznych, znaczna część odchodzącej kadry legitymuje się nie tylko doświadczeniem z dziedziny wychowania, ale posiada także odpowiednie wykształcenie. Z drugiej strony podjęcie takiego zatrudnienia byłoby korzystne również dla byłych żołnierzy, którzy mają trudności ze znalezieniem pracy, zwłaszcza w małych miejscowościach, a udzielana im pomoc rekonwersyjna jest niewystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-37.43" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Skoro już mowa o wojsku, to problemy tej grupy społecznej o charakterystycznej tylko dla siebie organizacji, metodach działania i wewnętrznych normach, zawsze pozostawały i pozostają w stałym zainteresowaniu rzecznika. Istnieje bowiem uzasadniona obawa, że właśnie w tak zhierarchizowanej instytucji, przenikniętej systemem wzajemnych zależności mających często wymiar nieformalny, poddanej fundamentalnym dla życia wojskowego regułom dyscypliny jednoosobowego dowodzenia, mogą zaistnieć sytuacje godzące w poddaną szczególnej pieczy rzecznika sferę wolności praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-37.44" who="#AndrzejZoll">Wizyty w jednostkach wojskowych, skargi żołnierzy i członków ich rodzin oraz obserwacje mediów utwierdzają mnie w przekonaniu, że w pewnych segmentach życia wojskowego dochodzi do nadmiernego wykorzystywania podległości służbowej. Jest to wprawdzie cecha wszystkich służb mundurowych, jednak wojsko pozostaje najbardziej konsekwentne w jej stosowaniu. Wobec skarżących się przełożeni używają swoistego szantażu: Jak się panu nie podoba, to proszę napisać raport o zwolnienie.</u>
          <u xml:id="u-37.45" who="#AndrzejZoll">Przyznać trzeba, że w warunkach restrukturyzacji, a w praktyce redukcji armii, słowa takie nabierają szczególnego znaczenia. W takiej sytuacji trudno się dziwić, że w opiniach kadry nadal powraca sprawa pozyskania własnej reprezentacji zawodowej. Szerzej ten problem naświetlono w rozdziale informacji dotyczącym ochrony praw żołnierzy i funkcjonariuszy służb publicznych. Na marginesie chciałbym poinformować, że do Trybunału trafił mój wniosek z 17 sierpnia 2000 r. kwestionujący konstytucyjność oraz zgodność z ratyfikowanymi przez Polskę normami prawa międzynarodowego sformułowanego w 18 ustawach zakazu przynależności do partii politycznych żołnierzy i niektórych kategorii funkcjonariuszy służb publicznych.</u>
          <u xml:id="u-37.46" who="#AndrzejZoll">Uprzedzając ewentualne pytanie, chcę wyjaśnić, że ja na to budzące kontrowersje zagadnienie patrzę z punktu widzenia czysto formalnego. Sądzę, że skoro konstytucja zawiera expressis verbis zapis zakazu przynależności do partii politycznej dotyczący np. sędziów lub pewnych funkcji, m.in. rzecznika praw obywatelskich, natomiast o żołnierzach i innych funkcjonariuszach nie ma w tym przepisie ani słowa, należy z tego wnioskować, że ich wolności konstytucyjnej nie można ograniczać w drodze zwykłej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-37.47" who="#AndrzejZoll">Tematyka skarg służb mundurowych nie różniła się istotnie od znanej z lat ubiegłych. Ze statystyki wpływających spraw wynika, że obejmowały one głównie warunki służby i zwolnień do rezerwy, praktykę dyscyplinarną, opóźnione wypłaty niektórych należności pieniężnych, zagadnienia emerytalne i socjalne, poziom życia rodzin. Z obserwacji rzecznika wynika, że nie udało się - mimo podejmowanych starań - zlikwidować wśród żołnierzy zasadniczej służby wojskowej uwłaczających godności ludzkiej praktyk nazywanych w języku potocznym „falą”, a sprowadzających się w istocie do psychicznego i fizycznego znęcania się nad żołnierzami o krótszym stażu służby. Nasiliły się sygnały o wadliwościach funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej nad podopiecznymi ze sfery służb mundurowych. Bacznie obserwujemy warunki służby polskich żołnierzy za granicą.</u>
          <u xml:id="u-37.48" who="#AndrzejZoll">Wysoki Sejmie! Problem opieki zdrowotnej traktowany w wymiarze generalnym, a nie w odniesieniu do poszczególnych grup zawodowych, jest niejako „dyżurnym” tematem działań rzecznika praw obywatelskich. W każdej z przedstawianych Wysokiej Izbie informacji sprawy te są podnoszone. Nie inaczej jest również w roku bieżącym. Charakterystyczne przykłady opisane na str. 120–131 informacji zostały uogólnione we wnioskach końcowych. Wskazują one, niestety, że pomimo 2,5-letniego okresu wdrażania reformy w tym obszarze nadal występują ograniczenia w dostępie do zakładów opieki zdrowotnej, badań diagnostycznych, specjalistycznych i świadczeń stomatologicznych. Zła kondycja finansowa tych placówek sprawia, że podejmowane działania zaradcze są niewystarczające, a społeczna ocena wprowadzonej reformy - negatywna. Rzecznik z uwagą będzie śledził skutki kolejnej, uchwalonej w maju br., już 18. zmiany do podstawowej dla realizacji reformy ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.</u>
          <u xml:id="u-37.49" who="#AndrzejZoll">Odrębnym zagadnieniem budzącym szeroki rezonans społeczny są przypadki błędów w sztuce lekarskiej popełniane przy diagnozowaniu i leczeniu chorych. Ich konsekwencje są szczególnie dotkliwe, bowiem w sposób diametralny zmieniają sytuację zawodową i życiową pacjenta, pozbawiając go często środków utrzymania i perspektyw na godne życie, czego nie są w stanie odwrócić świadczenia odszkodowawcze, pozyskiwane z reguły po wieloletnich staraniach pełnych biurokratycznych utrudnień w zmaganiach z wadliwie pojmowaną solidarnością zawodową środowisk lekarskich. Aby sprostać narastającemu wpływowi tego rodzaju spraw, wyodrębniłem w strukturze podległego mi biura stanowisko pełnomocnika ds. pacjentów i osób niepełnosprawnych, do obowiązków którego będzie należało całościowe pilotowanie sytuacji osób pokrzywdzonych wadliwym postępowaniem personelu medycznego. W maju odbyliśmy w moim biurze naradę dotyczącą tej tematyki, m.in. z udziałem osób pełniących funkcje rzeczników praw pacjentów w kasach chorych. Należy się jednak kategorycznie przeciwstawiać próbom samosądów stosowanych przez jedno ze stowarzyszeń rozpowszechniające za pomocą Internetu dane o lekarzach, którzy mieli dopuścić się błędu w sztuce. Praktyki takie posiadają cechy zachowań zabronionych pod groźbą kary i w tej sprawie wystąpiłem z odpowiednimi wnioskami do prokuratora generalnego.</u>
          <u xml:id="u-37.50" who="#AndrzejZoll">Kolejny problem to funkcjonowanie systemu ubezpieczeń społecznych, obszaru szczególnie ważnego, nie tylko z punktu widzenia potrzeb i oczekiwań społecznych - te bowiem z reguły wykraczają poza możliwości finansowe państwa - ale przede wszystkim wymagającego oceny pod kątem przestrzegania praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-37.51" who="#AndrzejZoll">Nie jestem w stanie w ramach krótkiego wystąpienia przedstawić wielokierunkowych reakcji rzecznika na niezmiennie licznie napływające do mego biura skargi i wnioski w tej dziedzinie. Wagę i złożoność poddanych ocenie rzecznika spraw obrazują przykłady zawarte w 14 blokach tematycznych na str. 84–120 informacji. Ich analiza pozwoliła na wyprowadzenie wniosków końcowych, z których między innymi wynika, że działania podejmowane dla przywrócenia systemowi ubezpieczeń społecznych pełnej skuteczności cechuje niekorzystne dla obywateli dążenie do stałego rozszerzania obowiązków nakładanych na płatników składek i ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-37.52" who="#AndrzejZoll">Ze względu na czasochłonność i pracochłonność większości zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych powinien zostać wyodrębniony katalog tych czynności, których wykonanie przez płatników jest obowiązkowe. Pozostałe zadania ustawodawca powinien zlecać płatnikom składek i ubezpieczonym za odrębnym wynagrodzeniem.</u>
          <u xml:id="u-37.53" who="#AndrzejZoll">Osoby prowadzące działalność gospodarczą nie są traktowane równorzędnie z pozostałymi ubezpieczonymi w zakresie ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Jeśli chodzi o ubezpieczenie chorobowe, którym takie osoby są objęte na swój wniosek, nawet jednorazowe (w jednym miesiącu) spóźnienie się z terminowym opłaceniem składki lub błędne wyliczenie jej wysokości (a następnie dalsze prawidłowe opłacanie składki na to ubezpieczenie) powoduje pozbawienie ich ochrony z tytułu ubezpieczenia chorobowego. Rozwiązanie takie, nawet jeżeli uwzględnić potrzebę swoistego wymuszenia dyscypliny w zakresie opłacania składek, wydaje się zbyt rygorystyczne i zbyt daleko idące w skutkach. Niezbędne jest zatem przeprowadzenie takich zmian ustawowych w zakresie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, które stworzą realne możliwości pozostawania w ubezpieczeniu takim osobom, jeśli pod wpływem błędu lub szczególnych okoliczności nieprawidłowo opłaciły składkę. Konieczne jest także przyznanie tej grupie ubezpieczonych prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-37.54" who="#AndrzejZoll">Dramatyczna wręcz sytuacja na rynku pracy, spowodowana systematycznie narastającym bezrobociem, jest zjawiskiem powszechnie znanym. Powoduje to, obok wielu innych aspektów tego stanu, wręcz prowokowanie pracodawców do wykorzystywania ich dominującej pozycji wobec pracowników i osób poszukujących pracy. Normy dotyczące czasu pracy i płacy minimalnej nie są przestrzegane. Szczególnie niekorzystna dla pracowników sytuacja wytworzyła się w dużych centrach handlowych, tzw. supermarketach.</u>
          <u xml:id="u-37.55" who="#AndrzejZoll">Dochodzi do przypadków dyskryminacji kobiet, osób starszych, niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-37.56" who="#AndrzejZoll">Wiele do życzenia pozostawia system pośrednictwa pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.57" who="#AndrzejZoll">Dalszego usprawnienia wymaga proces orzekania o niepełnosprawności oraz o niezdolności do pracy.</u>
          <u xml:id="u-37.58" who="#AndrzejZoll">Konieczne jest monitorowanie problemu pracy dzieci w gospodarstwach rolnych.</u>
          <u xml:id="u-37.59" who="#AndrzejZoll">Ograniczony jest, przede wszystkim ze względów finansowych, zakres środków pomocy społecznej, co negatywnie wpływa na realizację prawa do zabezpieczenia społecznego, odrywając udzielaną pomoc od realnych kosztów utrzymania i minimum socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-37.60" who="#AndrzejZoll">Wysoki Sejmie! Nie jest odkrywcze stwierdzenie, że bezrobocie generuje biedę, poszerza obszar ubóstwa, pogłębia nierówność poziomu życia obywateli. Trudno, by rzecznik tych zależności nie dostrzegał - w świetle wpływających skarg i doświadczeń wynoszonych z wizyt w terenie, zwłaszcza w regionach dotkniętych wysokim stopniem bezrobocia. Urząd rzecznika był, jest i będzie instytucją pomocną i przyjazną wszystkim tym, których wolności i prawa obywatelskie zostały naruszone. W szczególnym stopniu odnosi się to ludzi biednych, którzy wskutek niedostatku wykazują niezaradność w załatwianiu własnych spraw i są spychani na margines życia społecznego. Rzecznik będzie podejmował aktywne działania na rzecz ich powrotu do społeczeństwa, stosując przypisane mu prawem środki, w ścisłym współdziałaniu z organami władz publicznych i organizacjami obywatelskimi.</u>
          <u xml:id="u-37.61" who="#AndrzejZoll">Bieda nie eliminuje dotkniętych nią osób z systemu, czy raczej obrotu prawnego. Bariera ekonomiczna powoduje często, jak to nazywam, „amputację” ich roszczeń prawnych. Wielkiej pomocy mogą tu udzielać uniwersyteckie „kliniki prawa”, świadcząc pomoc przede wszystkim ludziom znajdującym się w niedostatku, których nie stać na korzystanie z usług adwokata lub radcy prawnego. Jako promotor tej akcji będę dążył do objęcia nią całego „akademickiego” obszaru kraju. Sprawa ta jest oczywiście tylko fragmentem tak istotnego z punktu widzenia zadań rzecznika problemu edukacji prawnej społeczeństwa. Wielkie zadanie do wykonania ma coraz lepiej organizująca się sieć doradztwa obywatelskiego.</u>
          <u xml:id="u-37.62" who="#AndrzejZoll">Ubóstwo ma swe negatywne konsekwencje dla bytu polskich rodzin. Jednym z najważniejszych sygnałów, że część rodzin nie wypełnia podstawowych funkcji wobec swych członków jest żebractwo. Przypadki żebrania dzieci oraz osób dorosłych, w widoczny sposób ułomnych lub chorych, zdarzają się nie tylko wśród cudzoziemców. Zdaniem rzecznika rozmiary żebractwa dzieci i młodzieży uprawianego na własny rachunek powinny być znane i ujawniane. Działania, które mogą ograniczyć te zjawiska, muszą znaleźć miejsce w systemie działań prewencyjnych - w programach lokalnych realizowanych przez Policję wspólnie z samorządami, ośrodkami pomocy społecznej, innymi instytucjami i agendami oraz społecznościami lokalnymi.</u>
          <u xml:id="u-37.63" who="#AndrzejZoll">Ważnym problemem jest ochrona dzieci przed przemocą, wyzyskiem i demoralizacją w mediach. W wystąpieniu skierowanym do wielu adresatów rzecznik stwierdził, że powszechny zasięg środków masowego przekazu łączy się z ich szczególnie sugestywnym oddziaływaniem na człowieka, a emitowane przez media treści mają bezpośredni wpływ na rozwój i osobowość młodych ludzi. Przemoc i okrucieństwo stają się dla niektórych niestety wzorem skutecznego postępowania i dla wielu młodych osób zaczynają określać sposób widzenia świata. Brakuje natomiast wzorców postępowania szlachetnego wywodzącego się z ducha pracy i odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-37.64" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-37.65" who="#AndrzejZoll">Media nie mogą propagować z takim natężeniem najgorszych wzorów. Walka o jakość informacji musi uwzględniać konieczność równoważenia przekazywanych treści. Bardziej zdecydowane musi być korzystanie ze znajdujących się w polskim prawie i skorelowanych z normami międzynarodowymi przepisów umożliwiających ochronę dzieci i młodzieży przed audycjami epatującymi brutalnością, przemocą i wulgarnością. W ostatnim czasie wystąpiłem do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o rozważenie inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do wprowadzenia jako elementu władzy rodzicielskiej konieczności poszanowania godności dziecka. W działaniach dotyczących dzieci urząd mój uzyskał sojusznika w osobie rzecznika praw dziecka, z którym współpraca układa się wręcz wzorowo.</u>
          <u xml:id="u-37.66" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Prawo do edukacji to podstawowe prawo człowieka. Tylko skuteczność działań w tej dziedzinie pozwoli nam sprostać wyzwaniom cywilizacyjnym, jakie już stoją przed naszym społeczeństwem i państwem. Dlatego tak wielką wagę przykładam do realizacji Deklaracji Obywatelskiej „Edukacja dla rozwoju”, ogłoszonej 18 marca br. w Krakowie. Jak wiadomo stałem się depozytariuszem tego dokumentu. Potwierdzam, że uczynię wszystko, by nie stał się on eksponatem złożonym w szafie. Do tego przedsięwzięcia potrzebuję sojuszników. Wierzę, że w działaniu wspólnym na rzecz dobra wspólnego, ponad podziałami politycznymi, w owej tylekroć przywoływanej w naszej ojczyźnie zgodzie narodowej, znajdę ich wśród parlamentarzystów, naukowców, ludzi oświaty, przedstawicieli mediów, działaczy samorządowych i organizacji obywatelskich. Jest sprawą zasadniczej wagi, aby problemy edukacji społeczeństwa zostały potraktowane jako priorytetowe i to nie w czasie kampanii wyborczej, tylko w stałej pracy organów państwa. Sprawy te powinny być wyjęte z obszaru walki politycznej. Niestety, przykład sporów związanych z wprowadzeniem w 2002 r. nowej matury nie jest dobrze wróżącym na przyszłość. Zapomina się przy tym często o osobach w tym wypadku najważniejszych, czyli uczniach, którzy już za niecały rok mają zdawać swój egzamin dojrzałości. Byłoby dobrze, gdyby także politycy taki egzamin zdali, wyłączając problem matur z walki politycznej.</u>
          <u xml:id="u-37.67" who="#AndrzejZoll">Ofensywa edukacyjna to także środek do wychodzenia z bezradności i społecznego marazmu. I w tej płaszczyźnie nieoceniona będzie pomoc ze strony organizacji obywatelskich. Nasza bezradność przeszkadza nam w staraniach o członkostwo w Unii Europejskiej. Zjawisko to wiąże się bezpośrednio ze stanem świadomości w społeczeństwie dotyczącym przysługujących praw i wolności. Należy ubolewać, iż zjawisko bezradności jest bardzo szeroko rozpowszechnione i dotyczy osób w coraz młodszym wieku. Łączy się ściśle z bezrobociem i związanym z nim brakiem możliwości urzeczywistnienia planów życiowych i osobistych dążeń. Najlepszym sposobem walki z poczuciem bezradności jest szeroko zakrojona edukacja społeczna zmierzająca do budowy społeczeństwa obywatelskiego, a więc świadomego swych praw i obowiązków oraz gotowego do przejęcia od państwa jak największego zakresu spraw. W przejętym przeze mnie do realizacji programie Edukacja dla rozwoju chodzi nie tylko o problem poprawy programów edukacyjnych w szkołach, wyrównywanie szans, szczególnie dzieci z regionów wiejskich. Chodzi w dużej mierze o problem przygotowania obywateli do integracji z Unią, umożliwienie polskiemu robotnikowi lub chłopu przystąpienia do konkurencji ze swym unijnym odpowiednikiem.</u>
          <u xml:id="u-37.68" who="#AndrzejZoll">Na zakończenie raz jeszcze słów kilka o problematyce mniejszości narodowych i etnicznych. Generalnie politykę państwa w tej dziedzinie oceniamy w Informacji pozytywnie, wyłączając z tej oceny przedłużający się okres prac nad projektem ustawy dotyczącej tej grupy osób. Pilotowany w sposób ustawiczny problem społeczności romskiej wymaga w perspektywie przyjęcia określonych środków pomocowych. Na podstawie udokumentowanych wizytacjami doświadczeń zostały sformułowane wystąpienia, w których wskazano na głębokie zaniepokojenie rzecznika skrajnym ubóstwem rodzin romskich oraz złymi warunkami mieszkaniowymi. Podkreślono pilną potrzebę przyjęcia systemowych, perspektywicznych rozwiązań i zaangażowania odpowiednich środków, bez czego większość obywateli polskich narodowości romskiej skazana jest na zapaść cywilizacyjną, oraz szczególną rolę i odpowiedzialność w tym względzie, jaka spoczywa na samorządach gminnych. Sprawą podstawową jest opracowanie programu edukacji dzieci romskich i jego konsekwentna realizacja.</u>
          <u xml:id="u-37.69" who="#AndrzejZoll">Pragnę wspomnieć, że sprawom ludności romskiej poświęciliśmy znaczącą część obrad w czasie zorganizowanej w dniach 28 i 29 maja br. konferencji ombudsmanów państw Europy Środkowowschodniej.</u>
          <u xml:id="u-37.70" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Polski rzecznik praw obywatelskich ma uprawnienia kontrolne znacznie szersze niż w innych państwach należących do Unii. Porównać je można jedynie z uprawnieniami ombudsmana Finlandii, dlatego nie dziwi, że rozwiązania polskie są szczegółowo badane w innych krajach i że właśnie polski rzecznik został poproszony przez ONZ i OBWE o pomoc w budowie podobnych urzędów w niektórych państwach byłego Związku Radzieckiego, a ostatnio także w Serbii. Współpraca z innymi rzecznikami systematycznie się rozwija, m.in. poprzez wspólne wizytacje przejść granicznych, zwłaszcza na granicy wschodniej. Likwidacja uciążliwości przy przekraczaniu granicy ma niebagatelne znaczenie zarówno dla obywateli polskich, jak i innych państw.</u>
          <u xml:id="u-37.71" who="#AndrzejZoll">Wymaga doskonalenia stan prawny określający pobyt cudzoziemców w Polsce, dotyczący spraw związanych z legalizacją pobytu. Mimo już podjętych środków niezbędna jest poprawa warunków przebywania cudzoziemców w aresztach ekstradycyjnych.</u>
          <u xml:id="u-37.72" who="#AndrzejZoll">Panie i Panowie Posłowie! Dobiega końca kolejna kadencja polskiego parlamentu. Pragnę wyrazić paniom i panom posłom, panu marszałkowi podziękowanie za trud wniesiony w budowę państwa prawa, za pracę nad polepszeniem stanu zabezpieczenia wolności i praw obywatelskich, za przyczynianie się do rozwoju Polski jako dobra wspólnego wszystkich obywateli. Życzę paniom i panom posłom wielu dalszych sukcesów w pracy dla Rzeczypospolitej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-37.73" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wierchowicza w celu przedstawienia stanowiska komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#JerzyWierchowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj złożoną w trybie art. 212 konstytucji informację rzecznika praw obywatelskich o jego działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela za rok 2000. W okresie sprawozdawczym wpłynęło do rzecznika 31 532 wnioski, jest to nieco mniej niż w roku 1999 oraz prawie 51 tys. listów, także mniej niż w roku poprzednim. W tym okresie rzecznik praw obywatelskich skierował 256 wystąpień problemowych, w tym: 121 wystąpień o podjęcie inicjatywy prawodawczej, 10 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisów z konstytucją, 6 pytań prawnych do Sądu Najwyższego, 7 skarg do Naczelnego Sądu Administracyjnego, 7 zawiadomień do Trybunału Konstytucyjnego o przystąpieniu do postępowania ze skargi konstytucyjnej, 22 rewizje nadzwyczajne, 79 kasacji, wniosków o kasację do rzecznika wpłynęło ok. 1800, oraz 1 wniosek o stwierdzenie nieważności aktu z mocy prawa.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#JerzyWierchowicz">Respektując dokonania swoich poprzedników, rzecznik położył nacisk na przestrzeganie fundamentalnych wartości wyprowadzonych z porządku konstytucyjnego, godności człowieka i dobra wspólnego. Jako wzorzec postępowania przyjął metodę wyprzedzającego interweniowania w obszar zagrożeń wolności i praw jednostki. Dostrzegając zjawisko nieznajomości przez obywatela własnej sytuacji prawnej, która ogranicza możliwość skutecznej obrony jego wolności i praw, co dotyczy zwłaszcza ludzi biednych, rzecznik zaangażował się w poszerzenie zakresu i skali bezpłatnego poradnictwa prawnego, m.in. przy udziale szkół wyższych. O tym pan profesor wspominał przed chwilą. Rzecznik podpisał porozumienie z rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, w roku bieżącym z dziekanem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, którego celem jest zapewnienie przez uniwersytecką „klinikę prawa” bezpłatnego poradnictwa dla osób, których nie stać na korzystanie ze świadczonych w normalnym trybie usług prawnych.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#JerzyWierchowicz">Pośród nieprawidłowości w sferze tworzenia prawa rzecznik przede wszystkim wskazuje na pozostawienie bez odpowiedniego poziomu regulacji wyrażonego w art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej prawa obywateli do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Jawność życia publicznego ułatwiła przecież budowę społeczeństwa obywatelskiego. Jest to więc zagadnienie nader ważne. Zdaniem rzecznika konieczne jest kompleksowe unormowanie - na poziomie ustawowym - prawa do informacji. Sytuacji nie rozwiązuje uchwalenie 9 stycznia 2000 r. ustawy o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#JerzyWierchowicz">Zgodnie z art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej. Prawa tego nie zabezpieczają, zdaniem rzecznika, przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego - dodam także, że i przepisy ordynacji podatkowej. Nadal zdarzają się przypadki wprowadzania przepisów z mocą wsteczną i w dalszym ciągu istnieją opóźnienia w wydawaniu aktów wykonawczych do ustaw.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#JerzyWierchowicz">Rzecznik sygnalizuje, że często inicjatywy ustawodawcze są podyktowane wiarą w omnipotencję prawa i przeświadczeniem, że wydanie nowych przepisów przesądzi o załatwieniu problemu. Tymczasem nie wykorzystuje się w pełni możliwości egzekwowania istniejących norm prawnych, zastępując ich stosowanie nowymi uregulowaniami, mnożącymi byty prawne i sprzyjającymi niespójnościom poszczególnych aktów prawnych. Konstytucja Rzeczypospolitej gwarantuje prawo do sądu. Niestety korzystanie z tego prawa w obecnych warunkach często staje się fikcją. Coraz więcej spraw dotyczących przewlekłości postępowań sądowych trafia do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Zgłoszona przez rzecznika propozycja wprowadzenia do procedury cywilnej środka zaskarżenia na bezczynność sądu, wzorem procedur innych państw, czeka na rozważenie przez ministra sprawiedliwości prokuratora generalnego.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#JerzyWierchowicz">O dostępności do sądu decyduje także wysokość opłat i kosztów sądowych. W tej kwestii rzecznik wystąpił do ministra sprawiedliwości z informacją o napływających skargach dotyczących zbyt wysokich wpisów sądowych w sprawach cywilnych o prawa niemajątkowe.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#JerzyWierchowicz">Art. 133 Konstytucji Rzeczypospolitej proklamuje zasadę równości praw kobiety i mężczyzny w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym, a więc także zawodowym. W okresie objętym sprawozdaniem Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył trzy wnioski złożone w roku 1999, dotyczące nierównego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia. Chodziło o skutki w sferze prawa pracy zróżnicowania wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn. W obowiązującym stanie prawnym rozwiązanie stosunku pracy z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego skraca w rzeczywistości długość aktywności zawodowej kobiety pracownika w porównaniu z pracownikiem mężczyzną, takiego zaś ograniczenia szans zawodowych nie uzasadniają biologiczne i społeczne różnice. Tym samym prowadzi to do niedopuszczalnego w świetle konstytucji zróżnicowania szans zawodowych kobiet. Trybunał Konstytucyjny podzielił w tej sprawie stanowisko rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#JerzyWierchowicz">W zakresie dostępu do zawodów prawniczych rzecznik zwrócił uwagę, że uchwały samorządów zawodowych określające liczbę osób, które mogą być przyjęte na poszczególne aplikacje, są podejmowane bez upoważnienia ustawowego.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#JerzyWierchowicz">W myśl art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej podstawowym obowiązkiem władz publicznych jest zapewnienie obywatelom, niezależnie od ich sytuacji finansowej, materialnej, równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych. Jednak dotychczas Rada Ministrów nie przedstawiła Sejmowi projektu ustawy określającej warunki i zakres udzielania wymienionych świadczeń. Zdaniem rzecznika brak jest zatem jednolitych w skali kraju zasad ustalania dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej i standardów postępowania. Rzecznik zwraca również uwagę, że władze publiczne nie wywiązały się z konstytucyjnego obowiązku zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej podmiotom uprzywilejowanym w konstytucji: dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Nie przewidziano do tej pory szczególnych, wyróżniających te podmioty warunków korzystania ze świadczeń powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#JerzyWierchowicz">Zastrzeżenia dotyczą też realizacji prawa pacjenta do wyboru lekarza specjalisty. Niejasne zasady korzystania z badań diagnostycznych oraz tendencje oszczędnościowe lekarzy powodują przerzucanie kosztów tych badań na samych ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#JerzyWierchowicz">Niepokój - zdaniem rzecznika - wywołują praktyki wprowadzenia w szpitalach odpłatności za wszelkie usługi wykraczające poza określony standard. W tej kwestii rzecznik wystąpił do ministra zdrowia, lecz odpowiedzi nie otrzymał. Przedmiotem wystąpienia rzecznika do ministra zdrowia była również sprawa pozostawienia przez państwo samym sobie osób, które doznały szkody na zdrowiu w wyniku działań lub zaniechań pracowników medycznych oraz zakładów opieki zdrowotnej, bez zabezpieczenia realnych możliwości rekompensaty szkód i uzyskania odpowiedniej i we właściwym czasie opieki zdrowotnej. Zdaniem rzecznika niezbędne jest podjęcie działań legislacyjnych w kierunku wprowadzenia alternatywnych do postępowania sądowego mechanizmów wynagradzania szkód na zdrowiu powstałych w wyniku działań lub zaniechań pracowników medycznych oraz zakładów opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#JerzyWierchowicz">W zakresie przestrzegania praw obywateli w sprawach mieszkaniowych rzecznik podejmował skuteczne inicjatywy w celu ochrony najemców przed eksmisjami przez zapewnienie im prawa do lokalu socjalnego. Parlament uchwalił stosowną zmianę do ustawy o najmie lokali. Rzecznik postuluje także zmianę Kodeksu postępowania cywilnego umożliwiającą wnoszenie kasacji w sprawach o eksmisję z lokalu mieszkalnego.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#JerzyWierchowicz">Rzecznik praw zwraca uwagę, że często rady gmin bezpodstawnie uchwalają prawo lokalne wyłączające z możliwości zamieszkania osoby nieposiadające zameldowania bądź też uzależniające ową możliwość od odpowiednio długiego okresu zameldowania na pobyt stały na terenie gminy. Rzecznik konsekwentnie zaskarża takie postanowienia uchwał władz lokalnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#JerzyWierchowicz">W sprawach podatkowych rzecznik sygnalizuje negatywne skutki dekodyfikacji przepisów postępowania administracyjnego przez Ordynację podatkową, w wyniku której doszło do zubożenia gwarancji praw procesowych stron postępowania podatkowego. Z kolei wprowadzenie zasady odliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne od podatku pozbawiło podatników płacących niewielki podatek możliwości uzyskiwania ulg podatkowych. Problem ten minister finansów winien mieć na względzie w związku z proponowanym podwyższeniem składki na ubezpieczenie zdrowotne. Mimo corocznych wystąpień rzecznika nie został zauważony problem nieproporcjonalności w podatku od nieruchomości. Poziom obciążenia podatkiem od nieruchomości dotyka grupy często najsłabsze ekonomicznie, emerytów, rencistów czy bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#JerzyWierchowicz">W interesie konsumentów w okresie sprawozdawczym rzecznik praw obywatelskich opracował dwie informacje przedstawiające problemy oszukańczych praktyk rynkowych niektórych firm handlowych oraz chwytów reklamowych stosowanych wobec polskich przedsiębiorców. Przekazane one zostały m.in. ministrowi sprawiedliwości - prokuratorowi generalnemu, ministrowi spraw wewnętrznych i administracji oraz ministrowi finansów.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#JerzyWierchowicz">W zakresie ochrony praw obywateli w kontaktach z administracją lokalną rzecznik podniósł m.in. problem niewystarczającego informowania rodziców dzieci o przyczynach podjęcia przez władze samorządowe decyzji o likwidacji placówek oświatowych oraz problem wdrożenia znowelizowanej Karty nauczyciela, a także związany z tym niedobór zawartych w części oświatowej subwencji ogólnej środków niezbędnych na pokrycie pełnych kosztów wdrożenia zmian w Karcie nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#JerzyWierchowicz">Przedmiotem wystąpień rzecznika była potrzeba działań na rzecz ochrony dzieci przed przemocą, wyzyskiem i demoralizacją, a także kwestia przeciwdziałania wykorzystywaniu dzieci i osób niezaradnych do żebractwa.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#JerzyWierchowicz">Według stanu na koniec roku 2000 lista osadzonych w aresztach śledczych i zakładach karnych wyniosła ponad 70 tys. i przekroczyła o niemal 5% dopuszczalną pojemność jednostek penitencjarnych. To przeludnienie nie pozostaje bez wpływu na pogorszenie warunków bytowych osadzonych, jak i na możliwość resocjalizacyjnego oddziaływania na skazanych. Stłoczenie ludzi na zbyt małej powierzchni powoduje narastanie agresji. Na tę niedobrą sytuację rzecznik praw także zwrócił uwagę w dzisiejszym wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#JerzyWierchowicz">Stale bez pracy pozostaje około 40% ogółu skazanych. Tym samym proces wykonywania kary pozbawienia wolności realizuje w praktyce cele zupełnie przeciwstawne do tych, które były w uzasadnieniu do wydania wyroku. Paradoksalna jest sytuacja, kiedy osoby zobowiązane z mocy wyroku sądowego do świadczeń alimentacyjnych na skutek braku pracy przez lata pobytu w zakładzie karnym nie spłacają zasądzonych od nich kwot, choćby właśnie świadczeń alimentacyjnych. Zbyt nieliczna w stosunku do potrzeb i do rosnącej liczby więźniów jest obsada personalna, chodzi o wychowawców, psychologów i psychiatrów.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#JerzyWierchowicz">Rzecznik zwrócił się również do ministra sprawiedliwości o podjęcie inicjatywy legislacyjnej w celu zmiany przepisów o stosowaniu środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej w kierunku m.in. szczegółowego określenia sposobu użycia każdego z dozwolonych przez ustawę środków przymusu czy uściślenia ustawowych terminów, takich jak „bunt”, „rażące nieposłuszeństwo” oraz „gwałtowne zakłócenie porządku i spokoju”. W odpowiedzi podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości zanegował większość sformułowanych przez rzecznika wniosków, uważając ja za „nieuprawnione oceny”.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#JerzyWierchowicz">We wnioskach kończących informację rzecznik stwierdza między innymi, że większość kierowanych do niego listów wskazuje na bezradność obywatela wobec działań administracji publicznej i procedur stosowanych przez jej pracowników, rzecznik zaś traktowany jest jak przysłowiowa ostatnia deska ratunku. Tworzone prawo nadal cechuje niska jakość oraz niespójność systemowa, nie w pełni stosowana jest egzekucja prawa, a sądownictwo i prokuratura wymagają szybkich zmian. Gospodarka rynkowa wymaga zapewnienia rzeczywistej ochrony praw konsumenta. Z powodu braku środków ograniczony jest zakres pomocy społecznej, co negatywnie wpływa na relację prawa do zabezpieczenia społecznego, odrywając udzieloną pomoc od realnych kosztów utrzymania i minimum socjalnego. Pomimo wdrażania przez okres 2,5 roku reformy zdrowia, nadal występują ograniczenia w dostępie do zakładów opieki zdrowotnej, badań diagnostycznych, specjalistycznych i świadczeń stomatologicznych. Wśród obywateli słabnie poczucie bezpieczeństwa. Słabnie też poczucie stabilności zawodu wojskowego, co pozostaje w związku z restrukturyzacją i redukcją sił zbrojnych. Generalnie rzecznik pozytywnie ocenia politykę państwa oraz administracji publicznej wobec mniejszości narodowych i etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#JerzyWierchowicz">W roku 2000 rzecznik odbył 23 wizyty w urzędach administracji samorządowej, 6 wizyt w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, 12 wizyt w szpitalach i więzieniach, 11 wizyt w jednostkach wojskowych. Złożył 2 wizyty w ośrodkach dla uchodźców, 6-krotnie przyjmował skargi w terenie. W tym samym okresie brał udział w 123 seminariach i konferencjach, z których wiele sam zorganizował. Wysoka była również aktywność rzecznika na forum międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#JerzyWierchowicz">Wysoka Izbo! Ostatecznie w konkluzji należy podnieść, iż w zakresie bezpieczeństwa socjalnego rzecznik praw obywatelskich sygnalizuje ograniczony, ze względów finansowych, zakres pomocy społecznej i nadal występujące ograniczenie w dostępie do zakładów opieki zdrowotnej, badań diagnostycznych i specjalistycznych. Nie odnotowuje ani poprawy, ani pogorszenia działań państwa, jednakże, jego zdaniem, doświadczenie roku 2000 wskazuje, jak małą wagę organy administracji publicznej przywiązują do dbałości o standardy państwa prawnego. Duża ilość skarg kierowanych do rzecznika praw obywatelskich jest równie często, jak w poprzednich latach, wywołana wadliwą pracą administracji i przewlekłym postępowaniem administracyjnym, a także brakiem rzetelnej i pełnej informacji.</u>
          <u xml:id="u-39.23" who="#JerzyWierchowicz">Niepokój budzi również polityka finansowania różnorodnych zadań administracji samorządowej, co prowadzi do niemożności wywiązania się przez tę administrację ze swych funkcji. Rzecznik nie wskazuje jednak, czy owe zjawiska pogłębiają się, czy też pozostają na poziomie lat ubiegłych.</u>
          <u xml:id="u-39.24" who="#JerzyWierchowicz">W zakresie poczucia bezpieczeństwa, zdaniem rzecznika, obywatele oczekują nieuchronności ścigania oraz odpowiedzialności sprawców przestępstw, a także łatwiejszego dostępu do sądów, gwarantującego im bezstronne rozpatrzenie spraw w rozsądnym terminie. Stan taki należy stworzyć przede wszystkim przez konsekwentne wykorzystanie mechanizmu istniejącego prawa oraz usprawnienie działalności sądów i prokuratur, nie zaś przez mnożenie nowych bytów, dających złudną nadzieję polepszenia ochrony prawnej. Wiele skarg wpływających do rzecznika dotyczyło bezczynności i opieszałości działań policji, które w konsekwencji zniechęcały osoby pokrzywdzone do składania stosownych zawiadomień o naruszeniu prawa. Rzecznik sygnalizował również komendantowi głównemu Policji nasilające się w szkołach negatywne zjawiska, jak handel narkotykami, akty agresji i wymuszenia rozbójnicze. Generalnie należy zauważyć, że poczucia zagrożenia obywateli rzecznik nie wiąże jednak bezpośrednio ze wzrostem przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-39.25" who="#JerzyWierchowicz">Są to najważniejsze zagadnienia poruszane w informacji, Wysoka Izbo. Przedkładając powyższe uwagi do sprawozdania rzecznika praw obywatelskich, chciałbym podkreślić, iż wszelkie zadania rzecznik wykonywał z pełnym zaangażowaniem i profesjonalizmem. Za tak wykonaną pracę należą się panu profesorowi słowa uznania.</u>
          <u xml:id="u-39.26" who="#JerzyWierchowicz">Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wyraża pozytywną opinię o działalności rzecznika praw obywatelskich, zawartą w informacji o jego działalności za rok 2000. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MaciejPłażyński">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#MaciejPłażyński">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#MaciejPłażyński">O wystąpienie w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej proszę pana posła Józefa Oleksego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Lektura sprawozdania, które przedstawił pan rzecznik, nasuwa wiele refleksji i, jak sam pan powiedział, daje obraz społeczeństwa i patologii życia społecznego, lęku i trosk ludzi, ich bezradności, oraz obraz skuteczności tego, co sami w tej Izbie ustanawiamy, i jak zmiany przeprowadzane w Polsce wpływają na rzesze zwykłych ludzi, jakie przekonania w nich utrwalają, a jakie oczekiwania potęgują. Na początku chcę wyrazić opinię, że w Sojuszu Lewicy Demokratycznej uważamy to sprawozdanie za niezwykle rzetelne, koncentrujące się w tych 19 głównych działach na wszystkich właściwie objawach zagrożeń i niedostatków życia obywatelskiego, na sytuacjach, w których obywatel jest bezradny i potrzebuje szczególnie przyjaznej pomocy. Chcę też powiedzieć, że zgadzamy się z wnioskami, które formułuje pan rzecznik na końcu w 17 punktach, z jego krytyką rzeczywistości dotyczącą stanu prawa, tworzenia prawa i egzekucji tego prawa, krytyką formułowaną w trosce o kondycję państwa prawnego. Podzielamy też przewijające się w tych wywodach wątpliwości i obawę o to, jak dalece jeszcze Polsce niedostaje standardów ustabilizowanego państwa prawnego, gdzie prawo jest przejrzyste, zrozumiałe dla każdego obywatela, a wszyscy mają przed nim respekt, od przestępcy po ministra, i wszyscy chcą, żeby to prawo było prawdziwym instrumentem stabilności społecznej, dobra wspólnego i dobrego wzajemnego współżycia.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JózefOleksy">Dobrze jest - pragnę to bardzo pozytywnie skwitować - że pan rzecznik Andrzej Zoll nie chce widzieć roli swojego urzędu tylko jako biura skarg i zażaleń. Jego cenną ambicją, którą jako Sojusz popieramy, jest chęć - w wyniku wiedzy i doświadczeń, do których ma dostęp - monitorowania spraw obywatelskich. Chce tworzyć front obywatelskiej edukacji i front obywatelskiej odpowiedzialności za sprawę wspólną. Możemy tylko zachęcać pana rzecznika, by tą drogą kroczył. W świetle stanu znajomości prawa wśród obywateli, mizernej edukacji prawnej społeczeństwa, trzeba skwitować pozytywnie tę dobrą inicjatywę, która ma polegać na rozwijaniu sieci bezpłatnego poradnictwa obywatelskiego poprzez ciekawe i wartościowe umowy z wydziałami prawa uniwersytetów polskich. Oby sieć ta była jak najszersza, bowiem bezradność obywateli wobec nieznanego im prawa, złożoność tego prawa jest zjawiskiem obiektywnym. Wiemy, że zmienność prawa w Polsce bierze się co najmniej z dwóch źródeł: po pierwsze, zmienił się system i musi następować dostosowanie prawa do jego wymogów i standardów - ten proces przecież trwa całe 10 lat, a po drugie, trwa proces adaptacji polskiego prawa do prawa europejskiego i liczba aktów prawnych jest tak wielka, że trzeba mieć wielkie współczucie dla obywatela, którego sprawy mają toczyć się na drodze prawa, którego on nie zna i którego mu nikt nie wyjaśnia. W dodatku wobec nieżyczliwości urzędniczej i biurokratycznej, z którą wciąż w Polsce mamy do czynienia, nie usłyszy interpretacji i porady prawnej od urzędnika, w wielu przypadkach, nie wszędzie rzecz jasna.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#JózefOleksy">Rozumiejąc obiektywne przyczyny złożoności prawa, nie możemy stać bezradnie - słusznie rzecznik tak właśnie to ujmuje - wobec słabej orientacji obywateli w przysługujących im prawach i drodze do dochodzenia tych praw, wobec zagubienia wielu obywateli w formalnych wymogach stawianych im przez urzędy, na skutek niezrozumienia pouczeń urzędów czy nawet pisemnych instrukcji postępowania, niejasnych formularzy i różnego typu pism, także pism procesowych. Ci z państwa posłów, którzy przyjmują wielu obywateli na swoich dyżurach poselskich, wiedzą, ile spraw wynika z bezradności obywateli, poczucia krzywdy, której naprawienia i uznania poszukują, a nie są w stanie sami sprecyzować formalnej strony takiego postępowania. Sieć bezpłatnego poradnictwa obywatelskiego jest inicjatywą w dobrą stronę. Tak samo, jak przyklasnąć chcemy skutkom obywatelskiej deklaracji, o której rzecznik wspominał, a która zrodziła obywatelski program wychodzenia z bezradności i już realizowany obywatelski program edukacji dla rozwoju. Jest to droga, jak mówi pan rzecznik, pobudzania aktywności osób bezradnych, bo bezradność i brak edukacji to źródła biedy i beznadziejności, której przeciwdziałać powinno mądre państwo, państwo prawa.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#JózefOleksy">Tak samo pozytywnie oceniamy nową prerogatywę funkcji rzecznika, która nakłada na niego obowiązek ścisłej współpracy z organizacjami pozarządowymi. Poprzez to sam rzecznik - i my to uznajemy za dobrą interpretację - widzi swój urząd jako urząd rzecznika budowy społeczeństwa obywatelskiego. Rzecz tylko w tym, na ile sam będzie pionierem w budowaniu, a na ile da się pobudzić zainteresowanie nas wszystkich w indywidualnym poselskim działaniu, partii politycznych w ich przecież nieraz uporczywym poszukiwaniu kontaktów z obywatelem, instytucji państwa i samorządu, organizacji pozarządowych, wszystkich tych, którym powinno zależeć w czasie polskiej transformacji na nieustannym utrwalaniu społeczeństwa obywatelskiego, w żadnej bowiem chwili nie byliśmy jeszcze i nie jesteśmy uprawnieni do zawyrokowania, że społeczeństwo obywatelskie jest już faktem, stanem osiągniętym. Jest to nadal ważne założenie fundamentów naszego państwa i społeczeństwa, które jest w toku, w trakcie budowania, a nie jest stanem osiągniętym.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#JózefOleksy">Pan rzecznik dokonuje prezentacji praktycznej realizacji możliwości, które uzyskał w nowelizacji odnośnie do jego urzędu, mianowicie możliwości wnoszenia kasacji w sprawach cywilnych w obronie konstytucji, w terminach nieprzysługujących stronie postępowania. Chciałoby się, żeby w sprawozdaniu było więcej uwag i refleksji na ten temat, gdyż jest to nowa kompetencja rzecznika, która wywołała kontrowersje, spory, dyskutowano nad nią, więc warto by może przy innej okazji szerzej przedstawić, jak owa kompetencja rzecznika służy w praktyce w ważnych sytuacjach.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#JózefOleksy">Najważniejsze jednak, uważamy, są dwie dziedziny, w których działa rzecznik. Chodzi mianowicie o przestrzeganie wolności praw człowieka i obywatela i tu ilość spraw, listów, wniosków i wystąpień jest imponująca, choć nierosnąca z roku na rok i to także jest kwestia do analizy może społecznej i politycznej, co oznacza fakt, że rokrocznie utrzymuje się stała liczba listów i wniosków. Na pewno w ich treści są jakieś wyraźne zmiany, choć z drugiej strony trzeba się zgodzić z tym, że trzon obywatelskich wystąpień jest w swojej strukturze w każdym roku podobny, co potwierdza tylko, że zmiany rzeczywistości z punktu widzenia dolegliwości dla przeciętnego obywatela utrzymują się. Są to te uwagi pana rzecznika - i je podzielam - dotyczące przesuwania się źródeł zagrożeń dla praw obywatelskich, które już w mniejszym stopniu tkwią w organach władzy państwowej, jak to miało miejsce kiedyś, w przeszłości, ale teraz głównie w organizacjach gospodarczych i innych osobach w społeczeństwie. Bardzo trafna jest uwaga rzecznika o tym, że dziś edukacja społeczna, także w systemie szkolnym, powinna obejmować wszystkie sprawy, które wiążą się z uzmysłowieniem ludziom obowiązków wobec innego człowieka. My pamiętamy, że przecież rynkowa transformacja w Polsce uwolniła działalność gospodarczą i ludzi, ale uwolniła ich także ze wszystkimi wadami i przyczyniła się do obecności dużo większej dawki egoizmu indywidualnego i zbiorowego w życiu społecznym i zagrożenia niektórych praw ludzi biednych, słabych i samotnych poprzez agresywność, drapieżne dążenie do sukcesu, kult pieniądza. Wszystko to jest immanentną cechą rywalizacji i konkurencyjności, ale jest gdzieś przecież miara, granica, gdy dobro, wolność i prawa człowieka stają się zagrożone przez naturalność mechanizmów rynkowych, których naturę znamy, ale które nieraz ingerują w prawa innego człowieka w sposób dla niego krzywdzący.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#JózefOleksy">Te refleksje - powiadam - od systemu szkolnego poczynając, powinny być coraz żywsze, bowiem nie budujemy systemu bezdusznego dla samej jego istoty i natury, ale budujemy go dla dobra ludzi, by oni się w nim czuli szczęśliwi i pomyślności swojej upatrywali właśnie w opanowanej i monitorowanej naturze tego systemu. Niezmiennie pozostaje złym sygnałem to, że 25% wystąpień i wniosków dotyczy zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej. Wiemy na podstawie innych spostrzeżeń, jak zaniedbana jest to dziedzina i jak pogarsza się jej stan. To samo dotyczy struktury spraw cywilnych, gospodarczych, administracyjnych, mieszkaniowych, spółdzielczych, dotyczących prawa pracy. Ważne są uwagi pana rzecznika, dziś wygłoszone i zawarte w materiale, odnośnie do filozofii nowelizowanego obecnie prawa karnego. Te dyskusje znamy, wciąż nie są za nami.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#JózefOleksy">Pan rzecznik w swoim tekście, a także w publikacji w „Rzeczpospolitej” nazwał funkcjonowanie sądownictwa zmurszałym filarem państwa polskiego. Trzeba przychylić się do tej opinii, choć brzmi to groźnie. Ale postęp jest niewielki i rzecznik słusznie stawia tezę, że im wolniejszy jest postęp w uzdrawianiu sądownictwa, tym bardziej zagrożone jest prawo obywatela do sądu i tym mniejsze będzie zaufanie obywateli do państwa. Słusznie też stwierdza rzecznik, że działania zaradcze są niewystarczające, a więc niech rzecznik będzie instytucją pomocną i życzliwą dla ludzi, których prawa są naruszane. Bardzo słusznie brzmi zapowiedź pana rzecznika, że przede wszystkim zwraca uwagę na ludzi biednych, bo oni są najmniej zaradni i najmniej mogą sami sobie pomóc, że potrzebne jest kształtowanie także niewymiernych w paragrafach zachowań, takich właśnie jak wzorce postępowania szlachetnego, jak to wszystko, co jest przyzwoite, a nieujęte w prawie pisanym, mimo że powinno być elementem obyczaju publicznego, bo z jego nieprzestrzegania i z dzikich obyczajów społecznych rodzi się także krzywda i naruszanie praw innych ludzi. Myślę więc, że ta propozycja pana rzecznika, by przystąpić do budowania kompleksowego programu naprawy polskiego sądownictwa, jest pilnym wnioskiem z tego sprawozdania i jego słuszność jest dla wszystkich nader oczywista.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#JózefOleksy">Podzielam także opinię, iż państwo jest arbitrem na swoistym rynku praw obywatelskich i nie może się uchylać od zajmowania stanowiska wobec relacji i konfliktu różnych praw i wolności. Jest to prawda, którą trzeba przypominać nieustannie zbyt wielu. Jeszcze wciąż mamy wokół siebie wierzących w pewien determinizm spraw czy żywiołu nieopanowanego, z pewną skłonnością do odmawiania państwu jakiejkolwiek roli i ingerencji w złe skutki tego żywiołu, skądinąd i w innych dziedzinach potrzebnego.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#JózefOleksy">Za bardzo doniosłe trzeba uznać uwagi rzecznika o złym prawie, o szkodliwej ilości nieustannych nowelizacji, o nie tylko złym prawie, ale i złym jego stosowaniu, co ma bezpośrednie przełożenie zarówno na kondycję psychiczną i samopoczucie obywateli w związku z ich prawami, jak i na działanie państwa i wiarę społeczeństwa w skuteczność tegoż państwa.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#JózefOleksy">Kończąc, chcę powiedzieć raz jeszcze - tak jak w ubiegłym roku w takiej samej dyskusji to podnosiliśmy - że wciąż utrzymują się te same uwagi - a nawet ich liczba się zwiększa - co do złego prawa i sprzeczności z konstytucją prawa uchwalanego także w tej Izbie. Ilość takich przypadków złego prawa nie zmniejsza się. A więc może jednak w nowej kadencji warto wrócić - i to będziemy postulować - do powołania parlamentarnej komisji ustawodawczej, po to byśmy sami doskonalili prawo, którego skutki potem odczuwają obywatele, a rzecznik ma tym złym skutkom przeciwdziałać. Czyni to dobrze, z dobrze rozumianą identyfikacją swojej roli, z dużą aktywnością osobistą i medialną, wyjeżdżając w teren i kontaktując się z instytucjami w państwie, i dlatego ocena Sojuszu w odniesieniu do tego sprawozdania jest pozytywna - z gratulacjami i podziękowaniem dla rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Zbigniew Wawak, Akcja Wyborcza Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#ZbigniewWawak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyznaczone ramy tej debaty, ograniczające wystąpienia klubowe do 10 minut, nie pozwalają na dotknięcie wszystkich problemów zawartych w tej informacji rzecznika. Pozwólcie zatem państwo, że ze względu na czas odniosę się do kilku wybranych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#ZbigniewWawak">Rzecznik zwrócił w swoim wystąpieniu uwagę na potrzebę nowelizacji konstytucji. Dobrze, że w Wysokiej Izbie ten postulat został przedstawiony przez taki autorytet. Warto przypomnieć, że od ponad roku spoczywa w lasce marszałkowskiej projekt nowelizacji konstytucji, w pewnym zakresie wskazujący na oczywistą sprzeczność przepisów; ale to na marginesie tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#ZbigniewWawak">Rzecznik wspomina o zmianach wynikających z uchwalenia między innymi ustawy o rzeczniku praw dziecka. Uważaliśmy, że umieszczanie w konstytucji obowiązku powołania takiej instytucji, jak rzecznik praw dziecka, jest zbędne, niepotrzebne. Cieszę się, że zgadzamy się z rzecznikiem praw obywatelskich co do poglądu, iż mnożenie rzeczników do spraw poszczególnych kategorii obywateli, według jakich bądź kryteriów, jest niepotrzebne. Konstytucja, jako ustawa zasadnicza, obowiązuje i to zobowiązanie Sejm był zmuszony wypełnić ustawą. Można było - taki postulat podczas prac komisji był zgłoszony - uchwalić ustawę złożoną z dwu artykułów: art. 1 mówiącego o tym, że rzecznikiem praw dziecka jest rzecznik praw obywatelskich, i art. 2 dotyczącego wejścia w życie ustawy. Sejm nie zdecydował się tego zrobić i w związku z tym mamy do czynienia z pewnym dualizmem obrony czy działania na rzecz praw obywatelskich, w postaci rzecznika praw obywatelskich, praw człowieka i obywatela, i rzecznika praw dziecka. Dobrze, że współpraca między rzecznikami układa się prawidłowo i że są gotowi ze sobą ściśle, blisko współpracować dla dobra wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#ZbigniewWawak">Druga kwestia, na którą chcę zwrócić uwagę, to także postulat wskazujący na potrzebę, zdaniem rzecznika, zmiany konstytucji, postulat wyposażenia rzecznika w prawo do występowania ze skargą konstytucyjną do Trybunału. Postulat rzeczywiście daleko idący, bardzo odważny. Problemy w zakresie dochodzenia praw obywatelskich w sytuacji zakończonej procedury sądowej są trudne.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#ZbigniewWawak">Uchwaliliśmy tutaj, przy dużych wątpliwościach - sam w głosowaniu miałem poważną wątpliwość co do poparcia tej zasady - możliwość wnoszenia przez rzecznika kasacji w terminie 6-miesięcznym, co poważnie godzi w zasadę państwa prawnego, przede wszystkim w zaufanie do prawa. Ta zmiana została przyjęta. Co do postulatów rzecznika, być może warto by, bez naruszania konstytucji, sięgnąć do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Dzisiaj skarga, środek konkretny, służący obywatelowi, może być wnoszona w terminie 2 miesięcy od doręczenia prawomocnego wyroku. Być może wydłużenie tego terminu jeszcze o miesiąc dawałoby szansę obywatelowi i wiązałoby się z upoważnieniem w ustawie rzecznika do wsparcia takiej skargi obywatelskiej na przykład uzasadnieniem, opinią, jakąś ekspertyzą. To mogłoby być łagodniejsze rozwiązanie problemu, na który zwrócił uwagę, i słusznie, rzecznik praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#ZbigniewWawak">W swojej informacji rzecznik pisze, że dwie fundamentalne wartości porządku konstytucyjnego przyświecały jego pracy: godność człowieka i dobro wspólne. Przyjmujemy to z wielkim uznaniem. Rzeczywiście porządek prawny Rzeczypospolitej powinien być budowany na tych dwóch fundamentach. Właśnie po to, aby, jak pisze rzecznik, uniknąć jedynie następczego reagowania na nieprawidłowości, naruszanie obowiązującego prawa, lecz by stosować metodę wyprzedzającego interweniowania w obszarach zagrożeń wolności i praw. Sądzę jednak, że, sięgając do art. 18 konstytucji, który mówi, iż rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod opieką Rzeczypospolitej Polskiej, warto do tych dwóch wartości: godność człowieka i dobro wspólne dodać: dobro i prawa rodziny jako element tego dobra wspólnego, bo dobro wspólne składa się przecież również z praw rodziny i z dobra wszystkich rodzin. Takie myślenie jest uprawnione. Dobro rodziny jest elementem dobra wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#ZbigniewWawak">Pan rzecznik praw obywatelskich był uprzejmy zwrócić uwagę na to, że w Sejmie trwają, nie zakończyły się prace nad ustawą o zasadach dostępu obywateli do informacji o działalności organów publicznych. Mam przyjemność przypomnieć Wysokiej Izbie i panu rzecznikowi, że jutro właśnie odbędzie się trzecie czytanie tej ustawy, prawdopodobnie do końca kadencji Senat zdąży wypowiedzieć swoje zdanie na ten temat i ta ustawa ujrzy światło dzienne, co rzeczywiście będzie służyło prawom obywatelskim. Jest to wielka zasługa wszystkich osób, które już dosyć długo pracują w Sejmie nad projektem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#ZbigniewWawak">Z dużą satysfakcją odnotowujemy, że oprócz wskazywania niedomagań, niedostatków rzecznik w swojej działalności również wspiera pozytywne przykłady np. realizacji zasady pomocniczości jako jednej, na co rzecznik zwraca uwagę, z bardziej istotnych zasad państwa prawnego. To pokazywanie i promowanie dobrze funkcjonujących przykładów mniejszych społeczności, wspierania inicjatyw obywatelskich, inicjatyw samorządowych w zakresie przestrzegania, umacniania praw człowieka i obywatela zasługuje na uwagę właśnie przy tym prewencyjnym rozumieniu wspierania filarów porządku prawnego, jakimi są wartości: godność człowieka, prawa rodziny i dobro wspólne.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#ZbigniewWawak">Kolejna sprawa, na którą chciałem zwrócić uwagę, to skuteczność egzekwowanego prawa. Jest bowiem prawdą, że złe przepisy, złe prawo może być, mimo wad, mimo braków, dobrze interpretowane i dobrze stosowane i odwrotnie - dobre przepisy, dobre prawo może być źle, nieskutecznie, marnie egzekwowane i stosowane. W tym aspekcie zgadzam się z sugestią, którą wyraził w swojej informacji rzecznik praw obywatelskich, pozytywnej opinii co do przygotowanego przez Radę Izby Notarialnej projektu ustawy, który przewidywał prywatyzację ksiąg wieczystych. Miałem zaszczyt jakiś czas temu zapoznać się z tym projektem, żałuję, że nie znalazł on ścieżki legislacyjnej w Sejmie. Oczywiście były do niego różne uwagi, liczne zastrzeżenia. Sądzę jednak, że tak jak wielkim skokiem w obrocie gospodarczym w Polsce była prywatyzacja notariatu, i bardzo wiele się zmieniło z tą chwilą, tak następnym skokiem w rozwoju gospodarczym, jeśli chodzi o jego sprawność, bezpieczeństwie, mogłaby być prywatyzacja ksiąg wieczystych. Przyspieszyłoby to niebywale obrót gospodarczy, stworzyło większe szanse na zaciąganie i zyskiwanie kredytu. Każdy, kto zajmuje się kwestiami inwestowania, pozyskiwania nieruchomości pod inwestycje, zdobywania kredytu, zabezpieczeń kredytowych wie, jak wielką mitręgę, jak wielką trudność stanowią niefunkcjonujące, słabo funkcjonujące kolejki, zaległości właśnie w wydziałach ksiąg wieczystych sądów. Ten postulat warto rozważyć. Oczywiście w tej kadencji Sejmu już nie zdążymy, ale w następnej powinno się do tego podejść.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#ZbigniewWawak">Oczywiście, że problem jest delikatny i trudny, bo oddajemy oto materię bezpieczeństwa państwowego w ręce jakoś tam funkcjonującej korporacji zawodowej, czy instytucji. Muszą być stworzone odpowiednie zabezpieczenia. Ale tak jak udało się z notariatem, tak może udać się z księgami wieczystymi. Cieszę się, że rzecznik praw obywatelskich zwraca na to uwagę opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#ZbigniewWawak">Na koniec sprawa, w której... Panie marszałku, już przekraczam czas, ale proszę pozwolić mi zakończyć... pozwalam sobie nie zgodzić się z opinią wyrażoną przez pana rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#ZbigniewWawak">Wydaje się, że w Polsce nie powinna być dopuszczalna przynależność do partii politycznych pracowników wojska, Policji, Straży Granicznej i tego rodzaju służb mundurowych, bo jest to niepotrzebne, a nawet szkodliwe. Argumentów przeciwko takiej przynależności dostarczył sam rzecznik w swoim wystąpieniu. Otóż mówił pan, panie rzeczniku, o tym, że na zasadzie nieformalnej mamy do czynienia w wojsku z wymuszaniem niepisania raportów, nieskładania skarg, no bo wiadomo: wobec możliwości zwolnienia nikt nie odważy się, nawet mając słuszne pretensje i prawo do skargi, wystąpić przeciwko przełożonemu. To co będzie, jeżeli jakaś formacja polityczna będzie usiłowała, w taki czy inny sposób, zdominować generalicję? Jeśli uda się jej zdobyć większość, to potem reakcja po sznurku pójdzie na dół - podwładni będą się zapisywali do partii swojego przełożonego? To jest szkodliwe. To jest niepotrzebne. Porządek demokratyczny Rzeczypospolitej Polskiej wymaga czegoś innego. Nie widzę takiego problemu i sądzę, że nie dotyczy on prawdy. Wydaje mi się, że nie jest konieczne, o czym mówił pan rzecznik, wymienienie tego rodzaju zakazu w konstytucji, że zakazanie tego ze względu na porządek publiczny w ustawie zwykłej jest wystarczające. Jeżeli jednak taki problem istnieje, to należy wnieść kolejny postulat zmiany, znowelizować konstytucję i wpisać do niej zakaz przynależności do partii funkcjonariuszy Policji, wojska, służb mundurowych.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#ZbigniewWawak">W tym jednym zakresie pozwalam sobie nie zgodzić się z tezami informacji i wystąpieniem pana rzecznika. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Tadeusz Jacek Zieliński, Klub Parlamentarny Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#TadeuszJacekZieliński">Panie Marszałku! Panie Rzeczniku Praw Obywatelskich! Wysoki Sejmie! Debata związana z informacją przedkładaną przez rzecznika praw obywatelskich zawsze spotka się z wysokim uznaniem i pilną uwagą ze strony Klubu Parlamentarnego Unii Wolności, bowiem mamy tu do czynienia z osobą będącą organem państwa, która w całości ogarnia ten ważny obszar życia publicznego. Rzecznik praw obywatelskich sam na łamach przedłożonej informacji określa się mianem rzecznika praw i wolności człowieka i obywatela, chociaż przecież także jego poprzednicy tak szeroko traktowali swój mandat.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#TadeuszJacekZieliński">Cieszymy się z tego, że pozycja rzecznika systematycznie się wzmacnia, co dzieje się także dzięki ostatnim nowelizacjom ustawodawstwa, a wyrazem tego są nowe prerogatywy rzecznika, jak prawo wnoszenia kasacji w sprawach cywilnych, aczkolwiek kwestią dyskusyjną jest tutaj czasokres na wniesienie tego środka zaskarżania, czy inna nowa prerogatywa - dyspozycja współpracy z organami pozarządowymi.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#TadeuszJacekZieliński">Zaangażowanie rzecznika w sprawy lokalne, jego obecność w terenie, jego współpraca z lokalnymi społecznościami i poznawanie ich problemów u źródeł jest przez nas uznawana za postępowanie jak najbardziej trafne.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#TadeuszJacekZieliński">Informacja przynosi oczywiście olbrzymie bogactwo materiału, stąd w swoim wystąpieniu muszę być selektywny.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#TadeuszJacekZieliński">Rzecznik słusznie zajmuje się kwestią dyskryminacji kobiet. Zdaniem mojego ugrupowania, kobieta bowiem to nie gorsza odmiana homo sapiens, ale pełnowartościowy partner mężczyzny i pełnowartościowy członek społeczeństwa. Rzecznik podziela taką filozofię, taki sposób myślenia, przedkładając w Trybunale Konstytucyjnym zestaw skarg, wniosków, które miały na celu wyeliminowanie z przepisów prawa norm dyskryminujących kobiety. I tak było w przypadku ustania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i umownym, kiedy wygasał on w 60. roku życia kobiety, a w 65. roku życia mężczyzny i z tego powodu kobiety spotykały się z nieuzasadnioną przeszkodą. Kwestionował również w tym zakresie przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych, o pracownikach samorządowych, a także ustawy o środkach farmaceutycznych, która dotyczy kobiet kierowników aptek. W tych przypadkach rzecznik spotkał się z pozytywnym odzewem w postaci orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Miejmy nadzieję, że obszar ten będzie pozostawał pod baczną uwagą rzecznika, a myślę także, że i Sejm podziela ten sposób widzenia spraw, czego wyrazem jest zeszłotygodniowa ustawa o zasiłku rodzicielskim dla ojców, która pomaga przecież kobietom w realizacji własnej w życiu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#TadeuszJacekZieliński">Druga kwestia, o której chciałbym powiedzieć, to poruszone przez rzecznika i kontestowane przezeń ograniczenia prawa do sądu. Powszechnie spotykamy się ze skargami na przewlekłość postępowań sądowych, czego wyrazem są sprawy przegrane przez Rzeczpospolitą Polską także w Trybunale w Strasburgu. Rzecznik słusznie wspomina w swoim przedłożeniu, iż obecnie stronie nie służą żadne środki zaskarżania mające na celu przeciwdziałanie bezczynności sądu. Jak wiadomo, mamy wielu pracowitych, rzetelnych, ustawicznie kształcących się sędziów, ale jest też grupa daleko odbiegająca od tego wzorca. Dlatego - naszym zdaniem - należałoby przekazać obywatelom w prawie środek służący mobilizacji czynności sądowych.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#TadeuszJacekZieliński">Rzecznik zgadza się z poglądem, iż należy odciążać sędziów. Dobrze - także zdaniem mojego klubu - że szereg spraw sądowych jest przekazanych do kompetencji innego rodzaju funkcjonariuszy, mamy tu na myśli referendarzy, należy ich jednak wszechstronnie kształcić, aby byli kompetentni, aby posiadali cywilizowany system wartości. Nasuwa mi się tu casus niekompetentnego referendarza z Gdańska, który przy rejestracji fundacji kwestionował potrzebę jej istnienia wobec faktu, że ma ona służyć mniejszościom wyznaniowym. Takie szokujące przypadki trzeba eliminować poprzez edukację tych funkcjonariuszy wskazującą, czym jest Rzeczpospolita jako dobro wspólne, a jest ona dobrem wszystkich jego mieszkańców bez względu na wyznanie, płeć, wiek, status społeczny, wykształcenie itd.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#TadeuszJacekZieliński">Inny obszar, który - myślę - bulwersuje społeczeństwo, aczkolwiek nie w tej skali, co poprzednio, to chociażby przepisy prawa lokalnego przyjmowanego przez samorządy terytorialne. W dziale: Ochrona praw obywateli w stosunkach z administracją lokalną rzecznik wskazuje na praktykę nakładania opłat parkingowych na mieszkańców centrów wielkich miast. Tego rodzaju rozstrzygnięcia, jak wiadomo, są sprzeczne z konstytucją. Polega to na tym, że mieszkaniec centrum miasta przez cały dzień roboczy nie może parkować swojego samochodu na terenie miejskim. Jeśli nie ma garażu albo dostępu do innego terenu prywatnego, musi płacić spore sumy za parkowanie samochodu na terenie centrum albo usunąć ten samochód poza miasto. Tak jest np. w Katowicach i nie ma możliwości uchylenia się od tego reżimu. Rzecznik praw obywatelskich zaskarżył bardziej liberalne rozwiązanie obowiązujące na terenie stolicy do Naczelnego Sądu Administracyjnego; jak wiadomo, nie ma jeszcze finału tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#TadeuszJacekZieliński">Wydaje się, że należałoby uchwalić - oczywiście już w następnej kadencji - projekt ustawy o opłatach za parkowanie pojazdów na terenach miejskich, tak żeby uwzględniać wartości konstytucyjne, a taką wartością jest prawo własności, prawo posiadania samochodu, który przecież w godzinach pracy nie może się dematerializować.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#TadeuszJacekZieliński">Na koniec, Wysoki Sejmie, chciałbym odnieść się do sprawy szczególnie ważnej, którą rzecznik szeroko zaprezentował i w obecnym wystąpieniu, i w roku ubiegłym. Chodzi o kwestię oddziaływania zmian w ochronie zdrowia na sytuację pacjenta. Jest to wielki pakiet spraw i rzecznik słusznie przywiązuje do niego dużą wagą, zresztą w opinii społecznej kwestia związana z ochroną zdrowia obywateli znajduje się na czwartej pozycji, jeśli wziąć pod uwagę hierarchię ważności spraw mieszkańców naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#TadeuszJacekZieliński">Rzecznik zasadnie powołuje się na art. 68 konstytucji mówiący o zasadzie równego dostępu do świadczeń zdrowotnych, finansowanych ze środków publicznych, i wskazuje na zróżnicowanie zaopatrzenia zdrowotnego w poszczególnych kasach chorych spowodowane wprowadzeniem systemu ubezpieczenia zdrowotnego. Unia Wolności wielokrotnie występowała w Sejmie z propozycjami zmiany tego stanu rzeczy, wyeliminowania sytuacji, w której każda kasa chorych jest tak naprawdę udzielnym księstwem inaczej traktującym pacjenta, po swojemu, inne środki przeznaczającym na pewne grupy świadczeń, stosującym inne zasady dopuszczania do świadczeń deficytowych, najdroższych. Złożyliśmy zresztą projekt ustawy, który przewidywał powołanie agencji standaryzacji opieki medycznej, tak żeby obywatel bez względu na to, czy mieszka na południu, czy na północy, na zachodzie, czy wschodzie kraju, był traktowany jednakowo, bowiem każdy z nas ma takie samo zdrowie i potrzeby zdrowotne, i nigdy nie wie, co go w życiu spotka. Stąd państwo powinno ponosić odpowiedzialność za to, żeby każdy obywatel był traktowany w sposób optymalny, przy uwzględnieniu standardów.</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#TadeuszJacekZieliński">Rzecznik słusznie mówił o tym, iż brakuje regulacji dla tzw. podmiotów uprzywilejowanych w ochronie zdrowia - dotyczy to kobiet w ciąży, osób niepełnosprawnych i osób starszych. W toku prac nad ostatnią nowelizacją ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, która została przyjęta w zeszłym tygodniu i skierowana do prezydenta Rzeczypospolitej, posłowie starali się wprowadzić pewne gwarancje dla osób najsłabszych, znajdujących się pod opieką systemu ochrony zdrowia, z tym że - podkreślam - nie były to inicjatywy rządowe, lecz poselskie. Posłowie starają się jakby wcisnąć do ustawodawstwa, częstokroć mimo oporu rządu, pewne gwarancje dla pacjentów. I tak ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym daje gwarancje, że medycyna wróci na teren szkoły, wróci do środowiska kształcenia; daje gwarancje, że dzieci otrzymają pełny zestaw świadczeń stomatologicznych, że będzie także bezpłatna diagnostyka dla dzieci, które chcą podjąć karierę sportową, nie tylko profesjonalną, ale także jak najbardziej amatorską.</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#TadeuszJacekZieliński">Zagadnień z zakresu ochrony zdrowia jest oczywiście bardzo dużo. Rzecznik mówił o obciążaniu matek kosztami pobytu w szpitalu w związku z leczeniem dziecka, mówił o braku restrukturyzacji zakładów lecznictwa ambulatoryjnego, co jest spowodowane oczywiście opieszałością samorządów terytorialnych, które utrzymują olbrzymie molochy, zamiast na ich miejsce wprowadzić gabinety lekarzy rodzinnych. Mówił o zawinionym przez rząd braku informacji o zasadach korzystania z pogotowia ratunkowego, w związku z czym pacjenci boją się wzywać pogotowie, obawiając się ponoszenia potem opłat. A przecież nie można wymagać od pacjenta, żeby diagnozował sam siebie, nie będąc lekarzem. Rzecznik słusznie podkreśla uznaniowość decyzji kas chorych w sprawie dopuszczenia do świadczeń i pokazuje jednocześnie - co zresztą podnosimy w toku prac sejmowych - bezsilność ministra zdrowia i Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, jeśli chodzi o postępowanie w stosunku do kas chorych. Trzeba przyznać mocne kompetencje organom centralnym w stosunku do kas chorych, bowiem tylko one mogą pilnować interesu pacjenta, wtedy kiedy kasa chorych patrzy w sposób zbyt partykularny.</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#TadeuszJacekZieliński">Rzecznik mówił także o niejednolitych zasadach kontraktowania świadczeń zdrowotnych, co też chcieliśmy usunąć. W pewnym sensie nam się to udało poprzez wprowadzenie do ustawy obiektywnych kryteriów kontraktowania świadczeń oraz jawności kontraktów i finansów kas chorych. Była też mowa o przerzucaniu kosztów procedur, kosztów środków medycznych, a także kosztów leków na pacjentów. To - słusznie stwierdza rzecznik - może być wyeliminowane za pomocą ustawy o świadczeniach zdrowotnych, gwarantowanych ze środków publicznych. Niestety, takiego projektu do Sejmu nie wniesiono i obawiam się, że w przyszłej kadencji także taki projekt nie zostanie wniesiony, ponieważ jest to w ogóle zamysł bardzo niepopularny społecznie. Ale miejmy nadzieję, że w interesie pacjenta jednak taka decyzja kiedyś zapadnie. Kończąc, panie marszałku, Klub Parlamentarny Unii Wolności pragnie złożyć podziękowanie panu profesorowi Zollowi za rzetelną i ofiarną służbę jako kolejnego rzecznika praw obywatelskich. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#MaciejPłażyński">Pan poseł Józef Zych, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#JózefZych">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Wysoki Sejmie! Jesteśmy świadkami w Sejmie kolejnych sprawozdań Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Państwowej Inspekcji Pracy, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i wreszcie rzecznika praw obywatelskich. I we wszystkich tych debatach przebija jedno zagadnienie - tworzenie i stosowanie prawa. Od wcześniejszych zarzutów, że przepisy są niejasne, często zmieniane, nieznane, dochodzimy do takich jednoznacznych określeń, chociażby w dzisiejszej debacie, że prawo jest złe. Zachodzi wobec tego pytanie, jak to się dzieje, że prawo, które w większości przecież bierze początek tu, w tej Izbie, od ustaw, delegacji ustawowych itd., jest złe i czy rzeczywiście jest złe i uniemożliwia realizację wszystkich i wielu uprawnień obywatelskich? Wydaje się, że najpierw trzeba udzielić sobie odpowiedzi na pytanie, co to jest złe lub dobre prawo? Czy samo prawo złe w założeniu, czy złe rozwiązania, czy rozwiązania, które szkodzą? Jeżeli tak jest, że rzeczywiście tworzymy prawo złe, to trzeba teraz rozważyć, kto występuje z tymi inicjatywami ustawodawczymi, kto je realizuje, jaka jest postawa klubów, komisji i wreszcie Sejmu. Wydaje się, że jest to pewne i to dość istotne nadużycie, bo jeżeli porównamy sprawozdanie Trybunału Konstytucyjnego i innych instytucji, o których mówiłem, to z reguły chodzi o niejasności, o błędną interpretację, i przede wszystkim to, na co trafnie zwrócił uwagę rzecznik praw obywatelskich, na nieskuteczność w egzekucji prawa. Okazuje się bowiem, że gdyby to prawo, które obowiązuje, było jednak ściśle, a przede wszystkim z dobrą wolą stosowane, można byłoby uniknąć wielu kwestii. A zatem jednym z istotnych problemów, o którym mówi także rzecznik, jest problem świadomości społecznej i pomocy prawnej i na tym odcinku rzecznik może mieć znaczącą pomoc. Proszę bardzo, ponad 300 tys. porad prawnych, które udziela Państwowa Inspekcja Pracy, adwokatura i radcowie prawni, do których zwracaliśmy się przy okazji nowelizacji Kodeksu wykroczeń o społeczną pomoc i doradztwo, to jest przede wszystkim armia ludzi, prawników, którzy mogą pomóc tym wszystkim, którzy dochodzą swoich uprawnień, czują się pokrzywdzeni, a zatem problem tworzenia prawa musi być ściśle powiązany z jego realizacją. I chciałbym w tym miejscu powiedzieć, że Komisja do Spraw Kontroli Państwowej zajmowała się m.in. problemem dotyczącym stosowania prawa, przewlekłości postępowań w sądach, a także problematyką polityki kadrowej w odniesieniu do sądów, prokuratur, adwokatów i radców prawnych. I rzecznik praw obywatelskich porusza bardzo istotny dla Polski problem dostępu do zawodów prawniczych. W Izbie mieliśmy okazję rozpatrywać projekt ustawy o dostępie zagranicznych prawników do polskiego rynku i dzisiaj rzecznik zwraca uwagę na bardzo istotne zagadnienie, oczywiście bardzo teoretyczne w tym przypadku, że samorządy adwokatów i radców prawnych, ustalając limity przyjęć na aplikację i potem dopuszczając do wykonywania zawodu, naruszają ustawę o radcach prawnych i adwokatach.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#JózefZych">Chciałbym powiedzieć, że jest to w pewnym sensie uproszczone zagadnienie, bo trzeba najpierw spojrzeć, jak sprawa wygląda z punktu widzenia interesu państwowego i czy rzeczywiście to jest problem samych zawodów i samego samorządu. Jeżeli ustawowo nałożyliśmy na te dwa samorządy obowiązek przygotowania na odpowiednim poziomie do tych zawodów, a więc i adwokatów, i radców prawnych, jeżeli te samorządy mają ograniczone możliwości, bo same pokrywają koszty, jeżeli mają również ograniczone możliwości praktycznego dopuszczenia do wykonywania zawodu, to tych elementów nie wolno pomijać. A zatem jeżeli dzisiaj jest to problem bardziej teoretyczny, myślę, niż praktyczny z punktu widzenia potrzeby - bo najważniejszą rzeczą jest dzisiaj przede wszystkim wykonywanie zawodu na odpowiednim poziomie, szczególnie wtedy, kiedy mamy ogromną konkurencję firm zachodnich i kiedy tak chętnie powołujemy się na prawo europejskie - to trzeba by zastanowić się przede wszystkim nad pełną nowelizacją i stworzeniem warunków albo wręcz zmianą całej struktury przygotowywania do zawodów prawniczych. Jeżeli państwo wzięłoby za to odpowiedzialność, to wtedy możemy mówić o tym, że ten rynek mógłby być kształtowany zupełnie inaczej. A zatem jeśli chodzi o te uwagi, z jednej strony istotne, to trzeba przede wszystkim włączyć w to samorządy i popatrzeć na ich możliwości.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#JózefZych">Panie i Panowie! Rzecznik praw obywatelskich bardzo słusznie zwraca uwagę na problem wychowania młodzieży i oddziaływania środków masowego przekazu. Niedawno, bo na poprzednim posiedzeniu Sejmu, kiedy było przedstawiane sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, mówiono wiele o przekazywaniu scen brutalnych, wykorzystywaniu dzieci i młodzieży do reklamy, mówiono także o innych zjawiskach, które mają negatywny wpływ na dzieci i młodzież. Trafnie rzecznik praw obywatelskich zwraca tu uwagę, że przepisy ustawy o Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji stwarzają podstawę do tego, żeby odpowiednio ingerować i przeciwdziałać tym zjawiskom. Okazuje się jednak, że tak się nie dzieje. Nie dzieje się tak dlatego przede wszystkim, że nie ma takiej woli albo, jak w przypadku reklamy, są najróżniejsze próby obchodzenia tego zjawiska. Tak nie może być, bo najłatwiej w tym momencie mówić, że znów prawo jest złe, jest nieskuteczne. Jest ono nieskuteczne głównie dlatego, że nie ma chęci do jego realizowania.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#JózefZych">Mamy także do czynienia z problemami wypadków przy pracy. Jak wynika ze statystyki Państwowej Inspekcji Pracy, w Polsce mamy nadal do czynienia z dużą liczbą wypadków przy pracy, w tym wypadków śmiertelnych, i z chorobami zawodowymi. Jest to jedno bardzo istotnych z zagadnień. Dostrzega się tu, że zakłady pracy - różne zresztą, od niektórych państwowych po prywatne - stosują różnego rodzaju zabiegi, łącznie z tym, iż często tych wypadków się nie zgłasza. To rodzi bardzo poważne konsekwencje dla samych poszkodowanych. A zatem sądzę, że na tym odcinku współpraca rzecznika praw obywatelskich i Państwowej Inspekcji Pracy może przynieść oczekiwane rezultaty.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#JózefZych">Pan rzecznik praw obywatelskich bardzo trafnie zwraca uwagę na warunki, jakie panują w zakładach karnych, i na konieczność przestrzegania obowiązujących norm. Ale jednocześnie trzeba zwrócić uwagę przy tym zagadnieniu, że nie wolno, o czym mówiliśmy przy projekcie ustawy o ofiarach przestępstw, zapominać o warunkach, w jakich znajdują się rodziny poszkodowanych przestępstwami i sami poszkodowani. A zatem mówiąc pięknie o tym humanitaryzmie w stosunku do sprawców, nie wolno zapominać o tym, że przede wszystkim trzeba także dbać o same ofiary. Rzecznik słusznie porusza tu problem pomocy najbiedniejszym. Tylko, panie i panowie, czy to, że wszyscy dziś deklarują, iż dostrzegają problem bezrobocia i biedy - od prawicy po lewicę i centrum - czy same deklaracje i możliwości, zarówno rzecznika, jak i innych instytucji, rozwiązują cokolwiek? Możemy pomagać przez doradztwo, wyjaśnianie pewnych kwestii, ale potrzebne są przede wszystkim rozwiązania strukturalne. I, o dziwo, na przykład kiedy mieliśmy do czynienia z dwoma projektami ustaw dotyczących, umownie mówiąc, problemów rodziny, jakież różnice były w podejściu do pewnych kwestii. Myślę więc, że czas najwyższy, aby poważnie potraktować zagadnienia i je usystematyzować, zastanowić się, które z najistotniejszych problemów dotyczących społeczeństwa mogą być rozwiązane na obecnym etapie i przy obecnej kondycji państwa i naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#JózefZych">Panie i Panowie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego zawsze pozytywnie oceniał działalność instytucji rzecznika praw obywatelskich. Od chwili powstania tej instytucji mieliśmy w Polsce szczęście, bo rzecznikami zostawali ludzie wybitni, poświęceni bez reszty swojemu zawodowi, rozumiejący potrzeby i instytucje. Takim rzecznikiem jest również pan prof. Zoll.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#JózefZych">W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego dziękujemy za podejmowane działania. Chcielibyśmy również, panie profesorze, doczekać się realizacji wielu założeń dotyczących kwestii, o których pan mówił. Klub nasz deklaruje, że, jeżeli będzie taka potrzeba i możliwość, zarówno w tworzeniu prawa, jak i w jego realizacji będzie aktywnie uczestniczyć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi Zychowi.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Marcina Libickiego z klubu Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#MarcinLibicki">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Wysoki Sejmie! Ta doroczna debata, o długiej tradycji, ma zawsze dwa aspekty. Z jednej strony debata ta jest podsumowaniem działań jednego z konstytucyjnych organów, jakim jest rzecznik praw obywatelskich, z drugiej strony jest bardzo ważnym momentem, kiedy Sejm może przyjrzeć się niemal całości działalności państwa, zarówno jeśli chodzi o rodzaj jego funkcji, jak i jakość tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#MarcinLibicki">Ten pierwszy aspekt dominował w debacie nad informacją rzecznika w czasach, kiedy kolejni rzecznicy wykazali się wielką i bynajmniej niebezstronną aktywnością polityczną czy wręcz ideologiczną. Tak było w przypadku prof. Ewy Łętowskiej i prof. Tadeusza Zielińskiego, aktywnie zaangażowanych w utrudnianie powrotu religii do szkół czy obronę praw komunistycznych kombatantów.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, nie - tak nie można!)</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie pośle, jak zawsze pan bredzi.)</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#MarcinLibicki">Nie podzielam pozytywnej oceny tych pierwszych dwóch rzeczników przedstawionej przez przedstawiciela Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#MarcinLibicki">Szczęśliwie się stało, że instytucja i praktyka rzecznika zmienia się na lepsze. Rzecznik stawał się wraz z kadencją prof. Adama Zielińskiego i staje się dziś po prostu instytucją ochrony prawnej, która z coraz większą siłą, skutecznością i powagą kształtuje proces legislacyjny oraz występuje w konkretnych sprawach obywateli.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Przekroczył granice śmieszności.)</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Szklankę wody wypić - przecież to są brednie.)</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#MarcinLibicki">Stąd dziś, podobnie jak przez ostatnie lata, mamy komfort, bo nie musimy przede wszystkim prowadzić polemik z samą działalnością rzecznika; za jego sprawą możemy przyjrzeć się państwu i jego kondycji. W Sejmie - skupionym w codziennej działalności na setkach i tysiącach aktów, nowelizacji, przepisów - takiej chwili, kiedy można przyjrzeć się całości dzieła, nie sposób przecenić.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#MarcinLibicki">Żyjemy - szczególnie w Polsce, gdzie prawa obywatelskie przez długi czas nie istniały w ogóle... Tu nie nastąpiła jakaś zmiana i dostosowywanie - takie sformułowanie padło ze strony przedstawiciela SLD - prawa do nowych okoliczności; tu nastąpiło przywołanie praw obywatelskich jako kanonu, jako podstawy funkcjonowania państwa. Żyjemy więc - w Polsce, gdzie prawa obywatelskie przez długi czas nie istniały w ogóle - w czasach szczególnej wrażliwości na sprawy naruszeń praw obywatelskich. W tym samym czasie państwo reguluje coraz więcej spraw naszego życia. Stąd ranga tej debaty parlamentarnej jest ogromna. To jedna z najważniejszych debat ustrojowych w rocznym kalendarzu polskiego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#MarcinLibicki">Informacja rzecznika pokazuje nam państwo w przebudowie, które w kilku miejscach wciąż ma jeszcze wyraźne wyłomy. Wyłomy odbijające się w osłabieniu ochrony praw obywatelskich. Przebudowa państwa była koniecznością, podyktowaną faktem wielu znacznych zapóźnień ustrojowych, jakich byliśmy świadkami przed 1997 r. Państwo scentralizowane, archaiczne, niewydolne i nieprzystosowane do nowych warunków służby publiczne, słabnący system emerytalny - oto tylko niektóre z nich. Jednak, jak pokazuje przedstawiony nam raport, rozpoczętej reformie państwa dobrze posłużyły zabezpieczenia, jakie niesie ze sobą instytucja rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#MarcinLibicki">Rzecznik, pełniąc rolę niejako komplementarną i zabezpieczającą w stosunku do administracji i parlamentu, nie uchyla się jednak od odpowiedzialności za kształt planowanych zmian, intensywnie włączając się w prace legislacyjne. Jasno zarysowane wyzwania dla parlamentu wynikają wprost ze sprawozdania o zeszłorocznej pracy rzecznika. Niestety, jak co roku, sprawozdanie wskazuje na konieczność poprawy prac legislacyjnych Sejmu. To trudne zadanie, musimy bowiem pamiętać, że każdy element wstępnego, poza Izbą, selekcjonowania i kształtowania projektów kierowanych do Sejmu, to wprost zagrożenie dla praw politycznych i swobody wykonywania mandatu poselskiego, w końcu dla pozycji samego Sejmu w systemie władzy.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#MarcinLibicki">Z drugiej strony, nie można zamykać oczu na fakt negatywnego oddziaływania na prawo obywatelskie, na bezpieczeństwo prawne takiej działalności Sejmu i rządu - głównego projektodawcy, która ma znamiona chaotyczności i niechlujstwa. Na pewno jest pora na doskonalenie prac legislacyjnych rządu. Być może lepiej rozwinięte instytucje życia obywatelskiego, sektor pozarządowy pewniej gwarantujący ujawnianie się zagrożonych interesów różnych grup społecznych, a jednocześnie zdolny do równoprawnej polemiki z Sejmem i rządem, będzie tu realną gwarancją na polepszenie jakości procesu legislacyjnego inicjowanego poza rządem.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#MarcinLibicki">Dobrze się stało, że pełniący dzisiaj funkcję rzecznika praw obywatelskich prof. Andrzej Zoll dobrze rozumie rolę, jaką ten wciąż niedoceniony sektor może w Polsce odgrywać. Obecność rzecznika w kapitule konkursu „Pro publico bono” i zapobieganie naruszeniom praw socjalnych jest najlepszym kierunkiem działań w tym zakresie. Warto, by Sejm stał się rzeczowym i skutecznym partnerem w tym dziele. Nie ulega bowiem kwestii, że obniżanie ilości skarg z zakresu naruszeń praw socjalnych i lepsze gwarancje spraw socjalnych, jeśli przyjdą, to nie będą zagwarantowane bezpośrednio przez państwo, które w tej dziedzinie jest drogie, a najczęściej też ślepe i nieskuteczne. Ich jakość będzie zabezpieczona przez sektor pozarządowy. Z pewnością jako Sejm jesteśmy po części sprawcami tego chaosu i braku pewności prawnej w zakresie prawa administracyjnego. To ważna i pokaźna grupa skarg, jakie wpływają do rzecznika. Na pewno sytuacja wymaga tu uporządkowania, kompetencji, gdzie jest to konieczne - na poziomie ustawowym i wykonawczym. Nie możemy jednak zapominać, że zmieniające się państwo wymaga ciągłego podwyższania kompetencji oraz nawyków swoich urzędników. Z całą pewnością, jeśli coś ma oddziałać na kulturę urzędniczą w Polsce i poszerzenie zakresu ochrony praw w działaniach administracji, to uchwalenie ustawy o wolności informacji. Ta ustawa wciąż nie może się doczekać uchwalenia, a jest prawdziwym fundamentem wolnego społeczeństwa. Jest to jedna z tych spraw, o których wszyscy mówią z aprobatą, ale nikt niemal nie chce jej realnie uchwalić. Bardzo doceniam zaangażowanie pana profesora w popieranie tej inicjatywy. Z tego miejsca apeluję do wszystkich przedstawicieli klubów i kół poselskich, którzy z troską mówili i będą mówić o prawach obywatelskich w Polsce. Jeśli w tej kończącej się kadencji Sejm może jeszcze coś ważnego zrobić w sprawie praw obywatelskich, to uchwalić ustawę o wolności informacji.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#MarcinLibicki">Są też inne wyzwania o naturze ustrojowej. To pewność obrotu prawnego i poczucie bezpieczeństwa, powiedzmy wprost, wielce dziś zagrożone.</u>
          <u xml:id="u-49.15" who="#MarcinLibicki">Jeśli chcemy mieć krótsze postępowania przed sądami, większą pewność obrotu i realną ochronę własności, jeśli chcemy odbudować nasze zagrożone dziś poczucie bezpieczeństwa, musimy kontynuować reformę wymiaru sprawiedliwości, reformę, za którą muszą iść z pewnością większe pieniądze, ale z pewnością nie dalsze zbędne usamodzielnianie samorządu sędziowskiego czy prokuratorskiego. Jeśli chcemy mieć mniej skarg na wydłużające się postępowania podatkowe, musimy uzdrowić podatkowe prawodawstwo oraz uprościć system podatkowy, tak aby nie były możliwe chwiejne rozstrzygnięcia, które w jednej sprawie potrafią iść w sprzecznych kierunkach w różnych miejscach w Polsce. Tych spraw nie załatwi żaden rzecznik, to jest sprawa dla parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-49.16" who="#MarcinLibicki">Jak się okazuje, nadzór rzecznika okazał się bardzo ważny w zakresie stosunków klienta z wielkimi instytucjami gospodarczymi, które oferują często skomplikowane dla przeciętnego obywatela usługi. Interwencja w sprawie opłat dodatkowych za prowadzenie rachunków bankowych oraz interwencja wobec jednego z operatorów sieci komórkowych są nie tylko reakcjami na konkretne nadużycia, ale sygnałami, które powinny zniechęcać w przyszłości do takich praktyk.</u>
          <u xml:id="u-49.17" who="#MarcinLibicki">Z wielkim uznaniem obserwuję działalność rzecznika w zakresie ochrony małoletnich przed przemocą i wulgarnością, jaką epatują polskie stacje telewizyjne. To ważny problem społeczny, który narusza nie tylko prawa rodziców, ale jest łamaniem praw widza zapisanych w martwej, niestety, ustawie o radiofonii i telewizji. Wzrastający udział scen przemocy i wulgarności w telewizji jest w dużej mierze zasługą bezczynności w tym względzie ciała powołanego specjalnie do tego celu - Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Dlatego tym większy aplauz budzi odpowiednia postawa rzecznika w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-49.18" who="#MarcinLibicki">Jest też i kwestia, która na stałe - przemawiam w sprawie rocznego sprawozdania rzecznika po raz czwarty w tym Sejmie - dzieli mnie z kolejnymi rzecznikami. Nie zgadzam się na tak priorytetowe postawienie ochrony praw osób skazanych. Powiem wprost, wysoki metraż cel, na ogół z łazienkami, dostęp do telewizji, częste przepustki to nie jest sprawa, o którą w Polsce warto walczyć. Powiedział pan profesor, że przeludnienie cel wynosi 5%, może nie padło 5%, ale tak wynikało z wyliczenia i powiedział o tym przedstawiciel komisji. Naprawdę, takie przeludnienie kosztem, powiedzmy sobie szczerze, założenia łazienek i słowni to nie jest dramat dla osób skazanych. Powiedzmy sobie też szczerze, że zlikwidowanie - jak powiedział pan profesor - siłowni dla tych ludzi, którzy siedzą często za nadużycie siły fizycznej, naprawdę nie jest dramatem. Nie wiem, czy jest konieczne, aby ci, którzy odbywają karę za nadużycie własnej siły fizycznej, jeszcze w więzieniu musieli doskonalić swoją fizyczną przewagę nad przypadkowymi napadanymi przez nich przechodniami na ulicy.</u>
          <u xml:id="u-49.19" who="#MarcinLibicki">Sprawa zastąpienia więzienia przez probację. Sam pan profesor był łaskaw powiedzieć, że probacja, względnie - jak pan mówił - ściśle z tym związana sprawa kuratorów, nie zdaje żadnego egzaminu. Zlikwidujmy więc więzienia wtedy, kiedy inne metody będą skuteczne. Gdy inne metody również w ocenie rzecznika nie zdają egzaminu, to łagodzenie Kodeksu karnego jest lekką przesadą.</u>
          <u xml:id="u-49.20" who="#MarcinLibicki">Kolejna sprawa, to, o czym powiedział pan poseł Wierchowicz, że ludzie, którzy siedzą w więzieniu, nie mogą płacić alimentów. Przecież oni siedzą w więzieniu bardzo często za złośliwe uchylanie się od alimentów, więc wyobrażanie sobie, że jak ich wypuścimy z więzienia, to zaczną płacić alimenty, chociaż siedzą za niepłacenie, jest naprawdę zupełnie nieprawdopodobną konstrukcją logiczną. Nie warto więc, panie profesorze, zabiegać o sztuczne obniżanie liczby skazanych tylko dlatego, żebyśmy nie odbiegali od statystyk europejskich. Nie warto zabiegać o poszerzenie kurateli nad przestępcami kosztem kar więzienia. Nade wszystko nie warto właśnie w imię ochrony praw obywatelskich spokojnych obywateli hamować reformy prawa karnego w kierunku większej i bardziej stanowczej represyjności, o czym pan profesor dość szeroko mówił.</u>
          <u xml:id="u-49.21" who="#MarcinLibicki">Proszę nam pozwolić zmienić to prawo, wymaga tego bowiem sytuacja, w której znalazła się Polska pod względem ochrony tak elementarnych praw, jak własność, nietykalność cielesna, a nawet życie. Z ubolewaniem muszę stwierdzić, że roczna praca ministra sprawiedliwości Lecha Kaczyńskiego, która przyniosła realne wyniki w postaci przede wszystkim tego, co media określiły jako nową poprawność polityczną, jako skonstatowanie ogólne, że wymiar sprawiedliwości powinien być wymiarem, który jednak wymierza sprawiedliwość i karze, ta roczna praca jest dzisiaj marnowana. Ta roczna praca przekładała się oczywiście na konkretne działania, potwierdzane statystyką. Przede wszystkim szerokie rzesze uzyskiwały realne prawa obywatelskie, czuły się bezpiecznie. Dzisiaj - w wyniku nieprzemyślanych ataków i niszczenia dzieła ministra Kaczyńskiego przez jego następcę - to poczucie bezpieczeństwa, które jest podstawowym prawem obywatelskim, jest niszczone. Następca ministra Kaczyńskiego otwiera zielone światło dla najgorszych tendencji w wymiarze sprawiedliwości i w prokuraturze - otwiera zielone światło dla przestępców i obniża poczucie bezpieczeństwa, a więc obniża i niszczy konkretne prawo obywatelskie niewinnych ludzi do spokojnego życia. Zaangażowanie w wiele spraw - tych, o których wspomniałem i o których nie wspomniałem w tym wystąpieniu - skłania Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość do tego, by głosować za przyjęciem rocznego sprawozdania rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-49.22" who="#MarcinLibicki">Chciałbym jeszcze powiedzieć, że po raz pierwszy omawiamy pracę rzecznika w XXI wieku...</u>
          <u xml:id="u-49.23" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie dało rady wcześniej.)</u>
          <u xml:id="u-49.24" who="#MarcinLibicki">... aczkolwiek dotyczy to jeszcze wieku poprzedniego. Warto sobie uzmysłowić, że skończył się wiek, który zaznaczył się najgorszym naruszaniem praw człowieka w historii. Przed tym wiekiem nie była możliwa eksterminacja całych wielkich społeczności ze względów rasowych, religijnych czy po prostu dlatego, że komuś one przeszkadzały.</u>
          <u xml:id="u-49.25" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: A hugenoci? A Indianie?)</u>
          <u xml:id="u-49.26" who="#MarcinLibicki">Może z wyjątkiem wycinania katolików przez Cromwella w Irlandii. Otóż ten wiek zaznaczył się największym w dziejach okrucieństwem w wyniku tego, że politycy, ideologowie - wielu ludzi - oficjalnie oderwało system praw od ustabilizowanych systemów etycznych, jakie zapewniają tylko systemy religijne. Oby przyszły wiek, wiek, który zaczynamy, był szczęśliwszy pod tym względem i oby społeczeństwa uzmysłowiły sobie, że nie istnieją prawa człowieka w oderwaniu od praw boskich, które inni mogą nazwać prawami naturalnymi, a pan profesor nazwał przyrodzoną godnością człowieka.</u>
          <u xml:id="u-49.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Zych: Moment, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Zych, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#JózefZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Libicki, odnosząc się do mojego wystąpienia, przypisał mi wystąpienie w imieniu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest skandal.)</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#JózefZych">Otóż chciałbym powiedzieć, że przemawiałem w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego. To jest zasadnicza różnica. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe zeszło ze sceny 12 lat temu.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarekBorowski">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#MarcinLibicki">Panie Marszałku! Mówię do pana marszałka Zycha. Pan wie, jak pana cenię. Przepraszam za przejęzyczenie.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pana zegar zatrzymał się 12 lat temu, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzeba zmienić dietę, panie pośle - rybki w menu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MarekBorowski">Wyjaśniliśmy sobie parę szczegółów historycznych.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#MarekBorowski">Pan poseł Oksiuta zabierze głos w imieniu Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#KrzysztofOksiuta">Panie Marszałku! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego mam zaszczyt ustosunkować się do informacji rzecznika praw obywatelskich o jego działalności w roku 2000. Jak tu powiedziano, trudno w czasie kilku minut ustosunkować się do 350-stronicowego sprawozdania, dlatego też odniosę się do kilku kwestii.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#KrzysztofOksiuta">Przede wszystkim pragnę stwierdzić, że pan prof. dr Andrzej Zoll dobrze wywiązuje się z powierzonych mu konstytucją i ustawami zadań z zakresu obrony godności człowieka i dobra wspólnego. Rzecznik aktywnie współdziała ze stowarzyszeniami i fundacjami na rzecz ochrony wolności i praw człowieka. W sprawach dzieci, jak tu mówiono, współpracuje z rzecznikiem praw dziecka niezależnie od tego, czy ten urząd jest dzisiaj potrzebny, czy nie. Nie chciałbym wchodzić w te dywagacje.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#KrzysztofOksiuta">Szczególny nacisk rzecznik kładzie w swoich działaniach na przestrzeganie w Polsce prawa do edukacji. Mówił nam dzisiaj o swoim stosunku do likwidacji szkół.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#KrzysztofOksiuta">Należy również wspomnieć o tej nowej inicjatywie, czyli o tych „klinikach prawnych”, które są powoływane w wyniku współpracy rzecznika z rektorami uniwersytetów. Kliniki te mają pomagać osobom ubogim, których nie stać na opłatę za normalnie świadczone usługi prawne. Cieszymy się, że ta inicjatywa jest uruchomiona, że będzie się rozszerzała. Dziękujemy również władzom uniwersytetów, które zdecydowały się na tego typu współpracę.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#KrzysztofOksiuta">Rzecznik walczył - mówił nam o tym - i walczy nadal o jawność informacji publicznej. Z jego sprawozdania wynika, że urzędnicy dalej woleliby pracować za żelazną kurtyną niż ujawniać opinii publicznej procedury, jakimi kierują się przy podejmowaniu decyzji. Wysoka Izba pracuje - wydaje mi się, że w dobrym tempie - nad ustawą o dostępie do informacji publicznej, niebawem powinniśmy zakończyć prace i to jest chyba dobra wiadomość dla pana rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#KrzysztofOksiuta">Podobnie jest, jeśli chodzi o kwestie związane z zakupem samochodów, o których mowa w sprawozdaniu, kiedy ktoś nieświadomie nabywa pojazd, który był rejestrowany na podstawie fałszywych dokumentów. Również w prawie drogowym następuje zmiana w tych kwestiach. W najbliższym czasie praktycznie każda zasadnicza część pojazdu będzie wymagała świadectwa oryginalności. I w tej materii też się powinno coś poprawić.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#KrzysztofOksiuta">Załączone do sprawozdania dane statystyczne mówią, że nieznacznie spadła w stosunku do 1999 r. ilość wniosków i listów kierowanych do rzecznika. Może to świadczyć - choć nie musi - o nieznacznej poprawie w zakresie przestrzegania praw człowieka w Polsce. Interesująca jest analiza spraw indywidualnych podjętych przez rzecznika. Na 11 139 spraw zakończonych tylko niecałe 20% zakończyło się pozytywnym rozwiązaniem dla osoby wnoszącej. W 70% pozostałych przypadków zarzuty się nie potwierdzały. Najwięcej wnoszonych spraw dotyczy pomocy społecznej, ubezpieczeń społecznych, prawa karnego, gospodarczego, praw konsumenta. W tych kwestiach jeszcze wiele jest do zrobienia zarówno tutaj w Wysokiej Izbie, jak również w funkcjonowaniu urzędów i agencji rządowych.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#KrzysztofOksiuta">Z pełną pokorą Klub Parlamentarny SKL wsłuchuje się w głos rzecznika, gdy mówi on o wadliwych ustawach, łamaniu praw człowieka przez urzędy, administrację publiczną. Niemniej chcemy i musimy głośno podkreślić, że Polska demokracja ma 12 lat, urząd rzecznika niewiele więcej, i obwinianie dzisiaj tylko tej kadencji Sejmu czy też tych generacji, które wzięły odpowiedzialność za państwo, nie jest rzeczą do końca prawdziwą. Brakuje mi w tym sprawozdaniu, powiem szczerze, takiej analizy, która by odnosiła się do tego, co było też kilkadziesiąt lat temu. Te postępy w dziedzinie praw człowieka powinny być zaznaczone w każdym sprawozdaniu, dlatego że historia Polski tego wymaga. Klub parlamentarny z tą uwagą opowiada się za przyjęciem informacji złożonej przez rzecznika. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#MarekBorowski">To były wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#MarekBorowski">Przechodzimy do wystąpień w imieniu kół oraz wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#MarekBorowski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Jan Rulewski, niezrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku Praw Obywatelskich! Pozwoli pan, że rozpocznę wystąpienie od takiej felietonowej oceny, że jeśliby przyjąć, że dotychczas w Wysokiej Izbie była możliwa ocena rzeczników, to panią prof. Łętowską bym uznał za rzecznika przywracania powagi prawa, zwłaszcza po okresie PRL, gdyż tworzyła tę kulturę prawa z wysoką rangą i rzeczywiście z pewną tendencją do odwoływania się do prawa zapisanego w Konstytucji PRL, państwa, które przecież z uwagi na złe prawo zbankrutowało. Niewątpliwie rzecznik praw obywatelskich, pan profesor Adam Zieliński, był rzecznikiem wrażliwości społecznej czy też czułości. Myślę, że teraz nastał nam rzecznik, który jest po prostu rzecznikiem Rzeczypospolitej, a więc państwa już istniejącego, stabilnego, mającego problemy. Ten charakter rzecznika Rzeczypospolitej wywodzę chociażby z jego artykułów i samego sprawozdania. Rzecznik mówi nie tylko o tym, że jest biurem skarg i zażaleń, ale np. w artykule w „Rzeczpospolitej”, powiada, że jest zobowiązany do planowania budowy społeczeństwa obywatelskiego, do współpracy z różnego rodzaju organizacjami. Dzisiaj rozpoczął swoje wystąpienie, stwierdzając, że rzecznik praw obywatelskich mówi nie tylko o prawach, ale również o obowiązkach obywatela, tak zresztą zapominanych w codziennej praktyce, a przecież właśnie one są podstawą Rzeczypospolitej - to właśnie jeszcze raz upoważnia mnie do stwierdzenia, że pan profesor Andrzej Zoll jest rzecznikiem Rzeczypospolitej i inaczej być nie może. Nie może być tak, że rzecznik praw obywatelskich to instytucja, która ma przyklejać plastry skrzywdzonym. Musi również wspominać o zobowiązaniach, przede wszystkim obywateli, ale również instytucji. W związku z tym uważam, że nie spełnia nam się Rzeczpospolita w zakresie praw i obowiązków. Chociażby fakt, że bodaj w art. 60 konstytucji, w prawach i obowiązkach, konstytucja powiada, że każdy obywatel musi znosić ciężary. Stwierdzam z doświadczenia, że to nie jest prawda i że w znacznym stopniu wielu obywateli nie ponosi ciężarów na rzecz Rzeczypospolitej, nie płacąc podatków, nie uiszczając składki ubezpieczeniowej czy nie płacąc innych danin. Chciałbym, żeby pan rzecznik w imię obrony interesów tego człowieka, tego przedsiębiorcy, który płaci, bo to jest jego prawo, interweniował, tak żeby wszyscy płacili.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#JanRulewski">Czy można, proszę Wysokiej Izby, zbudować państwo o normalnej gospodarce rynkowej, w którym mówi się otwarcie, że 30% ludzi istnieje w szarej strefie, to znaczy, że 70% przejmuje obowiązki tych pozostałych. Już nie mówię, że to nie jest gospodarka wysoce zoptymalizowana, w której bardzo łatwo niektórzy funkcjonują, a niektórzy borykają się z problemami. Bywa też często, że nie tylko nie płaci się podatku, nie płaci się za pracownika składki ubezpieczeniowej, nie płaci mu się wynagrodzenia, a bywa najczęściej i tak, że wszystkich tych trzech i jeszcze innych opłat się nie wnosi, co oczywiście pozwala egzystować, ale powoduje to, że spada tempo rozwoju gospodarczego, a ten pociąg czy pojazd do Europy się nie spieszy.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#JanRulewski">Pozwolę sobie zaapelować do pana rzecznika, aby tym zagadnieniem - o którym mówił, że problem nie jest w ustanowieniu prawa, ale w jego egzekucji - się zajął.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#JanRulewski">Chodzi mi o jeszcze inne postanowienia konstytucji. Wywodzę się z Komisji Rodziny, stąd może schylenie w stronę dzieci. Prawda, że Rzeczpospolita Polska, panie rzeczniku, w zakresie zabezpieczenia praw dzieci, zwłaszcza dotkniętych sieroctwem - brak im opieki, jest alimentacja - tkwi w półprzysiadzie. Udajemy, że mamy prawo, ale to prawo nie jest egzekwowane, ani tym bardziej nie jest asekurowane przez władzę. Świadczy o tym powiększająca się liczba dzieci alimentowanych przez państwo, zresztą w bardzo małej kwocie. Uważam, że tej tendencji należy postawić tamę. Rozumiem, że to jest zbyt wielkie zadanie dla rzecznika, ale liczę na jego ambicję. Rzeczywiście przekraczał częstokroć swoje możliwości, mówiąc nam, bardzo słusznie, iż zamierza wyjść poza funkcję biura skarg i listów.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#JanRulewski">Bardzo mi się podoba, gdy czytam w „Rzeczpospolitej” wypowiedź rzecznika, że trzeba walczyć z bezradnością, że państwo, czyli władze publiczne nie tylko powinny być arbitrem, ale pomagać czy to poprzez działania organizacji pozarządowych, czy też wprost, w sposób bezpośredni. Tak, to jest właśnie, uważam, ta literacja obowiązku obywateli, aby nie tylko pozostawali na garnuszku tych, którzy mają pracę, pracują. A zważmy, jak dalece jest aktualne to, o co rzecznik tutaj apeluje. Obecnie około 16 mln ludzi pracuje; 16 mln ludzi jest obciążonych czy też jest zobowiązanych do tego, żeby utrzymywać jeszcze 9,5 mln emerytów i rencistów, 3 mln bezrobotnych, plus około miliona osób pozostających w opiece społecznej. Żaden system prawny tego nie zbilansuje, a tym bardziej żadna praktyka tego nie usunie. Konieczne jest w tym wypadku — o czym mówił pan rzecznik — żeby wychodzić z inicjatywami kompleksowymi. Panie profesorze, w ustawie o pomocy społecznej od jej zarania wpisana jest ta instytucja, chodzi o to, że pomoc społeczna to nie tylko udzielanie zasiłków, lecz także pomoc w zakresie usamodzielnienia się. Niestety, panie profesorze, ta instytucja wbrew moim apelom pozostaje od początku martwa. Mało instytucji zajmuje się usamodzielnieniem, a więc ucieczką z tego padołu biedy i bezradności. Rzeczywiście, jak mówił pan poseł Zych, to mało, samo poradnictwo tu nie pomoże. Potrzebny w tym wypadku jest interwencjonizm czy też pomoc państwa, żeby uciec w stronę innego wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#JanRulewski">Zatem uważam, panie profesorze, że należy panu tylko życzyć sukcesu i niewielu przeciwników w realizowaniu zadań, których się pan podjął jako rzecznik III Rzeczypospolitej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Ikonowicza, niezrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Są dwie okazje, które pozwalają nam chociaż częściowo wniknąć w to, jakie jest dzisiaj polskie życie. Jedna okazja to doroczne sprawozdanie państwowego inspektora pracy, druga to sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich. I zawsze, kiedy słuchamy tych słów, kiedy czytamy te sprawozdania, włos nam się jeży na głowie z dwóch powodów. Po pierwsze, dlatego że tworzymy zły, antyspołeczny system, który ze swojej definicji łamie prawa człowieka. Takim koronnym przykładem łamania podstawowego prawa człowieka do przeżycia w chorobie jest reforma służby zdrowia, która utrudniła dostęp do leczenia; jest to, że ludzie umierają, chociaż nie muszą, ludzie odbierają sobie życie z przyczyn ekonomicznych. Jest też tak, że człowiek starszy, biedny, z którego najniższej emerytury czy renty państwo pobiera podatek, rezygnuje z zakupu leków. Na akcie zgonu jest napisane: umarł na serce. Nie jest napisane: umarł na niewykupione recepty, umarł na reformę służby zdrowia. To jest ten pierwszy systemowy powód, a drugi wiąże się z tym, że udało nam się uchwalić niezłą konstytucję. Udało nam się uchwalić konstytucję, w którą wpisana jest zasada sprawiedliwości społecznej. Udało nam się przyjąć ustawy i przyjąć prawa, które są charakterystyczne dla republik demokratycznych, dla krajów, których suwerenem jest obywatel. Ale tak przecież nie jest. Jeżeli ktoś sumiennie wykonuje swój mandat posła - a tak staram się czynić - to dociera do niezliczonej liczby przypadków, które świadczą o tym, że w lokalnych środowiskach, w samorządzie, na najniższym szczeblu sądownictwa i prokuratury mamy do czynienia ze zmową powszechną przeciwko obywatelowi, że obywatel w sądzie, w prokuraturze, u burmistrza, wójta, w radzie miejskiej z definicji nie ma racji, a rację ma lokalny biznesmen. Rację ma ktoś, kto może sobie kupić bycie ponad prawem. Rację ma wójt, który sprzedaje w gminie Dębe Wielkie cztery rodziny mieszkające w podupadłym dworku wraz z dworkiem, zaznaczając w akcie notarialnym, że ludzie osadzeni tam przez gminę jako pogorzelcy nie mają żadnych praw i można ich przepędzić. Rację ma pan Buczek, który ukradł samochód i za to kupił osiedle zakładowe. Pan Buczek na Śląsku, mimo że ścigany listem gończym, nadal pobiera czynsze i nikt go nie chce znaleźć. Rację mają ci wszyscy, którzy byli dość sprytni, aby ukraść dużo, bo jak się kradnie dużo, to się jest bezkarnym, jak się kradnie mało, to się idzie siedzieć, bo nie ma za co kupić bezkarności. Takie jest powszechne przekonanie naszego społeczeństwa. Co możemy z tym zrobić? My jako posłowie powinniśmy szczególnie starać się doprowadzić do tego, żeby prawo było prawem, żeby nawet najpotężniejsi bonzowie danego powiatu, miasteczka czy gminy bali się prawa i szanowali obywateli. Staramy się to robić na różne sposoby. Ukuło się takie powiedzenie od czasu walki z eksmisją - którą wygraliśmy, bo jest wreszcie nowa ustawa - że kiedy ci jest ciężko, idź do PPS-u. Myślę, że jeszcze bardziej prawdą byłoby powiedzenie: kiedy ci jest ciężko, napisz do rzecznika praw obywatelskich. Dlatego bardzo dobrze rozumiem, co czuje rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PiotrIkonowicz">Na początku swojej kadencji pan prof. Zoll powiedział, że dotychczas rzecznicy praw obywatelskich zajmowali się nadmiernie sprawami socjalnymi, a za mało dbali o tzw. wolności. Ja chcę powiedzieć, że już po tym sprawozdaniu widać, że będąc rzecznikiem, nie można w jakiejś mierze nie być socjalistą, nie można nie odczuć współczucia i miłości do tych wszystkich ludzi, którzy są na co dzień krzywdzeni. Pan rzecznik Zoll przeszedł taką ewolucję i widzę w nim wielkiego sojusznika. Ale słuchajcie, systemu, który jest niesprawiedliwy, nie da się zrównoważyć posadą rzecznika. Ten system trzeba zmienić. Nie zmieni go jednak Wysoka Izba. Zmieni go polskie społeczeństwo i zmienia go na co dzień. Bo czym, jeżeli nie drastycznym łamaniem praw obywatelskich jest prowadzona ostatnio praktyka, że zbierają się urzędnicy, wzywają rencistę, dotykają go długopisem i mówią: pan jest zdrowy, zabieramy panu rentę, bo w budżecie brakuje pieniędzy. A dlaczego o tym mówię? Mówię o tym dlatego, że ci wszyscy ludzie założyli stowarzyszenie osób poszkodowanych przez ZUS; że sprzedani lokatorzy z Bytomia Łagiewnik i z dziesiątków innych osiedli zakładowych, sprzedani jak bydło razem z mieszkaniami - tak sami o sobie mówią - stworzyli ogólnopolskie stowarzyszenie mieszkańców mieszkań zakładowych; że pokrzywdzeni obywatele pobierający zasiłki przedemerytalne potrafili walczyć o swoje prawa, tworząc wspaniałe stowarzyszenie. Myślę, że każda krzywda jest do naprawienia tylko wtedy, kiedy ludzie nie opuszczą głowy i walczą. Ale myślę również, że jedną z podstawowych wad naszego systemu funkcjonowania prawa, naszego systemu funkcjonowania demokracji jest to, że już nie tylko bezpieczeństwo, nie tylko zdrowie, nie tylko edukacja, ale prawo stało się przywilejem dla nielicznych. W każdym bowiem sporze, w którym interweniuję, kiedy pracownik nie dostaje zapłaty, bo nie ma meldunku, albo po wypadku na budowie pracodawca powiada, że taki wcale tu nie pracował, w każdym przypadku, w którym np. w wielkim supermarkecie wyjmuje się drzwi z toalet dla pracowników, żeby krócej siedzieli, albo prewencyjnie, traktując ich jak złodziei, przeszukuje się ich szafki, albo młodych ludzi zmusza się do pracy ponad siły, po kilkanaście godzin na dobę, bez żadnej dodatkowej zapłaty, pod rygorem zwolnienia - w każdym takim przypadku rację ma wielka korporacja zachodniego kapitału, rację mają właściciele i mają kancelarie prawne na swoje usługi. A co ma obywatel? Nie każdy nawet potrafi napisać skargę do rzecznika, a co dopiero dochodzić swoich praw przed sądami. Sądami, dodajmy, w dużej mierze również nieuczciwymi, prokuraturą, dodajmy, w dużej mierze skorumpowaną. Dlatego kiedy zajmowaliśmy się problemami eksmisji, tym prawem do dachu nad głową, które ludziom odbierano, zaapelowaliśmy do środowiska prawniczego o pełnienie nieodpłatnych dyżurów i udzielanie bezpłatnych porad prawnych. I muszę powiedzieć, że reakcja przerosła moje najśmielsze oczekiwania. Pojawiło się na razie kilkudziesięciu w skali kraju znakomitych prawników, i starszych, i młodych, którzy godzinami siedzą, piszą dla ludzi podania, wyjeżdżają w teren, i ludzie, którzy już dawno daliby się wygonić, gdyby im ktoś dał puszkę konserw, raptem wiedzą, że są obywatelami i mają jakieś prawa. Dlatego na pewno nie unikniemy tego, aby uchwalić któregoś dnia wspaniałą ustawę, ustawę, o której marzę dniami i nocami, ustawę o bezpłatnej pomocy prawnej dla ludzi niezamożnych, którzy udokumentują brak możliwości skorzystania z płatnej porady prawnej. Zanim to jednak nastąpi, chciałbym z tego miejsca - a pamiętamy, że mamy kampanię wyborczą, wcale tego nie ukrywam - złożyć jedną obietnicę wyborczą, bardzo konkretną i bardzo wymierną, która idzie naprzeciw tym wszystkim działaniom, które prowadzi rzecznik praw obywatelskich. Polska Partia Socjalistyczna otworzy w każdym powiecie w Polsce punkt bezpłatnych porad prawnych, bo w ten sposób zrobimy dużo więcej niż dziesięcioma ustawami. Bo wiecie, co jest najbardziej smutne? Najbardziej smutna jest bezbronność, najbardziej smutne jest to, że mówimy ciągle o demokracji, o wolności, a ludzie w miejscu pracy czy w miejscu zamieszkania są ogarnięci panicznym strachem, że podpadną, że znajdą się na czarnej liście, że stracą pracę, że stracą dach nad głową, że będą gnębieni przez tą nową demokratyczną Rzeczpospolitą. Żeby to udokumentować, powiem o czymś, co się nie mieści w głowie. Otóż od kilku lat w gminie Dębe Wielkie, w której wójt sprzedał owe rodziny z mieszkaniami, działa Stowarzyszenie Niezależnych Inicjatyw Obywatelskich. O zmierzchu pukają do każdego domu i zostawiają ulotki, ale kiedy otworzy się drzwi, ich już nie ma, bo się boją, bo działają jak tajne stowarzyszenie. W strachu przed kim? Przed wójtem. Spotykają się w nocy pod dębem. Mamy rok 2001 i demokratyczną, niepodległą Najjaśniejszą Rzeczpospolitą Polską. W takim kraju dzisiaj żyjemy i w takim kraju żyć nie chcemy. Chcemy, aby to była rzeczywiście wspólna Rzeczpospolita obywateli, ale żeby taka była, musimy zrozumieć, że równy głos ma ten, kto ma konto w banku, i ten, kto bierze zasiłek. I że każdy ma prawo do życia. I że najbardziej jaskrawym pogwałceniem prawa do życia jest fakt, że mamy w Polsce nieprzebrane mnóstwo rodzin, w których i mąż, i żona nie tylko nie pracują, ale nie mają już prawa do zasiłku. W kraju, w którym dawno zbankrutowała pomoc społeczna, w kraju, w którym nie ma przepisu, który by zobowiązywał obligatoryjnie do przeznaczenia takiej rodzinie z dziećmi bez środków na utrzymanie jakiegoś minimum na przetrwanie, jakichś marnych kilkuset złotych, które pozwolą odpowiedzieć rodzicom pytanym przez dzieci, czy dzisiaj będzie obiad, czy będzie kolacja. To prawo jest prawem elementarnym. Ja wiem, że są bardzo skomplikowane prawa dotyczące danych osobowych, wolności gospodarczej i że w tych sprawach ludzie wyspecjalizowani, zamożni piszą skargi i doniesienia do rzecznika. Ja wiem, że z tego dołu społecznego, jak chcą mówić, że od tych głupich, bo biednych, a biednych, bo głupich, nie docierają głosy w takim wymiarze, który tworzyłby prawdziwy obraz naszej rzeczywistości społecznej. Ale chciałbym się zobowiązać do tego, żeby te głosy tu przenieść i żebyśmy te głosy wszyscy jako posłowie przenosili z naszej codziennej pracy, bo my jesteśmy dla tych ludzi ostatnią deską nadziei. Bo ci ludzie już nie wierzą w nic. Nie wierzą w prawo, nie wierzą w sprawiedliwość, nie wierzą w samorząd, nie wierzą w państwo. Oddajmy ludziom ich państwo, niech to państwo im służy, a wtedy rzecznik, mam nadzieję, będzie zajmował się już tylko korektami, a nie będzie musiał samotnie naprawiać błędów całego systemu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi Ikonowiczowi.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#MarekBorowski">Zgłosili się natomiast posłowie do zadania pytań, odczytam listę: Bogumił Andrzej Borowski, Jerzy Jaskiernia, Barbara Hyla-Makowska, Lewandowski, Wilczyńska, Stępień, Maniura, Kaczmarek, Kaczyński, Stanibuła, Mańkowska, Sierakowska, Zakrzewski, Brejza, Piotrowski, Chmielewski, Lewandowski, Nowicki, Misztal, Wrona, Zaborowski i Cymański. Jeszcze ktoś? Wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#MarekBorowski">Zamykam listę.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, poseł Bogumił Andrzej Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#BogumiłAndrzejBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pytanie, które kieruję do pana profesora Andrzeja Zolla wiąże się z cenną - tu zapowiedzianą - inicjatywą utworzenia uniwersyteckich klinik prawnych. Panie rzeczniku praw obywatelskich, czy już obecnie kierując do pana biura obywateli, mogę ich poinformować, że za pośrednictwem tego biura będą mogli oni uzyskać bezpłatną, interesującą ich wykładnię prawa w obszarze zgłaszanych postulatów i skarg, gdyż dotychczas taka możliwość nie istniała lub była bardzo ograniczona, o czym świadczą udzielane im odpowiedzi, z którymi zgłaszali się do mojego biura? I czy nie przydałoby się jednak na 2002 r. wzmocnienie etatowe pana biura? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niezwykle interesujące wystąpienie pana rzecznika praw obywatelskich, jak i dokument przedłożony skłania do postawienia szeregu ważnych pytań. Chciałbym jednak ograniczyć się do pięciu kwestii, które mają znaczenie szczególne. Dodatkowa wypowiedź pana rzecznika praw obywatelskich może mieć znaczenie dla tych prac, które się jeszcze w Izbie toczą.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#JerzyJaskiernia">Sprawa pierwsza dotyczy efektywności wymiaru sprawiedliwości. Pan rzecznik poświęca tej sprawie znaczącą część swego sprawozdania, na str. 15 podnosi kwestię rozstrzygania spraw w rozsądnym terminie, zwraca uwagę na to, że do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu wpływa coraz więcej skarg obywateli polskich i to właśnie dotyczących kwestii rozsądnego terminu, ale przecież ten problem nie staje dzisiaj w próżni. Właśnie w dniu dzisiejszym Izba będzie rozpatrywała propozycje zmian w kodeksach karnych - w Kodeksie postępowania karnego, w Kodeksie karnym wykonawczym. I chciałbym zapytać pana rzecznika, jaki jest związek przyczynowy między tym, co pan pisze w sprawozdaniu, a tym, co Izba ma rozpatrywać. Chodzi o kierunki przygotowywanych rozwiązań, ponieważ opinia publiczna jest pod wpływem bardzo różnych sygnałów. Pan jest przecież jednym ze współtwórców kodyfikacji karnych, w istocie głównym twórcą Kodeksu karnego, i pańska opinia tutaj będzie niezwykle znacząca. W związku z tym chciałbym zapytać, czy prawdą jest, że mamy tu do czynienia z jakąś katastrofą legislacyjną, jeśli chodzi o Kodeks karny, skoro po zaledwie kilkunastu miesiącach jego obowiązywania musimy dokonywać tak fundamentalnych zmian? Czy też, jak twierdzą inni, są to zmiany nieprzemyślane, podejmowane pod wpływem emocji, żerowania na lękach ludzkich, nieskonsultowane ze środowiskiem, nieskonsultowane ze światem prawnym, które mogą wywołać znaczące konsekwencje dla wielu aspektów polityki wymiaru sprawiedliwości, również dla polityki penitencjarnej? Chciałbym w tym kontekście pana zapytać, czy pan dostrzega fakt związania Polski Europejską Konwencją Praw Człowieka, europejską konwencją dotyczącą przeciwdziałania torturom, nieludzkiemu i niehumanitarnemu traktowaniu i innymi konwencjami ratyfikowanymi przez Polskę? Bo z niektórych wystąpień, również w tej dyskusji, mogłoby wynikać, że Polska tutaj nie miała żadnych zobowiązań międzynarodowych. A więc tylko kwestią naszego widzimisię było, to jakie warunki odbywania kary w Polsce tworzymy. Pański głos jest potrzebny teraz, w tym momencie, ponieważ Izba będzie niedługo to rozstrzygała. Wydaje się, że podejmowanie tak zasadniczych zmian, w takim trybie, za pięć dwunasta, z tymi zastrzeżeniami, które tu dzisiaj były formułowane, grozi poważnymi błędami, które w odniesieniu do tak zasadniczego dokumentu, jak Kodeks karny, nie powinny mieć miejsca.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#JerzyJaskiernia">Problem drugi dotyczy praw socjalnych, prawa do nauki. Dostrzegam to, że pan rzecznik niejako przenosi punkt ciężkości ze spraw socjalnych, społecznych na inne zagadnienia. Ale w opinii publicznej, o czym świadczą liczne spotkania poselskie, powstaje zasadnicze pytanie: Czy Konstytucja RP jest przestrzegana? I chciałbym zapytać, jaki jest pański stosunek do tego fundamentalnego zagadnienia. Czy jest tak, że konstytucja poszła za daleko w zakresie rekomendowania praw socjalnych — prawo do nauki, do ochrony zdrowia, szereg innych — w sposób oderwany od realiów państwa kapitalistycznego, czy też są to wiążące normy, które powinny być egzekwowane i obowiązkiem Sejmu jest tutaj podejmowanie działań? Padają bowiem zarzuty, że konstytucja po kilku latach funkcjonowania w istocie jest martwym dokumentem w zakresie egzekwowania tych standardów. Czy w oparciu o doświadczenie, które pan posiada — również w oparciu o działalność podobnych instytucji, ombudsmenów w innych państwach — możemy zrobić coś więcej, czy też mamy tolerować sytuację rozziewu, który jest dostrzegany?</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#JerzyJaskiernia">Problem trzeci. Na stronie 166 sprawozdania mówi pan o niespójności co do wyjaśnień różnych organów skarbowych, daje pan przykład pracowników Banku Handlowego SA w Warszawie. Chciałbym zapytać, czy przedmiotem pańskiej troski była kwestia precyzji prawa finansowego, zwłaszcza na styku urzędy skarbowe, izby skarbowe i obywatel? Do moich biur poselskich dociera bowiem szereg sygnałów od ludzi, którzy mówią w ten sposób, że chcieliby uczciwie płacić podatki, zobowiązania, ale wobec braku jasności co do tych zobowiązań, co więcej braku odpowiedzi, jak brzmi przepis, kto ma prawo go oficjalnie interpretować? Pan zresztą daje przykład różnych interpretacji tej samej normy przez różne urzędy skarbowe. Czy pan nie uważa, że ta sprawa powinna się stać przedmiotem większej troski? Czy to są luki prawne, czy to są luki prawne pozorne, czy to jest kwestia interpretacji, czy też jest coś więcej? Wydaje się, że utrzymywanie się tego typu sytuacji jest rzeczą nie do tolerowania w demokratycznym państwie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#JerzyJaskiernia">Problem czwarty nawiązuje do bardzo ważnych postulatów, które pan w sprawozdaniu umieszcza na str. 30, ale po to, żeby te pańskie postulaty miały pewną czytelność w Izbie i mogły być zmianami, musielibyśmy wiedzieć, co pan ma na uwadze. Zwraca pan uwagę na kwestię egzekwowania orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Jak pan profesor pamięta, sprawa ta była wielokrotnie w Izbie rozważana i w poprzednich kadencjach, kiedy jeszcze nie było prawa do ostatecznego orzekania. Jak mamy jednak rozumieć propozycję wprowadzenia mocy obowiązującej aktów wcześniej uchylonych, tzw. reanimacja? Czy mógłby pan sformułować, bo pan tutaj postuluje inicjatywę ustawodawczą, nie wiem poselską, rządową, jakąkolwiek inną, ale o co tu miałoby chodzić, jak ta konstrukcja teoretycznie miałaby wyglądać? Czy pan postuluje jeszcze pod adresem tej Izby, de lege ferenda, czy w oparciu o inicjatywę prezydenta, ponieważ sprawa jest istotna, ale tak sformułowana może nie być czytelnie odebrana przez Izbę.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#JerzyJaskiernia">Mówi pan, jako drugi postulat, o potrzebie regulacji eliminowania luk prawnych poprzez eliminację przepisów niezgodnych z konstytucją. Ale znów w jaki sposób pan widzi systemowy mechanizm, bo o tym, że dochodzi do niezgodności z konstytucją my wiemy. Przy okazji chciałbym pana zapytać, jak pan się odnosi do tych tez, które w tej Izbie padały w trzeciej kadencji, kiedy sprawozdawcy komisji, gdy słyszeli zarzut niezgodności przepisu z konstytucją, twierdzili, że to nie jest zadanie Sejmu, że od tego jest Trybunał Konstytucyjny. Sejm nie ma prawa do rozstrzygania o zgodności projektów ustaw z konstytucją. Wydaje się, że to jest nieporozumienie. Obowiązkiem Izby w kontekście art. 2 konstytucji jest doprowadzenie do zgodności przepisów z konstytucją. Likwidacja Komisji Ustawodawczej była bardzo istotnym krokiem, najważniejszym. Skutki tego widzimy dzisiaj, kiedy do ustaw, do Senatu mamy po 100, 150 poprawek, niespotykana rzecz w poprzedniej kadencji, dlatego że teoria, iż wystarczy legislator, Biuro Legislacyjne, okazała się nietrafna. I sądzę, że ta większość, która to przeforsowała, to dostrzega. Ale chciałbym, żeby pan w sensie systemowym to pokazał. Wreszcie jak mamy rozumieć to, że zarzut niekonstytucyjności dotyczy tego, co ustawodawca powinien unormować w sensie systemowym, kto powinien być tu inicjatorem, czy rząd, czy Izba, czy pan jako rzecznik? Czy pan się czuje władny tego typu sygnalizację przedstawić?</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#JerzyJaskiernia">I wreszcie, Wysoka Izbo, panie marszałku, ostatnia piąta kwestia. Chciałbym zapytać, panie rzeczniku, jakie wnioski pan wyciąga z doświadczeń porównawczych? Wiem, że uczestniczy pan w spotkaniach rzeczników praw obywatelskich, ombudsmanów, organizowanych pod egidą Rady Europy. Powstała niedawno nowa instytucja w Radzie Europy - komisarz praw człowieka Rady Europy. Czy z tych doświadczeń coś wynika dla Polski i dla usytuowania pańskiego urzędu? Były bowiem formułowane teorie, że ten urząd, aczkolwiek szczycimy się, że powstał, jest zbyt słaby, już nawet nie w sensie zaplecza kadrowego, tylko pewnego mechanizmu egzekwowania swoich postulatów. Czy pan uważa, że jest rzeczą normalną, iż pan przedkłada sprawozdanie, w którym jest sto kilkadziesiąt stron bardzo ważnych postulatów, ale w istocie są to takie postulaty rzucone do dzisiejszej dyskusji, bez gwarancji, że coś z nich będzie wynikało? Czy pan na przykład nie uważa - i to pytanie adresuję również do pana marszałka i do Prezydium Sejmu - że nie wystarczy sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, które się generalnie odnosi do sprawozdania, bo nas nie powinno interesować tylko to, co Izba sądzi o informacji, tylko powinien być mechanizm, żeby Izba po wysłuchaniu takiego sprawozdania, czy to w postaci uchwały czy rezolucji, czy inny sposób zareagowała, podjęła te wszystkie problemy, ponieważ efektywność rozpatrywania przez Izbę tych sprawozdań niestety jest ograniczona. Dlatego też zapytuję pana, czy na tle doświadczeń innych tego typu instytucji są kraje, które bardziej skutecznie potrafią wykorzystywać to, co taka instytucja w zakresie swoich postulatów niesie? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#MarekBorowski">Pani poseł Barbara Hyla-Makowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#BarbaraHylaMakowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Profesorze! Poruszył pan w swojej wypowiedzi temat urzędu rzecznika praw dziecka. Mam pytanie: Jaki jest stosunek pana urzędu do urzędu rzecznika praw dziecka? Czy zakres działania i kompetencji tych urzędów się nie pokrywa? Pragnę tu nadmienić, że kiedy funkcjonował jeden rzecznik, nie zdarzyło się, aby zaplanowana dla kuratorów oświaty kwota na wypoczynek letni nie wpłynęła na konto urzędu w odpowiednim czasie. W tej chwili tak się dzieje. Na przykład w kujawsko-pomorskim wpłynęło niecałe 1/3 planowanych funduszy. Wychowawcy na koloniach wydają swoje uposażenie na wyżywienie kolonistów i błagalnie wyglądają pieniędzy. Mam pytanie: Czy w tej sprawie pomoże rzecznik praw dziecka czy może rzecznik praw obywatelskich? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Marek Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MarekLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Zainteresował mnie fragment sprawozdania, który dotyczy walki z przestępczością. Bez wątpienia jest to akt głęboko społeczny, ale też polityczny. Mam do pana tego rodzaju pytanie. Chodzi o ostatnie akty prawne, już przygotowane i przygotowywane przez Sejm. Dotyczy to nie tylko kodeksów, ale również zmian w prawie policyjnym, wedle których policja otrzymuje instrument w formie prowokacji policyjnej, a także innych ustaw, np. ustawy o informacji finansowej, zgodnie z którą można łamać tajemnicę bankową, tajemnicę ubezpieczeniową. Fundamentem nowego modelu polityki karnej są kodeksy, głównie Kodeks karny, ale też inne ustawy, m.in. te, które wymieniłem. Moim zdaniem słuszna jest obawa, a często jest ona ostatnio wyrażana, że na naszych oczach tworzy się model państwa totalnie represyjnego. Czy to jest uzasadnione? Pan jako rzecznik w swoisty sposób monitoruje bezpieczeństwo obywateli, monitoruje funkcjonowanie państwa, monitoruje demokrację. Czy ten model polityki karnej mieści się w standardowym, użyję tego wyrażenia, modelu państwa prawa, w tej ofercie, na którą zasługuje XXI wiek, i w tej ofercie, którą proponują rozwinięte państwa europejskie? Jestem poruszony debatą nad kodeksami. Może posłużę się tylko jednym przykładem, wypowiedzią pana Kaczyńskiego. Mówiąc o przesłankach modelu polityki karnej podczas jednego z posiedzeń, powiedział: Pan Zoll twierdzi - przede wszystkim nie wolno zamykać do więzień, a ja, Kaczyński - przede wszystkim nie wolno zabijać i kraść. Jest to bardzo ciekawe, świetne sformułowanie. Ale czy jest tak, że deficyt bezpieczeństwa osobistego uzasadnia wprowadzenie modelu, użyję tego słowa jeszcze raz, totalnej represji? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MarekBorowski">Pani poseł Zofia Wilczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Bardzo pilnie wysłuchałam sprawozdania pana rzecznika praw obywatelskich i wysłuchiwałam również bardzo pilnie wszystkich wystąpień. Niejednokrotnie państwo poruszaliście problem instytucji rzecznika praw dziecka. Ja muszę z dumą powiedzieć, że jestem autorem zapisu do konstytucji mówiącego o powołaniu rzecznika praw dziecka i jestem dumna, że ta instytucja istnieje. Kieruję pytanie do pana rzecznika, bo stwierdził pan w swoim wystąpieniu, że bardzo dobrze pracuje się panu z rzecznikiem praw dziecka. Czy instytucja ta znajdująca się obecnie - tak to nazwę - na rozbiegu daje nadzieję na to, że w przyszłości bardzo dużo będzie się mogło zmienić, jeśli chodzi o problem przestępczości wśród dzieci, wobec młodzieży, o te sprawy, które były tu dziś poruszane?</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Rzeczniku! W ostatnim czasie trwa tzw. restrukturyzacja wojsk w różnych regionach naszego kraju. W niektórych miastach i miasteczkach, o czym powiedział pan również w swym wystąpieniu, są one ogromnie, wręcz nierozerwalnie związane z tymi miejscami, są ostoją tych miasta. Dlaczego, panie rzeczniku, wcześniej nie zwrócono uwagi na tzw. rozmowę wstępną dotyczącą tego, że nastąpi restrukturyzacja, że nastąpi likwidacja niektórych brygad i jednostek, tak by panowie piastujący swe urzędy, wójtowie, starostowie, mogli odpowiednio i w odpowiednim czasie niektóre sprawy rozwiązać. Ja wiem, że nie ma pan uprawnień, o których pan mówił, ale przecież takie rozmowy są potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#ZofiaWilczyńska">Prawo do pracy. Zapewnia to konstytucja i pan w swym wystąpieniu również poświęcił wiele miejsca szerokiej rzeszy bezrobotnych. To są 3 mln osób, 1 mln bez możliwości pobierania jakiegokolwiek zasiłku. Rzecznik nie ma praw, możliwości legislacyjnych, jakie zatem instrumenty prawne może wykorzystać rzecznik, by zmienić ten stan rzeczy. Ja jestem z terenów popegeerowskich, gdzie jest ogromna bieda, gdzie bezrobocie przekracza wszelkie możliwości. Jakie rozwiązania można jeszcze teraz zastosować, żeby zmienić ten stan rzeczy?</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#ZofiaWilczyńska">Następna sprawa. Jest rzeczą wiadomą, że do chwili obecnej rząd nie spełnił swych zobowiązań względem pań pielęgniarek dotyczących 203 zł, że rząd nie spełnił swych zobowiązań wobec samorządów terytorialnych. Czy rzecznik wskaże lub podejmie jakieś działania, a jeśli tak, to jakie to będą działania, by spełnić te zobowiązania? Pan poseł Libicki w swym wystąpieniu mówił o byłych rzecznikach, o rządzie itd., a ja zapytuję dziś Wysoką Izbę i pana rzecznika, jak to się stało, szanowni państwo, że uchwała z sierpnia 1997 r. zobowiązująca rząd do składania informacji dotyczących realizacji Karty Praw Osób Niepełnosprawnych ani razu, ani razu przez 4 lata nie została zrealizowana, nie przedłożono informacji Wysokiej Izbie, dopiero w tym roku, dziś wpłynęła odpowiednia korekta. A proszę państwa, czego byśmy o tym nie mówili, to jest 5,5 mln osób, które czekają na realizację karty, tego małego dekalogu, małej konstytucji odnoszącej się do praw osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#ZofiaWilczyńska">Jeszcze raz, panie rzeczniku, dlaczego do chwili obecnej - ja zaczynam pytanie od „dlaczego”, bo nie wiem, jak skonstruować odpowiednie pytanie - dlaczego do chwili obecnej pomimo wielu zabiegów posłów Wysokiej Izby, składanych interpelacji i zapytań, rząd jasno nie przedstawił listy bezpłatnych leków, przewlekłych chorób, o których mówił pan poseł Ikonowicz i inni państwo. Czy pan jako strażnik spraw uczuciowych, bliskich nam wszystkim, zwróci uwagę na konieczność przedstawienia, sporządzenia takiej listy? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Władysław Stępień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WładysławStępień">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Rzeczniku Praw Obywatelskich! Moi przedmówcy skierowali pod pana adresem kilka bardzo konkretnych pytań dotyczących tego, dlaczego rząd nie zrobił tego, dlaczego rząd nie zrobił tego wobec konkretnych grup społecznych. Ja dodam jeszcze bardzo ważny sygnał, jaki pan dziś przekazał Wysokiej Izbie z trybuny sejmowej. Rada Ministrów do tej pory nie opracowała aktów prawnych wynikających z reformy służby zdrowia, w których miał być zagwarantowany tak zwany minimalny poziom dostępu społeczeństwa do lekarza. To przypomnienie kładzie cień na ten rząd. Jest to zachowanie wręcz skandaliczne w sytuacji, kiedy reforma przyniosła tyle strat. Mówiło o tym wielu moich przedmówców. Chciałbym więc zapytać pana, panie profesorze, czy ma pan jakiekolwiek instrumenty, żeby w trybie indywidualnym, nie czekając na roczne sprawozdanie, sygnalizować Sejmowi, że rząd nie wywiązuje się z zasadniczych powinności wobec społeczeństwa? Sejmowi, który w ferworze wielu prac, natłoku zadań, nie zauważa, że rząd lekceważy postanowienia Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#WładysławStępień">Sprawa druga. Czy w związku z pogarszaniem się sytuacji materialnej społeczeństwa zamierza pan podjąć, jako ważna instytucja, jakiekolwiek działania w kwestii opracowania minimum socjalnego, bo jeśli 50% ludzi żyje w biedzie, to to minimum socjalne jest pewnego rodzaju gwarancją. Chciałbym też zaprosić pana rzecznika do współpracy z moim ugrupowaniem w następnej kadencji Sejmu, bo SLD w swoim programie zapisało minimum socjalne jako podstawę łagodzenia skutków rządów prawicowych z ostatnich 4 lat.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#WładysławStępień">Czy w sytuacji jak ta, gdy w 2000 r. rząd w sposób planowy oszukał miliony emerytów i rencistów, zaniżając inflację, gdy miliony ludzi nie otrzymało odpowiedniej wysokości świadczeń, a próba wychodzenia z tego błędu w lutym była tylko częściową rekompensatą, czy w momencie, gdy dochodzi do dotkliwego oszukiwania milionów ludzi, rzecznik praw obywatelskich nie powinien interweniować i poinformować Wysoką Izbę, jakie skutki społeczne przyniesie takie działanie. Wysoka Izba korzysta co prawda z ekspertyz, ale byłoby dobrze, gdyby rzecznik praw obywatelskich w takich momentach również zabierał głos.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#WładysławStępień">Chciałbym też zapytać pana profesora, czy myśli, że w sytuacji, gdy słabnie gospodarka, rośnie bezrobocie i brakuje pieniędzy na pomoc społeczną, rosnąca liczba skarg i próśb przysyłana do pana spotyka się z przychylnością państwowych urzędników? Czy urzędnicy ci bronią się przed społeczeństwem, czy też próbują w lepszy sposób reagować na sprawy, w których biedny człowiek sam nie jest w stanie się przebić przez biurokrację urzędniczą.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#WładysławStępień">Czy urząd rzecznika zajmuje się takimi zjawiskami, jak - myślę, że mogę to powiedzieć śmiało - przestępstwo gospodarcze Leszka Balcerowicza, krzywdzące 100 tys. ludzi, czyli likwidacja PGR? Ofiary tamtej decyzji do dzisiaj stanowią znaczną haniebną plamę na mapie polskiego społeczeństwa. Czy rzecznik praw obywatelskich bierze pod uwagę, że ludzie ci to wielka, bezradna i najbardziej pokrzywdzona grupa społeczna, że ich dzieci nie mają żadnych szans na rozwój cywilizacyjny? Czy czyni starania, by otrzymali oni jakieś zadośćuczynienie?</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#WładysławStępień">Ostatnia sprawa. W naszej gospodarce, szanowny panie rzeczniku praw obywatelskich, ma miejsce coraz więcej zjawisk korupcyjnych, typowego złodziejstwa, upadku zakładów pracy w wyniku niekompetencji i przestępstw, przykładem może być chociażby upadek Zakładów Mięsnych w Nisku spowodowany działaniem jednego z większych szkodników Rzeczypospolitej — Grzegorza Rzemka. Doprowadził on do upadku całą załogę i 1280 hodowców, rolników, którzy od trzech lat bezskutecznie oczekują na zapłatę za dostarczony surowiec. Chciałbym zapytać, czy ci ludzie, dla których nie ma dziś rozwiązania, mogą, i jeśli tak, to na jakich zasadach, liczyć na współpracę z rzecznikiem praw obywatelskich przy odzyskaniu tego, co im zabrano w wyniku niesprawiedliwości i głupoty gospodarczej. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Edward Maniura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#EdwardManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Profesorze! W ostatnim czasie coraz częściej obywatele naszego kraju zwracają się ze skargą do Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu i, co ciekawe, większość tych spraw wygrywają. Jak pan ocenia tę sytuację? Czy wobec niewydolności naszych sądów ten proces może się nasilić? Co w pana opinii można zrobić, żeby temu przeciwdziałać?</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#EdwardManiura">Chciałbym również zapytać pana o szczegóły programu upowszechnienia wiedzy prawniczej. Czy w tej kwestii prowadzone są rozmowy np. z telewizją publiczną, aby upowszechniać w środkach masowego przekazu wiedzę prawniczą?</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#EdwardManiura">Jak pan, panie profesorze, ocenia na podstawie częstych, jak wynika ze sprawozdania, kontaktów z szefami gmin, powiatów czy województw, funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego? Czy dzisiaj możemy powiedzieć, że te 2 lata po reformie stanowią już pewien fundament? Jest oczywiście kwestia dalszego zdecentralizowania np. finansów publicznych, bo przecież wiele problemów, z którymi borykają się samorządy, ma źródło finansowe. Jakie konkretne wnioski z tych spotkań wyciągnął pana urząd?</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#EdwardManiura">Ostatni problem, który chciałem poruszyć, dotyczy orzecznictwa w sprawach zdolności bądź też niezdolności do pracy w ramach ubezpieczeń ZUS i KRUS. Czy tym problemem pana urząd zajmował się i jakie jest w tej kwestii pańskie stanowisko? Jeśli chodzi o sprawy podatkowe, tę kwestię poruszył już pan poseł Jaskiernia, więc nie będę mówił na ten temat. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#MarekBorowski">Poseł Michał Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MichałKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Panie Profesorze! Mam dwa pytania. Mówił pan w swoim wystąpieniu o braku zabezpieczenia społecznego, o braku dzisiaj realizacji art. 67 konstytucji. My tego artykułu dzisiaj nie realizujemy w stosunku do 2 mln osób, które nie z własnej winy nie mają pracy i nie mają zabezpieczenia społecznego. Czy pan profesor nie sądzi, że w ustawach o przeciwdziałaniu bezrobociu, zwłaszcza jeżeli chodzi o pomoc społeczną, powinny przechodzić zapisy jasno brzmiące, zobowiązujące do obligatoryjnej pomocy, a nie fakultatywnej, bo fakultatywnej praktycznie dzisiaj, przy takim stanie budżetu, się nie świadczy?</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#MichałKaczmarek">Pytanie drugie. W tym wystąpieniu, i przewodniczącego komisji, pojawił się fragment, że oto rzecznik praw obywatelskich występuje do ministra zdrowia i nie uzyskuje odpowiedzi na konkretnie postawione zagadnienie. Jakie są dalsze pańskie działania w przypadku takiego zachowania ministra urzędu centralnego? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję,</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MarekBorowski">Poseł Marek Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Wysoki Sejmie! Do pańskiego biura w roku ubiegłym i na początku obecnego wpłynęło bardzo wiele listów od nauczycieli piszących o często negatywnych dla nich skutkach nowelizacji Karty nauczyciela. Również wiele jednostek samorządu terytorialnego sygnalizowało, że wielkość środków przekazywanych w subwencji oświatowej nie gwarantuje rekompensaty zobowiązań wynikających z realizacji nowej Karty nauczyciela. Chciałem zapytać w związku z tym, wiem, że pan w tej sprawie występował, czy stopień realizacji zobowiązań rządowych wobec jednostek samorządu terytorialnego na dzień dzisiejszy jest zadowalający? Chciałbym, żeby pan ustosunkował się do tego i ocenił ten problem.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#MarekKaczyński">Drugie pytanie z tym związane. Jak pan ocenia funkcjonowanie szkół podstawowych i gimnazjów po wprowadzeniu reformy systemu oświaty i znowelizowanej Karty nauczyciela? Jaka jest ocena na dzień dzisiejszy?</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#MarekKaczyński">Następne pytanie dotyczy również licznych interwencji, jakie kierowane są do pańskiego biura w związku z nieuzasadnionym wzrostem wysokości abonamentu, zwłaszcza w Telekomunikacji Polskiej SA, co powoduje szczególnie negatywne skutki dla abonentów z terenów wiejskich, dla wszystkich tych, którzy mają bardzo niskie dochody. Proszę o odpowiedź: Jakie działania podjął pan w celu przeciwdziałania tym negatywnym skutkom, aby można było doprowadzić do urealnienia wysokości abonamentu telefonicznego?</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#MarekKaczyński">Następne pytanie dotyczy licznych interwencji i wniosków, które są także kierowane do pańskiego biura, w sprawie sposobu określenia dochodu z indywidualnych gospodarstw rolnych przy ustalaniu prawa do świadczeń socjalnych. Przypomnę, iż w przepisach prawa socjalnego kwoty wysokości dochodu z 1 ha przeliczeniowego są w przekonaniu wielu osób, także moim, bezzasadnie zróżnicowane, jeśli chodzi o poszczególne rodzaje świadczeń, oraz zawyżone w relacji do rzeczywistych dochodów możliwych do osiągnięcia z gospodarstwa rolnego w obecnych realiach ekonomicznych. Wiem, że ta sprawa, ten problem, była także przedmiotem pańskiego wystąpienia, pańskiej interwencji. Chciałbym, aby odniósł się pan do tego problemu. Czy pana zdaniem te przepisy powinny być ujednolicone w taki sposób, aby dochody z gospodarstw rolnych, uprawniające do świadczeń socjalnych, były w inny sposób określane, w sposób bardziej sprawiedliwy, taki sposób, który umożliwi uzyskiwanie świadczeń socjalnych przez rolników, członków ich rodzin adekwatnie do poziomu realnych dochodów, jakie w tej chwili oni uzyskują?</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#MarekKaczyński">Ostatnie pytanie dotyczy funkcjonowania ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. o systemie kształtowania przyrostu wynagrodzeń, dotyczy służby zdrowia. Padały już tutaj pytania w tej sprawie, ale ja chciałbym, aby pan ustosunkował się do zróżnicowania, jakie pojawiło się w odniesieniu do poszczególnych kas chorych, poszczególnych województw, szczególnie jeżeli chodzi o placówki ochrony zdrowia podległe samorządom terytorialnym w całej Polsce. Dzisiaj akurat otrzymaliśmy do skrytek poselskich informację rządu w sprawie realizacji tej ustawy. Z tabel, jakie zostały przedstawione, wynika, że zróżnicowanie jest ogromne. Chciałbym powiedzieć, że to zróżnicowanie pojawia się w związku z brakiem faktycznego mechanizmu wyrównawczego dla poszczególnych województw, poszczególnych kas chorych. Mechanizm jest, ale nie funkcjonuje prawidłowo. Chciałbym zadać panu ostatnie pytanie: Jakie działania mógłby podjąć pan w tej kwestii, aby takiego zróżnicowania w dochodach kas chorych, jak jest obecnie, nie było? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Ryszard Stanibuła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#RyszardStanibuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę skierować 3 pytania do pana prof. Zolla, rzecznika praw obywatelskich. Rzecznik praw obywatelskich może w ramach swojej działalności - w związku z funkcją, jaką pełni - kierować wnioski do sejmowych komisji o rozpatrzenie określonej problematyki o charakterze newralgicznym bądź bardzo ważnym, dotyczącym praw i wolności obywateli, wielu grup społecznych, i ich często trudnej, dramatycznej sytuacji. Proszę o wskazanie, czy zdarzały się przypadki reakcji na te wystąpienia, w szczególności w odniesieniu do praw wnioskodawców, np. służb mundurowych lub innych grup zawodowych lub społecznych, np. co do ośrodków popegeerowskich bądź grup ludności wiejskiej. Jak liczne były te wnioski? Czy były kierowane do sejmowych komisji? Czy komisje sejmowe rozpatrywały te sprawy?</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#RyszardStanibuła">Proszę pana rzecznika o wskazanie, czy wystąpienia o kasację, jeśli chodzi o prawomocne wyroki, na przestrzeni roku sprawozdawczego mają tendencję spadkową czy też jest to tendencja wzrostowa. Proszę o podanie w przybliżeniu, w ujęciu procentowym, w jakim stopniu są one nieuwzględniane przez Sąd Najwyższy. W wydanym biuletynie informacyjnym o działalności rzecznika praw obywatelskich przytaczane są przypadki interwencji podejmowanych w sprawach indywidualnych. Czym kieruje się rzecznik, wybierając sprawy do osobistego prowadzenia? Czy jest to przypadek, wybór losowy, czy też sprawa szczególnej wagi? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#MarekBorowski">Pani poseł Anna Bańkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Muszę powiedzieć, że doczekaliśmy się instytucji świadczącej o tym, że państwo jest demokratyczne, natomiast boleję nad tym, że - w moim przekonaniu - państwo jest nie do końca sprawiedliwe. Kolejne rządy od czasu 1989 r. mówią o tym, że trzeba polską biedę sprawiedliwe dzielić i, niestety, jak do tej pory odbywa się to kosztem tych, którzy nie z własnej woli stali się ludźmi wymagającymi pomocy państwa. Są bolesne kwestie, przybywa obszarów, które powinny podlegać interwencji rzecznika praw obywatelskich, rośnie żal wielu obywateli do instytucji państwowych, a równocześnie, na szczęście, podnosi się świadomość ludzi i potrafią oni o niektóre swoje sprawy dopominać się. Przeszkodą bardzo często, jak tu już było powiedziane, jest brak środków na wspomaganie prawne, ale to jak gdyby inny kwestia.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#AnnaBańkowska">Chciałabym, w świetle tego, że państwo nasze, w moim przekonaniu, niezbyt sprawiedliwie polską biedę dzieli, zapytać pana profesora o kilka kwestii.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#AnnaBańkowska">Po pierwsze, powszechne jest od wielu lat, a i ostatnio, w roku bieżącym, że brakuje środków na pomoc społeczną. Interwencje poselskie, w tym posłów opozycji, nie są zbyt skuteczne, bowiem w budżecie założono zbyt mało środków, a ponadto rząd nie realizuje nawet tych skromnych zobowiązań, których realizacja wynika z zapisów ustawy budżetowej. W moim województwie kujawsko-pomorskim powszechne są protesty pracowników urzędów, ośrodków pomocy społecznej w tej mierze. Właściwie nie wiem, co oprócz wniosków do premiera z tą sprawą począć. Pytam pana profesora, rzecznika praw obywatelskich, czy również do pana tego typu protesty docierają i czy pan coś w tej mierze zrobił? Jeśli tak, to znaczy co?</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#AnnaBańkowska">Druga sprawa to sygnały, które docierają od ludzi bezrobotnych. Rośnie nam bezrobocie, mamy już 3 mln ludzi bez możliwości zatrudnienia, w związku z tym padają różne postulaty rozwiązania tego bardzo bolesnego problemu. Między innymi przychodzą listy do biur poselskich z sugestiami, żeby zakazać łączenia pracy z emeryturą lub rentą. Czy pan rzecznik otrzymuje tego typu interwencje czy postulaty i jakie jest stanowisko rzecznika w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#AnnaBańkowska">Trzeci problem dotyczy powszechnych narzekań obywateli związanych z przypadkami odbierania prawa do renty przez orzeczników ZUS i niekorzystnych dla obywateli decyzji ZUS. Szczególnie bolesne kwestie są wtedy, kiedy ktoś ma około 50 lat, kobieta czy nawet starszy mężczyzna, brał rentę przez wiele lat, i to nie zawsze tej najniższej grupy, i w tej chwili został uznany za całkowicie zdolnego do pracy, z tym tylko że tej pracy nie ma, w związku z tym ci ludzie nie mają żadnych środków do życia. Jest to problem dyskusyjny, ile w tym jest praktyki, a ile prawo w tym zakresie się do tego przyczyniło. Problem zaostrza się również dlatego, że długo trwają oczekiwania tych, którzy decydują się na odwołanie od decyzji ZUS w sądach pracy i ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#AnnaBańkowska">Chciałabym w tym kontekście, jeśli chodzi o to, co zrobić z tym orzecznictwem o niezdolności do pracy, poprosić pana profesora, żeby jego urząd wypracował jakieś stanowisko co do ewentualnych przyszłych zmian w prawie, takich, które by nie tyle „rozdawały” renty, ile zapobiegały sytuacjom, w których nie tylko osoba, której odebrano prawo do renty, ma zastrzeżenia do decyzji ZUS w tej mierze. Chodzi o to, żebyśmy popracowali nad kierunkami zmian - jeśliby się dało, to jak najszybciej, jeszcze z tym Sejmem - i pozostawili następnemu Sejmowi propozycje zmian w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#AnnaBańkowska">Pytam również: Czy pan profesor występował kiedykolwiek w sprawie przyspieszenia przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych orzekania w tych bardzo ważnych kwestiach? Jeśli bowiem odebrano komuś prawo do renty, odwołuje się do sądu, ale w tym czasie nie uzyskuje żadnego świadczenia i nie ma z czego żyć.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#AnnaBańkowska">Kolejna sprawa to pozostawienie wielu grup osób chorych bez ewidentnej pomocy państwa. Do takich przypadków, które bardzo mnie bolą, należy między innymi sprawa oczekiwania i zróżnicowania czasu oczekiwania na endoprotezy przy konieczności wymiany tych części, przejścia operacji. Chciałabym prosić pana profesora o odpowiedź, czy sprawa endoprotez, różnych kolejek w różnych częściach kraju, różnego zachowania się kas chorych w kwestii współfinansowania endoprotez była przedmiotem pana wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#AnnaBańkowska">Kolejna kwestia z dziedziny ubezpieczeń zdrowotnych dotyczy osób chorych na SM. Swego czasu z grupą posłów słaliśmy różne wystąpienia, interpelacje do rządu w tej sprawie. Poprzedni minister zdrowia powołał zespół, który miał się zająć możliwością opracowania i przyjęcia w Polsce programu polegającego na objęciu pilotażową próbą kilkuset chorych na stwardnienie rozsiane i objęciu ich leczeniem lekami wysokospecjalistycznymi z grupy interferonu. Zanosiło się na pozytywne rozwiązanie tej kwestii w tym roku. Niestety rząd „nabrał wody w usta” i nie robi nic. Chciałabym zapytać: Czy rzecznik praw obywatelskich w tej sprawie również podjął interwencję? Leczenie na własną rękę jest ze względu na koszt po prostu niemożliwe, a ludzie równocześnie wiedzą, że gdyby ten interferon im udostępniono, to przynajmniej choroba nie postępowałaby.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#AnnaBańkowska">Kolejna sprawa. Wiemy wszyscy, że w przyszłości emerytura będzie wprost zależna od sumy składek wpłaconych na ubezpieczenia społeczne. Niezmiernie ważne w tym względzie jest gromadzenie przez osoby pracujące dokumentacji świadczącej o przebiegu ubezpieczenia, czyli o okresach pracy i o zarobkach, od których odprowadzano składkę. Panie profesorze, jest panu zapewne wiadome, że nie tylko na początku lat 90., ale i dzisiaj wiele zakładów, które ogłaszają upadłość, w sposób nierzetelny gromadzi dokumentację zatrudnieniowo-płacową. Odnośne przepisy są nieskuteczne. Wielokrotnie się tym zajmowałam, ale nie byłam skuteczna w tej mierze na tyle, żeby powiedzieć, że przynajmniej prawo jest dobre. Chciałabym poprosić pana profesora o działania w tym właśnie względzie, może się bowiem za kilka lat okazać, że osoby, które pracowały, nie będą miały prawa nie tylko do należnego świadczenia, ale może w ogóle do świadczenia, ze względu na to, że nie będą mogły wykazać się potrzebną dokumentacją.</u>
          <u xml:id="u-81.10" who="#AnnaBańkowska">Kolejna sprawa z dziedziny ubezpieczeniowej. Czy pan profesor oceniał i interweniował w sprawie nieprzekazywania przez ZUS składek do otwartych funduszy emerytalnych? Różnie obecnie ocenia się kwotę zaległości. ZUS mówi o 4,5–5 mld zł. Niektórzy eksperci mówią, że zaległość ta jest znacznie wyższa. Niektórzy są skłonni szacować ją na 7 mld zł. Są to składki, które pochodzą z kieszeni ubezpieczonych, czyli to nie jest jakiś tam koszt pracodawcy, tylko to jest odprowadzane z wynagrodzenia osoby ubezpieczonej w drugim filarze; potrąca się należną składkę, jest ona przekazywana na rachunek ZUS, a ZUS jej nie przekazuje do otwartych funduszy emerytalnych. Korekta budżetu państwa, jak podaje dzisiaj prasa, wskazuje na to, że trzeba będzie obciąć dotacje dla ZUS; siłą rzeczy oddala się już na pewno na przyszły rok ewentualna szansa na spłatę tych zaległości. Czy było wystąpienie rzecznika w tej ważnej społecznie sprawie? I jeszcze...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MarekBorowski">Przepraszam bardzo, pani poseł: Ile ma pani jeszcze pytań?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AnnaBańkowska">Dwa krótkie pytania, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#AnnaBańkowska">Powszechnie wiadomo, że brakuje środków na polską biedę, tymczasem Sejm przygotowuje kolejny raz ustawę o dodatkach dla rodzin wielodzietnych, w przypadku której nie będziemy kierować się kryterium dochodowości, tylko liczbą dzieci. Czy pan profesor zamierza zaskarżyć takie pomysły Sejmu? Czy nie uważa pan, że są to rozwiązania wysoce niesprawiedliwe, bo tę samą pulę pieniędzy można by było w większym stopniu przeznaczyć na rodziny tego potrzebujące, a niekoniecznie dzielić ją na dzieci pochodzące z rodzin biednych i bogatych? I ostatnia sprawa. Czy pan profesor miał okazję przyjrzeć się ustawie, którą w tych dniach Sejm uchwali, o gotowości cywilnej i ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego? Ustawa o gotowości cywilnej może spowodować unicestwienie przeznaczania funduszy, m.in. funduszu dla niepełnosprawnych, na rzecz działań dotyczących obrony cywilnej, a ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego spowodować może odżegnanie się rządu od obowiązku partycypacji w utrzymywaniu ludzi biednych i przekazanie tych zadań jako zadania własne samorządom, bez gwarantowania dochodów jednostek samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#komentarz">(Głos z sali: O to chyba chodzi...)</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#AnnaBańkowska">Na posiedzeniu komisji powiedziano nam, że trudno jest obliczyć wysokość środków na rzecz niepełnosprawnych czy środków wynikających z obligatoryjności zasiłków z zakresu pomocy społecznej, które powinny wypłacać poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Tak więc są tylko hasła o ogólnym zaspokojeniu budżetu w tej mierze. Chciałabym pana profesora prosić o to, żeby w przypadku tych ustaw pomógł tym, którzy są przeciwnikami takich zapisów. Chodzi o to, żeby zapobiec kolejnemu pustemu zapisowi na rzecz osób biednych i niepełnosprawnych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bardzo dobrze.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#MarekBorowski">Pani poseł Izabella Sierakowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#IzabellaSierakowska">Szanowny Panie Marszałku! Postaram się mówić krótko, ale sam pan widzi, że jest to efekt skracania debat; nie możemy mówić i potem zadajemy pytania. Natomiast pytania do pana rzecznika praw obywatelskich są niezmiernie ważne, podobnie jak cała debata, w czasie której jest poruszanych wiele problemów. Zawsze tak było, od początku istnienia tego urzędu, że współpraca rzecznika praw obywatelskich z Sejmem przynosiła wiele korzyści społeczeństwu. Proszę się zatem temu nie dziwić, że mówimy i że chcemy mówić bardzo dużo. Pytanie, które teraz zadam - tego pytania z obrzydzeniem będzie słuchać pan poseł Libicki, ale może pan zatkać uszy - dotyczyć będzie kombatantów, których pan bardzo nie lubi, a więc sprawy starych, schorowanych ludzi. Kieruję to pytanie do pana rzecznika: Czy te sprawy były przedmiotem pana troski? Chodzi o ludzi, którzy są pozbawiani ostatnio w dużym zakresie, że tak powiem, dodatków kombatanckich. Ludzie ci pozbawiani są swojego honoru w wyniku wyjątkowo politycznego traktowania ich spraw przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Chodzi mi szczególnie o traktowanie osób starych, które walczyły z bronią w ręku w czasie II wojny światowej, a potem zostały skierowane rozkazem, powtarzam - rozkazem do służby o różnym charakterze, na przykład akcja „Wisła”, praca w milicji, ludzie przeszli cały szlak bojowy, często siedzieli w obozach koncentracyjnych, walczyli o ojczyznę i walka o ojczyznę dla dla tego urzędu wyjątkowo politycznego nie ma żadnego znaczenia. Liczy się dla nich tylko i wyłącznie fakt, że służył 3 miesiące czy 5 miesięcy w milicji. Jak pan ocenia właśnie takie traktowanie ludzi, szanowny panie rzeczniku? Czy nie uważa pan, że niektóre decyzje są rzeczywiście tendencyjne i niektórym urzędnikom sprawiają wielką satysfakcję? Czy występował pan w obronie tych ludzi znajdujących się w takiej bardzo trudnej sytuacji. Czy podziela pan w końcu opinię tych wszystkich, którzy apelują, domagają się wprowadzenia do naszego kraju rozwiązań tzw. hiszpańskich jednakowo traktujących tych wszystkich, którzy walczyli o ojczyznę. I ostatnie pytanie, jak pan ocenia przyznanie przez pana ministra Taylora uprawnień kombatanckich czteromiesięcznemu obywatelowi? Ja naprawdę nie potrafię wytłumaczyć się z tego. Co każdy poniedziałek przyjmuję ludzi rozgoryczonych, starych, schorowanych, którzy mówią, dlaczego mnie odebrano uprawnienia kombatanckie, a minister Taylor przyznaje czteromiesięcznemu dziecku, które rzeczywiście być może przeszło bardzo ciężki okres niemowlęcy, ale nie ma to żadnego porównania z człowiekiem, który często stracił życie, zdrowie, a najważniejsze walczył o nasz wolny kraj. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jerzy Zakrzewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JerzyZakrzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! W swoim sprawozdaniu, którego z wielką uwagą wysłuchałem, powiedział pan, że zwracał się o wyjaśnienie przyczyn nieuchwalenia przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej prezydenckich projektów ustaw o stanie wyjątkowym, stanie wojennym, o stanie klęski żywiołowej oraz projektów ustaw o finansowaniu skutków wprowadzenia tych stanów.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#JerzyZakrzewski">Czy uważa pan za słuszne, panie rzeczniku, by projekty ustaw, których uchwalenie nakłada na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej art. 236 konstytucji, były prawie przez 4 lata blokowane i nie poddane pod obrady Wysokiej Izby? Czy zlekceważenie tych projektów ustaw nie stanowi naruszenia konstytucji, a także, czy takie zaniechanie nie narusza praw wielu tysięcy obywateli naszego kraju, zwłaszcza tych dotkniętych klęską powodzi, którzy mieli prawo oczekiwać, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wywiąże się z obowiązku nałożonego przepisem art. 236 konstytucji i w konstytucyjnym terminie 2 lat uchwali przesłane do Sejmu w dniu 22 października 1997 r. przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego projekty ustaw? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Ryszard Brejza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#RyszardBrejza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Czy nie uważa pan, że niemoralne jest oczekiwanie od biednego państwa, jakim w rzeczywistości jest Trzecia Rzeczpospolita, wprowadzenia w polskich więzieniach standardów bogatych państw Europy Zachodniej? Przestępca odsiadujący wyrok musi mieć zapewnione podstawowe prawa człowieka, i to nie budzi na tej sali i, myślę, w społeczeństwie zastrzeżeń; gwarantują to przecież również międzynarodowe pakty ratyfikowane przez Polskę. Ale, panie profesorze, czy warunki w zakładach karnych powinny przewyższać standard życia bezrobotnych w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#RyszardBrejza">Kolejne pytanie. Czy nie odnosi pan, panie profesorze, wrażenia, że przestępcy mogą dziś liczyć na lepszą opiekę prawną, bo na to ich stać, i na lepsze warunki do życia po ukaraniu, niż ofiary ich przestępstw?</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#RyszardBrejza">Mam kolejne pytanie. Mam tu pewne wątpliwości dotyczące sprawozdania, którymi chciałbym się podzielić z panem profesorem. Czy sprawozdanie w swej treści nie powinno jednak nawiązywać do pewnego punktu odniesienia, np. do zastanej wraz z upadkiem komunizmu sytuacji, tak aby również przeciętny obserwator życia politycznego, telewidz lub słuchacz w sposób wyraźny i jasny mógł zorientować się, co udało się zrobić dobrego w zakresie dostosowywania polskiego prawa do standardów międzynarodowych, do obowiązujących praw człowieka w ostatnich kilkunastu latach, czego się nie udało dokonać, a co zostało źle uczynione? Myślę, że brak takiego punktu odniesienia jest pewnym mankamentem tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#RyszardBrejza">Kolejna sprawa, panie profesorze: już od ponad roku nie jest wykonywana przez władze samorządowe niektórych gmin, np. Bydgoszczy, Inowrocławia, ustawa o mieszkaniach zakładowych. I tak np. prezydent Bydgoszczy odmawia uwłaszczenia lokatorów byłych mieszkań zakładowych „Zachemu”, wielkiego zakładu w Bydgoszczy, jednego z większych w kraju, nieodpłatnie przekazanych kilka lat temu przez ten zakład miastu, posługując się m.in. argumentem, że pan, panie profesorze, jako rzecznik praw obywatelskich zaskarżył znany nam art. 3 tejże ustawy do Trybunału Konstytucyjnego. W związku z tym mam takie pytanie: Czy zdaniem pana rzecznika organ samorządowy może nie wykonywać obowiązującego w Polsce prawa tylko dlatego, że rzecznik skarży je do Trybunału? Czy nie jest to nadużywanie przez te organy autorytetu rzecznika? Czy i w takiej sprawie nie byłoby potrzebne pana wystąpienie?</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#RyszardBrejza">I ostatnia sprawa, w której prosiłbym o ustosunkowanie się. Otóż jeden z posłów dzisiaj z tej trybuny, zadając pytanie, nazwał oszukaństwem działania rządu wobec emerytów i rencistów w związku ze sposobem rewaloryzacji ich emerytur i rent...</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Cymański: Poseł Stępień.)</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#RyszardBrejza">... wyraźnie wskazując w tym wypadku tylko i wyłącznie rząd. Mam pytanie do pana rzecznika: Czy rzeczywiście tak można te akcenty rozłożyć? Czy niekorzystne dla polskich emerytów i rencistów zasady rewaloryzacji emerytur i rent zostały wprowadzone w Sejmie tej kadencji przez tę większość rządzącą czy też może przez SLD w poprzedniej kadencji, a więc przez ugrupowanie pana posła, który zgłaszał te zarzuty wobec rządu? Czy pewien obiektywizm, w określonych granicach, nie powinien jednak królować na tej sali? Jakie jest zdanie pana profesora w tej sprawie? Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, pan poseł Leszek Piotrowski, niezrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#LeszekPiotrowski">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#LeszekPiotrowski">Kiedy się zabiera głos po posłach z SLD, to trzeba skreślać z planu niektóre pytania, bo tracą aktualność.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Posłach SLD?)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Cymański: Tak, tak. Nie wiecie, że jest od was.)</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#LeszekPiotrowski">Mówię przede wszystkim o panu pośle Jaskierni i paniach posłankach, z powodu wystąpień których musiałem poskreślać swoje pytania. To jest komplement, panie pośle, a nie odwrotnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle Lewandowski, pan może nie zrozumiał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#LeszekPiotrowski">Tak. W moich czasach szkolnych było na piśmie takie pytanie, a właściwie dzieło: Jak Trofim Łysenko oszukał Radziecką Akademię Nauk? Ja teraz pytam pana profesora o to, jak minister Lech Kaczyński oszukał rząd Rzeczypospolitej Polskiej, jak to się mogło stać, że 452 zmiany w obowiązujących kodeksach: karnym, postępowania karnego, karnym wykonawczym, weszły pod obrady Sejmu i dzisiaj będą przedmiotem dyskusji pod firmą: Rada Ministrów, jak to możliwe, żeby w demokratycznym państwie prawnym została pominięta Rada Legislacyjna, której pan profesor przewodniczył w owym czasie? Jak do tego doszło? Dlaczego pan nie krzyczał?</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Do kogo to pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#LeszekPiotrowski">Do pana prof. Zolla jako rzecznika praw obywatelskich, panie kolego pośle. Mam takie prawo, trzymam się pytania i formułuję prawidłowo pytanie.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#LeszekPiotrowski">A do pana, panie marszałku, zwracam się z uprzejmą prośbą, żeby mnie pan ochronił od tego rodzaju ataków, o dziwo, z mojej strony sali sejmowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, ja pana będę chronił własną piersią, ale prosiłbym, żeby jednak nie rozszerzał pan nadmiernie zakresu zadawanych pytań, dlatego że pan rzecznik wprawdzie ma bardzo szeroki zakres obowiązków - tutaj zresztą z pytań wynika, że traktowany jest co najmniej jak premier - ale to, o co pan w tej chwili pyta, chyba jednak wykracza już poza zakres obowiązków rzecznika, choć dotyczy pana prof. Zolla jako uprzednio szefa Rady Legislacyjnej. To jednak było przedtem i to jest inny temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#LeszekPiotrowski">Panie marszałku, o tyle mi trudno się zgodzić z tym zawężeniem co do mojego pytania, że pan prof. Zoll właśnie mówił o tym, że nie miał projektów, a to są projekty dotyczące praw człowieka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#MarekBorowski">Nie, nie, wiem, że mówił, ale pan poseł pozwala sobie pytać, jak do tego doszło, że rząd się dał wprowadzić w błąd itd. Tego pan rzecznik nie może wiedzieć, naprawdę, to po prostu przekracza jego możliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#LeszekPiotrowski">Panie marszałku, ja oceniam, i to personalnie, nie stać mnie na elegancję jak tych, którzy w środkach masowego przekazu mówią o człowieku, nie wymieniając jego nazwiska. Ja mówię z imienia, z nazwiska i mówię, że oszukał, wprowadził w błąd i usiłuje wprowadzić w błąd tę Izbę. Mówię to już dzisiaj po raz drugi, a rzecz dotyczy kodeksów, których los mnie żywo obchodzi jako prawnika, praktyka od 30 lat.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#LeszekPiotrowski">Pytanie mam bardzo krótkie: Czy pan prof. Zoll wie o tym, że jutro o godz. 18 Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach będzie się zajmować rozpatrzeniem poprawek i wniosków zgłoszonych w drugim czytaniu do rządowego, prezydenckiego i poselskich projektów ustaw o zmianie ustawy Kodeks karny, o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw? Będzie rozpatrywała jutro o godz. 18 poprawki, których jeszcze nie ma.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#komentarz">(Głos z sali: No dobrze, będą.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle Libicki...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#LeszekPiotrowski">Panie profesorze, czy ma pan jakiekolwiek szanse wziąć udział w tym posiedzeniu w sposób konstruktywny?</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#LeszekPiotrowski">Chyba to jest pytanie osadzone w realiach sprawy, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#MarekBorowski">Jak najbardziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#LeszekPiotrowski">Teraz zawężam swoje pytanie do Kodeksu postępowania karnego. Czy zmiany wprowadzane w projekcie rządowym do Kodeksu postępowania karnego z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka i obywatela są do przyjęcia? Bo ja, zajmując się tymi trzema kodeksami oraz ich zmianą, mam zamiar wyróżnić w dalszych pracach ten kodeks jako możliwy do przyjęcia po stosownych zmianach - niewielkich zmianach, nie tak totalnych jak te, o jakie się prosi projekt dotyczący Kodeksu karnego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Jan Chmielewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#JanChmielewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Dziękując za dobrą pracę dla dobra wspólnego, pytam: Jak bardzo zmieniają się źródła zagrożeń praw człowieka w relacji: państwo - instytucje pozapaństwowe? Czy nie należałoby, akcentując w wielu aspektach skutki działań transformacji ustrojowej w kategoriach społeczno-gospodarczych, mówić o przyczynach zapaści społeczno-gospodarczej, cywilizacyjnej Polski, wyjaśniać je? Jeśli bowiem było tak źle, to dlaczego PRL zbankrutowała w 1989 r.?</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#JanChmielewski">Panie profesorze, jakie zgłaszane są do rzecznika praw obywatelskich najważniejsze problemy związane ze sferą biznesu? Jakie są w tej kwestii główne refleksje? Czy są zagrożenia współczesnych rozwiązań prawnych, chociażby w kontekście dostosowania naszego prawa do wymogów Unii Europejskiej?</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#JanChmielewski">Jaka jest ocena rzecznika praw obywatelskich problematyki działań po 1989 r. na rzecz osób niepełnosprawnych, podejmowanych przez wszystkie obecne jednostki samorządu terytorialnego i organy rządowe, oraz ich współpracy z organizacjami pozarządowymi? Czy pan się odnosi - jako rzecznik - uczestnicząc w różnych spotkaniach, konferencjach, do konieczności podjęcia fundamentalnych, trudnych reform i restrukturyzacji naszego kraju celem zakończenia koniecznych przemian i z jaką oceną zewnętrzną tych działań pan się spotyka?</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#JanChmielewski">I ostatnie pytanie. Czy rzecznik praw obywatelskich, popierając niektóre programy samorządowe, np. wspierające rodzinę oraz nowy model opieki nad dzieckiem, chce przekazać społeczeństwu pewne konkretne przesłanie? Mówię o tym chociażby na przykładzie Wrocławia, skąd pochodzę i gdzie jestem radnym? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Bogdan Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Do zadania pierwszego pytania zainspirował mnie pan poseł Zieliński z Unii Wolności, który w swoim wystąpieniu stwierdził, że wszyscy mają takie samo zdrowie i takie same potrzeby. Otóż niestety tak nie jest. Ludzie w tym zakresie są bardzo zróżnicowani, wiele, wiele osób dotkniętych jest różnymi chorobami. Na tym tle można powiedzieć, że zwłaszcza w ostatnim czasie pojawiła się w Polsce kwestia osób dotkniętych autyzmem. Moje pytanie, panie rzeczniku, jest następujące: Czy ta sprawa jest przedmiotem pana zainteresowania? Interpelowałem w tej sprawie i otrzymałem odpowiedź, że niby wszystko dobrze się dzieje. Niestety, ci sami ludzie przysłali mi informacje, z których wynika, że sytuacja ludzi dotkniętych autyzmem, zwłaszcza na wsi, przedstawia się tragicznie.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#BogdanLewandowski">Druga sprawa, która poruszana była w dzisiejszej debacie i do której ja również chciałbym się odnieść, panie rzeczniku, dotyczy problemów ludności byłych pegeerów. Mówienie o kwestii praw człowieka w tym kontekście jest pewnym nadużyciem. Można uczciwie powiedzieć, że wprowadzenie systemu demokratycznego oznaczało dla ludzi z pegeerów kres wszelkich praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych. Czy w związku z tym, panie rzeczniku, podejmie pan przynajmniej próbę interwencji, żeby w jakiś sposób doprowadzić do tego, by ci ludzie mogli korzystać z praw politycznych i obywatelskich? Trudno bowiem dzisiaj o tym mówić.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#BogdanLewandowski">Podjął pan w swoim wystąpieniu problem zawodów prawniczych. Otóż łączy się on z kwestią bezrobocia. Na ogół operuje się stwierdzeniem, że bezrobocie dotyka ludzi o niższym stopniu wykształcenia. Ale zwłaszcza w ostatnim okresie jest coraz więcej osób, które mają ukończone studia ekonomiczne i prawnicze, a w przypadku tych ostatnich barierą stają się aplikacje. Czy nie uważa pan, panie rzeczniku, że należałoby w związku z tym podjąć jakąś nową inicjatywę ustawodawczą, która doprowadziłaby w istocie do zrównania w prawach wszystkich absolwentów, tak że mogliby oni skutecznie ubiegać się o wykonywanie określonych zawodów prawniczych? Dzisiaj jest to niemożliwe. Być może należałoby przedłużyć studia prawnicze i wprowadzić piąty rok, który byłby rokiem aplikacyjnym. Myślę, że tolerowanie dzisiejszej sytuacji jest nie do zaakceptowania. Dotyczy to nie tylko studentów studiów stacjonarnych, ale też studiów zaocznych, którzy wydają ogromne sumy, a później właściwie ich sytuacja nie różni się od sytuacji osoby, która nie podjęła żadnego wysiłku, żeby podwyższyć swoje wykształcenie.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#BogdanLewandowski">Trzecia sprawa, panie rzeczniku, która łączy się ściśle z problemem bezrobocia, to jest opieka społeczna. Coraz mniej jest pieniędzy, coraz bardziej ludzie narzekają, że z tych skromnych środków, tej jałmużny nie są w stanie zaspokoić nawet najbardziej elementarnych potrzeb. Co pan sądzi, panie rzecznika, o tego rodzaju ustawach - niestety forsowanych przez Akcję Wyborczą Solidarność i Unię Wolności - które np. przeznaczałyby dodatkowe środki na trzecie dziecko, bez względu na status majątkowy rodziców? Czy rzeczywiście tędy jest droga do tego, żeby poprawiać sytuację osób najuboższych?</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#BogdanLewandowski">W wystąpieniu pańskim na uwagę zasługuje interwencja w sprawie doktorantów - rzeczywiście był to problem i on jeszcze istnieje, ale ważne, że pan podjął to działanie, ono mieści się w kręgu dostępu do nauki i kultury. Na tym tle badacze problemu zwracają uwagę, że jakby trudniejszy się staje dla ludzi dostęp do kultury, także jeżeli chodzi o możliwości korzystania z bibliotek publicznych. W ostatnim okresie była taka propozycja wiceministra Arkadiusza Rybickiego, żeby łączyć biblioteki powszechne z urzędami pocztowymi, ale myślę, że to nie jest najbardziej fortunne rozwiązanie. Czy w tym zakresie widziałby pan, panie rzeczniku, potrzebę podjęcia pewnych nowych działań, a także przeznaczenia tutaj środków, które doprowadziłyby do nadania wyższego statusu społecznego bibliotekom powszechnym?</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#BogdanLewandowski">W pańskim sprawozdaniu poświęca pan wiele uwagi problemowi konstytucyjnego prawa do sądu. Ale proszę powiedzieć, jak widzi pan realne możliwości doprowadzenia w Polsce do stanu normalności w tym zakresie, to znaczy efektywnego funkcjonowania sądów również i w kontekście pewnych propozycji zaostrzających represje karną. Czy jest możliwy do zaaprobowania taki system kar, który doprowadziłby w najbliższym okresie do tego, że trzeba byłoby stworzyć miejsca w więzieniach dla 300 tys. osób? Czy uważa pan, że to jest droga, która by, generalnie rzecz biorąc, łączyła się zarówno z wymogami jakiegoś elementarnego szacunku dla wymiaru sprawiedliwości, a także szeroko rozumianego konstytucyjnego prawa do sądu? Jak pan widzi sprawy, które dotyczą odpowiedniego wyposażenia materialnego sądów, a także środków na ich funkcjonowanie? Jak w tym kontekście można widzieć perspektywy funkcjonowania sądów, kiedy zajmą się one już w październiku wykroczeniami? Czy nie potrzeba w tej chwili, jakichś pilnych wręcz działań, które przywróciłyby racjonalne spojrzenie na ten zaniedbany całkowicie teren, żeby odideologizować, odpolitycznić te problemy wymiaru sprawiedliwości, a zająć się rozwiązywaniem kwestii, które są przedmiotem troski sędziów i innych pracowników wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#BogdanLewandowski">Następna sprawa, panie rzeczniku, to są klęski żywiołowe. Otóż ja, czytając sprawozdanie, z satysfakcją zwróciłem też uwagę na pańskie wizyty w terenie.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Pytania!)</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#BogdanLewandowski">Chciałbym powiedzieć, że klęski żywiołowe, które ostatnio nawiedziły Polskę, nie dotyczą tylko Wybrzeża, ale również i terenów Polski centralnej. Mam tu na myśli zwłaszcza pow. chełmiński, gdzie mamy do czynienia z katastrofalną powodzią, która przede wszystkim wynikła nie tylko z siły żywiołu, ale też z zaniedbania - zaniedbania kanałów melioracyjnych. I niestety, wszelkie interwencje u wojewody, również podjęte przeze mnie próby skontaktowania się z ministrem Musiałem, z panem premierem Buzkiem właściwie nie dają żadnego rezultatu. Czy pan również zamierza wystąpić w tej sprawie do rządu? To byłoby dobrze, panie rzeczniku. Czy przewiduje pan możliwość złożenia wizyty także w pow. chełmińskim w woj. kujawsko-pomorskim?</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#BogdanLewandowski">I ostatnia kwestia. W swoim sprawozdaniu zwrócił pan uwagę na to, że z 11 139 spraw indywidualnych prawie 18,9 zostało zakończonych sukcesem, tzn. zgodnie z intencjami wnioskodawców. Natomiast mówi pan tu również o 256 wystąpieniach ogólnych. Jak pan ocenia efektywność tych pańskich starań w tym szerszym zakresie? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Józef Nowicki.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Poseł Lewandowski wyczerpał czas.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#JózefNowicki">Panie Marszałku! Wysoko Izbo! Panie Rzeczniku Praw Obywatelskich! Chciałbym do pana skierować dwa pytania. Jedno dotyczy informacji zawartych na str. 152 sprawozdania. To są informacje dotyczące kredytów mieszkaniowych. Chciałbym zapytać pana rzecznika, pana profesora, czy nie należałoby zainteresować się sprawą dotyczącą kredytobiorców spółdzielców, którzy zaciągnęli kredyty, a właściwie spółdzielnie zaciągnęły w ich imieniu kredyty, natomiast w latach 1991 i 1992 rządy nie wykupiły odsetek od tychże kredytów. Dzisiaj wiele tysięcy rodzin jest w bardzo trudnej sytuacji, ma gigantyczne zadłużenie z tytułu odsetek od tychże kredytów. Istnieje zagrożenie, że stracą oni swoje mieszkania wobec niemożliwości sprostania wymaganiom, jeśli chodzi o spłatę zobowiązań. I moje pytanie jest następujące. Czy pan profesor nie mógłby poprzez swoje działania sprawdzić, czy to, co państwo oferuje w ramach pomocy przy spłacie tychże odsetek, które narosły w sposób lawinowy, a nie są zawinione przez samych kredytobiorców, czy ta pomoc państwa jest tutaj dostateczna i jakie są rzeczywiste zagrożenia dla ludzi, dla tych, którzy te kredyty wcześniej zaciągnęli na zupełnie innych warunkach?</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#JózefNowicki">I drugie pytanie. Na str. 73–74 w sprawozdaniu jest informacja dotycząca ograniczeń w specjalizacji w zawodach medycznych. Jest stwierdzenie, które mówi, że nie ma żadnych umocowań ustawowych to ograniczenie, które wprowadza minister zdrowia. Pan profesor pokazuje, ile było podjętych działań, wystąpień do ministra zdrowia, ale niestety ten stan się nie zmienia i system specjalizacji obowiązuje nadal. Chciałbym zapytać: co pan profesor ma zamiar jeszcze uczynić, by ten system uległ zmianie i by został doprowadzony do norm zgodnych z konstytucją i jednocześnie zgodnych z oczekiwaniami środowiska lekarskiego? Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Stanisław Misztal.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#StanisławMisztal">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam pytania do rzecznika praw obywatelskich pana prof. Andrzeja Zolla. Pierwsze. Bardzo ważnym prawem pacjentów wyborców jest dostęp do leków, szczególnie w groźnych chorobach oczu, jak zaćma, jaskra, cukrzyca, miażdżyca i nadciśnienie. Te leki są niezwykle potrzebne i powinny być szybko zastosowane, ażeby pacjenci po prostu nie oślepli. Podczas ostatnich badań pacjentów w Hrubieszowie stwierdziłem liczne choroby oczu. Niestety, pacjenci wyborcy są bardzo biedni, często bezrobotni, a bywa, że często o bardzo niskich dochodach. Na szczęście aptekarze pomagają pacjentom, czasem dają na kredyt.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#StanisławMisztal">Mam pytanie: W jaki sposób pacjenci mają się zgłaszać czy w jaki sposób występować, jakie muszą spełnić formalności, aby od pana profesora uzyskać niezbędną pomoc ratującą wzrok, a nieraz nawet i życie?</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#StanisławMisztal">Następny problem to mieszkania. Mianowicie mieszkańcy, zwłaszcza na Zamojszczyźnie, żyją w bardzo złych warunkach, a do tego często spotykają ich eksmisje. Wiadomo, że rodziny bezrobotne o bardzo niskich dochodach nie mogą płacić czynszu nie z własnej winy, a tu szczególnie urząd miasta stosuje nakazy eksmisyjne. Perfidne są też działania w stosunku do mieszkań zakładowych byłych pegeerów. I również jest pytanie: W jaki sposób ci mieszkańcy mają się ratować i szukać pomocy u pana profesora?</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#StanisławMisztal">Ostatnie pytanie. Otóż na przykład w Zamościu jest bardzo duża ilość punktów sprzedaży alkoholu. Stąd też częste są niestety przypadki pijaństwa, matki, żony, dzieci płaczą, ale na darmo, ponieważ wielka krótkowzroczność Zarządu Miasta Zamościa powoduje, że ilość tych punktów jest niemała. I tu również jest pytanie: Jak, w jaki sposób, te biedne matki, dzieci mogą poprosić pana profesora o pomoc? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Tadeusz Wrona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#TadeuszWrona">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jednym z ważniejszych elementów sprawozdania jest problem łamania praw dziecka i jego ochrony przed audycjami epatującymi brutalnością, przemocą, wulgarnością. Pokazuje ono jednak całkowitą bezradność w tym zakresie oraz bierność organów władzy publicznej, które są powołane do realizacji konstytucyjnej normy nakazującej ochronę dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Jakie więc bardziej skuteczne działania i formy nacisku w najbliższym czasie zamierza w tym zakresie podjąć rzecznik praw obywatelskich?</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#TadeuszWrona">Kwestia druga. W rozdz. 5 poruszono problem praw do informacji i wolności słowa. Mówi się w nim m.in. o prawie obywateli do uzyskiwania informacji o działalności organów samorządu terytorialnego. Wychodzi temu naprzeciw przyjęta przez Sejm nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim oraz projekt ustawy o dostępie do informacji publicznej. Nie poruszono jednak w tym rozdziale innego problemu, a mianowicie prawa do informowania obywateli poprzez ogłoszenia i plakaty umieszczane na publicznych słupach ogłoszeniowych. W jednym z miast zastosowano niedawno cenzurę wobec plakatów o treści politycznie niezgodnej z poglądami jego władz i dla nich niewygodnymi, co jest niezgodne z konstytucyjną zasadą wolności słowa. Chcę zapytać: Jakie jest stanowisko rzecznika praw obywatelskich wobec praktyk utrudniania dostępu do publicznych słupów ogłoszeniowych?</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#TadeuszWrona">Kwestia ostatnia. Ewidentnym łamaniem praw obywatelskich jest brak realizacji 90 tys. wniosków o rekompensatę za mienie pozostawione na terenach byłego ZSRR, tzw. terenach zabużańskich, które leżą niezałatwione w urzędach starostów. Czy nie było jawnym łamaniem praw obywatelskich w tym zakresie przyjęcie weta ustawy reprywatyzacyjnej przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej? Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Zbyszek Zaborowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#ZbyszekZaborowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dwa pytania dotyczące kwestii mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#ZbyszekZaborowski">Pierwsze pytanie dotyczy wymienianej już dzisiaj ustawy o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe, a więc lokatorów sprzedanych razem z mieszkaniami prywatnym osobom czy firmom. Pan rzecznik wystąpił w tej kwestii do Trybunału Konstytucyjnego, martwiąc się o prawo własności i o pełne odszkodowanie w kontekście tej ustawy. Moje pytanie dotyczy nowelizacji ustawy przez Sejm. Jak ocenia pan tę nowelizację, czy potrzebne jest to wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego, co pan uważa dzisiaj w tej kwestii, po nowelizacji ustawy przez Sejm?</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#ZbyszekZaborowski">Następne pytanie dotyczy ustawy o kasach mieszkaniowych. Pan minister finansów nadinterpretuje tę ustawę. Po raz pierwszy osoby, które oszczędzały na własne mieszkanie czy budowę domu, w ubiegłym roku korzystały z pieniędzy zgromadzonych w kasach, w tym roku korzystają z ulg podatkowych. Nadinterpretacja ministrów finansów spowodowała, że znaleźli się oni w gorszej sytuacji podatkowej niż ci podatnicy, którzy korzystają z normalnej ulgi budowlanej, a miała to być zachęta do gromadzenia oszczędności i zadbania o własne mieszkanie. Wiem, że w biurze rzecznika analizowano tę sprawę i zastanawiano się nad wystąpieniem na razie do ministra finansów. Moje pytanie brzmi: czy było takie wystąpienie rzecznika praw obywatelskich i jaka ewentualnie jest reakcja ministra? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Tadeusz Cymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#TadeuszCymański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Szanowny Panie Rzeczniku! Jak wynika z przedłożonej informacji oraz wystąpienia pana rzecznika, szczególny nacisk w swojej działalności zamierza on położyć na przestrzeganie dwóch fundamentalnych wartości: godności człowieka i dobra wspólnego. Chciałbym spytać, czy konstytucyjna norma art. 30 mówi o kilku godnościach człowieka czy też o jednej? Pytanie to może się wydać dziwne. Jednak do jego zadania upoważnia mnie analiza wystąpień niektórych posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej i ich lidera Leszka Millera. Mówiąc wprost, czy godność człowieka dla potrzeb programów reality show, godność człowieka prezentowana w filmach, programach, niejednokrotnie pełnych okrucieństwa i przemocy, dla milionów młodych i moralnie bezbronnych widzów, a niestety niezłomnym obrońcą tego trendu i ugrupowaniem, które to najbardziej toleruje i tworzy swoisty parasol ochronny, jest właśnie klub Sojuszu, vide stenogram i wystąpienia pani poseł Jakubowskiej, która pod sztandarem wolności wszystko to usprawiedliwia, czy to jest ta sama godność, o której mówi Leszek Miller na konferencji o potrzebie dialogu wartości, o wyrastaniu świata wartości polskiej lewicy ze źródła godności osobistej?</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Szklankę wody dla pana posła!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, znowu muszę zwrócić uwagę, że to wykracza poza temat naszej debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#TadeuszCymański">Panie Marszałku! Pan wybaczy, nigdy tego nie robiłem, ale staranna lektura dzisiejszego całego spotkania wykazuje, że tolerował pan dużo dłuższe i mniej na temat wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To prawda.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#MarekBorowski">Ale ja nie przeszkadzam temu....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#TadeuszCymański">Rozumiem, że to pytanie nie odpowiada....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MarekBorowski">Panie pośle, ja nie mam nic przeciw temu, żeby pan mówił długo, naprawdę, jeżeli pan będzie trzymał się tematu, ale nie trzyma się pan tematu, po prostu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#TadeuszCymański">To jest pana ocena.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#MarekBorowski">Tak, to jest moja ocena.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#TadeuszCymański">Nigdy nie nadużywałem swego prawa do zadania pytania, ale to co w tej chwili powiedziałem, trwało 2,5 minuty i ja nie wiem, czy było nie na temat. Może będę starał się to przybliżyć, ale odsyłam też do analizy dzisiejszych stenogramów i wtedy, myślę, będziemy mogli bardziej bezstronnie ocenić, czy rzeczywiście moje nadużycie było tak wielkie na tle innych wystąpień dzisiejszego dnia.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Do rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#TadeuszCymański">Pytanie drugie. Z punktu widzenia stabilności prawa i poszanowania prawa i standardów demokratycznych, jak pan rzecznik praw ocenia zapowiedzi już dzisiaj mające miejsce, bardzo głośne i wyraźne, próby podjęcia rewizji niektórych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, w kontekście 190 art. konstytucji, który mówi o ich niewzruszalności, zresztą taki akcent również dzisiaj tutaj w swoim wystąpieniu pan rzecznik był łaskaw przedstawić. Mam tu między innymi demonstrowaną publicznie wyraźną zapowiedź zmiany orzeczenia Trybunału z czasów, kiedy jeszcze pan rzecznik był łaskaw Trybunałem kierować. Myślę tutaj o zasadzie bardzo ważnej - ochronie życia ludzkiego właśnie na gruncie państwa prawa i godności poszanowania osoby ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#TadeuszCymański">Pytanie następne. Jakie ma szanse i czy w ogóle je ma obywatel naszego państwa, jeżeli chodzi o dochodzenie i wyegzekwowanie od organów władzy ochrony najmłodszych obywateli, zgodnie z konstytucyjną normą art. 72. Mam na myśli praktykę i rzeczywistość polskich mediów. Pomimo corocznych wystąpień, pomimo coraz mocniejszych wypowiedzi wielkich autorytetów, pomimo coraz bardziej zaniepokojonej opinii publicznej, pomimo tego — aby zacytować np. pana posła Jaskiernię, który mówił o potrzebie wniosków i reakcji — pan rzecznik 5 grudnia zwrócił uwagę, że ten problem pojawia się coraz to przez kolejne lata, chociaż jego poprzednicy również w tej sprawie interweniowali. Problem nie maleje, problem rośnie, tymczasem obojętność, niestety, źle wróży. Pytanie, jak ma obywatel się zachować i czy w ogóle na gruncie obecnego prawa jest to możliwe wobec niewzruszonej postawy przede wszystkim polskiego parlamentu. Kto w takiej sytuacji, o której powiedziałem, ponosi odpowiedzialność za efekty, za gorzkie owoce, za kwiaty zła, które wyrosną z tego posiewu zbrodni. Czy odpowiedzialnym nie staje się w tej sytuacji parlament, a zwłaszcza ta partia, która w sposób tak dramatyczny uwikłała się w proceder ochrony deprawatorów, tworząc nad Krajową Radą Radiofonii i Telewizji swoisty parasol ochronny. Ponieważ zjawisko desensytyzacji i badania naukowe wykazują, że w konsekwencji z uwagi na skalę zjawiska, na jego czas trwania skutki tego są fatalne i na końcu tego jest rozpad rodziny, bywa przestępstwo, a nawet zbrodnia. Zjawisko spadku wrażliwości i zobojętnienia młodych ludzi jest dzisiaj faktem. Czy widzi pan rzecznik problem mediów publicznych, tu już kolega poseł Wrona o to pytał, i chciałbym, zadając to pytanie, prosić pana rzecznika o odpowiedź i również o to, by może w swojej odpowiedzi wzruszył te kamienne serca na tej sali, które, niestety, źle wróżą i nie dają szansy, możliwości odwrócenia tej dramatycznej, w moim przekonaniu tragicznej, sytuacji, której owoce, tak jak powiedział Andrzej Wajda i inni reżyserzy polscy, będziemy mogli zobaczyć, niestety, po latach. Ale cena, jaką przyjdzie nam zapłacić, będzie zbyt wysoka i zupełnie niepotrzebna. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#MarekBorowski">To były wszystkie pytania.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#MarekBorowski">Teraz proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich pana Andrzeja Zolla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym bardzo podziękować za tę debatę, chyba pierwszy raz tak obszerną i tak poruszającą wiele zagadnień, rzeczywiście zagadnień bardzo istotnych z punktu widzenia ochrony praw i wolności człowieka. Chciałbym też podziękować za ocenę pracy rzecznika praw obywatelskich. Muszę podkreślić, że na tę pozytywną ocenę zasługują przede wszystkim mój zastępca dr Świątkiewicz i moi współpracownicy, bez których wielkiego zaangażowania nie byłaby możliwa praca rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#AndrzejZoll">Przystępuję do próby odpowiedzi na pytania. Muszę na wstępie jednak podać pewne założenia ogólne. Otóż, Wysoka Izbo, rzecznik praw obywatelskich nie jest żadną superwładzą. Rzecznik praw obywatelskich w ogóle nie jest władzą. Jest tylko organem kontrolnym państwa i tylko organem, który jest w stanie sygnalizować nieprawidłowości w przestrzeganiu wolności i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#AndrzejZoll">Adresatem wielu pytań, które tu padły na tej sali, jest Wysoka Izba, rząd, ale nie rzecznik praw obywatelskich. Ja mogę tylko podzielić się z państwem pewnymi refleksjami dotyczącymi tych pytań, natomiast moje kompetencje, mimo że, podkreślę to jeszcze przy odpowiedzi na jedno z pytań, bardzo szerokie w stosunku do uprawnień innych ombudsmanów w Europie, są jednak tu ograniczone, a poza tym należą, powiedziałbym, do zupełnie innej kategorii semantycznej.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#AndrzejZoll">Natomiast, jeżeli chodzi już o odpowiedzi na konkretne pytania, to poseł Borowski pytał o kliniki prawne. Ja muszę powiedzieć, że jest to ruch, który nie został wcale przeze mnie zainicjowany. Jest to światowy ruch poradnictwa prawnego dla ludzi ubogich, w Polsce od kilku lat ten ruch się rozwija, a ja go po prostu bardzo popieram, bo w pełni służy ten ruch realizacji tego, o co nam chodzi - o pomoc ludziom, których nie stać na profesjonalną opiekę prawną, pomoc bardzo fachową. Udzielają jej studenci prawa pod opieką pracowników naukowych. Uzyskujemy tu jeszcze do tego bardzo poważny efekt dydaktyczny, jeżeli chodzi o studentów prawa. Ja się bardzo cieszę, że obok tego ruchu, klinik prawniczych jest bardzo aktywny, dynamiczny obecnie ruch organizacji obywatelskiej biur poradnictwa obywatelskiego. To się rozwija. To także jest ruch przeze mnie wspierany. Myślę, że bardzo dobrze, że poseł Ikonowicz również ma plany utworzenia w każdym powiecie takich poradni, należy się tylko z tego cieszyć. Byłbym bardzo zadowolony, gdybyśmy tutaj mieli do czynienia z ruchem obywatelskim, a nie ruchem politycznym, bo chodzi przede wszystkim o doradztwo obywatelskie, a nie polityczne.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem mojego stosunku do wymiaru sprawiedliwości, a przede wszystkim do kodyfikacji karnych, to jak już powiedziałem, jest to sprawa, która zresztą ma być dzisiaj przedmiotem debaty. Uważam, że Kodeks karny obowiązujący dzisiaj w Polsce jest wystarczającym narzędziem do skutecznej walki z przestępczością. Jest to narzędzie niewątpliwie wymagające poprawy, te cztery lata jego obowiązywania pokazały, że szereg punktów wymaga korekty. Zresztą taka korekta została przygotowywana i była gotowa już w maju 2000 r., zarówno dotycząca Kodeksu karnego, jak i Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu wykonawczego. Natomiast z całą odpowiedzialnością chciałem stwierdzić, że propozycje zmian, szczególnie Kodeksu karnego, które zostały Wysokiej Izbie przedłożone, są propozycjami dla polskiego prawa karnego katastrofalnymi. Lepiej byłoby przywrócić Kodeks karny z 1969 r., bo te propozycje są straszne. O szczegółach, jak już powiedziałem, chciałbym mówić w czasie debaty nad kodeksem.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#AndrzejZoll">Przede wszystkim wiąże nas Europejska Konwencja Praw Człowieka, tymczasem wiele proponowanych rozwiązań jest sprzecznych z konwencją. Muszę powiedzieć, i tutaj zwracam się do pana posła Libickiego, że godność człowieka w art. 30 konstytucji jest przyrodzona i nienaruszalna. Godność człowieka odnosi się również do więźnia, do najgroźniejszego przestępcy. On też ma ten atrybut godności człowieka. W zakładach karnych mamy warunki, w których między współwięźniami dochodzi do gwałtów, bicia i torturowania, bo służba więzienna nie jest w stanie temu zapobiec. Jeżeli zwierzę zostanie zamknięte na za małej przestrzeni...</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#komentarz">(Głos z sali: 5%.)</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#AndrzejZoll">Panie pośle, proszę obliczyć. 63 tys. to są miejsca. Mamy już dzisiaj 79 tys., a 30 tys. ludzi czeka na wykonanie kary. I w tych warunkach chce się zaostrzyć odpowiedzialność karną, likwidując możliwość orzekania kar nieizolacyjnych. Do czego my prowadzimy? Do tego, że i tak będą się śmiać, bo na wykonanie kary pozbawienia wolności czekać będzie nie 30 tys., ale 100 tys. Uważam, że te propozycje są bardzo szkodliwe dla zwalczania przestępczości. Bo cel, panie pośle, mamy wspólny. Chodzi o ograniczenie przestępczości. Twierdzę, że te propozycje za kilka lat wybuchną erupcją przestępczości recydywy. No chyba, że wszystkich przestępców będziemy posyłać do gazu.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#AndrzejZoll">Co do problemu prawa do nauki i zgodności praktyki z konstytucją - jeśli dobrze zrozumiałem pana posła Jaskiernię, przede wszystkim chodzi o odpłatność za studia - muszę powiedzieć, że zapis konstytucji jest tu wyjątkowo nieszczęśliwy. Nie jesteśmy w stanie, i to chyba pokazały te lata, za darmo kształcić na poziomie studiów wyższych. Jeżeli wprowadzimy darmowe studia, to oczywiście państwowe szkoły wyższe ograniczą liczbę studentów. A co to spowoduje? To, że większa liczba młodzieży będzie płaciła za studia w szkołach wyższych prywatnych i że tam przejdzie kadra naukowa ze szkół państwowych. Jest to kwadratura koła. Uważam za bardzo szczęśliwe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, który szukał możliwości racjonalnego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-127.9" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem interpretacji prawa przez urzędy skarbowe (w szczególności znana sprawa Banku Handlowego), chciałbym powiedzieć, że jest bardzo niedobrze - to jest już stara zaszłość - iż prawo podatkowe, prawo skarbowe nadal jest realizowane przede wszystkim w różnych instrukcjach, okólnikach i wykładniach sporządzanych przez resort dla urzędów skarbowych. Musimy doprowadzić do tego, by człowiek o przeciętnym wykształceniu był w stanie sam sobie obliczyć podatek. Ja nie jestem w stanie obliczyć własnego podatku. To uważam za dowód, że przepisy prawne w tym względzie nie są jednoznaczne.</u>
          <u xml:id="u-127.10" who="#AndrzejZoll">Problem egzekucji orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Ta sprawa w tym roku jest szczególnie drastyczna. Chciałbym przypomnieć Wysokiej Izbie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie dotyczącej zarobków sędziów. Była taka sprawa. Sąd mianowicie zadał pytanie Trybunałowi Konstytucyjnemu, czy przepisy dotyczące zarobków sędziów są zgodne z konstytucją, czy nie. Trybunał Konstytucyjny powiedział, że tak, a sąd wojewódzki stwierdził, że nie obowiązuje go orzeczenie Trybunału, bo on bezpośrednio stosuje konstytucję, a przepisy konstytucji rozumie zupełnie inaczej niż Trybunał Konstytucyjny. Proszę państwa, to nie jest sprawa interpretacji konstytucji przez Sąd Najwyższy, to jest sprawa interpretacji konstytucji przez sąd rejonowy. Niezwiązanie sądów orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego - teza tak rozpowszechniana obecnie w Sądzie Najwyższym - jest nieszczęściem dla naszego porządku prawnego, doprowadzi do destabilizacji.</u>
          <u xml:id="u-127.11" who="#AndrzejZoll">Druga kwestia dotyczy tzw. reanimacji przepisów prawnych w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Uważam, że sprawa skargi konstytucyjnej - szczególnie z tym to się wiąże - jest w konstytucji z 1997 r. nieszczęśliwie uregulowana. Nie jest to w zasadzie skarga konstytucyjna. Chciałbym podkreślić, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie powinno nigdy działać wstecz, lecz tylko do przodu, a autor skargi konstytucyjnej - tylko autor skargi konstytucyjnej - powinien korzystać z tego, że wystąpił, i w jego sprawie orzeczenie powinno być wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego uchylone, ale orzeczenia w innych sprawach nie powinny być uchylone. Byłoby to znakomite działanie w kierunku stabilizacji.</u>
          <u xml:id="u-127.12" who="#AndrzejZoll">Wysoki Sejmie! Uważam, iż bardzo nieszczęśliwie się stało, że została zlikwidowana Komisja Ustawodawcza Sejmu. Myślę, że jest to jedna z przyczyn obniżenia się poziomu legislacji. Należałoby postulować, by Sejm przyszłej kadencji powrócił jednak do powołania tej komisji.</u>
          <u xml:id="u-127.13" who="#AndrzejZoll">Jakie wnioski wynikają z porównania sytuacji polskiego ombudsmana z zagranicznymi regulacjami? Muszę, Wysoki Sejmie, powiedzieć, że ta instytucja ma coraz szerszy zakres, jeżeli chodzi o świat i Europę. Właściwie z bardzo małymi wyjątkami znaczna większość państw zna tę instytucję, ale bardzo różnie uregulowaną. Tak jak mówiłem w swoim wystąpieniu, polskie ustawodawstwo, polska konstytucja i ustawy dotyczące rzecznika praw obywatelskich są, moim zdaniem, znakomitym sposobem regulacji instytucji ombudsmana. Tak mocnej pozycji, jak ma polski ombudsman, powtarzam, nie jeśli chodzi o władzę, bo nie ma żadnej, ale w zakresie kontroli, nie ma właściwie, oprócz Finlandii, żadne inne państwo. Muszę powiedzieć, że coraz częściej, coraz więcej zwracają do nas z prośbą, żebyśmy informowali o funkcjonowaniu tej instytucji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-127.14" who="#AndrzejZoll">To się wiąże ze sprawą rzecznika praw dziecka. Otóż, Wysoka Izbo, uważam, że nieszczęśliwie się stało, że taki zapis w konstytucji się znalazł. Nie jest dobrze, bowiem, wychodząc z modelu ombudsmana, tworzenie rzeczników resortowych prowadzi do rozmycia siły, jaką ma rzecznik praw obywatelskich w obronie wolności i prawa. Jeżeli będziemy tworzyli rzeczników resortowych, to będziemy mieć wszystkich rzeczników słabych. Jeżeli chcemy osłabić ochronę praw, kontrolę przestrzegania wolności praw, to w tym kierunku należy iść. Jednak rzecznik praw dziecka działa na podstawie konstytucji i muszę powiedzieć, że działa mi się z nim bardzo dobrze, w pełni się rozumiemy. Natomiast proszę Wysoką Izbę o wielką rozwagę, jeśli chodzi o powoływanie nowych rzeczników. Wiem, że jest w Sejmie projekt ustawy o rzeczniku praw ofiar, szykuje się rzecznik praw pacjentów, żołnierze też chcieliby mieć rzecznika i tak możemy dalej i tę modelową instytucję w Polsce bardzo pięknie rozłożymy na łopatki.</u>
          <u xml:id="u-127.15" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o następne sprawy. Walka z przestępczością a ograniczanie praw obywatelskich to jest problem zasadniczy. Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na to, że w ostatnim roku, w ostatnim czasie zostały uchwalone ustawy wprowadzające ograniczenia praw obywatelskich, z jakimi w 1989 r. walczono, żeby budować demokratyczne państwo prawa. Dlaczego? Dlatego, że jesteśmy zastraszeni skalą przestępczości, znakomicie ta propaganda została przeprowadzona. Projekt Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego znakomicie się wpisują w tę linię. Strach przed zwiększoną przestępczością skłania obywateli do ograniczania swoich wolności i praw, a także do poszukiwania silnego człowieka, który zaprowadzi porządek. Ale to już nie będzie demokratyczne państwo prawa. Tak że boję się tego kierunku i dlatego tak ostro i emocjonalnie mu się sprzeciwiam.</u>
          <u xml:id="u-127.16" who="#AndrzejZoll">Panie poseł Wilczyńska pytała o rzecznika praw dziecka, o ocenę - już powiedziałem o tym, więc nie wracam. Jeżeli chodzi o problem likwidacji jednostek wojskowych, to nie mnie oceniać racjonalność tego, natomiast rzeczywiście widzę bardzo wiele zaniedbań, jeżeli chodzi o sposób przeprowadzenia. Ci ludzie często pozostają bez pomocy, mimo że... Muszę powiedzieć, że z Ministerstwem Obrony Narodowej, z panem ministrem Komorowskim często prowadzę korespondencję i jest to resort, z którego otrzymuję odpowiedzi najszybciej, bardzo często zresztą idące w kierunku proponowanym w moich wystąpieniach. Nie mogę zatem powiedzieć, żeby w tej sprawie resort nic nie zrobił, ale sprawa ta jest niewątpliwie bardzo trudna. Jeszcze raz podkreślam, dałem pewną propozycję, potrzebujemy kilkunastu tysięcy osób w charakterze kuratorów sądowych. To są stosunkowo młodzi mężczyźni, z doświadczeniem w pracy z trudną młodzieżą, oni byliby znakomitymi kuratorami sądowymi i to w miejscu swojego dotychczasowego zamieszkania. Jakoś nie potrafi się tej sytuacji wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-127.17" who="#AndrzejZoll">Prawo do pracy. Jest to zagadnienie zupełnie zasadnicze. Jakie instrumenty ma do wykorzystania rzecznik praw obywatelskich? Bardzo ograniczone, oczywiście. Jeżeli rząd, parlament nie są w stanie zahamować bezrobocia, wzrostu bezrobocia, to nie może tego zrobić rzecznik praw obywatelskich. Ja wskazuję tylko na pewne np. absurdy czy możliwości rozwiązań, które się nasuwają. Ostatnio złożyłem wizytę w województwie warmińsko-mazurskim, najbardziej dotkniętym bezrobociem. Spotkałem się z kierownikami urzędów pracy, ażeby zbadać, przekonać się, jak to wygląda. Jeżeli z Warszawy, Wysoki Sejmie, jak się dowiedziałem, przekazywane są pieniądze do urzędu pracy po to, żeby z urzędu pracy wróciły one na składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób, które nie mają już prawa do zasiłku, to ja pytam, dlaczego przy tych ograniczonych środkach dajemy zarobić bankom, przekazując w tę i z powrotem w skali państwa bardzo duże kwoty pieniędzy. Czy nie lepiej jednak wykorzystać te pieniądze inaczej? Czy Warszawa nie może zapłacić składek bezpośrednio do ZUS, a przekazywać te pieniądze, które rzeczywiście przeznaczane są na aktywizację zatrudnienia? Takich absurdów jest dosyć dużo i należy z nimi niewątpliwie walczyć.</u>
          <u xml:id="u-127.18" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem pielęgniarek i nieszczęsnych 203 zł, muszę powiedzieć, że ta sprawa mnie osobiście bardzo dotyczy. Zostałem bowiem poproszony w grudniu, ażeby prowadzić mediacje w rozmowach rządu z pielęgniarkami. Byłem świadkiem tych rozmów i pielęgniarkom - nie tylko pielęgniarkom, całej służbie zdrowia - pieniądze te się należą. Zostało to ustalone, zostało zapisane w ustawie, może niezbyt szczęśliwie i ta interpretacja była tu, zresztą chyba ze złą wolą, wykorzystywana. Fakt natomiast, że do dzisiaj zobowiązanie to nie zostało wykonane czy nie wszędzie wykonane, jest dla mnie bardzo bolesny, powtarzam, choćby nawet z tych względów, że byłem w to w pewien sposób zaangażowany.</u>
          <u xml:id="u-127.19" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem osób niepełnosprawnych i karty niepełnosprawnych. Nie mamy takiej ustawy, może dobrze by było, żebyśmy ją mieli. Chciałbym jednak powiedzieć, że w moim urzędzie działa obecnie pełnomocnik do spraw niepełnosprawnych. W najbliższym czasie, tzn. zaraz po wakacjach, planuję konferencję dotyczącą statusu niepełnosprawnych w Polsce oraz edukacji osób niepełnosprawnych. Od razu odpowiem panu posłowi w sprawie autyzmu. Konferencja ta dotyczyć będzie właśnie m.in. zagadnienia edukacji dzieci, które cierpią na tę niepełnosprawność.</u>
          <u xml:id="u-127.20" who="#AndrzejZoll">Rzeczywiście brakuje aktów wykonawczych dotyczących reformy służby zdrowia. Z panem ministrem Opalą także prowadzę stałą korespondencję; resort ten miał szczególnie dużo problemów z aktami wykonawczymi. Historia personalna tego ministerstwa jest zresztą specyficzna; tak że stale w tych sprawach występuję. Z ministrem Opalą spotykam się bardzo często, żeby omówić poszczególne kwestie, korespondujemy również w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-127.21" who="#AndrzejZoll">Chcę zauważyć, że wielokrotnie sygnalizujemy to Sejmowi; zwracam się z pewnymi konkretnymi propozycjami do komisji sejmowych, państwo posłowie zresztą się orientują, bo te pisma trafiały na posiedzenia komisji.</u>
          <u xml:id="u-127.22" who="#AndrzejZoll">Rzecznik praw obywatelskich nie jest od tego, żeby opracowywać minimum socjalne, ale uważam, że jeżeli opracowanie minimum socjalnego pomoże osobom biednym, to oczywiście jestem za i będę przy tym współpracował. Ale opracowanie takiego minimum socjalnego nie może należeć do rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-127.23" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o zaniżenie inflacji za 2000 r., Wysoki Sejmie, nie jestem również prezesem NIK, więc nie mogę w tej sprawie się wypowiedzieć. Po pierwsze, nawet nie jestem w stanie zweryfikować, czy inflacja została zaniżona, czy nie. Jest to pytanie, na które nie jestem w stanie odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-127.24" who="#AndrzejZoll">Proszę państwa, wielokrotnie się pojawiła w tych pytaniach sprawa pegeerów, terenów popegeerowskich. Rzeczywiście jest to bardzo wyjątkowy problem, widziałem go też, będąc właśnie na Mazurach; spotykałem się z tymi problemami wielokrotnie. Występowałem również, aby szczególnie tym osobom, które są najbardziej upośledzone w okresie transformacji, w jakiś sposób to wyrównać. Mamy przecież majątki Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Występowałem z tym, aby z tych majątków w pewien sposób móc rekompensować tym osobom takie ich pozostawienie. Muszę powiedzieć, że jest to bardzo poważny problem humanitarny, problem następnych pokoleń. Niestety te fatalne wzorce, które tam są... Są to osoby mające bardzo złe przygotowanie zawodowe, bardzo niskie wykształcenie. Niestety następne pokolenie, już wręcz trzecie, wpada w tę samą niszę. Chodzi tu o przeprowadzenie kompleksowych działań, aby ochronić chociaż młodzież przed konsekwencjami biedy, którą tam mamy. Mówiąc zresztą o programie wychodzenia z bezradności, który chcę realizować i już realizuję, w dużej mierze mam na uwadze te osoby.</u>
          <u xml:id="u-127.25" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o sprawę osób w jakiś sposób oszukanych, np. przez bankructwo firm, takich jak zakłady mięsne w Nisku, to, Wysoki Sejmie, mogę interweniować w tych kwestiach, ale też nie jestem w stanie podjąć żadnych decyzji. To jest sprawa sądów, sprawa rządu; ze strony rzecznika praw obywatelskich jest możliwa tylko sygnalizacja tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-127.26" who="#AndrzejZoll">Problem Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu i porażek, których Polska doznaje. Moja ocena jest taka. Po pierwsze, bardzo dobrze, że taki trybunał jest, że jeśli chodzi o orzecznictwo, działalność państwa polskiego jest też z punktu widzenia ochrony praw człowieka pod kontrolą niezależnego organu międzynarodowego, który dba o to, żeby standardy państwa prawa były w Polsce realizowane. Jak można temu przeciwdziałać? Trzeba usprawnić sądownictwo, od tego trzeba zacząć. Skoro mamy fatalne sądownictwo, to będziemy przegrywać; trzeba naprawdę wziąć się do reformy sądownictwa. Muszę tutaj powiedzieć, że jednym z pierwszych moich działań po objęciu urzędu była sprawa wymiaru sprawiedliwości. 5 października ubiegłego roku zaprosiłem do swojego biura ministra Kaczyńskiego, prezesów wszystkich sądów, Sądu Najwyższego, Trybunału i Naczelnego Sądu Administracyjnego, zaprosiłem do siebie przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa, parlamentarzystów z komisji zajmującej się wymiarem sprawiedliwości. Zastanawialiśmy się nad reformą wymiaru sprawiedliwości. Muszę powiedzieć, że niestety wskutek pewnych późniejszych problemów i trudnej współpracy z panem ministrem Kaczyńskim nie doszło do reform, o których wtedy mówiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-127.27" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o upowszechnianie wiedzy prawniczej w telewizji, to dwukrotnie rozmawiałem z panem prezesem Kwiatkowskim - w ubiegłym tygodniu również - o problemie edukacji w telewizji. Ta rozmowa w ubiegłym tygodniu była lepsza od pierwszej, bo rokuje pewne nadzieje. Jest jednak taka postawa w telewizji, że prawo to nie jest medialny przedmiot, że tego nikt nie kupi, a przecież sprzedaje się programy i muszą być nabywcy. Martwi mnie bardzo to konsumpcyjne, a nie ze świadomością pewnej misji podejście kierownictwa telewizji w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-127.28" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o ocenę samorządów terytorialnych i o to, jakie mam wnioski z tych spotkań. Oczywiście bardzo różne. Są sprawy, które w czasie mojej ostatniej wizyty na Warmii i Mazurach były do załatwienia od ręki. Kiedy porozmawiałem z panem starostą, to sprawa była załatwiona. Człowiek wielokrotnie chodził i nie mógł jej załatwić. Muszę powiedzieć, że obserwując funkcjonowanie samorządu, widzę coraz lepszy poziom, lepsze przygotowanie tych ludzi, którzy w samorządach działają. Myślę jednak, że w tym wypadku można z pewnym optymizmem patrzeć do przodu; samorząd terytorialny to instytucja, która niewątpliwie w Polsce się udała; natomiast fakt, że nic, co jest ludzkie, nie jest doskonałe, jest oczywisty.</u>
          <u xml:id="u-127.29" who="#AndrzejZoll">Prawdą jest, że brakuje realizacji art. 67 konstytucji. Nie mamy pełnego zabezpieczenia społecznego. Są ludzie, którzy rzeczywiście nic nie dostają i nie pracują, mają dzieci i niepracujące żony. Są takie sytuacje. Czy obligatoryjny przepis nakazujący wypłacenie im jakichś środków coś zmieni? Może zmieni, tylko że potem będzie reforma budżetu. To jest sprawa kondycji finansowej państwa i przede wszystkim niemarnowania tylu pieniędzy, ile w Polsce nadal się marnuje. Myślę, że tutaj należy szukać rezerw.</u>
          <u xml:id="u-127.30" who="#AndrzejZoll">Jeżeli zaś chodzi o brak odpowiedzi ministrów na moje interwencje, to nie spotykam się często z taką sytuacją. Od czasu do czasu - tak. Z jednego ministerstwa nie otrzymałem wielu odpowiedzi, nowy minister zapowiedział, że w najbliższym czasie te zaległości zostaną nadrobione.</u>
          <u xml:id="u-127.31" who="#AndrzejZoll">W przypadku Karty nauczyciela i problemów, które wynikły z reformy systemu oświaty - chodzi o status nauczyciela - to miałem bardzo dużo interwencji, szczególnie jeżeli chodzi o brak przepisów przejściowych, pozostawienie nauczycieli, którzy byli tuż przed spełnieniem warunków do mianowania. Interweniowałem w tych sprawach, w tzw. ustawie czyszczącej te sprawy zostały już załatwione, z ministrem Wittbrodtem miałem tu stały kontakt i chyba pełne zrozumienie tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-127.32" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o sprawę funkcjonowania szkół po reformie, to mnie jest bardzo trudno ocenić samo funkcjonowanie szkół. Cieszę się z wielkich sukcesów polskich uczniów, na skalę międzynarodową. Natomiast jednym problemem zajmuję się szczególnie, tj. małymi szkołami, tymi wiejskimi szkołami, które miały być zlikwidowane. To jest, Wysoki Sejmie, bardzo ciekawy eksperyment, bo to nie chodzi tylko o problem małej szkoły, o to, że kilkanaścioro czy więcej dzieci będzie uczyło się w tej miejscowości, w której się dotychczas uczy, ale to jest znakomity pretekst do organizowania się wsi, do tego, że rodzice tworzą pewną wspólnotę. I to bardziej jest wychowawcze i edukacyjne w stosunku do rodziców i społeczności wiejskiej niż może w stosunku do uczniów. I dlatego temu eksperymentowi prowadzonemu zresztą przez jedną z organizacji obywatelskich bardzo się przyglądam i wiążę z tym duże nadzieje.</u>
          <u xml:id="u-127.33" who="#AndrzejZoll">Występowałem wielokrotnie - to zresztą w informacji pisemnej jest zaznaczone - w sprawach wysokości abonamentów telefonicznych, urzędu ochrony konsumenta, jeżeli chodzi o określenie również dochodów z indywidualnych gospodarstw rolnych; takie wystąpienia miały miejsce.</u>
          <u xml:id="u-127.34" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o zróżnicowanie dochodów kas chorych, Wysoki Sejmie, to znów jest to problem standaryzacji świadczeń zdrowotnych. Art. 68 konstytucji musi być wykonany. Bez tego nie zrobimy kroku dalej, jeżeli chodzi o reformę służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-127.35" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem kasacji, to pewnie ku zaskoczeniu Wysokiej Izby powiem, że do tej pory nie wniosłem kasacji w sprawie ochrony konstytucji. Nie miałem takiej sprawy, która by nadawała się do wniesienia kasacji. Ostatnio była taka, ale niestety minęło 6 miesięcy, a więc już ten przedłużony termin również minął i nie mogłem wnieść kasacji.</u>
          <u xml:id="u-127.36" who="#AndrzejZoll">Natomiast jeżeli chodzi o kasację w sprawach karnych, to wnoszę ich stosunkowo dużo do Sądu Najwyższego, przy czym i skuteczność jest tutaj duża, w każdym razie ponad 80% to są kasacje wygrane, ale wprowadziłbym tu Wysoki Sejm w błąd, dlatego że w bardzo wielu przypadkach odmawiam wniesienia kasacji, czyli to są sprawy niewątpliwie już po dokonaniu selekcji przez moje biuro.</u>
          <u xml:id="u-127.37" who="#AndrzejZoll">Trudno mi tu mówić o braku środków na pomoc społeczną - poseł Bańkowskiej odpowiadam - nie ja te środki jestem w stanie tworzyć. Powiedziałem już, że marnuje się spora suma pieniędzy i na to chyba Wysoka Izba powinna, moim zdaniem, zwrócić większą uwagę.</u>
          <u xml:id="u-127.38" who="#AndrzejZoll">Czy walką z bezrobociem byłby zakaz łączenia pracy z emeryturą lub rentą? Muszę powiedzieć, że jestem tu bardzo ostrożny. Wprowadzanie jakichkolwiek tego typu administracyjnych zakazów przede wszystkim nie bardzo jest skuteczne, a po drugie, czy ono jest zasadne? Jednak nie postulowałbym takiego wprowadzania. Natomiast oczywiście występowałem w sprawie procedur dotyczących odbierania prawa do renty przez rzeczników ZUS, ale tu chodzi mi bardziej o procedury, nie mogę ingerować w opinię lekarską ani w orzeczenie sądu, który w końcu bada zasadność opinii lekarskiej, zasadność decyzji. To jest pod kontrolą sądu i nie chodzi tylko o przyspieszenie procedur, na to zwracałem uwagę, natomiast nie mogę mieszać się co do meritum sprawy.</u>
          <u xml:id="u-127.39" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o endoprotezy i różne tego typu urządzenia, wielokrotnie występowałem do Ministerstwa Zdrowia - w szczególności chodzi tu o odpłatność za tego rodzaju narzędzia - gdyż moja interwencja była potrzebna i zresztą w wielu wypadkach okazała się skuteczna.</u>
          <u xml:id="u-127.40" who="#AndrzejZoll">Natomiast jeżeli chodzi o chorych na stwardnienie rozsiane, to tutaj jest problem bardzo poważnych kosztów tej terapii, do tego kwestionowanej przez wielu lekarzy. W tej sprawie występowałem, ale odpowiedź właśnie idzie w tym kierunku, że nie każdy chory jest podatny na interferon, i taką informację przekazano mi z innych państw, gdzie kuracja jest prowadzona procentowo w znacznie mniejszej skali niż w Polsce. Tak że jest to w końcu sprawa ekspertów, ja mogłem znów zasygnalizować problem, natomiast nie mogę dalej interweniować.</u>
          <u xml:id="u-127.41" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o zgromadzenie dokumentacji przez zakłady pracy, to występowałem z tym do pana premiera Komołowskiego. To jest bardzo istotna sprawa. Dzisiaj bardzo wiele osób zwraca się do nas, stwierdzając, że nie może znaleźć potrzebnych dokumentów z uwagi np. na likwidację zakładu pracy.</u>
          <u xml:id="u-127.42" who="#AndrzejZoll">Jest sprawą zasadniczą - występowałem z tym do premiera - nieprzekazywanie przez ZUS składek do funduszu emerytalnego. Sprawa zupełnie podstawowa.</u>
          <u xml:id="u-127.43" who="#AndrzejZoll">Czy zamierzam zaskarżyć dodatki dla dzieci? Wysoki Sejmie, nie mogę skarżyć do Trybunału Konstytucyjnego, opierając się na nieracjonalności rozwiązania przyjętego przez Sejm, nawet jeżelibym taką nieracjonalność zakładał. Przed Trybunałem Konstytucyjnym mogę wykazać tylko niekonstytucyjność przepisu, a nie to, że przepis, który został przyjęty przez Wysoką Izbę, na podstawie takich czy innych kryteriów, jest rozwiązaniem nieracjonalnym.</u>
          <u xml:id="u-127.44" who="#AndrzejZoll">Sprawa kombatantów, pozbawienia dodatków kombatanckich. Pani Poseł! Wysoka Izbo! Ta sprawa oczywiście jest bardzo delikatna, ale ja tych spraw mam bardzo mało. Jeżeli dobrze pamiętam, to występowałem z rewizją nadzwyczajną od orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego - bo te sprawy trafiają do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Czy jest kontrola sądowa nad postępowaniem Urzędu do Spraw Kombatantów? Jest ustawa. I znów wracam do tego, czy ta ustawa w pełni jest sprawiedliwa. Rzecznik nie może się tutaj wypowiadać. Muszę powiedzieć, że interpretacja jest sprawą sądu. Jeżeli Naczelny Sąd Administracyjny, oceniając decyzję Urzędu do Spraw Kombatantów, uzna brak zasadności skargi danej osoby, to właściwie ja nie mam możliwości skarżenia, dlatego że rewizja nadzwyczajna nie może kwestionować faktów, ona może dotyczyć tylko zagadnienia prawnego, a tu zagadnienie prawne jest stosunkowo proste.</u>
          <u xml:id="u-127.45" who="#AndrzejZoll">Nie wypowiadam się w sprawie indywidualnej pana Taylora. Muszę powiedzieć, że nie znam sprawy dokładnie, tak że trudno jest mi na ten temat zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-127.46" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o prezydenckie projekty ustaw o stanach wyjątkowych, to dałem temu wyraz już w mojej informacji, przede wszystkim w mojej wypowiedzi ustnej. Uważam, że tryb załatwienia tej sprawy jest zły i bardzo niedobrze, że ta sprawa nie jest rozwiązana. Mamy nową powódź, nowe klęski żywiołowe i rzeczywiście są ludzie pozostawieni bez instrumentów prawnych, a projekty leżą i nie zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-127.47" who="#AndrzejZoll">Panu posłowi Brejzie na pytania częściowo odpowiedziałem, bo jeżeli pytamy, czy nie jest niemoralne oczekiwanie na wprowadzenie do polskiego więziennictwa standardów obowiązujących w bogatych państwach, to jest oczywiste, że standard w więzieniu nie może odbiegać od poziomu życia na wolności, a przede wszystkim nie może być lepszy, bo to nie jest sanatorium. Nie chcę, żeby to było sanatorium. Więzienie ma być miejscem odbywania kary. Tylko proszę wziąć pod uwagę, że standard europejski to są 3 m2 na więźnia. Nie wiem, czy ten standard jest zbytnim luksusem. To jest standard, który pozwala prowadzić jakąś pracę resocjalizacyjną w więzieniach. Musimy uwzględnić tę kwestię. Przestępcy nie powinni liczyć na lepszą opiekę niż ofiary. Chciałbym powiedzieć, że po raz pierwszy Kodeks karny, który obowiązuje i który jest tak krytykowany z tego punktu widzenia, uwzględnił ofiarę i zobaczył w niej pokrzywdzonego. Proszę sięgnąć do art. 46 tego kodeksu. Po raz pierwszy się tak stało. Po raz pierwszy wprowadzono instytucję mediacji, którą projektodawcy chcą usunąć, uwzględniano interes pokrzywdzonego. Wielokrotnie do ministra, który tak upomina się o pokrzywdzonego, zwracałem się o utworzenie kompensacyjnego funduszu i nie uzyskałem pozytywnej odpowiedzi. Tak że to wcale nie znaczy, że ja występuję w obronie przestępców z krzywdą dla ofiar. Jak najbardziej chcę zajmować również ofiarami, a może nawet przede wszystkim ofiarami.</u>
          <u xml:id="u-127.48" who="#AndrzejZoll">Czy informacja ma nawiązywać do stanu z chwili upadku komunizmu? Muszę powiedzieć, że zajmuję się informacją za 2000 r. i że przede wszystkim nie zajmuję się polityką. To Wysoka Izba powinna ocenić, czy jest postęp czy regres, a nie rzecznik praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-127.49" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o to, że gminy nie wykonują ustawy o mieszkaniach zakładowych ze względu na to, że zaskarżyłem do Trybunału Konstytucyjnego jeden z przepisów tej ustawy, to, Wysoka Izbo, jeżeli zaskarżyłem do Trybunału ten przepis, to z uwagi na to, że własność jest podstawowym prawem konstytucyjnym. Jeżeli ten, kto kupił blok, ma za 5 lat odsprzedać go bez uwzględnienia inflacji i bez uwzględnienia nakładów, które poniósł, to ja to uważam za niekonstytucyjne. Tym bardziej że to może nastąpić za 10, za 20 lat, dlatego że ustawa nie wprowadziła tu żadnego terminu. Z tego względu zaskarżyłem to. Natomiast uważam, że lokator powinien mieć prawo pierwokupu, i bardzo dobrze, że została ta ustawa zmieniona, tylko że to nie załatwia poprzedniej sprawy. Wydaje mi się, że ta sprawa, zaskarżona do Trybunału, jest jednak aktualna. Nie uważam natomiast za zasadne, ażeby gminy, opierając się na tym, że zostało to zaskarżone, nie stosowały ustawy. Zaskarżenie nie zmienia w niczym stanu prawnego, nie prowadzi do zawieszenia obowiązywania prawa.</u>
          <u xml:id="u-127.50" who="#AndrzejZoll">Chciałbym panu posłowi Piotrowskiemu powiedzieć, że w czasie, w którym nowelizacja kodyfikacji powinna trafić do Rady Legislacyjnej, nie byłem już przewodniczącym Rady Legislacyjnej, jako że zostałem przez Wysoką Izbę powołany na urząd rzecznika praw obywatelskich. Nie dostałem zaproszenia na godz. 18 na dzień jutrzejszy, nie wiem więc, czy będę obecny na tym posiedzeniu. Wydaje mi się, że sprawa jest tak istotna, jeżeli chodzi o kodyfikacje karne, że może nawet i bez zaproszenia na tym posiedzeniu się zjawię.</u>
          <u xml:id="u-127.51" who="#AndrzejZoll">Czy zmiany wprowadzane do K.p.k. są do przyjęcia? Otóż uważam, że te propozycje, które dotyczą Kodeksu postępowania karnego, są bardzo sensowne. Zresztą, tu może będę nieskromny, przewodniczyłem komisji, która te propozycje opracowała. To są dokładnie te propozycje, które były gotowe w maju zeszłego roku, z małymi wyjątkami, najczęściej idącymi w złym kierunku, jak np. skreślenie mediacji, o której już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-127.52" who="#AndrzejZoll">Bardzo ciekawe pytanie tu padło ze strony posła Chmielewskiego: jak zmieniają się zagrożenia w państwie w odniesieniu do źródła zagrożeń. Wysoki Sejmie, obserwuję przesuwanie się właśnie źródła podstawowych zagrożeń w państwie. Dawniej to państwo było tym źródłem zagrożenia wolności praw człowieka i obywatela, władza państwowa była tym niebezpieczeństwem dla obywateli, a konstytucja, ustawodawstwo, sądy, rzecznik praw obywatelskich mieli chronić obywatela przed władzą. Dzisiaj mamy do czynienia z przesuwaniem się tego zagrożenia na podmioty niepaństwowe, na korporacje gospodarcze, na inne podmioty, które swoim działaniem, często zniewalającym jednostkę, stwarzają podstawowe zagrożenie jej praw i wolności. Na czym w związku z tym ma polegać rola rzecznika? Na sygnalizowaniu państwu - bo nie mogę wkraczać w stosunki między prywatnymi podmiotami - że dopuszcza się zaniechania swoich obowiązków w obronie wolności i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-127.53" who="#AndrzejZoll">O sprawie niepełnosprawnych już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-127.54" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o przesłanie, które chcę w związku z moją działalnością przekazać społeczeństwu, to muszę powiedzieć, że najważniejsze jest chyba - zresztą wspomniano tutaj o tym; uważam, że nadszedł czas na to, właśnie w kontekście tego, co mówiłem poprzednio, iż jest inne źródło niebezpieczeństwa dla praw i wolności - uzupełnienie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Obywatela o akt, który by wskazywał na powinności człowieka i obywatela wobec drugiego człowieka, dlatego że nie da się ochronić prawa bez egzekucji obowiązku. Ten moment w swoich działaniach również podkreślam - że dobro wspólne jest tu elementem, który jest źródłem obowiązków każdego obywatela, oczywiście i władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-127.55" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o zawody prawnicze - na poprzednie dwa pytania chyba panu posłowi odpowiedziałem - wystąpiłem we wrześniu zeszłego roku do ministra Kaczyńskiego w sprawie aplikacji, a w szczególności o wprowadzenie limitów co do aplikacji prawniczych, które moim zdaniem są niezgodne z konstytucją. Do dnia dzisiejszego nie otrzymałem odpowiedzi na to wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-127.56" who="#AndrzejZoll">Bardzo istotną sprawą jest dostępność do kultury. To jest problem, którym się zajmowałem. Między innymi wystąpiłem w sprawie dotyczącej wprowadzenia w niektórych bibliotekach zakazu wypożyczania książek osobom niezameldowanym. Nie można praw obywatelskich opierać na zameldowaniu. To jest przedmiotem mojej skargi do Trybunału Konstytucyjnego. Wiele jest takich przypadków, kiedy zameldowanie decyduje o prawach obywatelskich. Sprawa bibliotek i dostępu do bibliotek też z tym się wiąże.</u>
          <u xml:id="u-127.57" who="#AndrzejZoll">Jak postrzegam problem funkcjonowania naszych sądów. Mówiłem już o tym, przedstawiając informację. Nie wszystkie sprawy, które są w kompetencji sądów, powinni załatwiać sędziowie. Bardzo istotna jest instytucja referendarza, ale można pewne obszary próbować prywatyzować. Księgi wieczyste to jest jeden z przykładów. Problem testamentów - w sprawach nieskomplikowanych otwarcia testamentu naprawdę może to robić notariusz. W wielu państwach tak się dzieje. Są takie pola, które mogą spowodować odciążenie sądów. Przede wszystkim jednak chodzi o organizację pracy. Myślę, że bardzo duży wpływ na zasadnicze polepszenie pracy naszych sądów mogliby mieć lekarze, gdybyśmy mogli wyegzekwować rzetelne wystawianie zaświadczeń lekarskich. Tu też jest pies pogrzebany. Każdy praktyk wie, ile spada spraw w sądzie z uwagi na to, że jeśli się nie chce przyjść na rozprawę, jest to niewygodne, to przedstawia się zaświadczenie lekarskie. Wyegzekwowanie uczciwego traktowania sądu jest bardzo istotne, ponieważ taka sytuacja, jaka jest, dezorganizuje prace sądu w wielkim stopniu. Muszą też jednak nastąpić zmiany w K.p.k. W pełni popieram te zmiany, które są przewidziane i które mają służyć ograniczeniu możliwości nadużywania swoich uprawnień w procesie.</u>
          <u xml:id="u-127.58" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o problem kredytów mieszkaniowych, to jest to problem zasadniczy. Należy wystąpić w obronie tych osób, ażeby ułatwić im spłacenie kredytów, a w każdym razie rozwiązać problem wpadania w dziurę związaną z odsetkami. Uważam, że w tym przypadku działalność nie jest wystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-127.59" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o kwestię ograniczenia specjalizacji w zawodach medycznych, to występowałem do ministra Opali w tej sprawie. Spotkaliśmy się na minikonferencji, jednak muszę powiedzieć, że argumenty ministerstwa są bardzo silne. Minister nie dał się przekonać moimi argumentami i nie wycofał się ze swojego stanowiska. Wyczerpałem wszystkie możliwości działania w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-127.60" who="#AndrzejZoll">Kwestia dostępu do leków. To jest generalny problem, nie dotyczy tylko spraw chorób oczu. Wiemy, że leki są stanowczo za drogie i w wielu wypadkach są niedostępne dla ludzi. Sprzeciwiałem się, kiedy kasy chorych wystawiały pewne zalecenia lekarzom co do zapisywania określonych leków i niezapisywania innych. Taka ingerencja kas chorych w praktykę lekarską wydawała mi się niedopuszczalna.</u>
          <u xml:id="u-127.61" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o formalności, które mają spełnić pacjenci bądź inne osoby, o których mówił pan poseł Misztal, to muszę powiedzieć, że jeśli chodzi o dostęp do rzecznika praw obywatelskich, nie ma żadnych formalności. Każdy w każdej chwili może się zwrócić i nic to nie kosztuje, co odczuwamy na sobie. Taka jest regulacja i inna nie powinna być.</u>
          <u xml:id="u-127.62" who="#AndrzejZoll">Sprawa łamania praw dziecka przez media. Mówiłem o tym. Uważam, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji rzeczywiście chyba za mało czuwa nad programem publicznej, i nie tylko publicznej telewizji. Ale te ingerencje Krajowej Rady, a nawet kary, które stosuje, są śmieszne. Momentalnie, ponieważ jest to decyzja, jest zaskarżenie do sądu i mamy 3 czy 4 lata śmiałego procesowania się i właściwie zupełnej bezskuteczności walki z tymi potęgami, jakimi są mass media. A zgadzam się w pełni z tym, że mamy coraz gorszy program i coraz większy stopień demoralizacji. I jeżeli mówimy o walczeniu z przestępczością, to tutaj w dużym stopniu jest pies pogrzebany, kiedy młody człowiek widzi jedynie tego typu wzorce rozwiązywania ludzkich spraw, jak za pomocą kastetu, pistoletu czy pałki. Z tym trzeba zdecydowanie walczyć. I od początku mojej aktywności jako rzecznika w tej sprawie występowałem, zresztą moi poprzednicy również.</u>
          <u xml:id="u-127.63" who="#AndrzejZoll">Wolność, jeśli chodzi o dostęp do informacji. Mówiłem już dzisiaj o tym, że każde prawo i każda wolność to również problem obowiązku, a wolność to problem odpowiedzialności. Wolność, jeśli chodzi o wypowiedź musi się wiązać z odpowiedzialnością za jej treść i o tym trzeba bardzo dobrze pamiętać. W związku z tym, jeżeli chodzi o prawa do informacji obywateli poprzez plakaty, trzeba pamiętać również o odpowiedzialności za treść, która jest na tych plakatach. Dostałem np. od izby lekarskiej plakaty, które były rozwieszane i informowały, tak jak dzisiaj Internet informuje, o lekarzach, którzy mieli popełnić takie czy inne rzekomo błędy. Uważam, że tego typu informacja jest równa samosądowi i należy się jej sprzeciwiać, a osoby, które taką informację przekazują powinny odpowiadać za to karnie.</u>
          <u xml:id="u-127.64" who="#AndrzejZoll">Jeżeli chodzi o zabużan. Występowałem w tej sprawie szczególnie w sytuacji, kiedy nie weszła w życie ustawa reprywatyzacyjna. Sprawa zabużan znów została pominięta. Jest to rzeczywiście zaległość III Rzeczypospolitej. Ta sprawa przecież ciągnie się od początku, od Sejmu kontraktowego, i nie została załatwiona.</u>
          <u xml:id="u-127.65" who="#AndrzejZoll">Czy jest kilka godności, czy jedna? Panie pośle, Wysoki Sejmie, art. 30 odczytuję w jeden sposób: godność człowieka jest jedna. W trochę innym znaczeniu używana jest godność osobista. Godności osobistej mogę się pozbyć, godności człowieka nie. Mogę zachowywać się niegodnie i nie uważać, że ktoś mnie obraził, nie chronić tej godności. Godności człowieka sam pozbyć się nie mogę. To jest wartość przyrodzona każdemu człowiekowi i niezbywalna, jak już mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-127.66" who="#AndrzejZoll">Natomiast pytał mnie pan o bardzo trudny problem ochrony życia. Problem wyjątkowo skomplikowany również i dzisiaj w dyskusji na temat doświadczeń związanych z komórkami embrionalnymi. Ostatnio, parę tygodni temu byłem w Niemczech i jak się dowiedziałem, że się dyskutuje nad tym, czy nad importowanymi embrionami można prowadzić doświadczenia, a nad własnymi nie, to włos mi się zjeżył na głowie, bo tu wraca rasizm czy różnicowanie pochodzenia. Wysoki Sejm wybrał mnie na to stanowisko, znając moją przeszłość i moje przekonania. Będę zdecydowanie bronił życia ludzkiego, również i życia poczętego.</u>
          <u xml:id="u-127.67" who="#AndrzejZoll">To są wszystkie pytania, na które starałem się odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-127.68" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-127.69" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Jan Król)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JanKról">Dziękuję panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JanKról">Pan poseł Libicki chciał złożyć sprostowanie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MarcinLibicki">Panie Marszałku! Panie Profesorze! Wysoka Izbo! Znam i znałem styl występowania pana profesora, więc tym bardziej jestem zdziwiony, że moją wypowiedź na temat przyrodzonej godności, którą przytoczyłem jako wypowiedź pana profesora powtórzoną za konstytucją, pan zinterpretował w taki sposób, że odmawiam komukolwiek przyrodzonej godności. Nie. Ale nie uważam, żeby z przyrodzoną godnością wiązała się kwestia siłowni w więzieniach i łazienki przy każdej celi.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MarcinLibicki">Chciałbym jednocześnie powiedzieć, że być może to jest ta różnica, iż dawniej mówiono, że istnieje pewna obiektywna prawda, obiektywna sprawiedliwość i że wymiar sprawiedliwości to jest odpłata w imieniu społeczeństwa za popełniony czyn. Dzisiaj tego się już nie mówi, więc rozumiem, że sprowadzamy rzecz do resocjalizacji i praw więźnia, które również są niezbywalne, ale jednak nie mogą być wyżej stawiane niż prawa ofiar. O czym zresztą, z czego się cieszę, pan profesor powiedział, że prawa ofiar są również przedmiotem jego zainteresowania.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#MarcinLibicki">W zeszłym roku już była na tej sali dyskusja, czy rzecznik powinien wypowiadać się o planowanych ustawach, o planowanych aktach prawnych. Była co do tego poważna wątpliwość i, jak mi się wydaje, były opinie, że rzecznik nie powinien wypowiadać się o planowanych aktach prawnych, tym bardziej gdy to jest sprawa na tyle delikatna, że planowane akty prawne dotyczą innego aktu prawnego, którego projektu rzecznik był współautorem. Nie jestem więc przekonany, że rzecznik powinien się już z góry w tak intensywny sposób angażować w przesądzanie o tym, czy Izba przyjmie taki akt prawny, czy nie. Wydaje mi się, że to nie należy do obowiązków rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#MarcinLibicki">Chciałbym również powiedzieć, że w pierwszym półroczu tego roku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JanKról">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MarcinLibicki">Już kończę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JanKról">... w jakim trybie pan głos zabiera w tej chwili? Bo rozumiem, że coś pan sprostował, ale teraz pan w polemikę wszedł z panem rzecznikiem. A już jesteśmy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MarcinLibicki">Jeżeli pan pozwoli, sprostuję, dlatego że....</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#JanKról">Ale co pan chce prostować? Pan może swoją wypowiedź prostować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MarcinLibicki">... rzecznik powiedział, że obostrzenie wymiaru sprawiedliwości zaowocuje zwiększeniem przestępczości. Chcę powiedzieć, że przestępczość w pierwszym półroczu tego roku spadła.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#MarcinLibicki">Chciałbym również zwrócić uwagę, że istnieje taka rzecz jak zaświadczenie wystawiane przez lekarza sądowego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JanKról">Ale pan nie prostuje, tylko polemizuje, a to już nie jest czas polemiki, drogi panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#MarcinLibicki">... co ułatwia sądowi odrzucanie innych zaświadczeń lekarskich, i dla sądu to jest rozwiązanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JanKról">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JanKról">Pan poseł Brejza zwrócił się z pytaniem, na które nie uzyskał odpowiedzi, tak?</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#JanKról">Panie profesorze, jeśli jeszcze będzie można pana prosić...</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#JanKról">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#RyszardBrejza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Serdecznie dziękuję za udzieloną odpowiedź na większość pytań, jakie zadałem, ale do dwóch jeszcze chciałbym nawiązać i poprosić o uzupełnienie.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#RyszardBrejza">Po pierwsze, stwierdził pan tutaj z trybuny, iż nie uważa za stosowne, aby określić pewien historyczny punkt wyjścia, np. zmiana ustroju, dla porównania stopnia dostosowania prawa polskiego i realizacji tego prawa w stosunku do wymogów, jakie stoją przed nami w ustroju demokratycznym. Sam po pewnym czasie stwierdził pan, że np. sprawa zabużan to zaległość III Rzeczypospolitej, i w ten sposób jakby przyznał jednak rację, zaprzeczając swojemu wcześniejszemu stwierdzeniu.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#RyszardBrejza">Druga sprawa. I tu prośba o odpowiedź. Chodzi o mieszkania zakładowe. Zacytuję pana odpowiedź, że jeżeli ktoś kupił blok i teraz ma go obowiązkowo odsprzedać bez nakładów, bez waloryzacji tychże nakładów, bez określonego terminu na dokonanie tych czynności, to pan, panie profesorze, nie może z tym się zgadzać. Zgadzam się z tym ostatnim argumentem, że nieszczęśliwe jest to, iż nie określiliśmy w ustawie końcowego terminu składania takich wniosków. Natomiast co do wcześniejszych pana uwag, to jeżeli chodzi o waloryzację tychże nakładów, to my, o ile sobie przypominam, w ustawie jednak to określiliśmy. Przypadek mieszkań byłego ZACHEM-u bydgoskiego jest natomiast nieco inny, a mianowicie mieszkania nieodpłatnie - o czym powiedziałem w swoim pytaniu - zostały przejęte przez gminę Bydgoszcz i dzisiaj ta gmina odmawia również nieodpłatnego uwłaszczenia, stwarzając w ten sposób poważny problem społeczny, a również posługuje się argumentem, iż rzecznik zaskarżył art. 3 tej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego. Dodatkowo samorząd bydgoski uznał, że ustawa jego nie dotyczy, bo mieszkania zakładowe ZACHEM-u przyjął nieodpłatnie, a ustawa nakazuje zwracać tzw. mieszkania nabyte. Stąd powstał duży problem i o to chodziło w moim pytaniu. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#JanKról">Proszę bardzo, panie profesorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#AndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Niestety, w ustawie nie tylko nie ma terminu, ale nie ma również problemu waloryzacji i zwrotu nakładów, które zostały poniesione na przykład na remont danego budynku. Ale jeżeli chodzi o problem własności komunalnej, jest ona dzisiaj również chroniona konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#AndrzejZoll">Wysoki Sejmie! To sprawa naprawdę źle napisanej ustawy, która tego typu wypadków nie uwzględniała. Bardzo dobrze, że nastąpiła nowelizacja. Uważam, że gmina nie ma prawa powoływać się na zaskarżenie przepisu przez rzecznika praw obywatelskich, szczególnie jeśli twierdzi, że ustawa jej nie dotyczy. Jest tu jakaś daleko idąca niekonsekwencja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JanKról">Dziękuję panu profesorowi.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JanKról">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#JanKról">Stwierdzam, że Sejm wysłuchał przedstawionej przez rzecznika praw obywatelskich informacji o działalności za 2000 r. oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#JanKról">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o:</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#JanKról">1) rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#JanKról">2) prezydenckim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny;</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#JanKról">3) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego;</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#JanKról">4) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego;</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#JanKról">5) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny;</u>
          <u xml:id="u-142.9" who="#JanKról">6) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego;</u>
          <u xml:id="u-142.10" who="#JanKról">7) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny;</u>
          <u xml:id="u-142.11" who="#JanKról">8) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego;</u>
          <u xml:id="u-142.12" who="#JanKról">9) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny;</u>
          <u xml:id="u-142.13" who="#JanKról">10) poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego;</u>
          <u xml:id="u-142.14" who="#JanKról">11) poselskim projekcie ustawy o zmianie niektórych przepisów dotyczących kary dożywotniego pozbawienia wolności (druki nr 2510, 1932, 1638, 1655, 1672, 1814, 2027, 2154, 2335, 2336, 2491 i 3127).</u>
          <u xml:id="u-142.15" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, pana posła Aleksandra Bentkowskiego, w celu przedstawienia sprawozdania w zakresie projektu nowelizacji Kodeksu karnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dnia 15 lutego tego roku do Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach Prezydium Sejmu przekazało 11 projektów ustaw zmieniających Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego i Kodeks karny wykonawczy. Komisja postanowiła ze swego grona wyłonić trzy podkomisje, z których każda pracowała nad innym kodeksem, a następnie wnioski ze swoich prac podkomisja przedstawiła na forum całej komisji. Obecnie jako przewodniczący podkomisji pracującej nad Kodeksem karnym przedstawię państwu propozycje zmian Kodeksu karnego, jakie przyjęła komisja ds. zmian w kodyfikacjach karnych. Na wstępie zaznaczam, że Komisja Nadzwyczajna otrzymała do rozpoznania - jak powiedziałem - 11 projektów ustaw, dotyczących 3 kodeksów, ale 6 z tych projektów dotyczyło samego Kodeksu karnego. Oczywiście najbardziej obszerny był projekt rządowy (druk nr 2510), który tylko w części dotyczącej Kodeksu karnego zawierał propozycję ponad 140 poprawek, a w czasie prac podkomisji rząd przedstawił kilkadziesiąt dalszych poprawek, z których znaczna część była próbą opracowania lepszej wersji wcześniej przedstawionych poprawek. Z 5 pozostałych projektów kilka było zbieżnych z projektem rządowym, jak np. projekt prezydenta Rzeczypospolitej, który proponował podwyższenie kary za przestępstwo gwałtu zbiorowego lub popełnionego ze szczególnym okrucieństwem, czy też projekt klubu Unii Wolności w części dotyczącej odpowiedzialności nieletnich, którzy dopuścili się zbrodni bądź określonych w projekcie występków. Zbieżna też z projektem rządu była propozycja tego samego klubu zaostrzenia odpowiedzialności za popełnione przestępstwa w warunkach recydywy.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#AleksanderBentkowski">Wysoki Sejmie! Ze zrozumiałych przyczyn nie będę omawiał każdej z propozycji zmian Kodeksu karnego przyjętej przez podkomisję. Państwo posłowie otrzymali sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej, które w przejrzysty sposób przedstawia wszystkie propozycje poprawek. Ograniczę się jedynie do najistotniejszych zmian. Pozostaję do państwa dyspozycji w przypadku konieczności udzielania odpowiedzi na ewentualne pytania.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#AleksanderBentkowski">Należy jednak zauważyć na wstępie, że proponowane dzisiaj zmiany są w bardzo dużym stopniu zbieżne z propozycjami przedstawionymi przez rząd, które generalnie zmierzały do zaostrzenia odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa, ale trzeba też podkreślić, że komisja kodyfikacyjna - tak ją nazywam w skrócie - poszła znacznie dalej i podwyższyła represyjność Kodeksu karnego ponad to, co proponował rząd, np. stwarzając możliwość orzekania wobec sprawców wielu przestępstw popełnianych w warunkach recydywy kary do 25 lat pozbawienia wolności, podczas gdy obowiązujący kodeks, co zresztą aprobował rząd, przewidywał karę w takich przypadkach nie wyższą niż 15 lat pozbawienia wolności. Podobnie możliwość orzekania surowszych kar proponuje komisja w przypadku orzekania kary łącznej. Stało się tak, ponieważ najpierw komisja przyjęła pewne rozwiązania do Kodeksu karnego w zakresie kar, o czym zresztą będę mówił później, a później w czasie prac przyjęła wcześniejszą wersję rządową. Nałożenie się tych dwóch propozycji spowodowało taki a nie inny efekt. Ale warto powiedzieć, że w kodeksie zaproponowanym przez rząd w kilku przypadkach proponowano złagodzenie odpowiedzialności karnej, o czym raczej społeczeństwo nie wie, ponieważ utożsamia się ten kodeks tylko i wyłącznie ze szczególną represją. Komisja nie zgodziła się na propozycje złagodzenia odpowiedzialności, złagodzenia wymiaru kary. W projekcie rządowym taka sytuacja miała miejsce w przypadku przestępstwa utrwalania treści pornograficznych z udziałem małoletnich poniżej lat 15. Projekt rządowy proponował karę za popełnienie tego czynu nie wyższą niż 5 lat. Komisja uznała, że należy pozostawić zagrożenie karą do lat 10 pozbawienia wolności, tak jak było dotychczas. Nie widzimy powodów, aby karę tę obniżać do lat 5. Podobnie komisja nie zgodziła się z propozycją rządu obniżenia zagrożenia z 12 do 10 lat za popełnienie przestępstwa komunikacyjnego ze skutkiem śmiertelnym przez kierowcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo kierowcę, który zbiegł z miejsca wypadku. Komisja kodyfikacyjna uznała, że nagminność tego rodzaju przestępstw nie daje podstaw do zaakceptowania propozycji rządu obniżenia górnego zagrożenia kary. Takich przypadków było więcej.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#AleksanderBentkowski">Przechodząc do omawiania proponowanych zmian Kodeksu karnego, chciałbym powiedzieć, że niewątpliwie najistotniejsze zmiany dotyczą części ogólnej Kodeksu karnego i zmierzają do wyeliminowania z tej części kodeksu wszystkich zapisów, które w jakikolwiek sposób zachęcałyby sędziego do stosowania łagodniejszych kar. Przykładem jest zmiana 1. dotycząca art. 3. Treść tego artykułu jest obecnie następująca: Kary oraz inne środki przedstawione w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka. Komisja proponuje skreślenie tego artykułu jako zbędnego, nadmiernie akcentującego interes oskarżonego, pomijającego racje pokrzywdzonego i społeczne poczucie sprawiedliwości. Natomiast w zmianie 3. dotyczącej art. 10 proponuje się rozszerzenie katalogu przestępstw, za które odpowiada na zasadach tego kodeksu nieletni, który ukończył 15 lat w chwili popełnienia czynu. Jest to postulat uwzględniający z pewnością zwiększoną liczbę przestępstw popełnionych przez nieletnich po ukończeniu 15 roku życia.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#AleksanderBentkowski">Proszę Państwa! Zmiana dotycząca art. 25 to rozszerzenie granic obrony koniecznej, zmierza do uniknięcia procesu karnego w wypadku osób, które odpierając bezprawny zamach przekroczyły granice obrony koniecznej. Art. 32 Kodeksu karnego przedstawia katalog kar, jaki przewiduje obecny Kodeks karny. Komisja proponuje wykreślenie kary 25 lat pozbawienia wolności jako kary punktowej. W polskim prawie prawie karnym od 1932 r. kary pozbawienia wolności dzieliły się na kary pozbawienia do lat 15 i karę 25 lat pozbawienia wolności. Zdaniem komisji luka istniejąca między 15 laty a 25 laty jest nieuzasadniona i ogranicza sędziowski wymiar kary. Zmiana dotycząca art. 53, który określa tzw. dyrektywy wymiaru kary, jest wynikiem bardziej sporów doktrynalnych niż rzeczywistego oddziaływania tego zapisu na politykę karania, ale jest przykładem określającym „filozofię” proponowanych zmian. W uproszczeniu różnica między treścią dotychczasową a proponowaną sprowadza się do tego, że obecny Kodeks karny wymaga, by sąd wymierzał karę według własnego uznania, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, a komisja proponuje, by sąd wymierzał karę według własnego uznania, oceniając stopień winy sprawcy. Różnica: nie przekraczając stopnia winy albo oceniając stopień winy to jest to, o co spierają się profesorowie prawa od bardzo dawna, jak długo ten kodeks istnieje, i to oczywiście przeniosło się na do komisji. Profesorowie prawa szczerze wierzą, że rzeczywiście sędziowie są aż tak wrażliwi i że ten przepis rzeczywiście wpływa na wymiar kary. Może tak jest, ale osobiście mam poważne wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-143.5" who="#AleksanderBentkowski">Proszę Państwa! Zmiana 28. jest ważna, ponieważ określa zasady wymiaru kary za przestępstwo popełnione w warunkach recydywy. Komisja proponuje powrót do definicji recydywy, jaką zawierał Kodeks karny z 1969 r. i przykładowo podam, że jeśli chodzi o recydywę tzw. piętrową, to kara wymierzona nie może być niższa od podwójnej wysokości dolnego zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-143.6" who="#AleksanderBentkowski">Zmiana 38. dotycząca art. 88 § 2 została zaproponowana przez ekspertów rządowych w ostatnim fragmencie prac komisji, jest dosyć kuriozalna, przewiduje możliwość orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności, gdy suma kary, w przypadku kary łącznej, przekracza 40 lat. To jest wzięte z praktyki raczej amerykańskiej, przeniesione na nasz grunt. Jest to na pewno propozycja bardzo kontrowersyjna i jednocześnie jest kolejnym przykładem inicjatyw komisji w kierunku zwiększenia represyjności Kodeksu karnego. Tego zapisu nie było w projekcie rządowym.</u>
          <u xml:id="u-143.7" who="#AleksanderBentkowski">Kończąc omawianie zmian w części dotyczącej Kodeksu karnego, części ogólnej, należy zwrócić uwagę na zmianę 50. dotyczącą art. 115, tzw. słowniczka Kodeksu karnego, w której proponuje się rozszerzenie definicji funkcjonariusza publicznego. Była to z całą pewnością zbyt wąska definicja, chociaż ostatnio Sąd Najwyższy swoją uchwałą rozszerzył praktycznie tę definicję, niemniej jednak tutaj jest propozycja, ażeby ta definicja była szersza i myślę, że ta zmiana jest słuszna.</u>
          <u xml:id="u-143.8" who="#AleksanderBentkowski">Wysoki Sejmie! Przedstawiając państwu propozycje zmian części szczegółowej Kodeksu karnego na wstępie zauważam, że zmiany dotyczące praktycznie co drugiego artykułu w tej części kodeksu są w dużym stopniu zmianami redakcyjnymi. Dodam, że na 247 artykułów kodeksu w części szczególnej zmienionych zostało 95 artykułów. Uważam, że nie ma potrzeby przedstawiania każdej zmiany, ponieważ gros tych zmian ogranicza się do podwyższenia dolnych progów kar i np. z 3 miesięcy do 6 miesięcy, z roku do 2 lat bądź 3 lat i niewielkie czasem podwyższenia górnych zagrożeń. Takie zmiany dotyczą art.: 152, 153, 155, 156, 158, 163, 171, 224 i szeregu innych.</u>
          <u xml:id="u-143.9" who="#AleksanderBentkowski">Druga grupa zmian to zmiany redakcyjne będące konsekwencją zniesienia kary 25 lat pozbawienia wolności. Odnosi się to np. do art. 117, 118, 120, 122, 123, 127 czy 130.</u>
          <u xml:id="u-143.10" who="#AleksanderBentkowski">Istotniejsze jest zwrócenie uwagi państwa na proponowaną treść nowych przepisów, chociażby art. 161, który określa odpowiedzialność za zarażenie wirusem HIV. Nowa treść zwiększa granice wymiaru kary, a ponadto komisja proponuje wykreślenie jednej z przesłanek tego przestępstwa, która wyraźnie ograniczała dotychczas możliwość karania.</u>
          <u xml:id="u-143.11" who="#AleksanderBentkowski">Zmiana 87. dotyczy art. 197, komisja proponuje tu zakwalifikować gwałt zbiorowy jako zbrodnię. Jest to propozycja, która była zbieżna w trzech różnych inicjatywach ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-143.12" who="#AleksanderBentkowski">Bardzo istotna zmiana została wprowadzona do art. 229 dotyczącego przestępstwa wręczania łapówki. Otóż § 5 mówi, że nie podlega karze ten, kto udzielił korzyści majątkowej, a następnie zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw, ujawnił istotne okoliczności przestępstwa. Jest to próba rozbicia solidarności sprawców - solidarności między tym, co daje, a tym, co bierze. Jest to z pewnością również kontrowersyjna zmiana, ale wydaje mi się, że w dzisiejszych czasach konieczna.</u>
          <u xml:id="u-143.13" who="#AleksanderBentkowski">W art. 279 przywrócono w Kodeksie karnym dość powszechnie proponowaną karalność za kradzież kieszonkową i szczególnie zuchwałą.</u>
          <u xml:id="u-143.14" who="#AleksanderBentkowski">W rozdziale 36 dotyczącym przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu komisja proponuje wprowadzenie dwóch typów przestępstw i z chwilą - i to warto pamiętać - wprowadzenia tych przestępstw do rozwiązań nowego systemu karnego karalne będzie przyjęcie korzyści majątkowej przez osobę pełniącą funkcję kierowniczą w każdej jednostce prowadzącej działalność gospodarczą, bez względu na status prawny tego podmiotu gospodarczego, a więc także w prywatnej tzw. jednostce gospodarczej nie można przyjąć w związku z pełnieniem funkcji kierowniczej żadnej korzyści majątkowej. Karalne będzie również prowadzenie wszelkiej działalności parabankowej.</u>
          <u xml:id="u-143.15" who="#AleksanderBentkowski">W końcu wprowadzono kilka zmian w rozdziale dotyczącym przestępstw przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej. Zmiany te są nowością i rzeczywiście wywołały pewne zdziwienie w czasie prac w komisji, bo polegają na możliwości zastosowania przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia w sytuacji, kiedy żołnierz popełni przestępstwo, będąc prowokowanym przez przełożonego. To jest zupełna nowość w naszym Kodeksie karnym. Eksperci, sędziowie sądów wojskowych uważali, że zmiany te są konieczne i niezbędne. Komisja podzieliła ten pogląd i przedstawia państwu propozycję takich zmian.</u>
          <u xml:id="u-143.16" who="#AleksanderBentkowski">Kończąc, mam obowiązek poinformować państwa, że przewodniczący komisji pan poseł Krzysztof Śmieja zwrócił się do dwóch profesorów prawa o zaopiniowanie opracowanego przez komisję projektu i takie opinie przesłali pan prof. Wąsek i pan prof. Marek. Profesorowie ci w większości bardzo surowo ocenili omawiane zmiany i obydwaj proponują odłożenie nowelizacji, uznając, że ta nowelizacja może bardziej zaszkodzić Kodeksowi karnemu niż pomóc w zwalczaniu przestępczości. Mówię to dla porządku rzeczy, oczywiście opinie nie wiążą Sejmu, ale takie opinie są w dyspozycji komisji kodyfikacyjnej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Krzysztofa Śmieję w celu przedstawienia sprawozdania w zakresie projektu nowelizacji Kodeksu postępowania karnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#KrzysztofŚmieja">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach pragnę przedstawić sprawozdanie przedłożone w druku sejmowym nr 3137 w zakresie art. 2, odnoszącego się do Kodeksu postępowania karnego. Sejm na 101 posiedzeniu w lutym tego roku skierował do komisji projekt rządowy przedstawiony w druku nr 2510 oraz projekty poselskie w drukach nr 1638, 1655, 1814, 2154 i 2336 do komisji kodyfikacyjnej, która powołała do poszczególnych kodeksów 3 podkomisje. Podkomisja ds. zmian Kodeksu postępowania karnego odbyła 6 posiedzeń. Natomiast sprawozdanie w zakresie Kodeksu postępowania karnego zostało przyjęte na 3 posiedzeniach komisji.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#KrzysztofŚmieja">W pracach nad zmianami procedury karnej uczestniczyło wielu wybitnych ekspertów, przypomnę: prof. Piotr Hofmański, prof. Andrzej Gaberle, prof. Piotr Kruszyński, prof. Stanisław Zabłocki, prof. Kazimierz Zgryzek. Ich udział rozpoczął się praktycznie od posiedzenia podkomisji, a skończył na posiedzeniach komisji, a nawet później po przyjęciu sprawozdania prof. Zgryzek wyraził jeszcze opinię co do całości nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, aczkolwiek też w ograniczonym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#KrzysztofŚmieja">Sprawozdanie komisji obejmuje ponad 160 zmian Kodeksu postępowania karnego. W czasie przyjmowania sprawozdania złożono 8 wniosków mniejszości. Ujmując ogólnie, zaproponowane zmiany mają charakter formalny oraz merytoryczny. Wiele zmian dotyczy realizacji obowiązków konstytucyjnych. Przykładem zmian będących przejawem realizacji przepisów konstytucji w zakresie prawidłowej delegacji są: art. 156 § 6, art. 173 § 4, art. 181 § 2, art. 203 § 5, art. 351 § 3, art. 618 § 2 i art. 659 § 3. Przypomnę, że Trybunał Konstytucyjny, ustalając wykładnię art. 92 ust. 1 konstytucji, zwracał uwagę na potrzebę określenia w sposób precyzyjny wytycznych w przepisach zawierających delegację ustawową. Innym przykładem realizacji norm konstytucji są m.in. zmiany w art. 5 i związane z nim zmiany w art. 341 § 5, art. 342, art. 500–507 dotyczące postępowania uproszczonego. W przepisach tych chodzi o to, aby wyrazy „orzeczenie sądu” zastąpić wyrazem „wyrok”. Dla wymienionych zmian znaczenie ma art. 42 ust. 3 konstytucji, który stanowi, że prawomocne skazanie może nastąpić tylko wyrokiem.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#KrzysztofŚmieja">W art. 25 § 1 i § 3, w art. 309 § 1 pkt 3 komisja zaproponowała zastąpienie wyrazu „wojewódzki” wyrazem „okręgowy”, co odnosi się do sądu okręgowego. Zmiana ta jest w zgodzie m.in. z ustawą o ustroju sądów powszechnych oraz innymi kodeksami, gdzie przyjmuje się już praktycznie jednolicie nazwę sądu okręgowego i kiedy to jest możliwe zastępuje się nazwę sądu wojewódzkiego nazwą sądu okręgowego.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#KrzysztofŚmieja">Inną zmianą jest dodanie § 1a w art. 25 § 1 dotyczącego tzw. właściwości ruchomej sądu okręgowego o każde przestępstwo ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy. Przypomnę, że podobna regulacja istniała w kodeksie z 1969 r. Komisja uznała, iż nowelizacja tego przepisu ma praktyczne znaczenie przy rozpoznawaniu spraw trudnych i skomplikowanych.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#KrzysztofŚmieja">Kolejne zmiany 4. i 5. polegają na skreśleniu w art. 28 i 29 wyrazów „25 lat pozbawienia wolności” i są konsekwencją skreślenia takiej kary w Kodeksie karnym. Analogiczna zmiana dotyczy art. 454 § 3 K.p.k. i art. 351 § 2 K.p.k.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana 6. dotyczy art. 40 § 1 pkt 6, który odnosi się do wyłączenia sędziego od rozpoznania sprawy. Propozycja komisji polega na skreśleniu wyrazów „niższej instancji”; potrzeba skreślenia pkt. 6 jest oczywista. Obecnie pozostanie zapis polegający na wyłączeniu sędziego, który brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana do art. 47 usuwa wątpliwości interpretacyjne w zakresie wyłączenia od rozpoznania sprawy prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze, obrońcy, pełnomocnika, przedstawiciela ustawowego.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana do art. 51 § 3 zmierza do ułatwienia pokrzywdzonemu, którym ze względu na wiek, stan zdrowia, jest osoba nieporadna, udziału w czynnościach procesowych. Ułatwienie to polega na tym, że w jej imieniu może występować także osoba sprawująca pieczę. W tym miejscu, omawiając chronologicznie kolejne poprawki, aczkolwiek nie wszystkie, z uwagi na to, że niektóre z nich mają charakter formalny, do tego stopnia, że stanowią niejako doprecyzowanie obowiązującego prawa, pragnę zwrócić uwagę na pierwszy wniosek mniejszości zgłoszony do Kodeksu postępowania karnego. Polega on na skreśleniu § 3 w art. 56. Uwzględnienie wniosku będzie oznaczało przyznanie pokrzywdzonemu prawa do zaskarżania postanowienia dla niego niekorzystnego. Z drugiej strony będzie mogło prowadzić do znacznego opóźnienia rozpoznawania sprawy, której będzie można nadać bieg dopiero po rozpoznaniu zażalenia.</u>
          <u xml:id="u-145.9" who="#KrzysztofŚmieja">Jeżeli chodzi o zmianę do art. 72, dotyczy ona oskarżonego niewładającego językiem polskim. Takiemu oskarżonemu przysługuje prawo do bezpłatnego tłumacza. Tłumacza należy wezwać do czynności z udziałem oskarżonego. Oskarżonemu doręcza się wraz z tłumaczeniem postanowienie o przedstawieniu zarzutów, akt oskarżenia, orzeczenia podlegające zaskarżeniu.</u>
          <u xml:id="u-145.10" who="#KrzysztofŚmieja">Kolejna, 42. zmiana dotyczy art. 74 § 2 i polega na doprecyzowaniu przepisu określającego uprawnienia organu procesowego do pobierania krwi i wydzielin. Zmiana ta pozostaje w związku ze zmianą do art. 192 polegającą na dodaniu § 5. Przepis ten dotyczy zwiększenia możliwości wykrywczych organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, który w celu ograniczenia liczby osób podejrzanych może pobierać np. ślinę, włosy i dokonywać innych czynności tam opisanych. Rozwiązanie to było aprobowane przez komisję i spotkało się z pozytywnym stanowiskiem ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-145.11" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana 13. do art. 75 polega do doprecyzowaniu przepisu przez dodanie wyrazu „zatrzymanie”. Zmiana ta jest oczywista, gdyż przymusowe doprowadzenie nie może się dokonać bez uprzedniego zatrzymania. Do art. 75 dodano także § 3, który stwierdza, iż osobie zatrzymanej i przymusowo doprowadzonej przysługuje zażalenie do sądu.</u>
          <u xml:id="u-145.12" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana do art. 81 polega na dodaniu § 2, z którego treści wynika, że prezes sądu może na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wyznaczyć nowego obrońcę z urzędu, gdy przemawia za tym dobro wymiaru sprawiedliwości. Zmiana to spotkała się również z pozytywnym przyjęciem komisji.</u>
          <u xml:id="u-145.13" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana 19. do art. 91 stanowi oczywiste rozszerzenie uprawnień przedstawiciela ustawowego, który może w postępowaniu sądowym zadawać pytania i składać wnioski.</u>
          <u xml:id="u-145.14" who="#KrzysztofŚmieja">Z kolei zmiana do art. 101 różni się wyraźnie od propozycji rządowej. Pierwotnie zakładano likwidację instytucji nieważności postępowania. Jednakże komisja nie zaaprobowała, nie uwzględniła tego wniosku. Ostatecznie w art. 101 § 1 skreśleniu uległ dotychczasowy pkt 6, który odnosi się do sytuacji nieważności orzeczenia z powodu wadliwego składu orzekającego. Komisja uznała, iż przesłankę tę wyczerpuje pkt 2, czyli że w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona. W czasie dyskusji w komisji przeważył pogląd, że zmiany w zakresie nieważności postępowania spowodowałyby negatywne konsekwencje w stosunku do już toczących się postępowań w tej materii.</u>
          <u xml:id="u-145.15" who="#KrzysztofŚmieja">Natomiast pozytywnie komisja zaopiniowała zmianę do art. 115. Rozwiązanie przyjęte przez komisję jest zbliżone w treści do rozwiązania istniejącego w kodeksie z 1969 r. W zmianie tej chodzi o to, że jeżeli sprawa rozpoznawana jest w składzie pięciu osób, to uzasadnienie orzeczenia powinno być podpisane przez dwóch sędziów, chyba że zostało zgłoszone zdanie odrębne.</u>
          <u xml:id="u-145.16" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiany do art. 131–141 dotyczą doręczeń w postępowaniu karnym. Z proponowanych zmian wynika, że wezwania, zawiadomienia i postanowienia doręcza się przez pocztę, inny uprawniony podmiot, pracownika organu wysyłającego, a w razie konieczności przez Policję. Gdy takie doręczenie okaże się nieskuteczne, może mieć miejsce doręczenie zastępcze. Strona i inna osoba przebywająca za granicą mają obowiązek wskazania adresu do doręczeń w kraju, a w razie zaniedbania tego obowiązku pismo można pozostawić w aktach, ze skutkiem doręczenia. Przyjęte przez komisję zmiany w zakresie doręczeń zbliżone są do rozwiązań dotyczących doręczeń w Kodeksie postępowania cywilnego, w zmianach przyjętych nie tak dawno w szerokiej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-145.17" who="#KrzysztofŚmieja">W sprawozdaniu komisja zaproponowała także zmiany dotyczące przepisów rozdziału 16, który odnosi się do protokołów.</u>
          <u xml:id="u-145.18" who="#KrzysztofŚmieja">Z art. 145 § 1 wynika, iż czynność procesowa może być utrwalona także za pomocą stenogramu i wówczas protokół można ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń. Ze zmianą tą pozostaje w związku nowe brzmienie § 3 art. 147. Przepis ten dotyczy rejestrowania czynności procesowych za pomocą innych urządzeń. Wówczas treść protokołu można ograniczyć do najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w niej udział.</u>
          <u xml:id="u-145.19" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiany 31. i 32. dotyczą udzielania stronom kserokopii z akt sprawy. Zatem komisja uznała, iż stronom i innym osobom określonym w art. 416, chodzi tutaj o podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, jest to bardzo ogólnie określone w art. 416, można wydać kserokopię z akt sprawy.</u>
          <u xml:id="u-145.20" who="#KrzysztofŚmieja">Kolejna zmiana, dotycząca art. 171, polega na zapewnieniu należytych warunków przesłuchania osoby, która nie ukończyła 15 lat. Powołany przepis nakazuje, aby przy przesłuchiwaniu osoby poniżej 15 lat obecny był przedstawiciel ustawowy lub opiekun.</u>
          <u xml:id="u-145.21" who="#KrzysztofŚmieja">Niewątpliwie przepisem mającym przyspieszyć postępowanie jest dodany art. 177 § 1a. Przesłuchania świadka można dokonać przy użyciu urządzeń umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość. Ze zmianą tą pozostaje w ścisłym związku zmiana art. 184 § 5 oraz art. 205 § 1, które także dotyczą tzw. przesłuchania na odległość. Jest to rozwiązanie nowatorskie i ma przeciwdziałać niestawiennictwu świadków ze względu na zamieszkanie w miejscowości znacznie oddalonej. Niewątpliwie zmiana ta może przyczynić się do zmniejszenia kosztów postępowania i czasu jego trwania.</u>
          <u xml:id="u-145.22" who="#KrzysztofŚmieja">Z kolei w art. 178 pkt 1 komisja rozszerzyła oczywisty zakres tajemnicy adwokackiej na okoliczności, o których dowiedział się on w związku z zatrzymaniem osoby w trybie art. 245 § 1, chodzi tutaj oczywiście o zatrzymanie.</u>
          <u xml:id="u-145.23" who="#KrzysztofŚmieja">Tajemnicy adwokackiej dotyczy również zmiana do art. 180 § 2 Kodeksu postępowania karnego. Różnica w stosunku do obowiązującego prawa sprowadza się do terminu podjęcia przez sąd decyzji w przedmiocie zwolnień z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Komisja proponuje, aby termin taki wynosił 7 dni. Należy uznać, iż zaproponowane rozwiązanie jest praktyczne, chociaż termin ma charakter instrukcyjny.</u>
          <u xml:id="u-145.24" who="#KrzysztofŚmieja">Istotne są propozycje zmiany art. 184 dotyczące świadka anonimowego. Początkowo eksperci wstrzemięźliwie wypowiadali się o zakresie zmiany art. 184, proponując pozostawienie dotychczasowej treści. W toku wnikliwej analizy komisja przy pomocy ekspertów zaproponowała zmianę art. 184. W zaproponowanym przez komisję nowym brzmieniu art. 184 przesłuchanie świadka może nastąpić jedynie w warunkach uniemożliwiających ustalenie tożsamości świadka, w tym jego danych osobowych. Wydane postanowienie objęte jest tajemnicą i pozostaje do wyłącznej wiadomości sądu i prokuratora, czasami także funkcjonariusza Policji. Świadek taki może być przesłuchany również przez sędziego wyznaczonego ze składu orzekającego. Protokół z zeznań świadka anonimowego może być udostępniony oskarżonemu i jego obrońcy jedynie w sposób uniemożliwiający ustalenie tożsamości tej osoby. Jeżeli nastąpiło, z różnych powodów, ujawnienie świadka, sąd uchyla postanowienie.</u>
          <u xml:id="u-145.25" who="#KrzysztofŚmieja">Istotna jest zmiana do dodanego art. 185a, która dotyczy przesłuchania osoby poniżej 15 lat w sprawach o przestępstwa z art. 197, 200, 201. Jak pamiętam, wniosek ten pochodził od pani poseł Piekarskiej. Przesłuchanie takiej osoby powinno dokonać się tylko raz, chyba że wyjdą na jaw okoliczności, które będą wymagały jej ponownego przesłuchania.</u>
          <u xml:id="u-145.26" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiany od 42. do 44. dotyczącą rozdz. 22, czyli biegłych, tłumaczy i specjalistów. Komisja nie zgodziła się na przepis zezwalający na stosowanie poligrafu. Zmiana do art. 199 polegała na dodaniu § 2. Z przepisu tego wynikało, że stosowanie w czasie badania przez biegłego środków technicznych mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu możliwe byłoby wyłącznie za zgodą badanego. Komisja uznała, że uzyskane w ten sposób informacje mogą być dotknięte dużym prawdopodobieństwem błędu, chociaż należy zauważyć, o czym także była mowa w czasie prac komisji, że uzyskana w ten sposób wiedza podlegałaby bezpośredniej ocenie biegłego.</u>
          <u xml:id="u-145.27" who="#KrzysztofŚmieja">Kolejna istotna zmiana dotyczy art. 237. Polega ona na przeredagowaniu § 2 tego artykułu oraz rozszerzeniu katalogu przestępstw, co do których może być stosowany podsłuch. W tym wypadku dodano pkt 7, 12, 13, 17 i 18. Chodzi tutaj przykładowo o rozbój, fałszowanie pieniędzy, środków płatniczych, obrót środkami odurzającymi i ich przemycanie. Komisja, mając na względzie wagę czynu oraz interes państwa, rozszerzyła katalog przestępstw, co do których może być stosowany podsłuch.</u>
          <u xml:id="u-145.28" who="#KrzysztofŚmieja">Jeżeli chodzi o § 2 tego artykułu, to jego zmiana polega na skróceniu terminu potrzebnego na uzyskanie zgody na założenie podsłuchu oraz zatwierdzenie tej czynności przez sąd. W pierwszym przypadku jest to termin trzydniowy, natomiast sąd musi wydać postanowienie w terminie pięciu dni.</u>
          <u xml:id="u-145.29" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana dotycząca art. 254 § 2, 261 § 3 polega na zastąpieniu wyrazów „zakład pracy” wyrazem „pracodawca”, które to pojęcie jest szersze. Zmiana ta pozostaje w zgodzie z Kodeksem pracy.</u>
          <u xml:id="u-145.30" who="#KrzysztofŚmieja">Natomiast zmiany odnoszące się do art. 274, 278, 285 § 2, 290 § 2, 296, co do których odpowiedni przepis istnieje już w Kodeksie karnym skarbowym, ma charakter porządkowy, doprecyzowujący. Podobnie w art. 300 rozszerzono obowiązek pouczania podejrzanego o jego uprawnieniach.</u>
          <u xml:id="u-145.31" who="#KrzysztofŚmieja">Należy tu nadmienić, że komisja nie uwzględniła zmiany art. 258, który to dotyczy tymczasowego aresztowania. Propozycje zmiany tego artykułu, a zwłaszcza tzw. obligatoryjnego tymczasowego aresztowania, zawarte były w kilku projektach, w tym w poselskim projekcie w druku nr 1638 oraz rządowym, zawartym w druku nr 2510. Projekt rządowy nawiązuje do rozwiązań obligatoryjnego tymczasowego aresztu istniejącego w art. 217 § 3 Kodeksu postępowania karnego z 1969 r. Projekt poselski rozszerza zakres tymczasowego aresztowania. W komisji zwyciężył pogląd, że ocena potrzeby stosowania tymczasowego aresztu powinna znajdować się w gestii sądu. Natomiast oskarżonego do czasu prawomocnego skazania chroni domniemanie niewinności, co oznacza, iż areszt powinien być stosowany wyłącznie w stopniu gwarantującym osiągnięcie celu postępowania. Podkreślano, że ten środek ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie toku postępowania. Z tych względów komisja odrzuciła propozycję zmiany art. 258.</u>
          <u xml:id="u-145.32" who="#KrzysztofŚmieja">W tym miejscu również należy nadmienić, że do art. 258 został zgłoszony wniosek mniejszości w wersji zbliżonej do zaproponowanej w projekcie rządowym i poselskim.</u>
          <u xml:id="u-145.33" who="#KrzysztofŚmieja">Niewątpliwie usprawniającą postępowanie jest zmiana 74., polegająca na dodaniu art. 304a, z którego wynika, że można sporządzić wspólny protokół ustnego zawiadomienia o przestępstwie.</u>
          <u xml:id="u-145.34" who="#KrzysztofŚmieja">Zasadniczo zmiany od 75. do 80. mają charakter porządkowo-redakcyjny. Pragnę nadmienić, że w tej kolejności także został zgłoszony wniosek mniejszości do mediacji. Przypomnę, że komisja wykreśliła z Kodeksu postępowania karnego mediacje, odmiennie niż to było w projekcie rządowym i niż to jest w Kodeksie postępowania karnego. Ten wniosek mniejszości przywraca instytucję mediacji i z wnioskiem tym związane są kolejne wnioski, o których także wspomnę w dalszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-145.35" who="#KrzysztofŚmieja">Zmiana 80. polega na dodaniu art. 322a i dotyczy postępowania rejestrowego. Zmiana ta różni się zasadniczo od tej, którą zaproponowano w projekcie poselskim w druku nr 1655. Otóż w wersji poselskiej do postępowania rejestrowego odnosiła się nowelizacja art. 10 oraz art. 303, 305 i 306. Istota postępowania rejestrowego polegałaby na tym, że objęte byłyby nim sprawy dotyczące tzw. drobnej przestępczości. W wersji zaproponowanej w projekcie poselskim idea postępowania rejestrowego nie spotkała się z aprobatą ekspertów, którzy powszechnie uważali, że przepisy te stanowią odstępstwo od zasady legalizmu, którego skutkiem byłoby nieprowadzenie postępowania w wielu sprawach o występki przeciwko mieniu. Argumenty, że na postanowienie skutkujące wpisem do rejestru przysługuje zażalenie, ostatecznie okazały się niewystarczające. Po części argumenty odnośnie do odbiurokratyzowania postępowania przygotowawczego stały się przyczyną, dla której komisja zaproponowała Wysokiemu Sejmowi nowy przepis 322a odnoszący się także po części do bardzo podobnego postępowania rejestrowego. Otóż w sprawach o przestępstwa określone w art. 278 § 1, 3 i 5 oraz w art. 279 § 1, 228 § 1 lub 2 Kodeksu karnego, jeżeli wartość przestępstwa lub szkody nie przekracza trzykrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia, Policja wydaje postanowienia o wpisie do rejestru, jeżeli prowadzone przez okres nie dłuższy niż 10 dni dochodzenie nie daje podstaw do wykrycia sprawcy. Postanowienie o wpisie do rejestru wymaga zatwierdzenia przez prokuratora. Na podstawie odrębnych przepisów Policja prowadzi czynności w celu wykrycia sprawcy i uzyskania dowodów. Jeżeli w drodze operacyjnej Policja uzyska wystarczające informacje, to prowadzi postępowanie.</u>
          <u xml:id="u-145.36" who="#KrzysztofŚmieja">Należy tu zwrócić uwagę na brzmienie art. 335 objęte 85. zmianą. § 1 stanowi, że prokurator może za zgodą oskarżonego złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i żądać wymierzenia mu określonej kary, jeśli wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości, a jego postawa wskazuje, że cel postępowania zostanie osiągnięty. Jeżeli wniosek nie zostanie uwzględniony, to wówczas zastępuje on akt oskarżenia. Zmiana ta jest doniosła i może w istotnym stopniu przyczynić się do szybkiego rozpoznania wielu spraw w postępowaniu karnym.</u>
          <u xml:id="u-145.37" who="#KrzysztofŚmieja">Kolejne zmiany odnoszą się do postępowania przed sądem I instancji i mają charakter porządkowy. Przypomnę tu także, że w tej kolejności zostały zgłoszone wnioski mniejszości. Wniosek mniejszości do art. 339 polega na przywróceniu § 4, co pozostaje w związku z mediacją, o czym także wcześniej mówiłem. Stosownie do § 4 prezes sądu może przed przekazaniem sprawy do rozpoznania przekazać ją do postępowania mediacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-145.38" who="#KrzysztofŚmieja">Istotna jest zmiana 92., która dotyczy wyłączenia jawności rozprawy. § 4 art. 460 stanowi, że na postanowienie o wyłączeniu jawności przysługuje zażalenie.</u>
          <u xml:id="u-145.39" who="#KrzysztofŚmieja">Komisja również zaaprobowała zmianę dotyczącą art. 385 § 2, który zezwala sądowi za zgodą stron, a w razie szczególnie obszernego uzasadnienia bez zgody, na przedstawienie podstaw oskarżenia. Również usprawniającymi postępowanie są zmiany zezwalające na odczytywanie protokołu wyjaśnień oskarżonego, z czym wiążą się nowele do art. 389 § 1, art. 391 § 1 i art. 392. Należy uznać za potrzebną zmianę art. 404 § 2, która pozwala na prowadzenie rozprawy w dalszym ciągu, chyba że skład sądu uległ zmianie. Dotychczas po odroczeniu do dalszego prowadzenia postępowania każdorazowo wymagana była zgoda stron. Podobną rolę spełnia nowa redakcja § 3 tego artykułu w odniesieniu do postępowania zawieszonego, jeżeli zawieszenie trwało dłużej niż 35 dni. Tymczasem w nowym brzmieniu prowadzi się sprawę od początku, jeżeli zawieszenie trwało powyżej 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-145.40" who="#KrzysztofŚmieja">Komisja przyjęła proponowane w projekcie rządowym nowe brzmienie art. 420, co do zmiany którego pozytywnie wypowiedzieli się eksperci. Należy nadmienić, że w obowiązującym stanie prawnym, jeżeli nie orzeczono przepadku przedmiotu, należy uruchomić postępowanie odwoławcze z możliwością zastosowania nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Obecnie w razie przeoczenia możliwe jest wydanie postanowienia rozstrzygającego o przepadku przedmiotów. Również gdy chodzi o błędy w zakresie nieprawidłowego zaliczenia okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary, w tym przypadku sąd może naprawić błąd, orzekając o tym w postanowieniu.</u>
          <u xml:id="u-145.41" who="#KrzysztofŚmieja">W ślad za projektem poselskim komisja przyjęła zmiany w zakresie sporządzenia uzasadnienia orzeczenia, w pewnym sensie zmiana ta naprawia istniejący błąd legislacyjny. Z kolei w art. 434 komisja zaproponowała dodanie § 3, z którego wynika, że ma on przeciwdziałać manipulacji przez oskarżonego korzystającego z ochrony związanej z zakazem reformationis in peius, który przed uprawomocnieniem się wyroku, a po złożeniu odwołania zmienia zeznania. Obecnie sąd będzie mógł orzec na niekorzyść oskarżonego, jeżeli stwierdzi, że oskarżony odwołał swoje wyjaśnienia i jest osobą, co do której stosuje się art. 60 Kodeksu karnego, a więc nadzwyczajne złagodzenie kary.</u>
          <u xml:id="u-145.42" who="#KrzysztofŚmieja">Kolejny wniosek mniejszości odnosi się do art. 489, 492, 493 i również wiąże się z mediacją. Wniosek ten dotyczy przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, zamiast postępowania pojednawczego, jak to jest w dotychczasowym stanie prawnym. Z mediacją wiąże się także 9. wniosek mniejszości, polegający na skreśleniu w zmianie 160. lit. b.</u>
          <u xml:id="u-145.43" who="#KrzysztofŚmieja">W toku prac komisji dokonano także zmian przepisów dotyczących postępowania uproszczonego oraz postępowania nakazowego. W postępowaniu uproszczonym można prowadzić sprawy zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności w tej lub innej sprawie, obecnie do 3 lat. Sprawy w tym postępowaniu rozpoznaje sąd jednoosobowo. Jeżeli zaś sprawa nie kwalifikuje się do postępowania uproszczonego, sąd może bez zgody oskarżonego rozpoznać sprawę w postępowaniu zwyczajnym w tym samym składzie. Zmiany w postępowaniu nakazowym w istocie mają charakter porządkowy. Wynika z nich, że nakaz orzeka się wyrokiem jednoosobowo bez udziału stron. Niewielkie zmiany nastąpiły także w przepisach dotyczących nadzwyczajnych środków zaskarżenia; odnosi się to np. do art. 521, 623, 524, 527 i 530. W istocie zmiany te doprecyzowują istniejące przepisy. W zakresie wznowienia postępowania dodano art. 540a, który umożliwia wznowienie postępowania, jeżeli zostaną ujawnione nowe fakty i dowody nieznane przedtem sądowi, a odnoszące się do skazanego na mocy art. 60 § 4. Zatem przepis ten wiąże się z potrzebą wznowienia postępowania absorpcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-145.44" who="#KrzysztofŚmieja">Proponowane w dziale XIII zmiany odnoszą się do postępowania w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych, w istocie dotyczą one obrotu prawnego z zagranicą w sprawach karnych, także ekstradycji. Zmiany te mają charakter dostosowawczy. Z kolei nieliczne zmiany w dziale XV odnoszą się do postępowania w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych; mają one zasadniczo charakter porządkowy i nie wpływają na istotę przepisu. W związku ze zmianami w procedurze karnej pozostają zmiany w przepisach wprowadzających, m.in. odnośnie do art. 8, w którym zaproponowano przyjęcie terminu 1 stycznia 2008 r. dla spraw podlegających orzecznictwu sądów wojskowych. Wcześniej propozycja poselska w istocie dotyczyła daty 1 stycznia 2003 r.</u>
          <u xml:id="u-145.45" who="#KrzysztofŚmieja">Myślę, że omówione przeze mnie zmiany są najistotniejsze dla tej legislacji, aczkolwiek być może niektóre niewielkie zmiany pominąłem; mam świadomość tego, że mogą ich dotyczyć pytania poselskie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu pana posła Wita Majewskiego w celu przedstawienia sprawozdania o projekcie nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#WitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach przedstawić sprawozdanie o projekcie rządowym (druk nr 2510) i projekcie poselskim (druk nr 2491) w części dotyczącej zmian w Kodeksie karnym wykonawczym. Dorobek komisji został przedstawiony paniom i panom posłom w druku nr 3127. Zasadnicze znaczenie dla nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego miało przedłożenie rządowe, które zawierało w sumie ponad 130 zmian. Projekt poselski koncentrował się praktycznie na drastycznym zaostrzeniu wykonania kary dożywotniego więzienia. Zdaniem komisji projekt ten pozbawiał zakład karny jakiejkolwiek możliwości oddziaływania na wykonanie kary, w przypadku gdyby odbywającemu karę dożywotniego więzienia nie pozostawiono żadnych szans do końca życia. Wykonanie takiej kary oczywiście byłoby nierealistyczne. Tak więc doprowadzono do nadmiernej represyjności, antyhumanitarności i niemożliwości egzekucji takiej kary. Komisje nie podzieliły zdania wnioskodawców w przypadku projektu poselskiego i te zmiany zostały odrzucone. Tak że skoncentruję się wyłącznie na tych sprawach, które wynikają z projektu rządowego i które w znakomitej większości komisja popiera, rekomenduje Wysokiej Izbie ich przyjęcie. Jak już mówiłem, jest to zasadnicza nowelizacja kodeksu - w sumie ponad 130 zmian. Zdaniem komisji nowelizacja ta mimo dużej objętości nie narusza jednak podstawowych założeń obowiązującego od ponad dwóch lat Kodeksu karnego wykonawczego, w szczególności takich zasad, jak zasada upodmiotowienia pozycji skazanego, sądowej kontroli nad postępowaniem karnym wykonawczym, indywidualizacji wykonania kary, racjonalnej modyfikacji wykonywania orzeczeń karnych, jak również tych standardów europejskich, które Polska zobowiązała się przestrzegać. I w tym sensie możemy mówić o tym, że nowelizacja idzie dotychczasowym tokiem - chodzi o to, aby wykonanie kary odpowiadało regułom państwa prawa.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#WitMajewski">Komisja podzieliła pogląd rządu, iż podstawowe powody nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego można sprowadzić do dwóch czynników. Po pierwsze, chodzi o dostosowanie do obowiązującej konstytucji i, po drugie, o wnioski wynikające z praktyki, z dotychczasowej, ponad 2-letniej realizacji Kodeksu karnego wykonawczego. Wnioski te sygnalizowały zarówno służby penitencjarne, jak i sądownictwo penitencjarne w trakcie realizacji przepisów.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#WitMajewski">Jeśli chodzi o kwestie dostosowania do konstytucji, to przede wszystkim odnosi się to do wypełnienia normy art. 31 ust. 3 konstytucji, przepisu, który stanowi, iż jakiekolwiek ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanowione tylko ustawą i tylko wtedy, gdy są one konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa, porządku publicznego, zdrowia moralnego i ochrony praw i wolności innych osób. Zdaniem komisji ta nowelizacja konsekwentnie tę normę realizuje i propozycje zgłoszone przez rząd zasługują w pełni na uwagę. Z drugiej strony, mimo że kodeks częściowo był nowelizowany w trakcie obowiązywania w zakresie podstaw do wydania aktów wykonawczych do niego, to jednak nadal istniały potrzeby wynikające z art. 92 i 93 konstytucji co do określenia wytycznych związanych z wydawaniem rozporządzeń do norm Kodeksu karnego wykonawczego. To również zdaniem komisji zasługuje na uwagę. Wszystkie te zmiany, które wiążą się z określeniem podstaw do wydania aktów wykonawczych nawiązujących do art. 92 i 93 konstytucji, zostały przez komisję zaakceptowane. Jest więc tak, iż przedłożenie, które proponujemy Wysokiej Izbie w zakresie nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego, w pełni dzisiaj odpowiada kryteriom konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#WitMajewski">Druga grupa zmian akceptowanych przez komisję to są te kwestie, które wynikały z dotychczasowej praktyki, z realizacji Kodeksu karnego wykonawczego. W szczególności chodziło o eliminację rozwiązań nietrafnych, wywołujących wątpliwości interpretacyjne, jak również realizację wniosków, które wynikały z analizy orzecznictwa sądów penitencjarnych.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#WitMajewski">Wreszcie szereg zmian proponowanych Wysokiemu Sejmowi do przyjęcia to są zmiany wynikające z faktu, iż kraj podlega reformom, a niektóre problemy związane z tymi reformami również oddziałują na sytuację skazanego. W szczególności dotyczy to takich spraw, jak zmiany w zakresie ochrony zdrowia, zmiany w systemie oświaty, jeżeli chodzi o obowiązek szkolny skazanych młodocianych, czy zmiany w zakresie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu, które wymagały dostosowania przepisów o pracy skazanych. Te wszystkie wnioski, które wiążą się z reformami przeprowadzonymi w kraju, zostały przez komisję zaakceptowane; proponujemy je przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#WitMajewski">Trzeba powiedzieć o zasadniczej dyskusji, która towarzyszyła pracom podkomisji i komisji, dotyczącej stopnia represyjności w realizacji orzeczonych kar. Dotychczasowy kodeks jest wystarczająco represyjny. Praktyka to potwierdza, między innymi w ostatnich latach liczba zwolnień i przepustek w stosunku do liczby skazanych zmniejszyła się radykalnie, o kilkadziesiąt procent. Myślę, że, wychodząc z tego założenia, trudno byłoby określać dotychczasowy Kodeks karny wykonawczy jako nadmiernie liberalny. Takich zmian, które generalnie łączyłyby się z jego nadmierną represyjnością, w zasadzie ani rząd nie proponował, ani też w komisji nie postulowano. Praktycznie, poza karą dożywotniego więzienia i projektem poselskim, o którym mówiłem na wstępie i co do których komisja nie podzieliła tego typu poglądów, stopień represyjności w procesie wykonywania kar komisja uznała za wystarczający.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#WitMajewski">W porównaniu z przedłożeniem rządowym stanowisko komisji jest odmienne w trzech sprawach. Chciałbym poświęcić temu kilka zdań.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#WitMajewski">Po pierwsze, komisja nie podzieliła stanowiska rządu w sprawie likwidacji dwuinstancyjności sądów w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem Kodeksu karnego wykonawczego. Rząd proponował, aby nadzór skoncentrować wyłącznie w sądach okręgowych. Uważamy, że byłoby to odejście od konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności. Poza tym dotychczasowy dorobek sądów apelacyjnych w zakresie nadzoru sądowego nad wykonaniem kary sprawdził się, jest coraz lepsze w tym zakresie orzecznictwo, lepsza praktyka i z tego tytułu komisja uważa, że należy go utrzymać. Argument, że sądy apelacyjne są przeciążone, nie może specjalnie się obronić z tego względu, że jeżelibyśmy polecili dwukrotnie rozpatrywać sprawy w sądach okręgowych, to nastąpiłoby przeciążenie sądów okręgowych, które obecnie, jak wiemy, też nie należą do niedociążonych. Stąd komisja rekomenduje Wysokiej Izbie odrzucenie tego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-147.8" who="#WitMajewski">Wiele dyskusji wzbudziła sprawa propozycji zmierzającej do zawieszenia obowiązywania minimalnych norm powierzchniowych przypadających na jednego więźnia. Rząd proponował zawieszenie obowiązywania tych norm na najbliższe 8 lat. Obecnie już wiemy, jak wygląda sytuacja w więzieniach, wiemy, że są one poważnie przeciążone i że liczba osób czekających na odbycie kary rośnie. Oczywiście z tego punktu widzenia zawieszenie obowiązywania norm obszarowych byłoby rozwiązaniem, jednak Polska zobowiązała się do przestrzegania pewnych standardów, a są także względy praktyczne - znaczne przeciążenie powierzchniowe w aresztach mogłoby prowadzić do buntów i trudności w wyegzekwowaniu kary więzienia. Wszystkie te względy, jak również zasady wynikające z formuły państwa prawa - na pewno rzecznik praw obywatelskich i Trybunał Konstytucyjny takich rozwiązań nie mogliby zaakceptować - powodują, że komisja nie podzieliła stanowiska rządu co do zawieszenia na najbliższych kilka lat minimalnych norm powierzchniowych, co oczywiście skutkuje koniecznością rozbudowy systemu więzień w stosunku do aktualnej sytuacji i będzie wymagało ze strony państwa nakładów na zabezpieczenie odpowiedniej liczby więzień w stosunku do potrzeb wynikających z narastającej przestępczości i związanej z tą kwestią represyjności.</u>
          <u xml:id="u-147.9" who="#WitMajewski">Wreszcie komisja nie do końca podzieliła stanowisko rządu co do tzw. nadzoru w zakresie korespondencji, rozmów telefonicznych, kontroli paczek. Zdaniem ekspertów niektóre zaproponowane rozwiązania szły za daleko i naruszały zobowiązania międzynarodowe Polski co do przestrzegania europejskich i ONZ-owskich norm, w związku z tym system nadzoru, czyli tzw. cenzury, został sprowadzony do niezbędnych wymogów. Zdaniem części posłów zabierających głos może jest to zbyt rygorystyczny wymóg, ale - jak powiedziałem - zobowiązują nas w tym zakresie normy międzynarodowe.</u>
          <u xml:id="u-147.10" who="#WitMajewski">Do Kodeksu karnego wykonawczego został zgłoszony jeden wniosek mniejszości związany bezpośrednio z Kodeksem postępowania karnego. Dotyczy on instytucji mediacji. Rozstrzygające znaczenie ma w tym zakresie rozstrzygnięcie na gruncie Kodeksu postępowania karnego. Sądzę, panie marszałku, że 10. wniosek mniejszości, dotyczący Kodeksu karnego wykonawczego, powinien być rozstrzygnięty razem z wnioskiem mniejszości nr 4, dotyczącym Kodeksu postępowania karnego, jako że instytucja mediacji musi być potraktowana na gruncie prawa karnego łącznie. Nie może ona pozostać w Kodeksie karnym wykonawczym, jeżeli nie będzie jej w K.p.k. i odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-147.11" who="#WitMajewski">Konkludując, chcę powiedzieć, że mimo iż czas pracy był krótki, a zmiany przedstawione do Kodeksu karnego wykonawczego, które rozpatrywały podkomisja i komisja, były rozległe, jestem przekonany, że rekomendowany Wysokiej Izbie do przyjęcia projekt nowelizacji - mimo że nie mogę dać 100-procentowej gwarancji, iż będzie on spójny z całością zmian dokonanych w Kodeksie postępowania karnego i Kodeksie karnym z tego względu, że zabrakło czasu na analizy porównawcze - stanowi postęp w stosunku do istniejących przepisów Kodeksu karnego wykonawczego. Z pewnością czyni te przepisy w większej mierze spójnymi z obowiązującą konstytucją i myślę, że będzie dobrze służył praktyce. Z taką nadzieją rekomenduję Wysokiej Izbie przyjęcie zmian w części dotyczącej Kodeksu karnego wykonawczego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-147.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-147.13" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Stanisław Zając)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#StanisławZając">Sejm ustalił w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła, w zależności od ich wielkości, w granicach od 4 do 41 minut, tj. debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#StanisławZając">Przypominam, że zgodnie z art. 56s ust. 2 regulaminu Sejmu prawo wnoszenia poprawek przysługuje wnioskodawcy, grupie co najmniej 15 posłów.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#StanisławZając">Proszę pana posła Grzegorza Kurczuka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w zakresie zmian w ustawach Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny wykonawczy. Na wstępie przypomnę tylko, że wspomniane trzy kodeksy, obowiązujące od niespełna trzech lat, są poddawane, w części oczywiście, prasowej krytyce i nieustającym podejrzeniom a to o nadmierny liberalizm, a to o pobłażliwość wobec osób dopuszczających się czynów zabronionych. Czy tak jest rzeczywiście? Z aktualnych danych wynika, iż w ostatnim czasie liczba osób skazywanych na bezwzględną karę pozbawienia wolności wciąż systematycznie rośnie, spada natomiast liczba skazanych warunkowo zwalnianych. Dane statystyczne wskazują ponadto, iż wzrasta surowość kar orzekanych za najcięższe przestępstwa w porównaniu do okresu, gdy obowiązywał dawny Kodeks karny z 1969 r. Jak wykazał prof. Szymanowski - odsyłam do „Państwa i Prawa” - w sprawach karnych w ogóle nie może być mowy o łagodniejszym niż wcześniej karaniu; myślę o średniej wysokości wyroków. Mówię o tych kwestiach już na początku swego wystąpienia, bo formułowane są czasem tezy takie, które w ogóle nijak mają się do faktów. Oczywiście to, o czym mówię, nie oznacza, iż nie ma co poprawiać. Przeciwnie. Proszę sobie przypomnieć ostrą krytykę choćby Kodeksu postępowania karnego tuż po jego uchwaleniu przed czterema laty.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#GrzegorzKurczuk">Teraz Wysoka Izba ma okazję do całościowej oceny kodyfikacji karnych i dokonania w nich ewentualnych zmian. Prace w tym zakresie trwały niestety - podzielam pogląd moich przedmówców - krótko, raptem kilka miesięcy. Przedstawiony zaś dzisiaj Wysokiej Izbie projekt zawarty w sprawozdaniu jest po prostu kompilacją wersji rządowej oraz kilku innych propozycji poselskich.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#GrzegorzKurczuk">W toku prac komisyjnych nie udało się jednak, zdaniem posłów SLD, usunąć wszystkich zauważonych wad i mankamentów, a trzeba przyznać, że ich jest naprawdę dużo, zwłaszcza w odniesieniu do projektu Kodeksu karnego. Nadal zmierza on do nadmiernie radykalnego, w moim osobistym przekonaniu w złym kierunku idącego, całościowego zaostrzenia zasad odpowiedzialności karnej. Nie oznacza to bynajmniej, że klub SLD opowiada się przeciwko zmianom w kodyfikacjach, w tym i w Kodeksie karnym. Przeciwnie, dostrzegamy pilną konieczność zmian, jednakże w naszej ocenie nowelizowanie jakichkolwiek ustaw, a zwłaszcza tak fundamentalnych jak kodeksy, winno jednak być gruntownie przemyślane, poprzedzone publiczną dyskusją i wsparte licznymi aprobującymi opiniami zainteresowanych środowisk zawodowych. A tak po prostu nie jest.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#GrzegorzKurczuk">Komisyjny tzw. urobek, który został dzisiaj przedstawiony Wysokiej Izbie w postaci sprawozdania do drugiego czytania, w dużej mierze rozczarowuje, bowiem nie wszystkie zawarte w projekcie rozwiązania zasługują, zdaniem klubu SLD, na akceptację. W naszej ocenie, ogólnie rzecz biorąc, na zdecydowane poparcie zasługuje większość rozwiązań w tej części projektu, która dotyczy Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu karnego wykonawczego. Natomiast ze znacznie większą rezerwą należy podchodzić do zmian w zakresie Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#GrzegorzKurczuk">Zwracam też państwu uwagę, choć była już o tym mowa, iż opinie ekspertów, jakie przewodniczący i członkowie Komisji Nadzwyczajnej otrzymali - a ekspertyzy te odnoszą się już do komisyjnego sprawozdania - są wielce krytyczne. Zresztą co tu dużo mówić: autorzy wręcz piszą, iż taki wariant jak obecnie nie powinien być wcale przyjęty. Całe szczęście, że mamy dziś jeszcze możliwość zgłoszenia poprawek, i SLD z tej możliwości szeroko skorzysta.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#GrzegorzKurczuk">Szanowni Państwo! Chcę oświadczyć raz jeszcze, że mój klub parlamentarny, klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, nie będzie się dzisiaj w tej dyskusji wdawał w dywagacje, czy prawo powinno być liberalne, czy też nieliberalne. Tak jak wcześniej mówiliśmy, zdecydowanie opowiadamy się za prawem karnym twardym i surowym, ale jednocześnie sprawiedliwym, słusznym i skutecznym.</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#GrzegorzKurczuk">Chciałbym też jeszcze raz wyraźnie powtórzyć to, o czym mówiłem podczas pierwszego czytania, mianowicie stwierdzenie, że teza, iż jakoby samo tylko zaostrzenie zasad odpowiedzialności karnej było wystarczającym lekiem na wzrost przestępczości i inne problemy polskiego wymiaru sprawiedliwości, jest po prostu całkowicie fałszywa i naiwna. Powiem tylko, że w średniowieczu i w późniejszych okresach historycznych stosowano kary wyjątkowo surowe, czasem wręcz tortury, a przestępczość i tak funkcjonowała w sposób niezmiernie dotkliwy. Pozytywne efekty, w naszym przekonaniu, ale przecież nie tylko naszym, ludzi lewicy, może dać tylko - te słowa chcę zaakcentować - długofalowa, przemyślana polityka państwa, zmierzająca do systematycznego eliminowania takich czynników kryminogennych jak pauperyzacja społeczeństwa, co ma miejsce, narastające bezrobocie, musi nastąpić eliminacja propagandy przemocy w mass mediach, przezwyciężenie powszechnego kryzysu wartości i często braku pozytywnych wzorów wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#GrzegorzKurczuk">Bezwzględnie konieczne jest również znaczące zwiększenie nakładów finansów na sądownictwo, prokuraturę, Policję, system probacji, więziennictwo. Jak jest? Niestety, aktualna fatalna sytuacja budżetowa państwa nie daje żadnych szans na poprawę sytuacji wymiaru sprawiedliwości w najbliższym okresie. Jak jest, można powiedzieć krótko, każdy widzi. Jeśli zatem rząd w samym tylko zaostrzeniu przepisów Kodeksu karnego upatruje sposobu uzdrowienia wymiaru sprawiedliwości to jest to po prostu wręcz anachronizm i utopia. Takich zamysłów klub SLD na pewno nie poprze. Ale wobec zmian w resorcie chciałbym poprosić dzisiaj pana ministra sprawiedliwości o stanowisko w sprawach, które są przedmiotem naszych obrad. Myślę, że powinniśmy stanowisko w tej sprawie nowego ministra po prostu poznać. Z tym że ministra Iwanickiego dzisiaj nie widzę, a tradycyjnie już na kłopoty rządu Śnieżko, tak? Ale to już przyzwyczailiśmy się do tego.</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#GrzegorzKurczuk">Panie i Panowie Posłowie! Z powodów oczywiście choćby czasowych nie jest możliwe szczegółowe ustosunkowanie się do każdej zaproponowanej zmiany. Jest przecież ich kilkaset w sumie. Pozwolę sobie przedstawić pokrótce ogólne stanowisko klubu odnośnie do każdego z kodeksów z osobna, powołując przy tym konkretne rozwiązanie jedynie dla przykładu.</u>
          <u xml:id="u-149.9" who="#GrzegorzKurczuk">Jak już wspomniałem, naczelną ideą przedstawionego projektu Kodeksu karnego jest generalnie zaostrzenie odpowiedzialności karnej. Zdaniem projektodawców ma to stanowić skuteczny sposób na ograniczenie przestępczości i wzrost bezpieczeństwa obywateli. Projekt Kodeksu karnego, który otrzymaliśmy, nie ogranicza się zatem wyłącznie do usunięcia ujawnionych po 1997 i 1998 r. błędów legislacyjnych nowej kodyfikacji ani do podwyższania sankcji za wybrane niektóre kategorie poważnych przestępstw. I to właśnie, moim zdaniem, naszym zdaniem, jest jego podstawową wadą.</u>
          <u xml:id="u-149.10" who="#GrzegorzKurczuk">Spotykam, i to często, przecież rozmawiamy o nowelizacjach, opinie doświadczonych sędziów i prokuratorów, którzy też mówią, iż przedstawiona nowelizacja tworzy tak naprawdę zupełnie nowy kodeks, zaś proponowane zmiany nie uzyskały do tej pory wystarczającej aprobaty w środowisku ani praktyków, ani teoretyków prawa. I to jest po prostu prawda. One też, mówiłem o tym wcześniej, nie były przedmiotem prawie żadnej debaty publicznej czy naukowej. Nie wiadomo też, zwracam na to uwagę, jakie byłyby koszty wprowadzenia nowych rozwiązań. Tego resort pana Kaczyńskiego ani w pierwszym czytaniu, ani później tak na dobrą sprawę nie przedstawił. Istnieje zatem ryzyko, iż tak gruntowna reorganizacja zwłaszcza Kodeksu karnego, jaką nam się proponuje, spowodowałaby też destabilizację w zakresie wypracowanych już sposobów wykładni jego przepisów. To jest też zgodne zdanie ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-149.11" who="#GrzegorzKurczuk">Obecnie proponowany, mocno już „przerobiony” projekt nadal jest, jak to przy kompilacji bywa, chaotyczny, niespójny wewnętrzne, dyskusyjny. Pytam o te kwestie i podnoszę je, bo obawiamy się, że tak obszerna nowelizacja może jednak doprowadzić do znacznego spowolnienia działania organów sprawiedliwości, osiągając skutek odwrotny od zamierzonego. Tak więc nie lekceważylibyśmy opinii, iż być może nowelizację Kodeksu karnego należy ograniczyć wyłącznie do kwestii najistotniejszych, tak by dalsze prace nad zmianami w K.k., a są konieczne, nie spowolniły bardzo potrzebnych przecież zmian przede wszystkim w zakresie procedury karnej.</u>
          <u xml:id="u-149.12" who="#GrzegorzKurczuk">Powtórzę: najwięcej zastrzeżeń mojego klubu budzą te rozwiązania, które dotyczą tzw. części ogólnej Kodeksu karnego. W naszym przekonaniu jeśli ta część ma być zmieniana, to szczególnie ostrożnie i starannie, a nie w takim pośpiechu, z jakim mieliśmy do czynienia w pracach komisji. Bo te zmiany, jak je się czyta, noszą jednak nadal ślady doraźnej inicjatywy. Przykład. Otóż, szanowni państwo, bardzo wiele kontrowersji wzbudziła w naszych pracach już na samym początku propozycja nowego unormowania art. 3 Kodeksu karnego. Przypomnę, że zgodnie z aktualnym brzmieniem tego przepisu kary oraz inne środki przewidziane w kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka. Z jednej strony, są poglądy, iż zapis o humanitaryzmie prawa karnego jest zbędny, były takie, by stosowny zapis ustanawiający tę zasadę znajduje się i w konstytucji, i w międzynarodowych konwencjach, co jest prawdą, a nadto pomija on sytuację pokrzywdzonego przestępstwem. Z drugiej strony, nie budzi raczej większych wątpliwości teza, iż powtórzenie takiej samej czy nawet bardzo podobnej normy prawnej w dwóch różnych przepisach wcale przecież nie jest legislacyjnym błędem. Jeśli można to tak określić, dodatkowo wzmacnia i potwierdza normatywny charakter takiego rozwiązania. Powstaje zatem pytanie: jaki byłby sens merytoryczny tej zmian? Otóż mamy prawo snuć domysły, co się za tym kryje. Czyżby projektodawcom chodziło o tak daleko posunięty rygoryzm nowego kodeksu, że organy procesowe np. przesłuchując podejrzanego, nie będą już musiały uwzględniać jego godności?</u>
          <u xml:id="u-149.13" who="#GrzegorzKurczuk">W ocenie mojego klubu propozycja wykreślenia z Kodeksu karnego tegoż art. 3 ustanawiającego zasadę humanitaryzmu, bo pierwotnie był taki pomysł, jest po prostu nie do przyjęcia. Zwracała na to uwagę większość komisyjnych ekspertów, także Komitet Helsiński w Polsce. Zatem bardzo dobrze się stało, że w przedstawionej wersji do drugiego czytania z tego kuriozalnego pomysłu ostatecznie zrezygnowano, ale sama propozycja daje po prostu do myślenia o intencjach, o swoistej filozofii autorów. Zresztą nowa redakcja jest niewiele lepsza i w tym zakresie też jest potrzebna poprawka.</u>
          <u xml:id="u-149.14" who="#GrzegorzKurczuk">Kolejna zasadnicza uwaga. Nowelizacja Kodeksu karnego przewiduje znaczne ograniczenie swobody wyboru przez sąd rodzaju dolegliwości karnej. Projekt zdaje się przyjmować błędne założenie, że jedyną godną uwagi i skuteczną karą jest kara pozbawienia wolności. Tymczasem jest dokładnie odwrotnie - kara ta nierzadko jest nieskuteczna, o czym państwo powinniście wiedzieć, a nadto bardzo kosztowna.</u>
          <u xml:id="u-149.15" who="#GrzegorzKurczuk">Tu wspomnę tylko, że skazanie na karę nieizolacyjną przy bardzo intensywnym nawet dozorze kuratora kosztuje podatnika i tak daleko mniej niż połowę kosztów utrzymania jednego więźnia. Często zamiast resocjalizować skazanych, co jest jednym z celów przecież kary, zakład karny wręcz demoralizuje więźniów. Często niektórzy mówią, i to jest prawda, że nie ma lepszej szkoły przestępczego fachu niż pobyt wśród doświadczonych, głęboko zdemoralizowanych współwięźniów.</u>
          <u xml:id="u-149.16" who="#GrzegorzKurczuk">Wykorzystując obecność pana profesora Andrzeja Zolla, rzecznika praw obywatelskich, pozwolę sobie pańskie słowa zacytować, które pan wypowiedział do jednej z gazet jakiś czas temu, cytuję: „Jeżeli za drobne kradzieże, wypadki samochodowe czy bijatyki na zabawach będziemy zamykać na 5 lat, to będziemy mieć olbrzymią recydywę. Ci ludzie, zdemoralizowani w więzieniach, kiedyś wyjdą na wolność, nie będą mieli mieszkań, pracy, środków do życia, będą skazani na popełnianie nowych przestępstw i będą nowe ofiary”. Myślę, że te słowa bardzo obrazowo naświetlają to, co może rzeczywiście stać się w niedalekiej przyszłości, jeśli problematyka dotycząca kar nie będzie unormowana w sposób umiejętny i przede wszystkim przemyślany.</u>
          <u xml:id="u-149.17" who="#GrzegorzKurczuk">Inna kwestia, kolejna ważna, to skuteczność samej kary pozbawienia wolności. Aby spełniała ona swoje cele, należałoby wprowadzić skuteczny system selekcji więźniów, stosować drogie, niestety, drogie programy terapeutyczne, zapewnić osadzonym możliwość pracy. Coś o tym mówił sprawozdawca poseł Majewski. Ale jak wiadomo, nie ma na to wszystko pieniędzy. Zakłady karne są przepełnione już do granic wytrzymałości albo i więcej. Zaledwie 1/4 skazanych ma zatrudnienie. Kadra wychowawcza jest szczupła, źle opłacana. W skali całej Polski tysiące osób z pełnomocnymi wyrokami skazującymi pozostaje na wolności, czekając na wolne miejsca w zakładzie karnym. Ta sytuacja, szanowni państwo, sprawia, że tak górnolotne idee, o których tutaj z tej mównicy często mówimy, jak resocjalizacja, selekcja, terapeutyka, pozostają przecież tylko pustymi hasłami. Jak zatem odnieść się do propozycji, by zrezygnować z kar wolnościowych (grzywny, ograniczenia wolności) na rzecz wyłącznie kary pozbawienia wolności za niektóre drobne przestępstwa? Przecież to absurd. I tego rodzaju pomysłu mój klub na pewno nie poprze.</u>
          <u xml:id="u-149.18" who="#GrzegorzKurczuk">Niepokojące byłoby również wprowadzenie do Kodeksu karnego unormowań, które ograniczyłyby zasadę indywidualizacji karania oraz zasadę swobody sędziowskiego wymiaru kary. Proponuje się na przykład zmianę obecnego art. 53 Kodeksu karnego w ten sposób, że sąd, wymierzając karę, nie musiałby już, jak to czyni obecnie, cytuję: „baczyć, by dolegliwość karna nie przekraczała stopnia winy”. We wspomnianym przepisie byłby tzw. nowatorski zapis o tym, że sąd ma jedynie „oceniać stopień winy”. Czy zatem, pytam, istnieje możliwość, by sąd mógł zgodnie z prawem wymierzać surową karę przy stosunkowo niewielkim zawinieniu sprawcy? W moim przekonaniu przyjęcie takiego rozwiązania mogłoby prowadzić do znaczącego poszerzenia sfery niesprawiedliwych wyroków sądowych. Myślę, że takim właśnie zakusom trzeba się zdecydowanie sprzeciwić i o tym trzeba głośno i śmiało po prostu mówić.</u>
          <u xml:id="u-149.19" who="#GrzegorzKurczuk">Dalej. W przekonaniu klubu SLD szczegółowej dyskusji wymaga szereg innych propozycji. Jest taka dotycząca wykreślenia z art. 1 Kodeksu karnego § 3, który statuuje zasadę winy (nullum crimen sine lege). Zmiana ta spowoduje tylko, w sprawozdaniu mówi się o tej zmianie, iż sama zasada wyrażana będzie mniej czytelnie niż dziś, więc można zapytać, po co takie w ogóle zmiany?</u>
          <u xml:id="u-149.20" who="#GrzegorzKurczuk">Krytycznie oceniamy jako klub art. 1 pkt 26 komisyjnego sprawozdania, który przewiduje możliwość wymierzania za przestępstwo ciągłe kary w granicach „do podwójnego najwyższego zagrożenia ustawowego”. Pytam, czym wytłumaczyć to drastyczne zaostrzenie i to w sytuacji, gdy projekt zaostrza już górne granice sankcji karnych w części szczególnej. Czyli chyba nie ma potrzeby iść aż tak daleko i dwukrotnie podchodzić niejako do tego samego problemu. Nie zasługuje na aprobatę propozycja skreślenia w art. 115 § 2 Kodeksu karnego wyrazów: „jak również postać zamiaru, motywację sprawcy”. Wyrażamy obawę, że w ten sposób przekreślony mógłby zostać bardzo bogaty dorobek orzecznictwa, w myśl którego o stopniu społecznej szkodliwości czynu decydują nie tylko elementy natury przedmiotowej, ale też podmiotowej, to znaczy dotyczące psychiki sprawcy i jego stanów emocjonalnych. Trudno zaakceptować brak zharmonizowania ustawowej terminologii dotyczącej tych samych zjawisk natury psychicznej. Proszę bowiem popatrzeć na zapisy w art. 40 § 2, gdzie użyto terminu „niskie pobudki”, i art. 148 § 2 pkt 3, gdzie, gdy jest mowa o zabójstwie, mamy zapis: „w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie”. Jednak zharmonizowanie terminologii musi mieć miejsce.</u>
          <u xml:id="u-149.21" who="#GrzegorzKurczuk">Uważamy, że złym pomysłem jest skreślenie art. 59 Kodeksu karnego, gdyż przepis ten realizuje słuszną zasadę, iż w sprawach o niektóre występki kara nie jest niezbędna i można poprzestać na orzeczeniu środka karnego, na przykład zakazu prowadzenia pojazdów. Nie do przyjęcia jest dla nas propozycja wprowadzenia możliwości orzekania kary łącznej dożywotniego pozbawienia wolności, gdy suma poszczególnych kar jednostkowych przekracza 40 lat. Mówił o tym pan poseł Bentkowski, moim zdaniem niesłusznie powołując się na Amerykanów, którzy na taką rzecz na pewno by nie wpadli, bo nie jest to naród głupi. Zdaniem prof. Andrzeja Marka z Torunia jest to rozwiązanie: „kuriozalne, które - czytamy dalej - kompromituje doszczętnie projektowaną nowelizację Kodeksu karnego”. Mocne słowa pana profesora. A swoją drogą 40 lat to chyba zawsze mniej niż bezwzględne dożywocie, więc jak można było wpaść na tego typu propozycję?</u>
          <u xml:id="u-149.22" who="#GrzegorzKurczuk">Przedstawię jeszcze kilka dodatkowych zdań na temat przedłożeń, których zasadność budzi pewne wątpliwości, lub takich, co do których nawet wśród praktyków istnieją rozbieżne opinie i oceny. Wątpliwość budzić może na przykład wprowadzenie do art. 191 § 1 Kodeksu karnego określenia „technika psychomanipulacyjna”, a to ze względu na jego niejasność i problemy, jakie mogą wystąpić ze stosowaniem tego przepisu w praktyce, ale to tu znajdujemy. Dyskusyjna jest też propozycja powtórnego wprowadzenia do Kodeksu karnego zwrotu „czyn lubieżny”. Proszę zerknąć na art. 1 pkt 93 sprawozdania, który zmienia art. 200 Kodeksu karnego. Przypomnę tylko, że — praktycy o tym wiedzą — na gruncie nawet starego kodeksu ten zapis budził bardzo duże kłopoty interpretacyjne. Błędnym rozwiązaniem — sądzimy — byłoby też skreślenie dotychczasowego art. 58 § 1 Kodeksu karnego, który wyraża zasadę preferencji kar nieizolacyjnych wobec sprawców występków o niewielkiej — podkreślam — społecznej szkodliwości.</u>
          <u xml:id="u-149.23" who="#GrzegorzKurczuk">Dalszej pogłębionej analizy wymagają takie propozycje jak np. podwyższenia górnej granicy kary pozbawienia wolności z 15 do 25 lat. Tu, przyznaję, są bardzo poważne rozbieżności w poglądach. Spory budzą propozycje dotyczące usunięcia z kodeksu instytucji czynu ciągłego (art. 12) czy ciągu przestępstw (art. 91) i wprowadzenia w ich miejsce instytucji znanej z Kodeksu karnego z 1969 r. Kolejnym dyskusyjnym zagadnieniem jest zasadność powtórnego wprowadzenia do polskiego prawa karnego rozróżnienia czynów o charakterze chuligańskim, mimo że projekt wprost tak tego nie nazywa. W opinii wielu ekspertów, m.in. przywołanego dzisiaj pana prof. Wąska z UMCS w Lublinie, takie rozwiązanie jest po prostu niepotrzebne, gdyż obowiązujące dzisiaj unormowania kodeksu pozwalają przy ich właściwym stosowaniu na szerokie represjonowanie przestępstw o charakterze chuligańskim. Wątpliwa jest również zasadność niektórych zmian w zakresie części szczególnej Kodeksu karnego. Trudno znaleźć głębokie merytoryczne uzasadnienie dla zaostrzenia sankcji na przykład za naruszenie miru domowego, nieumyślne spowodowanie śmierci czy lekkie naruszenie czynności ciała. Powtórzę: w opinii wielu ekspertów nie występuje również potrzeba podwyższania sankcji karnych za drobne, a nawet niektóre średnie przestępstwa, sankcje bowiem karne za tego typu czyny są obecnie ukształtowane na poziomie odpowiednim do stopnia ich społecznej szkodliwości.</u>
          <u xml:id="u-149.24" who="#GrzegorzKurczuk">Natomiast przychylamy się, by ewentualnie rozważyć powtórne wprowadzenie do Kodeksu karnego pojęcia szczególnego typu kradzieży, myślę tu o kradzieży kieszonkowej czy szczególnie zuchwałej. Znajdziecie to państwo w art. 1 pkt 26 projektu. Przypomnę, że tego typu rozwiązania przewidywał stary kodeks z 1969 r. Odnośnie do tego rozwiązania powiem, że wytaczane są mocne argumenty zarówno za, jak i przeciw. W ocenie mojego klubu bardziej logiczne i uzasadnione wydają się te pierwsze, czyli za tym rozwiązaniem. Trzeba też pomyśleć przy tych rozwiązaniach i odnieść się do czynów niedozwolonych popełnianych na stadionach, o czym głośno ostatnio mówiono.</u>
          <u xml:id="u-149.25" who="#GrzegorzKurczuk">Szanowni państwo, przytoczyłem garść - może nieco więcej niż garść - problemów wymagających dalszej dyskusji, bowiem to, co zawiera sprawozdanie, nie zawsze jest, proszę mi wierzyć, do przyjęcia lub wymaga doprecyzowania, spojrzenia na konsekwencje. Uważamy, że o tym nie zawsze pomyślano.</u>
          <u xml:id="u-149.26" who="#GrzegorzKurczuk">Ale oczywiście jest też sporo propozycji do zaakceptowania. Mówiłem o tym podczas pierwszego czytania, powtórzę to dzisiaj: Klub Parlamentarny SLD opowiada się np. za rozszerzeniem niekaralności w razie przekroczenia granic obrony koniecznej, za zaostrzeniem dolnej i górnej granicy kary wobec recydywistów, za wyłączeniem warunkowego zawieszenia kary w stosunku do wielokrotnych recydywistów, za zwiększeniem rygorów warunkowego zwolnienia. SLD zdecydowanie popiera również te fragmenty nowelizacji Kodeksu karnego, dzięki którym zostanie zaostrzona odpowiedzialność karna za najgroźniejsze przestępstwa: przeciwko zdrowiu lub życiu - myślę tu o zabójstwach, gwałtach, rozbojach, pobiciach - oraz przestępstwa komunikacyjne popełniane przez nietrzeźwych kierowców. Poprzemy rozwiązania dotyczące przestępstw przeciwko żywotnym interesom państwa - mam tu na myśli zwłaszcza oszustwa gospodarcze, łapówkarstwo, płatną protekcję - czy wszelkich form przestępczości zorganizowanej. Myślę tutaj również o handlu narkotykami, żywym towarem, praniu brudnych pieniędzy. Za tym opowiada się też potężna część opinii publicznej, a także fachowcy.</u>
          <u xml:id="u-149.27" who="#GrzegorzKurczuk">Szanowni państwo, popieramy również zawarte w projekcie nowe określenie pojęcia korzyści majątkowej lub osobistej, art. 115 Kodeksu karnego. Jest ono bardziej syntetyczne. Uważamy, że za celowe należy uznać także poszerzenie możliwości orzeczenia kary grzywny w przypadku skazania m.in. na karę dożywotniego pozbawienia wolności czy też poszerzenie podstaw orzeczenia środka karnego z art. 46 §1, polegającego na naprawieniu wyrządzonej szkody. Na aprobatę zasługuje również bardziej precyzyjne sformułowanie definicji funkcjonariusza publicznego i osoby pełniącej funkcje publiczne. Jednak i tu pojawiają się pewne wątpliwości, o których trzeba powiedzieć, zwracają na nie uwagę eksperci. Bo czy słuszne jest np. uznanie za funkcjonariusza publicznego każdej osoby pełniącej czynną służbę wojskową, czyli także prostego szeregowca? Poza tym projektowane zmiany w zakresie wspomnianych definicji ustawowych nie przynoszą pełnej jasności, jeśli chodzi o ustalenie kręgu potencjalnych podmiotów łapownictwa biernego. Rozsądne natomiast wydają się nam propozycje dotyczące instytucji tzw. małego świadka koronnego, wprowadzenia nowego obowiązku probacyjnego w postaci zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi określonymi osobami czy też przyznania sądowi nieskrępowanego prawa do podawania wyroków do publicznej wiadomości, co przecież było postulowane od dawna.</u>
          <u xml:id="u-149.28" who="#GrzegorzKurczuk">Może starczy, szanowni państwo, tych przykładów, jeśli chodzi o Kodeks karny. SLD uważa, iż wiele propozycji ze sprawozdania naprawdę wymaga daleko idącego dopracowania lub poprawienia. W wersji, w jakiej są dziś, wiele rozwiązań jest po prostu nie do przyjęcia. Potrzebne są poprawki i takie za chwilę na ręce pana marszałka złożę.</u>
          <u xml:id="u-149.29" who="#GrzegorzKurczuk">Panie i panowie, przechodząc do omówienia propozycji dotyczących Kodeksu postępowania karnego, pragnę zwrócić uwagę na fakt, że w naszym przekonaniu właśnie przejrzysta i funkcjonalna procedura ma kto wie czy nie największe znaczenie dla usprawnienia pracy sądów i prokuratur, bo jeśli ta procedura niedomaga, to często zdarza się, iż osoby niejednokrotnie dotknięte rażącym bezprawiem całymi latami oczekują na orzeczenie sądu w poczuciu krzywdy i bezsilności.</u>
          <u xml:id="u-149.30" who="#GrzegorzKurczuk">Zatem kierunek proponowanych zmian w Kodeksie postępowania karnego w naszym przekonaniu zasługuje generalnie na ocenę pozytywną. Zmiany zmierzają bowiem z jednej strony ku uproszczeniu, przyspieszeniu i usprawnieniu postępowania w takim zakresie, w jakim to jest możliwe z poszanowaniem elementarnych gwarancji procesowych wszystkich uczestników postępowania, z drugiej zaś strony ku rozszerzeniu zakresu stosowania tych instytucji prawa karnego, które sprawdziły się w dotychczasowej praktyce. Oczywiście pozytywnie należy się również odnieść do tych propozycji, które dostosowują przepisy kpk do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-149.31" who="#GrzegorzKurczuk">Według naszego klubu na aprobatę zasługują również te wszystkie rozwiązania, które przewidują wzmocnienie pozycji procesowej pokrzywdzonego. W tym zakresie proponuje się np. doprecyzowanie zasad reprezentowania interesów pokrzywdzonego przez osoby najbliższe lub faktycznie sprawujące nad nim opiekę - są to zmiany w art. 51 i 52 kpk - i słusznie.</u>
          <u xml:id="u-149.32" who="#GrzegorzKurczuk">Należy zdecydowanie zaakceptować rozszerzenie zakresu stosowania postępowania uproszczonego, skazania bez rozprawy, dobrowolnego poddania się karze. Myślę, że zwłaszcza te dwie ostatnie instytucje sprawdziły się bądź mają szansę jeszcze bardziej się sprawdzić w praktyce i mogą naprawdę znacząco pomóc w dalszym przyspieszeniu postępowań.</u>
          <u xml:id="u-149.33" who="#GrzegorzKurczuk">Sensowne jest również stwierdzenie, że każdy radca prawny, a nie tylko będący pracownikiem danej instytucji, może być jej pełnomocnikiem w procesie karnym. Zmiana niby drobna, ale w praktyce również istotna, dotycząca art. 88 kpk.</u>
          <u xml:id="u-149.34" who="#GrzegorzKurczuk">Chcę państwu powiedzieć, że pozytywnie oceniamy wprowadzenie względnego nakazu przesłuchiwania osób, które nie ukończyły 15 lat, z udziałem przedstawiciela ustawowego lub opiekuna. Na aprobatę zasługuje także, naszym zdaniem, wprowadzenie tajności postępowania incydentalnego zmierzającego do wydania postanowienia o utajnieniu świadka oraz określenie procedury przesłuchiwania na odległość. Zmiany te zawarte są w art. 184.</u>
          <u xml:id="u-149.35" who="#GrzegorzKurczuk">Uważamy, że z uwagi na interes pokrzywdzonego pozytywnie należy ocenić np. zwiększenie uprawnień procesowych przedstawiciela społecznego w toku procesu karnego. Będzie on nie tylko, tak jak obecnie, biernie uczestniczył w rozprawie, ale będzie mógł również zadawać pytania - jest to modyfikacja art. 91 K.p.k. Tego typu zmiany, jak sobie przypominam, domagało się m.in. Stowarzyszenie Pacjentów Primum Non Nocere. Myślę, że jest to słuszna zmiana.</u>
          <u xml:id="u-149.36" who="#GrzegorzKurczuk">Trafna jest propozycja wprowadzenia dopuszczalności sporządzania wspólnego protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, wniosku o ściganie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej. Oczywiście na aprobatę zasługuje wiele innych szczegółowych rozwiązań, które - podkreślam - mają na celu usprawnienie i przyspieszenie postępowania karnego.</u>
          <u xml:id="u-149.37" who="#GrzegorzKurczuk">Jest też kilka propozycji kontrowersyjnych, które wymagają dokładniejszej analizy. Aby podać przykład, powiem może o nakazie niszczenia po zakończeniu sprawy zebranego materiału dowodowego w postaci odcisków palców lub innych śladów osób uczestniczących w procesie. Trzeba to przemyśleć, może bowiem zaistnieć czy istnieje obawa, iż wprowadzenie takiego zapisu ograniczyłoby funkcjonowanie policyjnych baz danych uniemożliwiających sprawną działalność operacyjną, ale teza ta oczywiście jest w pewnym stopniu dyskusyjna.</u>
          <u xml:id="u-149.38" who="#GrzegorzKurczuk">Szanowni Państwo! Odnośnie do K.p.k. zmian również jest dużo, zatem ich przedstawianie, nawet skrótowe omawianie, zajęłoby bardzo dużo czasu; jest to po prostu niemożliwe, może i niepotrzebne. Ograniczę się zatem tylko do stwierdzenia, że Klub Parlamentarny SLD, jeśli chodzi o Kodeks postępowania karnego, opowiada się za jego jak najszybszym przyjęciem i uchwaleniem większości zaproponowanych rozwiązań. One są po prostu dobre i - co może zaskakuje - nie wywołują takiej burzy, jak w przypadku Kodeksu karnego. A proszę pamiętać, sięgnijcie państwo myślą wstecz, że jeszcze w 1997 r. po uchwaleniu Kodeksu postępowania karnego to nie Kodeks karny, a K.p.k. był szczególnie i bardzo gorąco krytykowany przez praktyków. Okazuje się, że jeśli odłożyć ideowe spory, to można znaleźć dobre rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-149.39" who="#GrzegorzKurczuk">Wysoka Izbo! W ocenie klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej na ogólnie pozytywną ocenę, podobnie jak K.p.k., zasługuje też projekt zmian dotyczących Kodeksu karnego wykonawczego. Wiele z nich polega bądź to na przeniesieniu niektórych unormowań z dotychczasowych rozporządzeń wykonawczych bezpośrednio do tekstu ustawy, bądź na uzupełnieniu lub korekcie tych przepisów, które stwarzały trudności interpretacyjne w praktyce. Kodeks karny wykonawczy dostosowano również do wymogów, przepisów konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-149.40" who="#GrzegorzKurczuk">Co pozytywnego znajdujemy w Kodeksie karnym wykonawczym? Przykładowo można wskazać propozycje rozszerzenia możliwości odbywania posiedzeń sądu w zakładzie karnym, w przypadku gdy postępowanie dotyczy skazanego pozbawionego wolności. Na aprobatę zasługuje zmiana kolejności zaspokajania roszczeń cywilnych wynikających z przestępstwa. Zgodnie z projektem w pierwszej kolejności zaspokojone mają być roszczenia mające na celu naprawienie szkody oraz zadośćuczynienie pokrzywdzonemu przestępstwem. Nadto uporządkowano właściwość sądu penitencjarnego i uprawnienia kuratora zawodowego, zapewniono też skazanemu bardziej realne uprawnienia do obrony, np. poprzez wyraźne stwierdzenie w projektowanym nowym brzmieniu art. 8 § 3, iż korespondencja skazanego z jego obrońcą lub pełnomocnikiem nie podlega cenzurze ani zatrzymaniu, a rozmowy telefoniczne i w trakcie widzeń nie podlegają kontroli, choć przypominam sobie, że i w tej sprawie na posiedzeniu komisji dyskusja była bardzo gorąca.</u>
          <u xml:id="u-149.41" who="#GrzegorzKurczuk">Oczywiście są pewne wątpliwości dotyczące np. wprowadzenia nowych zasad gromadzenia środków na pomoc postpenitencjarną. Obecnie środki te gromadzone są m.in. z 10-procentowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę osób skazanych. Projekt przewiduje 20-procentowe potrącenia. Można się zastanawiać, czy to przypadkiem nie za dużo, zwłaszcza w sytuacjach, gdy skazany z niewielkich zarobków utrzymuje swoich najbliższych. Ale, szanowni państwo, jeśli chodzi o część sprawozdania dotyczącą Kodeksu karnego wykonawczego, chcę powiedzieć, że Klub Parlamentarny SLD uważa, iż zmiany te ogólnie zmierzają w dobrym kierunku, zresztą były one przyjmowane w czasie posiedzenia bez większych sporów, to dzięki pracy kolegów z podkomisji i ekspertów, m.in. prof. Szymanowskiego i prof. Zbigniewa Hołdy.</u>
          <u xml:id="u-149.42" who="#GrzegorzKurczuk">Wysoka Izbo! Przechodzę do podsumowania tego wszystkiego, co do tej pory mówiłem. Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada się zdecydowanie za uchwaleniem zmian w Kodeksie postępowania karnego oraz w Kodeksie karnym wykonawczym. Natomiast powtarzam, kwestionujemy zasadność nowelizowania pewnej części przepisów z części ogólnej Kodeksu karnego i niektórych z części szczególnej, zwłaszcza gdy chodzi o przestępstwa o stosunkowo niskiej społecznej szkodliwości. Wychodzimy, powtarzam, z przekonania, że tak drastyczne, jak to znajdujemy w sprawozdaniu, zaostrzenie odpowiedzialności karnej, jak proponuje nam projekt, nie znajduje ani kryminalnego, ani politycznego uzasadnienia. Proszę wierzyć, są to po prostu propozycje anachroniczne, sprzeczne z tendencjami nowoczesnej polityki kryminalnej państw europejskich. Już dawno, szanowni państwo, dowiedziono, że skuteczność prawa to, podkreślam te słowa, nie tyle nadmierna surowość normy prawnej, co przede wszystkim nieuchronne zadośćuczynienie krzywdom, spełnione w rozsądnym terminie i zgodnie ze społecznym poczuciem sprawiedliwości. Sama wola surowego karania i deklaracje władzy ustawodawczej nie poprawią stanu bezpieczeństwa obywateli naszego kraju. By to osiągnąć, potrzebne są instrumenty prawne umożliwiające m.in. zwiększenie wskaźnika wykrywalności przestępstw - a ten jest fatalny - oraz zapewnienie odpowiednich środków finansowych - i tu też sytuacja jest wręcz krzycząca - tych środków, tych możliwości po prostu nie ma. Chcę o nich powiedzieć głośno; chyba specjalnie nawet w momencie składania projektów nie powiedziano o nich niemal jednego słowa.</u>
          <u xml:id="u-149.43" who="#GrzegorzKurczuk">Na koniec jeszcze jedno. Jeśli ktoś myśli, że tylko surowe karanie, surowe prawo to sposób ukarania złodzieja czy bandyty, to proszę wierzyć, naprawdę się myli. Najpierw trzeba go wykryć, zatrzymać lub złapać, oskarżyć i osądzić, a potem osadzić w zakładzie karnym - dzisiaj o tym mówiliśmy - tylko gdzie? Już dziś z prawomocnymi wyrokami chodzi po ulicach ponad 25 tys. osób, pan prof. Zoll jako rzecznik podał dzisiaj liczbę 30 tys. osób. Przecież to wszystko kompromituje wymiar sprawiedliwości, a co za tym idzie, państwo polskie. Oby tak dalej nie było, bo uchwalać w tej Izbie byle co oczywiście możemy, tylko jak to się ma do rzeczywistości. Tak naprawdę dziś polski wymiar sprawiedliwości jest bardzo chory, jest w stanie przedzawałowym i uważamy, że żaden najsurowszy nawet kodeks sam, podkreślam to słowo: sam, mu nie pomoże, bo przyczyny choroby i lekarstwa są po prostu inne. Dziękuję, panie marszałku i szanowni państwo, za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-149.44" who="#GrzegorzKurczuk">Chciałbym złożyć na ręce pana marszałka w sumie 72 poprawki, które w naszym przekonaniu poprawią nieco zwłaszcza Kodeks karny, a także niektóre przepisy pozostałych dwóch kodeksów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Debatujemy dzisiaj nad najważniejszym bodajże projektem ustawy spośród tych, które pozostały jeszcze do uchwalenia w tej kadencji. Projekt ten zdaniem klubu Akcji Wyborczej Solidarność, dla którego bezpieczeństwo obywateli, walka z przestępczością jest jednym z głównych zadań i jednym z głównych punktów programu, koniecznie powinien zostać uchwalony. Chodzi w nim o głębokie zmiany trzech kodeksów: karnego, zawierającego materialne prawo karne, Kodeksu postępowania karnego, regulującego procedurę sądową w sprawach o przestępstwa, oraz Kodeksu karnego wykonawczego, regulującego tryb i sposób wykonywania prawomocnie orzeczonych kar, a także wykonywania środka zabezpieczającego, jakim jest areszt tymczasowy.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#TeresaLiszcz">To szeroko rozumiane w całości prawo karne jest bardzo ważnym instrumentem zwalczania przestępczości. W oparciu o to prawo działają sądy, prokuratura, Policja i inne organy ścigania oraz więziennictwa. Złe prawo karne utrudnia ściganie i karanie przestępstw. Dobre prawo ułatwia walkę z przestępczością, chociaż oczywiście nie rozwiązuje wszystkich problemów. Obok dobrego prawa koniecznie są sprawnie działające sądy, uczciwi i kompetentni, dobrze wyposażeni policjanci i prokuratorzy.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#TeresaLiszcz">W Polsce w 1998 r. weszły w życie nowe kodeksy karne, uchwalone przez poprzednią koalicję w 1997 r., które obok wielu nowoczesnych rozwiązań zasługujących na uznanie, miały bardzo poważne wady, sprawiające, że zamiast ułatwiać walkę ze wzrastającą przestępczością, tę walkę znakomicie utrudniały. Nazwano je w swoim czasie wręcz prezentem dla przestępców.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#TeresaLiszcz">Kodeks karny z 1997 r., generalnie mówiąc, zliberalizował odpowiedzialność karną, i to nie tylko w ten sposób, że zmniejszył zagrożenie ustawowe karą za wiele ciężkich przestępstw, w tym groźnych dla życia i zdrowia, zgwałceń zbiorowych, a także przestępstw popełnionych w związku przestępczym czy zorganizowanej grupie przestępczej. Nie mniej szkodliwe pod tym względem były generalne zasady zawarte w części ogólnej tego kodeksu. Spowodowało to fatalne skutki, dlatego że te zliberalizowane kodeksy karne, przede wszystkim Kodeks karny materialny i Kodeks karny procesowy, weszły w życie w okresie, gdy systematycznie i w wysokim stopniu wzrastała przestępczość. I to była odpowiedź państwa na ten dramatyczny wzrost przestępczości i dramatyczny wzrost poczucia zagrożenia ze strony społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#TeresaLiszcz">Kodeks postępowania karnego zawierał liczne rozwiązania, część z nich była wynikiem ewidentnego błędu, które utrudniały postępowanie przeciwko sprawcom przestępstw i zwiększały przewlekłość tego postępowania, która była dotkliwa i na gruncie poprzedniego kodeksu. Ta przewlekłość nasiliła się do tego stopnia, że w wielu przypadkach zagrażała doprowadzeniem do przedawnienia się karalności przestępstwa i w rezultacie bezkarności sprawcy.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#TeresaLiszcz">Wady tych kodeksów, zwłaszcza Kodeksu postępowania karnego, od początku, zanim te kodeksy weszły w życie, wytykali praktycy. Tylko nieliczni uczeni odważyli się je krytykować, ponieważ przyjęło się w ramach poprawności politycznej, że te liberalne kodeksy to dzieło nowoczesne, postępowe, europejskie, a każdy, kto je krytykuje i występuje przeciw niemu, to mieszkaniec ciemnogrodu. Tylko więc nieliczni uczeni mieli odwagę narazić się na zarzut przynależności do ciemnogrodu. Klub AWS, który nie obawiał się takiej etykietki i któremu zawsze szczerze na sercu leżała prawdziwa walka z przestępcami, podejmował próby, żeby nie dopuścić do wejścia w życie tych złych kodeksów karnych. Próby te polegały na tym, żeby odroczyć czas ich wejścia w życie, a w tym wydłużonym, dodatkowym vacatio legis doprowadzić do koniecznych zmian. Niestety, próby te się nie powiodły i doszło do eksperymentu na żywym organizmie społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#TeresaLiszcz">Około 3-letni okres obowiązywania tych kodeksów potwierdził te obawy, które wysuwali praktycy będący w stanie przewidzieć, zanim kodeksy weszły w życie, jakie niektóre z nowych przepisów będą miały skutki. A więc potwierdziły się ich obawy, zwłaszcza co do Kodeksu postępowania karnego, który zawierał wiele rozwiązań blokujących sprawne i szybkie postępowanie karne. Miażdżącej krytyce, wbrew temu, o czym tu była mowa, poddawano również w wielu artykułach, także w cyklu artykułów opublikowanych przez profesorów prawa karnego na łamach „Rzeczpospolitej”, wiele zmian w Kodeksie karnym, zwłaszcza w części szczegółowej, obniżającej zagrożenia karą za wiele groźnych przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#TeresaLiszcz">Kiedy doszło do świadomości szerokiej publiczności i posłów, że niektóre zmiany mają wręcz fatalny, kompromitujący nas charakter, nastąpiła cała seria cząstkowych zmian, zwłaszcza Kodeksu karnego, z inicjatywy poselskiej. Trudno o gorsze zjawisko niż takie cząstkowe zmiany wyrywające poszczególne artykuły; dotyczyło to głównie artykułów z części szczególnej, dotyczących poszczególnych przestępstw. Od początku zmiany te były zresztą kontestowane przez twórców Kodeksu karnego, którzy z ogromną determinacją, nie przebierając w środkach bronili rozwiązań, które sami przygotowali, skomentowali i ocenili jako znakomite. Przykład takiej obrony mieliśmy dzisiaj, kiedy to skądinąd bardzo przeze mnie szanowany rzecznik praw obywatelskich pan prof. Zoll niezwykle emocjonalnie bronił Kodeksu karnego, roztaczając nawet wizję komór gazowych, do których, zdaje się, w następnym etapie ten prawicowy ciemnogród zechce posyłać przestępców, strasząc, że to właśnie te zmiany - zupełnie nie rozumiem w jaki sposób - miałyby się przyczynić do wzrostu przestępczości. W związku z taką postawą twórców kodeksu i dużej części doktryny praca nad Kodeksem karnym, w której miałam okazję uczestniczyć w końcowej co prawda fazie, miały dramatyczny niekiedy przebieg - były dyskusje, spory, niemalże awantury. I trudno się temu dziwić, dlatego że Kodeks karny dotyczy bezpośrednio wartości i dóbr najważniejszych - życia, zdrowia, wolności. I tu jest prawdziwy dylemat. Z jednej strony mamy wartość, jaką jest życie, zdrowie, spokój, poczucie bezpieczeństwa milionów niewinnych ludzi, którzy nie popełnili żadnego przestępstwa, nikogo nie skrzywdzili i nikomu nie zagrażają, a przeciwnie, czują się coraz mocniej zagrożeni przez te jednostki, które są w mniejszości, ale które swoją brutalnością, brakiem skrupułów wprowadzają stan zagrożenia dla ogromnej populacji zwykłych, spokojnych ludzi. Ale z drugiej strony jest ochrona praw tego sprawcy przestępstwa, który nawet jeżeli dopuści się czynu najbardziej odrażającego, jak słusznie o tym mówił pan prof. Zoll, nie przestaje być człowiekiem i nie odbiera mu to jego ludzkiej godności ani jego praw poza tymi, których niejako sam się pozbawił, stawiając się w jakimś stopniu poza prawem, dopuszczając się czynów przestępczych. Wcale nie kwestionuję tego, że ochrona praw podejrzanego, oskarżonego, skazanego jest sprawą wielkiej wagi. Jestem jak najdalsza od lekceważenia tego problemu. To jest rzeczywisty dylemat. Kiedy jednak trzeba dać pierwszeństwo którejś z tych wartości - AWS staje przede wszystkim po stronie tych milionów niewinnych, nikogo nie krzywdzących, a krzywdzonych bądź zagrożonych krzywdzeniem. Ich życie, zdrowie, spokój, poczucie bezpieczeństwa są dla nas wartością nadrzędną, chociaż oczywiście uznajemy konieczność poszanowania godności i podstawowych ludzkich praw także sprawców nawet najbrutalniejszych przestępstw. Zdajemy sobie przy tym sprawę również z tego, że sprawca przestępstwa, odrażający przez czyn, którego się dopuścił, bywa także człowiekiem nieszczęśliwym, który w przeszłości, może w dzieciństwie, został skrzywdzony czasem przez najbliższych. Ale gdy mamy naprzeciw siebie sprawcę czynu często bardzo okrutnego, który świadomie pozbawił kogoś życia czy zdrowia, a z drugiej strony tych ludzi niewinnych, cierpiących niezasłużenie, nikomu niezagrażających, wybieramy przede wszystkim życie, zdrowie i spokój tych niewinnych ofiar i potencjalnych ofiar sprawców przestępstw. O tym, że kodeks w wersji z 1997 r. miał zachwiane proporcje na korzyść przestępcy, świadczy chociażby dyrektywa zawarta w dotychczasowym art. 3, zawężonym zresztą do kwestii wymiaru kary. Nakazuje ona stosować kary i środki karne z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, z poszanowaniem godności człowieka. Oczywiście z kontekstu wynika, ponieważ mowa jest o karach, że chodzi tylko o humanitaryzm w stosunku do sprawcy przestępstwa i o poszanowanie godności człowieka-przestępcy. Ani słowa nie znajdziemy tutaj o jakimś zadośćuczynieniu czy o szacunku dla ofiary przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-151.8" who="#TeresaLiszcz">Dalszą część mojego wystąpienia - w związku z tą kontrowersyjnością i dylematami, z którymi mamy tutaj do czynienia - poświęcę głównie właśnie zmianom w prawie karnym materialnym. Pragnę przy tym zwrócić uwagę przede wszystkim na fundamentalne zasady zawarte w części ogólnej Kodeksu karnego, bo - wbrew temu, co tu słyszałam - mają one dla mnie większe nawet znaczenie aniżeli sformułowania i zagrożenia w części szczególnej dotyczące poszczególnych przestępstw. Zacznę od wspomnianej już wyżej dyrektywy z art. 3. W nowym brzmieniu proponowanym przez rząd i nieco zmodyfikowanym przez Komisję Nadzwyczajną do spraw kodyfikacji dyrektywa ta ma mieć szerszy zakres, ponieważ ma się odnosić do stosowania całego Kodeksu karnego, wszystkich jego przepisów, a nie tylko do stosowania kar i środków karnych, jak to jest dotychczas. Zgodnie z proponowanym nowym brzmieniem przepisy Kodeksu karnego mają być stosowane z poszanowaniem godności człowieka, zarówno sprawcy, jak i ofiary przestępstwa, ale także z uwzględnieniem potrzeby uczynienia zadość ofierze przestępstwa oraz społecznemu poczuciu sprawiedliwości. Ta propozycja - wydaje się, wyważona, uwzględniająca racje jednej i drugiej strony - spotkała się z gwałtowną krytyką zwolenników i obrońców dotychczasowego Kodeksu karnego, którym nie przeszkadza wyraźne zachwianie proporcji w ujęciu tej zasady na rzecz tylko sprawcy przestępstwa. Zdaniem klubu AWS to nowe brzmienie wytycznych jest dużo lepsze od poprzedniego, jest wyważone, uwzględniające wszystkie cele prawa karnego - zarówno ochronę ofiary, jak i przestępcy. W pełni to nowe brzmienie popieramy.</u>
          <u xml:id="u-151.9" who="#TeresaLiszcz">Dyrektywa z art. 3 będzie poza tym znakomicie uzupełniona przez zmieniony art. 53, który zawiera wytyczne co do wymiaru kary. Mówi się w nim, iż sąd, wymierzając karę, w ramach ustawowego zagrożenia, powinien brać pod uwagę stopień winy sprawcy, a więc dbać nie tylko, jak dotychczas, o to, żeby dolegliwość sprawiana przez karę nie przekraczała stopnia zawinienia. Chodzi także o to, żeby nie była to kara rażąco zaniżona w stosunku do zawinienia. A więc sąd ma brać pod uwagę stopień winy sprawcy, ale w obydwu kierunkach - nie tylko w tym sensie, żeby nie nałożyć kary nieproporcjonalnie surowej do stopnia zawinienia. Ma także brać pod uwagę względy prewencji szczególnej - co jest uwzględniane do tej pory, a więc wychowanie i zapobieżenie powrotowi sprawcy przestępstwa na drogę przestępstwa, ale także społeczne oddziaływanie kary, czyli względy prewencji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-151.10" who="#TeresaLiszcz">Szczególnie trafna, bardzo ważna jest według nas przyjęta przez komisję zmiana przepisów - art. 8 i 9 Kodeksu karnego - o winie. Oznacza ona powrót do wypracowanej jeszcze w okresie międzywojennym przez wybitnych twórców Kodeksu karnego z 1932 r. koncepcji winy i rodzajów winy, umyślnej oraz nieumyślnej - w postaci niedbalstwa i lekkomyślności - które z powodzeniem funkcjonowały w polskim prawie, i to nie tylko karnym, do 1989 r. Na gruncie tej koncepcji powstało bogate orzecznictwo i piśmiennictwo. Twórcy kodeksu z 1997 r. z bliżej nieznanych powodów przyjęli obcą polskiej tradycji karnistycznej, czysto normatywną teorię winy, która była powszechnie krytykowana, zwłaszcza przez praktyków. Jako człowiek zajmujący się prawem pracy muszę stwierdzić, że sprawiła ona także ogromne trudności na gruncie stosunków pracy przy stosowaniu przepisów o odpowiedzialności opartej na winie, gdzie przyjmowaliśmy dotąd to tradycyjne rozróżnienie winy na umyślną oraz nieumyślną - w dwóch postaciach. Nowa koncepcja winy wywołała na gruncie stosunków pracy ogromne zamieszanie i spowodowała trudności w stosowaniu przepisów o różnorakich rodzajach odpowiedzialności opartych na winie przejmowanej dotąd w gotowej postaci z prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-151.11" who="#TeresaLiszcz">Na wzmiankę zasługuje również zmiana art. 10, polegająca na rozszerzeniu katalogu przestępstw, za które nieletni po ukończeniu 15 lat mogliby odpowiadać przed sądem na takich zasadach jak dorośli. Proponowany rozszerzony katalog ma obejmować wszystkie zbrodnie oraz nazwane po imieniu występki przeciwko życiu, zdrowiu, wolności, udział w bójce, ciężkie pobicie, zgwałcenie, kradzież rozbójniczą. Ta metoda nazywania przestępstw sprawia, że przepis jest bardziej czytelny, chociaż wydaje mi się, że z punktu widzenia precyzyjności odesłań może lepiej byłoby pozostać przy wyliczaniu odpowiednich artykułów Kodeksu karnego. Uchyla się też ograniczenie obowiązujące dotąd sędziów przy wymierzaniu kar nieletnim odpowiadającym na podstawie tego przepisu, mianowicie, że kara wymierzona nieletniemu nie może przekraczać górnego ustawowego zagrożenia, przy pozostawieniu możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary.</u>
          <u xml:id="u-151.12" who="#TeresaLiszcz">Na uznanie zasługuje niewątpliwie zmiana art. 25, dotyczącego działania w warunkach przekroczenia granic obrony koniecznej, czyli sytuacji gdy broniący się przed bezprawnym zamachem zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa, w jakim się znalazł. Zmiana polega na tym, że ten, kto wprawdzie przekroczył granice obrony koniecznej, lecz uczynił to pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami zamachu, nie podlega karze. Chodzi tu głównie o zmianę niefortunnej redakcji dotychczasowego art. 25 § 3. Jej znaczenie wykracza jednak poza czysto legislacyjną poprawność.</u>
          <u xml:id="u-151.13" who="#TeresaLiszcz">Bardzo istotna zmiana wprowadzona przez komisję poza przedłożeniem rządowym polega na zmianie rodzajów kary pozbawienia wolności. Zlikwidowana ma być samoistna kara 25 lat pozbawienia wolności w zamian za to podnosi się górną granicę tzw. zwykłego pozbawienia wolności, która obecnie wynosi 15 lat. Ta zmiana budziła kontrowersje w toku przyjmowania jej przez podkomisje i komisję. Niektórzy uważali, że rozpiętość kary będzie zbyt duża. Większość jednak uznała, że jest to pożyteczne i słuszne wypełnienie dużej luki, jaka istniała między górną granicą zwykłego pozbawienia wolności, a karą 25 lat - różnicy, która wynosiła aż 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-151.14" who="#TeresaLiszcz">Pragnę przypomnieć, że towarzyszy tej poprawce zmiana wielu przepisów części szczególnej Kodeksu karnego, szczególnie tych, w których występowało zagrożenie zwykłą karą pozbawienia wolności, bez wskazywania górnej granicy. Chodzi o to, żeby niejako mimochodem nie nastąpił wzrost zagrożenia karą w związku ze zmianą rodzajów tych kar. Poza tym musimy pamiętać, że górna granica zagrożenia nie jest dla sądu wiążąca, że orzekanie kary w granicach do 25 lat jest w rękach niezawisłych sądów, a mają one raczej tendencję do dosyć łagodnego orzekania i niezmiernie rzadko sięgają do tej tzw. górnej półki.</u>
          <u xml:id="u-151.15" who="#TeresaLiszcz">Bardzo słuszna, naszym zdaniem, jest również zmiana art. 50 Kodeksu karnego, która rozszerza możliwości zarządzenia przez sąd podania wyroku do publicznej wiadomości. Do tej pory jest to dopuszczalne tylko w tych przypadkach, kiedy przepis dotyczący skazania za konkretne przestępstwo pozwala, w charakterze środka karnego, podać wyrok do publicznej wiadomości. Obecnie to sąd będzie w każdym przypadku mógł zdecydować o podaniu wyroku do publicznej wiadomości w sposób przez siebie przyjęty, na przykład w prasie, zawsze gdy uzna to za celowe, zwłaszcza ze względu na oddziaływanie prewencyjne, a także ze względu na interes pokrzywdzonego, np. w sprawach o zniesławienie. To tylko niektóre najważniejsze zmiany w części ogólnej, które w pełni popieramy.</u>
          <u xml:id="u-151.16" who="#TeresaLiszcz">Popieramy również zmiany dotyczące części szczególnej, polegające głównie, chociaż nie tylko, na wzroście zagrożenia karą. Chodzi przede wszystkim o zaostrzenie represji karnej za najcięższe, najgroźniejsze przestępstwa, a nie - jak można było wnosić z wystąpienia przedstawiciela SLD - także za stosunkowo drobne. Chodzi przede wszystkim o ciężkie przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przestępczość zorganizowaną, przestępstwa korupcyjne - jesteśmy na niechlubnym wysokim miejscu, gdy chodzi o zagrożenie korupcją, w światowych rankingach - a także przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości i organom porządku prawnego. Wzrost represyjności polega najczęściej na podniesieniu górnej lub dolnej granicy kary, często i górnej, i dolnej. Niektórzy krytykują podnoszenie dolnych ustawowych granic kary, stwierdzając, że ogranicza to sędziowską swobodę wymiaru kary, jednakże trzeba wyraźnie podkreślić, że tylko podniesienie dolnej granicy zagrożenia ma realne znaczenie, bo tylko ta granica jest obowiązująca dla sądu. A skoro sądy mają tendencje do łagodnego orzekania, to nie ma innego sposobu na to, żeby je skłonić do surowszego orzekania w sprawach o te naprawdę groźne przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-151.17" who="#TeresaLiszcz">Przejdę teraz do sprawy nowelizacji Kodeksu postępowania karnego. Nie wzbudziła ona takich emocji i kontrowersji, po pierwsze dlatego, że nie ma w niej bezpośredniego odniesienia do fundamentalnych wartości, do aksjologii - w dużym stopniu chodzi o zmiany organizacyjne, często wręcz techniczne. Przepisy te mają oczywiście duże znaczenie nie tylko dla sprawności i szybkości postępowania, chodzi w nich także o gwarancje uprawnień - uprawnień sprawcy i uprawnień pokrzywdzonego. Niemniej jednak była tu duża zgodność co do potrzeby zmian i co do kierunku zmian. A idą one w kierunku zlikwidowania blokad i utrudnień w postępowaniu karnym, przewlekających i opóźniających to postępowanie, które to utrudnienia zostały wprowadzone wraz z wejściem w życie Kodeksu postępowania karnego z 1997 r., głównie wskutek przesadnej dbałości o gwarancje praw podejrzanego czy oskarżonego. Zmiany polegają m.in. na dalszym odformalizowaniu i rozszerzeniu zakresu stosowania tzw. postępowania uproszczonego.</u>
          <u xml:id="u-151.18" who="#TeresaLiszcz">Wspomnę może tylko o niektórych zmianach dotyczących podstawowego, standardowego postępowania. W tym zakresie ogranicza się m.in. przymus adwokacki, upraszcza się zasady przyjmowania zgłoszenia przestępstwa, łącząc je z niektórymi innymi czynnościami. Są to elementy szerszego projektu wprowadzenia tzw. postępowania rejestrowego, który w całości nie został przyjęty. Bardzo istotne zmiany, które powinny przyspieszyć i usprawnić postępowania, dotyczą etapu końcowego zapoznawania się podejrzanego z materiałami zgromadzonymi w postępowaniu przygotowawczym. Znosi się obowiązek udziału adwokata i generalnie zakłada się, że nie z urzędu, lecz na wniosek podejrzanego lub jego obrońcy to końcowe zapoznanie będzie stosowane. Istotne znaczenie dla zapewnienia prawidłowego toku i skuteczności postępowania, zarówno przygotowawczego, jak i przed sądem, miała propozycja rządowa rozszerzenia podstaw tymczasowego aresztowania, m.in. o wszystkie przypadki popełnienia zbrodni i o przestępstwo popełniane w zorganizowanej grupie przestępczej lub z motywów zasługujących na szczególne potępienie. Propozycje te zostały, niestety, odrzucone przez komisję. Przywrócenie ich jest przedmiotem wniosku mniejszości nr 3, który klub AWS popiera. Pragnę przypomnieć, że chodzi tutaj nie o obligatoryjne tymczasowe aresztowanie, tylko o możliwość stosowania tymczasowego aresztowania przez niezawisły sąd. Decyduje o tym ostatecznie niezawisły sąd, do którego powinniśmy mieć także w tej kwestii zaufanie.</u>
          <u xml:id="u-151.19" who="#TeresaLiszcz">Ogranicza się w pewnym zakresie zasadę bezpośredniości, pozwalając w szerszym zakresie na odczytywanie protokołów i innych dokumentów z postępowania przygotowawczego, także bez zgody stron, a także ujawniania bez odczytywania w czasie rozprawy protokołów i innych dokumentów, jeżeli żadna ze stron nie wniosła o ich odczytanie.</u>
          <u xml:id="u-151.20" who="#TeresaLiszcz">Nie chcąc przedłużać, nie będę się odnosiła do tych zmian, jako że nie są one kontrowersyjne. Pragnę zwrócić uwagę na jedną jeszcze tylko kwestię. Otóż art. 2 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania karnego stanowi, że przepisy tego kodeksu mają na celu m.in. takie ukształtowanie postępowania karnego, aby w tym postępowaniu były uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego. Pokrzywdzony może najpełniej realizować swoje interesy w postępowaniu karnym, występując w nim w roli oskarżyciela posiłkowego, jeżeli przestępstwo jest ścigane z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-151.21" who="#TeresaLiszcz">W kolizji z zasadą ochrony uprawnień pokrzywdzonego w postępowaniu karnym pozostaje, naszym zdaniem, przepis zawarty w art. 56 § 3 Kodeksu postępowania karnego. Kwestionowany przez nas przepis pozbawia pokrzywdzonego prawa do odwołania się do wyższej instancji od orzeczenia sądu, które pozbawia go możliwości wystąpienia w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego albo dlatego, że już inni pokrzywdzeni biorą udział w postępowaniu w tej roli i jest ich już zbyt dużo, zdaniem sądu, albo dlatego że sąd nie uznaje pokrzywdzonego za pokrzywdzonego. Paragraf 3 tego artykułu pozbawia go tego prawa. Jest to wyjątkową zupełnie sprawą przy zasadzie dwuinstancyjności postępowania sądowego, pozbawienie pokrzywdzonego prawa do odwołania się. Wtedy jednym orzeczeniem sądu, jednym pociągnięciem pióra można określić praktycznie prawie wszystkie prawa pokrzywdzonego. To, czy ktoś jest pokrzywdzonym, czy nie, bywa niekiedy dyskusyjne. Sama się z takimi przypadkami spotkałam. Jeszcze bardziej dyskusyjna może być kwestia ograniczania liczby pokrzywdzonych, którzy mogą wystąpić w postępowaniu w charakterze oskarżycieli posiłkowych, i odmowa tym, których nie dopuszczono, prawa do odwołania się. Dlatego popieramy wniosek mniejszości nr 2, który zmierza do skreślenia art. 56 § 3.</u>
          <u xml:id="u-151.22" who="#TeresaLiszcz">Na koniec, jeśli chodzi o Kodeks karny wykonawczy, nie będę szczegółowo się ustosunkowywała do tych zmian. Z wystąpienia sprawozdawcy projektu w tej części i z wystąpień dotychczasowych wynika, że ta zmiana nie jest kontrowersyjna, że przeszła, gdyż jest tutaj konsensus, nikt bowiem nie kwestionuje założeń generalnych, na których został oparty Kodeks karny wykonawczy z 1997 r. Chodzi przede wszystkim o zasadę upodmiotowienia osadzonego, skazanego. Czyni się z niego podmiot m.in. w sprawach zatrudnienia. Dotąd był on wynajmowany przez zakład karny jak maszyna, jak urządzenie, obecnie może być zatrudniony w ramach normalnego stosunku pracy. Także w innych rozwiązaniach uwidacznia się ta podmiotowość skazanego, poszanowanie jego ludzkich praw, nastawienie kary przede wszystkim nie na dolegliwość, ale na wychowanie, podkreślanie więzi i kontaktów z rodziną, sprzyjanie tym więziom. To wszystko w pełni akceptujemy.</u>
          <u xml:id="u-151.23" who="#TeresaLiszcz">Zmiany, które proponują rząd i komisja, polegają przede wszystkim na dostosowaniu kodeksu do nowej konstytucji, która nie dopuszcza, ażeby sprawy dotyczące ograniczania praw i wolności - a takie ograniczenia są oczywiście w naturalny sposób związane z pozbawieniem wolności - były regulowane poza ustawą. Wobec tego bardzo szczegółowe regulacje dotyczące zwłaszcza wykonywania kary pozbawienia wolności, zawarte dotąd w tzw. regulaminie wykonywania kary, muszą przejść do kodeksu, a przy okazji zostały w wielu miejscach w sposób istotny poprawione.</u>
          <u xml:id="u-151.24" who="#TeresaLiszcz">Akceptujemy wprowadzoną przez komisję do przedłożenia rządowego zmianę, ażeby nie zawieszać norm zagęszczenia powierzchni mieszkalnej przypadającej na skazanego, byłby to bowiem niebezpieczny precedens, a rozwiązania tymczasowe mają tendencję do utrzymywania się długo. Trzeba raczej znaleźć środki na budowę i rozbudowywanie zakładów karnych, a nie wprowadzać nieludzkie warunki do tych zakładów.</u>
          <u xml:id="u-151.25" who="#TeresaLiszcz">Zgadzamy się też w pełni z przyjętym przez komisję rozwiązaniem, ażeby odwołania od orzeczeń sądu penitencjarnego były rozpatrywane przez sąd apelacyjny, a nie przez sąd okręgowy w innym składzie.</u>
          <u xml:id="u-151.26" who="#TeresaLiszcz">Podsumowując, oświadczam, że klub AWS opowiada się za jak najszybszym uchwaleniem przedłożonego projektu zmian w kodyfikacjach karnych i apeluje do pozostałych klubów, ażeby w głosowaniu wykazały, że są rzeczywiście za zwalczaniem przestępczości, za takimi zmianami w prawie karnym, które walkę z przestępczością ułatwią. Żeby nie było tak, że opozycyjne kluby piszą listy do premiera, organizują konferencje prasowe, przejmują hasła klubu AWS i prawicy o zwalczaniu przestępczości, a kiedy dochodzi do głosowania, to głosują przeciwko rozwiązaniom, które zwalczanie tej przestępczości mają ułatwić. Liczymy na to, że czyny naszych kolegów posłów z innych klubów będą szły w parze z ich deklaracjami.</u>
          <u xml:id="u-151.27" who="#TeresaLiszcz">Pragnę zaznaczyć, że AWS nie uważa, iż zmiany w kodyfikacjach karnych to panaceum na zwalczanie przestępczości. Zdajemy sobie doskonale sprawę z tego, że trzeba likwidować nie tylko objawy - a walka z przestępczością za pomocą Kodeksu karnego to jest zwalczanie objawów - trzeba także zwalczać źródła przestępczości, do których należą złe wychowanie w rodzinie i w szkole, frustracja związana z bezrobociem i nędza, brak środków do życia w wielu rodzinach, brak czasu i woli rodziców wychowywania dzieci, brak matki w domu. Wysuwaliśmy rozwiązania, które miały temu sprzyjać, m.in. świadczenie wychowawcze dla matki lub ojca w rodzinach wielodzietnych, które by sprawiło, że rodzic byłby obecny w domu i wychowywał, a nie tylko hodował dzieci. I inne kluby, i niestety także nasz rząd są przeciwko tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-151.28" who="#TeresaLiszcz">Zmieniliśmy już wiele ustaw, które mają usprawnić postępowanie sądowe, uchwaliliśmy ustawę o pracownikach sądowych, ustawę o kuratorach sądowych, która podwyższa rangę tego zawodu, niezwykle ważnego dla pracy resocjalizacyjnej. Zmieniliśmy korzystnie postępowanie w sprawach nieletnich, wprowadziliśmy znakomitą reformę oświatową. Współczynnik skolaryzacji zwiększył się 4-krotnie, mieliśmy 400 tys. studentów w 1990 r., mamy ich teraz ponad 1,5 mln. To są działania, które sprzyjają zwalczaniu źródeł przestępczości, ale kiedy jest krwotok, to w pierwszej kolejności zakłada się opaskę uciskową. Rodzajem takiej opaski uciskowej na rozlewającą się falę przestępczości jest zaostrzenie represji karnej. Do uchwalenia tych kodeksów, które m.in. to mają na celu, wzywamy kolegów posłów z innych klubów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#StanisławZając">Proszę pana posła Ryszarda Ostrowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko mojego klubu w sprawie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach, zawartego w druku 3127, a będącego efektem pracy nad 11 projektami, zarówno rządowymi i prezydenckimi, jak i poselskimi, w sprawach Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego wykonawczego.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Unia Wolności od dawna postulowała konieczność poprawy sprawności postępowania karnego. Zdaniem naszym, poprawa w tym obszarze ma fundamentalne znaczenie dla zwiększenia efektywności zwalczania przestępczości. Stwierdzaliśmy zawsze - i podtrzymujemy to - że nie tylko wysokość kary zapisana w kodeksie, ale przede wszystkim jej nieuchronność oraz szybkie doprowadzanie przestępców do sądu i szybkie wymierzanie im kary skutecznie zniechęcają do łamania prawa oraz chronią społeczeństwo przed przestępcami. Społeczeństwo od dawna oczekuje na uproszczoną i przyspieszoną procedurę. Oczekują na nią również policjanci, prokuratorzy i sędziowie.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Z tych względów Klub Parlamentarny Unii Wolności zaproponował zmiany w Kodeksie postępowania karnego, które bądź znalazły się również w przedłożeniu rządowym, bądź z projektu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności zostały przejęte przez komisję. Proponowaliśmy zatem - i wyrażamy radość z powodu przyjęcia tych propozycji, czego efektem jest, iż znajdują się one w sprawozdaniu komisji - rozszerzenie katalogu spraw, w których można prowadzić postępowanie uproszczone, o przestępstwa mniejszej wagi, np. kradzież z włamaniem, oraz powiększenie zakresu spraw, w których wolno prowadzić postępowanie uproszczone, mimo że oskarżony jest pozbawiony wolności. Znalazło to odbicie w przyjętych przez komisję zmianach w art. 469 § 1, mówiącym o prowadzeniu w trybie uproszczonym postępowania w sprawach o przestępstwa zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jak też w zmianach przyjętych w art. 470.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Przedmiotem kolejnego wniosku było zwolnienie organów prowadzących dochodzenie uproszczone z obowiązku zawiadamiania prokuratora o wszczęciu dochodzenia, co znalazło odbicie w przyjętej zmianie w art. 472 § 1, oraz z obowiązku przeprowadzenia czynności końcowego zaznajomienia z materiałami dochodzenia w sprawach o przestępstwa niezagrożone karą pozbawienia wolności. Zostało to przyjęte w art. 474 § 1. Postulowaliśmy również zmiany w art. 335 ułatwiającym stosowanie instytucji skazania bez rozprawy, jeżeli w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości, a jego postawa wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy. Podobnie zaakceptowano powiększenie liczby spraw, w których dopuszczalne byłoby skazanie bez rozprawy oraz tzw. rozprawa skrócona, czyli dobrowolne poddanie się karze na rozprawie o sprawy o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 10. Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach zaaprobowała też wprowadzenie możliwości rozpoznania już na posiedzeniu wniosku oskarżonego o skazanie go na podstawie art. 387, bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Kolejne usprawnienie postępowania to wprowadzenie reguły, że w postępowaniu odwoławczym sąd okręgowy będzie rozpoznawał sprawę jednoosobowo, jeżeli w I instancji była prowadzona w trybie uproszczonym.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Klub Parlamentarny Unii Wolności proponował też przywrócenie tzw. właściwości ruchomej sądu okręgowego. Przekazanie sprawy do rozpoznania w I instancji sądowi okręgowemu następować będzie na wniosek sądu rejonowego, na podstawie postanowienia właściwego sądu apelacyjnego, jeżeli przemawiać za tym będzie szczególna waga lub zawiłość sprawy. W art. 304 komisja wprowadziła możliwość spisania wspólnego protokołu z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie i przesłuchanie w charakterze świadka osoby zawiadamiającej. Zmiany w art. 321 powinny z kolei skutecznie utrudnić obstrukcję procesową ze strony podejrzanego. Kolejne zmiany proponowane przez nasz klub to ograniczenie protokołu, gdy czynność procesowa utrwalona jest za pomocą stenogramu lub urządzenia rejestrującego dźwięk. Zmiany w art. 394 powinny przyczynić się do znaczącego skrócenia rozprawy, szczególnie w sprawach liczących kilka lub kilkanaście tomów. Zmiany te wprowadzają zasadę, że protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu na rozprawie można uznać bez ich odczytania za ujawnione w całości lub części, jeżeli którakolwiek ze stron o to nie wnosi. Dotychczas, jak wiadomo, obowiązywała zasada odwrotna. Istotna zmiana to zmiana w art. 423 § 1, polegająca na tym, że sędziowie zwolnieni są z obowiązku uzasadnienia całego wyroku, gdy został złożony jedynie wniosek o uzasadnienie wyroku w części odnoszącej się do niektórych oskarżonych. Ograniczenie zakresu uzasadniania dla sądu II instancji i sądu apelacyjnego powinno również doprowadzić do bardziej efektywnego wykorzystania czasu pracy sędziów.</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sposób oczywiście w trakcie krótkiego wystąpienia klubowego omówić zmian wprowadzonych przez komisję i ustosunkować się do nich w trakcie tego właśnie wystąpienia. Dlatego też przedstawiłem tylko te zmiany, które Klub Parlamentarny Unii Wolności uważał za najistotniejsze i które mają, zdaniem naszym, kluczowe znaczenie dla skrócenia i uproszczenia postępowania. Zdaniem Klubu Parlamentarnego Unii Wolności do kilkudziesięciu procent powinna wzrosnąć liczba spraw karnych należących do właściwości sądów rejonowych, które będą mogły być rozpatrywane w trybie uproszczonym. Obecnie, jak wynika ze statystyk, w trybie uproszczonym rozpatruje się jedynie 4% spraw. Klub mój uważa, że skutkiem uchwalenia przez Wysoką Izbę proponowanych zmian będzie zdecydowane usprawnienie postępowania karnego, skrócenie czasu od ujęcia sprawcy przestępstwa do wymierzenia mu sprawiedliwej kary, ograniczenie przewlekłości postępowania prokuratorskiego i sądowego, efektywniejsze spożytkowanie czasu pracy prokuratorów i sędziów. Z tych względów będziemy popierali kierunki zmian zaproponowanych w Kodeksie postępowania karnego. Będziemy również opowiadali się za pozostawieniem w Kodeksie postępowania karnego instytucji mediacji, co zgodne jest z 4. wnioskiem mniejszości do sprawozdania komisji w zakresie Kodeksu postępowania karnego; oczywiście przy ograniczeniu czasu trwania tej mediacji do jednego miesiąca. Pan prof. Zoll, rzecznik praw obywatelskich, był łaskaw już zwrócić uwagę na istotę instytucji mediacji. Jak wiadomo, w 1999 r. było tych spraw, skierowanych do postępowania mediacyjnego, ledwie 420. W 2000 r. - już 850. Również istotne jest to, że 70% mediacji kończy się pozytywnie, podpisaniem ugody. W związku z osiągniętym porozumieniem sądy najczęściej całkowicie lub warunkowo umarzają postępowanie. Należy również stwierdzić, że doświadczenia zagraniczne wielu krajów, w tym europejskich, są pozytywne. Ostatnio instytucja mediacji bardzo popularna jest także w Czechach, Rosji, na Ukrainie, na Węgrzech, na Łotwie, w Słowenii i Bułgarii. Równocześnie należy dodać, że Rada Europy zaleca krajom członkowskim stosowanie mediacji w sprawach karnych. Mediacja przynosi korzyści osobom pokrzywdzonym przestępstwem. Przede wszystkim dowartościowuje ofiary, pozwala im na szybkie uzyskanie zadośćuczynienia finansowego i moralnego, daje możliwość decydowania w swojej sprawie, pozwala na uniknięcie długotrwałego i męczącego udziału w postępowaniu sądowym. Ponadto, co nie jest bez znaczenia, mediacja odciąża wymiar sprawiedliwości. Skraca postępowanie karne, tym samym obniża liczbę spraw sądowych oraz ich koszty. Dzięki postępowaniu mediacyjnemu i zawartej ugodzie nie trzeba wzywać świadków, powoływać dowodów z opinii biegłych, angażować obrońców, a przede wszystkim sędziów i aparatu administracyjnego. Instytucja mediacji pozwala sędziom i prokuratorom na przekazywanie drobnych spraw mediatorom, dzięki czemu sądy i prokuratury mogą zajmować się innymi poważnymi przestępstwami. Od października 2001 r., kiedy to sądy przejmą rozpatrywanie wszystkich spraw o wykroczenia, celowość rozwijania działalności mediacyjnej nabierze jeszcze większego znaczenia. Co więcej, możliwość korzystania z instytucji mediacji pojawiła się także w znowelizowanej ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. I właśnie w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z 18 maja br. w sprawie mediacji w odniesieniu do nieletnich zostały wykorzystane doświadczenia funkcjonującej już ponad 2 lata mediacji w sprawach karnych. A zatem tym bardziej zdziwienie naszego klubu budzi w stanowisku Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach wykreślenie instytucji mediacji również w Kodeksie karnym wykonawczym.</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Równocześnie pozwalam sobie w imieniu grupy posłów zgłosić, panie marszałku, projekt zmiany do Kodeksu postępowania karnego w zakresie podnoszonym przez posłów Klubu Parlamentarnego Unii Wolności w trakcie prac w komisji odnośnie do kwestii, która jeszcze nie tak dawno była bardzo głośna w tej Izbie. Sprawa dotyczyła ułaskawień. Ta propozycja zmiany art. 568 nakłada na prezydenta obowiązek ogłaszania w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” komunikatu zawierającego informację o liczbie wszczętych postępowań o ułaskawienie, liczbie skazanych i o każdym ułaskawieniu, z podaniem rodzaju przestępstwa popełnionego przez ułaskawionego. Ten wniosek na ręce pana marszałka pozwolę sobie złożyć.</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W zakresie nowelizacji Kodeksu karnego sprawa wydaje się, panie marszałku, Wysoka Izbo, dużo bardziej skomplikowana, biorąc pod uwagę zakres proponowanych zmian, a także wykroczenie komisji poza uzasadnienie rządowego projektu. Istnieje obawa, iż wobec chaotycznie wnoszonych kolejnych zmian - nie wnikając w to, czy było to wnoszone przez posłów, czy przez stronę rządową - w trakcie posiedzenia powstaje, zdaniem naszego klubu, zupełnie nowy Kodeks karny, co wiąże się z wielką obawą o spójność systemu. Co więcej, brak jest jakichkolwiek pozytywnych opinii ekspertów na temat proponowanych zmian, o czym posłowie sprawozdawcy byli łaskawi przed chwilą powiedzieć. W trakcie prac oczywiście zastanowienie budził - tu już pani poseł Liszcz o tym mówiła, ale chyba miało to inny wydźwięk - nowy zapis art. 3, odrzucający nadrzędną rolę godności osobistej człowieka w systemie wartości, co naszym zdaniem stoi w sprzeczności z art. 30 konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-153.9" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Unia Wolności uważała i uważa, iż zapewnienie ludziom spokoju oraz bezpieczeństwa w domu, na ulicy i w każdym miejscu publicznym jest niezbywalnym obowiązkiem państwa. Na pewno mamy do czynienia z powszechnym przeświadczeniem o nieskuteczności prawa, które zagraża praworządności i demokracji. Na pewno trzeba podjąć działania w celu obniżenia progu tolerancji dla zachowań sprzecznych z prawem. Rosnąca przestępczość, w tym nasilanie się niektórych kategorii zbrodni i występków, potęgowanie się zjawiska łamania praw przez nieletnich, pojawienie się nowego procederu przestępstwa jako sposobu zarobkowania na pewno powodują konieczność wprowadzenia zmian również w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-153.10" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Z tych względów, panie marszałku, Wysoka Izbo, wnosimy również na ręce pana marszałka w imieniu grupy posłów, popierane również przez Klub Parlamentarny Unii Wolności, poprawki do części ogólnej Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-153.11" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W poprawce 1. w art. 5 dotyczącym zakresu stosowania polskiej ustawy karnej, mówiącym o tym, iż ustawę stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, proponujemy skreślenie drugiej części zdania mówiącej o umowach międzynarodowych, jako że jest ona zbędna.</u>
          <u xml:id="u-153.12" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W poprawce 2. proponujemy zaostrzenie, rozszerzenie w stosunku do dzisiejszej redakcji kodeksu odpowiedzialności nieletnich, którzy odpowiadaliby na zasadach przyjętych w kodeksie w zakresie określonym w oznaczonych przepisach.</u>
          <u xml:id="u-153.13" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W art. 42 proponujemy inny zapis dotyczący odpowiedzialności osób prowadzących pojazdy mechaniczne w stanie nietrzeźwości, zmierzający do zaostrzenia odpowiedzialności sprawcy przestępstw określonych w art. 178 § 1–5.</u>
          <u xml:id="u-153.14" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W art. 46 proponujemy w § 2 ograniczyć treść przepisu do orzekania na rzecz pokrzywdzonego nawiązki, nie wiążąc jej z zadośćuczynieniem za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę. Oczywiście proponujemy również w § 3 tego artykułu, by sąd mógł odstąpić od orzeczenia obowiązku, jeżeli zakład ubezpieczeń zobowiązany jest pokryć w całości lub w części szkodę wyrządzoną przestępstwem przez sprawcę.</u>
          <u xml:id="u-153.15" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W art. 297 pozwalam sobie, panie marszałku, Wysoka Izbo, złożyć propozycję do zapisu, który, jak się wydaje, mimo dobrego zamiaru rządu odnośnie do brzmienia § 1 i 2, powoduje jednak daleko idące niebezpieczeństwo. Propozycja zmiany przewiduje dodanie do art. 297 dwóch paragrafów, które precyzowałyby, w jakiej sytuacji gromadzenie środków pieniężnych, o których mowa w § 1 proponowanego przepisu, nie stanowi działania przestępnego. Dodanie tego rodzaju przepisów oznaczałoby de facto wprowadzenie jasnej granicy pomiędzy dozwolonymi i niedozwolonymi rodzajami gromadzenia środków pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-153.16" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmiany, które proponował Klub Parlamentarny Unii Wolności zmierzały do istotnego różnicowania wymiaru kary, pozostawiały możliwość łagodniejszego wymierzania kary osobom, które popełniły niezbyt groźne przestępstwo po raz pierwszy, oraz zaostrzały karę wobec tych, które z procederu przestępczego uczyniły swój sposób na życie.</u>
          <u xml:id="u-153.17" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Biorąc pod uwagę upływający czas przeznaczony dla Klubu Parlamentarnego Unii Wolności, chciałbym już bardzo krótko w 2–3 zdaniach powiedzieć, iż popieramy kierunki zmian w Kodeksie karnym wykonawczym. Oczywiście te zmiany mają różną naturę i rangę, od drobnych korekt redakcyjnych do istotnych modyfikacji o charakterze merytorycznym. Przede wszystkim w związku z wymogami konstytucji, aby uczynić zadość tym wymogom art. 4 § 2 kodeksu, w którym uregulowano, że ograniczanie praw i wolności obywatelskich skazanego może wynikać jedynie z ustawy oraz z wydanego na jej podstawie prawomocnego orzeczenia, konieczne stało się rozbudowanie szeregu unormowań kodeksu dotyczących wykonywania kary pozbawienia wolności, tymczasowego aresztowania i środków zabezpieczających związanych z umieszczeniem sprawcy w zakładzie zamkniętym.</u>
          <u xml:id="u-153.18" who="#RyszardAndrzejOstrowski">W związku z tym, że mam już światło włączone, panie marszałku, Wysoka Izbo, dziękuję bardzo w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#StanisławZając">Poprawki, panie pośle...</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Bentkowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zacznę od pytania, które skieruję do pana posła Ostrowskiego, mojego przedmówcy. Zacznę od pytania, które skieruję do mojego przedmówcy, pana posła Ostrowskiego. Czy te poprawki, które pan poseł zgłasza - jak widzę dotyczą pierwszych 58 artykułów - wiążą się z jednoczesnym odrzuceniem poprawek wcześniej dokonanych? Proszę mi odpowiedzieć na to pytanie, bo to jest bardzo istotne, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#AleksanderBentkowski">Jak rozumieć te poprawki, które zostały złożone? Proszę państwa, widzę, że państwo zgłaszacie poprawki dosyć nagminnie, a potem mnie przyjdzie prowadzić posiedzenie tej komisji i będę musiał coś z tymi poprawkami zrobić. Jeżeli panowie zgłaszacie poprawki, nie wnosząc jednocześnie o odrzucenie wcześniej przyjętych rozwiązań, to wtedy one nałożą się i będzie taka przedziwna sytuacja, że te artykuły, których panowie nie proponujecie zmienić, pozostaną takie, jak je przygotowała komisja, natomiast będziemy rozważać tylko te artykuły, które panowie zamierzacie zmienić. Wtedy w ogóle nie ma możliwości dokonania jakichkolwiek zmian, bo wyjdzie taki nonsens prawny, że lepiej o tym nie mówić i lepiej tego nie zaczynać robić.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, rozglądam się po sali i widzę, że ta sala jest obrazem tego, co działo się w komisji. W zależności od pory dnia, w zależności od tego, kto miał ochotę przyjść na posiedzenie komisji, raz więcej było zwolenników zmian w Kodeksie karnym, raz więcej było przeciwników zmian i albo się przyjmowało rozwiązania, które były po myśli rządu, albo się przyjmowało rozwiązania przeciwne, przyznając rację przeciwnej stronie. Efekt tego jest taki, że mamy bardzo mocno rozchwiany cały system kar przyjętych w Kodeksie karnym i mnóstwo, moim zdaniem niekonsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, moi przedmówcy szeroko mówili, co jest złego, co powinno być zmienione w Kodeksie karnym, a ja chciałbym zapytać, kiedy Kodeks karny powinien być zmieniony albo kiedy musi być zmieniony. Wydaje mi się, że, po pierwsze, wtedy, kiedy nie zawiera wszystkich typów przestępstw bądź wszystkich postaci tych typów przestępstw, i, po drugie, kiedy zagrożenia karami są niewspółmierne do groźby przestępstw. Te dwie przesłanki powinny skłaniać parlament do dokonywania zmian w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#AleksanderBentkowski">Obserwując propozycje zmian Kodeksu karnego, jakie zostały przedłożone przez rząd bądź przez samych posłów, widać, że nie ma tak naprawdę nowych typów przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-155.5" who="#AleksanderBentkowski">Przepraszam, rząd w ogóle nie słucha. Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#StanisławZając">Słucha, słucha, przecież pan minister Śnieżko siedzi i słucha, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#AleksanderBentkowski">To dobrze, że część rządu słucha.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Minister Śnieżko to jeszcze nie cały rząd.)</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, w propozycji przedstawionej przez rząd...</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#AleksanderBentkowski">Przepraszam bardzo, panie pośle Śmieja, chciałbym, panie pośle, za chwilę...</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#komentarz">(Głos z sali: To poseł Śmieja tak przeszkadza rządowi słuchać.)</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#AleksanderBentkowski">... będę chciał za chwilę zwrócić się do pana posła z dwoma słowami.</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#AleksanderBentkowski">To, co się dzieje teraz na sali, nawet ten incydent, to jest obraz tego, co się działo w komisji kodyfikacyjnej, która pracowała nad tym kodeksem. To jest przykład tego, w jaki sposób powstawało to, ważne w końcu...</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie pośle, niech pan już nie przeszkadza.)</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#AleksanderBentkowski">... ważne opracowanie. W zależności od tego, kto miał jaki pomysł, z tym przychodził, znajdował niewielką większość na sali i forsował swoje rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-157.9" who="#AleksanderBentkowski">Wracam do mojej pierwotnej myśli. Czy rzeczywiście wystąpiła któraś z tych przesłanek, jakie warunkują zmianę Kodeksu karnego? Czy rzeczywiście rząd przedstawił nowe typy przestępstw, które nie były objęte dotychczasowym Kodeksem karnym? Czy przedstawił nowe postaci przestępstw, które już są w Kodeksie karnym? Otóż nie, poza drobniutkimi, maleńkimi zmianami, nie ma takich propozycji. Czy Kodeks karny, ten uchwalony w 1997 r., rzeczywiście był liberalny, uniemożliwiał właściwe karanie sprawców przestępstw? Nie wiem, nie słyszałem. Nie wiem, czy wpłynęły do ministerstwa takie skargi ze strony sędziów, karnistów. Panie ministrze, chętnie usłyszę, że w odniesieniu do któregoś z typów przestępstw kara jest za niska i że sędzia chciałby wymierzyć karę surowszą, ale kodeks niestety przewiduje karę zbyt niską. Czy były takie - może zgłaszane na naradach - pretensje sędziów o to, że kodeks, który został uchwalony, jest niewystarczający, groźny, ponieważ oni by chcieli karać za niektóre przestępstwa surowiej, a nie mogą? Jeżeli były takie zgłoszenia, to rzeczywiście, przynajmniej w zakresie tych przestępstw, powinny być składane stosowne wnioski. Ale ja nie słyszałem o takich incydentach.</u>
          <u xml:id="u-157.10" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, utarło się przeświadczenie, że kodeks z 1997 r. jest kodeksem liberalnym i że kwestia kary jest sprawą podstawową, która determinuje zwalczanie przestępczości, i ten kodeks, przez to, że jest kodeksem rzekomo liberalnym, nie jest właściwym narzędziem do zwalczania przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-157.11" who="#AleksanderBentkowski">Podam państwu teraz tylko na gorąco przygotowane trzy przykłady, bo jestem pod wrażeniem wystąpienia koleżanki Liszczowej, która mówiła o tym liberalizmie, nie dając żadnych przykładów, w którym to miejscu kodeks jest tak bardzo liberalny. Podam więc trzy przykłady.</u>
          <u xml:id="u-157.12" who="#AleksanderBentkowski">Pierwszy z brzegu przykład: art. 239 starego Kodeksu karnego, przestępstwo, powiedziałbym, bardzo częste, które niestety staje się plagą - kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat. To było przestępstwo zagrożone taką karą w Kodeksie karnym z 1969 r. Pracujący nad kodeksem z 1997 r. doszli do wniosku, że za to przestępstwo trzeba szczególnie mocno karać i podnieśli karę - ciekawe, jak to się określa - o 40%. To jest w procentach. Jeszcze o tym nie słyszałem, ale czytałem w opracowaniu, że zagrożenie karą podniesiono o 40%. Podniesiono tę karę z 5 lat do 8 lat, a więc jednorazowo podniesiono bardzo wysoko. I co? Pytanie: Czy w związku z podniesieniem tak wysoko górnego zagrożenia tą karą (dolne pozostało bez zmian) zmalała przestępczość przyjmowania korzyści? Czy tych przestępstw jest mniej? Czy odwrotnie, w odczuciu społecznym, tych przestępstw jest coraz więcej?</u>
          <u xml:id="u-157.13" who="#AleksanderBentkowski">Drugi przykład. Kto bez wymaganego zezwolenia posiada broń bądź wyrabia broń palną, podlega karze od 3 miesięcy do 5 lat (kodeks z 1969 r.). Ten sam przepis, ten sam typ przestępstwa, ta sama postać przestępstwa - w kodeksie z 1997 r. - kara do 8 lat pozbawienia wolności. Czy ktoś mi tutaj, na tej sali powie, że w Polsce jest mniej ludzi, którzy posiadają nielegalnie broń palną? Czy rzeczywiście możemy powiedzieć, że tak wysokie podniesienie kary spowodowało, że tego rodzaju przestępstw jest mniej? Odwrotnie, jest ich więcej. A więc co to znaczy? Jaki z tego wniosek? - Jeżeli kara jest jeszcze za niska, to możemy zrobić 12 lat, ale nie, nawet przy tym surowym dzisiejszym kodeksie nie proponuje się podwyższenia kary za tego rodzaju przestępstwa. Po prostu to zagrożenie w ogóle praktycznie nie zmienia postaci rzeczy, bo trzeba najpierw znaleźć tego, który posiada tę broń nielegalnie, potem dopiero go ukarać. A więc samo podniesienie zagrożenia praktycznie nie wpływa na zmniejszenie przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-157.14" who="#AleksanderBentkowski">Trzeci przykład, proszę państwa, wypadki drogowe, komunikacyjne. Stary kodeks z 1969 r. w art. 145 przewidywał, że za naruszenie, choćby nieumyślne, zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego, jeżeli w następstwie była śmierć, jeżeli popełniono ten czyn w stanie nietrzeźwym, można było skazać na karę do 10 lat pozbawienia wolności. Ten rzekomo liberalny Kodeks karny z 1997 r. przewidywał możliwość karania do 12 lat pozbawienia wolności, czyli o 20% podniesiono karę. I pytam, czy ktoś mi może powiedzieć, że liczba wypadków komunikacyjnych popełnionych w stanie nietrzeźwym zmniejszyła się? Czy ktoś może w ten sposób powiedzieć? - Nie. Widać z tego, że sprawcy tych przestępstw w najmniejszym stopniu nie zwracają uwagi na to, jakie jest zagrożenie karą w tym Kodeksie karnym. Ale, o dziwo, właśnie za to przestępstwo projekt rządowy proponuje mniejszą karę - wrócić do 10 lat pozbawienia wolności. Niby dlaczego? Tu się komisja nie zgodziła z propozycją rządową, utrzymując zagrożenie do 12 lat pozbawienia wolności. A więc oczywiście gdybym wiedział, że pani poseł Liszcz tak gorąco będzie przekonywała nas o rzekomym liberalizmie Kodeksu karnego, podejrzewam, że następny mówca będzie mówił to samo, co koleżanka Liszcz, od razu odsyłam do tych przykładów, które podałem, to niech powie, czy rzeczywiście te przykłady w jakikolwiek sposób wpłynęły na zmniejszenie przestępczości, mimo że dolne zagrożenie kary, bo jeżeli tu pan minister Ziobro chce podpowiadać, że chodzi o dolne zagrożenie kary, to nie, było takie same i takie same zostało utrzymane. I w dalszym ciągu proponujecie państwo za tego rodzaju przestępstwa utrzymanie tego samego zagrożenia dolnego. A więc, proszę państwa, jeżeli podacie przykłady, które wskazywałyby na to, że proste wprowadzenie surowszego zagrożenia spowoduje zmniejszenie przestępczości, to za takimi rozwiązaniami będę głosował, a przynajmniej w 10 czy 15 przypadkach proponuje się zwiększenie kary z 10 do 12 lub z 8 do 10 lat. Czy sądzicie państwo, że takie zwiększenie kary rzeczywiście wpłynie na zmniejszenie przestępczości? Podejrzewam, że ci, którzy popełniają przestępstwa, w ogóle nie będą zwracać uwagi na te nowe zmiany w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-157.15" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, trzeba zmienić Kodeks karny także i wtedy, kiedy się okaże, że sąd wymierza zbyt łagodne kary w granicach zagrożenia, jakie są za dane typy przestępstw. Już pomijam, że jest swoboda orzekania kary, że w Kodeksie karnym wręcz nie można narzucać pewnych rozwiązań, które ograniczyłyby tę swobodę w nadmierny sposób. Ale, proszę państwa, na podstawie tego rzekomo liberalnego Kodeksu karnego z 1997 r. okazało się, że w 2000 r. kary za tego samego rodzaju przestępstwa w stosunku do kar wymierzonych w latach 1997 i 1996, były znacznie surowsze, czyli opierając się na tym samym kodeksie można było karać surowiej.</u>
          <u xml:id="u-157.16" who="#AleksanderBentkowski">Proszę państwa, nie będę odnosił się do poszczególnych zmian, jakie tutaj proponujecie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#AleksanderBentkowski">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#AleksanderBentkowski">Skoro jednak wszyscy składają tutaj poprawki, to i ja pozwolę sobie je złożyć. Moje poprawki będą nieco innego rodzaju. Proponuję wprowadzić kwalifikowane formy przestępstw, które, wydaje mi się, stają się nagminne. Mianowicie to oczernianie - o czym nawet rzecznik dzisiaj mówił - ludzi za pomocą Internetu. Ogłaszanie w Internecie najróżniejszych list - fatalnych lekarzy, złych dłużników itd., oczywiście bez jakiegokolwiek tytułu, który by do tego upoważniał, a więc przestępstwo określone w art. 212 § 2. Ponadto wydaje mi się, że trzeba wprowadzić swoisty typ przestępstwa w przypadku tych burd, do jakich dochodzi na stadionach; i tutaj Policja czy prokuratura nie ma rzekomo narzędzia. Nie, tak nie jest. Żeby jednak nie było w ogóle pretekstu do mówienia, że nie ma odpowiedniego przepisu, to proponuję odpowiednie zmiany w art. 254 § 3 i 4. Propozycje zmian składam panu marszałkowi, uzupełniając te 100 poprawek, które zostały zgłoszone wcześniej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To jest jedna z najważniejszych debat w historii Sejmu tej kadencji. Rzeczywiście szkoda, że odbywa się w czasie nieobecności ministra sprawiedliwości, który jest przynajmniej formalnie odpowiedzialny za prezentację obrony stanowiska rządu w tej kwestii. Jest to moment zwrotny w polityce karnej, moment dobrego zwrotu, zwrotu zapoczątkowanego przez ministra Lecha Kaczyńskiego. To jemu należy się dziś sprawiedliwość. Jest nieobecny. Wielu parlamentarzystów atakowało jego działania w sytuacji, w której nie może się publicznie bronić. Rzeczywiście było tak, iż po roku 1989 polityka karna zdominowana została przez opcję liberalną, która zakładała radykalne odejście od surowości represji karnej. Prawdziwe triumfy święciła nie resocjalizacja, lecz ideologia resocjalizacyjna, według której kara z aktu sprawiedliwej odpłaty powinna zamienić się w środek resocjalizacyjny. Wszystko to działo się w okresie postępującego wzrostu przestępczości, osłabienia państwa i, co chyba najistotniejsze, utraty poczucia bezpieczeństwa przez samych obywateli. Momentem kluczowym było uchwalenie kodeksów karnych w roku 1997. Kodeksy te uchwalono mimo sprzeciwu opinii publicznej. Lektura dyskusji parlamentarnych sprzed 4, 5 lat jest czymś wielce pouczającym i zasmucającym zarazem. Przypomnę niektóre z głosów: Jerzy Wierchowicz uważał, iż twierdzenia o łagodności wyroków sądów mają charakter populistyczny, pan poseł Jerzy Jaskiernia nazwał uchwalenie kodeksów dziełem historycznym, chwalono kodeksy za humanitaryzm i urzeczywistnienie zaleceń Rady Europy. Na marginesie debaty znajdowały się takie problemy, jak urzeczywistnienie sprawiedliwości i ochrona bezpieczeństwa uczciwych obywateli. Wtedy przyjęto model liberalno-resocjalizacyjny w całkowitym oderwaniu od pragnienia sprawiedliwości, od kwestii gwałtownego wzrostu przestępczości, od kwestii słabości państwa i nieprzygotowania wymiaru sprawiedliwości do polityki karnej opartej na karach alternatywnych. Kodeksy przyniosły liczne złagodzenia sankcji karnych za poszczególne typy przestępstw, co gorsze, odebrały prawu karnemu tradycyjną funkcję strażnika ładu społecznego. Z perspektywy resocjalizacyjnej wynikała preferencja dla kar wolnościowych, tzn. innych niż kara pozbawienia wolności, szerokie stosowanie warunkowego umorzenia postępowania karnego, nadzwyczajnego złagodzenia i warunkowego zawieszenia kary oraz warunkowego zwolnienia z jej odbywania. Z resocjalizacyjnego punktu widzenia negatywnie oceniano długoterminowe kary pozbawienia wolności oraz dożywocie, które, jak napisał jeden z twórców kodeksu w komentarzu, powoduje negatywne zakłócenia osobowości sprawców w wieku lat 20 i zbliżonym.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Jeszcze w roku 1998, o czym mówiła pani posłanka Teresa Liszcz, była szansa na istotną korektę ustawodawstwa karnego. Część posłów prawicy proponowała odroczenie wejścia w życie kodeksów, tak by można było podjąć pracę nad ich zmianą. Niestety, siły parlamentarne - wydruki poselskie istnieją, są publiczne - głównie ze strony Sojuszu Lewicy Demokratycznej, PSL i Unii Wolności doprowadziły do wejścia w życie liberalnych uregulowań od 1 września roku 1998.</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Obóz liberalnej polityki karnej bronił kodeksu wbrew rzeczywistości, wbrew analizom instytutu wymiaru sprawiedliwości. To do tych analiz odsyłam pana przewodniczącego Aleksandra Bentkowskiego, bo one stwierdzały, że złagodzenie sankcji karnych pociąga za sobą złagodzenie orzecznictwa sądów, wbrew prawnikom praktykom, którzy obok kwestii aksjologicznych podnosili mnóstwo niefunkcjonalności kodeksu, szczególnie Kodeksu postępowania karnego, i wreszcie wbrew oczekiwaniom społeczeństwa. Krytycy kodeksów byli odsądzani od czci i wiary, też mówiła o tym pani posłanka Teresa Liszcz. Pomawiano ich o hołdowanie populizmowi, a nawet o działalność antyeuropejską. Jednak po czasie okazało się, że racje przeciwników liberalnej polityki karnej warte były wysłuchania. Społeczna krytyka kodeksów i pobłażliwość dla przestępców dała możliwość powrotu do prawdziwej zmiany, do polityki zorientowanej na bezpieczeństwo obywateli.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Wielka w tym rola tych naukowców, którzy gotowi byli iść pod prąd opinii środowiska prawniczego, Władysława Mąciora, Janusza Kochanowskiego, pani profesor Krystyny Daszkiewicz, a także tych stowarzyszeń społecznych, które w swojej działalności statutowej poświęciły się obronie ofiar dokonywanych przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-161.4" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Jednakowoż odejście od liberalnej polityki karnej, przywrócenie prawu karnemu tradycyjnej i oczekiwanej przez społeczeństwo roli jest dziełem Lecha Kaczyńskiego. Dziś dane nam jest skończyć prace tego polityka, który jako pierwszy minister sprawiedliwości w historii III Rzeczypospolitej podjął skuteczną walkę z przestępczością i podjął się dzieła zreorientowania polityki karnej. Nie ma go dziś na sali, nie może się bronić, wypada więc powiedzieć, że nadrobił stracony czas. Potrafił w ciągu kilku miesięcy zrobić to, czego nie zrobiono przez wiele lat - potrafił w ciągu kilku miesięcy przygotować nowelizację usuwającą podstawowe wady ustawodawstwa karnego. Dziś kończymy prace nad nowelizacją, która przywraca prawu karnemu funkcję strażnika sprawiedliwości i bezpieczeństwa obywateli. Dziś wraca sprawiedliwe prawo chroniące uczciwego obywatela przed przestępcą. I to właśnie część ogólna Kodeksu karnego, zmiany dokonane w części ogólnej, dziś tak gwałtownie oprotestowywane przez SLD, zasługują na największe poparcie. To one zakładają, iż prawo karne ma honorować interesy pokrzywdzonego i zadośćuczynić społecznemu poczuciu sprawiedliwości. To z tego źródła wynikają zmiany w zakresie dyrektyw sądowego wymiaru kary. To jest powód do ograniczenia możliwości stosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary, warunkowego przedterminowego zwolnienia. To w tych zmianach zaostrza się sankcje karne za przestępstwa popełnione w warunkach recydywy. To tam widnieje zmiana dotycząca obligatoryjnego orzeczenia grzywny obok kary pozbawienia wolności w przypadku sprawcy działającego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. To tam wreszcie rozszerza się zakres tych przestępstw, za które nieletni mogą odpowiadać tak jak dorośli.</u>
          <u xml:id="u-161.5" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Dziś wraca sprawiedliwe prawo i apeluję do wszystkich sił politycznych o to, by poprzeć kodeksy, poprzeć nowelizację w wersji przedłożonej przez komisje. To jest moment prawdziwego wyboru.</u>
          <u xml:id="u-161.6" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Obserwuję w czasie tej debaty pewien rodzaj cynizmu. Wtedy kiedy minister sprawiedliwości Lech Kaczyński sprawował funkcję, ze względu na jego popularność niewiele sił politycznych miało odwagę przeciwstawić się zmianom. Dziś debata toczy się za sprawą proceduralnych manipulacji poza czasem antenowym. Dziś można powiedzieć prawdę: panowie występujecie przeciwko tym zmianom. To jest moment prawdziwego wyboru - za prawem, za sprawiedliwością, czy za utrzymaniem chorego modelu polityki karnej. Czy surowe prawo okaże się silnym orężem w walce z przestępczością, to zależy od tych, którzy egzekwują praworządność. Niemniej jednak tylko sprawiedliwe prawo może być dobrym instrumentem w walce z przestępczością, w walce o bezpieczeństwo obywateli. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-161.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#StanisławZając">Panie pośle, chciałbym tylko pana poinformować, że ta debata miała się zacząć o godz. 12.30, a więc w czasie oglądalności telewizyjnej. Padło stwierdzenie, że to manipulacja, w związku z tym zmuszony jestem to przekazać.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Arkuszewskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#WojciechArkuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam poczucie, że uczestniczę na tej sali w kolejnej dyskusji, która się przetacza przez różne gremia, prasę, także tę salę już po raz któryś z rzędu.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#WojciechArkuszewski">Jeżeli pan marszałek pozwoli, zacznę od ogólnej uwagi. Parę miesięcy temu jechałem samochodem jedną z głównych ulic Warszawy i przed nami jechał mercedes, który wyraźnie blokował ruch pozostałych. Kierowca, z którym jechałem, przeklinał, mówił: czemu on tak wolno jedzie? Otóż to był jedyny samochód na ulicy, który jechał zgodnie z przepisami ruchu drogowego, bo wszyscy pozostali jechali dużo szybciej. Podstawowym problemem jest to, jak się ma prawo do rzeczywistości. Jeżeli go wszyscy nie przestrzegają, a tak jest na ulicach, przynajmniej jeżeli chodzi o ograniczenie prędkości, to ten związek jest luźny. Myślę, że podstawowy podtekst tego sporu, który się toczy o wysokość kar w polskim prawie, polega na tym, co naprawdę jest orzekane i kiedy przestępcy czy ludzie osadzeni w więzieniach wychodzą z nich. W skrócie ta dyskusja jest określana tak: zwiększyć karalność i zaostrzyć przepisy. Rzeczywiście taka jest rola Wysokiej Izby, która zajmuje się budowaniem prawa, a jego egzekucją zajmują się na ogół inne instytucje w państwie. Pytanie polega na tym, w jaki sposób możemy doprowadzić do egzekucji prawa w Polsce, w szczególności prawa karnego.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#WojciechArkuszewski">Druga uwaga jest następująca. Gdybyśmy byli takim krajem jak Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Dania czy Holandia, w którym jest ustabilizowane społeczeństwo, ustabilizowany ustrój państwa i ustabilizowany ustrój prawny od kilkudziesięciu czy czasami kilkuset lat, to wtedy część regulacji jest zawarta w prawie pisanym, a część to są normy, które nie są nigdzie zapisane, ale są powszechnie znane i w dużym stopniu przestrzegane, i wtedy możemy mieć ustawy w dużym stopniu zderegulowane, ponieważ część przepisów, które nie są zapisane, jest powszechnie znana tym, którzy ich przestrzegają, a także tym, którzy ich nie przestrzegają. My jesteśmy w kraju, w którym pewien ład polityczny, gospodarczy i społeczny jest budowany w krótkim czasie i nasze prawo z natury rzeczy pełni inną funkcję niż prawo w krajach Europy Zachodniej. Spór o to toczył się w trakcie debaty o ustawach dotyczących działalności związków zawodowych, które to przepisy są bardzo mocno przeregulowane. Taki sam spór się toczył w trakcie dyskusji o tym, jakie powinno być prawo dotyczące papierów wartościowych. W niektórych krajach giełda nie miała w ogóle nadzoru, a w Polsce nadzór jest przeregulowany, dlatego że nie ma pewnego obyczaju, nie ma pewnych norm, nie ma pewnych zasad. Jest pytanie, jak ta sytuacja ma być przeniesiona do takiej bardzo drażliwej dla ludzi sfery jak polityka karna. Na to się oczywiście nakłada druga sprawa, kampania wyborcza, która powoduje, że wypowiedzi są bardziej emocjonalne i gwałtowniejsze. A na to się nakłada jeszcze to, że ludzie się naprawdę boją, bo został zburzony pewien tradycyjny ład, w którym żyli. Żyją w świecie, który słabo rozumieją, i oczekują szybkich i gwałtownych działań, które ten świat wyjaśnią, uproszczą, tak by stał się on powtórnie zrozumiały. Być może takich działań nie ma. To jest oczywiście trudna odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#WojciechArkuszewski">Wreszcie jest tak, że więcej wolności to i większe możliwości działania. To oznacza wolność dla przedsiębiorczych, ale także wolność dla przestępców. Otwierają się nowe pola dla nowych przedsiębiorstw. To wszystko prawda.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#WojciechArkuszewski">I wreszcie czwarta uwaga, być może ostatnia. Wydaje mi się, że ten nowy ład, w którym ludzie uczą się żyć, a który słabo rozumieją, jest odbierany jako z gruntu niesprawiedliwy. Bardzo wiele sporów, które się toczyły w ciągu ostatnich lat w tej Izbie, dotyczyło zaspokojenia łaknienia sprawiedliwości. Spór o lustrację, spór o dekomunizację, spór o uwłaszczenie, spór o reprywatyzację wynikał ze zgłaszania, na ogół przez prawicę, różnych projektów przywrócenia sprawiedliwości w istniejącym świecie. Być może duża ich część była trudna do zrealizowania. Być może niektóre z nich były nierealne. Ale była to odpowiedź na pewne oczekiwania. Spór o karalność, który się toczy w tej sali w tej chwili, jest także sporem o to, jakie powinno być prawo, by było sprawiedliwe i przywróciło pewien ład. To jest ten kontekst, o którym rozmawiamy. Według Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego powinniśmy robić to, co robimy, opierając się na takich zasadach: Po pierwsze, na pewno trzeba przyspieszyć, uprościć procedurę. Mam wrażenie, że w tej sprawie wszyscy na tej sali są zgodni, ta sprawa nie budzi kontrowersji. Po drugie, są przestępstwa szczególnie obrzydliwe, typu: zabójstwa, gwałty, porwania, które powinny być karane zdecydowanie surowiej niż inne. Kiedy mówimy o surowym prawie, to mówimy w istocie rzeczy o przestępstwach wobec innych ludzi. Po trzecie, należy unikać sadzania do więzień ludzi, którzy tam się znajdą przypadkiem i w nich się zdemoralizują, takich którzy naruszyli prawo przypadkiem lub przez infantylizm czy z jakichś innych przypadkowych powodów. W takich sytuacjach należy szukać innych rozwiązań i postępować w oparciu o nie. Będziemy popierali w trakcie tej debaty propozycję przywrócenia mediacji, bo jest to nowe rozwiązanie, które daje szansę rozwiązania w formie pewnej ugody niektórych konfliktów. To jest eksperyment i nie należy go przerywać, należy go kontynuować. Początkowe doświadczenia są dość obiecujące. Będziemy popierali wniosek w sprawie wprowadzenia kontroli ułaskawień udzielanych przez prezydenta, bo spór, który się toczył w tej sprawie parę miesięcy temu na łamach prasy, był dość kompromitujący. Okazało się, że tak niewinna działalność jak ułaskawianie może budzić tak gwałtowne emocje i rodzić tak poważne podejrzenia. Będziemy popierali przywrócenie zapisu o kradzieży zuchwałej, o czym mówił też pan poseł Aleksander Bentkowski. Będziemy popierali także zaostrzenie kar wobec recydywistów, wielokrotnych recydywistów. Wreszcie będziemy popierali propozycję łagodniejszego niż dotychczas traktowania przypadków przekroczenia granicy obrony koniecznej. Wobec innych bardziej szczegółowych i bardziej technicznych wniosków mniejszości i poprawek ustosunkujemy się w trakcie głosowania. Zasadniczo popieramy tę nowelizacją, chociaż nie bez pewnej obawy. Ta obawa jest związana z trybem pracy nad projektem. Wszelkiego typu kodeksy są bardzo wrażliwe na technikę legislacyjną. Jeżeli prawo jest złej jakości, to może to mieć bardzo poważne negatywne konsekwencje. Tryb pracy, o którym mówili członkowie komisji kodyfikacyjnej, liczba wprowadzonych poprawek, zmontowanie tego z kilku projektów - to wszystko rodzi poważne obawy co do spójności tego projektu i co do możliwości jednolitej wykładni tego, co powstanie w wyniku tej nowelizacji. Zdając sobie z tego sprawę, popieramy jednak ten projekt. Dziękuję za uwagę, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich pana Andrzeja Zolla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#AndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prawo karne jest to zespół norm, które z wielu względów interesować muszą w stopniu szczególnym rzecznika praw obywatelskich. Prawo karne jest bowiem tą dziedziną prawa, która mając chronić obywateli, społeczeństwo i państwo przed zagrożeniami, których źródłem jest bezprawne, przestępcze zachowanie drugiego człowieka, w sposób najbardziej intensywny ingeruje w sferę wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#AndrzejZoll">Obowiązkiem rzecznika jest czuwanie nad tym, aby władza publiczna w należytym stopniu zabezpieczała obywatelowi jego bezpieczeństwo przed naruszeniem wolności praw człowieka już nie tylko ze strony władzy publicznej, ale ze strony innych osób. Nie jest więc z punktu widzenia piastowanego przeze mnie urzędu obojętne, czy polityka karna, jaką prowadzą władze publiczne, jest polityką skutecznie zwalczającą przestępczość.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#AndrzejZoll">Rzecznik praw obywatelskich musi czuwać także nad tym, aby ustalane normy zabezpieczały w dostatecznym stopniu bezpieczeństwo obywateli przed nieuzasadnionym pociągnięciem do odpowiedzialności karnej. Chodzi więc o to, aby prawo karne w dostatecznym stopniu wypełniało, obok funkcji ochronnej w odniesieniu do dóbr mających wartość społeczną, funkcję gwarancyjną zabezpieczającą, aby obywatel, który przestrzegał prawa, nie został uznany za przestępcę.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#AndrzejZoll">W końcu obowiązkiem rzecznika praw obywatelskich jest czuwanie nad tym, aby w wyniku procesu karnego zabezpieczony został interes pokrzywdzonego, a także aby osoby wykonujące karę były traktowane zgodnie z prawem, a w szczególności, by w trakcie wykonywania kary nie doszło do naruszenia ich godności.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#AndrzejZoll">Muszę powiedzieć, że w ostatnim roku miały miejsce fakty, które wymagają ode mnie jako rzecznika praw obywatelskich wyrażenia najwyższego zaniepokojenia, i to w związku z wszystkimi wymienionymi aspektami dotyczącymi prawa karnego jako obiektu zainteresowań rzecznika. Jest sprawą bezsporną, że Polacy czują się zagrożeni wzrostem przestępczości. Poczucie zagrożenia, obojętne, czy w pełni, obiektywnie rzecz biorąc, uzasadnione, stanowi stan wymagający ingerencji ze strony władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#AndrzejZoll">Obowiązkiem władzy jest zwalczanie przestępczości i takie jej ograniczenie, aby obywatele mogli czuć się we własnych domach, na ulicy, w środkach komunikacji publicznej bezpieczni. Żeby podjąć z przestępczością skuteczną walkę, trzeba, po pierwsze, bardzo dobrze rozpoznać stan przestępczości, jej źródła, dynamikę, a więc postawić właściwą diagnozę, a także dobrać optymalne środki do jej zwalczania.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#AndrzejZoll">Jest faktem bezspornym, że po 1989 r. zmienił się zasadniczo obraz przestępczości w Polsce i to zasadniczo na niekorzyść. Jeżeli w 1989 r. stwierdzono popełnienie 547 tys. przestępstw, to jest 1442 przestępstwa na 100 tys. mieszkańców, to w roku 1990 stwierdzono przestępstw 883 tys., tj. 2317 na 100 tys. mieszkańców. Był to wzrost o ponad 61%. Jest jednak rzeczą charakterystyczną, że ten skokowy wzrost stwierdzonej przestępczości był jednorazowy. Od 1990 r. nie notujemy już tak dynamicznego wzrostu. Ustalenie wzrostu przestępczości nie daje jeszcze odpowiedzi na pytanie, czy Polska jest krajem bezpiecznym, czy też przestępczość wyrwała się spod kontroli i stanowi poważne zagrożenie dla społeczeństwa. W porównaniu z innymi państwami z naszego kręgu kulturowego Polska nie rysuje się jako państwo zagrożone niekontrolowaną przestępczością.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#AndrzejZoll">Wzrost liczby popełnianych przestępstw od 1990 r. jest zrozumiały. W systemie totalitarnym kontrola państwa policyjnego nad społeczeństwem musiała ograniczać możliwość także działań kryminalnych. Demokratyzacja życia, ochrona swobód obywatelskich, ograniczenie kompetencji organów ścigania, w szczególności w zakresie ingerencji w sferę wolności i praw obywateli, i zasadnicze zmiany w strukturze tych organów, otwarcie granic, a także wzrost dostępności do dóbr konsumpcyjnych stanowią wystarczające wyjaśnienie tego zjawiska. Wzrost przestępczości jest ceną, którą trzeba zapłacić za zmianę ustroju. Żaden kodeks karny nie jest w stanie temu zapobiec, chyba że chce się powrócić do czasu totalnego zniewolenia społeczeństwa. Musi niepokoić to, że coraz częściej w wyniku wytwarzanej atmosfery zagrożenia godzimy się na ograniczanie naszej wolności. W ostatnim czasie do naszego porządku prawnego wprowadzono przepisy analogiczne do tych rozwiązań, z którymi kategorycznie walczyliśmy, dążąc do demokratyzacji ustroju państwa, mówiłem już o tym dzisiaj. Proponowane zmiany w Kodeksie karnym wpisują się w tę tendencję. Nowela Kodeksu karnego przywraca w zasadniczej części rozwiązania Kodeksu karnego z 1969 r., a nawet, jeżeli chodzi o stopień surowości rozwiązań i osłabienie gwarancji, idzie znacznie dalej.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#AndrzejZoll">Po 1989 r. radykalnej zmianie, pomimo obowiązywania ustawodawstwa karnego w zasadzie w niezmienionej formie, uległa polityka karna wyrażająca się w orzecznictwie sądowym. W stosunkowo krótkim czasie doprowadzono do zmniejszenia o przeszło połowę liczby osób pozbawionych wolności. Nastąpiło więc zderzenie dwóch zjawisk: wzrostu przestępczości i zliberalizowania polityki karnej. Ta zbieżność czasowa została przez wielu potraktowana jako zbieżność przyczynowa. Za główny, jeśli nie jedyny, powód wzrostu przestępczości uznawano rzekomo liberalną politykę sądów, potwierdzoną następnie wejściem w życie także uznanego za liberalny Kodeksu karnego. Diagnoza ta jest oczywiście nietrafna. Liberalizacja polityki nastąpiła w stosunku do nadzwyczaj restrykcyjnej polityki karnej w latach 80. Obowiązujący Kodeks karny można nazwać liberalnym, ale tylko w porównaniu z kodeksami państw totalitarnych. W porównaniu z kodeksami państw demokratycznych już wcale liberalny nie jest. Wprowadzenie nowego Kodeksu karnego nie wpłynęło na politykę karną w sposób istotny. Można nawet powiedzieć, że w stosunku do najpoważniejszych przestępstw to właśnie nowy Kodeks karny wprowadził znaczne zaostrzenie odpowiedzialności. Na gruncie tego Kodeksu karnego zapadają najcięższe wyroki dożywotniego pozbawienia wolności i 25 lat pozbawienia wolności. Na gruncie tego Kodeksu karnego mógł były minister sprawiedliwości prowadzić politykę karną powodującą wzrost liczby osób pozbawionych wolności z 56 tys. do 79 tys. Twierdzenie o liberalnym Kodeksie karnym jest po prostu nieprawdziwe. Nie mnie oceniać motywy, dla których ta wprowadzająca w błąd opinię publiczną ocena była i jest nadal rozpowszechniana.</u>
          <u xml:id="u-165.9" who="#AndrzejZoll">Kodeks karny obowiązujący dzisiaj jest wystarczającym ustawowym narzędziem do prowadzenia skutecznej walki z przestępczością. Jest on jednym z bardziej surowych kodeksów współcześnie obowiązujących w Europie. Nie jest oczywiście kodeksem idealnym. Jest wiele przepisów wymagających korekty, także niektóre sankcje przewidziane w tym kodeksie wymagają zaostrzenia. Wymaga to jednak spokojnej dyskusji, a nie politycznego nacisku stosowanego przez niektórych, na szczęście w większości już byłych, wysokich funkcjonariuszy Ministerstwa Sprawiedliwości. Nie sposób pominąć faktu, że projektowana nowelizacja tworzona była w niesprzyjającej atmosferze końca kadencji parlamentu. Nie została dostatecznie obudowane dyskusją obywatelską i środowisk naukowych. Już mówiłem o tym, że nie miała możliwości wypowiedzenia się w tej sprawie Rada Legislacyjna. Tekstu projektu nie otrzymał oficjalnie również rzecznik praw obywatelskich, co było naruszeniem - delikatnie mówiąc - pewnych obyczajów.</u>
          <u xml:id="u-165.10" who="#AndrzejZoll">Propozycje zmian dotyczące tak zasadniczych założeń dla prawa karnego, jak np. problem winy, zostały przedłożone na jednym z ostatnich posiedzeń podkomisji i przyjęte bez żadnej merytorycznej dyskusji. Nie chcę wchodzić w szczegóły, ale jako profesor prawa karnego muszę stwierdzić, że legislacyjny poziom proponowanych zmian w Kodeksie karnym świadczy jak najgorzej o profesjonalizmie osób przygotowujących projekt. Propozycja wykreślenia przepisu wyrażającego podstawową dla prawa karnego zasadę: nie ma przestępstwa bez winy, cofnie nasze prawo karne w poprzednią epokę. Z całą odpowiedzialnością stwierdzam, że jeżeli ma dojść do zmiany tego Kodeksu karnego w proponowanej w sprawozdaniu komisji formie, to dla poziomu naszego prawa karnego znacznie lepszym rozwiązaniem byłoby przywrócenie Kodeksu karnego z 1969 r., bo był to chociaż akt spójny.</u>
          <u xml:id="u-165.11" who="#AndrzejZoll">Nie jest prawdą, że proponowane w projekcie nowelizacji Kodeksu karnego zmiany mają przede wszystkim umożliwić skuteczną walkę z najpoważniejszymi przestępstwami. Jak już powiedziałem, obowiązujący Kodeks karny taką skuteczną walkę umożliwiał, przewidując w zasadzie we wszystkich wypadkach najgroźniejszych przestępstw bardzo wysokie górne zagrożenia. Nowelizacja charakteryzuje się jednak czymś zupełnie innym. Charakteryzuje się drastycznym zaostrzeniem sankcji w stosunku do średniej i drobnej przestępczości. Podstawowym bowiem kierunkiem zmian jest podwyższenie dolnych granic ustawowego zagrożenia i ograniczenie możliwości orzekania kar nieizolacyjnych. Jest to również wyraz dążenia do ograniczenia zakresu uznania sędziowskiego przy wymiarze kar. Sędzia po uchwaleniu nowelizacji stanie często przed problemem konieczności orzekania kary, której nie będzie uznawał za sprawiedliwą. Powstaje w ogóle pytanie, czy tak drastyczne ograniczenie uznania sędziowskiego nie stanowi, wbrew konstytucyjnej zasadzie podziału władzy, zawłaszczenia przez władzę ustawodawczą tego zakresu władzy, który przynależy wyłącznie władzy sądowniczej.</u>
          <u xml:id="u-165.12" who="#AndrzejZoll">Przygotowana nowelizacja jest wyrazem przekonania, że tylko kara pozbawienia wolności, i to bez warunkowego zawieszenia, może być karą sprawiedliwą. Wielokrotnie byłe kierownictwo Ministerstwa Sprawiedliwości dawało wyraz niechęci do stosowania kar nieizolacyjnych, a w szczególności do stosowania środków probacyjnych. Traktowanie kary jedynie w kategoriach odpłaty za wyrządzone zło jest podejściem dawno odrzuconym przez współczesne prawo karne. Kara zawsze, ze swej istoty, jest odpłatą, ale jej funkcja nie może być sprowadzona do wyrównania zła, kara nie może być zwrócona tylko do przeszłości. Stosowanie kar musi uwzględniać także przyszłość. Kara ma być także, obok elementu odpłaty, sensownie stosowanym instrumentem walki z przestępczością. Obowiązujący kodeks nie może być skutecznym instrumentem walki ze średnią i drobną przestępczością bez uruchomienia założonych w nim środków karnych o charakterze probacyjnym. Nie można mówić o probacji, jeżeli jeden kurator przypada na 100 i więcej podopiecznych. Nie można mówić o skutecznym zwalczaniu drobnej przestępczości, jeżeli nie dopilnuje się właściwego wykonywania kary ograniczenia wolności. Według programu byłego ministra sprawiedliwości walka z przestępczością polega na orzekaniu jak najczęściej kary pozbawienia wolności i możliwie na jak najdłuższe okresy. Tylko mamy z realizacją tego wyraźnie narysowanego programu mały problem. Nie mamy więzień. Polityka prowadzona przez poprzedniego ministra sprawiedliwości doprowadziła do przekroczenia o kilkanaście tysięcy, a więc nie o 5%, jak tu była mowa, tylko o 20% normatywnego stanu zaludnienia w zakładach karnych. Ok. 30 tys. osób oczekuje na wykonanie prawomocnie orzeczonej kary pozbawienia wolności. Czyli gdyby tylko utrzymać dzisiejszą politykę karną prowadzoną na gruncie obowiązującego Kodeksu karnego, to potrzebujemy dodatkowych miejsc dla ok. 30–40 tys. osób. Proszę wziąć pod uwagę, że budowane w Polsce jedyne nowe więzienie dla 600 osób ma kosztować ponad 80 mln zł. Nawet jeżeli będziemy adaptować na potrzeby więziennictwa zwalniane przez wojsko koszary, to i tak koszty utworzenia tylu dodatkowych miejsc nie są do wytrzymania przez budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-165.13" who="#AndrzejZoll">Wprowadzenie zaostrzonego Kodeksu karnego, zakładającego znacznie częstsze orzekanie kary pozbawienia wolności, doprowadzi - według szacunku wybitnego znawcy spraw więziennictwa profesora Teodora Szymanowskiego - w krótkim czasie do konieczności umieszczenia w zakładach karnych ok. 150 tys. osób. Umieszczenie takiej liczby osób powoduje nie tylko koszty inwestycyjne, ale także koszty bieżącego utrzymania. Polski na taką politykę karną po prostu nie stać. Przy 150 tys. osób zatrzymanych bylibyśmy znowu na czele państw, w których na 100 tys. mieszkańców jest najwięcej osób pozbawionych wolności. Już dzisiaj ze 190 osobami pozbawionymi wolności na 100 tys. mieszkańców zajmujemy jedno z czołowych miejsc, dokładnie trzecie miejsce w Europie.</u>
          <u xml:id="u-165.14" who="#AndrzejZoll">Żeby prowadzona przez byłego ministra sprawiedliwości polityka karna mogła być skuteczna w zwalczaniu przestępczości, trzeba byłoby do przedstawionych źródeł wydatków dodać niebagatelne koszty działań resocjalizacyjnych w zakładach karnych. Inaczej samo zamykanie w więzieniach prowadzi do pogłębienia procesu demoralizacji i oznaczać będzie nie ograniczenie przestępczości, ale jej wręcz erupcję w postaci znacznie zwiększonej recydywy. Już dzisiejsze warunki odbywania kary pozbawienia wolności w coraz większym stopniu zaprzeczają godności człowieka. Przyjęta przez byłego ministra sprawiedliwości polityka karna, której ukoronowaniem ma być przedłożony Wysokiej Izbie projekt nowelizacji m.in. Kodeksu karnego, nie prowadzi do zmniejszenia przestępczości, ale wręcz odwrotnie, w ciągu kilku lat doprowadzi do jej znacznego zwiększenia i wzrostu zagrożenia przestępczością, i tym samym do jeszcze dalej idącej zgody obywateli na ograniczanie ich podstawowych wolności i praw. Pytam się, czy o to chodzi?</u>
          <u xml:id="u-165.15" who="#AndrzejZoll">Jest sprawą oczywistą, że kara pozbawienia wolności, i to często wieloletniego, a nawet dożywotniego, jest niezbędna w stosunku do niebezpiecznych, zdemoralizowanych sprawców przestępstw. Jest natomiast niewłaściwą reakcją karną wobec sprawcy niezdemoralizowanego, którego czyn miał raczej charakter przypadkowy. Wobec takich sprawców zastosowanie kary pozbawienia wolności prowadzić będzie do ich demoralizacji. Sprawców takich należy karać, także surowo, ale karami nieizolacyjnymi lub ewentualnie kombinacją krótkotrwałego pozbawienia wolności z probacją. Wobec takich sprawców należy stosować przewidziane w obowiązującym kodeksie środki probacyjne. Zamiast wydawać miliardy złotych na budowę i utrzymywanie więzień, należy rozbudować służby kuratorskie, ośrodki adaptacyjne, stworzyć system przeciwdziałania demoralizacji, szczególnie nieletnich i młodocianych. Trzeba powiedzieć, że te kierunki działania nie były w ogóle brane pod uwagę przez dawne kierownictwo Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-165.16" who="#AndrzejZoll">Były minister sprawiedliwości i jego współpracownicy wielokrotnie wyrażali troskę o pokrzywdzonego. Troska ta znalazła werbalny wyraz w proponowanych przepisach. W rzeczywistości proponowane zmiany działać będą na niekorzyść pokrzywdzonego przestępstwem, w szczególności przestępstwem przeciwko własności. Pozbawienie sprawcy wolności oznacza najczęściej w zakładzie karnym jego bezczynność. Jedynie kilkanaście procent więźniów pracuje zarobkowo. Czy nie jest korzystniejsze dla pokrzywdzonego, aby sprawca przestępstwa wykonywał pracę, pozostając na wolności, i wyrównał szkodę wyrządzoną przestępstwem, pod rygorem wykonania kary pozbawienia wolności? Jak wytłumaczyć, Wysoki Sejmie, troskę o pokrzywdzonego z jednoczesną rezygnacją z instytucji mediacji, co zresztą jest jawnie sprzeczne z tendencjami w prawie europejskim? Ramowa decyzja Rady Unii Europejskiej z dnia 15 marca 2001 r. dotycząca sytuacji ofiar w postępowaniu karnym w art. 10 nakazuje utworzenie instytucji mediacji. Jak wyjaśnić rezygnację z mediacji z dążeniem do usprawnienia postępowania karnego i odciążenia sądów?</u>
          <u xml:id="u-165.17" who="#AndrzejZoll">Wysoki Sejmie! Bardzo łatwo jest uchwalić zaostrzony Kodeks karny. Można nawet zyskać poklask wprowadzonej w błąd opinii publicznej. Roztropność Wysokiej Izby objawi się jednak w tym, że spojrzy na konsekwencje takiej decyzji w przyszłości; konsekwencje społeczne i materialne, a przede wszystkim na to, czy rzeczywiście decyzja taka doprowadzi do zmniejszenia przestępności. Gorąco apeluję o tę roztropność i niepoddanie się łatwym, ale tylko pozornym argumentom osób, które, mam nadzieję, kierują się tylko błędnymi przesłankami, a nie rachunkiem politycznym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-165.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Lewandowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#BogdanLewandowski">Eks-minister kultury i dziedzictwa narodowego pan poseł Kazimierz Michał Ujazdowski zdaje się wciąż oddychać atmosferą ministerstwa i tu postanowił przedstawić nam jakby nową wersję głośnego kiedyś filmu „Prawo i pięść”; głośnego zwłaszcza z powodu świetnej roli Gustawa Holoubka i niezapomnianej ballady Komedy. Ale to są już inne czasy i sam huk, same okrzyki nie wystarczą. Trzeba używać argumentów. Jeżeli chce się dokonać nowelizacji Kodeksu karnego, to należy się do tego dobrze przygotować. Trzeba mieć pewną wizję, co się chce uczynić, a nie zredukować kodeks do instrumentu politycznego. Tak, instrumentu politycznego, bo pewnej platformy, która miała wynieść do góry braci Kaczyńskich. I myślę, że jest to pewnym symbolem, że takie pogardliwe podejście do prawa jest widoczne nawet na tej sali. Bo otóż widzimy, że w ławach poselskich zasiada również były wiceminister, pan Ziobro. Nie jest posłem, nie wolno czynić takich rzeczy, a jednak decyduje się na taki krok; właśnie, bo on również chce wziąć udział w tym filmie „Prawo i pięść”.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#BogdanLewandowski">Przed chwilą usłyszeliśmy wystąpienie rzecznika praw obywatelskich, pana prof. Zolla. Trzeba powiedzieć, że ten głos przede wszystkim profesora prawa karnego koresponduje z głosami wszystkich znakomitości, jeśli chodzi o prawo karne; to również powinniśmy sobie z tej trybuny powiedzieć. Chciałbym przedstawić opinię o projekcie nowelizacji Kodeksu karnego, którą sformułował prof. Andrzej Marek, kierownik Katedry Prawa Karnego i Kryminologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Otóż ten wybitny polski karnista napisał: „Zawarty w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach projekt zmiany Kodeksu karnego jest znacznie poprawiony i ucywilizowany w stosunku do rządowego projektu z lutego 2001 r., który budził zasadnicze zastrzeżenia teoretyków i praktyków prawa karnego. Projekt rządowy raził dążeniem do narzucenia schematu represyjności, na co zwracałem uwagę w krytycznej opinii przekazanej ówczesnemu ministrowi sprawiedliwości Lechowi Kaczyńskiemu na etapie powstawania tego projektu”. Zwracam uwagę szanownych państwa, że chodzi o etap powstawania projektu. I dalej profesor pisze: „Obawiam się, że argumenty wysunięte w tej opinii przeciwko filozofii totalnej represji cofającej prawo karne Rzeczypospolitej z drogi dostosowania do standardów obowiązujących w prawie karnym państw Unii Europejskiej zostały nie tylko pominięte, ale i przemilczane”.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#BogdanLewandowski">I tak jest rzeczywiście. Otóż podczas prac podkomisji prosiłem właśnie o tę opinię, którą sformułował prof. Marek, nie doczekałem się na nią. Być może to wpłynęłoby na stanowisko osób, które brały udział w pracach podkomisji, ale cóż można mówić o pracach podkomisji, jeżeli praktycznie niemal codziennie zmieniało się stanowisko rządu. Przewodniczący podkomisji pan poseł Bentkowski pamięta sytuację, w której pani prokurator Mik oświadczyła, że propozycje rządu, takie i takie artykuły są już nieaktualne. Po tym, gdy mieliśmy nocą się z nimi zapoznać - no bo kiedy - następnego dnia rano powiedziała, że te też już są nieaktualne. O czym to więc świadczy? Czy w taki sposób powstaje kodeks? Proszę państwa, to jest sytuacja, która - muszę powiedzieć - mnie zdumiała, dotychczas w całej swojej praktyce parlamentarnej nie miałem takiego przypadku powstawania tak ważnego aktu prawnego, jakim jest Kodeks karny. Dlatego dzisiaj pytam, chociaż zdaję sobie sprawę z trudności, bo to nie ta persona, nastąpiły tu pewne zmiany, dlaczego opinia prof. Marka nie została przekazana zarówno członkom podkomisji, jak i całej Komisji Nadzwyczajnej do spraw kodyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#BogdanLewandowski">Również pan poseł Kazimierz Michał Ujazdowski w sposób skandaliczny - trzeba powiedzieć - wystąpił wobec wcześniejszego głosu posła Grzegorza Kurczuka przemawiającego w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Poseł Kurczuk wyraźnie powiedział, że klub SLD, tak jak zresztą jest to przyjęte w programie, opowiada się za zaostrzeniem represji karnej wobec sprawców szczególnie brutalnych przestępstw, w tym zabójstw, umyślnych uszkodzeń ciała oraz bójek i pobić, których następstwem jest śmierć człowieka, zgwałceń i rozbojów, ale przecież nie należy tego mieszać z przestępstwami i występkami. Nie w tym rzecz, musi być zachowana określona hierarchia, w której rzeczywiście przestępstwa, które wymieniłem, zostaną objęte wyższą represją, ale nie będziemy przecież mogli godzić się - również w świetle chociażby wystąpienia pana rzecznika Zolla - z takimi działaniami, które doprowadziłyby praktycznie do paraliżu polskiego więziennictwa. Pan rzecznik powołał się na opinię prof. Szymanowskiego, że to byłoby 150 tys. nowych więźniów, gdyby w całości przyjąć te rozwiązania. Ale słyszałem również inną opinię, mianowicie, że to może być nawet 300 tys. osób, zresztą trudno w tej chwili dokładnie to przeliczyć. Sprawa dotyczy w każdym razie, z jednej strony, problemów wiążących się z całą polityką karną czy właściwie w pewnym sensie z próbą powrotu do mrocznych czasów Średniowiecza, z drugiej zaś, o czym nigdy nie można zapominać, jest to kwestia kosztów, zwłaszcza w świetle tragicznej przecież sytuacji finansów publicznych. Nie można godzić się na jakiś kolejny eksperyment, o którym nie wiadomo, dokąd nas zaprowadzi.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#BogdanLewandowski">Myślę, że poprawki, które zostały dzisiaj zgłoszone oraz ta debata wpłyną w istotny sposób na to, że uwaga przede wszystkim posłów, parlamentu, zostanie skoncentrowana na nowelizacji Kodeksu postępowania karnego. Rzeczywiście, sprawy, które dotyczą zarówno przyspieszenia procesów sądowych, jak i ich uproszczenia, wymagają niezwykle pilnej reakcji. Jeśli chodzi zaś o Kodeks karny, to trzeba przyjąć koncepcję, którą zresztą poseł Bentkowski sformułował na początku prac specjalnej podkomisji, mianowicie żeby ten właśnie typ przestępstw, który przedstawiłem, został objęty pracą podkomisji i komisji oraz żeby nie dokonywać takich zmian, które zburzyłyby praktycznie spójność kodeksu, a w przyszłości również groziłyby nieobliczalnymi konsekwencjami i w wymiarze karnym, i finansowym. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Piotrowskiego, niezrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#LeszekPiotrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#LeszekPiotrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem tym jedynym posłem, który na posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej zgłosił wniosek o odrzucenie całego rządowego projektu, dotyczącego wszystkich trzech kodeksów. Wniosek ten, proszę sobie wyobrazić, nie był przedmiotem posiedzenia komisji, nie zarządzono debaty nad nim i nie przeprowadzono głosowania.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#LeszekPiotrowski">Mogę powiedzieć jak Haszek, że nie uszanowano we mnie posła. Zlekceważono mnie i swoje żale wylałem dzisiaj rano. Niestety, nic nie wskórałem, panie marszałku, u pana marszałka Płażyńskiego. Taka jest władza marszałka, że, niestety, arbitralnie, przypominając sędziego w postępowaniu doraźnym, negatywnie załatwia wszelkie formalne wnioski, nawet nie wiem jak dobrze i wszechstronnie umotywowane. Już nie wiem, co złego należałoby powiedzieć o pracach komisji, żeby doprowadzić to do skutku.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#LeszekPiotrowski">Obradowanie bez kworum, nierozpoznawanie wniosków, obradowanie bez ekspertów, ignorowanie ich, obradowanie celowo w terminach kolidujących z terminami prac innych komisji, poganianie posłów, twierdzenie, że czas nas goni, że terminy uciekają, że nie możemy tego zrobić porządnie... Jak to nie możemy? Panie pośle Śmiejo, jaki termin nas goni? Zakreślony politycznie przez pana mocodawców? W takim razie nie godzę się na taką pracę, bo mam sumienie, jestem człowiekiem odpowiedzialnym.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#LeszekPiotrowski">Zło dzieje się tu od chwili, kiedy były minister sprawiedliwości złożył ten projekt. A dlaczego go złożył? Dlatego - nie będę taki elegancki jak profesor Zoll — że jest zdemoralizowanym politykiem i liczą się dla niego wyborcy, ich liczba, a nie ich jakość. Przy rozgrywaniu tej komedii, która jest tragiczna, chodziło mu o liczbę wyborców. On z całą świadomością — bo to nie jest głupi człowiek, to człowiek wykształcony, w dodatku doskonale go znam — z całą świadomością ryzykuje skutki, pogrąża polski wymiar sprawiedliwości tym projektem i on się z tym liczy. Ja stawiam mu tutaj taki zarzut. To nie moja wina, że on nie może się bronić na tej sali, ale duch jego krąży, ma tu swoich emisariuszy, np. pana posła Kazimierza Michała Ujazdowskiego. Powiedział pan poseł Ujazdowski, że panu ministrowi Kaczyńskiemu należy się sprawiedliwość. Z tym się zgadzam jak najbardziej — należy się sprawiedliwość. Gdyby był ministrem, to bym tutaj wywodził, że powinien stanąć przed Trybunałem Stanu za ten numer antysądowy, antypaństwowy — bo wymiar sprawiedliwości to interes państwa. On w swoim interesie, w interesie swojego ugrupowania, które stworzył, zdecydował się na wysłanie takiego... nie bubla, takiego dna legislacyjnego. Przecież myśmy oczy przecierali, jak żeśmy to czytali. Tam się nic nie trzymało kupy, już nie powiem, czego jeszcze. I dzięki temu powstała partia polityczna, na razie komitet Prawo i Sprawiedliwość. A to są dwa słowa i dwa kłamstwa w ustach pana Kaczyńskiego. On ma w nosie prawo, on ma w nosie sprawiedliwość. Jemu chodzi o głos wyborców. Mówię to zdecydowanie, z odpowiedzialnością za słowa, która to odpowiedzialność mnie czeka, i powiedziałbym to w jego obecności. Byłem z nimi, oboma braćmi, przez lata i wiem, co mówię. Są socjotechnikami, ja to przyznaję, doskonale opanowują analizę społeczną i wiedzieli, co robią. Pierwsza jego odzywka, gdy został nominowany ministrem — mówił, że kara śmierci jest karą sprawiedliwą i konieczną w Polsce. Urzędujący minister sprawiedliwości, świadom tego, że w katalogu kar nie ma kary śmierci, za co jesteśmy chwaleni w Europie, pochwala karę śmierci i mówi, że koniecznie ją trzeba wprowadzić, trzeba wrócić do dyskusji itd. Już wtedy powinien być zdymisjonowany. Nie za takie rzeczy pan premier Buzek dymisjonował. Wychował sobie ministra, który stworzył mu partię konkurencyjną. Jak to nazwać, to już nie wiem, tu chciałbym być jak najdelikatniejszy — łatwowierność, naiwność, brak zdolności przewidywania. Ja to przewidziałem w styczniu, jest felieton na ten temat w „Trybunie Śląskiej”. Napisałem, że przyjdzie taki moment, że wyjdzie z Ministerstwa Sprawiedliwości. I tak się stało, bo napisał list, wiedząc o tym, że nie może być nic innego, jak dymisja, i obwieścił, że teraz będzie przewodził partii. Bo o to mu tylko chodziło, nie o sprawiedliwość i nie o prawo.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Śmieja: To jest debata nad kodeksem.)</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#LeszekPiotrowski">A teraz jeśli idzie o debatę nad kodeksami. Chętnie podtrzymałbym ten wniosek o odrzucenie przedłożenia rządowego w całości, gdyby mi regulamin tego nie zabronił. Nie mogę tego projektu potraktować wnioskiem o odrzucenie nawet w części dotyczącej Kodeksu karnego, bo na sali nie ma 15 posłów, do których mógłbym podejść z prośbą o podpis. Taki jest wymóg.</u>
          <u xml:id="u-169.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest piętnastu.)</u>
          <u xml:id="u-169.8" who="#LeszekPiotrowski">Podpisze pan poseł wniosek o odrzucenie?</u>
          <u xml:id="u-169.9" who="#komentarz">(Głos z sali: W tej sprawie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-169.10" who="#LeszekPiotrowski">No właśnie. Na tej sali nie ma 15 posłów, nie ma takiego klubu, który by to wyartykułował. A rzecz jest denna, robimy tutaj rzecz straszną. Mówię o Kodeksie karnym, bo on się wyróżnia na niekorzyść spośród tych trzech kodeksów, i o nowelizacji, a nie o prawie de lege lata.</u>
          <u xml:id="u-169.11" who="#LeszekPiotrowski">Proszę Wysokiej Izby, mówię emocjonalnie, bo naprawdę na ten temat nie mogę mówić inaczej. Nie potrafię na zimno obracać się w takim tyglu, w takim... już nie wiem, jak to nazwać, kompletnym chaosie zwanym Sejmem. Mam, panie marszałku, 13-stronicowy tekst dotyczący wyłącznie Kodeksu karnego. Jest to tekst, który niepodobna rozerwać ani skrócić, ani streścić. Jest to analiza węzłowych rozwiązań nieszczęsnego przedłożenia rządowego w części dotyczącej tylko Kodeksu karnego, powtarzam. Proszę o przyjęcie tego tekstu do protokołu, ponieważ czas mojego przemówienia, jako posła niezależnego, chyba się już kończy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#StanisławZając">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu zastępcę prokuratora generalnego pana Stefana Śnieżkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#StefanŚnieżko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Padło pytanie ze strony pana posła Kurczuka, jakie jest stanowisko nowego ministra w sprawie tego projektu. W związku z tym chcę powiedzieć, że zostałem upoważniony do przedstawienia następującej tezy. Prawdą jest, że w czasie pracy nad tą nowelizacją i jej uchwalaniem zmieniali się ministrowie sprawiedliwości, nie było ciągłości w urzędowaniu jednego ministra. Natomiast poza sporem pozostawała i jest ciągłość rządu. To rząd był autorem tej inicjatywy ustawodawczej. Rząd w osobie ministra sprawiedliwości uczestniczył w pracach komisji i akceptuje stanowisko zaprezentowane przez komisję w sprawozdaniu, które dzisiaj zostało przedstawione, praktycznie ze wszystkimi poprawkami mniejszości, poza jedną. Nie chcę bardziej szczegółowo o tym mówić, bo nie ma w istocie takiej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#StefanŚnieżko">Chcę jeszcze dodać, że rząd nadal, wprawdzie w bardzo krótkim czasie, będzie uczestniczył w pracach komisji, podczas których będą rozważane zgłoszone dzisiaj poprawki. Wszystkie poprawki, które będą zmierzały do udoskonalenia, poprawienia tej propozycji, będą również akceptowane przez resort i rząd. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę pana posła Krzysztofa Śmieję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#KrzysztofŚmieja">Dziękuję bardzo, panie marszałku, tylko króciutko. Chciałem zwrócić uwagę na to, że rzeczywiście prace podkomisji i komisji były bardzo intensywne. Ich efekty rozmaicie oceniamy. Te prace zostały doprowadzone do konkretnego etapu, dzięki wysiłkom posłów z rozmaitych środowisk, i z prawej, i z lewej strony, którzy w poczuciu obowiązku bardzo rzetelnie pracowali, nie obrażali, nie używali inwektyw. Powiem więcej, jak wyznaczali posiedzenia podkomisji, to na nie przyjeżdżali. Tym posłom serdecznie dziękuję za to, że choć szukając rozwiązań, czasami nie uniknęli pomyłek i błędów, ale chcieli te rozwiązania znaleźć, i za to, że nie obrażają i nie działają w sposób, który mógłby sprawić, by jakiekolwiek słuszne działania czy komisji, czy parlamentu były bojkotowane i torpedowane. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła sprawozdawcę Wita Majewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kodeks karny wykonawczy nie budził kontrowersji i wydaje mi się, że niedobrze się stało, że mamy do czynienia z jednym projektem w odniesieniu do trzech kodeksów, ponieważ rzeczywiście nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego zasługiwałaby na uchwalenie z tych względów, o których mówiłem i o których mówili dzisiaj tutaj dyskutanci. Praktycznie zgłoszono tylko jedną krytyczną uwagę do art. 43 wyznaczającego 20-procentowe potrącenie na fundusz pomocy postpenitencjarnej, ale on dotyczy tylko wynagrodzenia zasadniczego, bo dodatki i premie są z tego potrącenia wyłączone. Natomiast rosną potrzeby zarówno skazanych, ich rodzin jak i ofiar przestępstw, na które ten fundusz gromadzi środki. Wydaje się, że byłoby racjonalne jego zwiększenie. Natomiast oczywiście można jeszcze, jeżeli będzie zgłoszona poprawka, sprawę ponownie rozważyć. Niemniej jednak uważam, że Kodeks karny wykonawczy powinien być zmieniony i zastanawiam się, panie marszałku, jak to zrobić, żeby w tej potrójnej nowelizacji jednak uratować to co w tym sprawozdaniu jest dobre i potrzebne polskiemu prawu karnemu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#StanisławZając">Pan poseł Aleksander Bentkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#AleksanderBentkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak zorientowałem się z tych poprawek, które sekretariat mi doręczył, mamy do rozpatrzenia ok. 120–130 poprawek. Jest to praca, z którą musimy się w jakiś sposób uporać, ale podejrzewam, że nie jesteśmy w stanie uporać się w ciągu tego posiedzenia Sejmu i będziemy pracować w następnych dniach. Niemniej jednak chciałbym zgłosić formalny wniosek do Prezydium Sejmu, mianowicie, ażeby Prezydium Sejmu podjęło decyzję o wyłączenie z tej ustawy i głosowanie odrębne art. 2 i 3, czyli poddanie pod głosowanie Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego wykonawczego. Są to kodeksy, które praktycznie zawierają bardzo niewielką ilość poprawek i można je poddać pod głosowanie jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu. Doktrynalne trzymanie się zasady, że ustawa nie może być głosowana w części, chociaż można rozdzielnie to traktować, tzn. każda z części tej ustawy dotyczy zupełnie innej ustawy, wydaje mi się niesłuszne. W najgorszym razie rząd zawsze może zmienić swoją decyzję. Jeżeli przedstawiciel rządu wniesie wniosek o takie potraktowanie tej ustawy, to nie ma przeszkód, żeby Sejm poddał pod głosowanie Kodeks karny wykonawczy i Kodeks postępowania karnego. Bo rzeczywiście możemy nie zdążyć uporać się z Kodeksem karnym, a wtedy byłoby bardzo źle, i byłaby to szkoda dla wymiaru sprawiedliwości, gdybyśmy nie uchwalili Kodeksu postępowania karnego, na co czekają sędziowie. Nie czekają tak bardzo na Kodeks karny, a z całą pewnością czekają na Kodeks postępowania karnego. Jeżeli Wysoki Sejm, jeżeli Prezydium Sejmu odpowiedzialnie chce traktować tę ważną sprawę, to powinno się zmierzać do tego, ażeby podjąć kroki zmierzające do wyłączenia tych dwóch kodeksów i głosowania ich oddzielnie jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#StanisławZając">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#StanisławZając">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono poprawki do przedłożonego projektu ustawy, kieruję ponownie na podstawie art. 56t regulaminu Sejmu ten projekt do Komisji Nadzwyczajnej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania z uwagi na to, że zgłoszone zostały wnioski formalne dotyczące rozstrzygnięcia ustaw Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego wykonawczego, co do których, jeżeli nie zgłoszono poprawek, Prezydium Sejmu podejmie decyzję o dalszym toku procedowania legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#StanisławZając">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Transportu i Łączności oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (druki nr 1686 i 3167).</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Józefa Dąbrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#JózefDąbrowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie do drugiego czytania sprawozdanie z prac Komisji Transportu i Łączności oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym z druku nr 1686.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#JózefDąbrowski">Przypomnę na wstępie, że pierwsze czytanie projektu odbyło na 73. posiedzeniu Sejmu w dniu 16 marca 2000 r. Prezydium Sejmu skierowało projekt do dalszych prac w połączonych komisjach, które w dniu 29 marca 2000 r. powołały podkomisję nadzwyczajną. Odbyła ona 37 posiedzeń i w dniu 6 czerwca 2001 r. przedstawiła sprawozdanie w formie jednolitego tekstu. Komisja Transportu i Łączności oraz Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych na posiedzeniach w dniach 3, 5 i 6 lipca 2001 r. przyjęły sprawozdanie zawarte w druku nr 3167, rekomendując Wysokiej Izbie uchwalenie ustawy. Przedłożenie rządowe zawarte w druku nr 1686 zawierało 5 artykułów, w tym art. 1 składał się z propozycji 63 zmian. Tekst stanowiący sprawozdanie połączonych komisji zawiera 6 artykułów, z czego art. 1 obejmuje 95 zmian.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#JózefDąbrowski">Z tej prostej statystyki widać, że przedstawiana dziś Wysokiej Izbie nowelizacja ustawy, zwanej popularnie kodeksem drogowym, obejmuje znacznie szerszy zakres niż wynika to z przedłożenia rządowego i zawdzięcza to wielu inicjatywom poselskim, w tym zgłaszanym w czasie pierwszego czytania, a także bardzo licznym wnioskom kierowanym od początku kadencji do sejmowej Komisji Transportu i Łączności przez różne instytucje, organizacje, a nawet osoby prywatne.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#JózefDąbrowski">Liczne opracowania i ekspertyzy na piśmie, a także aktywna obecność w pracach podkomisji nadzwyczajnej przedstawicieli wielu ministerstw i ekspertów, m.in. z Automobilklubu Polskiego z Warszawy, Polskiego Związku Motorowego, Katedry Budowy Dróg i Inżynierii Ruchu Politechniki Krakowskiej, Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich z Warszawy, Zakładu Badania Wypadków Drogowych w Instytucie Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna w Krakowie, Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Nofera z Łodzi, Krajowego Stowarzyszenia Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego z Wrocławia, Rady Ochrony Pracy przy Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej, Stowarzyszenia Psychologów Transportu w Polsce i wielu, wielu innych, a także władz samorządowych szczebla wojewódzkiego i powiatowego, pozwoliły nie tylko na ocenę dotychczasowego funkcjonowania Prawa o ruchu drogowym, ale też zakreśliły szeroki plan niezbędnych zmian, choć wykraczający znacznie poza tekst przedłożenia rządowego, to jednak ściśle z niego wynikający.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#JózefDąbrowski">Propozycje, jakie zawiera sprawozdanie z druku nr 3167, dotyczą głównie z zasad ruchu drogowego. Położono w nich zdecydowany nacisk na poprawę bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego, takich jak rowerzystów, pieszych, a także samych kierowców. Zmiany obejmują też ochronę własności pojazdu, a także przepisy o charakterze administracyjnym, które na skutek szybko zmieniającej się rzeczywistości nie są w dostatecznym stopniu dostosowane do wprowadzonej reformy administracji publicznej. Istnieje też grupa przepisów dostosowująca polskie przepisy do Konwencji o ruchu drogowym, do Konwencji o znakach i sygnałach drogowych oraz do rozporządzeń dyrektyw unijnych. Osobna i chyba najliczniejsza grupa to dostosowanie przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym do wymogów nowej konstytucji, polskiego systemu prawnego i nowych ustaw gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#JózefDąbrowski">W trakcie pierwszego czytania wielu posłów wypowiadało się na temat dwóch zasadniczych propozycji zmian. Pierwsza odnosi się do zmiany 11. - była to zmiana 7. w druku nr 1686 - dotyczącej art. 20 ust. 1, a wprowadzającej ograniczenie prędkości na terenie zabudowanym do 50 km/h, druga zaś zawarta jest w zmianie 23. - w przedłożeniu rządowym była to zmiana 17. - dotyczącej art. 51 ust. 1, a wprowadzającej obowiązek całorocznego używania świateł. W dyskusji padało szereg argumentów za i przeciw, choć najczęściej tylko powierzchownie dotykano istoty problemu. W trakcie jego rozpatrywania komisje zapoznały się z ekspertyzami instytucji zajmujących się profesjonalnie tymi zagadnieniami - wymienię dla przykładu Katedrę Budowy Dróg i Inżynierii Ruchu Politechniki Krakowskiej, Zakład Badania Wypadków Drogowych w Instytucie Ekspertyz Sądowych w Krakowie - jak też szczegółowo przeanalizowały plusy i minusy takiego rozwiązania. Komisje rekomendują Wysokiej Izbie przyjęcie proponowanej przez rząd propozycji ograniczenia prędkości na terenie zabudowanym do 50 km/h.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#JózefDąbrowski">Myślę, że ze względu na dzisiejsze opóźnienie pozwolę sobie ominąć część związaną z uzasadnieniem tych decyzji. Przejdę od razu do kolejnego problemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#StanisławZając">7 rano. Mówię tylko, że są 4 godziny opóźnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JózefDąbrowski">Tak, to już zdążyłem, panie marszałku, zauważyć. Dlatego chciałbym ograniczyć moje wystąpienie do niezbędnego minimum.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#JózefDąbrowski">Oczywiście problem 50 km/godz. to jest problem odpowiedzi na pytanie, dlaczego taka szybkość, a nie inna, jak również jest to problem wyznaczenia progu, kompromisu pomiędzy utrzymaniem dynamiki ruchu a jego skutkami w postaci ilości zabitych i rannych. Poziom kompromisu ma charakter nie tylko etyczno-moralny i związany jest nie tylko z progiem odczuwania wartości człowieka oraz ze zgodą na nieuniknione straty zdrowia i życia. Kompromis musi obejmować także fakt, że wypadki drogowe w Polsce stały się nie tylko problemem społecznym, ale również ekonomicznym. Charakterystyczny jest jednak fakt, że wartość życia mierzy się różną miarą dla różnych gałęzi transportu. Wypadek lotniczy czy kolejowy, w którym ginie kilka, a nawet kilkadziesiąt osób, powoduje, że zbierają się komisje rządowe i dociekają powodu takiego nieszczęścia. Tymczasem choć na drogach ginie ok. 7 tys. ludzi rocznie, a prawie 100 tys. odnosi ciężkie obrażenia, opinia publiczna wyraża zdziwienie, a nawet oburzenie, gdy próbuje się jakoś tę hekatombę ofiar ograniczyć. Przed podjęciem ostatecznej decyzji warto przypomnieć sobie, że gdy samochód jest w odległości 26 m od pasów, na które nagle wkracza pieszy, to kierowca jadący z prędkością 50 km/godz. zdąży zatrzymać swój pojazd przed pasami, a kierowca jadący z prędkością 60 km/godz. uderzy w pieszego z prędkością 41 km/godz.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#JózefDąbrowski">Na koniec omawiania tego elementu zmian dodam, że jeśli wszystkie wcześniej przedstawiane racje, choćby w czasie pierwszego czytania, nie przekonują do obniżonej prędkości, to niech przemówi argument, że we wszystkich krajach Wspólnoty Europejskiej przyjęto jako konieczne ograniczenie prędkości na obszarze zabudowanym do 50 km/godz. Tak więc od pań i panów posłów zależeć będzie, czy w tym zakresie zbliżymy się do rozwiązań obowiązujących w Europie, czy też nie. Samo uchwalenie tego przepisu nie uzdrowi oczywiście sytuacji, jeśli nie będzie on, po pierwsze, skutecznie egzekwowany, po drugie, nie będą podejmowane działania edukacyjne, dla których również i ta nowelizacja przewiduje kilka zasadniczych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#JózefDąbrowski">Kolejnym ekscytującym opinię publiczną i media problemem okazała się propozycja zmiany 23., wprowadzająca obowiązek używania świateł mijania lub świateł do jazdy dziennej w okresie od świtu do zmierzchu przez cały rok.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#JózefDąbrowski">Analiza 24 raportów z 9 krajów Unii Europejskiej, wykonana na polecenie Komisji Unii Europejskiej przez Instytut Badań Bezpieczeństwa Drogowego w Holandii, pokazuje, że brak możliwości zauważenia innego użytkownika drogi na czas jest przyczyną ok. 50% wypadków w ciągu dnia, a na skrzyżowaniach wzrasta do 80%. Z badań, jakie w Polsce prowadzi Instytut Transportu Samochodowego, widać wyraźnie, że w okresie jesienno-zimowym, kiedy obowiązuje całodobowa jazda na światłach, zmniejsza się wypadkowość. W lecie, kiedy zapada zmrok i jest tzw. szarówka, wielu kierowców włącza światła, ale niektórzy jeżdżą bez świateł, co zwiększa ryzyko wypadku, gdyż oko kierowcy, a także pieszego, nastawione na wyszukiwanie obiektów oświetlonych, ma obniżoną czujność i z trudem wykrywa obiekty nieoświetlone. Stąd zdaniem Instytutu Ekspertyz Sądowych należy unikać za wszelką cenę ruchu pojazdów mieszanych, to jest oświetlonych i nieoświetlonych. Choć pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że liczba kierowców używających wyżej wymienionych świateł w miesiącach letnich stale się powiększa, co sugerowałoby wzrastającą akceptację społeczną dla tego typu zachowań, to skutki nieuregulowania tego zjawiska mogą przynieść znaczne szkody.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#JózefDąbrowski">W dyskusji, jaka towarzyszy temu zagadnieniu, używa się często argumentu gwałtownego zwiększenia kosztów spowodowanych zwiększonym zużyciem paliwa, potrzebą częstszej wymiany żarówek czy wzrostem skażenia środowiska. Dylemat jest podobny jak w przypadku ograniczenia prędkości. Argumenty obrońców środowiska muszą być brane pod uwagę, ale oszczędności mierzone ilością ocalonych istnień ludzkich - jako niemierzalny argument społeczny i polityczny - powinny brać górę.</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#JózefDąbrowski">Z innych proponowanych zmian chciałbym zwrócić uwagę na następujące:</u>
          <u xml:id="u-181.7" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 4. wprowadza tzw. kartę parkingową, umożliwiającą swobodne poruszanie się osób niepełnosprawnych w kraju i za granicą, oraz określa zasady ich wydawania przez starostów.</u>
          <u xml:id="u-181.8" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 8. przywraca obowiązujące do 31 grudnia 1997 r. zasady ruchu motorowerów po poboczu. Obecnie obowiązujące przepisy nakazują, nawet w przypadku gdy droga posiada pobocze, korzystanie przez motorowerzystę z jezdni. Biorąc pod uwagę dopuszczalny wiek motorowerzysty, 13 lat, stanowi to niewątpliwie zagrożenie bezpieczeństwa ruchu, bezpieczeństwa tych młodych użytkowników drogi.</u>
          <u xml:id="u-181.9" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 15. wprowadza możliwość wspólnej jazdy na rowerach rodziców z dziećmi do lat 10 lewą stroną drogi, na zasadach określonych dla ruchu pieszych.</u>
          <u xml:id="u-181.10" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 16. wprowadza zasadę, iż z fotelików ochronnych powinny korzystać dzieci do lat 12, których wzrost nie przekracza 150 cm. Zmiana ta dostosowuje polskie regulacje prawne do Dyrektywy Rady 91/671/EWG z 16 grudnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-181.11" who="#JózefDąbrowski">Nowością jest zmiana 17., która wprowadza zasadę obowiązkowej jazdy w hełmie ochronnym na rowerze. Wzrastająca liczba wypadków z rowerzystami na drogach publicznych krajowych, wojewódzkich, powiatowych powoduje gwałtowny wzrost liczby przypadków uszkodzeń mózgu i trwałego kalectwa. Ochrona przed skutkami tych zdarzeń nakazuje przyjąć tego typu regulacje.</u>
          <u xml:id="u-181.12" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 22. określa problem usuwania pojazdów, których stan wskazuje na to, że nie są używane lub są porzucone.</u>
          <u xml:id="u-181.13" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 27. zaś dostosowuje zasady przewozu materiałów niebezpiecznych określonych międzynarodową umową ADR i Dyrektywą 89/684/EWG z 21 grudnia 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-181.14" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 33. dotycząca art. 66a umożliwia ponowną rejestracją pojazdu, który obecnie takiej możliwości jest pozbawiony. Wiąże się to ze zmianą 45. dotyczącą art. 79a, ustanawiającą rzeczoznawcę samochodowego.</u>
          <u xml:id="u-181.15" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 37. wprowadza obowiązek przedstawienia świadectwa oryginalności pojazdu przy rejestracji, jeśli pojazd był wcześniej zarejestrowany. Zmiana ta jest ściśle związana ze zmianą 48. wprowadzającą dodatkowy rozdział zatytułowany: Badanie oryginalności pojazdu, obejmujący art. 80f-80j, i ma na celu uregulowanie rejestracji pojazdów na wtórnym rynku. Ma ograniczyć obrót pojazdami skradzionymi, ze sfałszowanymi dokumentami bądź wyposażonym w kradzione części, a tym samym ograniczyć ryzyko nabycia pojazdu, którego w późniejszym czasie niefortunny właściciel mógłby zostać pozbawiony. Przy tej okazji odbyła się bardzo emocjonalna dyskusja, gdyż wprowadza to dodatkowy wymóg związany z rejestracją pojazdu.</u>
          <u xml:id="u-181.16" who="#JózefDąbrowski">Kolejna zmiana rozszerza możliwości wyrejestrowania pojazdów. Takie były postulaty wielu osób, które bądź straciły pojazd za granicą, bądź straciły go w takich okolicznościach, które nie tylko nie pozwalają na jego odzyskanie, ale często ekonomicznie nieopłacalne jest jego ściąganie bądź ściąganie wraku pojazdu do kraju w celu oddania go na złomowisko, albo jego wydobycie np. z wody czy z przepaści, jak przedstawiano w uzasadnieniu.</u>
          <u xml:id="u-181.17" who="#JózefDąbrowski">Stosownym wyjściem naprzeciw sugestiom, jakie były kierowane do komisji transportu przez organizacje samorządowe i osoby prywatne, było zlikwidowanie obowiązku przeprowadzenia badań pojazdów w stacji kontroli pojazdów położonej na terenie województwa. Propozycje zawarte w sprawozdaniu komisji w zmianie 50. pozwalają na przeprowadzanie badań technicznych w stacji kontroli pojazdów posiadających zezwolenie starosty; tym samym komisje zdecydowały o przywróceniu nadzoru starosty nad stacjami kontroli pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-181.18" who="#JózefDąbrowski">Kolejną zmianą, która również wywoływała dość dużo emocji, jest zmiana 57. do art. 90, zmieniająca zasady uzyskiwania praw jazdy dla poszczególnych kategorii. Podniesiono granicę wieku wymaganego dla uzyskania prawa jazdy kategorii B, z 17 na 18 lat. Wynika to z konieczności dostosowania polskich regulacji prawnych do odpowiednich przepisów Wspólnoty Europejskiej. Należy tu wskazać, że w negocjacjach z Unią Europejską rząd zobowiązał się dokonać zmian w tym zakresie do końca 2002. Zaproponowany wiek 18 lat nie będzie kolidował z systemem kształcenia ze względu na wprowadzoną reformę oświatową. Ze względu na to, że wprowadzenie tej regulacji spowodowałoby dość znaczną lukę w szkoleniu kierowców, a tym samym zachwiałoby funkcjonowaniem ośrodków szkolenia, proponuje się, aby została ona wprowadzona od 1 czerwca 2002 r. Podobnie zostały rozwiązane sprawy związane z prowadzeniem ośrodków szkolenia, gdzie starosta będzie organem wydającym zezwolenie na prowadzenie szkolenia przez przedsiębiorcę, przez szkołę bądź przez odpowiednią jednostkę resortu obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-181.19" who="#JózefDąbrowski">Egzaminy państwowe sprawdzające kwalifikacje osoby ubiegającej się o uprawnienie do kierowania pojazdem przeprowadzać będzie egzaminator zatrudniony przez dyrektora wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego. Zmiany od 71. do 74. określają zasady funkcjonowania ośrodków zatrudniających egzaminatorów.</u>
          <u xml:id="u-181.20" who="#JózefDąbrowski">Bardzo ciekawą, a jednocześnie porządkującą dotychczasowy stan rzeczy jest zmiana 78., w której dodaje się nowy rozdział zatytułowany: Wymagania w stosunku do kierowców wykonujących transport drogowy. W tym rozdziale w art. 115a, 115b, 115c, 115d i 115e jest określona cała procedura, jaką musi wypełnić kierowca pojazdu samochodowego przeznaczonego konstrukcyjnie do przewozu osób, oraz kierowca pojazdu samochodowego lub zespołu pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 7,5 t. Kierowcy ci są zobowiązani uzyskać świadectwo kwalifikacji, o ile pojazdem wykonywana jest działalność gospodarcza w zakresie przewozu osób i rzeczy. Istotną rzeczą, która wiąże się z wprowadzeniem tej zasady, jest doprecyzowanie nieuregulowanych w obecnym brzmieniu ustawy Prawo o ruchu drogowym wymogów badania lekarskiego i badania psychologicznego. Temu poświęcone są zmiany 81. i 83. Regulują one sposób przeprowadzania badań i to, kto w jaki sposób te badania może prowadzić. Kwestie te były żywo dyskutowane, gdyż powstało pytanie, czy starający się po raz pierwszy o prawo jazdy i osoby po 55 roku życia powinny podlegać obowiązkowym badaniom psychologicznym. W czasie głosowania na wspólnym posiedzeniu komisji został wybrany taki wariant, że każdy starający się po raz pierwszy o prawo jazdy takiemu obowiązkowi będzie podlegał. Natomiast wprowadzenie obowiązkowych badań psychologicznych przy okazji badań lekarskich dla kierowców posiadających świadectwo kwalifikacji przed ukończeniem 55 roku życia wynika z przedłożonych komisji opracowań pokazujących wpływ procesu starzenia na zdolności psychomotoryczne, jak również na zdolność do koncentracji uwagi, szybkiego reagowania. To też legło u podstaw wprowadzenia zasady, że kierowca starający się o świadectwo kwalifikacji będzie podlegał kontrolnym badaniom lekarskim do 55 lat co 5 lat, a powyżej 55 roku życia - corocznie, natomiast badaniu psychologicznemu przed pierwszym wydaniem świadectwa kwalifikacji, a następnie w ciągu roku od ukończenia 55 roku życia.</u>
          <u xml:id="u-181.21" who="#JózefDąbrowski">Wspominałem na początku, że komisja poświęciła dość dużo uwagi problemom bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zmiana 93. wprowadza dział 5a zatytułowany „Działania na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego” zawierający regulacje związane z powołaniem Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, jak również wojewódzkich rad bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wyrażamy tym samym przekonanie, że usankcjonowanie prawne tego, co już w zasadzie się dzieje, zarówno na poziomie krajowym jak i na poziomie wojewódzkim, spowoduje, że pewne programy związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego, o których była mowa w czasie pierwszego czytania, będą mogły być w sposób bardziej efektywny realizowane.</u>
          <u xml:id="u-181.22" who="#JózefDąbrowski">Tyle może tytułem sprawozdania z prac nad zmianą ustawy Prawo o ruchu drogowym. Jeśli będą jakieś pytania i potrzeba odpowiedzi na nie, to jestem do dyspozycji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-181.23" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Jan Król)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#JanKról">Przechodzimy do oświadczeń - 10-minutowych w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#JanKról">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#JanKról">Proszę pana posła Andrzeja Szarawarskiego o zabranie głosu w imieniu klubu SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#AndrzejSzarawarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od ponad trzech lat obowiązuje Prawo o ruchu drogowym uchwalone w czerwcu 1997 r. W trakcie jego stosowania pojawiło się szereg wątpliwości co do funkcjonowania niektórych przepisów. To w pełni uzasadnia potrzebę nowelizacji tego prawa. Rząd słusznie naszym zdaniem podjął taką próbę, wprowadzając do Sejmu projekt nowelizacji ustawy, którego drugie czytanie obecnie przeprowadzamy.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#AndrzejSzarawarski">Komisje sejmowe w trakcie prac znacznie poszerzyły zakres nowelizacji proponowany przez rząd, poprawiając co prawda częściowo niedoróbki ustawy z 1997 r., ale wprowadzając jednocześnie szereg nowych zapisów budzących wątpliwości i kontrowersje czy wręcz ośmieszających tę ustawę. W sprawozdaniu komisji poszerzono także zakres delegacji dla poszczególnych ministrów do wydawania rozporządzeń do tej ustawy. Spowoduje to obudowanie jej szeregiem rozporządzeń wykonawczych, co nie tylko utrudni jej poznanie, ale także stosowanie w najbliższym czasie. Z lektury proponowanych w sprawozdaniu zapisów rozwiązań wynika, że niedoskonała ustawa z 1997 r. po nowelizacji będzie także złym prawem, jest bowiem wiele wątpliwości co do zasadności poszczególnych zapisów. Dlatego klub SLD po szczegółowym przeanalizowaniu tych propozycji stawia wniosek o odrzucenie w całości projektu ustawy zawartego w druku nr 3167, mimo iż jest w nim wiele zapisów, które powinny być możliwie szybko do Prawa o ruchu drogowym wprowadzone. Naszym zdaniem tak ważna ustawa, której znajomością powinien się wykazywać praktycznie każdy dorosły Polak, nie powinna być zbyt często nowelizowana, nie powinna być byle jak nowelizowana. Z pewnością należy, jak podkreślam, zauważyć szereg pozytywnych zmian dotyczących wielu zasadniczych definicji, choćby takich jak definicji ustąpienia pierwszeństwa przejazdu wraz z wynikającymi z tego konsekwencjami w innych artykułach, poprawy precyzyjności zapisów o włączeniu się do ruchu, z których usuwa się sprzeczne przepisy, czy choćby sprawy rejestracji pojazdów, ruchu rowerzystów i wielu innych. Chodzi o reguły, które naszym zdaniem nieprecyzyjnie zapisano w ustawie z 1997 r., a których dzisiejsze zapisy są poprawne i w pełni je popieramy.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#AndrzejSzarawarski">Natomiast projekt tej ustawy nie usuwa szeregu innych błędów i niedoskonałości, które stwierdzono podczas stosowania tej ustawy, a wprowadza szereg przepisów, które są co najmniej wątpliwe, m.in. wprowadza zasadę ustąpienia pierwszeństwa ruchu w przypadku zmiany pasa, co w skrajnej sytuacji, jak wynika z analizy tego przepisu, powoduje konieczność zatrzymania się na lewym pasie. Ograniczenie stosowania tylnego światła przeciwmgielnego - dopiero przy widoczności poniżej 50 m - praktycznie może powodować więcej zagrożeń niż oszczędności. To zbyt krótki odcinek przy szybkiej jeździe, aby nie doszło do zderzenia. Jest to zmniejszenie bezpieczeństwa jazdy we mgle według oceny specjalistów, a nie zwiększenie. Takich przepisów można by tu cytować wiele. Ale szereg przepisów zasadniczych budzi nasze wątpliwości. Propozycja zmniejszenia szybkości do 50 km/godz. w obszarze zabudowanym, mimo że jest to już praktycznie standard europejski stosowany w większości krajów Europy, w Polsce ciągle nie zyskuje akceptacji społecznej. Z uwagi na niedrożność naszych dróg istnieje wśród kierowców powszechna obawa, że znacznie utrudni to jazdę w polskich warunkach, szczególnie w wielkich miastach, w tym również wydłuży czas podróży. Doświadczenie gminy Warszawa Centrum, która wprowadziła jako pierwsza w Polsce takie ograniczenie - na terenie całej gminy - wykazuje, że aż 90% kierowców nie przestrzega w ogóle tego zakazu. Toczy się dyskusja między specjalistami, czy zmniejszenie ilości wypadków w Warszawie to efekt wprowadzenia zakazu, czy efekt blokowania się ruchu. Praktycznie w godzinach szczytu jedzie się 20–30 km/godz., niepotrzebny jest więc zakaz.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#AndrzejSzarawarski">Inne przepisy, które budzą nasze wątpliwości, to przede wszystkim zmiana 4 dotycząca art. 8. Karty parkingowe to bardzo dobra sprawa dla niepełnosprawnych, tylko brakuje tu zakazu przekazywania tej karty innym osobom, co może sprawić, że kartą będzie się posługiwał praktycznie każdy, omijając zakaz wjeżdżania w miejsca, w które normalny kierowca wjeżdżać nie powinien.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#AndrzejSzarawarski">Kuriozalna jest zmiana 17, która wręcz ośmiesza tę ustawę, wprowadza bowiem obowiązek jazdy w kaskach ochronnych dla rowerzystów. Takiej regulacji nikt w Europie jeszcze nie stosował. W naszym kraju, gdzie ponad 90% rowerzystów to niezamożni mieszkańcy wsi i małych miasteczek, którzy korzystają z rowerów jako podstawowego środka komunikacji, taki przepis naraża nas po prostu na śmieszność, gdyż jest on w praktyce niewykonalny. Trzeba mieć naprawdę dużą fantazję, aby wyobrazić sobie, że setki tysięcy wiejskich kobiet będzie jeździć do sklepów po zakupy w kaskach ochronnych czy tysiące rolników będzie jeździć z kosą na pole w kasku za 200 zł. To jest po prostu niepoważne. Zresztą na świecie tylko dwa kraje wprowadziły taki przepis, Australia i Nowa Zelandia, i - jak po 10 latach jego stosowania stwierdzono - ilość wypadków z udziałem rowerzystów się nie zmniejszyła, natomiast, proszę państwa, zmniejszyła się ilość rowerzystów - i to, według statystyk, o ponad 50%.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#AndrzejSzarawarski">Równie nierealne jest nakazywanie każdej osobie pieszej poruszającej się w nocy poza obszarem zabudowanym używania elementów odblaskowych. Już widzę te setki kobiet chodzących z wiszącymi paskami czy elementami odblaskowymi. To także jest przecież nierealne. Nie trzeba być ekspertem, żeby to stwierdzić. Pytanie więc - w odniesieniu do tych obu cytowanych przepisów - czy należy tworzyć nierealne przepisy, których nikt nie będzie stosował ani nikt nie będzie egzekwował, bo już widzę tych policjantów upominających kobietę, że nie ma elementu odblaskowego... Przecież to się w głowie nie mieści. I dlatego lepiej chyba postawić na edukację komunikacyjną, na promowanie pewnych rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo, które ludzie świadomie i z własnej woli będą stosować, niż nakazywać rzeczy całkowicie nierealne.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#AndrzejSzarawarski">Również nie do zaakceptowania jest zmiana 32 dotycząca tzw. świadectw oryginalności pojazdu. Analiza tego przepisu wykazuje, że on przed niczym nie zabezpiecza i niczego nie poświadcza. W intencji projektodawców miał to być element walki z rosnącą wciąż liczbą kradzieży samochodów poprzez utrudnianie ich legalizacji, jednak mówię jeszcze raz - przepis wprowadza tylko dodatkowe obciążenie dla obywateli w postaci konieczności uzyskania kolejnego dokumentu, którego rzeczywista wartość jest co najmniej wątpliwa. Świadectwo bowiem wydaje prywatny przedsiębiorca, który poświadcza, czy pojazd składa się z części wytworzonych lub zamontowanych przez producenta lub czy jego właściciel posiada dowody legalnego nabycia części, które były w samochodzie wymieniane. Z ustawy nie wynika, aby ten przedsiębiorca mógł korzystać z rejestru policyjnego skradzionych samochodów. W związku z tym kradziony samochód, który ma oryginalne części, będzie miał świadectwo oryginalności, tylko nie będzie posiadany legalnie - co już jest pierwszym kuriozalnym wnioskiem wynikającym z obecnych zapisów tej ustawy - brak jest bowiem bezpośredniej relacji między nielegalnością posiadania samochodu a świadectwem jego oryginalności. Brakuje również przepisów przejściowych, co spowoduje, że legalni posiadacze samochodów, którzy w przeszłości wymieniali części w swoich samochodach, dokonywali remontów, praktycznie rzecz biorąc, przy staraniu się o świadectwo oryginalności mogą tego świadectwa nie uzyskać. Poza tym tryb wydawania świadectw nie zabezpiecza przed innego rodzaju nadużyciami, np. świadectwo oryginalności jest ważne 1 rok. Właściciel po uzyskaniu tego świadectwa może wymienić część części i sprzedać z oryginalnym świadectwem samochód innej osobie, która po roku czasu może się okazać, że nie zdobędzie świadectwa oryginalności, ponieważ nie posiada ważnych zaświadczeń czy potwierdzenia, że nabyła części oryginalne i w sposób legalny. Takich przykładów można by stosować wiele.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#AndrzejSzarawarski">Duże kontrowersje budzi również wprowadzenie obowiązku badań psychologicznych dla kierowców. To jest kolejne utrudnienie dla dziesiątków tysięcy ludzi ubiegających się o prawo jazdy, niczym nieuzasadnione. W żadnym kraju Europy nie ma takiego obowiązku, że przy pierwszym staraniu się o prawo jazdy trzeba obok badań lekarskich jeszcze poddać się badaniom psychologa. Mówiąc krótko, na zachodzie najczęściej jest tak, że to instruktor odpowiada za to, czy klient zgłaszający się do szkoły jazdy jest zdrowy. Wzrok, słuch, sprawność ruchowa - i wszystko. W Polsce niedługo żeby dostać prawo jazdy, trzeba będzie odbyć drogę dłuższą niż po dyplom magisterski. To na pewno nie jest dobra regulacja.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#AndrzejSzarawarski">Takich regulacji można byłoby wiele pokazywać, m.in. wzmiankowana tu przez pana posła Dąbrowskiego kwestia jazdy na światłach przez cały rok. Wiele krajów europejskich się z tego wycofało, bo nie ma żadnych dowodów na to, że w okresie wiosenno-letnim jazda na światłach zmniejsza liczbę wypadków. Nie ma nigdzie takich potwierdzeń, stąd wycofano się z tego. My akurat idziemy w tym kierunku, z którego wiele krajów po prostu się wycofało.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#AndrzejSzarawarski">Mógłbym przykładów takich podawać wiele. Chciałbym tylko powiedzieć, że Sojusz Lewicy Demokratycznej dostrzega potrzebę nowelizacji Prawa o ruchu drogowym i chyba czas zastanowić się również nad tym, jak rozdzielić przepisy, które dotyczą ruchu, nadzoru nad ruchem, bezpieczeństwa ruchu drogowego - dla wielu tysięcy ludzi powinno to być chlebem powszednim - od zapisów, które są wyraźnie skierowane do administracji, a dotyczą procedur, homologacji, badań technicznych i wielu, wielu innych rzeczy, obowiązek wykonania których spoczywa na administracji państwowej czy samorządowej.</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#AndrzejSzarawarski">Dlatego składam wniosek o odrzucenie projektu, mając świadomość, że w nowej kadencji Sejmu trzeba będzie bardzo szybko podjąć nowelizację tej ustawy niezależnie od tego, czy ją w takim kształcie uchwalimy jak przedstawiony dzisiaj, czy jej nie uchwalimy. Jeśli nasz wniosek o odrzucenie w całości projektu ustawy nie uzyska poparcia w Wysokiej Izbie, zgłaszamy cały szereg wniosków odchudzających tę nowelizację o naszym zdaniem niepotrzebne zapisy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#JanKról">Proszę pana posła Józefa Korpaka o zabranie głosu w imieniu klubu AWS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JózefKorpak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność mam zaszczyt przedstawić stanowisko odnośnie do sprawozdania Komisji Transportu i Łączności oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (druk nr 3167).</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#JózefKorpak">Na wstępie chciałbym powiedzieć, że rzeczywiście ta nowelizacja nie jest regulacją łatwą. Jest tutaj wiele zasadniczych zmian i wydaje mi się, że obowiązkiem zarówno komisji, jak i Wysokiej Izby będzie do tych zmian się odnieść. Osobiście uważam, że zgłoszenie wniosku przez Klub Parlamentarny SLD o odrzucenie tego projektu ustawy, tej nowelizacji w całości jest niejako taką ucieczką od dokładnego przeanalizowania projektu ustawy i po prostu właściwie, że tak powiem, zawężeniem tej dyskusji do jednego stwierdzenia, że należy przystąpić do pracy nad jakimś nowym projektem. Chcę oświadczyć w imieniu mojego klubu, że z takim poglądem się nie zgadzamy. Uważamy, że ta nowelizacja, pomimo wielu różnych zapisów kontrowersyjnych, do których się po kolei odniosę, jest nowelizacją cenną i potrzebną.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#JózefKorpak">Chcę przypomnieć, że nowelizacja ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym wynikała zasadniczo z trzech powodów.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#JózefKorpak">Po pierwsze, było to podjęcie jak najszybszych działań mających na celu usunięcie błędów i wprowadzenie poprawnych przepisów w zakresie niezbędnym ze względu na bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz ze względu na prawidłową realizację zadań administracji publicznej. Jeśli chodzi o błędy, to były one następujące: sprzeczne dyspozycje przepisów dotyczących określenia pierwszeństwa przejazdu, brak obowiązku zachowania szczególnej ostrożności w pobliżu przejazdów dla rowerzystów, skierowanie ruchu motorowerów z pobocza na jezdnię i inne. Do błędów, które ujawniły się w praktyce po roku 1997, należało się odnieść. Taki był pierwszy cel tej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#JózefKorpak">Drugim celem było przeciwdziałanie trwałemu zjawisku, jakim jest brak bezpieczeństwa na polskich drogach. Poziom bezpieczeństwa na drogach systematycznie się zmniejsza i dlatego w przedstawionym projekcie zaproponowano przyjęcie rozwiązań, które mają na celu poprawę tego stanu. Są to m.in.: ograniczenie prędkości na obszarze zabudowanym do 50 km/godz., wprowadzenie obowiązku używania w ciągu dnia świateł mijania lub świateł do jazdy dziennej przez cały rok oraz podniesienie wieku wymaganego do uzyskania prawa jazdy kategorii B do 18 lat.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#JózefKorpak">Trzecim celem, jaki ta nowelizacja ma pozwolić osiągnąć, jest dostosowanie polskich przepisów do przepisów Wspólnoty Europejskiej: m.in. wprowadzenie obowiązku stosowania systemów zabezpieczających dla dzieci w wieku poniżej 12 lat i wzroście poniżej 150 cm, określenie wymagań w stosunku do kierowców wykonujących transport drogowy, przede wszystkim określenie minimalnego wieku kierowców. Na przykład gdy pojazdem wykonywana jest działalność gospodarcza w zakresie przewozu osób lub rzeczy, kierowca powinien mieć ukończone 21 lat. Ten przepis dostosowuje nasze przepisy do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#JózefKorpak">Nie tak dawno Wysoka Izba dyskutowała nad projektem ustawy o czasie pracy kierowców. Przepis dotyczący wieku kierowców jest określony w tej nowelizacji. Bez tej nowelizacji ustawa o czasie pracy kierowców będzie niepełna, gdyż nie będzie odpowiadać dyrektywie Wspólnot Europejskich odnoszącej się do kwestii regulacji transportu drogowego, w szczególności w zakresie niektórych przepisów dotyczących pracy kierowców.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#JózefKorpak">Jeśli chodzi o dostosowanie do przepisów Wspólnoty Europejskiej, to jeszcze jest tu uregulowanie zasad przeprowadzania okresowych badań technicznych pojazdu, ustalenie części wyposażenia, które należy poddawać kontroli, wzajemne uznawanie przez państwa członkowskie dokumentów stwierdzających dokonywanie kontroli technicznej. To będzie obowiązywało, jeżeli Polska znajdzie się wśród członków Unii Europejskiej, niemniej jednak te przepisy będą nam na to pozwalały.</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#JózefKorpak">Kolejna kwestia to jest określenie wymogów uzyskiwania prawa jazdy określonej kategorii. Te przepisy również nas dostosowują do tego, co obowiązuje w krajach Piętnastki.</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#JózefKorpak">Z uwagi na to, że rozpatrywana dziś zmiana ustawy Prawo o ruchu drogowym jest bardzo rozległa - jest to 95 zmian oraz 6 artykułów przepisów przejściowych i końcowych - oraz z uwagi na ograniczony czas dzisiejszej dyskusji w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność odniosę się jedynie do podstawowych kwestii, które nowelizacja Prawa o ruchu drogowym ze sobą przynosi.</u>
          <u xml:id="u-185.10" who="#JózefKorpak">Pierwsza kwestia wiąże się ze zmianą 11. odnoszącą się do art. 20, dotyczącą ograniczenia prędkości dopuszczalnej pojazdu na obszarze zabudowanym do 50 km/godz. Klub Parlamentarny AWS podziela w tej kwestii argumentację rządu, który stwierdza m.in., że redukcja dopuszczalnej prędkości na obszarze zabudowanym powinna w sposób znaczący przyczynić się do zmniejszenia liczby ofiar wypadków drogowych, w szczególności liczby zabitych. W tym miejscu należy stwierdzić, że dostępne analizy i raporty odnoszące się do wypadków drogowych spowodowanych nieodpowiednią prędkością dowodzą między innymi, iż zmniejszenie dopuszczalnej prędkości o 1 km/h powoduje zmniejszenie o 3% liczby wypadków. W państwach Wspólnoty Europejskiej redukcja średniej prędkości o 5 km/h mogłaby zmniejszyć liczbę zabitych osób o ponad 11 tys. i o 180 tys. liczbę wypadków. Natomiast analiza wypadków z udziałem pieszych wykazuje, iż przy prędkości około 50 km/h udział zabitych pieszych wynosi 45%, przy prędkości zaś około 60 km/h - 85%.</u>
          <u xml:id="u-185.11" who="#JózefKorpak">Ponieważ statystyki, liczby i wyniki badań naukowych przemawiające za wprowadzeniem takiego ograniczenia nie zawsze trafiają do ludzkiej wyobraźni, warto przypomnieć przykład, który był wykorzystywany w kampanii na rzecz wprowadzenia ograniczenia prędkości do 50 km/h, przeprowadzonej kilkanaście lat temu w krajach skandynawskich. Używano tam hasła 10=44. Wynika to z faktu, że w przypadku, gdy poruszające się z różnymi prędkościami - 60 km/h i 50 km/h - dwa identyczne pojazdy zaczną hamować w tym samym momencie, to w chwili, gdy jadący z prędkością 50 km/h pojazd zatrzyma się, drugi, jadący zaledwie z prędkością o 10 km/h większą, będzie miał na liczniku prędkość około 44 km/h. Sądzę, że te argumenty są wystarczające, aby takie ograniczenie wprowadzić w Polsce. Nie będę dodawał kolejnego argumentu, który już padł, mianowicie takiego, że większość krajów Unii Europejskiej tę dopuszczalną prędkość po prostu już stosuje.</u>
          <u xml:id="u-185.12" who="#JózefKorpak">Kolejną zasadniczą kwestią dyskutowanej dziś nowelizacji jest zmiana 23. odnosząca się do art. 51, dotycząca rozszerzenia obowiązku używania świateł mijania lub świateł do jazdy dziennej od świtu do zmierzchu na okres całego roku, a nie, jak jest obecnie, tylko w miesiącach jesienno-zimowych. W tym miejscu pragnę oświadczyć, że Klub Parlamentarny Akcji Wyborczej Solidarność nie poprze tej zmiany, gdyż stoi na stanowisku, że koszty związane z wprowadzeniem obowiązku jazdy na światłach, głównie koszty wzrostu zużycia paliwa oraz eksploatacji akumulatora, będą znaczne, a obciążenie nimi zarówno posiadaczy samochodów, jak również podmioty gospodarcze wykonujące usługi w zakresie transportu drogowego, spowoduje bardzo ujemne skutki, w szczególności zaś dalsze obniżenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw transportowych, co w obecnej gospodarczej sytuacji Polski jest niepożądane.</u>
          <u xml:id="u-185.13" who="#JózefKorpak">Następnym zagadnieniem, które pragnę poruszyć w trakcie dyskusji, jest zmiana 83., odnosząca się do art. 124, a dotycząca wprowadzenia obowiązku przeprowadzania badań psychologicznych dla osób ubiegających się o pierwsze prawo jazdy. Inicjatywa ta jest niewątpliwie cenna, niemniej jednak w imieniu mojego klubu parlamentarnego pragnę zwrócić uwagę na koszty jej realizacji. Koszt jednego badania wynosi około 100 zł. Zakładając, że w ciągu roku pierwsze prawo jazdy dostaje około 300 tys. osób, otrzymujemy niebagatelną kwotę 30 mln nowych zł, którą nasi obywatele będą musieli wysupłać z kieszeni. Z uwagi na to, że nie ma możliwości sfinansowania tych badań z budżetu państwa, ani ze środków ubezpieczenia zdrowotnego, Klub Parlamentarny AWS nie może zgodzić się, aby tymi kosztami obciążyć obywateli Polski, szczególnie osoby młode, które nie osiągają wystarczających dochodów, bardzo często bezrobotne, poszukujące pracy, dla których uzyskanie prawa jazdy nawet kategorii B może otworzyć drogę do zdobycia pracy. Mając na uwadze powyższe argumenty, w imieniu swojego klubu pragnę zgłosić poprawkę do tej zmiany.</u>
          <u xml:id="u-185.14" who="#JózefKorpak">Kolejną sprawą, do której pragnę się odnieść w imieniu Klubu Parlamentarnego AWS, jest kwestia badania oryginalności pojazdu i wydawania świadectwa jego oryginalności. Będzie ono niezbędne do dokonania rejestracji pojazdu w przypadku, gdy wcześniej był on zarejestrowany. Wprowadzenie takiej regulacji oznaczać będzie niejako przymus badania oryginalności pojazdu w przypadku sprzedaży samochodu używanego. Podobno koszt takiego badania wyceniono już mniej więcej na 200 zł. W tym wypadku również przepis ten nakłada na posiadaczy używanych samochodów obowiązek poniesienia dodatkowych kosztów. Jeżeli regulacja ta ma ograniczyć obrót kradzionymi samochodami i częściami samochodowymi, to ciśnie się na usta pytanie, czy czasem wprowadzenie tej regulacji nie będzie przynosić więcej szkody niż pożytku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#JanKról">Czas mija, panie pośle, minął zdecydowanie. Chcę powiedzieć, że już o 2 minuty przekroczył pan czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#JózefKorpak">Panie marszałku, postaram się streścić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#JanKról">Pół minutki, proszę pana, trzy zdania i konkluzja, a następnie kolejny poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JózefKorpak">Pragnę oświadczyć, że w tej sprawie zdania w moim klubie są podzielone. Prosiłbym, aby oprócz negatywnych aspektów tej regulacji, dotyczących kosztów ponoszonych przez użytkowników pojazdów, pan przewodniczący połączonych komisji, jak również pan minister transportu i gospodarki morskiej przedstawili konkretne argumenty przemawiające za wprowadzeniem tego systemu. Wydaje mi się, że jego wdrożenie będzie bardzo trudne i będzie przynosić negatywne opinie społeczne w tym zakresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JózefKorpak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego AWS pragnę ponadto oświadczyć, że nie popieramy zmiany 17. odnoszącej się do art. 40 projektu ustawy, a dotyczącej wprowadzenia obowiązku używania kasków, czy też - jak mówi projekt - hełmów ochronnych przez kierujących rowerami. We wszystkich sprawach, których mój klub parlamentarny nie popiera, zgłaszam poprawki na ręce pana marszałka. Ponadto w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność pragnę oświadczyć, że mam nadzieję, iż zmiana ustawy Prawo o ruchu drogowym spełni cele, które do tej nowelizacji zostały przypisane, a przede wszystkim zwiększy bezpieczeństwo kierujących pojazdami i pieszych. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#JanKról">Pan poseł Tadeusz Syryjczyk zabierze głos w imieniu klubu Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#JanKról">Transportowcy też lubią mówić, okazuje się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#TadeuszSyryjczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nowelizacja Prawa o ruchu drogowym oznacza po części przywrócenie propozycji rządowej z roku 1997. Na przykład 50 km na godzinę - to jest właśnie propozycja, która nie przeszła, gdy była proponowana przez rząd poprzedniej koalicji w roku 1997. Jest też parę innych spraw, które wtedy były proponowane, a w tej nowelizacji są zawarte - i 18 lat, i inne. Myślę, że jest faktem, iż przebijanie się do opinii publicznej z pewnymi stwierdzeniami, które mają swoje podstawy w doświadczeniu, trwa długo. Sporo zostało w tym kierunku zrobione. Warto ten fakt uznać i dokonać powtórnej próby nowelizacji idącej w tym właśnie kierunku, zwłaszcza że - w moim przekonaniu - opinia publiczna zdanie w tej sprawie zmieniła.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#TadeuszSyryjczyk">Wracając do rzeczy, sądzę, że podstawowe problemy, które rozwiązuje to prawo, są następujące. Pierwsza sprawa to zagadnienie bezpieczeństwa ruchu. Chodzi tu zarówno o przepisy uściślające, jak i zagadnienia związane z eliminacją głównych przyczyn wypadków, które dotyczą ludzi i do których dochodzi na obszarach zabudowanych - czyli przyczyn tego, że mamy bardzo wielką liczbę potrąceń pieszych na obszarze zabudowanym, często potrąceń śmiertelnych. Druga kwestia dotyczy ochrony słabszych uczestników ruchu, a więc dzieci, czyli problemy związane z gimbusami, z autobusami szkolnymi, ich oznakowaniem, oraz szczególnych przepisów, jakie obowiązują przy wsiadaniu i wysiadaniu z autobusów uczącej się młodzieży. Trzecia sprawa to problemy związane z rejestracją samochodów. Czwarta to poprawa czytelności przepisów ruchu dotyczących m.in. kwestii pierwszeństwa, ustąpienia miejsca, ustąpienia pierwszeństwa, ale nie tylko, bo także kwestii związanych chociażby ze zmianą pasa ruchu na skrzyżowaniu - tutaj doszło do niepotrzebnych zmian pierwotnego projektu.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#TadeuszSyryjczyk">Przechodząc do sprawy bezpieczeństwa, chciałbym powiedzieć, że jeżeli chodzi o prędkość, to operujemy, niestety, pewnymi mitami. Poseł sprawozdawca i moi przedmówcy przytoczyli wiele argumentów za tym, że granica 50 km/h jest po prostu bezpieczniejsza, w sposób istotny zmniejsza liczbę ofiar śmiertelnych, zmniejsza liczbę ciężkich wypadków, a ten aspekt ruchu drogowego w Polsce jest szczególnie dotkliwy. W Polsce wypadki drogowe mają ciężki przebieg. Generalnie jest u nas więcej ofiar śmiertelnych w poszczególnych wypadkach niż w krajach, które mają większy dorobek motoryzacyjny. Sytuację może poprawić zmniejszenie prędkości na obszarze zabudowanym do 50 km/h. Do niedawna w Warszawie rocznie ginęło na drogach 150 osób, w Sztokholmie - kilkanaście, w Bernie - jedna. Czy zmiany prędkości są skuteczne? Otóż proszę państwa, mamy statystykę gminy Warszawa Centrum z okresów porównywalnych, tzn. od 18 września 1999 do 24 kwietnia 2000 i z analogicznego: 18 września 2000 do 24 kwietnia 2001, a więc przed wprowadzeniem i po wprowadzeniu tego ograniczenia. Liczba zabitych wyniosła: przy prędkości 60 km/godz. - 118, przy prędkości 50 km/godz. - 57. Więc spadek nastąpił o połowę, a nawet jeszcze więcej. To jest statystyka, która już jest zauważalna w Polsce. Nie ma już tego argumentu, że Polacy rzadziej przestrzegają przepisy, że i tak nie będą słuchać - cała retoryka związana z tym tematem już jest nieważna. To zrobiono w Polsce i taki jest wynik. W związku z powyższym doszedł nowy argument do tych, które były znane w innych krajach i do argumentów przedstawionych na podstawie badań z zakresu fizyki i anatomii, które jednoznacznie wskazują, że organizm ludzki może wytrzymać zderzenie z samochodem jadącym poniżej 50 km/godz., a nie wytrzymuje z jadącym powyżej 60 km/godz. W związku z tym dla bezpieczeństwa warto poświęcić te koszty, które się wiążą z tym, że się trochę dłużej, trochę wolniej jedzie i że trochę inaczej jest zorganizowany ruch. Znalazło to jeszcze jedno potwierdzenie. Dodajmy, że obszar zabudowany jest często miejscem kolizji, jest na nim większy ruch, mamy sporo wypadków. Nie będę tych statystyk jeszcze raz powtarzał.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#TadeuszSyryjczyk">Natomiast chciałem rozwiać pewien mit. Panuje mit, że społeczeństwo jest przeciw. Otóż w momencie kiedy gmina Warszawa Centrum tę zmianę wprowadzała, robiono badania socjologiczne całej opinii publicznej, tzn. nie tylko fanów motoryzacji, nie tylko kierowców. Wynik był pozytywny, większość ludzi była za wprowadzeniem tego ograniczenia. Również ministerstwo transportu w okresie składania projektu przeprowadziło badania ogólnokrajowe. Na jego zlecenie były prowadzone badania przez jedną z ogólnopolskich pracowni socjologicznych i wynik też był pozytywny. Już dokładnie nie pamiętam, ale 60%, czy 70% ludzi było za ograniczeniem prędkości do 50 km/godz. Tu mamy do czynienia się z pewnym mitem, tzn. nawet w kręgach opiniotwórczych funkcjonuje inna teoria, natomiast wśród ludzi funkcjonuje inna teoria. Problem polega na tym, że w istocie właśnie w tym przypadku nie jest to problem jakiejś szczególnie niepopularnej decyzji. W tym wypadku jest to problem dostosowania się do większości. To nie jest wcale marsz pod prąd, jak się niektórym wydaje. Tu akurat idzie się z prądem, uwzględniając ogólnie opinię publiczną. Dlatego sądzę, że pora tę zmianę przeprowadzić w Polsce, zwłaszcza że do tych argumentów doszły argumenty praktyczne - z Polską związane i na terenie Polski wypróbowane.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#TadeuszSyryjczyk">Problem przepustowości dróg jest też zagadnieniem, któremu można by się przyjrzeć na chłodno. Wcale nie jest tak, że jak pojazdy jadą szybciej, to przepustowość danej drogi jest większa. Jeżeli założymy, że odstępy między pojazdami są utrzymywane w granicach bezpieczeństwa - czyli nawet nie drogi hamowania, bo tego już nigdzie się nie utrzymuje, bo ciasnota jest większa na drogach - trzeba przyjąć, że jest odstęp przeznaczony na czas reakcji, to znaczy, że przy zwiększeniu prędkości zwiększamy odstęp o tyle, żeby przez czas reakcji nie uderzyć. Zakładamy, że opóźnienie czy przyspieszenie hamowania - ale opóźnienie hamowania jest identyczne dla wszystkich pojazdów, co jest założeniem niekiedy wadliwym, o czym się od czasu do czasu przekonujemy, gdy jeden pojazd najeżdża na drugi - że odstęp, jaki utrzymują kierowcy jest taki, żeby mniej więcej czas reakcji był amortyzowany tym odstępem. Chodzi o to, że jak poprzednik hamuje, żebym po swoim, ok. 1-sekundowym, czasie reakcji też zaczął hamowanie. Przy takim założeniu przepustowość nie zależy od prędkości. Po prostu jak pojazdy jadą szybciej, to są odstępy większe, a odstępy czasowe między pojazdami są constans. Pojazdy muszą jechać mniej więcej w tym samym czasie między sobą - czyli daną drogą, daną trasą przejeżdża tyle samo pojazdów, obojętnie jaka jest prędkość. W praktyce bezpieczna jazda przy większej prędkości zmniejsza przepustowość. Jeżeli natomiast jest ona bardziej ryzykowna, wtedy jest to mniej więcej przepustowość stała.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#TadeuszSyryjczyk">Drugi przepis, który jest przedmiotem kontrowersji, dotyczy zagadnienia używania świateł całą dobę. Nikt nie przedstawił wyliczenia, o ile te koszty mają wzrosnąć. W najsłabszych samochodach moc silnika wynosi ok. 20 do 30 kW, to jest mniej więcej trzydzieści parę koni mechanicznych, to jest najsłabszy pojazd, jaki jeździ (samochód, a nie motocykl), który i tak już świateł używa całą dobę. Światła mijania i światła pozycyjne tylne zużywają łącznie najwyżej ok. 100 wat. Tak więc jeżeli dokonamy rachunków na poziomie szkolnym, to wychodzi, że jest to 100 dzielone przez 20 tys., a więc 1/200 mocy silnika. Przy czym w dodatku i tak długi czas jeździmy na światłach, przez całą dobę w okresie zimowym i przez długi czas w okresie letnim, jak jest ciemno czy mglisto. Natomiast w praktyce można powiedzieć, że mamy do czynienia z kilkupromilowym wzrostem zużycia paliwa, co najwyżej kilka promili w najsłabszym samochodzie; w dużym samochodzie moc silnika jest jeszcze większa, a moc świateł jest porównywalna. W związku z tym jest to poniżej promila. A więc w praktyce jest to nie więcej niż 2–3 zł na każde 1000 zł wydawane na paliwo. A zatem tym argument kosztowy tu w ogóle nie ma miejsca. Mamy raczej do czynienia z takim sporem między producentami pojazdów, wśród których jedni lobbują za tym, aby ten przepis wprowadzić później, kiedy będą światła jazdy dziennej w każdym pojeździe, zwłaszcza w produkowanym przez dany koncern, i te koncerny zabiegają o odroczenie tego przepisu, a nie o jego uchylenie, inni zaś są neutralni wobec tego problemu. I dlatego się nie oszukujmy, że chodzi o jakieś koszty. Jest to problem pewnego obyczaju.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#TadeuszSyryjczyk">Natomiast drugi problem jest taki. Poza zagadnieniem rozróżnienia pojazdu nieoświetlonego i oświetlonego w warunkach, kiedy jest pewna pstrokacizna, tzn. jeździ część pojazdów oświetlonych, a część nie - i takich okresów jest coraz więcej, mam tu na myśli świt, zmierzch, mgłę czy deszcz - chodzi o jeszcze jeden czynnik, który warto sobie uświadomić. Na drogach o dwóch pasach ruchu, dwukierunkowych, czyli na większości dróg w kraju, zresztą w każdym, nie tylko w naszym, ale zwłaszcza w Polsce, jeśli słońce jest nisko, to rozpoznanie nieoświetlonego pojazdu, odpowiedź na pytanie, czy jedzie ku nam, czy się od nas oddala, jest w zasadzie niewykonalne. Jeżeli oświetlenie jest płytkie, tzn. kiedy światło świeci nam w oczy lub świeci równo z nami, wtedy zauważenie, czy dany pojazd, który jest na naszym pasie, wyprzedza kogoś innego i jedzie wprost na nas, na zderzenie z nami, czy też jest to pojazd, który jedzie przed nami, jest w zasadzie bardzo trudne. Światła dają wiedzę o ukierunkowaniu pojazdu, bo jak w każdej innej nawigacji białe i czerwone światło rozróżnia przód i tył i w związku z tym jednoznacznie wskazuje, czy pojazd się od nas oddala, czy do nas przybliża. Z punktu widzenia uniknięcia wypadku, mam na myśli zderzenia, nazwijmy to, wyprzedzeniowe, kiedy ktoś wyprzeda i nie wiemy, czy mamy zwalniać, czy możemy jechać ze stałą prędkością, czy mamy szukać ucieczki na pobocze, jest to bardzo istotne rozróżnienie, którego się nie osiągnie inną metodą poza wskazaniem świateł; także wtedy, kiedy świeci słońce, nawet bardzo mocno, jeżeli świeci nisko, a jasno, nie ułatwia to rozpoznania kierunku ruchu. Dlatego uważam, że należy poważnie zrewidować pogląd na ten temat i przemyśleć sprawę włączenia tych zagadnień, jeśli chodzi o ruch.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#TadeuszSyryjczyk">Sądzę, że dobrą zmianą są przepisy dotyczące gimbusów, które wzmacniają bezpieczeństwo młodzieży przemieszczającej się autobusami szkolnymi.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#TadeuszSyryjczyk">Chciałbym też wreszcie powiedzieć parę uwag na temat badania autentyczności. Z informacji i analiz, które nam przedstawiono, wynika, że jednak w Republice Węgierskiej wprowadzenie tych przepisów bardzo poważnie, niemal do połowy, zmniejszyło kradzieże. Albo więc chcemy dalej narzekać, że kradną, albo coś zrobić. Sądzę natomiast, że jest jeden problem, rzeczywiście bardzo istotny. Mianowicie osoby, które kupiły pojazdy bez badania autentyczności, bo nie wiedziały, że trzeba się upewnić przed zakupem, znajdują się teraz w trudnej sytuacji. Dlatego proponuję poprawkę, która by oznaczała, że przepis art. 72 ust. 1 pkt 6 ustawy, który wprowadza badania oryginalności, powinien dotyczyć pojazdów, które po raz pierwszy zarejestrowano po wejściu w życie ustawy. Czyli w odniesieniu do pojazdów, które już długo są w obiegu, trzeba się pogodzić, trudno, że jakiś pojazd wśród nich jest być może kradziony, a niestety jest takich sporo w Polsce; po drogach jeździ kilkadziesiąt tysięcy pojazdów, które zmieniły właściciela w sposób nielegalny. Natomiast jeśli chodzi o pojazdy, które są obecnie kupowane i będą wchodziły do wtórnego obrotu po wejściu w życie ustawy, właściciel, który go nabędzie, będzie już wiedział, że musi uważać podczas kolejnych zakupów. W związku z powyższym pojazd, który był kupiony po raz pierwszy po wejściu w życie ustawy albo np. w 2002 r. byłby już w dalszym obrocie, wymagałby badania oryginalności. I każdy, kto ma do czynienia z takim pojazdem, musi wiedzieć o tym, że tego typu badanie w końcu się odbędzie, jeżeli więc dokonuje odpowiednich wymian, to musi zadbać o ich legalność, o legalizację. Myślę, że trzeba się imać tych środków. Nie sądzę, że powinniśmy uciekać od tego typu metod, które pozwoliłyby przeciąć bardzo poważny proceder, którym jest kradzież pojazdów na części; jest to w tej chwili problem zmniejszenia tego rynku części nielegalnych. Uważam, że doświadczenia węgierskie są pouczające w tym zakresie i warto się ku temu przychylić.</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#TadeuszSyryjczyk">Jest wreszcie szereg poprawek przepisów, które oczywiście należy poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#TadeuszSyryjczyk">Podzielam również kontrowersje co do niektórych innych rozwiązań, nie chcę się nad tym rozwodzić w tej chwili szerzej. Jeśli chodzi o te sprawy, każdy da wyraz w głosowaniu, jak rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#TadeuszSyryjczyk">Chcę złożyć tę jedną poprawkę - dotyczącą wejścia w życie przepisów o badaniu oryginalności - natomiast w całości poprzeć projekt ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-193.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#JanKról">Proszę pana posła Wiesława Wodę o zabranie głosu w imieniu klubu PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#WiesławWoda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Parlamentarnego PSL w drugim czytaniu rządowego projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym, z druku nr 1686, który wpłynął 2 lutego, chcę zauważyć, że jest to już 10. zmiana ustawy uchwalonej 10 czerwca 1997 r. Jeszcze nie zakończyliśmy prac nad jednym rządowym projektem, a już w dniu 5 czerwca 2001 r. wpłynął kolejny, czyli 11. rządowy projekt ustawy z druku nr 3034.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#WiesławWoda">Muszę z tej wysokiej trybuny zadać rządowi pytania: Czy rząd wie, do czego zmierza? Czy rząd jest świadomy, że tak często zmieniające się prawo nie jest znane i źle służy bezpieczeństwu? Sądzę, że prace legislacyjne w Sejmie nad dwoma rządowymi projektami ustaw powinny być zsynchronizowane. Skoordynowanie prowadzonych w Sejmie prac nad ustawą Prawo o ruchu drogowym jest ważne ze względu na bardzo duże znaczenie tych uregulowań w życiu społecznym. Ciągłe zmiany przepisów prawnych obowiązujących w tym obszarze nie są z punktu widzenia ich popularyzowania, rozumienia, a przede wszystkim przestrzegania, właściwe. Po półtorarocznym okresie prac Komisja Transportu i Łączności oraz Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych złożyły sprawozdanie jakże różne od projektu rządowego. Wystarczy tylko wspomnieć, że rząd zaproponował w ustawie 63 zmiany, a komisja w swoim sprawozdaniu z 6 lipca - aż 95 zmian. Nie sposób nie zauważyć, że w sprawozdaniu komisji jest aż 39 delegacji adresowanych do różnych ministrów w sprawie wydania aktów wykonawczych. Można więc powiedzieć, że sprawozdanie to zbiór delegacji.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#WiesławWoda">Ani do rządowego projektu ustawy, ani do sprawozdania komisji nie dołączono żadnego projektu aktu wykonawczego. Generalnie w świetle prawodawstwa przedłożony Sejmowi projektu ustawy i sprawozdanie komisji muszą zostać ocenione bardzo krytycznie, choć niektóre rozwiązania są bardzo potrzebne i to też chcę zauważyć.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#WiesławWoda">W sprawozdaniu definiuje się pojęcie „autobus szkolny”, sposób jego oznakowania, zachowanie się kierującego tym pojazdem oraz zachowanie się innych uczestników ruchu drogowego znajdujących się w pobliżu. Wszystko to zapisano z myślą o bezpieczeństwie dzieci uczęszczających do szkoły. Szkoda, że pomarańczowych autobusów porusza się po drogach znacznie mniej niż rząd deklarował.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#WiesławWoda">W poprawce 15. ust. 7 dopuszcza się sytuację, że kierujący rowerem może jechać lewą stroną. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni takim wyjątkom od generalnej zasady ruchu prawostronnego.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#WiesławWoda">Niewątpliwie najwięcej kontrowersji wywołuje poprawka 11. proponująca, by w art. 20 zapisać, że prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym wynosi 50 km/h. Niewątpliwie każde ograniczenie prędkości zmniejsza liczbę ofiar śmiertelnych. W Polsce ginie na drogach ok. 7 tys. osób rocznie. Niektóre organizacje podają, że ograniczenie prędkości o 10 km uratowałoby życie 2 tys. osób. Myślę, że u nas problem leży nie tyle w ustawowym ograniczeniu prędkości, co w respektowaniu prawa. Nagminnie przekraczane są dopuszczalne prędkości, a tylko widok policjanta czyni prawą nogę nieco lżejszą. Jedną z przyczyn tego jest mało rozsądne rozplanowanie ograniczeń prędkości. Zarządy dróg powinny częściej różnicować dopuszczalną prędkość w zależności od warunków drogowych, w tym ograniczać prędkość na terenie całych miejscowości. Z niepokojem oczekujemy na okres jesienny, kiedy trudne warunki drogowe zwiększają wypadkowość, zwłaszcza dlatego, że już dziś Policja nie ma środków finansowych na patrolowanie dróg.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#WiesławWoda">W poprawce 17. do art. 40 proponuje się, by kierujący motocyklem, motorowerem lub rowerem oraz osoba przewożona takim pojazdem byli zobowiązani używać hełmów ochronnych. O ile jazda motorem, motorowerem czy rowerem wyczynowym w hełmie nie może budzić żadnych wątpliwości, o tyle jazda rowerem w hełmie jest nierealna. Nie wyobrażam sobie pani jadącej do kościoła czy też rolnika wyjeżdżającego w pole w hełmie. Potraktują to chyba jak żart i myślę, że będzie w tym trochę racji. Mój klub jest przeciwny uchwalaniu kuriozalnego prawa.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#WiesławWoda">Za w pełni zasadną uznajemy propozycję zawartą w poprawce 22., by dodać art. 50a określający sposób postępowania z pojazdem pozostawionym bez tablic rejestracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#WiesławWoda">Chciałbym się odnieść do kolejnej istotnej, moim zdaniem, sprawy, a mianowicie dotychczasowego zapisu art. 24 ust. 1 pkt 3, który brzmi: „Kierujący pojazdem jest obowiązany przed wyprzedzeniem upewnić się w szczególności czy: kierujący, jadący przed nim na tym samym pasie ruchu, nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzenia innego pojazdu, zmiany kierunku ruchu lub zmiany pasa ruchu”. Otóż gdy jadący przed nami pojazd zamierza wyprzedzać inny pojazd, to musi zmienić pas ruchu, i ten zamiar sygnalizuje kierunkowskazem, natomiast nie sygnalizuje, bo i jak, zamiaru wyprzedzania.</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#WiesławWoda">Zdziwienie budzi również proponowana treść art. 64, bowiem z jego zapisu wynika wprost, że zezwolenie na przejazd pojazdów ponad gabarytowych na czas nieokreślony lub określony w zezwoleniu wydaje starosta, zaś na jednokrotny przejazd w wyznaczonym czasie po ustalonej trasie zezwolenie wydaje generalny dyrektor dróg publicznych lub upoważniona przez niego państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna po uzgodnieniu z właściwymi dla trasy przejazdu zarządami dróg. Wydaje się, że hierarchia została tutaj pomylona i odwrócona.</u>
          <u xml:id="u-195.10" who="#WiesławWoda">W poprawce 41. dodaje się nowe artykuły określające warunki produkcji tablic rejestracyjnych. Uważamy, że wojewoda na drodze przetargu powinien wybrać najtańszego producenta tablic spełniających wymogi techniczne.</u>
          <u xml:id="u-195.11" who="#WiesławWoda">Bardzo istotne i zasadne są propozycje nadzoru nad prowadzonym szkoleniem kandydatów na kierowców. Wielu z nich podchodzi do egzaminu zupełnie nieprzygotowanych. Celowa wydaje się propozycja niektórych środowisk, aby osobom początkującym w wieku do 21 lat wydawać prawo jazdy warunkowo. Tymi osobami zbyt często kieruje brawura, a nie rozsądek, i stają się one ofiarami własnej głupoty.</u>
          <u xml:id="u-195.12" who="#WiesławWoda">Krótki czas nie pozwolił sięgnąć po ekspertyzy do tak ważnego projektu ustawy, zawierającego wiele kontrowersyjnych propozycji. Liczne formalne zastrzeżenia, które zgłosiłem na wstępie, sprawiają, że klub parlamentarny, który reprezentuję, nie poprze projektu ustawy. Uważamy, że obowiązującą ustawę Prawo o ruchu drogowym należałoby podzielić na dwie części. Pierwsza część powinna zawierać przepisy, które winien znać i przestrzegać każdy poruszający się po drodze. Druga część winna zawierać przepisy administracyjne, techniczne, organizacyjne, które dotyczą tylko niektórych osób. Uważamy, że to nowy rząd powinien po wyborach przedstawić całościową zmianę ustawy Prawo o ruchu drogowym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-195.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#JanKról">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#JanKról">Proszę pana posła Mirosława Stycznia o zabranie głosu w imieniu klubu Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić państwu opinię Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość dotyczącą sprawozdania Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Transportu i Łączności o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym, zawartego w druku nr 3167, a odnoszącego się do projektu rządowego, który opatrzony jest numerem 1686.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Moi poprzednicy szeroko omawiali cele projektu ustawy, tzn. zlikwidowanie istniejących luk prawnych, poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu oraz dostosowanie przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Mówię o tym jeszcze raz, ponieważ chciałbym polemizować z wnioskiem kolegów posłów z SLD i PSL, którzy wnoszą o nieuchwalanie tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Proszę państwa, klub parlamentarny, który mam zaszczyt w tej chwili reprezentować, w zasadzie popiera sprawozdanie komisji, z paroma jednak ważnymi wyjątkami. Otóż jeśli chodzi o art. 1 pkt 11, który dotyczy prędkości dopuszczalnej pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym, to jesteśmy przeciwni obniżaniu prędkości do 50 km/godz., albowiem stoimy na stanowisku, że to nie zmniejszenie prędkości dopuszczalnej, ale respektowanie istniejącego prawa prowadziłoby do zmniejszenia tej tak wielkiej hekatomby ofiar na naszych drogach. Proszę państwa, najpierw wprowadźmy zasadę: zero tolerancji dla tych, którzy prawa nie przestrzegają, a dopiero potem stopniowo obniżajmy prędkość. Pan poseł Syryjczyk podał przykład: jedna zabita osoba w Bernie; wystarczy przejechać się drogami Szwajcarii, gdzie nikt nie przekracza dozwolonej prędkości, czy to na autostradzie, czy w mieście, żeby zrozumieć, dlaczego tam w ciągu całego roku jest jedna ofiara śmiertelna na terenach zabudowanych w stolicy kraju. Dzisiaj wystarczy sobie wyjechać w dowolnej porze dnia i nocy nie tylko w Warszawie, ale i w większości polskich miast, i porównać obowiązujące dzisiaj prędkości z tymi, które stosują kierowcy, aby zrozumieć, jaka jest prawdziwa istota tej wielkiej liczby ofiar. Stoimy na stanowisku, że dotychczasowe przepisy prawa drogowego, które pozwalają zarządom dróg obniżać prędkości w całych miejscowościach i w częściach, które są szczególnie niebezpieczne, stosowanie zwalniaczy poprzecznych stanowi dostateczne zabezpieczenie pieszych tam, gdzie rzeczywiście to jest wymagane.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Kolejna zmiana, której jesteśmy przeciwni, to są te nieszczęsne kaski rowerzystów. Oczywiście nie będę tej zmiany prześmiewał, tak jak poseł Woda, bo to nie chodzi o to, żeby w hełmach jeździć, panie pośle, po polach czy do kościoła, to chodzi po prostu o kaski zabezpieczające przed urazami głowy. Faktycznie statystyki są zatrważające, zwłaszcza wśród osób młodych, wśród młodzieży, która jeździ rowerami po drogach publicznych. Jednak wydaje się, że ten przepis nie będzie na pewno respektowany, w dodatku powodowałby rzeczywiste obniżenie ilości osób korzystających z tych popularnych jednośladów i stąd wnosimy o to, aby w art. 1 pkt 17 ograniczyć to jedynie do motocykli i motorowerów, tak jak to jest w tej chwili, a przeciwni jesteśmy wprowadzaniu kasków dla rowerzystów.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Wreszcie słynna zmiana dotycząca świateł mijania. Otóż, proszę państwa, bez wątpienia światła mijania zabezpieczają przed wieloma kolizjami, ale naszym zdaniem przede wszystkim poza terenami zabudowanymi. Nikła ilość dróg wielopasmowych o przeciwstawnych kierunkach jazdy, tzn. dróg szybkiego ruchu i autostrad, rzeczywiście coraz szybsze samochody w coraz lepszym stanie technicznym i ilość samochodów powodują takie sytuacje, w których używanie świateł mijania poza terenami zabudowanymi powinno być konieczne. Natomiast jesteśmy przeciwni wprowadzaniu tego prawa w terenie zabudowanym i stąd proponujemy taką poprawkę, która właśnie koresponduje z tym zdaniem.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#MirosławAndrzejStyczeń">I na zakończenie sprawa obowiązywania przepisów prawa europejskiego, tzn. podwyższonego limitu wieku osób, które mogłyby ubiegać się o prawo jazdy, do lat 18. Otóż jesteśmy przeciwni tej zmianie nie w sposób fundamentalny, ale chodzi o to, aby wprowadzić to z dniem 1 czerwca roku 2002, tak jak proponuje komisja. My proponujemy wejście tej zmiany z chwilą przystąpienia Polski Rzeczypospolitej Polski do Unii Europejskiej, nie wcześniej. Taką właśnie propozycję państwu przedkładamy.</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Proszę państwa, reasumując Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość jest za przyjęciem nowelizowanej ustawy, natomiast z określonymi zmianami, które tu państwu przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-197.7" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Na koniec jeszcze chciałem odnieść się do wypowiedzi pana posła Szarawarskiego, krytykującej przede wszystkim 32. zmianę, chodzi tu o te słynne świadectwa legalizacji. Ja chciałem poprawić pana posła Syryjczyka. Ilość kradzieży na Węgrzech spadła nie o 50%, ale o 60%. To są, proszę państwa, realne statystyczne dane. Węgrzy wprowadzali tę zmianę bardzo ostrożnie. Najpierw wprowadzili ją dla osób prawnych. Wtedy zanotowali po pierwszym roku obowiązywania tej zmiany spadek kradzieży aż o 30%. Dlatego natychmiast wprowadzili ją dla osób fizycznych i w następnym roku o kolejne 30% spadła ilość samochodów kradzionych. Wydaje się, że przyjęcie tej zmiany z poprawką proponowaną przez posła Syryjczyka w imieniu klubu Unii Wolności w sposób istotny spowoduje ograniczenie kradzieży, ale przypomnę państwu, to dla niedowiarków, że tylko w tym roku, a przecież mamy dopiero niespełna 7 miesięcy kalendarzowych roku 2001, w samej Warszawie ukradziono już ponad 5 tys. samochodów. To pozostawiam ku refleksji i panu Szarawarskiemu, i posłom SLD.</u>
          <u xml:id="u-197.8" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Proszę państwa, gdybyśmy mieli dokonać tej nowelizacji tylko dla tego jednego przepisu, warto to teraz zrobić, a nie czekać na nowy rząd, tak jak mówił poseł Woda, nowy parlament, bo wtedy prawdopodobnie zmian doczekamy się w roku 2003, 2004, a może i później. Dziękuję państwu za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-197.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#JanKról">Proszę pana posła Edwarda Maniurę o zabranie głosu w imieniu klubu SKL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#EdwardManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiając stanowisko Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego dotyczące ustawy nowelizującej Prawo o ruchu drogowym, pragnę stwierdzić, że mój klub poprze przedłożenie komisyjne, jednak jest za wprowadzeniem następujących poprawek. W poprawce 17. w art. 40 przedłożenie komisji nakłada obowiązek jazdy w kaskach dla osób kierujących motocyklem, motorowerem lub rowerem. Mój klub jest za skreśleniem obowiązku jazdy w kaskach dla rowerzystów.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#EdwardManiura">Jeżeli chodzi o poprawkę 23., dotyczącą art. 51, to jesteśmy za przywróceniem zapisu mówiącego o konieczności jazdy z użyciem świateł mijania w warunkach normalnej przejrzystości powietrza w okresie od 1 listopada do ostatniego dnia lutego. Uważamy, że wprowadzenie całorocznego obowiązku jest trochę na wyrost.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#EdwardManiura">Kolejna poprawka dotyczy art. 20. Przepis ogranicza dopuszczalną prędkość pojazdu na obszarze zabudowanym do 50 km/h. Ograniczenie takie występuje w wielu krajach Unii Europejskiej, a od kilku miesięcy również w Warszawie. Z danych Policji wynika, że wprowadzona zmiana spowodowała na ulicach Warszawy zmniejszenie liczby wypadków drogowych ze śmiertelnymi ofiarami do 50%. Ogólnie, liczba wypadków zmniejszyła się o 25%. Wprawdzie również Policja podaje, że 90% kierowców w Warszawie nie przestrzega przepisów ograniczających prędkość, nie stosuje się do nich, ale to wcale nie oznacza, że nie powinniśmy tej zmiany wprowadzić. Myślę, że warto to zrobić nawet dla kilkudziesięciu istnień ludzkich w ciągu roku. Sam jestem kierowcą od 23 lat, w ciągu roku przejeżdżam 50–60 tys. km i wiem, jakie są przyzwyczajenia kierowców. Po prostu pedał gazu zawsze przyciska się trochę bardziej, niż pozwala prędkość podana na znaku lub w przepisach, prędkość dopuszczalna. Jeżeli więc ją obniżymy, to zapewne część kierowców będzie jeździć trochę szybciej, ale być może wolniej, niż przed wprowadzeniem zmiany.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#EdwardManiura">W zmianie 44., w art. 79 opisano przypadki, kiedy pojazd podlega wyrejestrowaniu. Niestety, nie uwzględniono w przedłożeniu komisji takiego rozwiązania, aby właściciel pojazdu mający trudności finansowe, którego samochód uległ uszkodzeniu, mógł na pewien okres wyrejestrować pojazd, co wiązałoby się z zaprzestaniem płacenia ubezpieczenia. Może się mylę, więc proszę posła sprawozdawcę o wyjaśnienie tej kwestii, chciałbym jednak zwrócić uwagę, że wiele osób pyta o to w biurach poselskich. Wielu właścicieli pojazdów ze względu na trudną sytuację przyjęłoby taką zmianę z satysfakcją.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#EdwardManiura">Kolejna sprawa, która budzi wątpliwości, to problem rozdziału 2b: Badania oryginalności pojazdu. Mój przedmówca, poseł Styczeń, podał przykład węgierski. Myślę, że gdyby chociaż tylko w 30% znalazł on uzasadnienie, to warto go po prostu wprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-199.5" who="#EdwardManiura">Chcę również odnieść się do nowego zapisu art. 83, który znosi rejonizację usług badań technicznych. Proszę państwa, poprzednio przyjęte Prawo o ruchu drogowym postawiło w bardzo trudnej sytuacji część stacji diagnostycznych leżących na obrzeżach województw. Z jednej strony na ich właścicieli nałożono obowiązek poniesienia dużych nakładów finansowych w celu dostosowania stacji do wymogów określonych w przepisach, a z drugiej nie pozwolono im wykonywać badań technicznych samochodów mieszkańców na przykład sąsiedniego województwa. Znam przypadek, kiedy właściciel stacji diagnostycznej stracił ponad 50% swoich klientów.</u>
          <u xml:id="u-199.6" who="#EdwardManiura">Jako klub parlamentarny popieramy również wykreślenie zapisów dotyczących obowiązku przeprowadzania badań psychologicznych. Popieramy też poprawkę zmierzającą do utrzymania obecnego wieku jako najniższego umożliwiającego uzyskanie prawa jazdy. Myślę, że możemy zgodzić się na obniżenie go do 17 lat, ale dopiero z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej, a, jak wiemy, nie nastąpi to wcześniej, niż 1 stycznia 2004 r.</u>
          <u xml:id="u-199.7" who="#EdwardManiura">Z uwagi na niedoczas, w jakim znajduje się Wysoka Izba, nie będę odnosił się do pozostałych zmian zaproponowanych w komisyjnym przedłożeniu. Jako klub będziemy głosować za przyjęciem przedłożenia z tymi poprawkami, o których mówiłem. Pragnę również złożyć poprawki na ręce pana marszałka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#JanKról">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#JanKról">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#JanKról">Zgodnie z przyjętymi zasadami, zgodnymi z regulaminem, dopuszczamy do pytań w drugim czytaniu. Mamy zresztą 3-godzinne opóźnienie, a plan pierwotny przewidywał zakończenie obrad o godz. 2, więc proszę to wszystko wziąć pod uwagę. Pytać proszę na posiedzeniu komisji. Poprawki można zgłaszać.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#JanKról">Proszę o zabranie głosu... Czy przedstawiciel rządu będzie zabierał głos?</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#JanKról">Przedstawiciel rządu, podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej pan Jan Friedberg.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#JanKról">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#JanFriedberg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w imieniu rządu przedstawić państwu bardzo krótką opinię o obecnej postaci projektu. Jak powiedziało już wielu przedmówców, projekt w przedłożeniu rządowym uległ w trybie pracy w podkomisji i komisji dość licznym zmianom. Zmiany te uważamy za ważne, w wielu miejscach ciekawe, poprawiające jego jakość. Do kilku z nich mamy pewne uwagi, które pozwolę sobie przedstawić. Chcę przede wszystkim podkreślić, że celem tego projektu, co podkreślało też wielu mówców, jest przede wszystkim poprawa stanu bezpieczeństwa ruchu, a po drugie, w niektórych przypadkach, dostosowanie naszych przepisów do przepisów europejskich. Bardzo istotną częścią tego projektu jest też dostosowanie Prawa drogowego, w szczególności w części dotyczącej delegacji do przepisów wykonawczych, do przepisów konstytucji, także z punktu widzenia zgrania tej ustawy z przepisami Prawa działalności gospodarczej. Te wszystkie wymogi projekt, naszym zdaniem, spełnia i z tego powodu uchwalenie tej ustawy jest niesłychanie ważne. W przeciwnym razie mielibyśmy bowiem kolejną dziedzinę, która nie spełniałaby wymogów zarówno konstytucyjnych, jak i Prawa działalności gospodarczej. Rodziłoby to wiele konfliktów, niejasności.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#JanFriedberg">Jeśli chodzi o najważniejsze rzeczy, nie chciałbym tutaj powtarzać argumentów, które bardzo trafnie wielu z państwa posłów podnosiło. Wrócę jednak do kwestii sławnej prędkości 50 km/h. Otóż chcę państwu przypomnieć, że w Polsce dzisiaj, w wyniku nowelizacji z roku 1997, dopuszczalne prędkości na drogach są najwyższe w Europie. W żadnym kraju w Europie tak wysokich prędkości nie ma. Można by zapytać: czy jest to wynikiem tego, że mamy tak dobrych kierowców, tak dobre samochody, czy też tak dobre drogi? Ani jeden z tych warunków zapewne nie jest spełniony. Polecamy więc państwa rozwadze prędkość 50 km/h na obszarze zabudowanym jako bardzo ważną dla ocalenia wielu istnień ludzkich. Obniżenie tej prędkości z obecnych 60 km/h spowoduje, że w Polsce będzie limit podobny do obowiązującego w wielu krajach. Pozwolę sobie poinformować, że na przykład w takim kraju jak Szwecja, pomijając, że na obszarach zabudowanych też obowiązuje prędkość 50 km/h, dopuszczalna prędkość na autostradach wynosi 110 km/h, a więc jest znacznie niższa niż w Polsce. I oczywiście stosowanie tej prędkości jest tam raczej powszechne - w Szwecji ginie raptem 400 osób rocznie, w Polsce prawie 7 tys.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#JanFriedberg">Drugie spostrzeżenie dotyczy kwestii świateł. Jak widać z oświadczeń klubowych, jest dość spory rozrzut opinii w tej sprawie. Nasz argument jest taki. Po pierwsze, w stosunku do obecnych przepisów, jeżeli wprowadzimy obowiązek jazdy z włączonymi światłami przez cały rok, to na dobrą sprawę każdy przeciętny kierowca będzie jeździł na światłach więcej raptem o 25% czasu spędzonego w samochodzie, bo i tak jeździmy na światłach przez całą zimę, zawsze jeździmy na światłach w nocy czy w złych warunkach, a ta reszta to jest ok. 25% tego czasu. Nie jest to więc tak dużo, abyśmy nie mogli się przyzwyczaić do tego rozwiązania. Ponadto zwrócę uwagę Wysokiej Izby, że Polacy już właściwie podjęli decyzję w tej sprawie na drogach, bo jeżdżą w dużej części na światłach, twierdząc, i słusznie, że robią to dla własnego bezpieczeństwa. Ten przepis służy temu, kto jedzie samochodem, bo jest on po prostu lepiej widoczny.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#JanFriedberg">Chcę również powiedzieć, że dostosowaliśmy nasze przepisy do wielu wymogów europejskich. Część z nich to wymóg formalny, a część jest, powiedzmy, utartym zwyczajem, a także pewnym zgraniem przepisów prawa administracyjnego i gospodarczego. Do nich należy chociażby wiek kierowców - od 18 lat, do nich należy także wiele przepisów związanych z przewozem dzieci w tzw. siodełkach. To jest standard, który jest obecnie używany. Udało nam się, co jest bardzo ważne, dostosować do niedawno przyjętej w Europie reguły tzw. karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych. Sądzę, że to bardzo dobrze, iż jesteśmy jednymi z tych, którzy wcześnie wprowadzą ten ciekawy pomysł europejskich kręgów przyjaciół osób niepełnosprawnych, którzy chcą im pomóc w ich funkcjonowaniu w społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#JanFriedberg">Chciałbym powiedzieć jeszcze o sprawie świadectw oryginalności. Jedna z uwag brzmiała: jakież to są zalety tego systemu, że mamy go w takim pilnym trybie wprowadzać. Otóż chcę podkreślić, że wyniki węgierskie - bo te są chyba najciekawsze, to jest jeden z niedawnych przykładów - rzeczywiście są bardzo pocieszające: spadek kradzieży jest z górą 50-procentowy. Ale istotne jest także co innego. Przecież trzeba pamiętać, że nawet jeśli ktoś kupujący samochód zapłaci za to świadectwo oryginalności - tak nawiasem mówiąc, to raczej sprzedający będzie płacił, bo to sprzedający musi mieć w ręku to świadectwo, żeby móc w ogóle sprzedać pojazd - to ta kwota, ten poniesiony koszt to będzie minimalny procent samej wartości transakcji, bo przecież samochód kosztuje nieco więcej. W ten sposób pokrywamy koszt tego, że oto kupujemy pojazd oryginalny, nie ryzykujemy, że jest on kradziony i pewnego dnia przyjdzie policja i nam go po prostu zabierze. Sądzę, że ten przepis wprowadza porządek również do transakcji kupna-sprzedaży na rynku wtórnym, który czasem rządzi się dość dzikimi prawami. Myślę, że nowe reguły uporządkują ten rynek i po prostu spowodują większą pewność, a więc nie będzie problemu protestów.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#JanFriedberg">I wreszcie sprawy, za którymi rząd nie był. Powiem tylko o dwóch, takich ważniejszych. Otóż rząd nie był autorem pomysłu, aby rowerzyści jeździli w kaskach. Uważamy, że to jest pomysł, który może budzić kontrowersje, nigdzie w Europie nie jest to wprowadzone. Niektóre kraje wprowadzają taki przepis w stosunku do dzieci, i to zapewne jest ważna sprawa, ale w stosunku do wszystkich jeżdżących na rowerach ten przepis nie jest w Europie praktykowany. O kwestii świateł już mówiłem. Kwestia wyrejestrowywania pojazdów. Padła tu uwaga, że te przepisy są bardzo trudne, to znaczy, że wiele osób może mieć kłopoty z wyrejestrowaniem, w każdym razie będzie musiało wnieść pewne opłaty. Proszę państwa, to jest tak, że poprzez wyrejestrowywanie pojazdów możliwe są bardzo daleko idące, nazwijmy to wprost, machinacje i od wielu lat ta sprawa była pod precyzyjną obserwacją zarówno naszego resortu, jak i resortu spraw wewnętrznych. Rozwiązanie, które zostało przyjęte w projekcie rządowym, jest trudne, ale właściwe. Po prostu trzeba pilnować tego, aby zużyte pojazdy trafiały na złomowisko czy były w inny sposób utylizowane pod pewną kontrolą, aby, po pierwsze, nie dochodziło do obrotu kradzionymi pojazdami, a po drugie, aby zniszczone samochody trafiały tam, gdzie ich miejsce, czyli podlegały takiej czy innej przeróbce, recyklingowi, a nie trafiały do rowu czy do rzeki, co niestety jest dosyć powszechne.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#JanFriedberg">Dziękując podkomisji i połączonym komisjom za pracę nad tym projektem, oczekujemy, że projekt poprawi bezpieczeństwo ruchu na drogach, dostosuje nasze prawo do wymogów międzynarodowych, a więc będzie ważnym krokiem naprzód dla samego transportu, dla ruchu drogowego, co zapewne nie spowoduje jeszcze usunięcia wszystkich wątpliwości i problemów, ale na pewno będzie to postęp, i to wyraźny, w stosunku do stanu obecnego. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#JanKról">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#JanKról">Pan poseł sprawozdawca, pan Józef Dąbrowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JózefDąbrowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałem się w kilku słowach odnieść do przedstawionych tutaj opinii. Trochę żałuję, że w moim wystąpieniu skróciłem fragment, który mówił o istotnych elementach wynikających z konstrukcji ulic, szczególnie w aglomeracjach. Wspomnę tylko o tym, że zgodnie z stanowiskiem ekspertów z dziedziny budowy dróg i inżynierii ruchu w Polsce występuje najwięcej ulic o funkcjach dojazdowych, a na tych ulicach ze względu na ich geometrię, a także na wysoką możliwość kolizji nie tylko z innymi pojazdami samochodowymi, ale i ze słabszymi uczestnikami ruchu, do których należą m.in. piesi, rowerzyści czy motorowerzyści, a nawet motocykliści, prędkość 60 km jest absolutnie za duża. Żeby ją zmniejszyć, należałoby ustawić olbrzymią ilość znaków, co wiązałoby się nie tylko z ogromnymi kosztami, ale stwarzałoby dla kierowców wyjątkową uciążliwość związaną z ciągłym wypatrywaniem znaków ograniczeń prędkości. Problem za dużej prędkości na tych ulicach załatwia obniżenie generalnego limitu do 50 km/godz. Myślę, że jest to jeden z istotnych argumentów wspierających inicjatywę rządową, aby na obszarach zabudowanych w rozumieniu dużych aglomeracji ten limit był obowiązujący.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#JózefDąbrowski">Odrębną sprawą jest liczna grupa dróg kołowych, która pełni dziś funkcje ruchowe pozwalające na szybkie przemieszczanie się, w tym na przejazdy tranzytowe w obrębie danej aglomeracji. Zgodnie z obowiązującymi już dziś przepisami - przypominam: jest to art. 21 Prawa o ruchu drogowym, który po nowelizacji pozostaje bez zmian - organ zarządzający ruchem będący w gestii lokalnego samorządu może na nich zawsze podwyższyć szybkość w granicach od 60 do 90 km/godz., o ile pozwala na to geometria, rodzaj położonej wzdłuż nich zabudowy, a także występowanie wydzielonego ruchu pieszego. Mówił o tym zagadnieniu w czasie pierwszego czytania poseł Zdzisław Kałamaga, sugerując przekazanie tych kompetencji samorządowi terytorialnemu, który najlepiej wie, jaka jest możliwość dokonania zmian w tym względzie. Najtrudniejsze decyzje dotyczą trzeciej grupy dróg, ulic zbierających i rozprowadzających, gdzie występuje ruch mieszany. Przy okazji w czasie dyskusji podczas pierwszego czytania zwracano uwagę na to, że większość znaków na drogach stawiana jest w sposób asekurancki, co powoduje, że kierowcy nie przestrzegają znaków ograniczenia szybkości. Myślę, że ta nowelizacja stwarza okazję wprowadzenia takiej zmiany, aby ministerstwo transportu opracowało i rozpropagowało jednakowe dla całego kraju zasady dotyczące polityki ograniczeń, a zarządzający ruchem drogowym zechcieli potraktować ten problem z całą powagą. Zmiana 3. dotycząca art. 7 ust. 2 i 3 stwarza taką możliwość.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#JózefDąbrowski">Pan poseł Woda wspominał o niezbędnych ograniczeniach na określonym terenie, to znaczy kontestował zmianę 11. dotyczącą ograniczenia prędkości do 50 km/godz. Nie wiem, jak często pan poseł Woda jeździ samochodem, ale myślę, że wszyscy ci, którzy się przemieszczają przez tereny wiejskie, dzisiaj coraz częściej na obszarze zabudowanym spotykają się z ograniczeniem szybkości nie do 50 km/godz., tylko do 40 km/godz.,...</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#komentarz">(Poseł Edward Maniura: Trzydziestu.)</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#JózefDąbrowski">... a nawet i 30, jak mi podpowiada pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#JózefDąbrowski">Proszę państwa, jeśli chodzi o kwestię kasków, to dyskusja medialna, która się toczy przynajmniej od miesiąca, wskazuje, że jest to pomysł bulwersujący, chociaż, przypomnę, miało to dotyczyć dróg o znaczeniu krajowym, wojewódzkim i powiatowym. Zapis wyszedł taki, jaki wyszedł, w związku z czym myślę, że los tego rozwiązania jest już przesądzony.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#JózefDąbrowski">Natomiast jeśli chodzi o elementy odblaskowe, to muszę powiedzieć znów, że jest to inicjatywa posłanki SLD pani Zofii Wilczyńskiej, która w trakcie pierwszego czytania, powołując się na doświadczenia z krajów skandynawskich, gdzie jest to powszechny obowiązek, sugerowała, aby w trosce o bezpieczeństwo zarówno pieszych, jak i kierowców, którzy są zaskakiwani nagłym pojawieniem się pieszego na drodze, taki obowiązek wprowadzić również dla osób dorosłych. Co do świadectw oryginalności, to chciałbym zwrócić uwagę na jedną rzecz, na to, że świadectwo oryginalności nie dotyczy tylko i wyłącznie pojazdu jako jednostki fizycznej. Z pojazdem związane są również dokumenty, a także jawne i ukryte numery. Przeciętny złodziej najczęściej jest zaskoczony, kiedy są ujawnione tego typu kompozycje, kiedy po przebiciu numer nie koresponduje z innymi numerami, z którymi, jak wiadomo, powinien korespondować. Myślę, że poprawka, którą sugeruje pan poseł Syryjczyk, w jakimś stopniu eliminuje tę niedogodność, która powstałaby dla osób, które weszły w posiadanie pojazdu przed wejściem w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#JózefDąbrowski">Jeśli chodzi o badanie psychologiczne, na posiedzeniu komisji była na ten temat dość, powiedziałbym, ostra dyskusja. Podkomisja, nie mogąc wypracować jednolitego stanowiska, przedstawiła nawet 2 warianty. Wariant, który obejmował młodych kierowców czy kandydatów na kierowców do 25 roku życia, nie został zaakceptowany. Przyjęta została zasada, że temu obowiązkowi będą podlegać wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#JózefDąbrowski">Jeśli chodzi o bulwersującą pana posła Wodę zmianę rozporządzeń, to chciałbym sprostować, że jest tych delegacji 49, a nie 39, i one są już delegacjami obowiązującymi w obecnym Prawie o ruchu drogowym. Ich nowa redakcja polegała na uzupełnieniu zgodnie z obowiązującym wymogiem konstytucji, wpisaniu przede wszystkim wytycznych.</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#JózefDąbrowski">Czy prawo jazdy dla młodzieży można wprowadzić okresowo? Nie ukrywam, że ten pomysł był jednym z wątków przewijających się przez cały czas w pracach nad nowelą ustawy. Szkoda tylko, że pan poseł Woda, który był członkiem podkomisji, poza obecnością na jednym posiedzeniu nie zaszczycił swoją wiedzą i doświadczeniem pracy i nie wniósł nic do tej nowelizacji, bo myślę, że jego obecność niewątpliwie coś wniosłaby. Analizowaliśmy taką możliwość, przygotowując nawet oddzielny rozdział związany z nowym systemem szkolenia, jak również nowymi regulacjami, ale okazało, że jest to zadanie zbyt obszerne i zbyt poważne, a czas pracował niestety przeciwko nam, abyśmy mogli je dokończyć. Tu rzeczywiście podzielam pogląd pana posła Wody, który już w czasie pierwszego czytania sugerował możliwość podzielenia Prawa o ruchu drogowym na dwie części, jest to jednak zadanie daleko wykraczające poza zadanie, jakie zostało nałożone przez przedłożenie rządowe, które komisja miała przygotować, przedłożenie z druku nr 1686, w związku z czym odstąpiono od tak rewolucyjnych zajęć, jakie sugerowała ta propozycja.</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#JózefDąbrowski">Na koniec chciałbym udzielić odpowiedzi panu posłowi Maniurze, dotyczącej możliwości wyrejestrowania czasowego. Otóż to zagadnienie również było jednym z bardziej dyskutowanych w czasie prac podkomisji. Na 10. posiedzeniu 7 czerwca 2000 r. przeanalizowano tę kwestię i zwrócono uwagę na to, że wyrejestrowanie czasowe... To znaczy postawiono pytanie, czy wyrejestrowanie czasowe ma służyć temu, aby nie opłacać składki OC, bo są z tym związane określone konsekwencje, czy też wyrejestrować na przykład wtedy, gdy wyjeżdża się za granicę na długi okres i pozostawia się pojazd nieużytkowany. Przedstawiciele Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zwrócili uwagę na to, że OC to ochrona nie tylko pojazdu w ruchu, ale również poza nim. Wyrejestrowanie jest rozwiązaniem ubezpieczenia, a więc dzieje się ze szkodą dla tego, kto jest właścicielem. Gdyby pod jego nieobecność pojazd został skradziony, gdyby w garażu wybuchł pożar czy zaistniały jakieś inne okoliczności, wtedy nie przysługuje mu z tego tytułu odszkodowanie, chociaż pojazd samochodowy można ubezpieczyć nawet wtedy, gdy nie jest zarejestrowany, tak jak się ubezpiecza przedmioty materialne o dużej wartości. Pojazd, nim zostanie wprowadzony do ruchu, wcale nie musi być zarejestrowany. Oczywiście rejestracja wiąże się dzisiaj z kosztami, jest to koszt tablic, nalepki kontrolnej, badania technicznego pojazdu, a także koszt zaangażowania urzędu. Jest więc pytanie, czy oszczędność, którą się uzyska w wyniku wyrejestrowania i niepłacenia przez jakiś okres OC, nie będzie mniejsza niż wszystkie koszty, które wiążą się z wyrejestrowaniem i ponownym zarejestrowaniem. To tyle do przemyślenia osobom, którym sprawa wyrejestrowania czasowego jeszcze nie daje spać.</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#JózefDąbrowski">Myślę, że są to chyba najistotniejsze rzeczy. Dziękuję wszystkim dyskutantom za poprawki. Wiele z nich rzeczywiście rozwiązuje szereg istotnych dylematów, jakie miały komisje w trakcie swoich prac. Myślę, że uwzględnienie ich w ostatecznym tekście projektu nowelizacji Prawa o ruchu drogowym przyczyni się do tego, że na polskich drogach będzie bezpieczniej i wiele osób zrealizuje wreszcie swoje oczekiwania, na co długo czekają. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Borowski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MarekBorowski">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy poprawki, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Transportu i Łączności oraz do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Zdrowia o rządowym projekcie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (druki nr 2806 i 3184).</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Wojtyłę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#AndrzejWojtyła">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#AndrzejWojtyła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu połączonych Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Zdrowia chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Wymienione komisje obradowały na posiedzeniach w dniach 23 maja, 5 i 17 lipca. Przedyskutowały propozycje, które wcześniej zostały opracowane na posiedzeniach powołanej do tego podkomisji, która pracowała nad tą ustawą również na posiedzeniach w maju oraz 5, 6 i 21 czerwca.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#AndrzejWojtyła">Połączone komisje generalnie zgadzają się z założeniami, które zostały przedstawione w projekcie ustawy przygotowanej przez rząd, a ujęte w uzasadnieniu do omawianej przez nas ustawy. Posłowie dostrzegają fakt, że funkcjonowanie w obecnym kształcie pomocy doraźnej w Polsce daleko odbiega od standardów światowych i europejskich. Mamy świadomość, że w Polsce zbyt późno ofiary wypadków otrzymują specjalistyczne leczenie ratujące ich życie. W chwili obecnej 41% ofiar wypadków uzyskuje pomoc specjalistyczną po ponad 3 godzinach, a powinno się taką pomoc uzyskać w czasie pierwszej godziny po wypadku. Ma to bezpośredni wpływ na wskaźniki śmiertelności urazowej, które są dwu- lub nawet trzykrotnie wyższe aniżeli w rozwiniętych krajach świata czy w krajach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#AndrzejWojtyła">Komisje nie kwestionują tego, że obecnie podmioty zajmujące się ratownictwem medycznym, głównie Pogotowie Ratunkowe, nie działają harmonijnie, przez co nie gwarantują stosownej do potrzeb pomocy medycznej. W dyskusji posłowie popierali koncepcję wprowadzenia systemu, na który składają się centra powiadamiania ratunkowego i szpitalne oddziały ratunkowe zintegrowane z zespołami ratownictwa medycznego. Ich współdziałanie ma zdaniem autorów ustawy zapewnić rozpoczęcie stosownego do potrzeb leczenia szpitalnego w czasie krótszym niż 1 godzina.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#AndrzejWojtyła">W czasie dyskusji członkowie połączonych komisji podawali w wątpliwość stosowność ustawowego regulowania kwestii czasu udzielania pomocy, jednak wyjaśnienia autorów te wątpliwości rozwiały. Minister zdrowia argumentował, że brak takich zapisów ograniczałby sens działania całego systemu, który w założeniach ma za zadanie poprawić wskaźniki zdrowotne w tym zakresie i dlatego też takie rozwiązania dyscyplinujące działanie całego systemu są konieczne. Posłowie podzielili argumentację autorów i uznali, że rozmieszczenie zespołów ratownictwa medycznego na terenie całego kraju w oparciu o plany zabezpieczenia ratunkowego i dysponowane z centrum powiadomienia ratunkowego pozwala założyć, że potrzebujący pomocy będą ją mogli uzyskać w czasie dającym szanse na uratowanie życia czy zachowanie zdrowia. Bardzo często w dyskusjach posłowie podnosili założenia autorów ustawy, że ważnym problemem jest kierowanie chorych w stanach zagrożenia życia do odpowiednio w tym celu przygotowanych placówek. Posłowie podkreślali, że wiele spośród funkcjonujących placówek ochrony zdrowia zajmujących się leczeniem przypadków nagłych jest obecnie do tego nieprzygotowanych. Autorzy w uzasadnieniu zwracają uwagę na to, że 40% istniejących obecnie placówek, głównie izb przyjęć, nie ma sprzętu pozwalającego na wstępną stabilizację podstawowych parametrów życiowych. Zabiegi te są opóźnione o czas potrzebny na przewiezienie poszkodowanego na oddział docelowy, co, jak podkreślają autorzy w uzasadnieniu, kilkakrotnie zmniejsza jego szansę przeżycia. Posłowie połączonych komisji podawali w wątpliwość realność założeń, które to założenia są zdaniem posłów słuszne. Wyjaśnienia ministra, który mówił o tym, że już obecnie są tworzone z finansów budżetu oraz przy pomocy samorządów lokalnych szpitalne oddziały ratunkowe i że przewidziano na ten cel odpowiednie środki, rozwiały wątpliwości posłów. Pan minister wyjaśnił, że szpitalne oddziały ratunkowe są i będą tworzone w oparciu o istniejące obecnie izby przyjęć, zespoły wyjazdowe zaś - w oparciu o funkcjonujące obecnie zespoły pogotowia ratunkowego. Dlatego też posłowie w art. 3 ust. 13 w definicji dysponenta jednostki doprecyzowali, że będzie to w szczególności pogotowie ratunkowe jako samodzielny zakład opieki zdrowotnej. W tym artykule posłowie również doprecyzowali skład zespołu ratownictwa medycznego, uznając, że w ustawie, a nie w rozporządzeniu, należy określić liczbę osób wchodzących w jego skład. Uznali, że w skład tego zespołu muszą wchodzić co najmniej trzy osoby posiadające kwalifikacje uprawniające do podejmowania działań ratunkowych, w tym kierowca. Zdaniem posłów mających doświadczenie w pracy w pogotowiu ratunkowym taka minimalna liczba członków zespołu może zapewnić sprawne funkcjonowanie tych zespołów w warunkach polskich. Posłowie wnieśli również poprawki do art. 22 ust. 4. Uznali, że wojewoda ustala rozmieszczenie szpitalnych oddziałów ratowniczych w wojewódzkim planie zabezpieczenia działań ratowniczych, uzyskując jedynie opinię właściwej kasy chorych, a nie, jak proponowali autorzy, po uzgodnieniu z kasą chorych. Połączone komisje skorygowały również zaproponowany zapis art. 30 dotyczący kwalifikacji osób mogących podejmować działania ratownicze w ramach systemu, czyli chodzi o to, kto może pracować w systemie. Może to być ratownik medyczny, który uzyskał ten tytuł po ukończeniu wyższych studiów zawodowych w zakresie ratownictwa medycznego, a tacy dopiero będą kształceni. Może to być również osoba, która uzyskała tytuł ratownika medycznego na dotychczasowych zasadach w policealnej szkole zawodowej. Proponujemy, aby przedłużyć termin, do kiedy ratownicy mogliby być kształceni w trybie dotychczasowym, do 30 września 2006 r., a nie, jak proponował rząd, aby w systemie mogli pracować jedynie ci, którzy ukończyli te studia do 30 września 2003 r. Posłowie uznali, że jest to bezpieczniejszy termin, do tego czasu bowiem dotychczasowe szkoły policealne mogą przekształcić się na przykład w oddziały uczelni kształcące ratowników. Posłowie wnieśli poprawki do art. 30 ust. 5, który dotyczy aktualizowania wiedzy zawodowej przez lekarzy ratunkowych, pielęgniarki i ratowników. Doceniając zasadność takiego systemu dokształcania, połączone komisje uznały, że należy to powierzyć również pracodawcy, który może organizować kursy dokształcające, a nie, jak proponowali autorzy, ograniczyć organizowanie tych kursów, obarczając tym jedynie ośrodki nauczające. Dyskusyjne były również zapisy dotyczące art. 35. Artykuł ten traktuje o finansowaniu systemu ratownictwa medycznego. Po wyjaśnieniach autorów posłowie zgodzili się z propozycjami rządu. Przesunięto również termin, do którego w jednostkach systemu mogą pracować lekarze i pielęgniarki o innych specjalnościach niż ratownictwo medyczne oraz ratownicy medyczni. Komisje uznały, że ten termin należy przesunąć na dzień 31 grudnia 2009 r., a nie, jak proponował rząd, 2007 r. Przesunięcie terminu wynika z niemożności wykształcenia wcześniej odpowiedniej liczby osób, które odpowiadałyby wymaganiom. I wreszcie wprowadzono zmiany do art. 45. Według posłów cała ustawa powinna wejść w życie 1 stycznia 2002 r., jeśli chodzi zaś o przepisy dotyczące art. 34 ust. 5, czyli artykułu traktującego o określeniu wielkości środków uzyskiwanych od kas chorych przez dysponentów jednostek i zespołów ratownictwa medycznego z tytułu przypadków niespełniających kryterium nagłości, to realnie określenie wysokości tych środków będzie możliwe, zdaniem posłów, dopiero na początku 2003 r. na podstawie oceny pierwszego roku działania systemu. Z propozycjami połączonych komisji zgodzili się autorzy, którzy byli reprezentowani przez ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#AndrzejWojtyła">Panie Marszałku! W imieniu połączonych komisji proszę o uchwalenie ustawy wraz z poprawkami przez nas zaproponowanymi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#MarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu kół.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#MarekBorowski">Proszę pana posła Alfreda Owoca o zabranie głosu w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#AlfredOwoc">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu klubu SLD, pragnę podzielić się zasadniczymi refleksjami dotyczącymi uchwalanej ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Bezsporne jest, że jest to ustawa, która ma uregulować segment ratownictwa w systemie opieki zdrowotnej. Jest to ustawa atrakcyjna społecznie, która w konsekwencji ma spowodować, że Polak będzie się czuł bezpiecznie pod względem zdrowotnym. Jest to ustawa, której korzenie sięgają początku lat 90., a więc okresu dwóch kadencji sejmowych wstecz.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#AlfredOwoc">Nie będę mówił o zaletach proponowanych rozwiązań. Mówił o tym pan poseł sprawozdawca Andrzej Wojtyła. Bezsporne jest również tło wprowadzania ustawy o ratownictwie: dramaty ludzkie, konsekwencje ekonomiczne, komplikacje społeczne, wskaźniki śmiertelności i szybkości udzielania pomocy, które w Polsce znacznie odbiegają od wskaźników szczególnie krajów Europy Zachodniej, co powoduje oczywiście określone negatywne skutki. Nie będę powtarzał zalet i mówił na temat tła, pozwólcie, panowie posłowie, panie posłanki, że podzielę się uwagami na temat negatywów proponowanej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#AlfredOwoc">Niewątpliwie ustawa była długo tworzona. Została w ostatniej chwili w tej kadencji złożona do Sejmu, bo 12 kwietnia, i to dominowało w pracach trzech komisji i podkomisji. Oczywiście było to czasami kosztem jakości, ale kierowano się potrzebą uchwalenia ustawy. Uważam, iż niedobra jest mnogość delegacji zawartych w projekcie ustawy, nie zawsze uzasadnionych, które w części przynajmniej tworzone były jakby pod hasłem obejścia pewnych złożoności, co trudno jest wypracować, gdy pracuje się na kolanie. Przykładem tego jest m.in. sprawa kwalifikacji odnośnie do tego, co jest zagrożeniem życia, a co nie jest w ocenie zgłaszającego - matki, świadka itd. Jest to problem, który programowo jest kłopotem samym w sobie. Medycyna, jak wiadomo, jest nieco bardziej złożona niż proste rachunki, a szczególnie w wydaniu bohaterów zdarzeń medycznych. A to w konsekwencji prowadzi do skutków ekonomicznych. Kto płaci? - kasa, budżet państwa. Będzie to rodzić kłopoty. Myślę, że tu możemy mieć poczucie pewnej niedoskonałości, iż szybko tę część zapisu załatwiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#AlfredOwoc">Niewątpliwie słabością jest brak wkomponowania ustawy w sposób nienaganny, przynajmniej legislacyjnie, w zarządzanie kryzysowe. Jest to w moim przekonaniu dość dziwna i oryginalna sytuacja legislacyjna. W projekcie w czasie drugiego czytania odnosimy się do nieistniejącej ustawy, czyli projektu.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#AlfredOwoc">Nie została również określona w ustawie klarowna ścieżka finansowania. Mówię o określeniu ścieżki finansowania - nie źródeł - oraz precyzyjnych warunków angażowania jednostek do systemu. To może być źródłem kłopotów i można mieć pewne wątpliwości, czy wojewódzkie programy ratownicze będą lekarstwem na te trudności, czy będzie to rozwiązanie optymalne społecznie. Należy wierzyć, że tak.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#AlfredOwoc">Nasuwa się przy tym refleksja dotycząca wykorzystania jednostek pogotowia ratunkowego. Pierwotnie w przedłożeniu rządowym ta kwestia się wymknęła. Jawi się pewna obawa - jest zapis, który może służyć, ale w warunkach przychylności co do wykorzystania tych jednostek. Problem sprowadza się do tego, żeby nie budować czegoś nowego na gruzach jednostek, które dotychczas funkcjonują.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#AlfredOwoc">W moim przekonaniu słabością jest również niejednoznaczne uwypuklenie zasad i konieczności ogólnospołecznej edukacji ratowniczej. Dzisiaj jest pełen chaos, po części to wyszło w dyskusji przed chwilą, kiedy mówiliśmy o prawie ratowniczym. Kandydaci na kierowców z moich własnych doświadczeń prezentują, mimo niejasnych wymogów, ale wymogów prawnych, zerowy poziom wiedzy o ratownictwie. Środowisko wiejskie też jakby jest pominięte, a myślę, że jest tu szansa na wkomponowanie ustawowe ochotniczych straży pożarnych i wspierania ich środkami na dydaktykę, nauczanie, jak i również szkół. Myślę o młodzieży, studiach, ewentualnie wojsku. Trudno jest dyskutować w tym momencie o zasadności tego, bo to chyba jest bezsporne. Zawarliśmy, z przykrością mówię, dżentelmeński pakt ze stroną rządową na posiedzeniu podkomisji. Ubolewam, że nieskonsumowany, niewykonany, a szkoda, bo w moim odbiorze jest to w prostej linii strategicznej promocja zdrowia z poważnymi walorami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#AlfredOwoc">Taka sytuacja, tak jak już zapowiedziałem na początku, w mojej ocenie jest skutkiem pracy trochę na kolanie. Mam świadomość, że zgłaszanie kolejnych autopoprawek, zebranie trzech komisji w gorącym czasie kończącej się trzeciej kadencji może spowodować, że tej ustawy nie uchwalimy mimo wyraźnej woli w piątek, a to by oznaczało prawdopodobnie, że jej w ogóle nie uchwalimy w tej kadencji, a bezspornie jest ona atrakcyjna społecznie. Zostaje oczywiście koło ratunkowe w postaci Senatu lub świadomość konieczności doskonalenia tych systemowych rozwiązań w nowej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#AlfredOwoc">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej, uznając nadrzędność celu, to jest stworzenia prawnie usankcjonowanego systemu ratownictwa medycznego, świadom jednak pewnych ułomności, które osłabiają ustawę, ale jej nie dyskredytują, będzie w tych określonych warunkach głosował za jej przyjęciem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#MarekBorowski">Teraz w imieniu AWS zabierze głos pan poseł Zbigniew Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#ZbigniewSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność mam zaszczyt wyrazić poparcie dla rządowego projektu ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, przedstawionego w sprawozdaniu trzech Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych, Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Zdrowia (druki nr 2806 i 3184). Wcześniej projekt tej ustawy był przedmiotem pracy po wyłonieniu w tym celu specjalnej podkomisji.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#ZbigniewSzymański">Projekt ustawy określa sposób organizacji ratownictwa medycznego oraz zasady ratowania życia i zdrowia ludzkiego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to propozycja spójnie działającego systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, które jest częścią systemu gotowości cywilnej i cywilnego zarządzania kryzysowego w czasie pokoju oraz systemu ochrony zdrowia. Obejmuje on strukturę organizacyjną oraz zespół działań ratowniczych w przypadkach zagrożenia zdrowia lub życia. Wyjazdy ratunkowe będą koordynowane przez ośrodki powiadamiania ratunkowego. System ratownictwa medycznego zakłada integrację wszystkich służb ratowniczych - jednostek ratownictwa medycznego, jednostek ratowniczych Państwowej Straży Pożarnej, policji państwowej, pogotowia ratunkowego i innych. Obejmuje on działania w miejscu zdarzenia z zastosowaniem standardów medycznych, procedur ratowniczych, a także obejmuje edukację medyczną ratowników. Celem działania państwowego systemu ratownictwa medycznego jest zagwarantowanie specjalistycznej i wysoko kwalifikowanej pomocy w przypadkach katastrof, wypadków i stanów zagrożenia życia w aglomeracjach miejskich w czasie nieprzekraczającym 20 minut, a poza miastami - w czasie nie dłuższym niż 30 minut. Należy podkreślić, że dotychczasowy system pogotowia ratunkowego był niewydolny, co powodowało, że zbyt często był to czas zbyt długi dla uratowania poszkodowanego przez udzielenie mu wystarczająco wcześnie efektywnej pomocy medycznej.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#ZbigniewSzymański">Trudne sprawy dotyczące finansowania ratownictwa medycznego zostały uwzględnione przez rząd jeszcze przed wniesieniem projektu ustawy do Sejmu. Koszty utrzymywania systemu w stanie gotowości oraz świadczeń zdrowotnych przedszpitalnych udzielanych w ramach działań ratowniczych będą pokrywane z budżetu państwa, natomiast leczenie szpitalne i poszpitalne będzie finansowane przez kasy chorych. W latach 2000–2001 budżet państwa zainwestował duże środki w celu przystosowania infrastruktury wybranych placówek ochrony zdrowia do pełnienia zadań z zakresu ratownictwa, między innymi wyposażono w tych dwóch latach 165 szpitalnych oddziałów ratunkowych oraz zakupiono 180 ambulansów z wyposażeniem medycznym. W roku bieżącym nastąpił dalszy postęp w dostosowaniu infrastruktury medycznej dla potrzeb ratownictwa medycznego. Samorządy terytorialne także uczestniczą w budowaniu tej infrastruktury. Nowy system ratownictwa medycznego jest zbudowany z wykorzystaniem istniejących struktur pogotowia ratunkowego, zarówno publicznego, jak i niepublicznego oraz oddziałów pomocy doraźnej i innych zespołów ratownictwa medycznego.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#ZbigniewSzymański">Konieczne jest szybkie wejście w życie omawianej ustawy. Jest ona z niecierpliwością oczekiwana przez całe polskie społeczeństwo, a przede wszystkim przez pacjentów oraz osoby zajmujące się ratownictwem medycznym. Ustawa ma wejść w życie od 1 stycznia 2002 r. Wejście jej w życie jest niezbędne dla uzyskania sprawnego działania systemu opieki zdrowotnej oraz zapewnienia poczucia bezpieczeństwa obywateli.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#ZbigniewSzymański">Wysoka Izbo! Klub Akcji Wyborczej Solidarność popiera działania zmierzające do jak najszybszego uchwalenia ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym i zwraca się do posłów wszystkich ugrupowań o poparcie intensywnych prac nad tą ustawą, nad dalszymi etapami pracy nad tą ustawą. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#MarekBorowski">Pan poseł Tadeusz Jacek Zieliński. Nie jest widoczny? Nie.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#MarekBorowski">W takim razie pan poseł Wiesław Woda, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Woda: Widoczny.)</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#MarekBorowski">Jak najbardziej.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#WiesławWoda">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu posłów klubu PSL w sprawie sprawozdania komisji: administracji, samorządu i zdrowia o projekcie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, chcę zaakcentować, że tworzony jest nowy, autonomiczny system przeznaczony do wykonywania kompleksowych zadań w zakresie ratownictwa medycznego. Proponowana ustawa jest próbą stworzenia systemu ratownictwa medycznego i przewiduje możliwość pełnego współdziałania z krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym, którego organizatorem jest Państwowa Straż Pożarna. Współdziałanie służb ratowniczych i porządkowych jest istotnym warunkiem skutecznego działania dla ochrony życia i mienia osób poszkodowanych. O tym, że obowiązujący system wymaga udoskonalenia, może świadczyć to, iż ponad 40% ofiar wypadków uzyskuje specjalistyczną pomoc szpitalną po upływie ponad 3 godzin od zdarzenia. Wtedy jest już zwykle za późno, gdyż pierwsza godzina decyduje o powodzeniu leczenia szpitalnego.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#WiesławWoda">Do projektu ustawy mamy jednak kilka istotnych zastrzeżeń. Mam tu na myśli już sprawozdanie. I tak, przewiduje się wydanie aż 22 rozporządzeń wykonawczych przez różnych ministrów. Ja już dzisiaj drugi raz o tym mówię, że tych projektów rozporządzeń ciągle nie dołącza się do projektów ustaw. Do tego projektu dołączono 6 propozycji aktów wykonawczych. Jeśli chodzi o art. 7 i 8, to przewiduje się, że osobom, które poniosły szkodę na mieniu w następstwie podjętych działań ratowniczych lub udzielenia pierwszej pomocy, przysługują odszkodowania. O przyznaniu odszkodowania ma decydować minister zdrowia. No, rodzi się wątpliwość, dlaczego nie wojewoda. Czy każdą jednostkową sprawę musi rozpatrywać minister? Uważamy, że minister w trybie odwoławczym powinien takie problemy rozpatrywać.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#WiesławWoda">W art. 12 ust. 4 występuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych. Ustawa o działach administracji nie tworzy takiego działu. Domyślać się tylko można, o kogo chodzi. Ja o tym mówiłem już w czasie pierwszego czytania i jakoś nie skorygowano tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#WiesławWoda">W art. 19 ust. 2 projektu ustawy uwzględnia się odwołanie do nieistniejącej ustawy o gotowości cywilnej i cywilnym zarządzaniu kryzysowym w czasie pokoju. Wiem, że trwa praca w Sejmie, ale de facto takiej ustawy jeszcze nie ma i nie jest przesądzone, że zostanie ta ustawa uchwalona.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#WiesławWoda">W tym samym artykule, tylko w ust. 5, pisze się, że obszar działania centrum powiadamiania ratunkowego nie może przekraczać granic województwa. Uważamy, że przy działaniach ratowniczych granice administracyjne nie mogą mieć znaczenia. Liczyć się powinna najmniejsza odległość i to powinno być jedynym kryterium.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#WiesławWoda">W art. 25 wprowadza się określenia czasu dojazdu do zdarzenia: mediana czasu dojazdu, trzeci kwartyl czasu dojazdu, maksymalny czas dojazdu. To są trochę, powiedziałbym, teoretyczne określenia, bowiem w godzinach szczytu ulice miast są zatłoczone i najbardziej nawet doskonały kierowca nie jest w stanie uprzywilejowanym pojazdem dojechać w określonym czasie. Jedyną szansą na szybkie i bezpieczne dotarcie z pomocą na miejsce zdarzenia byłby transport powietrzny, ale na taki długi czas jeszcze nie będzie nas stać. Dlatego do systemu należałoby włączyć grupy poszukiwawczo-ratownicze podległe ministrowi spraw wewnętrznych i administracji.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#WiesławWoda">W art. 33 ust. 2, dotyczącym programów szkolenia, ze względu na udział w systemie innych podmiotów niż podległe ministrowi zdrowia należałoby uwzględnić kształcenie nie tylko dyspozytorów medycznych, ale i innych osób biorących udział w działaniach w ramach systemu, np. policjantów czy wolontariuszy.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#WiesławWoda">W art. 26 zawarto przepis, iż do czasu przybycia na miejsce zdarzenia lekarza ratunkowego dyspozytor medyczny może wyznaczyć jako kierującego medycznymi działaniami ratowniczymi innego lekarza ratunkowego, a w szczególnie uzasadnionym przypadku innego lekarza niebędącego lekarzem ratunkowym. Ten zapis wydaje się oderwany od życia i zbyt teoretyczny, gdyż można z niego wyciągnąć wniosek, że bez wyznaczenia przez dyspozytora osoba przygotowana znajdująca się na miejscu zdarzenia nie mogłaby np. zatamować krwotoku lub prowadzić sztucznego oddychania.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#WiesławWoda">Zaproponowany system ratownictwa medycznego składa się z dwóch elementów: z centrum powiadamiania ratunkowego - a więc wykręcając jeden numer uzyskamy pomoc - i zespołów ratownictwa medycznego oraz szpitalnych oddziałów ratunkowych. Ich organizację, zadania i kompetencje określa również sprawozdanie komisji.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#WiesławWoda">I na zakończenie kilka zdań o finansowaniu systemu. Najważniejsze jest stwierdzenie, że osoby ratowane nie ponoszą kosztów utrzymania i funkcjonowania systemu. W projekcie ustawy przyjęto system finansowania za gotowość niesienia pomocy. Posłowie mojego klubu mają pewną wątpliwość, czy to dobre rozwiązanie, czy nie należałoby uzależnić ilości pieniędzy pozostających w dyspozycji organizatora opieki doraźnej od ilości przeprowadzonych interwencji zespołów. Zdaniem autorów projektu ustawy metoda finansowania za gotowość eliminuje presję co do często sztucznego zwiększania liczby wyjazdów. Przecież o wyjazdach zespołu ratunkowego decyduje dyspozytor centrum powiadamiania ratunkowego. Nie może być dalej tak, jak ostatnio wielokrotnie się zdarzało, że wzywana jest pomoc, która nie dociera, a poszkodowany umiera.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#WiesławWoda">Kończąc, wnoszę w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego o skierowanie projektu do dalszych prac. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#MarekBorowski">I pan poseł Jerzy Polaczek, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#MarekBorowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#JerzyPolaczek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu swojego klubu parlamentarnego przedstawić stanowisko dotyczące sprawozdania komisji o projekcie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Trzeba na początku podkreślić, iż projekt, który dzisiaj rozpatrujemy, jest dobrym projektem legislacyjnym, uporządkowanym, spójnym, niezawierającym zasadniczo kwestii, które mogą być powodem wielu niejasności. Myślę, że należy zgodzić się z autorami ustawy, tutaj oczywiście odnoszę to do rządu, iż przyszłym efektem działania ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym będzie, po pierwsze, zwiększenie efektywności dysponowania służbami ratowniczymi, po drugie, co istotne, zmniejszenie strat, które wynikają z takich kwestii, jak absencja chorobowa i odszkodowania, a także ograniczenie skutków wypadków w postaci zgonów, kalectwa, urazów czy innego rodzaju utraty zdrowia. Moi przedmówcy powtarzali to już kilka razy, nie będę zatem odnosił się do wielu szczegółowych kwestii w ustawie; filarami tego systemu są szpitalne oddziały ratunkowe i zespoły ratownictwa medycznego.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#JerzyPolaczek">Ogólnie można przyjąć stwierdzenie, które odnosi się do całości zapisów ustawy, iż jest to ustawa o ratowniczych zadaniach państwa wobec każdej osoby, która znajduje się w sytuacji nagłego zagrożenia zdrowia i życia. Jest to ważne stwierdzenie z punktu widzenia zasad finansowania tych zadań właśnie przez państwo, przez szczeble administracji rządowej, jak np. ministra zdrowia, wojewodę, jak i zlecenie tych zadań do realizacji na poziom starostwa powiatowego.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#JerzyPolaczek">W imieniu mojego klubu nie będę zgłaszał poprawek do tego projektu. Myślę, że jak najszybsze uchwalenie tejże ustawy jest bardzo potrzebne. Kilka uwag natomiast przy okazji omawiania tego punktu porządku dzisiejszych obrad należy jednak powiedzieć. Po pierwsze, dobrze jest, iż ustawa tworzy w sposób szczegółowy standardy postępowania centrum ratownictwa, takie jak standardy techniczne, standardy wyposażenia. Po drugie, podkreślę również to, co powiedział mój przedmówca, iż delegacje dla ministrów spraw wewnętrznych i administracji czy zdrowia są w tej ustawie nazbyt liczne i jawi się tu pewien problem, który w okresie dostosowawczym będzie miała do pokonania administracja rządowa, dlatego że aktualnie brak jest dostatecznego umocowania np. urzędu wojewody jako koordynatora wszelkich służb ratowniczych.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#JerzyPolaczek">Ponadto problemem praktycznym wynikającym ze stosowania tej ustawy w najbliższej przyszłości jest potrzeba dostosowania ratownictwa medycznego do struktury powiatowej. Jest sprawą priorytetową, aby pogotowie ratunkowe, które do tej pory w wielu miejscach w kraju nie ma struktury powiatowej, również tę strukturę poprzez zmiany organizacyjne osiągnęło w wyniku stosowania tej ustawy w praktyce podczas okresu dostosowawczego. W przeciwnym razie będziemy mieli do czynienia z dualizmem organizacyjnym, który powoduje przede wszystkim powstawanie dodatkowych kosztów.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#JerzyPolaczek">Reasumując, ustawa ta jest dobrym aktem legislacyjnym, który w sposób zorganizowany, przemyślany realizuje zadania państwa w zakresie ochrony życia i zdrowia naszych obywateli. Myślę, że Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, poprze ją w dalszym trybie prac parlamentarnych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#MarekBorowski">Jeszcze Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe, pan poseł Andrzej Wojtyła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#AndrzejWojtyła">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#AndrzejWojtyła">Chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko SKL w sprawie ustawy, którą omawiamy. Podkreślamy, posłowie SKL podkreślają, że ta ustawa ma już długą historię. Cieszymy się, że wreszcie kończymy prace nad nią, a rozpoczęły się one jeszcze w latach 1992–1993, kiedy zaczęto pracować nad całym programem reformy ówczesnego pogotowia ratunkowego.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#AndrzejWojtyła">Posłowie SKL zgadzają się z tym, co powiedział w swoim przemówieniu pan poseł Owoc, że pewnym mankamentem ustawy jest brak wzmianki o tym, jak upowszechnić w społeczeństwie umiejętności udzielania pierwszej pomocy przed przybyciem zespołu ratownictwa medycznego. Od prawidłowego zabezpieczenia poszkodowanego na miejscu wypadku, przed przybyciem zespołu ratunkowego, zależy bowiem często powodzenie późniejszego postępowania. Mamy nadzieję, że te problemy zostaną uwzględnione w rozporządzeniu, które Ministerstwo Zdrowia wyda do tej ustawy, ponieważ taką delegację ta ustawa zawiera.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#AndrzejWojtyła">Jeśli chodzi o wszystkie inne poprawki zaproponowane przez posłów połączonych komisji, uważamy, że są one zasadne i będziemy je popierali.</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#AndrzejWojtyła">Chcemy zaznaczyć, że uchwalenie tej ustawy jest konieczne w obecnej sytuacji, kiedy to doszło do decentralizowania finansowania i organizacji ochrony zdrowia, co jest naszym zdaniem słuszne. Pragniemy jednak podkreślić, że należy stworzyć rządowi możliwości wykonywania konstytucyjnych obowiązków, czyli zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego obywatelom.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#AndrzejWojtyła">Omawiana ustawa zapewnia realizację zadań państwa z zakresu ratownictwa medycznego. Zapewnia również bezpieczeństwo obywateli w przypadkach klęsk i wypadków masowych; zapewnia także bezpieczeństwo i sposób zachowania obywateli, jeśli chodzi o ewentualność okresu wojny, a takie obowiązki na każdym państwie ciążą. Jest to zgodne z naszym programem. Dlatego zdaniem naszego klubu ustawę tę należy szybko uchwalić w wersji zaproponowanej przez połączone komisje.</u>
          <u xml:id="u-215.6" who="#AndrzejWojtyła">Chcemy wyraźnie zaznaczyć, że wszelkie sygnały o tym, iż zadania z zakresu ratownictwa mogą wykonywać inne, niemedyczne służby, są naszym zdaniem objawem braku wyobraźni i wręcz zagrażają bezpieczeństwu zdrowotnemu społeczeństwa. Trzeba wziąć pod uwagę fakt, że 50% wyjazdów obecnego pogotowia ratunkowego do przypadków nagłych dotyczy przypadków związanych z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Zadanie te muszą wykonywać pracownicy medyczni. Osoby wykonujące inne zawody, nawet z formalnego punktu widzenia, takiej pomocy nie mogą udzielać, nie mówiąc już o tym, że nie posiadają takich kwalifikacji i umiejętności. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-215.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Poseł Ewa Sikorska-Trela: Panie marszałku, czy nie ma szansy na zadanie pytania?)</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#MarekBorowski">Nie ma, pani poseł, będę bezwzględny. Jest 3 godziny spóźnienia, a według planu mamy skończyć o 3 rano; proszę więc wybaczyć.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#komentarz">(Poseł Ewa Sikorska-Trela: Mam jedno bardzo ważne, fundamentalne pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#MarekBorowski">To już może indywidualnie.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#MarekBorowski">Do trzeciego czytania projektu ustawy przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Transportu i Łączności oraz Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o portach i przystaniach morskich oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2709 i 3209).</u>
          <u xml:id="u-216.9" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Piotra Lewandowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#PiotrLewandowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Transportu i Łączności oraz Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji o ustawie o portach i przystaniach morskich (druki nr 2709 i 3209). Zmiana ustawy, którą dzisiaj omawiany, jest drugą nowelizacją rozpatrywaną w tej kadencji Sejmu. Ustawa o portach i przystaniach morskich z 20 grudnia 1996 r. była wynikiem kompromisu. Powstawała bardzo długo, a podstawą jej uchwalenia było partnerstwo publicznoprawne między gminami a skarbem państwa. Podstawowe zapisy ustawy o przekazaniu akcji spółek zarządów portów morskich w Szczecinie i Świnoujściu oraz w Gdańsku i w Gdyni, wynoszące odpowiednio 24,5% oraz 34%, nie zostały zrealizowane. Gminy dysponują obecnie akcjami o wartości poniżej 1%. Zarządy portów stawały się podmiotami działającymi na zasadzie użyteczności publicznej, a sfera zarządu miała zdecydowanie być oddzielona od sfery eksploatacji. Pierwsza nowelizacja ustawy dotyczyła rozwiązań dla portów o strategicznym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Zlikwidowała występujący w poszczególnych portach dualizm władzy, tj. 2 zarządy i 2 rady nadzorcze. Takie rozwiązanie pozwoliło na korzystanie przez przedmioty z dobrodziejstw ustawy - porty mogły wykorzystać odpisy podatkowe na inwestycje. Również wprowadzono określenie terminu, od którego zarządy portów nie będą mogły prowadzić działalności eksploatacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#PiotrLewandowski">Projektodawca przedstawiając nowe zapisy do omawianej ustawy, powołuje się na pojawiające się problemy i przeszkody utrudniające ukształtowanie założonego modelu funkcjonowania portów i przystani. Dotyczy to głównie zapewnienia trwałego usytuowania portów morskich w krajowej i europejskiej infrastrukturze transportowej w ramach transeuropejskiej sieci transportowej, a także dostosowania zasad funkcjonowania portów do wymogów i standardów Unii Europejskiej, w szczególności w obszarze dostępu do usług portowych w zakresie opłat za korzystanie z infrastruktury portowej oraz w zakresie portowych urządzeń do odbioru odpadów i pozostałości ładunkowych ze statków.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#PiotrLewandowski">Projektowana ustawa wprowadza zmiany w definicji infrastruktury portowej. Zgodnie z zasadami portowymi Unii Europejskiej oraz polityki transportowej państwa zarząd portu morskiego administruje i zarządza infrastrukturą portową, zapewniając koordynację i kontrolę pracy wszystkich operatorów usług portowych świadczonych na terenach portowych. W tym celu projektodawca proponuje uściślić definicję infrastruktury portowej, wprowadzając uzupełnienie, że chodzi o infrastrukturę przeznaczoną do wykonywania zadań przez podmiot zarządzający portem. Nowela dotyczy również zmian polegających na uściśleniu zasad wyrażenia zgody na zmianę stanu własności nieruchomości portowych. Zapisy ustawy dotyczące każdorazowego wyrażania zgody ministra właściwego do spraw skarbu państwa na zmianę stanu własnościowego nieruchomości portowych czy na oddanie w użytkowanie, dzierżawę lub najem na okres powyżej 3 lat, spotykają się z niezadowoleniem użytkowników. Przy dużych kosztach inwestycji inwestorzy nie są zainteresowani krótkim okresem użytkowania, to prawda, ale uzyskanie zgody wcale nie musi być trudne. Dodatkowe ograniczenia w obrocie nieruchomościami gruntowymi w portach mają nie dopuścić do niekontrolowanego przejmowania tych nieruchomości, które są składnikami infrastruktury transportowej. Komisje podzieliły ten pogląd.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#PiotrLewandowski">Ustawa dostosowuje zadania zarządów portów do standardów prawnomiędzynarodowych poprzez wprowadzenie zapisów wymogów konwencji helsińskiej i konwencji Międzynarodowej Organizacji Morskiej MARPOL i dyrektywy nr 2000/59 Parlamentu i Rady Europy w sprawie portowych urządzeń do odbioru odpadów i pozostałości ładunkowych ze statków.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#PiotrLewandowski">Projekt ustawy uszczegóławia przepisy dotyczące wysokości i sposobu uiszczania opłat portowych. Opłaty te nie mają charakteru komercyjnego, wynikającego ze stosunków cywilnoprawnych. Stanowią one wyraz udziału użytkowników infrastruktury portowej w kosztach jej utrzymania i rozwoju. Punkt ten był poddany licznym ekspertyzom dotyczącym stanowiącego opłaty. Wprowadzona opłata tonażowa pobierana za wejście i wyjście statku z portu, umożliwianie odbioru i unieszkodliwienia odpadów i pozostałości ładunku ze statków nie budziły zastrzeżeń komisji, podobnie jak opłata pasażerska, pobierana za wejście i zejście pasażera ze statku.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#PiotrLewandowski">Natomiast opłata przystaniowa jest opłatą, którą może pobierać już niekoniecznie zarząd portu. Opłata przystaniowa przysługuje podmiotowi, który jest właścicielem obiektów infrastruktury portowej, w tym przypadku nabrzeży. Rozwiązanie to pozwoli uniknąć dotychczasowych sporów między różnymi podmiotami, które obecnie niejednokrotnie kończą się w sądzie. Wymienione powyżej opłaty obciążają głównie statek, jednak wprowadzona opłata ładunkowa pobierana za korzystanie przez ładunek z infrastruktury portowej już niekoniecznie. Takie postawienie sprawy spotkało się z dużym niezadowoleniem podmiotów działających na terenie portu. Obawiają się one, że będą ponosiły podwójne opłaty, np. związane dodatkowo z opłatą za dzierżawę.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#PiotrLewandowski">Ustawa wprowadza wysokości poszczególnych opłat przedstawiających stawki maksymalne, które wcale nie muszą być realizowane w takich jak podaje ustawa kwotach. Minister w drodze rozporządzenia ustali zakresy poszczególnych stawek. Dodatkowo ustawa wprowadza zwolnienia, które przysługują jednostkom Marynarki Wojennej, Straży Granicznej i Policji oraz statkom pełniącym specjalną służbę państwową. Również na zasadzie wzajemności zwolnione z opłat mają być jednostki Paktu Atlantyckiego. Podczas posiedzenia wysokiej komisji przedstawiono trzy wnioski mniejszości, które postaram się krótko omówić.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#PiotrLewandowski">Pierwszy proponuje na drodze ustawowej utworzenie Rady do Spraw Portów Morskich jako organu opiniodawczo-doradczego ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej. Wnioskodawcy uważają, że rola i zadania portów morskich wymagają współpracy i koordynacji na szczeblu rządowym i regionalnym. Proponowany skład rady to przedstawiciele ministerstw, gmin, prezesi zarządów portów. Komisja nie zaaprobowała tego wniosku, uważając, iż minister właściwy do spraw gospodarki morskiej w każdej chwili, kiedy to jest tylko konieczne, może zwołać tych przedstawicieli. Natomiast sformalizowanie takiego ciała wprowadzi dodatkowe utrudnienia w zarządzaniu portami.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#PiotrLewandowski">Drugi wniosek mniejszości proponuje skreślić zapis mówiący, że przewodniczącymi rad nadzorczych zarządów portów są przedstawiciele gmin. Nowelizacja ustawy dokonywana pod kątem dostosowania jej przepisów do Kodeksu spółek handlowych łamie dotychczasowe partnerskie relacje między gminami i skarbem państwa, pozbawia bowiem gminy dotychczasowego prawa do wskazywania przewodniczących rad nadzorczych. Partnerstwo publiczno-prawne między gminami a skarbem państwa było podstawą uchwalenia ustawy o portach i przystaniach morskich. Podmioty publiczne miały osiągnąć konkretne cele, które były formułowane w przypadku gmin jako posiadanie realnego wpływu na zarządzanie portami morskimi. Oparcie przepisów na Kodeksie spółek handlowych jest niekorzystne dla miast portowych, bowiem pozbawia je dalszego wpływu na losy podmiotów zarządzających portami.</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#PiotrLewandowski">Trzeci wniosek mniejszości dotyczy wycofania z rady nadzorczej zarządu portu przewodniczącego rady interesantów portu, tj. przedstawiciela użytkowników portu, uważając, iż przedstawiciel podmiotów, które przecież ściśle współpracują z portem, nie powinien mieć wpływu czy nawet wiedzy, jak ma być kształtowany model funkcjonowania portu oraz jakie są kierunki jego rozwoju. Proponowane zmiany do ustawy o portach i przystaniach morskich dotyczą fragmentów mówiących o portach o strategicznym znaczeniu dla gospodarki morskiej. Nie wyczerpują wszystkich koniecznych usprawnień głównie dotyczących małych portów. Te powinna objąć już następna nowela. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#MarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Elżbietę Pielę-Mielczarek w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej pragnę poprzeć tekst sprawozdania, przedłożony Wysokiej Izbie i omówiony przez pana posła sprawozdawcę. Chcę jednocześnie stwierdzić, że ten tekst jest dużo lepszy od przedłożenia rządowego, a jest to niewątpliwie wynikiem bardzo solidnej pracy podkomisji i następnie komisji. Tak że klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej to sprawozdanie poprze. Szanując czas Wysokiej Izby, pragnę tylko ustosunkować się do wniosków mniejszości. Chcę stwierdzić, iż klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował przeciw wszystkim trzem wnioskom mniejszości. Krótko uzasadnię to stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Wniosek 1., a więc rada do spraw portów. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni powołaniu tej rady, albowiem podroży to koszty administracyjne ministerstwa, bo ono ma ponosić koszty obsługi tej rady. Jesteśmy również przeciwni fasadowości tej rady, bo jakże nazwać inaczej takie gremium, w którym dyrektor urzędu morskiego ma opiniować i doradzać ministrowi. Czy on będzie doradzał wbrew stanowisku i opinii ministra? Trudno sobie jest to wyobrazić.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Sprawa następna, następny wniosek mniejszości, a więc udział przedstawicieli rad interesantów portów w składzie rady nadzorczej. Trudno nam przyjąć fakt eliminacji przedstawiciela rady interesantów portów z rady nadzorczej portu. Ta rada nadzorcza portu ma opiniować rozwój portu, jakżeż ona może opiniować ten rozwój, jeżeli w jej składzie nie będzie przedstawiciela tych podmiotów, które na terenie portu gospodarują, które mają konkretne plany, które mają konkretne projekty. Należy chociażby wysłuchać tych planów i tych projektów.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Sprawa następna to jest udział przedstawicieli gmin. Ustawa w 1996 r. - ci, którzy nad nią pracowali, to pamiętają - została wypracowana w wyniku bardzo głębokiego konsensusu między stroną rządową a komunalną, tych czterech miast gmin o znaczeniu strategicznym, na terenie których znajdują się te cztery porty. Dzisiaj okazuje się, że akcje tych gmin są minimalne, nie mają one decydującego znaczenia w zarządzaniu, i jeszcze chcemy tą nowelizacją wyeliminować przedstawicieli gmin z rad nadzorczych i z przewodniczenia tym radom nadzorczym. Jest to łamanie tego porozumienie, które przed laty zostało zawarte. Zdaniem klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej należy utrzymać zapis, który wtedy został wypracowany.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Panie Marszałku! W imieniu klubu składam również trzy poprawki, z tym że dwie mają charakter uściślający, a jedna ma charakter merytoryczny. Ta poprawka, która ma charakter merytoryczny, sprowadza się do tego, aby zarządy portu mogły na dłuższy okres, niż przewiduje to sprawozdanie, oddawać w najem lub w dzierżawę swoje obiekty. Oczywiście przyczyni się to w jakimś stopniu do podniesienia konkurencyjności portów, bo to, co ma decydujące znaczenie w gospodarce, to jest czas na podejmowanie decyzji gospodarczych, podczas gdy mitręga administracyjna znana jest nam wszystkim. Proponujemy więc, żeby zamiast 3 lat było to lat 15. Wtedy inwestor ma dłuższą perspektywę i może właściwie ocenić swoje zamiary gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Na koniec, panie marszałku, Wysoka Izbo, zdajemy sobie sprawę, że ta nowelizacja jest nowelizacją płytką. Ona nie przyczyni się w jakimś zasadniczym stopniu do wzrostu konkurencyjności naszych portów o znaczeniu strategicznym, bo do takiego wzrostu konkurencyjności może się przyczynić tylko poprawa infrastruktury zarówno wewnątrzportowej, jak i dostępu do portów. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#MarekBorowski">Teraz zabierze głos pan poseł Stanisław Wądołowski w imieniu Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#StanisławWądołowski">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Mam zaszczyt zabrać głos w imieniu klubu Akcji Wyborczej Solidarność na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o portach i przystaniach morskich oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#StanisławWądołowski">Nowelizacja ustawy o portach i przystaniach morskich była oczekiwana od jej uchwalenia, to jest od 20 grudnia 1996 r. Zmiana ma na celu usunięcie lub zmianę przepisów ustawy, które utrudniały, a wręcz uniemożliwiały wprowadzenie jej w życie. Tylko porty gdański, Szczecin - Świnoujście i niektóre mniejsze starały się realizować ustawę z mniejszym lub większym skutkiem.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#StanisławWądołowski">Projekt nowelizacji ustawy wychodzi naprzeciw postulatom portów i przystani morskich i zawiera niezbędne zmiany lub uzupełnienia do funkcjonującej już ustawy o portach i przystaniach morskich. I tak:</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#StanisławWądołowski">Art. 2 pkt 4 wyjaśnia i precyzuje sprawę infrastruktury portowej, a pkt 8 precyzuje sprawę nieruchomości gruntowych.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#StanisławWądołowski">Rozdz. 2 określa gospodarkę nieruchomościami gruntowymi w portach i przystaniach morskich. Zgodnie z art. 3 pkt 2 oddanie w użytkowanie, dzierżawę lub najem na okres powyżej 3 lat wymaga zgody ministra właściwego do spraw skarbu państwa. Uważam, tak jak moja poprzedniczka, pani poseł Piela, że okres 3 lat jest bardzo krótki i żaden inwestor nie zdecyduje się na dzierżawę. Ten okres powinien być wydłużony np. do 15 lat. W tej sprawie zostanie złożona poprawka.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#StanisławWądołowski">Art. 4 określa prawa podmiotu zarządzającego portem.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#StanisławWądołowski">Art. 5 określa własność akwenów portowych i własność infrastruktury zapewniającej dostęp do portów lub przystani przysługujący skarbowi państwa, a dyrektor właściwego urzędu morskiego będzie odpowiedzialny za określenie obiektów, urządzeń i instalacji wchodzących w skład infrastruktury oraz akweny portowe.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#StanisławWądołowski">Art. 7 określa w sposób jednoznaczny kwestię zapewnienia odbioru i unieszkodliwienia odpadów i pozostałości ładunkowej statków. Art. 8 mówi o pobieraniu opłat za użytkowanie infrastruktury portowej, jak również określa wysokość opłat za poszczególne czynności. Art. 10 ust. 2 mówi o budowie, modernizacji i utrzymaniu infrastruktury portowej znajdującej się na gruntach, którymi gospodaruje podmiot zarządzający, oraz utrzymaniu akwenów portowych. Są one finansowane ze środków zarządzającego. Zapis ten jest niewystarczający i należy go rozszerzyć. W tej sprawie zostanie złożona poprawka. Powinno się dopisać wyrazy: „o podstawowym znaczeniu dla gospodarki morskiej”. Art. 19 ust. 1–4 określa skład rady nadzorczej oraz wskazuje jej przewodniczącego. Pozostałe zmiany są mniej istotne i dokładnie omówił je sprawozdawca komisji, jak również mój przedmówca.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#StanisławWądołowski">Reasumując, projekt ustawy o portach i przystaniach morskich jest wynikiem wypracowanego kompromisu między urzędem skarbu państwa, gminą a zarządem portu. Żaden kompromis nie zadowala wszystkich i tak jest i w tym wypadku. Samorządowcy ze Związku Miast i Gmin Morskich, którzy opracowali wcześniej własny projekt ustawy, twierdzą, że ten projekt faworyzuje przede wszystkim duże porty, nie zajmując się portami i przystaniami małymi. Myślę, że podkomisja rozpatrująca rządowy projekt ustawy zrobiła wszystko, co możliwe, by dyskryminacji było jak najmniej, jak również aby ustawa o portach i przystaniach morskich jak najszybciej została wdrożona.</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#StanisławWądołowski">Klub Akcji Wyborczej Solidarność będzie głosował za przekazaniem projektu do komisji celem rozpatrzenia wniesionych poprawek. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MarekBorowski">Teraz pan poseł Tadeusz Syryjczyk z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#TadeuszSyryjczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nowelizacja ustawy o portach zasługuje na poparcie. Sądzę, że wymaga ona pewnych uzupełnień związanych z uściśleniem przepisów dotyczących obejmowania zarządu nad portami niemającymi istotnego znaczenia dla państwa, czyli portami poza czwórką największych portów, przez gminy. Niektóre przepisy temu właśnie będą służyły. Natomiast chciałbym złożyć poprawki, które popiera Związek miast i gmin, dotyczące kwestii sposobu kooperacji gminy ze skarbem państwa w tym zakresie. Po pierwsze, chodzi o to, aby jednak decyzja była podejmowana przez gminę niekoniecznie dopiero wtedy, kiedy już wszystkie grunty staną się jej własnością, gdyż są grunty niebędące mieniem komunalnym, ale np. różnych przedsiębiorstw czy innych podmiotów, a właściwie nie ma powodu, żeby gmina nie mogła podjąć decyzji o formie zarządzania portem, zanim cały teren nie stanie się mieniem komunalnym. To wymaga wprowadzenia nowej zmiany w art. 23 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#TadeuszSyryjczyk">Druga sprawa to kwestia tempa komunalizacji gruntów wtedy, kiedy gmina się decyduje objąć port. Życie pokazuje, że gminy się do tego specjalnie nie palą, albowiem utrzymanie mniejszych portów jest dla nich dość poważnym obciążeniem. Bardzo trudno jest wprowadzić takie ożywienie i takie zasady zarządzania, aby dla gminy był to czynnik dochodowy lub aby przynajmniej wynik zarządzania tym mieniem był neutralny i wkomponowany w stan gospodarki gminy i aby mienie to nie obciążało tejże gminy. Sądzę w związku z powyższym, że gminy, które chcą przejąć porty, powinny to mieć maksymalnie ułatwione i dlatego warto poprzeć wniosek o to, aby przekazanie przez wojewodę mienia skarbu państwa na terenie portu, który gmina chce objąć w zarząd, poza tymi czterema podstawowymi portami dla gospodarki narodowej, odbywało się w oznaczonym terminie, np. 12 miesięcy. Związek miast i gmin proponuje 6 miesięcy. Sądzę, że to jest za krótki termin, bo w praktyce jest bardzo trudno w takim czasie przeprowadzić odpowiednie postępowanie. Natomiast dłuższy termin, 12-miesięczny, wydaje się zupełnie na miejscu. Spowodowałoby to pewne zdynamizowanie tych procesów i tym gminom, które chcą tę odpowiedzialność przyjąć i są gotowe na taką decyzję, ułatwiłoby jej podjęcie, a jednocześnie zmniejszyło przeszkody, które mogą wystąpić z rozmaitych przyczyn, zwyczajnych biurokratycznych czy jakichś innych. W ten sposób ten proces w moim przekonaniu mógłby być nieco przyspieszony, chociaż zdaję sobie sprawę, że ani sama nowelizacja, ani drobne zmiany nie spowodują tu rewolucji. Główne przeszkody mają naturę ekonomiczną, wynikają z trudności w takim ożywieniu tych portów, aby one rzeczywiście jeżeli już nie stały się źródłem przychodów, to w każdym razie by nie były źródłem strat dla gminy, która tego typu decyzję podejmie.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#TadeuszSyryjczyk">I z tą świadomością składam dwie poprawki, które są pewną modyfikacją propozycji związku miast i gmin. Jednocześnie uważam, że ustawa zasługuje na poparcie i będziemy głosować za jej przyjęciem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#MarekBorowski">A co to jest, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Syryjczyk: Poprawki. Oszczędność papieru przede wszystkim.)</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#MarekBorowski">Pan poseł jest pewien, że wiadomo, o co chodzi, tak?</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Syryjczyk: Ja mogę przepisać, ale to jest drukowane.)</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#MarekBorowski">No, to jest drukowane, ale to jest pokreślone, panie pośle, jakieś odnośniki są... Gdyby pan poseł zechciał przepisać, bo to jednak obniża powagę Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#MarekBorowski">Tymczasem zabierze głos pani poseł Zdzisława Kobylińska z klubu Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#ZdzisławaKobylińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projektowana ustawa wprowadza zmianę w definicji infrastruktury portowej, uściśla zasadę wyrażania zgody na zmianę stanu własności nieruchomości portowych, dostosowuje zadania zarządów portów do standardów prawa międzynarodowego, uszczegóławia przepisy dotyczące wysokości i sposobu uiszczania opłat portowych, precyzuje zasady finansowania ogólnodostępnej infrastruktury portowej przez podmioty zarządzające portami.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#ZdzisławaKobylińska">Komisje po przeprowadzeniu pierwszego czytania i rozpatrzeniu projektu na posiedzeniach w dniach 10 kwietnia i 18 lipca 2001 r. wnoszą o uchwalenie projektu ustawy w brzmieniu zawartym w sprawozdaniu (druk nr 3209). Do sprawozdania zgłoszono trzy wnioski mniejszości. Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość popiera projekt ustawy w brzmieniu zawartym w sprawozdaniu obu komisji sejmowych, będzie oczywiście głosował za takim projektem, natomiast przeciwny jest trzem wnioskom mniejszości i tę wolę wyrazi w głosowaniu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#MarekBorowski">Teraz pani poseł Dorota Arciszewska-Mielewczyk, Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu SKL dotyczące projektu ustawy o portach i przystaniach morskich zawartego w drukach nr 2709 i 3209. Ustawa powinna regulować całokształt stosunków własnościowych i sposób zarządzania polskimi portami morskimi. Doświadczenie wynikające z wdrożenia ustawy o portach morskich wskazuje, że nie uniknięto luk prawnych oraz innych wynikających z dynamiki procesów gospodarczych, która wywołuje nowe wyzwania.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">Przepisy ustawy o portach morskich dotyczą różnych podmiotów. Na terenach portów funkcjonują różne przedsiębiorstwa, a sam port zlokalizowany jest na terenie, którego gospodarzem jest gmina nadmorska. Wreszcie port morski stanowi ważne ogniwo systemu transportowego kraju i infrastruktury transportowej. Procesom gospodarczym towarzyszą procesy zużycia środków pracy i degradacji środowiska naturalnego. Regulacja prawna odnośnie do portów morskich powinna, w sposób przejrzysty dla wszystkich zainteresowanych podmiotów, podejmować zagadnienia tak, aby były one nie tylko czytelne, ale także w sposób, który tworzyłby z niej dokument będący łącznikiem różnych grup interesów związanych z portem. W szczególności powinna ona znaleźć jednoznaczną odpowiedź na pytania: komu przysługuje własność poszczególnych elementów infrastruktury portowej i jakie są tego konsekwencje ekonomiczne, skąd wziąć środki finansowe i według jakich zasad finansować odtworzenie i rozwój tej infrastruktury, gdzie znajdować środki na finansowanie podmiotu zarządzającego portem, w jaki sposób skorelować ustawę z prawem Unii Europejskiej? Nie wszystkie z wymienionych zagadnień w należycie dbały sposób rozwiązywała dotychczasowa ustawa, stąd uzasadniona jest jej nowelizacja. Powinna to być jednak nowelizacja o takiej treści, jak to przedstawia poprawiony przez podkomisję projekt.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">W art. 2 pkt 4 należy definicję infrastruktury dopełnić pojęciem: akwen portowy i uwzględnić to w art. 5 ust. 2a i ust. 3 pkt 2.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">W art. 8 ust. 1 należy na początku zaznaczyć, iż ustala się maksymalne stawki opłat portowych i delegować uprawnienia do określania rzeczywistych stawek opłat portowych na podmiot zarządzający, który, jak się oczekuje, będzie podejmował decyzje w tym względzie w oparciu o warunki rynkowe.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">Art. 19 ust. 1 mówi, że przewodniczącym rady nadzorczej portu jest przedstawiciel gminy. Dlaczego taki udział gmin? Miasta i gminy, w obrębie których porty są zlokalizowane, są ściśle związane z funkcjonowaniem portów. Związki te posiadają wieloraki charakter. Przynajmniej na dwa aspekty należy zwrócić uwagę. Z jednej strony koszty zewnętrzne wynikające z funkcjonowania portu ponosi społeczność miasta i gminy portowej: zanieczyszczenie środowiska naturalnego związane z natężeniem ruchu komunikacyjnego w obrębie portu, jego najbliższego zaplecza oraz wynikłe z rozwijającego się przemysłu portowego. Z drugiej strony porty stwarzają warunki większej aktywności gospodarczej, tworząc określony poziom popytu na lokalnym rynku pracy bezpośrednio w porcie oraz w rozwijających się pod wpływem aktywności portu innych dziedzinach usług.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">Znaczna część terenów, na których powstają portowe podmioty gospodarcze, jest własnością gmin. Można na tej podstawie przyjąć tezę, że pomiędzy portem a miastem istnieje ścisła współzależność ekonomiczna i społeczna. To uzasadnia dążenie miast i gmin portowych do takiego ich umiejscowienia w strukturze zarządzania portem, które zapewni im realne i znaczące oddziaływanie na sposób funkcjonowania i kierunki rozwoju infrastruktury portowej. Tym uzasadnionym miejscem wydaje się być przewodniczenie radzie nadzorczej portu przez przedstawiciela gminy. W skład rad nadzorczych wchodzą przewodniczący rad interesantów portu, jeżeli zostaną one powołane. Dlaczego rada interesantów? Przedstawiciel tej rady w radzie nadzorczej jest tym ogniwem, które posiada istotną informację o uzasadnionych kierunkach i perspektywach funkcjonowania i rozwoju portu. Podmioty gospodarcze, których będzie reprezentantem, kształtują rzeczywiste relacje ekonomiczne w porcie, posiadają zatem istotny wpływ na spełnianie ekonomicznych funkcji portu, dotyczy to zarówno oddziaływania na rynek pracy w samym porcie, jak i na inne segmenty gospodarki w regionie i nie tylko. Rząd powinien być żywo zainteresowany powstaniem takiej rady lub stowarzyszenia. We wszystkich portach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki takie rady istnieją. Trzeba to uznać ustawowo, nie lękać się faktu, iż możliwe jest powstawanie konfliktu interesów pomiędzy interesantami portu a funkcjami portu morskiego. Jego funkcja użyteczności publicznej bez interesantów będzie bezprzedmiotowa, a bez wiedzy o źródłach konfliktów na tym styku powstających zachowanie się... Przepraszam, wniosek mniejszości wprowadzający art. 11a proponuje utworzenie, w oparciu chyba o doświadczenia niektórych państw Unii Europejskiej, Rady ds. Portów Morskich jako organu opiniodawczego przy ministrze właściwym ds. gospodarki morskiej. Takie organy występują w Wielkiej Brytanii, Belgii i Holandii. Organy te powołano w latach 60. i, jak wskazuje praktyka, koordynacja bądź nie jest potrzebna, bądź wykonywana jest przez inne organy, np. w Wielkiej Brytanii przez Stowarzyszenie Portów Brytyjskich. We Francji i Niemczech porty i ministerstwo funkcjonują sprawnie bez takich organów. Na uwagę zasługuje fakt, że organy te dalej istnieją. Dowodzi to, jak trudno jest zmniejszyć twór biurokratyczny.</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">W naszym kraju, w warunkach występowania trzech portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki, nie wydaje się uzasadnione powoływanie takiego organu. W Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej trzeba tylko utrzymywać zasadę wysokich kompetencji kwalifikacyjnych instytucji zajmujących się gospodarką morską oraz ich ścisłą współpracę z radami nadzorczymi portów morskich. Tam w myśl ustawy można zasięgać informacji o wszystkich problemach dotyczących działalności inwestycyjnej w portach morskich, zwłaszcza że w skład rady nadzorczej portu wejdzie przedstawiciel skarbu państwa wskazany przez tego ministra w porozumieniu z właściwym ministrem ds. gospodarki morskiej. Rozumieć przez to należy osobę związaną kwalifikacjami i doświadczeniem z gospodarką morską.</u>
          <u xml:id="u-227.7" who="#DorotaArciszewskaMielewczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub SKL, w którego imieniu zabrałam głos, jest za skierowaniem projektu do komisji w związku ze zgłoszonymi poprawkami. Jest jednocześnie za jak najszybszym uchwaleniem ustawy i popiera tezy zawarte w sprawozdaniu, przedstawione przez posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-227.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#MarekBorowski">To wszystkie osoby zapisane do głosu.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#MarekBorowski">Głos chciałby zabrać podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej pan Andrzej Grzelakowski.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AndrzejGrzelakowski">Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wszystkim chciałbym serdecznie podziękować za pozytywną ocenę przyjętego kierunku nowelizacji ustawy o portach i przystaniach morskich i wskazać, podkreślić, że ten kierunek nowelizacji jest potrzebny, by wzmocnić nowo powstałe podmioty administrujące portami morskimi. Jest to bardzo ważne na tym etapie, kiedy, po pierwsze, zbliżamy się do norm i standardów, które wytyczyła Unia Europejska w tym zakresie, po wtóre, by te podmioty odzyskiwały powoli utracone swoje zaplecze gospodarcze zarówno polskie, jak i międzynarodowe. Jeśli pan marszałek pozwoli, dosłownie w kilku zdaniach odniosę się do uwag, które zostały zgłoszone pod adresem przedłożenia rządowego, które było przedmiotem wnikliwej debaty w ostatnich miesiącach i ocen.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#AndrzejGrzelakowski">Przede wszystkim uwaga dotycząca braku konieczności funkcjonowania rady do spraw portów morskich, która została określona. Uważam, że brak takiego ciała jest swego rodzaju słabością funkcjonowania obecnych podmiotów zarządzających portami morskimi. Chcę wyraźnie podkreślić, że taki organ nie jest potrzebny ministrowi. W moim przekonaniu jest potrzebny właśnie podmiotom administrującym portami morskimi, bo byłby to dobrze rozumiany organ, który pełniłby funkcję lobby w układzie gospodarki narodowej na rzecz funkcjonowania tegoż sektora transportu. Chcę przypomnieć, że mamy rady do spraw autostrad, radę kolejową i inne, które pełnią tego typu funkcje. Brak tego typu podmiotu powoduje, że nie ma możliwości podejmowania skoordynowanych działań na płaszczyźnie krajowej w zakresie koordynacji przedsięwzięć rozwojowych, inwestycyjnych w portach morskich, jak również w sferze regulacji rynku usług portowych, ze wszystkimi skutkami, które te podmioty odczuwają. Natomiast nie mógłbym się zgodzić ze stanowiskiem, które wyraziła pani poseł Piela-Mielczarek, że jest to swego rodzaju fasadowość i że to podraża koszty. Koszty naprawdę są niewielkie, bo to są koszty wiążące się z organizacją kilka razy w roku, w zależności od potrzeb uczestników, tegoż gremium. Sądzę, że jest to tak mała skala, że nie ma co mówić o wzroście kosztów. Poza tym członkowie rady nie będą pobierać jakichkolwiek opłat z tytułu honorariów, z tytułu prowadzonej przez siebie działalności.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#AndrzejGrzelakowski">Jeśli chodzi natomiast o drugą uwagę, która była zgłoszona głównie pod adresem art. 19 w odniesieniu zarówno do ustawy aktualnie obowiązującej, jak i nowelizowanej, by wprowadzić aktualny zapis, który sprowadza się do tego, by w składzie rad nadzorczych - przypominam, rad nadzorczych spółek zarządzających portami morskimi - znaleźli się przedstawiciele rad interesantów portów, jako swego rodzaju samorządu gospodarczego, który funkcjonuje na terenie portu, to uważam, że przede wszystkim było to rozwiązanie czasowe w momencie, kiedy tego typu podmioty się kształtowały. Kreowano pewien model zarządzania, w związku z tym stworzono taką możliwość. Obecnie obowiązuje Kodeks spółek handlowych, który reguluje te kwestie w sposób jednoznaczny. Uważam, że nie ma potrzeby, by w składzie rady nadzorczej spółki zarządzającej portem morskim - spółki o charakterze użyteczności publicznej, podmiot tej spółki ma charakter podmiotu działającego na zasadach non-profit - znalazł się przedstawiciel sektora prywatnego. Uważam, że to może rodzić określone konsekwencje i wprowadzać układy korupcjogenne, jeżeli można się posunąć tak daleko w tym stwierdzeniu. A myślę, że jest to możliwe, ponieważ ten podmiot musi kształtować długofalową politykę dotyczącą rozwoju składników infrastruktury portowej i w gruncie rzeczy prowadzi określoną strategię w odniesieniu do wszystkich podmiotów, zarówno tych, które aktualnie działają na terenie portu jako podmioty komercyjne, jak i tych, które dopiero w wyniku tego typu strategii działania, opracowanej na kilka, kilkanaście lat, chciałyby ściągnąć na teren portowy. W związku z tym obecność aktualnie istniejącego przedstawiciela wprowadza układ, który w moim przekonaniu jest niezdrowy, jeśli chodzi o podział kompetencji i zadań między sferę publiczną i sferę komercyjną, która tam funkcjonuje.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#AndrzejGrzelakowski">Chciałbym podać jeden przykład, o którym wspominałem już wcześniej na posiedzeniach komisji. Takie m.in. rozwiązanie, jakie jest w przedłożeniu rządowym, zaproponowano również, jeśli chodzi o skład rad nadzorczych spółek zarządzających specjalnymi strefami ekonomicznymi. Tam mamy właściwie podobny charakter działalności tego typu podmiotów i również wykluczono ze składów rad nadzorczych spółek zarządzających specjalnymi strefami ekonomicznymi przedstawicieli sektora komercyjnego działających na tym terenie. Myślę, że poprzez analogię i ze względu na obowiązujące pewne stałe zasady, które wprowadził Kodeks spółek handlowych, należy wprowadzać jednolite rozwiązania, a nie swego rodzaju lex specialis, bo sądzę, że niczym nie jest to uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#AndrzejGrzelakowski">Jeśli chodzi o udział przedstawicieli gmin, nic w tym względzie się nie zmienia. Wszystkie gminy w odniesieniu do portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej będą mieć swoich przedstawicieli na takich zasadach, jak to aktualnie funkcjonuje w ustawie o portach i przystaniach morskich. Natomiast novum, które próbujemy wprowadzić w ramach przedłożenia rządowego, to jest fakt, że z góry nie dekretujemy, iż przedstawicielem rady nadzorczej będzie przedstawiciel gminy. Mówimy przecież o portach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, dla których minister właściwy do spraw gospodarki morskiej oraz minister skarbu państwa - czy też przy jego współudziale - wytyczają pewną strategię rozwoju portów morskich, zwaną polityką portową, a ta jest elementem składowym polityki transportowej państwa. Dlaczego zatem przedstawiciel gminy, której udział, jeśli chodzi o strukturę kapitału i własności terenów w spółce w tym zakresie, kształtuje się często na poziomie 0,024, jak np. w przypadku zarządu Morskiego Portu Gdynia, ma być przedstawicielem, a właściwie przewodniczącym rady nadzorczej takiej spółki? Myślę, że nie jest to niczym uzasadnione, ani względami kapitałowymi, strukturą własności w tym zakresie, ani nie jest to uzasadnione rangą i charakterem takich obiektów, dla podniesienia rangi których tego typu nowelizacja jest dokonywana. Dlatego też sądzę, że przywrócenie tego typu zapisów, które znalazły się w art. 19 w przedłożeniu rządowym, jest ze wszech miar uzasadnione. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#MarekBorowski">Głos zabierze jeszcze sprawozdawca komisji pan poseł Piotr Lewandowski, chyba że niekoniecznie. Niekoniecznie, to dobrze.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#MarekBorowski">W związku z tym, że zgłoszono poprawki, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Transportu i Łączności oraz Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-230.7" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6. porządku dziennego: Sprawozdanie komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw (druki nr 3147 i 3180).</u>
          <u xml:id="u-230.8" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jerzego Czepułkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#JerzyCzepułkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Ministrów w dniu 4 lipca 2001 r. skierowała do laski marszałkowskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw wraz z projektami aktów wykonawczych. Marszałek Sejmu skierował projekt ustawy do komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego w celu przeprowadzenia tam pierwszego czytania. Rada Ministrów, przekazując projekt ustawy, zadeklarowała, że nowelizacja ta ma na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej. Posiedzenie komisji poświęcone pierwszemu czytaniu odbyło się 17 lipca 2001 r. Komisja po dyskusji, oczywiście po wcześniejszej prezentacji projektu ustawy przez przedstawiciela rządu, w głosowaniu podjęła decyzję w sprawie niepowoływania podkomisji i przystąpiła do rozpatrywania kolejnych artykułów, włączając do ich treści jedynie poprawki prawno-legislacyjne przygotowane przez Biuro Legislacyjne Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#JerzyCzepułkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Istotą nowelizacji jest praktycznie nadanie nowego brzmienia rozdziałowi 4. zatytułowanemu „Zapasy obowiązkowe paliw ciekłych” w ustawie z 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#JerzyCzepułkowski">Kluczowy dla intencji całej nowelizacji jest nowy art. 15, który stanowi, że w celu zapewnienia bezpiecznego zaopatrzenia kraju w paliwa ciekłe w przypadku wystąpienia zakłóceń lub kryzysu w ich dostawach na rynku krajowym, ustala się zapasy paliw ciekłych, których ilość w każdym roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem przepisów wydanych na podstawie ust. 5, ma być równa ilości takich paliw z okresu 90 dni ich średniej dziennej wewnętrznej konsumpcji. Oprócz zmiany art. 15, w którym ustala się tzw. 90-dniowy zapas paliw, następuje zmiana kolejnych 4 artykułów tego rozdziału; ponadto wnioskodawca proponuje 8 nowych artykułów. Art. 16 stanowi, że w skład zapasów obowiązkowych wchodzą zapasy tworzone i utrzymywane przez wszystkich producentów i importerów sektora naftowego. Producenci i importerzy mają docelowo stworzyć i utrzymywać 76-dniowy zapas paliw oraz rezerwy państwowe o przeznaczeniu gospodarczym, docelowo 14-dniowe; w sumie zapasy na okres 90 dni w miejsce ok. 35-dniowych dziś utrzymywanych. Różnica w masie tychże paliw płynnych jest spora. Dziś są to wielkości w granicach 1140 tys. ton, a projektowane na rok 2008 wyniosą ok. 3 mln ton.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#JerzyCzepułkowski">Proponowane w nowym brzmieniu art. 18 i 19 dokonują specyfikacji paliw objętych obowiązkiem utrzymywania 90-dniowych zapasów. Są to benzyny, oleje napędowe i oleje opałowe w postaci paliw gotowych, półproduktów rafinacji ropy naftowej oraz surowca w postaci ropy naftowej. Dodany art. 191 ustala rodzaje magazynów, w których zmagazynowane paliwo, półprodukt lub surowiec stanowi zapas w rozumieniu ustawy. Dodany art. 192 stanowi, że część zapasów może być utrzymywana poza granicami naszego kraju, ale w ilości nie większej niż 10% wielkości docelowej tychże zapasów, a po wejściu Polski do Unii Europejskiej zapasy utrzymywane poza granicami naszego państwa mogą być zlokalizowane jedynie na terytorium państw wchodzących w skład Unii Europejskiej. Art. 193 stanowi, że utrzymywanie tych zapasów producent lub importer może zlecić przedsiębiorcom posiadającym koncesję na obrót paliwami ciekłymi bądź magazynowanie tychże paliw. Według art. 194, koszty tworzenia zapasów i ich magazynowania, w tym koszty inwestycji związanych z budową odpowiednich magazynów, obciążają producentów i importerów. Kontroli stanu zapasów na bieżąco dokonywać ma - zgodnie z art. 195 - prezes Agencji Rezerw Materiałowych. Art. 196 ustala sytuacje, w których można uwolnić część zapasów. Uwolnienie części zapasów wynikać musi z określonej trudnej sytuacji na rynku paliw krajowych. Odbywa się na podstawie decyzji właściwych przedstawicieli rządu. Kiedy minister właściwy ds. gospodarki podejmuje decyzję w sprawie zezwolenia na obniżenie stanu zapasów, ustala równocześnie termin, w którym wybrani bądź wszyscy producenci czy importerzy tychże paliw muszą zapasy odbudować, i to w terminie nie dłuższym niż 60-dniowy.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#JerzyCzepułkowski">Nie ulegają zmianom przepisy dotyczące tworzenia i utrzymywania zapasów węgla kamiennego i gazu ziemnego ani przepisy dotyczące kar za naruszenie przepisów ustawy dotyczących wielkości zapasów węgla kamiennego i gazu. Zmianie natomiast ulegają wysokości kar za nieuzasadnione obniżenie zapasów paliw płynnych, które zamiast dotychczasowych 50% mają wynosić 150% wartości stwierdzonego niedoboru. Kary te wymierza prezes Agencji Rezerw Materiałowych. Wreszcie projekt nowelizacji ustala termin 2008 r., w którym należałoby osiągnąć zamierzony poziom zapasów paliw płynnych, i ustala też procedurę dochodzenia do oczekiwanego poziomu zapasów paliw płynnych. Projekt ustawy według deklaracji Rady Ministrów ma na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej, jak powiedziałem. Ustawa ta konsumuje trzy dyrektywy unijne nakładające na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązek utrzymywania minimalnych zapasów ropy naftowej lub półproduktów naftowych oraz ustalające system informowania wzajemnego o zapasach i cenach paliw. Stan polskich zobowiązań nie jest jednoznacznie określony w Układzie Europejskim w odniesieniu do wielkości zapasów paliw, ale ustawa ta zbliża polskie ustawodawstwo do ustawodawstwa unijnego. Opinia Komitetu Integracji Europejskiej z 29 czerwca 2001 r. co do projektu ustawy zawiera konkluzję, że projekt ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. W imieniu komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego wnoszę, aby Sejm raczył uchwalić projekt ustawy zawarty w sprawozdaniu komisji (druk nr 3180). Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#MarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#MarekBorowski">Przypominam, że prawo wnoszenia poprawek przysługuje grupie co najmniej 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#MarekBorowski">Głos zabierze poseł Zdzisław Kałamaga w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#ZdzisławKałamaga">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Projekt tej ustawy dotyczy ważnej kwestii, jaką są zapasy obowiązkowe paliw czy rezerwy państwowe, a ponadto rozszerza administracyjny nadzór państwa nad częścią rynku paliwowego. Mimo że pan poseł sprawozdawca szczegółowo omówił treść tej ustawy, to jednak mam pewne wątpliwości, które pozwolę sobie przedstawić. Ten projekt nakłada na firmy dodatkowe koszty; w roku 2002 w wysokości odpowiadającej 10% wartości tegorocznego importu lub produkcji. Wprowadza także - trzeba to sobie szczerze powiedzieć - nierówną konkurencję na rynku paliwowym poprzez uprzywilejowanie krajowych producentów. Ale ta nierówna konkurencja, jeżeli jest uprzywilejowaniem krajowych producentów, może być w przypadku tej ustawy zaletą. Przedstawię kilka argumentów w tej kwestii. Producenci mogą utrzymywać do 30% zapasów tańszych niż gotowe paliwa w przypadku ropy naftowej, w dodatku bez konieczności opłacenia akcyzy. Ustawa ta nie wprowadza jednakowych warunków płatności podatku akcyzowego i VAT dla firm produkujących i importujących paliwa oraz utrzymujących zapasy. Chcę tutaj podkreślić, że importer musi obydwa podatki opłacić w momencie wprowadzenia paliwa na polski obszar celny, a producent dopiero w momencie opuszczenia zakładu przez to paliwo, a pewne zapasy paliw będzie mógł trzymać u siebie, czyli nie będzie musiał zamrażać środków finansowych na podatki. Chciałem zapytać pana ministra, czy jest możliwa zmiana ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym poprzez swego rodzaju zawieszenie poboru podatków do czasu wprowadzenia magazynowanego paliwa do obrotu. Chodzi też o to, o czym już zresztą wspominałem, że ten system w nierówny sposób obciąża przedsiębiorców, producentów i importerów, a także rozróżnia i w nierówny sposób obciąża dużych i małych importerów oraz dużych i małych producentów. Dla dużego krajowego producenta koszty utrzymywania zapasów będą zdecydowanie mniejsze niż dla drobnego importera lub producenta. Stworzy to niewątpliwie uprzywilejowaną pozycję dla PKN Orlen SA, który, przynajmniej teoretycznie tak to wynika, będzie mógł oferować paliwo po niższej cenie niż pozostali krajowi producenci i importerzy. Nie jest to jakieś wielkie zjawisko w skali kraju, bo aktualnie import paliw w kraju to mniej niż 10% konsumpcji, ale mam pytanie, czy taka sytuacja nie spowoduje dalszego zmniejszenia importu, a jest to jedyna konkurencja dla krajowego monopolisty, czyli w tym przypadku PKN Orlen SA.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#ZdzisławKałamaga">I trzy rzeczy bardziej szczegółowe. Ponieważ Agencja Rezerw Materiałowych, o której się mówi w ustawie, nie ma mocy władczej w stosunku do magazyniera poza granicami kraju, czy w tej ustawie nie mogłyby być określone warunki między przedsiębiorcą, czyli tym importerem lub producentem, a magazynierem zagranicznym w kwestii określonych warunków kontroli, ponieważ prezes Agencji Rezerw Materiałowych nie ma możliwości działania poza granicami kraju i - tak jak w ustawie stwierdzono - do usunięcia nieprawidłowości i uchybień może być wezwany jedynie importer, który będzie w końcu odpowiadał za ich usunięcie.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#ZdzisławKałamaga">Czy jest możliwe wyrównanie strat poprzez ulgę w podatku akcyzowym dla przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży uwolnionego paliwa po cenie niższej od ceny jego zakupu? To jest konsekwencja tego, o czym mówiłem wcześniej. I chciałem zapytać jeszcze o rzecz taką, czy oszacowano koszty, jakie poniosą poszczególni przedsiębiorcy, znaczy ci najwięksi, jak PKN Orlen, czy Rafineria Gdańska, ale także na przykład Slovnaft, z tytułu takiego wzrostu zapasów i czy podziela pan pogląd mojego klubu parlamentarnego, że jedynym beneficjentem zaproponowanego systemu będzie PKN Orlen SA.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#ZdzisławKałamaga">W konsekwencji klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej nie będzie zgłaszał poprawek i wnosi o przejście do trzeciego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#MarekBorowski">Teraz pan poseł Marian Sołtysiewicz... jest, jest, Akcja Wyborcza Solidarność. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#MarianSołtysiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Przypadł mi w udziale zaszczyt, aby w imieniu Akcji Wyborczej Solidarność zabrać głos w sprawie dostosowania projektu ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw, zawarty w drukach nr 3147 i 3180, do standardów akcesyjnych Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#MarianSołtysiewicz">Zasadniczym celem tego projektu zmiany ustawy jest stworzenie systemu, który zabezpieczy realnie bezpieczeństwo państwa pod względem energetycznym w sektorze produktów naftowych, dostosowując jednocześnie tę ustawę do wymogów Unii Europejskiej. I tak, dyrektywy Unii Europejskiej nakładają na nasze ustawodawstwo w tym zakresie kilka zasadniczych wymogów. Po pierwsze, zasadę powszechności obowiązywania systemu, to znaczy na wszystkie podmioty, które objęte są systemem obowiązkowych zapasów, nakłada jednakowe obowiązki, likwidując tym samym dotychczasową nierówność. Po drugie, nakłada obowiązek składowania zapasów paliw płynnych w wielkości odpowiadającej 90 dniom średniej dziennej konsumpcji krajowej w roku poprzedzającym i po trzecie, utrzymanie zapasów w postaci ściśle określonych produktów naftowych w trzech grupach, a więc benzyn, olejów napędowych, olejów opałowych. Należy zauważyć, że zapasy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu, co daje pewność uzyskania odpowiednich środków na odbudowę zapasów w przypadku ich zniszczenia.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#MarianSołtysiewicz">Ponadto godzi się zauważyć, że do projektu ustawy zostały już dołączone trzy projekty rozporządzeń ministra gospodarki: w sprawie określenia szczegółowego harmonogramu osiągnięcia wymaganej ilości zapasów paliw ciekłych, w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, w zakresie których tworzy się zapasy obowiązkowe, oraz rozporządzenie kolejne, dotyczące szczegółowego sposobu tworzenia i ustalania ilości zapasów obowiązkowych paliw ciekłych gromadzonych przez producentów i importerów oraz zasad i sposobu ich interwencyjnego wykorzystania.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#MarianSołtysiewicz">Projekt ustawy zakłada, co jest bardzo ważne i godne podkreślenia, że zapasy obowiązkowe i rezerwy państwowe gospodarcze tworzone są równoległe, stanowiąc zarazem integralną całość, która gwarantuje bezpieczeństwo energetyczne kraju.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#MarianSołtysiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność wnoszę o bezzwłoczne przejście do dalszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw w związku z dostosowaniem do prawa Unii Europejskiej, zawartego w drukach nr 3147 i 3180. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#MarekBorowski">Pana posła Stanisława Kracika nie dostrzegam.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#MarekBorowski">Dostrzegam za to pana posła Edwarda Maniurę, Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#EdwardManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego pragnę przedstawić stanowisko klubu w sprawie sprawozdania komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw. Nowelizacja ta ma na celu osiągnięcie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Znowelizowany projekt ustawy zakłada, że w Polsce będziemy mieli, tak jak w Unii Europejskiej, 90-dniowy poziom zapasów paliw ciekłych w dwóch równoległych systemach. Znowelizowany projekt ustawy uwzględnia również postulowane od wielu lat zniesienie limitu 200 tys. ton paliw w skali roku jako progu powstawania dla przedsiębiorcy obowiązku tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych paliw ciekłych i wprowadza w tym zakresie powszechny obowiązek dla wszystkich producentów i importerów.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#EdwardManiura">Klub Parlamentarny Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego będzie głosował za uchwaleniem ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw z druku nr 3147. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#MarekBorowski">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#MarekBorowski">Teraz zabierze głos podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki pan Andrzej Karbownik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#AndrzejKarbownik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Kałamaga był uprzejmy zadać kilka pytań, na które postaram się krótko odpowiedzieć. Proponuję, abyśmy wszystkie kwestie dotyczące spraw podatkowych wyjaśnili z ministrem finansów. Co do tych liczb, szczegółowo nie potrafię na to odpowiedzieć, natomiast inne kwestie postaram się wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#AndrzejKarbownik">Po pierwsze, dodatkowe koszty. Oczywiście wzrost ilości magazynowanych paliw płynnych powoduje dodatkowe koszty tworzenia tych zapasów i ich utrzymania. Szacujemy, że koszty budowy niezbędnych płynności magazynowych pod zapasy obowiązkowe, czyli 76-dniowe w roku 2000 wyniosą ok. 5 mld zł, natomiast koszty utrzymywania tych zapasów obowiązkowych w stanie już docelowym w roku 2008 wyniosą według szacunku ok. 1,3 mld zł, oczywiście dla producentów i importerów paliw. Szacuje się, że powyższe koszty łącznie spowodują wzrost cen litra benzyny ok. 7–8 groszy, oczywiście w roku docelowym 2008.</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#AndrzejKarbownik">Uprzywilejowany będzie Orlen, a obciąży to małych i dużych producentów. Właśnie w obecnej ustawie obowiązuje limit 200 tys. paliw w skali roku jako próg powstawania dla podmiotu obowiązku tworzenia i utrzymywania zapasów i wprowadza się powszechny obowiązek dla wszystkich producentów i importerów tworzenia zapasów obowiązkowych tak, aby wyeliminować oceniane jako słabość systemu to właśnie nierówne traktowanie podmiotów operujących na rynku paliw.</u>
          <u xml:id="u-239.3" who="#AndrzejKarbownik">Warunki kontroli zapasów za granicą są określone w art. 19b ust. 1: „Na zasadach określonych w umowach międzynarodowych wiążących Rzeczpospolitą Polską zapasy obowiązkowe paliw ciekłych mogą być magazynowane poza ich granicami pod warunkiem zapewnienia możliwości bezzwłocznego przeprowadzenia kontroli stanu zapasów i dysponowania nimi”. I to w tych umowach, w umowach z podmiotem, który zajmuje się za granicą magazynowaniem takich paliw, może być zastrzeżone na podstawie określonych umów międzynarodowych. Ponadto czy jedynym beneficjentem... Proszę?</u>
          <u xml:id="u-239.4" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Kałamaga: Jak to skontrolować?)</u>
          <u xml:id="u-239.5" who="#AndrzejKarbownik">Fizycznie, prezes Agencji Rezerw Materiałowych może to skontrolować w kraju i za granicą, w ramach umowy możliwości przeprowadzenia kontroli muszą być zagwarantowane. Poza tym jest to tylko 10% ogółu zapasu, więc jest to niewielka ilość, do czasu wejścia do Unii Europejskiej, wtedy już wyłącznie w krajach Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-239.6" who="#AndrzejKarbownik">Jeszcze pytanie, czy były szacowane koszty poszczególnych przedsiębiorców. Nie. Zrobiliśmy szacunek dla stanu docelowego, dla ogółu zapasów obowiązkowych w roku 2008. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#MarekBorowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#MarekBorowski">Poprawek nie było.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#MarekBorowski">Do trzeciego czytania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7. porządku dziennego: Sprawozdanie komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych (druki nr 3171 i 3200).</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Małgorzatę Okońską-Zarembę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt zaprezentować państwu sprawozdanie komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych. Marszałek Sejmu skierował w dniu 11 lipca 2001 r. powyższy projekt ustawy do komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego do pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">Proponowana nowelizacja ustawy o ochronie danych osobowych odnosi się do przepisów Dyrektywy 25/46 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz swobodnego przepływu tych danych. Zgodnie z proponowaną nowelizacją, jak również zgodnie z definicjami przyjętymi w dyrektywie, zmianie uległ zakres pojęcia: dane osobowe. Za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Określenie tożsamości osoby fizycznej może nastąpić zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, w szczególności poprzez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej fizyczną, fizjologiczną, umysłową, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">Na podstawie opiniowanej nowelizacji został dodany art. 26a, który reguluje kwestie związane z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych; w polskiej ustawie używa się terminologii: operacje prowadzone w systemie informatycznym. Nowelizacja stanowi, że niedopuszczalne jest ostateczne rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy osoby, której dane dotyczą, jeżeli treść jest wyłącznie wynikiem operacji na danych osobowych prowadzonych w systemie informatycznym. Wyjątek od powyższej zasady stanowi sytuacja, gdy rozstrzygnięcie zostało podjęte podczas zawierania lub wykonywania umowy i uwzględnia wniosek osoby, której dane dotyczą. Nowelizacja dotyczy również wprowadzenia do art. 27 pkt. 1a, który rozszerza katalog tzw. danych wrażliwych, których przetwarzanie jest zabronione. Mówi on, że zabrania się przetwarzania danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">Proponowane zmiany ustawy do katalogu danych, których przetwarzanie jest dopuszczalne, tj. art. 27 ust. 2 ustawy, dodaje punkt o danych, których przetwarzanie jest niezbędne dla prowadzenia badań naukowych, w tym przygotowania rozprawy wymaganej do uzyskania dyplomu szkoły wyższej lub stopnia naukowego. Publikowanie wyników badań naukowych nie może następować w sposób uniemożliwiający identyfikację osób, których dane zostały przetworzone.</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">W art. 35 ustawy o ochronie danych osobowych dodaje się ustęp dotyczący obowiązku informowania przez administratora danych innych administratorów, którym dane osobowe zostały udostępnione, o dokonanym uzupełnieniu, uaktualnieniu lub sprostowaniu danych.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">Zgodnie z dyrektywą nastąpiło uzupełnienie katalogu informacji, które powinny być zawarte w zgłoszeniu zbioru danych do rejestracji. Chodzi tu o informacje o odbiorcach lub kategoriach odbiorców, którym dane mogą być przekazywane, oraz informacje dotyczące ewentualnego przekazywania danych za granicę.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#MałgorzataOkońskaZaremba">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Prawa Europejskiego na swoim posiedzeniu w dniu 11 lipca w wyniku głosowania wydała pozytywną opinię o tym projekcie ustawy i w związku z powyższym, po wysłuchaniu oświadczenia przedstawiciela Komitetu Integracji Europejskiej o zgodności sprawozdania komisji z prawem Unii Europejskiej, wnosi o przejście do trzeciego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#MarekBorowski">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#MarekBorowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#MarekBorowski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Ryszard Hayn w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#RyszardHayn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos, jak pan marszałek stwierdził, w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej, chciałbym powiedzieć, że to, o czym mówiła koleżanka będąca sprawozdawcą komisji, to jest tylko część prawdy, i chciałbym od razu zanegować przejście do trzeciego czytania bez poprawek, ponieważ w imieniu naszego klubu chcę kilkanaście poprawek zgłosić. Ale zacznijmy od początku.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#RyszardHayn">Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zredagowało projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych i 7 lipca br. w trybie pilnym skierowało go, poprzez premiera oczywiście, do Sejmu. Marszałek dał Komisji Prawa Europejskiego dokładnie tydzień na zapoznanie się z propozycją i na jej omówienie. Pan przewodniczący Geremek zrobił wszystko, by 18 lipca odbyło się pierwsze czytanie, bez powoływania podkomisji, jak zwykle czyniło się dotąd w Komisji Prawa Europejskiego, bez oczekiwania na opinię ekspertów, bez liczenia się nawet ze stanowiskiem Biura Legislacyjnego Sejmu. Wskutek takiego oto trybu i tempa projekt jest dziś rozpatrywany na posiedzeniu plenarnym w drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#RyszardHayn">Rzeczywiście, tak jak koleżanka sprawozdawczyni mówiła, był wniosek o skierowanie projektu do trzeciego czytania bez poprawek. Ale już w czasie posiedzenia komisji w dniu 18 lipca posłowie - i to nie tylko z SLD, podkreślam - kwestionowali sens niektórych zapisów, niepoprawność i niepełność tłumaczenia dyrektywy 95/46 Unii Europejskiej, zgłaszali swoje wątpliwości. Wszystko to jednak były nasze powierzchowne spostrzeżenia, które wobec rygoryzmu przewodniczącego komisji i jednocześnie aplauzu dla proponowanych rozwiązań ze strony przedstawicieli rządu nie zaowocowały konkretnymi wnioskami. Pierwsze czytanie zakończyło się więc bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#RyszardHayn">Dziś, po kilku kolejnych dniach, dysponujemy już opiniami rzeczoznawców, które w całej rozciągłości potwierdzają wiele naszych wątpliwości i które pozwalają stwierdzić, że projekt ten ma wiele wad i niejasności, które trzeba - w trybie prawem przewidzianym - wyjaśnić. Dlatego, panie marszałku, za chwilę pozwolę sobie złożyć na pańskie ręce szereg poprawek wnoszonych przez grupę posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w imieniu których tu występuję.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#RyszardHayn">Ale najpierw jeszcze kilka uwag. Otóż analiza oryginału dyrektywy 95/46, do której ma być dostosowane polskie prawo, i dostarczonego nam tłumaczenia wskazuje na błędy i braki. Są po prostu niezgodności projektu ustawy z dyrektywą.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#RyszardHayn">Oto w pkt. 9 projektu znajduje się propozycja dodania w art. 27 nowego ust. 1a zawierającego zakaz przetwarzania danych dotyczących m.in. orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. Przetwarzanie takich danych byłoby możliwe dopiero po spełnieniu jednej z przesłanek zawartych w ust. 2 tego artykułu. Dyrektywa 95/46 w art. 8 pkt 5 drugi akapit - dodam, że akapit ten nie figuruje w tłumaczeniu - stanowi, że poszczególne państwa mogą zawrzeć w ustawie postanowienie, że dane dotyczące sankcji administracyjnych lub wyroków cywilnych będą przetwarzane wyłącznie pod kontrolą odpowiedniego organu, i nie zawiera żadnych innych ograniczeń w tym zakresie. Proponowany przepis stoi więc w sprzeczności ze wspomnianym przepisem dyrektywy.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#RyszardHayn">Druga sprawa. Proponowane zmiany w żaden sposób nie odnoszą się do problemu zakresu stosowania ustawy. Oto art. 3 ust. 1 dyrektywy - też wadliwie przetłumaczony, jak mówią eksperci i znawcy języka angielskiego - mówi, że jej przepisy stosuje się do automatycznego przetwarzania danych (pojedynczych lub występujących w zbiorach) oraz do nieautomatycznego przetwarzania danych figurujących lub mających figurować w zbiorze. Polska ustawa w dotychczasowej wersji tego problemu nie rozstrzygała, bowiem uznano, że stosuje się ją wyłącznie do danych figurujących w zbiorach. Tymczasem wskazany przepis dyrektywy wyraźnie wskazuje, że zakresem stosowania jej przepisów objęte są również dane pojedyncze przetwarzane automatycznie. Tak więc proponowane zmiany w tym zakresie również nie dostosowują ustawy do przepisów dyrektywy.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#RyszardHayn">Przedstawiony projekt nie rozwiązuje również wielu istotnych problemów, z którymi spotykają się administratorzy danych. I tu mam kolejny przykład, który pozwolę sobie zaprezentować. Należałoby np. rozstrzygnąć, czy ustawę stosuje się do danych ogólnie dostępnych, np. w jawnych rejestrach. Chodzi przede wszystkim o dane o osobach fizycznych prowadzących działalność gospodarczą lub zasiadających w organach podmiotów gospodarczych. W obecnym stanie prawnym żaden przepis nie wyłącza takich danych spod działania ustawy o ochronie danych osobowych. Z wypowiedzi głównego inspektora ochrony danych osobowych zdaje się wynikać, że ustawy do takich danych się nie stosuje. Problem wymaga więc rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#RyszardHayn">Również mamy pewne niejasności. Chodzi chociażby o pojęcie prawnie usprawiedliwionego celu, w art. 23 ust. 1 pkt 5, z braku czasu nie będę tego szerzej rozwijał.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#RyszardHayn">Są też dostrzegane przykłady braku wewnętrznej spójności. Np. w zmianie 7. proponuje się zgodnie z dyrektywą nowy pkt 6 w art. 25 ust. 2 zwalniający administratora danych z obowiązku informacyjnego w sytuacji, gdy dane pochodzą od osoby trzeciej, a osoba, której dane dotyczą, posiada już wymagane informacje. Brakuje propozycji analogicznej zmiany, również zgodnej z dyrektywą, w art. 24.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#RyszardHayn">Już kończę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#RyszardHayn">Biorąc to wszystko pod uwagę, pozwoliliśmy sobie złożyć na ręce pana marszałka 12 poprawek, które, myślę, zostaną rozpatrzone na najbliższym posiedzeniu Komisji Prawa Europejskiego. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu pana Mariana Sołtysiewicza w imieniu Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#MarianSołtysiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność, w imieniu którego mam zaszczyt zabrać głos w sprawie projektu zmiany ustawy o ochronie danych osobowych, zawartego w drukach nr 3171 i 3200. Proponowane w tej ustawie zmiany dotyczą dostosowania ustawodawstwa polskiego do dyrektyw Unii Europejskiej. Największe zmiany w ustawie odnoszą się m.in. do art. 6, 7, 15, 18, 27, a także art. 32, 36 i 41. W największym skrócie można by powiedzieć, że ustawa z jednej strony określa, że za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej, oraz zasady udostępniania i przetwarzania danych, w tym ich ochronę i zabezpieczenie, z drugiej zaś strony umożliwia udostępnianie danych osobowych niezbędnych dla przeprowadzenia badań naukowych oraz określa procedury, według których te prace naukowe mogą być publikowane; jest tu klauzula, że nie mogą one umożliwiać identyfikacji osób, których dane zostały przetworzone.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#MarianSołtysiewicz">Zastrzeżenia i wątpliwości, jak wskazał mój przedmówca, budzi nowy ust. 1a w art. 27, który, można tak powiedzieć, zakazuje przetwarzania orzeczeń w postępowaniu administracyjnym i cywilnym. Chyba rzeczywiście jest tu błąd w tłumaczeniu dyrektywy, ponieważ taki zapis jest sprzeczny z art. 8 pkt 5 dyrektywy Unii Europejskiej nr 95/46. Jest tylko zalecane, by orzeczenia administracyjne i cywilne były pod kontrolą.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#MarianSołtysiewicz">Reasumując, Klub Parlamentarny Akcji Wyborczej Solidarność, z wyjątkiem zastrzeżenia, o którym wspomniałem, pozytywnie opiniuje projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych, zawarty w drukach nr 3171 i 3200, i wnosi o przejście do kolejnego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#MarekBorowski">Proszę pana posła Ryszarda Ostrowskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności mam zaszczyt zaprezentować stanowisko wobec sprawozdania Komisji Prawa Europejskiego o projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych. Projekt ustawy zgłoszony przez rząd nosi charakter projektu pilnego, a zatem przewidziany tryb postępowania wydaje się jak najbardziej zasadny. Należy się dziwić, iż została zgłoszona taka liczba poprawek. Myślę, że z wypowiedzi moich przedmówców, a w szczególności pana posła Hayna, wynikało, że istotnie są wątpliwości, które pojawiły się też w Klubie Parlamentarnym Unii Wolności, w zakresie zapisów art. 27 ust. 1a. Sądzę jednak, że drugie czytanie i wypowiedzi przedstawicieli rządu czy głównego inspektora ochrony danych osobowych są w stanie rozwiać te wątpliwości, a jeśli ich nie rozwieją, to uzasadnione będzie składanie poprawek w tym zakresie. Składanie poprawek przed wysłuchaniem tych wypowiedzi wydaje się przedwczesne, aczkolwiek należy pogratulować moim przedmówcom znajomości tej dyrektywy i oryginalnego tłumaczenia, innego od tłumaczenia przedstawionego przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Art. 27 istotnie budzi pewne wątpliwości. Sądzę, że jest miejsce na to, aby przedstawiciele rządu mogli do niego się odnieść, w szczególności w zakresie rozbieżności dotyczących zapisów w projekcie ustawy i w samym zapisie dyrektywy, który rzeczywiście mówi o możliwości kontrolowania tych danych przez odpowiednie władze.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Klub Parlamentarny Unii Wolności, zdając sobie sprawę z konieczności dostosowania unormowań przyjętych do polskiego porządku prawnego, w pełni popiera przedłożenie komisji przedstawione przez panią poseł sprawozdawcę, równocześnie zwracając uwagę, że oprócz tych zaostrzeń, które wzbudzają tyle emocji i niepokojów, w niektórych zakresach następuje rozluźnienie obecnego porządku prawnego. Dla przykładu należy wymienić art. 25 ust. 2, który na podstawie dyrektywy łagodniej traktującej pewne rozwiązania powoduje to, że iż te łagodniejsze rozwiązania zostają przyjęte do naszego porządku prawnego. Podobnie jest w przypadku rozwiązań art. 8 ust. 5 dyrektywy, kładącej nacisk na to, aby przetwarzanie danych dotyczących przestępstw, wyroków skazujących lub środków bezpieczeństwa mogło mieć miejsce jedynie pod kontrolą kompetentnych władz lub pod warunkiem podjęcia odpowiednich środków zabezpieczających na mocy prawa państwowego. Przepis ten dopuszcza też możliwość wprowadzenia przepisów nakazujących przetwarzanie danych dotyczących sankcji administracyjnych lub orzeczeń w sprawach cywilnych, również pod kontrolą odpowiednich władz.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#RyszardAndrzejOstrowski">Z tego względu, panie marszałku, Wysoka Izbo, wiedząc, że poprawki jednak zostały zgłoszone, i popierając przedłożenie komisji, Klub Parlamentarny Unii Wolności zdaje sobie sprawę z tego, że pan marszałek zapewne podejmie decyzję o przesłaniu projektu ponownie do Komisji Prawa Europejskiego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#MarekBorowski">Teraz pan poseł Mirosław Pawlak z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MirosławPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zmiana ustawy o ochronie danych osobowych jest bardzo istotna i ważna. Wynika ona z przepisów o konieczności dostosowania unormowań przyjętych w polskim porządku prawnym do postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego. Dyrektywa dokładnie określa i definiuje dane osobowe jako wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub dającej się zidentyfikować osoby fizycznej. To dotyczy wszelkich danych. Dlatego ta ustawa musi być doskonała i dobra.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#MirosławPawlak">Wobec poprawek zgłoszonych przez posła Hayna z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, z którymi się utożsamiam jako ten, który przemawia w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, również wnoszę o rozpatrzenie tych poprawek przez komisję i poddanie projektu dalszej procedurze. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#MarekBorowski">Czy pani poseł Zdzisława Kobylińska, Prawo i Sprawiedliwość, jest? Tak.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#MarekBorowski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#ZdzisławaKobylińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość dotyczące zgłoszonego w trybie pilnym rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych. Jest to kolejna już ustawa nowelizowana w celu dostosowania polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej, a w związku z tym, że do końca kadencji pozostało zaledwie kilka posiedzeń Sejmu, zastosowanie szybkiej ścieżki legislacyjnej wydaje się uzasadnione. Nowelizacja zgodnie z deklaracją Rady Ministrów dostosowuje polski porządek prawny do dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej. W kilku kwestiach likwiduje jednocześnie luki prawne w obowiązującej ustawie o ochronie danych osobowych. Chodzi tu o stworzenie gwarancji ochrony osobom, których dane przetworzone w sposób automatyczny mogłyby być podstawą rozstrzygnięcia ich sprawy. Jednym z ważniejszych proponowanych rozwiązań jest właśnie wprowadzenie zasady niedopuszczalności rozstrzygnięć wydanych na podstawie jedynie automatycznego przetwarzania danych (art. 26). Równie słuszne i ważne z punktu widzenia osób, których dane osobowe są przetwarzane, jest zagwarantowanie im uprawnienia do indywidualnego rozpatrzenia ich sprawy w razie naruszenia ich praw w wyniku automatycznego przetworzenia danych osobowych (art. 32). Na szczególną uwagę zasługuje również nowe brzmienie art. 23 pkt 5, dzięki któremu przesłanką dla przetwarzania danych w postaci ich udostępnienia jest obok prawnie usprawiedliwionego interesu administratora również prawnie usprawiedliwiony interes odbiorcy danych. W obecnym stanie prawnym niewystępowanie pierwszej z wymienionych przesłanek, które po wejściu w życie nowelizacji traktować trzeba będzie alternatywnie, uniemożliwia przekazanie danych odbiorcy, jeśli brak jest interesu prawnego administratora danych. Na marginesie dodam, że w ramach działalności poselskiej spotykam się właśnie z takimi sytuacjami.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#ZdzisławaKobylińska">Kolejna zasługująca na poparcie ważna zmiana, o której chciałabym wspomnieć, dotyczy rozszerzenia zakresu ochrony osoby, której dane osobowe są przetwarzane (art. 6). Zresztą podobne zmiany idące w kierunku rozszerzenia zakresu działania ustawy i uszczegółowienia jej przepisów występują jeszcze w kilku miejscach, a szczególnie ważna moim zdaniem jest zmiana umożliwiająca przeprowadzenie przez inspektorów generalnego inspektora ochrony danych osobowych kontroli zbiorów prowadzonych na przykład przez Policję (art. 15).</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#ZdzisławaKobylińska">Proponowane zmiany prowadzą jednak nie tylko do likwidacji luk prawnych oraz rozszerzenia zakresu działania ustawy i jej uszczegółowienia, w kilku przypadkach idą one w kierunku liberalizacji przepisów, jednak w ściśle określonych i usprawiedliwionych sytuacjach, dla usprawnienia działań administratora danych czy na potrzeby badań naukowych.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#ZdzisławaKobylińska">Konkludując, stwierdzić należy, że proponowane zmiany były przedmiotem obrad komisji nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego, w czasie prac której nie było większych kontrowersji co do proponowanych przez rząd rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#ZdzisławaKobylińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość uznaje generalnie kierunek nowelizacji za słuszny i opowiada się za uchwaleniem ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych. Dlatego moje wystąpienie w imieniu klubu chcę zakończyć apelem o szybkie, bez zbędnej zwłoki uchwalenie projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#MarekBorowski">To wszyscy posłowie zapisani do głosu.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#MarekBorowski">Teraz jeszcze podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pan Piotr Stachańczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#PiotrStachańczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja bardzo krótko. Do poprawek zgłoszonych przez klub SLD odniesiemy się na posiedzeniu komisji, bo nie było możliwości zapoznania się z ich treścią. Natomiast jedno chciałbym wyjaśnić, bo zagadnienie to pojawiło się przynajmniej w kilku wystąpieniach. To jest kwestia art. 27. Otóż, proszę państwa, w obecnym kształcie ustawa, a mianowicie chodzi o treść art. 28 ust. 1, który dotyczył tych orzeczeń, praktycznie zakazywała przetwarzania danych o orzeczeniach bez zgody wyrażonej w ustawie. Obecny przepis zdecydowanie wykraczał poza to, czego wymagała dyrektywa. Przeniesienie tego zapisu do art. 27 powoduje, że w tym przypadku można skorzystać ze wszystkich wyłączeń i możliwości, które stwarza art. 27 ust. 2, czyli w przypadku tego przepisu, wbrew niektórym wypowiadanym poglądom, nie następuje zaostrzenie, tylko zdecydowane złagodzenie istniejących dotychczas ograniczeń, co ma na celu lepsze dostosowanie treści ustawy do treści dyrektywy, bo dotychczasowa treść ustawy przekraczała wymagania dyrektywy w sposób zasadniczy. Ale rzeczywiście, ponieważ zostały zgłoszone poprawki, to sprawa wraca do komisji. W tej sytuacji dokonaliśmy jeszcze analizy tego artykułu. Art. 27 można zapisać lepiej. Pozwolę sobie zgłosić na ręce pana marszałka jedną poprawkę legislacyjną, czysto legislacyjną, niezmieniającą w niczym proponowanej treści, skoro projekt i tak wraca do komisji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#MarekBorowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#MarekBorowski">I jeszcze sprawozdawca komisji pani poseł Małgorzata Okońska-Zaremba.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#MarekBorowski">Nie ma nic do dodania, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#MarekBorowski">W takim razie zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#MarekBorowski">Mamy poprawki, projekt wróci więc do Komisji Prawa Europejskiego w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#MarekBorowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#MarekBorowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#MarekBorowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji oraz Komisji Transportu i Łączności o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (druki nr 3170 i 3190).</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#MarekBorowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Józefa Dąbrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JózefDąbrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Transportu i Łączności oraz Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie połączonych komisji z prac nad pilnym rządowym projektem z druku nr 3170.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 1. dotycząca art. 18 w przedkładanej Sejmowi nowelizacji ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PKP ma na celu usprawnienie trwającego procesu restrukturyzacji przez przeniesienie kompetencji ministra skarbu państwa na ministra transportu i gospodarki morskiej w zakresie rozporządzania składnikami majątku trwałego w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Komisje uznały za zasadne skupienie decyzji dotyczących mienia skarbu państwa w ręku ministra transportu.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 2. dotycząca art. 20 ust. 1 sankcjonuje obecną praktykę polegającą na tym, że walne zgromadzenie PKP SA zatwierdza zarówno statuty spółek akcyjnych tworzonych przez PKP SA, jak i umowy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 3. dotycząca art. 40 ust. 1 pozwoli na nieogłaszanie przetargów na oddanie mienia do odpłatnego korzystania dla spółek tworzonych przez PKP na podstawie art. 14, 15 i 19.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#JózefDąbrowski">Zmiana 4. dotycząca art. 44 dostosowuje przepisy nowelizowanej ustawy do rozwiązań zawartych w ustawie z 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań, aby zachować konstytucyjną zasadę jednakowego traktowania podmiotów prawa. Podnosi z 90 do 95% poziom maksymalnej ulgi, jakiej można udzielić potencjalnemu nabywcy mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#JózefDąbrowski">W trakcie posiedzenia połączonych komisji odrzucono propozycję przekazania mienia w postaci między innymi linii kolejowych do spółek, jakie PKP utworzyła przed dniem, w którym stał się skuteczny wpis PKP SA do rejestru handlowego. Dotyczyć to miało spółek WKD w Warszawie, SKM w Gdańsku i LHS w Zamościu. Uznano tę propozycję za złamanie systemowej zasady przyjętej w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#JózefDąbrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezentując stanowisko połączonych komisji zawarte w druku nr 3190, wnoszę o niezwłoczne przekazanie projektu do trzeciego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Stanisław Zając)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#StanisławZając">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#StanisławZając">Przypominam, że zgodnie z art. 56zł ust. 2 regulaminu Sejmu prawo wnoszenia poprawek do projektu tej ustawy, wraz z wynikającymi z nich konsekwencjami dla tekstu projektu, przysługuje m.in. grupie co najmniej 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#StanisławZając">Oczywiście limit czasu nie oznacza, że jest wymóg co do tego, aby go wyczerpać.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Seweryna Kaczmarka w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#SewerynKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawić stanowisko dotyczące pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”. Ten pilny projekt ustawy wynika w szczególności z potrzeby uregulowania zasad sprzedaży mieszkań zakładowych obecnym i byłym pracownikom Polskich Kolei Państwowych, a obecnie PKP SA. Projekt ustawy, opierając się o ustawę z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością skarbu państwa, zgodnie z konstytucyjną zasadą jednakowego traktowania podmiotów prawa usuwa dyskryminującą obecnych i byłych pracowników PKP i PKP SA regulację. Należy podkreślić, że proces sprzedaży mieszkań trwa od dwóch lat. Należałoby się zapytać, co z tymi nabywcami, którzy dokonali wykupu mieszkań na dotychczasowych zasadach.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#SewerynKaczmarek">W zmianie 1 ust. 2 otrzymuje brzmienie, które rozszerza kontrolę ministra transportu i gospodarki morskiej nad sposobem rozporządzania majątkiem przez Zarząd PKP SA. Jest to słuszna poprawka. Chciałbym zauważyć, że w pracach nad ustawą o PKP z dnia 8 września 2000 r. taki zapis był przez posłów SLD proponowany, ale go nie przyjęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#SewerynKaczmarek">Zmiana 2. jest również zasadna, gdyż praktycznie umowy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, tworzonych zgodnie z art. 14, są podpisywane po uzyskaniu zgody ministra transportu i gospodarki morskiej. Dotyczy to również spółek towarowych na podstawie art. 15 ustawy o komercjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#SewerynKaczmarek">Również zmiana 3. zasługuje na poparcie, gdyż służy ona jedynie dostosowaniu do przepisów ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa PKP do obowiązującego stanu prawnego. Niemniej pozostaje problem trybu sprzedaży rzeczowego majątku trwałego przez spółki utworzone przez PKP SA. Co prawda wyposażone są one w majątek niezbędny do prowadzenia działalności, ale charakter majątku może się zmienić.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#SewerynKaczmarek">Zmianę 4. omówiłem wcześniej. Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej ją popiera.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#SewerynKaczmarek">Konkludując, stwierdzam, że wprowadzenie do ustawy z dnia 8 września 2000 r. o przedsiębiorstwie PKP przedstawionych zmian wynika z konieczności dostosowania przepisów tej ustawy do rozwiązań zawartych w innych ustawach uregulowanych przez Wysoką Izbę. Wnoszę o przejście do trzeciego czytania. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#StanisławZając">Winien jestem sprostowanie. W tym przypadku do wniesienia poprawek nie trzeba 5 posłów. Nie jest to ustawa europejska, przewidziany jest zwykły tryb wnoszenia poprawek.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#StanisławZając">Proszę pana posła Zdzisława Denysiuka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#ZdzisławDenysiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy nowelizującej ustawę o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe, przedstawiony przez rząd w trybie pilnym w druku sejmowym nr 3170, uzyskał akceptację Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność, w którego imieniu mam zaszczyt występować przed Wysoką Izbą. Projekt ten porusza trzy zasadnicze obszary.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#ZdzisławDenysiuk">Po pierwsze, reguluje kompetencje ministra transportu i gospodarki morskiej w zakresie zarządzania mieniem skarbu państwa w taki sposób, że usuwa wszelkie wątpliwości co do znaczenia przyjętych w tym zakresie przez parlament rozwiązań w ustawie z dnia 8 września 2000 r. o restrukturyzacji, komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe. Wszystkie uprawnienia z tego zakresu posiadać winien minister transportu i gospodarki morskiej, co rozwiązanie nowelizujące jasno precyzuje.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#ZdzisławDenysiuk">Po drugie, dostosowuje zasady sprzedaży lokali mieszkalnych będących własnością PKP SA, z zachowaniem ulg preferencyjnych, do rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem skarbu państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością skarbu państwa (DzU z 2001 r. nr 4, poz. 24) w taki sposób, by zachować konstytucyjną zasadę jednakowego traktowania podmiotów prawa. Usuwa dyskryminujące obecnych i byłych pracowników PKP SA regulacje. Proponowane regulacje są korzystniejsze dla nabywców mieszkań PKP SA.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#ZdzisławDenysiuk">Po trzecie, reguluje funkcjonowanie spółek utworzonych przez PKP przed przekształceniem PKP w PKP SA, tj. Szybkiej Kolei Miejskiej Sp. z o.o. w Trójmieście, Warszawskiej Kolei Dojazdowej Sp. z o.o. w Warszawie, Linii Hutniczej Szerokotorowej Sp. z o.o., w zakresie zarządzania liniami kolejowymi o znaczeniu lokalnym oraz przewozów kolejowych w taki sposób, by przywrócić w tym zakresie stan sprzed przekształcenia. Ze względu zarówno na interes społeczny, jak i gospodarczy niezbędne jest, by spółki te wykonywały te dwie funkcje nadal łącznie.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#ZdzisławDenysiuk">Panie Marszałku! Ze względu na uzasadnienie co do trybu pilnego zwracam się do pana marszałka w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność o przejście do trzeciego czytania tej ustawy jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#StanisławZając">Proszę pana posła Bogdana Pęka w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#BogdanPęk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zmiany proponowane w przedłożeniu rządowym, w pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe w druku nr 3170, nie budzą istotnych kontrowersji - w rzeczywistości są prostą konsekwencją przyjętych przez Wysoką Izbę innych ustaw. A zatem, mając świadomość godziny, o której przemawiamy, podzielamy poglądy wyrażone przez przedstawicieli występujących klubów i będziemy tę ustawę popierać.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#BogdanPęk">Wydaje się, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby rozwiązania te w trzecim czytaniu wprowadzić w życie na tym posiedzeniu Sejmu. Rozwiązania te zarówno wychodzą naprzeciw oczekiwaniom załóg kolejowych, jak i zwiększają kompetencje właściwego ministra w decyzjach dotyczących majątku o wartości powyżej 50 tys. euro, co wydaje się uzasadnione, jeśli weźmiemy pod uwagę różne bardzo kontrowersyjne i często szkodliwe decyzje o dużym znaczeniu podejmowane przez funkcjonariuszy państwowych niższej rangi, często niezgodne i z interesem przedsiębiorstw, i ze strategicznym interesem skarbu państwa. PSL popiera tę ustawę i wnosi również o przejście do trzeciego czytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Maniurę w imieniu Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#EdwardManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego pragnę przedstawić stanowisko klubu w sprawie sprawozdania Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji oraz Komisji Transportu i Łączności o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PKP.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#EdwardManiura">W uzasadnieniu trybu pilnego czytamy, że z uwagi na trwający proces zbywania zakładowych mieszkań kolejowych i oczekiwania osób uprawnionych konieczna jest pilna nowelizacja ustawy. Proponowane zmiany w ustawie mają na celu jej dostosowanie do przepisów Prawa działalności gospodarczej oraz ustawy o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem skarbu państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością skarbu państwa. Projektowana ustawa w zmianie 4. przywraca konstytucyjną zasadę jednakowego traktowania podmiotów prawa, jeśli chodzi o preferencje w nabywaniu lokalu.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#EdwardManiura">Wobec powyższych faktów Klub Parlamentarny Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego będzie głosował za przyjęciem przedłożenia komisji i uchwaleniem ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#StanisławZając">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#StanisławZając">Nikt więcej się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#StanisławZając">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#StanisławZając">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono poprawki do przedłożonego projektu ustawy, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Skarbu Państwa, Uwłaszczenia i Prywatyzacji oraz Komisji Transportu i Łączności w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#StanisławZając">Pan poseł Korpak zgłosił poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#StanisławZając">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#StanisławZając">Sądzę, że jutro komisja... Dzisiaj? Nie, jutro.</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#StanisławZając">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#StanisławZając">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw o poselskich projektach ustaw o:</u>
          <u xml:id="u-264.10" who="#StanisławZając">1) zmianie ustawy o rzemiośle,</u>
          <u xml:id="u-264.11" who="#StanisławZając">2) zmianie ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (druki nr 2790, 2790-A, 2998, 2999 i 3218).</u>
          <u xml:id="u-264.12" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Klimka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#JanKlimek">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#JanKlimek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekty, które stały się podstawą niniejszego przedłożenia, wpłynęły do laski marszałkowskiej niedawno, lecz środowisko polskich rzemieślników oczekiwało od wielu lat na ustawowe zmiany swego statusu i było zaniepokojone stopniowym, ale przecież konsekwentnym rugowaniem dorobku rzemiosła tak z przestrzeni życia społeczno-gospodarczego, jak i języka legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#JanKlimek">Uchwalona w dniu 22 marca 1989 r. ustawa o rzemiośle powstała w poprzednim systemie politycznym. Przez okres 12-letniego jej obowiązywania całkowitej zmianie uległ zarówno system, jak też ustrój gospodarczy Polski. Znaczna część zapisów tej ustawy całkowicie się zdezaktualizowała i w żadnym stopniu nie przystaje do dzisiejszej rzeczywistości. Środowisko rzemieślnicze od dawna zabiegało o dokonanie w ustawie o rzemiośle takich zmian, które pozwoliłyby uznać i potwierdzić jego ważną funkcję i znaczenie w rodzinie małych i średnich przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#JanKlimek">Nowelizacja, o którą dzisiaj wnosimy, dotyczy ustawy stanowiącej integralną część dawnego porządku prawnego. Ustawa o rzemiośle obowiązuje bowiem do dziś praktycznie bez zmian, albowiem dwie mało istotne zmiany porządkowe nie zmieniły koncepcji i uregulowań merytorycznych tego aktu prawnego. Koronnym przykładem absurdalności utrzymywania tej regulacji prawnej w jej dotychczasowym kształcie jest nadal obowiązująca w dobie NATO i Unii Europejskiej preambuła ustawy zawierająca odesłanie do historycznych już relacji społeczno-politycznych, mówiąca o trwałym miejscu rzemiosła w gospodarce socjalistycznej. Utrzymywanie tego stanu rzeczy godzi w polską rację stanu i obniża wiarygodność polskiego ustawodawcy wobec rządów państw i organizacji międzynarodowych.</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#JanKlimek">Założeniem proponowanych zmian w ustawie o rzemiośle jest, ogólnie rzecz biorąc, potrzeba dostosowania postanowień ustawy do zmian w polskim ustawodawstwie i życiu społecznym, które zaszły w okresie jej obowiązywania bez nowelizacji. W szczególności jednak chodzi o skorelowanie zapisów ustawy o rzemiośle z Prawem działalności gospodarczej uchwalonym przez Wysoką Izbę w dniu 19 listopada 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#JanKlimek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projektowane zmiany będą mieć znaczący wpływ zarówno na sferę wykonywania rzemiosła, jak i jego system organizacyjny. W zakresie wykonywania rzemiosła szczególnie jedna pozycja zawarta w projekcie nowelizacji wydaje się być godna podkreślenia. Chodzi o zwiększenie limitu osób zatrudnionych w jednym zakładzie rzemieślniczym z 15 do 50. Nie trzeba nikogo przekonywać, jakie znaczenie może mieć ta zmiana dla ograniczenia bezrobocia w Polsce. Niezależnie od tego najważniejszego celu propozycja podwyższenia limitu zatrudnienia wynika także z potrzeby zbliżenia definicji rzemieślnika do pojęcia tzw. małego przedsiębiorcy określonego w jednym z warunków w ustawie Prawo gospodarcze zakładającego do 50 zatrudnionych pracowników.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#JanKlimek">Znacznie więcej projektowanych zmian dotyczy organizacji rzemiosła. W niniejszym sprawozdaniu komisji chciałbym się odnieść tylko do najistotniejszych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#JanKlimek">Po pierwsze, tworzy się samorząd gospodarczy rzemiosła antycypujący w pewnym sensie ustawę o samorządzie gospodarczym, która - mam taką nadzieję - zostanie uchwalona przez Sejm następnej kadencji. Przedłożony projekt nowelizacji określa jednocześnie enumeratywnie katalog zadań samorządu gospodarczego rzemiosła, eksponując służebną rolę organizacji samorządu wobec rzemieślnika.</u>
          <u xml:id="u-265.8" who="#JanKlimek">Po drugie, zwiększony zostanie nadzór organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, przede wszystkim izb rzemieślniczych i cechów, nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle, a mówiąc prościej, praktycznej nauki zawodu w zakładach rzemieślniczych. Wzmocnienie tego nadzoru, którego zasady i sposób sprawowania określać będzie minister edukacji narodowej po zasięgnięciu opinii Związku Rzemiosła Polskiego, jest bardzo istotne, zwłaszcza w kontekście reformy systemu oświaty. Wyposażenie organizacji rzemiosła w ustawowe prerogatywy umożliwiające nadzorowanie przebiegu szkolenia rzemieślniczego pozwoli systematycznie podnosić poziom nauki zawodu w rzemiośle, a warto podkreślić, że w całym kraju ok. 200 tys. uczniów zdobywa kwalifikacje zawodowe właśnie w zakładach rzemieślniczych.</u>
          <u xml:id="u-265.9" who="#JanKlimek">Po trzecie, przygotowując niejako zarówno cechy, jak i izby do skutecznego wykonywania nadzoru nad nauką zawodu w rzemiośle, wydaje się celowe i zasadne przyjęcie zasady obligatoryjnego członkostwa rzemieślnika szkolącego w organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, która sprawować będzie ustawowy nadzór nad przebiegiem rzemieślniczej nauki zawodu. Jest to jedyny przypadek zawarty w projekcie nowelizacji ustawy o rzemiośle, w którym mówi się o obowiązkowym członkostwie rzemieślnika, ale wynika on przede wszystkim z ważnego interesu społecznego odnoszącego się do zapewnienia warunków zdobycia należytego poziomu zawodowego przyszłych producentów i usługodawców.</u>
          <u xml:id="u-265.10" who="#JanKlimek">Po czwarte, proponuje się wprowadzenie w ustawie możliwości dobrowolnego zrzeszania się rzemieślników w izbach rzemieślniczych. Dotychczas osoby wykonujące rzemiosło mogły się zrzeszać dobrowolnie w ramach własnego systemu organizacji bezpośrednio jedynie w cechach i spółdzielniach rzemiosła. Projektowana zmiana podyktowana jest m.in. doświadczeniami rzemiosła niemieckiego i francuskiego, gdzie z powodzeniem funkcjonuje system umożliwiający podwójny wybór organizacji, do których chce się należeć. Ponadto polskie izby rzemieślnicze coraz lepiej i skuteczniej spełniają zadania i funkcje centrów promocji, doradztwa i edukacji, co uzasadnia potrzebę istnienia bezpośrednich i bliższych więzi tych organizacji z przedsiębiorcami.</u>
          <u xml:id="u-265.11" who="#JanKlimek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po lekturze całego projektu znowelizowanej ustawy o rzemiośle w świadomości każdego czytelnika może zrodzić się pytanie: Co przyniesie zmiana ustawy najbardziej zainteresowanemu, czyli co przyniesie rzemieślnikowi? Myślę, że najistotniejszą cechą noweli, nad którą dzisiaj debatujemy, jest powrót do korzeni, czyli do skonsolidowanego środowiska zawodowego, które z jednej strony jest potentatem w rodzinie małych i średnich przedsiębiorstw, liczącym blisko 300 tys. zakładów, a z drugiej strony posiada olbrzymi dorobek, tradycje i ceremoniały organizacyjne, stanowiące niezaprzeczalnie o jego specyfice, a także o elastyczności i jednocześnie trwałości.</u>
          <u xml:id="u-265.12" who="#JanKlimek">W tym miejscu muszę podzielić się z Wysoką Izbą pewną refleksją z okresu prac nad przygotowaniem projektu ustawy. Otóż jako przewodniczący podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia nowelizacji ustawy o rzemiośle poprosiłem Biuro Studiów i Ekspertyz Sejmu o przygotowanie opinii prawnej na temat projektowanej zmiany. W bardzo szybkim tempie otrzymałem opinię, tyle że nie prawną, ale, mam nadzieję, polityczną. Jest to opinia autorstwa prawnika, który tylko z sobie wiadomych powodów jest wyjątkowo silnie uprzedzony do rzemiosła. Bo jakże inaczej ocenić np. tendencyjne i złośliwe stwierdzenie zawarte w opinii, że rzemiosło - i tu cytuję - „jest średniowieczną formą organizacji wytwórczości”? Autor nie wziął niestety pod uwagę faktu, iż wprawdzie rzemiosło jest bardzo dawną formą gospodarowania, ale ewoluowało wraz z rozwojem gospodarczym i dzisiaj wiele zakładów rzemieślniczych funkcjonuje na najwyższym poziomie organizacyjnym i technicznym. Opinia, o której mówię, zawiera znacznie więcej podobnych gołosłownych stwierdzeń obliczonych wyłącznie na zdyskredytowanie już nie tylko projektu, ale ustawy o rzemiośle w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-265.13" who="#JanKlimek">Powracając do pytania o korzyści, jakie nowelizacja ustawy ma przynieść rzemieślnikom, pragnę podkreślić, że z uchwaleniem ustawy wiązać się będzie usankcjonowanie statusu rzemieślnika-przedsiębiorcy, co może mieć duże znaczenie w kontaktach gospodarczych z zagranicą oraz w zrównaniu praw wszelkich podmiotów gospodarczych w kraju.</u>
          <u xml:id="u-265.14" who="#JanKlimek">Ważnym rezultatem wdrożenia znowelizowanej ustawy będzie zagwarantowana możliwość wpływania środowiska rzemieślniczego na treść aktów prawnych dotyczących rzemiosła poprzez zasięganie opinii na temat projektów tych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-265.15" who="#JanKlimek">Nie należy jednak oczekiwać, że nowelizacja ustawy o rzemiośle w zaproponowanym kształcie będzie panaceum na wszystkie dolegliwości i problemy rzemieślników oraz małych przedsiębiorców. Kondycja rzemiosła, jego wyniki gospodarcze i perspektywy w zbyt wielkim stopniu zależą od innych ustaw i aktów wykonawczych, a przede wszystkim od sytuacji gospodarczej i społecznej kraju, ażeby tej konkretnej ustawie o rzemiośle nadawać nadzwyczajne właściwości. Niemniej jednak uważam, że uchwalenie przez Wysoką Izbę proponowanych zmian w ustawie o rzemiośle przybliży jedno z najbardziej liczących się środowisk społecznych i gospodarczych w naszym kraju do wymogów współczesności.</u>
          <u xml:id="u-265.16" who="#JanKlimek">Panie Marszałku! Chcę przypomnieć, że zakres przedmiotowy proponowanych zmian w ustawie o rzemiośle nie jest objęty przepisami prawa wspólnotowego ani postanowieniami Układu Europejskiego, materia proponowanych zmian w ustawie o rzemiośle nie jest objęta przepisami prawa wspólnotowego ani postanowieniami Układu Europejskiego również. To jest i w analizie przepisów, i w konkluzji.</u>
          <u xml:id="u-265.17" who="#JanKlimek">Panie Marszałku! Wnoszę o przekazanie projektu ustawy do trzeciego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#StanisławZając">Sejm postanowił o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Bronisława Dankowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#BronisławDankowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Omawiane dzisiaj projekty ustaw o zmianie ustawy o rzemiośle - druki nr 2790, 2790-A, 2998 oraz 2999 - były bardzo wnikliwie analizowane i omawiane na posiedzeniach Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W wyniku tego został przedstawiony Wysokiej Izbie komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle, który to projekt w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#BronisławDankowski">Projekt ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle jest bardzo oczekiwany, wręcz konieczny dla szerokiej rzeszy rzemieślników i małej przedsiębiorczości. Rozwój małej przedsiębiorczości jest kołem zamachowym rozwoju gospodarki rynkowej. To rzemiosło polskie przetrwało najtrudniejsze okresy najnowszej historii Polski. Rzemiosło, jako niezwykle ważny segment gospodarczy, należące do kategorii małej przedsiębiorczości, w sposób elastyczny, bez dodatkowych nakładów z budżetu państwa, przyczynia się do aktywności gospodarczej w społeczeństwie. Historia dowiodła bowiem, iż ogromny dorobek materialny narodu powstał właśnie dzięki działalności rzemieślników. Wskazane jest więc stwarzanie warunków ułatwiających i porządkujących działalność gospodarczą rzemieślników, ograniczając biurokrację związaną z tą działalnością.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#BronisławDankowski">Propozycje zmian merytorycznych dotyczą: uznania działalności rzemieślniczej za kategorię małej przedsiębiorczości w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej, co daje możliwość przynależności do samorządu gospodarczego rzemiosła pracodawców zatrudniających do 50 pracowników; jednoznacznego określenia samorządu rzemiosła i jego organizacji; określenia wymagań, które powinien spełniać rzemieślnik posiadający prawo szkolenia uczniów, jak dyplom mistrza, dyplom przygotowania pedagogicznego, przynależność do cechu; zobowiązania izb rzemieślniczych do nadzoru nad przebiegiem szkolenia uczniów w zakładach rzemieślniczych; dostosowania zapisów komisyjnej ustawy dotyczącej małych i średnich przedsiębiorstw do obecnie obowiązującego prawa.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#BronisławDankowski">Wysoki Sejmie! W dalszej pracy nad projektem ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle należałoby uściślić lub wyjaśnić w art. 7 pkt d ust. 7 zapis: na czas określony. Czy nie byłoby wskazane określenie czasu członkostwa? Wyjaśnienia wymaga również zapis art. 11 pkt 1: a także inne jednostki organizacyjne. Czy nie trzeba określić, jakie to jednostki, czy tylko wspieranie działalności, czy tylko aktywną działalność na rzecz rozwoju gospodarczego rzemiosła?</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#BronisławDankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projektowana ustawa eliminuje przestarzałe, nieprzystające do rzeczywistości i krępujące harmonijny rozwój rzemiosła uregulowania. W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej wyrażam przekonanie, iż ustawa w proponowanym przez komisję kształcie przyczyni się do przyspieszenia tempa rozwoju przedsiębiorczości rzemieślniczej i umacniania organizacji rzemiosła, pozwoli też na aktywniejsze włączanie się środowiska rzemieślniczego w rozwiązywanie najważniejszych problemów społeczno-gospodarczych naszego kraju, w szczególności w przeciwdziałanie bezrobociu i zahamowanie recesji gospodarczej. Komisyjna ustawa o zmianie ustawy o rzemiośle wychodzi naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom środowiska rzemieślniczego, dlatego też nasz klub w toku dalszych prac sejmowych nad projektem będzie aktywnie wspierał rozwiązania proponowane przez Komisję Małych i Średnich Przedsiębiorstw i proponuje przejść do trzeciego czytania. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Chmielewskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#JanChmielewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność przedstawić stanowisko wobec sprawozdania sejmowej Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw o poselskich projektach ustaw: o zmianie ustawy o rzemiośle, o zmianie ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw, w którego skład wchodzi również rzemiosło, tworzy obecnie ponad 65% miejsc pracy, wytwarza prawie 50% produktu krajowego brutto i tyle samo eksportu. Na pewno dobry stan małej i średniej przedsiębiorczości stanowi gwarancję rozwoju polskiej gospodarki. W ostatnim czasie przyjęto kilkanaście regulacji rangi ustawowej w istotny sposób wpływających na prawne warunki prowadzenia przedsiębiorstw. Rok 2000, przypomnę, był pierwszym rokiem wsparcia sektora małych i średnich przedsiębiorstw w ramach realizacji programu gospodarczego „Kierunki działań rządu wobec małej i średniej przedsiębiorczości do 2002 r.”.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#JanChmielewski">W początkowym okresie transformacji gospodarki naszego kraju właśnie sektor małej i średniej przedsiębiorczości, w tym również rzemiosło polskie, odegrał bardzo ważną rolę w przezwyciężaniu recesji, przerywając tendencję spadkową w naszej gospodarce. To właśnie zreformowanie zasad funkcjonowania gospodarki umożliwiło małym i średnim podmiotom gospodarczym rozwinięcie efektywnej działalności, poprzednio niedostępnej ze względu na restrykcyjną działalność państwa. Polskie rzemiosło, przyczółek prywatnej własności, prywatnej przedsiębiorczości w naszym kraju, przetrwało wszystkie zawirowania dziejowe, w tym także okres tzw. gospodarki socjalistycznej, i zaczęło funkcjonować w warunkach gospodarki wolnorynkowej.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#JanChmielewski">Klub Akcji Wyborczej Solidarność ma świadomość, iż polskie rzemiosło w nową rzeczywistość gospodarczą wchodziło, i funkcjonowało w niej aż dotąd, z bagażem uchwalonej w marcu 1989 r. ustawy o rzemiośle, w której preambule zapisano, że jest ono trwałym elementem gospodarki socjalistycznej, oraz z wieloma innymi uregulowaniami, które w miarę umacniania się gospodarki wolnorynkowej pozostawały w coraz to jaskrawszej sprzeczności z rzeczywistością. Rzemiosło od 1992 r. zabiegało o jak najszybsze dostosowanie do aktualnej sytuacji podstawy prawnej swojej działalności. Podejmowane w ubiegłych latach próby nie powiodły się z różnych przyczyn. Dopiero w obecnym Sejmie RP pojawiła się szansa na zmianę istniejącego stanu rzeczy. Dobrze się stało, iż w podkomisji, w której miałem zaszczyt brać udział, a następnie w Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw udało się z dwóch wspomnianych projektów ustaw wypracować zaproponowaną wersję, którą Wysoka Izba rozważa.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#JanChmielewski">Proponowana nowelizacja nie narusza obowiązującego stanu prawnego, co więcej, dostosowuje ustawę o rzemiośle do obowiązujących rozwiązań prawnych regulujących funkcjonowanie gospodarki, w tym do ustawy fundamentalnej, tj. Prawa działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#JanChmielewski">W projekcie proponuje się skreślenie kuriozalnej w chwili obecnej preambuły, w myśl której rzemiosło jest trwałym elementem gospodarki socjalistycznej. Fakt, iż jest to w obowiązującym ustawodawstwie chyba ostatni trwały element czegoś, co już od dawna nie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#JanChmielewski">Ważnym elementem proponowanej nowelizacji jest ustawowe usankcjonowanie samorządu gospodarczego rzemiosła. Przypomnę, że to właśnie rzemiosło przed blisko siedmioma wiekami zrodziło polski samorząd gospodarczy. Pamiętajmy, że to organizacje rzemiosła do 1939 r. wchodziły ustawowo w skład samorządu gospodarczego. Ponadto organizacje rzemiosła są do chwili obecnej największą, najliczniejszą i najbardziej zorganizowaną strukturą o charakterze samorządu gospodarczego - i zdaniem Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność nie ma żadnego merytorycznego uzasadnienia do odebrania organizacjom samorządu rzemiosła tej roli, o co zabiegają niektóre, znacznie młodsze i gorzej zorganizowane, organizacje przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-269.6" who="#JanChmielewski">Rzemiosło polskie jest także największą szkołą zawodową w naszym kraju. W systemie rzemieślniczej nauki zawodu zdobywa kwalifikacje około 60 tys. uczniów rocznie. Podkreślić trzeba, że jest to szkoła bardzo elastycznie dostosowująca się do wymogów i potrzeb gospodarki. Ogromne znaczenie dla rzemiosła i jego organizacji ma zachowanie i wzmocnienie rozwiązań w zakresie nadzoru nad procesem przygotowania zawodowego, zwłaszcza młodocianych pracowników pobierających praktyczną naukę zawodu w przedsiębiorstwach rzemieślniczych. W tym zakresie w rzemiośle funkcjonuje od wielu lat sprawdzony system współdziałania z resortem edukacji narodowej. System ten nie powoduje wzrostu obciążeń dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-269.7" who="#JanChmielewski">Kontrowersje wśród osób nieznających zasad zdobywania kwalifikacji przez pracowników młodocianych w systemie rzemieślniczej nauki zawodu może budzić propozycja obowiązkowej przynależności do cechu mistrza szkolącego uczniów. Argumentem zaś na rzecz przyjęcia tego rozwiązania jest właśnie nadzór cechu, sprawowany w porozumieniu ze szkołą, nad prawidłowością procesu edukacji, a także nad prawidłowością zatrudniania młodocianych w celu nauki zawodu. Właśnie poza cechami tego systemowego nadzoru nikt praktycznie nie sprawuje. Dobrym przykładem są tu sygnały Państwowej Inspekcji Pracy - jeżeli są negatywne, cech może szybko reagować. Cechy ponadto mają możliwość sterowania procesem zdobywania przez młodych ludzi, wchodzących w wiek aktywności zawodowej, kwalifikacji niezbędnych w gospodarce regionu, poprzez pośredniczenie w zatrudnianiu młodocianych w celu nauki zawodu w zakładach tych branż, które w danym terenie dadzą, oczywiście po zdobyciu określonych kwalifikacji, szansę na znalezienie zatrudnienia. Uważam, że jest to niezwykle istotne w zwalczaniu bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-269.8" who="#JanChmielewski">Uchwalenie nowelizacji o rzemiośle w brzmieniu opracowanym przez sejmową Komisję Małych i Średnich Przedsiębiorstw zdaniem Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność stworzy silne i nowoczesne podstawy do dalszego harmonijnego rozwoju blisko 300 tys. zakładów rzemieślniczych zrzeszonych w strukturach Związku Rzemiosła Polskiego, które dają zatrudnienie dla przeszło 1,5 mln osób, nie licząc miliona członków ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-269.9" who="#JanChmielewski">Klub Parlamentarny Akcji Wyborczej Solidarność, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, wyraża poparcie dla projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle w wersji zaproponowanej przez Komisję Małych i Średnich Przedsiębiorstw i wnosi o pilne przejście do dalszych prac legislacyjnych. Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Lassotę w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#JózefLassota">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niewątpliwie wielowiekowe zasługi rzemieślników, rzemiosła, które to podkreślali moi przedmówcy, są niezaprzeczalne. Chodzi nie tylko o czas, kiedy ta własność czy tzw. prywaciarze przetrwali trudny okres powojenny; przecież dorobek materialny i kulturowy wielu miast i miejscowości bazuje na pracy rzemieślników. Stąd ta grupa ludzi zajmujących się działalnością gospodarczą niewątpliwie ma ogromne znaczenie dla rozwoju gospodarki i kultury narodowej, jest bardzo ważnym segmentem rynku pracy, równorzędnym z pozostałymi rodzajami działalności gospodarczej. Środowiska rzemieślnicze od dawna oczekiwały na nowelizację ustawy o rzemiośle i jakoś dziwnie się zdarzało, że ta nowelizacja dotychczas nie miała miejsca. Natomiast obecny projekt, który przedstawia komisja w swoim sprawozdaniu, zawiera kilka elementów istotnych, aczkolwiek wydawałoby się, że ta nowelizacja ustawy jest może nie tak głęboka. Ale najważniejszy element, który tutaj jest podniesiony, to jest utworzenie samorządu gospodarczego, o którym jest mowa w ustawie Prawo działalności gospodarczej, ale jednocześnie jest tam mowa o tym, iż samorząd gospodarczy będzie tworzony na podstawie oddzielnych ustaw. I jest to pierwszy, panie marszałku, przypadek, kiedy ustawą stanowimy samorząd gospodarczy, wprawdzie w wybranej tylko dziedzinie działalności gospodarczej, jaką jest rzemiosło, ale jest to niezwykle ważne i istotne, bo mam nadzieję, że za tym pierwszym wyłomem pójdą następne propozycje i wreszcie samorząd gospodarczy będzie ustawowo mógł funkcjonować. Trzeba powiedzieć, że dzisiaj organizacje różnego rodzaju skupiające tych, którzy prowadzą działalność gospodarczą, wcale nie są samorządem gospodarczym, są organizacjami przedsiębiorstw, firm, ale nie są samorządem gospodarczym.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#JózefLassota">Samorząd gospodarczy, tak jak stanowi o tym projekt ustawy, będzie miał kompetencje do wspomagania, bardzo realne kompetencje do wspomagania, wspierania tej działalności, którą zalicza się do rzemiosła, a więc nie tylko promocję działalności gospodarczej, ale nadzór nad przebiegiem procesu przygotowania zawodowego, udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom - tu chciałbym powiedzieć, że to udzielanie pomocy również wiąże się z tym, że Związek Rzemiosła Polskiego nabywa uprawnienia związku pracodawców i również będzie pełnoprawnym członkiem Komisji Trójstronnej - reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec administracji publicznej, a także ważny element uczestniczenia w realizacji zadań oświaty i wychowania w celu uzyskania wykwalifikowanych kadr dla gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#JózefLassota">Otóż ustawa również stanowi, że izby rzemieślnicze będą miały obowiązek nadzoru nad szkoleniem u rzemieślnika tych, którzy prowadzą szkolenie, stąd też przynależność rzemieślnika do cechu, tego rzemieślnika, który chce mieć uprawnienia do szkolenia, jest obligatoryjna. I to jest rzecz absolutnie normalna, mimo że było na ten temat wiele dyskusji. To normalne, jeśli ktoś chce mieć uprawnienia do szkolenia i chce się poddać nadzorowi, to musi być z drugiej strony ten, który prowadzi nadzór, musi mieć możliwość egzekucji tych wymagań, które musi spełniać rzemieślnik. Stąd przynależność jest jednym z ważnych elementów.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#JózefLassota">Inne sprawy, o których mówi ta nowelizacja, to jest uporządkowanie struktury organizacji samorządu gospodarczego, już nazywanego w tej ustawie samorządem gospodarczym rzemiosła, określenie, kto może należeć do poszczególnych struktur, a więc do cechu, do izby i do Związku Rzemiosła Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#JózefLassota">Mam nadzieję, panie marszałku, że ta nowelizacja w sposób istotny przyczyni się do dowartościowania środowiska rzemieślniczego i że będzie elementem, który pozwoli na zachęcenie innych do prowadzenia tej działalności, która jest działalnością niezwykle potrzebną, bo przecież wspieranie małej przedsiębiorczości, małych przedsiębiorców, rodzinnych bardzo często firm, jest bardzo ważnym zadaniem państwa i bardzo istotnym elementem w zwalczaniu bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#JózefLassota">Klub Parlamentarny Unii Wolności oczywiście będzie popierał te propozycje. Wprawdzie mamy przygotowane poprawki, które są poprawkami raczej kosmetycznymi i panie marszałku, ja je złożę, ale jeśli nie byłoby innych poprawek, to wycofam te poprawki,...</u>
          <u xml:id="u-271.6" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: To nie składaj.)</u>
          <u xml:id="u-271.7" who="#JózefLassota">... aby przejść bezpośrednio do drugiego czytania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-271.8" who="#komentarz">(Poseł Jan Chmielewski: Nie ma potrzeby.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Witolda Nieduszyńskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WitoldNieduszyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zmiana ustawy o rzemiośle jest bardzo potrzebna temu środowisku, które, mam nadzieję, poprzez tę zmianę chce lepiej się przygotować do zadań, jakie go czekają, w tym również w procesie przystępowania Polski do Unii Europejskiej. Tradycyjnie rzemiosło odgrywało doniosłą rolę edukacyjną w zakresie szkolenia młodocianych pracowników, chodzi o cały system szkolenia i uzyskiwania kwalifikacji przez pracowników. Nowela tej ustawy ma uwspółcześnić zapisy mocno zdezaktualizowanej ustawy z dnia 22 marca 1989 r. W 2000 r. zostało uchwalone Prawo działalności gospodarczej, do którego przedmiotowa nowela w poszczególnych artykułach się odnosi. Również w tej nowelizacji został uporządkowany stan kompetencyjny związany z obowiązującą obecnie Konstytucją RP. Nowelizacja została przygotowana pospiesznie, a wniesione do laski marszałkowskiej trzy niewiele różniące się projekty moim zdaniem nie wyczerpały wszystkich potrzebnych zmian w tej ustawie. Chciałbym Wysokiej Izbie przedstawić 6 poprawek do obu dokumentów, tj. do druku nr 2899 oraz ustawy o rzemiośle z dnia 22 marca 1989 r. W art. 3 ust. 6 proponuję skreślić wyrazy „oraz być członkami jednej z organizacji, o których mowa w art. 7 ust. 3 pkt. 1 i 3”, ze względu na charakter tego zapisu. Jest to po prostu bocznymi drzwiami wprowadzenie zapisu o obligatoryjności zrzeszania się rzemieślników, a co najmniej stworzenie sytuacji nierównego traktowania rzemieślników zrzeszonych i niezrzeszonych, jeśli chodzi o możliwość zatrudniania młodocianych pracowników - uczniów, co jest związane z różnego rodzaju przywilejami finansowymi dla właściciela zakładu. Druga poprawka dotyczy tego samego art. 3 i jest związana z art. 7 ust. 5 pkt 2. Moim zdaniem należy w art. 3 ust. 7 uzupełnić zapis o Związek Rzemiosła Polskiego. Chodzi tutaj o nadzór. Poprawka dotyczyłaby ust. 7; po wyrazach „pracowników młodocianych sprawuje” należałoby dopisać „Związek Rzemiosła Polskiego lub z jego upełnomocnienia izby rzemieślnicze czy cechy”. Poprawka kolejna: w art. 7 ust. 5 pkt 4 po przecinku dodać wyrazy „rządowej i samorządowej”. Kolejna poprawka: w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 22 marca 1989 r. skreślić wyraz „gospodarczej”, ponieważ samorząd gospodarczy rzemiosła nie może w żadnym razie prowadzić działalności gospodarczej, gdyż konkurowałby z własnymi członkami. Następna poprawka dotyczy art. 10 ustawy z dnia 22 marca 1989 r.; proponuję skreślenie całego art. 10. Zadania spółdzielni rzemieślniczych regulowane są w Prawie spółdzielczym i prawie gospodarczym. Uważam, że w ustawie o rzemiośle tego typu zapisy jedynie utrudniają czytelność prawa, a ponadto nic nie regulują, bo i tak odsyłają do przepisów Prawa spółdzielczego. Wreszcie w ostatniej poprawce dotyczącej art. 11 ust. 1 proponuję skreślenie wyrazu „rzemieślników”. Skoro zamiarem Związku Rzemiosła Polskiego jest utrzymanie trzyszczeblowej struktury organizacyjnej, to nie należy mieszać poszczególnych ogniw tej struktury. Tak więc na najniższym szczeblu, czyli w cechu i w spółdzielni, zrzeszeni są rzemieślnicy. Z kolei w izbach rzemieślniczych zrzeszone są cechy, spółdzielnie rzemieślnicze i inne jednostki organizacyjne. W Związku Rzemiosła Polskiego skupione są natomiast izby rzemieślnicze.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#WitoldNieduszyński">Na zakończenie chciałbym wyrazić opinię, że proponowana tutaj nowelizacja może przybliżyć stworzenie powszechnego samorządu gospodarczego, obejmującego wszystkich przedsiębiorców. Uważam, że powstanie takiego powszechnego samorządu jest w Polsce niezbędne w dobie akcesji do Unii Europejskiej. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Feliksa Budnika w imieniu Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JerzyFeliksBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam zaszczyt odnieść się w imieniu Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego do sprawozdania Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw o poselskich projektach ustaw o: zmianie ustawy o rzemiośle (druk nr 2790), zmianie ustawy z 22 marca 1989 r. o rzemiośle (druk nr 2998) oraz zmianie ustawy o rzemiośle (druk nr 2999). Wszystkie trzy projekty ustawy marszałek Sejmu skierował do pierwszego czytania do Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Komisja Małych i Średnich Przedsiębiorstw po przeprowadzeniu pierwszego czytania rekomenduje Wysokiej Izbie jeden wspólny projekt ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle, stanowiący załącznik do sprawozdania komisji zawartego w druku nr 3218.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#JerzyFeliksBudnik">Na nowelizację ustawy o rzemiośle z 22 marca 1989 r. środowisko rzemieślnicze w Polsce czekało z nieukrywaną niecierpliwością aż 11 lat. Czekało długo, zdecydowanie za długo, ale w końcu się doczekało. Tu nie chodziło tylko o usunięcie z ustawy o rzemiośle archaicznej, humorystycznie dziś brzmiącej preambuły, przenoszącej nas w historyczną epokę realnego socjalizmu. Niektóre uregulowania tamtej ustawy, uchwalonej na kilka miesięcy przed wprowadzeniem w naszym kraju transformacji ustrojowej i społeczno-gospodarczej, szybko okazały się zupełnie nieprzystające do nowej rzeczywistości i, co gorsza, zaczęły krępować i hamować rozwój polskiego rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JerzyFeliksBudnik">Nowelizacja ustawy o rzemiośle powinna była nastąpić już na początku lat 90. Dlaczego nie nastąpiła? O to trzeba by zapytać tych, którzy wtedy w tej Izbie zasiadali. Dla środowiska rzemieślniczego zmiana ustawy o rzemiośle, uwzględniająca przynajmniej najistotniejsze jego postulaty, była traktowana jako sprawdzian wiarygodności kolejnych ekip rządowych, mówiących przy różnych okazjach o znaczeniu rzemiosła i pozytywnej roli, jaką odegrało ono w budowaniu podstaw sektora prywatnego i gospodarki rynkowej w naszym kraju. Za tymi deklaracjami nie szły jednak czyny. Rzemiosło, mimo iż też się zmieniało, bo zmieniało się jego otoczenie, wciąż funkcjonowało w gorsecie przepisów właściwych dla minionego systemu. Czyż nie mógł to być powód do powątpiewania w szczerość intencji kolejnych ekip rządowych? Czyż w tych warunkach nie mogło zrodzić się przekonanie, że tak naprawdę to na rzemiośle nikomu już w Polsce nie zależy?</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#JerzyFeliksBudnik">Mówiłem o tym podczas debaty w Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw w czasie pierwszego czytania poselskich projektów i dziś raz jeszcze to powtórzę: stosunek do rzemiosła w całym okresie powojennym był pełen dwuznaczności i niekonsekwencji. Raz mu zapalano, jak to się mówiło, zielone światło, innym razem gaszono, a były okresy, że wręcz zapalano światło czerwone. To dlatego, że do rzemiosła przez cały ten czas podchodzono doktrynersko. W czasach PRL, oczywiście w różnych okresach z różnym natężeniem, rzemiosło było traktowane jako relikt gospodarki kapitalistycznej, ze wszystkimi tego konsekwencjami. To cud, że przetrwało ono tamte lata. Ale, o zgrozo, po oczekiwanej z taką nadzieją przez środowisko rzemieślnicze transformacji gospodarczej, która miała uwolnić je z więzów nieżyciowych przepisów, która miała wyzwolić tkwiącą w tym środowisku i tłumioną przez lata inicjatywność i energię, środowisko to odniosło wrażenie, że w nowych warunkach traktowane jest z kolei jako relikt gospodarki socjalistycznej i jako takie skazane jest na powolną agonię, bo przecież wszystko, co jest reliktem dawnej epoki, z czasem obumiera.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#JerzyFeliksBudnik">Zarekomendowanie Wysokiej Izbie przez Komisję Małych i Średnich Przedsiębiorstw projektu ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle, który powstał w wyniku pracy nad trzema projektami poselskimi i który, co ważne, jest uzgodniony z rządem, przerywa ostatecznie ten niepotrzebny okres dwuznaczności i niepewności co do przyszłych losów rzemiosła w nowej rzeczywistości ustrojowej w naszym kraju. Jeżeli ta ustawa zostanie uchwalona przez Wysoką Izbę - a jestem przekonany, że zdążymy to zrobić jeszcze w tej kadencji - to rzemiosło będzie wreszcie funkcjonowało podmiotowo i samodzielnie jako jeden z ważnych segmentów pluralistycznego pod względem organizacyjnym samorządu gospodarczego. O to przecież chodziło. Środowisko rzemieślnicze nie ubiegało się o jakiekolwiek przywileje. Chciało być traktowane normalnie, tak jak pozostałe organizacje samorządu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#JerzyFeliksBudnik">Po obszernym omówieniu projektu ustawy przez pana posła sprawozdawcę nie ma potrzeby, bym szczegółowo odnosił się do wszystkich zaproponowanych w nim rozwiązań. Ograniczę się do stwierdzenia, że rozwiązania przyjęte w projekcie mają rzeczywiście charakter fundamentalny dla środowiska rzemieślniczego. Samorząd rzemieślniczy został wreszcie uznany za samorząd gospodarczy, bo to przecież jest samorząd gospodarczy, tyle tylko, że funkcjonujący w tradycyjnej, nawiązującej do średniowiecza strukturze cechowej. Określone zostały zasady nadzoru samorządu rzemiosła nad przebiegiem przygotowania zawodowego młodocianych pracowników. Zapisano w projekcie jako zasadę, że właściwi ministrowie muszą zasięgać opinii Związku Rzemiosła Polskiego odnośnie do projektów aktów prawnych dotyczących rzemiosła. Określono wreszcie precyzyjnie, zgodnie z duchem nowych czasów, zadania samorządu gospodarczego rzemiosła. Już kończę, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#JerzyFeliksBudnik">Jeszcze tylko kilka zdań.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#JerzyFeliksBudnik">Zapisano także w projekcie możliwość przyjmowania przez izby rzemieślnicze nazw z dołączonym wyrazem „przedsiębiorczości”. Członkami samorządu gospodarczego rzemiosła za zgodą organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła mogą być teraz także osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą niebędące rzemieślnikami zatrudniające nie więcej niż 50 pracowników.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#JerzyFeliksBudnik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kończąc, chcę zadeklarować, że mój klub parlamentarny, klub Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego, poprze projekt ustawy o zmianie ustawy o rzemiośle w wersji przedstawionej w sprawozdaniu Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw, i wyrazić nadzieję na jej szybkie uchwalenie. Jesteśmy przekonani, że ta ustawa przyczyni się do przyspieszenia rozwoju rzemiosła, co leży w interesie polskiej gospodarki, i do jeszcze aktywniejszego niż dotychczas włączenia się tego środowiska w rozwiązywanie najważniejszych problemów gospodarczo-społecznych naszego kraju, w szczególności dotyczy to tworzenia nowych miejsc pracy, a więc walki z bezrobociem, oraz wspierania wielu lokalnych inicjatyw, nie tylko gospodarczych, z czego słynie środowisko rzemieślnicze. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#StanisławZając">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#StanisławZając">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#StanisławZając">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono poprawki do przedłożonego projektu ustawy, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#StanisławZając">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-278.5" who="#StanisławZając">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-278.6" who="#StanisławZając">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Etyki Poselskiej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora (druki nr 2156 i 2820).</u>
          <u xml:id="u-278.7" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Grzegorza Schreibera.</u>
          <u xml:id="u-278.8" who="#StanisławZając">Proszę o zwięzłe przedstawienie sprawozdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#GrzegorzSchreiber">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu połączonych Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Etyki Poselskiej przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Sejm podczas 92. posiedzenia w dniu 30 listopada 2000 r. przeprowadził pierwsze czytanie tego projektu i skierował go do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz do Komisji Etyki Poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#GrzegorzSchreiber">Komisje rozpatrzyły projekt w dniu 30 stycznia 2001 r. po zakończeniu prac podkomisji nadzwyczajnej w dniach 25 kwietnia i 10 maja br. Omawiana nowela dotyczy wyłącznie nowego brzmienia art. 35 ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Komisje w w wyniku prac, uwzględniając kierunek zmian zaproponowanych w projekcie poselskim, przedstawiły propozycje nowych rozwiązań dotyczących zapisu art. 35 omawianej ustawy. Kierunek zmian zgodny z intencją autorów projektu poselskiego, to jest chodzi o doprowadzenie do jawności oświadczeń majątkowych posłów i senatorów, komisje zachowały. A zatem wszystkie istotne informacje, które zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą posłowie muszą podawać, informacje o zasobach pieniężnych, nieruchomościach, uczestnictwie w spółkach cywilnych lub osobowych spółkach handlowych, udziałach i akcjach w spółkach handlowych, o nabytym od skarbu państwa lub innej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mieniu, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także o prowadzonej działalności gospodarczej i zajmowanych stanowiskach w spółkach handlowych, mają być podawane do wiadomości publicznej w formie zapisu elektronicznego.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#GrzegorzSchreiber">W trakcie prac komisje uznały jednak, że zakres informacji, które parlamentarzyści są obowiązani obecnie podawać, jest zbyt wąski. Komisje przedstawiają zatem w swoim sprawozdaniu propozycje kilku zmian w art. 35, które znacząco rozszerzają wiedzę o stanie majątkowym posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#GrzegorzSchreiber">Zmiana 1. zawarta w pkt. 2 i 4. ust. 1 dotyczy podawania w oświadczeniu majątkowym wszystkich źródeł dochodów, z uwzględnieniem kwot uzyskiwanych przez parlamentarzystów w trakcie trwania kadencji oraz wszystkich zaciąganych w tym czasie zobowiązań pieniężnych.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#GrzegorzSchreiber">Zmiana 2., zawarta w ust. 2, precyzuje treści umieszczone w tekście wzoru oświadczenia i czyni zeń obowiązujący załącznik do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#GrzegorzSchreiber">Wreszcie zmiana 3., zawarta w pkt. 2 w ust. 3, dotyczy wymogu dołączenia do oświadczenia majątkowego kopii rocznego zeznania podatkowego, PIT. Komisje uznały, że wprowadzenie tych trzech zmian umożliwi wiarygodną weryfikację stanu majątkowego parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#GrzegorzSchreiber">Na zakończenie warto powiedzieć o przedmiocie najgorętszego sporu, jaki miał miejsce w trakcie posiedzeń komisji. Otóż zwolennicy pełnej jawności życia publicznego, opierając się na art. 61 konstytucji, dążyli do tego, aby wszystkie informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym, czyli również te, których do tej pory nie musieliśmy podawać w oświadczeniach majątkowych, były podawane do wiadomości publicznej w formie zapisu elektronicznego. Natomiast druga grupa posłów, opierając się na prawie do prywatności - art. 47, art. 51 ust. 2 konstytucji - dążyła do zachowania statusu poufności oświadczeń majątkowych. Argumentowała, że pełna jawność oświadczeń może narażać parlamentarzystów na poważne niebezpieczeństwo osobiste. Wsłuchując się w argumenty obu stron, komisje przyjęły rozwiązanie kompromisowe, rozwiązanie, które, mam nadzieję, zostanie przyjęte przez Wysoką Izbę. Otóż w swoim sprawozdaniu komisje proponują, aby zasadnicza część oświadczeń, dotycząca zasobów pieniężnych, udziałów w spółkach prawa handlowego itd., czyli wszystkich istotnych informacji, które do tej pory należało podawać w oświadczeniach, była jawna. Natomiast informacje o mieniu ruchomym i zobowiązaniach pieniężnych objęte zostały klauzulą tajemnicy służbowej. Szczególnie te pierwsze, czyli informacje o mieniu ruchomym, były przedmiotem obaw. Mówiono, że jeżeli podana zostanie informacja np. o cennej kolekcji dzieł sztuki bądź biżuterii wraz z adresem, pod którym się ona znajduje, stanowić to będzie niejako zaproszenie dla złodzieja. Komisje przychyliły się do tych obaw i wprowadziły poufność oświadczeń majątkowych w tym wąskim zakresie, ale tylko w tym wąskim zakresie. Wszystkie pozostałe informacje, jak powiedziałem, mają być jawne.</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#GrzegorzSchreiber">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu sejmowych komisji: Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Etyki Poselskiej wnoszę o uchwalenie proponowanego projektu ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#StanisławZając">Sejm postanowił o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#StanisławZając">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#StanisławZając">Proszę pana posła Marka Dyducha o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ostatnim czasie w Polsce jest bardzo dużo ujawnionych przykładów korupcji, podejrzeń, które sięgnęły nawet najwyższych szczytów władzy. Z tego tytułu rosną emocje, ale i rośnie świadomość społeczna, świadomość polityczna, że faktycznie trzeba z korupcją podjąć walkę. I dobrze się dzieje, że dzisiaj zaostrzanie przepisów rozpoczynamy od projektu, który jest teraz omawiany, o prawach i obowiązkach posłów. Jednocześnie dajemy przykład możliwości stworzenia takich przepisów dla innych grup osób, które pełnią funkcje publiczne.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#MarekDyduch">Przypomnę, że jutro odbędzie się posiedzenie Komisji Sprawiedliwości, do której skierowana została ustawa o ograniczeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne. Tam w podobny sposób jak dzisiaj obejmujemy działaniami antykorupcyjnymi około 200 tys. osób w Polsce, które pełnią funkcje publiczne. Mamy jednak pewnego rodzaju wątpliwości co do sposobu ujawniania, co do jawności deklaracji majątkowych. Proszę zwrócić uwagę na następującą kwestię. Przyjmijmy na razie, spróbujmy rozstrzygnąć, co jest bardziej racjonalne, a co nie, przy założeniu, że jest wola znacznego zwiększenia kontroli nad możliwością badania oświadczeń majątkowych i stanu majątkowego osób pełniących funkcje publiczne. Jest zgoda na to, że oświadczenia te powinny być badane z urzędu, czyli nie może być tak, jak dzisiaj, że są one złożone do komisji, która je przegląda i w sytuacji, gdy nie ma z zewnątrz jakichś zastrzeżeń, sygnału czy wniosku, poza prawidłowością ich złożenia, oświadczenia te leżą w komisji. Nowelizacja wprowadza możliwość badania tego z urzędu przez odpowiednie komisje Sejmu i Senatu i co do tego jest pełna zgoda.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#MarekDyduch">Co nam natomiast daje ujawnianie stanu majątkowego? Związane są z tym obawy.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#MarekDyduch">Po pierwsze są to obawy, które zostały już wymienione przez pana posła sprawozdawcę, że jako osoby pełniące funkcje publiczne odkrywamy się ze swoim majątkiem przed światem przestępczym. To nie są żarty, bowiem ten świat jest świetnie zorganizowany, ma bardzo dobry dostęp do informacji w różnych dziedzinach, a my jeszcze mu to ułatwiamy, umożliwiamy. W tej sytuacji, jeżeli chodzi tylko o posłów, to coś w tym jest, proszę bardzo, ale jeżeli posuniemy się dalej i ustawa, która znajduje się właśnie w komisji, obejmie 200 tys. osób w Polsce, to podajemy „na tacy” nie tylko polskim przestępcom, ale i zagranicznym całą kastę osób pełniących funkcje publiczne w Polsce. Podajemy im to „na tacy”, zwiększamy więc znacznie faktyczne możliwości napadów, rabunków mieszkań itd. Proponowałbym się nad tym zastanowić.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#MarekDyduch">Zastanówmy się również nad tym, czy przepis, który wprowadza jawność oświadczeń publicznych, tak bardzo pomoże nam przy weryfikowaniu osób pełniących funkcje publiczne. Załóżmy taką sytuację, że ja, poseł, przedstawiam, że mój dom został wybudowany, wziąłem na to kredyt, wszystko jest w porządku, ale w drugiej części oświadczenia mój kredyt jest ujawniony. Przeciętny wyborca, który interesuje się polityką, patrzy, że mam dom, ale zastanawia się, skąd mam ten dom, gdyż on nie widzi drugiej części oświadczenia majątkowego, nie wie tego, że wziąłem kredyt.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzeba to ujawnić.)</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#MarekDyduch">Nie, dobrze, można ujawnić, można nie ujawnić, bo każdy... To nie jest kwestia tego, że mamy wymusić taką decyzję, być może ona nie jest taka prosta.</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: A jak ma trzy domy?)</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#MarekDyduch">Dobrze, w porządku. Jest tu więc pewnego rodzaju niekonsekwencja, to po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-281.9" who="#MarekDyduch">Po drugie, co jest bardzo ważnym elementem, jeżeli chodzi o tę ocenę, to faktycznie... Mój wyborca wie, dobrze, kontroluje mnie. I co z tego wynika? On przecież nie bada dalszej części mojego stanu majątkowego, bada to tylko komisja. Ogląd więc, sprawdzenie, jaki jest faktyczny stan majątkowy, wcale nie musi się odbywać przez opinię publiczną, bo istnieje niejako zagrożenie z innej strony. Dlatego mój klub...</u>
          <u xml:id="u-281.10" who="#MarekDyduch">Patrzę jeszcze na podmioty, które mamy w zanadrzu, bo przecież w ustawie tej nie poprzestaniemy tylko na grupie posłów i senatorów. Jest bowiem w zanadrzu cała grupa osób pełniących funkcje publiczne, które trzeba wprowadzić do tych antykorupcyjnych działań.</u>
          <u xml:id="u-281.11" who="#MarekDyduch">Co my proponujemy? Proponujemy, żeby nie ujawniać oświadczeń majątkowych, ale składać je w podwójnej wersji, tzn. jedną do komisji - tak jak mówiliśmy - a drugą do urzędu skarbowego, któremu przypisany jest dany poseł czy senator. Co to powoduje? W urzędach skarbowych od dłuższego czasu są składane PIT, odbywa się więc pełna kontrola tych urzędów nad naszym stanem majątkowym, podatkowym i innymi. Nie zamykamy drogi do tego, by kopie PIT znalazły się również w odpowiednich komisjach Sejmu i Senatu. To powoduje, że istnieje podwójna weryfikacja i nie ma możliwości - jak ktoś może powiedzieć - że urzędy skarbowe będą sterowane np. przez organ rządzący. Dziś niejedna informacja - jak trzeba - z urzędów skarbowych, z innych instytucji państwowych wydostaje się dość swobodnie, bo wiadomo, że tam nie wszyscy są zwolennikami rządzących albo odwrotnie. Jest to więc skuteczna kontrola. Mało tego, to są fachowcy, którzy mogą ocenić stan majątkowy, źródło dochodów itd. Opinia publiczna takim fachowcem nie jest, ona tylko ocenia, czy mam, czy nie, czy jako wyborca się na to godzi, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-281.12" who="#MarekDyduch">Mój klub mówi więc tak: zdecydujmy się na kontrolę zarówno komisyjną z urzędu, jak i dokonywaną przez urzędy skarbowe i wtedy na pewno zaostrzymy kontrolę nad osobami pełniącymi funkcje publiczne. Będzie to kontrola z urzędu dokonywana przez dwie instytucje, które są w stosunku do siebie niezależne, a mają instrumenty do badania tychże kwestii. Dlatego na ręce pana marszałka składamy poprawkę w tej sprawie i prosimy, żeby skierować to do komisji regulaminowej, tak by można było się nad tym jeszcze zastanowić. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Stanisława Madeja w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Ustąpię przewodniczącemu komisji.)</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#StanisławZając">Już wywołałem, pan przewodniczący się nie obrazi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#JerzyStanisławMadej">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Unii Wolności, w imieniu którego występuję, ma również odczucia, które w języku rosyjskim można by nazwać ambiwalentnymi, jeśli idzie nie tyle o cel tej ustawy, tylko o skutek, który ta nowelizacja przyniesie. Wiadomo, że wszyscy mówimy, iż celem tej ustawy jest oczywiście przeciwdziałanie, zapobieganie korupcji i tym wszystkim zjawiskom, które są tym związane, i jawność życia publicznego, to znaczy jawność dochodów i wydatków tych osób, które zajmują wysokie stanowiska, które rzeczywiście otrzymują uposażenia znacznie powyżej przeciętnego, ale w których przypadku wysokość majątku czasami wskazuje na to, że nie pochodzi on tylko z tych dochodów, które otrzymują z racji zajmowanego stanowiska. Ale jeżeli popatrzymy na nowelizację tej ustawy, to zasadnicza nowelizacja art. 35 dotychczasowej ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora dotyczy tylko jawności oświadczenia czy części oświadczenia majątkowego, niczego więcej tak naprawdę. Zostało tutaj dopisane, że oprócz tego oświadczenia o stanie majątkowym jeszcze dołącza się kopię rocznego zeznania podatkowego, czyli tzw. PIT-u. To też komisja regulaminowa proponowała w swoich pracach nad nową ustawą o wykonywaniu mandatu posła i senatora, i to jest ta nowość w stosunku do obecnie istniejącego stanu rzeczy. I jeszcze drobne uzupełnienia - art. 35 ust. 1 pkt 4 - że w oświadczeniu podaje się też informacje o zobowiązaniach pieniężnych, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone. Wszystko inne jest w zasadzie powtórzeniem obecnie istniejącego art. 35. Jeżeli ktoś oczekiwałby, że nagle zacznie się egzekwowanie tego przepisu i nagle na tych, którzy ten przepis łamią czy omijają, spadną jakieś kary... Nie ma żadnej takiej możliwości, proszę państwa - zgodnie z tym, co tu jest napisane, że analizy danych zawartych w oświadczeniach o stanie majątkowym dokonują właściwe komisje, a wyniki analizy przedstawia się odpowiednio Prezydium Sejmu albo Prezydium Senatu. I jak zajrzymy do regulaminu, to Prezydium Sejmu albo Prezydium Senatu może posła, który nie złożył sprawozdania, ukarać upomnieniem, naganą albo ostrzeżeniem - to są kary, które wyczerpują możliwości regulaminowe. Jest jeszcze oczywiście taka kara, że jeżeli poseł nie złoży tego oświadczenia, to nie dostanie uposażenia za ten okres, w którym nie składa, i może nie dostać trzynastki. Ale przecież część posłów nie bierze uposażenia i jest im wszystko jedno, czy dostaliby uposażenie, czy nie, bo i tak go nie biorą, trzynastki też nie biorą. To jaka to jest sankcja w stosunku do tych, których chcemy „wyłapać”, których majątek jest zawyżony w stosunku do dochodów, jakie uzyskują z tytułu zajmowanego stanowiska? Jest jeszcze dalsza sankcja, również zawarta w obecnych przepisach, że podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu o stanie majątkowym powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego. Skoro to samo mamy zapisane w tej chwili, co daje nam ta jawność? Czy obywatele wniosą sprawę przeciwko posłowi, skierują wniosek dotyczący przestępstwa posła? Przecież nie skierują, nie mogą skierować, bo muszą mieć dokumenty, żeby z takim wnioskiem wystąpić.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#JerzyStanisławMadej">I stąd, proszę państwa, według mnie to są trochę utopijne oczekiwania, że właśnie nagle ujawnienie tych oświadczeń spowoduje to, że będzie można wyegzekwować czy będzie można ukarać tych, którzy te przepisy przekraczają. Mamy w tej chwili dokładnie te same przepisy regulaminowe i karne. Niczego więcej nie proponujemy w tej nowelizacji. Co spowoduje fakt, że będzie wiadomo o tym, iż poseł więcej wydał niż zarobił? Te same organy będą podejmowały decyzje - Prezydium Sejmu czy odpowiednie komisje - albo o udzieleniu posłowi upomnienia, nagany, albo o skierowaniu sprawy do prokuratora w związku z popełnieniem przestępstwa finansowego. Stąd jeżeli wnioskodawcy liczą na to, że właśnie wprowadzenie zasady jawności oświadczeń majątkowych spowoduje, że nagle wszystko się zmieni, to ja od razu państwa uprzedzam, że to jest to, co się nazywa po rosyjsku wishful thinking, czyli pobożne życzenia to są, a nie rzeczywistość. Tworzymy ustawę czy wprowadzamy nowelizację i wydaje nam się, że rzeczywiście coś się nagle wielkiego z tego powodu stanie, a nie stanie się. Dlatego powiedziałem, że Klub Parlamentarny Unii Wolności ma mieszane uczucia, jeśli idzie o sprawę. Jesteśmy jak najbardziej za wszystkimi działaniami, które będą przeciwdziałały korupcji czy ograniczały ją do minimum. Ale nie jesteśmy za działaniami pozornymi, które są po prostu strzelaniem z armaty do muchy, albo może inaczej...</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Andrzej Styczeń: Jesteście za jawnością?)</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#JerzyStanisławMadej">Jesteśmy za jawnością, ale z konsekwencjami, a nie bez konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Popieracie czy nie?)</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#JerzyStanisławMadej">Nie bez konsekwencji. Ale o tym mówiliśmy przecież wcześniej, tak? A do autorów projektu to nie docierało.</u>
          <u xml:id="u-283.6" who="#JerzyStanisławMadej">Takie refleksje chciałem przedstawić państwu, mówiąc o tej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-283.7" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: To poprawkę złóż.)</u>
          <u xml:id="u-283.8" who="#JerzyStanisławMadej">Natomiast jeśli idzie o sprawę, którą tutaj już przedmówcy moi poruszali, to podanie, ujawnienie pełnych informacji o majątku konkretnie w tym przypadku posła czy senatora to jest oczywiście ułatwienie dla wszystkich przestępców, z kidnaperami włącznie, bo wiedzą, na ile mogą liczyć, ile mogą ewentualnie zażądać okupu za porwane dziecko czy innego członka rodziny posła. Jest to być może science fiction, ale to jest tak samo prawdopodobne jak to, że ujawnienie oświadczeń o stanie majątkowym nagle zahamuje korupcję w Polsce. W związku z tym Unia Wolności będzie głosować w zależności od tego, jakie poprawki zostaną zgłoszone w dzisiejszej debacie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-283.9" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Andrzej Styczeń: A jak będziecie głosować? Przewrotne to wszystko.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Pawła Łączkowskiego w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#PawełŁączkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim przedstawię stanowisko mojego klubu w tej sprawie, chciałbym podzielić się pewną refleksją, do której skłania mnie wystąpienie przedmówcy. Myślę, że pan poseł reprezentujący Unię Wolności przed chwilą zajął się tylko jednym aspektem tego zagadnienia i to obawiam się, że niekoniecznie tym najsłuszniejszym. Jawność oświadczeń majątkowych bowiem z jednej strony może przyczyniać się do zahamowania zjawisk niepożądanych w polskiej polityce, w kontaktach polityki z gospodarką, może także hamować pewne zachowania poprzez ujawnianie zasobów materialnych, które polityk gromadzi na swoim koncie, ale z drugiej strony - i na to chciałbym, występując tu polemicznie w stosunku do mojego przedmówcy, zwrócić uwagę - może też uwolnić klasę polityczną od całego szeregu pomówień i podejrzeń. Sądzę, że poznanie przez opinię publiczną rzeczywistego stanu majątkowego polskich parlamentarzystów uwolniłoby wielu spośród parlamentarzystów od pomówień, iż na pracy politycznej, na obowiązkach parlamentarnych zbijają niebywałe kapitały, dlatego że zdecydowana większość, jestem przekonany, ujawni majątek, który nie będzie szokujący dla opinii publicznej. Na ten aspekt, panie pośle, też warto by było zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#PawełŁączkowski">Tak więc występując w imieniu Klubu Parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność, popieram w imieniu tego klubu zgłoszony projekt w całej rozciągłości. Mój klub nie będzie wnosił już żadnych poprawek. Te zmiany, które zostały wprowadzone w trakcie prac komisji, uznajemy za w pełni satysfakcjonujące. To ograniczenie jawności dotyczące niektórych dóbr materialnych jest ze wszech miar słuszne, natomiast zasoby finansowe przezorny obywatel powinien trzymać nie w skarpecie, a w banku, stąd też napad rabunkowy, w przekonaniu mojego klubu, nam nie powinien grozić. Uważamy też, że dobrze by było, aby niezwłocznie przejść do trzeciego czytania, i skoro tylko będzie to możliwe, to wnosimy o jak najszybsze przegłosowanie i przyjęcie tej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Pęka w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#BogdanPęk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jak widać z wypowiedzi poszczególnych klubów, wszyscy są za zwalczaniem korupcji, zwłaszcza w telewizji, w radio, w prasie, ale nie wszyscy w jednakowym stopniu, powiedziałbym. Bo tak naprawdę, jak uczy doświadczenie, co jest elementem kluczowym w zwalczaniu korupcji? Ano jawność przede wszystkim. Jawność. To jest rzecz decydująca. Wielokrotnie mówiłem z tej trybuny, że o wiele łatwiej wziąć łapówkę czy nawet, nie daj Boże, ukraść, o wiele trudniej wyprać te pieniądze, czyli wprowadzić je do legalnego obiegu. Temu może przeciwdziałać jedynie jawność. Z pełną odpowiedzialnością, jako członek Komisji Etyki Poselskiej, która bada oświadczenia poselskie, mogę powiedzieć, że jawność oświadczeń majątkowych tego parlamentu spowodowałaby brak zainteresowania przez złodziejów jakimiś 95% tego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#BogdanPęk">Rozumiem pewne racjonalne obawy, dlatego zapisy w projekcie ustawy są jednoznaczne.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#BogdanPęk">Po pierwsze, chciałbym uspokoić Sojusz Lewicy Demokratycznej. Ta ustawa wchodzi od następnej kadencji, a więc ci, którzy nie są zainteresowani ujawnieniem majątku, a nie chcą już być posłami, nie będą musieli tego robić. Powtarzam, nie będą tego musieli robić.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#BogdanPęk">Po drugie, precjoza, numizmaty, biżuteria, dzieła sztuki nie będą ujawniane. To jest zapisane wprost, a z wypowiedzi posłów niezorientowanych słyszę, że takie wątpliwości są, a więc nie wyjaśniacie tego dokładnie w klubie swoim członkom.</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#BogdanPęk">Po trzecie, załącznik, który jest kluczowym elementem tej ustawy, o oświadczeniu majątkowym, zresztą wielokrotnie postulowała to już wcześniej komisja etyki, jest zacznie bardziej precyzyjnie napisany i nie można w nim bez świadomej chęci dokonać zapisów tak nieprecyzyjnych, które w obecnej kadencji powodują, że ponad połowa członków obecnej Izby musiała przychodzić do komisji etyki i składać dodatkowe wyjaśnienia z uwagi na nieprecyzyjne zapisy. Ten załącznik uniemożliwia to tak naprawdę. Jest tu poza tym zapisane coś, co może mieć bardzo istotne znaczenie, a mianowicie oświadczenia o stanie majątkowym dotyczą majątku w kraju i za granicą. W kraju i za granicą - to jest novum, którego dotąd nie było. Unifikacja prawa w ramach Unii Europejskiej, w ramach cywilizowanego świata zmierza w kierunku ratyfikacji porozumień, które umożliwią rządom czy takim wspólnotom, jak Unia Europejska, do której zmierzamy, ujawnianie tajemnicy bankowej i to może budzić czyjeś obawy. Ale jeżeli tak, to tacy ludzie z życia politycznego powinni odejść jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-287.5" who="#BogdanPęk">Wysoka Izbo! Jest to ustawa zapewne niedoskonała. Jest przedmiotem głębokiego kompromisu. Mając świadomość oporów, jakie może wzbudzić ona wśród posłów i posłanek obecnej kadencji, połączone komisje właściwie wprowadziły wszystkie postulaty, które były zgłaszane podczas obrad.</u>
          <u xml:id="u-287.6" who="#BogdanPęk">No i wreszcie po wystąpieniu przedstawiciela Unii Wolności nie mogę sobie odmówić komentarza.</u>
          <u xml:id="u-287.7" who="#BogdanPęk">Skoro pan uważa, panie pośle Madej, że to jest tak, że to w praktyce nie oznacza nic więcej ponad to, co jest obecnie, to zapewniam pana, że, po pierwsze, oznacza, bo jest PIT, bo jednak kontrola społeczna może mieć istotne znaczenie. Dlaczego nie złożył pan stosownych poprawek, przecież intelektualnie Unia Wolności jest zdolna do stworzenia, jak sądzę, w krótkim czasie, takich poprawek, żeby tę ustawę doszlifować w taki sposób, żeby zdaniem Unii Wolności miała ona sens. Sądzę, że pańska motywacja jest w rzeczywistości inna niż ta, którą pan przedstawił Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-287.8" who="#BogdanPęk">Wysoka Izbo! Na zakończenie trzeba powiedzieć wprost: jeżeli ta ustawa nie wejdzie teraz, to nie wejdzie w następnej kadencji i będzie to oznaczać, że nie będzie jawności i będzie taka sytuacja, jaka jest obecnie, a mianowicie Komisja Etyki Poselskiej po wielomiesięcznej, niesłychanie uciążliwej pracy złożyła raport do Prezydium Sejmu, w którym są bardzo poważne uwagi do nielicznej grupy parlamentarzystów i czekamy, co Prezydium Sejmu z tym zrobi. Myślę, że może się to skończyć tak, że żadnych konsekwencji nie będzie. Natomiast w przypadku, gdy jest to podawane do publicznej wiadomości, presja opinii publicznej musi spowodować, że ta bardzo nieliczna grupa posłów będzie poddana takiej presji opinii publicznej, że żaden polityk, żaden decydent, nawet na szczeblu Prezydium Sejmu, nie będzie mógł udawać, że sprawy nie ma czy, nie daj Boże, tuszować sprawy.</u>
          <u xml:id="u-287.9" who="#BogdanPęk">Ta ustawa jest Polsce potrzebna. Jeżeli ona wejdzie w życie, to nieuchronną jej konsekwencją będzie przejście do niższego szczebla działaczy życia publicznego, nie ulega bowiem wątpliwości, że jest bardzo wielu takich, którzy na polityce zrobili kokosowy interes. W tym parlamencie jest ich bardzo mało i tym bardziej ten parlament powinien tę ustawę przyjąć, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społeczeństwa, które ocenia nas wszystkich jako ludzi w dużym stopniu zagrożonych korupcją, ukrywających tę korupcję i niechcących jej skutecznie przeciwdziałać. PSL w pełni tę ustawę popiera i tak też będziemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-287.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Ad vocem, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#StanisławZając">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-288.4" who="#StanisławZając">Nie ma takiej formuły: ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-288.5" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: To pan poseł Pęk może mnie oceniać, a ja nie mogę odpowiedzieć panu posłowi?)</u>
          <u xml:id="u-288.6" who="#StanisławZając">Przepraszam bardzo, panie pośle Styczeń, jeszcze momencik.</u>
          <u xml:id="u-288.7" who="#StanisławZając">Panie pośle, pracuje pan w komisji regulaminowej i chyba byłoby wielką niezręcznością, gdybym panu tłumaczył, że regulamin nie zna pojęcia: ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-288.8" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Panie marszałku, ale jeśli pan poseł Pęk mnie ocenia, to uważam, że to pan poseł łamie regulamin. Ja nie oceniam pana posła Pęka.)</u>
          <u xml:id="u-288.9" who="#StanisławZając">Nie będziemy tu prowadzić takiej polemiki. Panie pośle, po prostu regulamin nie przewiduje formuły: ad vocem. Jest formuła sprostowania błędnie zrozumianej wypowiedzi mówcy lub źle przytoczonej, ale nie ma ad vocem i dlatego nie mogę w takich warunkach...</u>
          <u xml:id="u-288.10" who="#komentarz">(Poseł Paweł Łączkowski: Chce pan sprostować?)</u>
          <u xml:id="u-288.11" who="#StanisławZając">W trybie sprostowania naturalnie można.</u>
          <u xml:id="u-288.12" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Nie, dziękuję. Mam nadzieję, że pan poseł Pęk bez tego zrozumie, co chciałem powiedzieć.)</u>
          <u xml:id="u-288.13" who="#StanisławZając">Proszę bardzo, pan poseł Mirosław Andrzej Styczeń w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Fałsz i obłuda to źli doradcy życia politycznego. Jesteśmy dzisiaj w momencie, powiedziałbym, historycznym. Otóż przypomnę, że prawie rok i cztery miesiące temu należałem do grona wnioskodawców i złożyłem bardzo prosty projekt ustawy, ustawy, która otrzymała od dziennikarzy miano ustawy Walendziaka, bardzo prostej ustawy, która zmierzała do jednego - do ujawnienia oświadczeń majątkowych posłów i senatorów, do niczego więcej.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Panie i Panowie! 560 osób w naszym kraju, w 40-milionowym narodzie, to nie jest duża liczba i jeżeli uważamy, że społeczeństwo, które w sposób skrajnie negatywny ocenia wiarygodność, etykę, moralność swoich przedstawicieli w parlamencie, nie ma prawa poznać prawdy o tym, czy dany polityk dorobił się majątku niewspółmiernie dużego do wykonywanej funkcji, otrzymywanych apanaży, czy też nie, to pytam się: po co my tu siedzimy? Przecież to jest jedna z podstawowych spraw, które mogą powiązać wyborców ze swoimi reprezentantami, pomóc odzyskać utracone zaufanie.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Tu, panie pośle Madej, nie chodzi o jakiś młot na czarownice, o to, żeby ścigać skorumpowanych polityków. Nie, przeciwnie, tu chodzi o to, aby pokazać, że zdecydowana większość polityków nie jest skorumpowana, że nie bierze łapówek,...</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#MirosławAndrzejStyczeń">... nie otrzymuje prowizji od kontraktów. Ja, panie pośle Madej, mam za sobą 11 lat jawnej pracy publicznej, bo nie będę wspominał wcześniejszych czasów - 4 lata wojewodowania, 4 lata bycia radnym i 4 lata posłowania. I powiem panu, że 3 miesiące temu zamieściłem na swojej stronie internetowej kopię - nie przepisałem tego, tylko zamieściłem kopię - mojego oświadczenia majątkowego z 23 lutego. Jedynym efektem tego było to, że gwałtownie zmalała, jeśli nie została sprowadzona do zera, ilość plotek, które się sukcesywnie z roku na rok na mój temat w moim rodzinnym mieście pojawiały wśród moich wyborców. Wystarczy to zrobić. Dzisiaj o godz. 11 wszyscy posłowie i posłanki klubu Prawo i Sprawiedliwość ujawnią swoje oświadczenia majątkowe, które w dniu przedwczorajszym mieliśmy złożyć panu marszałkowi. Ujawniamy to, ponieważ nie ma sensu dalej toczyć tego głuchego dialogu. Uważam, że tak powinni zrobić wszyscy posłowie Sejmu tej kadencji, żeby przeciąć ten nieznośny, fałszywy węzeł gordyjski.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Proszę państwa, tu nie chodzi o to, żeby chronić czyjeś majątki. Bo gdyby iść tropem, panie pośle, pańskich obaw, to osoby, które lądują co 3 miesiące w różnych gazetach na listach 100, 150 czy 500 najbogatszych Polaków, dawno by wytoczyły procesy. One mają majątki sięgające setek milionów złotych, dolarów, a nieraz i miliardów. To jest przywilej po prostu bycia, że tak powiem, na górnej półce, jeśli chodzi o prowadzenie interesów w tym kraju, a naszym, polityków, przywilejem powinien być obowiązek, a jednocześnie prawo ujawnienia stanu majątkowego własnego i własnej rodziny. Bo ja, panie pośle Dyduch, wierzę, że i pan, i pan poseł Madej, i wszyscy inni, szliśmy do służby publicznej nie po to, żeby się dorobić majątku, tylko żeby osiągnąć pewien cel polityczny, zmienić Polskę, tak aby wykonać te zadania, które nałożył na nas nasz wyborca. Sądzę, że tu nie ma co filozofować. Tu nie chodzi o skorumpowanie, o walkę z korupcją, tu chodzi o powrót do budowania czystego, przeźroczystego państwa. Myślę, że nic złego się nie stanie. Nie namawiamy w tej ustawie, żeby ujawniać, jak to pan powiedział, majątek 200 tys. ludzi. Nie, tamtych ludzi powinny sprawdzać właściwe służby. Jeżeli ktoś pełni służbę publiczną, jest szefem agencji, przedsiębiorstwa państwowego, jest dyrektorem departamentu, powinien być sprawdzany literalnie przez wszystkie możliwe instytucje: urzędy skarbowe, przełożonych, specjalne służby, które powinny nad tym wszystkim trzymać pieczę. Natomiast sprawa przedstawicieli narodu w tym gmachu i w sąsiednim, w Senacie, jest rzeczą zupełnie odrębną. To jest kwestia fundamentu, na którym państwo może być budowane. I nie ma co tego zamazywać i zasłaniać się złodziejami, bandytami czy kidnapingiem. Nie, tego nie będzie. A jeżeli na kogoś to trafi, to, odpukać, będzie to po prostu indywidualne nieszczęście niewynikające z tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Dlatego, proszę państwa, klub, w imieniu którego przemawiam i z którego większość wnioskodawców tej nowelizacji ustawy się rekrutuje, opowiada się za pełnym ujawnieniem treści oświadczeń majątkowych z wyjątkiem miejsca zamieszkania, adresu nieruchomości, łącznie z nieruchomościami i zobowiązaniami kredytowymi. Dlaczego? Łatwo to wytłumaczyć. To też jest majątek. Informacja o zaciągniętym zobowiązaniu na poczet nieuzyskiwanych dochodów też może świadczyć o tym, czy dany polityk zasiada w parlamencie po to, żeby reprezentować swojego wyborcę, czy po to, żeby znaleźć lepsze źródło dochodów własnych i swojej rodziny.</u>
          <u xml:id="u-289.7" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Postulujemy również wykreślenie art. 2, to znaczy zapisu o nieobowiązywaniu tego prawa w odniesieniu do posłów i senatorów Sejmu tej kadencji, z tych powodów, o których powiedział pan poseł Pęk. Zdecydowana, przeważająca większość posłów i senatorów nie ma bowiem czego ukrywać. Dlaczego chcemy ich osłonić zasłoną, czego być może nie chcą? Oczywiście jeżeli te poprawki nie znajdą uznania większości tej Izby, to będziemy również głosować za tą ustawą. To jest początek, panowie, a w zasadzie drugi krok. Pierwszy zrobiliśmy, uchwalając przepisy ordynacji wyborczej. Teraz czas sięgnąć do własnych kieszeni i pokazać, że tak naprawdę w nich nic nie ma, a przede wszystkim nie ma w nich grosza, który zdobyło się w nieuczciwy sposób, wykorzystując pozycję mandatariusza społecznego.</u>
          <u xml:id="u-289.8" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Panie i Panowie! Panie Marszałku! Klub Prawo i Sprawiedliwość jest za ujawnieniem oświadczeń majątkowych posłów i senatorów. Zgłasza jednocześnie poprawki i oświadcza, że będzie głosował za tą ustawą. Apeluję do komisji o jak najszybsze zebranie się w celu rozpatrzenia poprawek, aby jeszcze podczas tej sesji doszło do trzeciego czytania. Może to być nawet o godz. 4 nad ranem, byle by było, i żebyśmy nie musieli czekać na to trzecie czytanie tak długo, jak czekaliśmy po pierwszym na drugie. Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-289.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Panie marszałku, przecież pan poseł Styczeń do mnie mówił, przedstawiając wszystkie krytyczne uwagi, zamiast mówić zgodnie z regulaminem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Proszę o możliwość sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#StanisławZając">No nie, pan swojego wystąpienia nie będzie prostował. Dojdziemy do aberracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Panie marszałku, ja bardzo serdecznie proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, ja tylko zapytam, czy się pan pomylił w wypowiedzi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Chciałem serdecznie przeprosić pana posła Madeja. W ferworze wypowiedzi być może zbyt często wymieniałem pańskie nazwisko, ponieważ pańska wypowiedź mnie jakoś tak najbardziej poruszyła. Przepraszam serdecznie, jeśli pana uraziłem. Absolutnie był pan personifikacją pewnej postawy, a nie chodzi tu zupełnie o pana posła Madeja. Przepraszam pana serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#StanisławZając">Dziękuję bardzo, chyba to załatwiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Stanisław Madej: Panie marszałku, ale to jest po prostu nieregulaminowe występowanie posłów, bo w Sejmie zwraca się do marszałka i Izby, a nie do posła, i to konkretnego. To jest oczywiście zwyczaj w tej kadencji, że się tyka, natomiast w cywilizowanych długoletnich parlamentach nie mówi się: panie pośle, tylko się mówi do spikera i do wysokiej izby, a o pośle mówi się: mój czcigodny albo: mój szanowny przedmówca.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#MirosławAndrzejStyczeń">Przeprosiłem pana.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wszyscy się tykają.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#StanisławZając">Ale nie ma takiej formuły, panie pośle, naprawdę. Panie pośle, powołuje się pan na regulamin, a z ław poselskich pan przemawia. Panie pośle, ustalmy pewne rzeczy, gdzie jest ten regulamin, gdzie go nie ma, no to ja jestem od tego, żeby tu jednak czuwać. Tak poseł się wypowiedział, przeprosił przed sekundą, sprostował. Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#StanisławZając">Proszę bardzo, pan poseł Edward Maniura w imieniu Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#EdwardManiura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić stanowisko Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego dotyczące sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Etyki Poselskiej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#EdwardManiura">Podczas pierwszego czytania projektu mówiłem o konieczności połączenia deklaracji majątkowej z zeznaniem podatkowym PIT, co zostało zapisane w art. 35 ust. 3 pkt 2. Co do kwestii niebezpieczeństwa publikowania danych o stanie majątkowym to uważamy, że zapis ust. 4 mówiący o utajnieniu danych o adresie, miejscu położenia nieruchomości parlamentarzysty to niebezpieczeństwo znacznie ogranicza. Nie mogę się zgodzić z kolegą posłem z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, który uznał, że jeżeli to będzie w gestii urzędów skarbowych to będziemy mieć wiarygodną kontrolę. Wiadomo, że w niektórych urzędach skarbowych mógłby nastąpić tzw. nacisk polityczny i różnie mogłoby to w przyszłości wyglądać. Dlatego uważamy, że to, co zaproponowały połączone komisje, jest rozwiązaniem bardzo dobrym.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#EdwardManiura">W ust. 7 określony został okres przechowywania oświadczenia majątkowego. Mam pytanie tutaj do posła sprawozdawcy. Dlaczego ten okres przechowywania oświadczeń określono na 6 lat, a nie np. na 4 lata? Z czego to wynika?</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#EdwardManiura">Na koniec chciałbym jednoznacznie oświadczyć, że Klub Parlamentarny Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego głosował będzie za przyjęciem projektu ustawy zawartym w druku nr 2820. Dziękuję za uwagę o tak później porze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Adama Słomkę, niezrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#AdamSłomka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debatujemy o sprawie ważnej, jednej z najważniejszych dla elit politycznych III Rzeczypospolitej, debatujemy nie przypadkiem o po pierwszej w nocy, co wskazuje wyraźnie na stosunek do tej ustawy ze strony elit politycznych.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#AdamSłomka">Chciałem przypomnieć fakty. Sprawa ta nie jest nowa. Sprawa ujawnienia stanu majątkowego polityków jest przedmiotem publicznej debaty i zabiegów różnych sił politycznych od wielu lat. Ze strony Konfederacji Polski Niepodległej już trzecią kadencję tak jest. Politycy nasi, nie tylko zresztą posłowie, bo również kandydaci na radnych, czołowe osoby z kierownictwa ujawniły swoje deklaracje majątkowe prawie 3 lata temu. I bardzo dobrze, że kolejne środowiska polityczne idą tym torem. Natomiast jest rzeczą kluczową, żeby ta debata była znana opinii publicznej, jej wyniki, jej efekty, i żeby ta sprawa również była przedmiotem debaty w czasie zbliżającej się kampanii wyborczej. To bardzo dobrze, że Prawo i Sprawiedliwość tę sprawę podnosi, upublicznia. Mamy nadzieję, że i Polskie Stronnictwo Ludowe, i Akcja Wyborcza Solidarność, i inne środowiska demokratyczne dadzą dowód w obecnej kampanii i w głosowaniu w Sejmie, że sprawa pewnych standardów europejskich w zakresie ujawnienia dochodów polityków zostanie wreszcie po 10 latach polskiej niepodległości załatwiona. Jest to jeden z elementów, który umożliwia sanację polskiej klasy politycznej. Dlatego Konfederacja Polski Niepodległej ten projekt popiera. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#StanisławZając">Nie wiem, czy pan poseł sprawozdawca komisji udzielił już odpowiedzi panu posłowi Maniurze, jako że rozmawialiście panowie przed chwilą, czy formalnie...</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#komentarz">(Poseł Paweł Łączkowski: Pan marszałek się spieszy, ale my nie popuścimy.)</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#StanisławZając">W takim razie proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#GrzegorzSchreiber">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustosunkuję się w dwóch słowach, dziękując za wszystkie zgłoszone wnioski w tej dyskusji. Chciałbym powiedzieć, że poprawki, które zostały przez panów posłów złożone, odzwierciedlają przebieg debaty w komisji. Tak jak powiedziałem, jedna z poprawek dotyczy pełnej jawności życia publicznego i zmierza do całkowitego ujawnienia oświadczeń majątkowych, druga poprawka zmierza w kierunku utajnienia oświadczeń majątkowych tak, aby nie dotarły one do opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#GrzegorzSchreiber">Jeżeli chodzi o pytanie, które padło w czasie tej dyskusji, to okres 6 lat jest przede wszystkim wpisany w tekst ustawy po to, aby pod koniec danej kadencji można było porównać dorobek majątkowy posła również z okresem kadencji poprzedniej. Gdyby zatem obowiązywał zapis dotyczący 4 lat, na koniec kadencji moglibyśmy się odnosić tylko do początku danej kadencji, natomiast jeśli określilibyśmy 6-letni okres, to moglibyśmy zajrzeć również do oświadczeń majątkowych z poprzedniej kadencji, oczywiście w przypadku posła, który zasiada w parlamencie przez dwie kadencje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#StanisławZając">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#StanisławZając">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono poprawki do przedłożonego projektu ustawy, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Etyki Poselskiej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#StanisławZając">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#StanisławZając">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#StanisławZając">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym i wczorajszym zarazem.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#StanisławZając">Informuję, że zgłosił się pan poseł Jan Chmielewski z Akcji Wyborczej Solidarność w celu wygłoszenia oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#StanisławZając">Nikt więcej się nie zgłasza, a zatem zamykam listę.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Chmielewskiego w celu wygłoszenia oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#JanChmielewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatnio radni Rady Miejskiej Wrocławia, wśród których mam zaszczyt się znajdować, niemal po 2-letnim procesie przygotowawczym zdecydowali o likwidacji domu dziecka we Wrocławiu, ponieważ przeprowadzona przez samorząd wrocławski reforma systemu opieki nad dziećmi zakłada likwidację tych placówek i rozwój - zgodnie z przyjętymi przez Wysoką Izbę rozwiązaniami prawnymi zawartymi w niedawnej nowelizacji ustawy o pomocy społecznej - rodzinnych form opieki. Dla samorządu wrocławskiego rodzinne formy opieki zastępczej nad dziećmi pozbawionymi opieki rodziców są jedyną możliwością zapewnienia wzrastania dziecka w warunkach maksymalnie zbliżonych do naturalnych, są instytucjami wychowawczymi, które bezwzględnie w jak najkrótszym czasie powinny zastąpić duże, instytucjonalne placówki, jakimi są domy dziecka. Rzecznik praw obywatelskich prof. Andrzej Zoll podzielił pogląd, iż podstawowym założeniem wrocławskiego programu jest współdziałanie wielu podmiotów, w których polu zainteresowania znajduje się dobro dziecka. Jest sprawą bezsporną, że potencjalnie najlepsze warunki stwarza rodzina. Problem powstaje wówczas, gdy tak się niestety nie dzieje, i to z bardzo różnych przyczyn.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#JanChmielewski">Istotnym elementem programu jest utworzenie rodzinnego pogotowia opiekuńczego. Dziecko pozbawione opieki nie powinno być umieszczane w stresujących ośrodkach. Przewidziano także usamodzielnienie podopiecznych w wyniku tworzenia hoteli, w których dorastający wychowanek, otoczony nadal opieką, będzie przyzwyczajał się do samodzielnego życia, dbania o codzienne sprawy, podejmie pracę lub będzie kontynuował naukę. Program zakłada wygaszanie w ciągu 3 lat tradycyjnych domów dziecka, które są znacznie droższe od rodzinnych domów dziecka, a efekty edukacyjno-wychowawcze, co jest najważniejsze, są w nich niezadowalające. Podkreślić trzeba, że w rodzinnych domach dziecka umieszczane są obok dzieci zdrowych także niepełnosprawne. Tak dzieje się we Wrocławiu. Program ten jest zgodny z dokumentem „Polityka prorodzinna państwa”, przyjętym przez Radę Ministrów w listopadzie 1999 r., jest wspierany przez wojewodę dolnośląskiego Witolda Krochmala. Obecnie działa we Wrocławiu 15 rodzinnych domów dziecka, w całym kraju jest ich ok. 140, w których przebywa ok. 1700 dzieci. 3 wrocławskie ośrodki adopcyjno-wychowawcze prowadzą nabór i szkolenie kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych. W końcowym etapie szkolenia we Wrocławiu znajduje się kolejnych 12 rodzin.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#JanChmielewski">Podkreślenia wymaga fakt, że z chwilą wskazania powstania placówki rodzinnej, zgodnie z decyzją wypracowaną w Zarządzie Miasta Wrocławia, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej przystępuje do remontów i wyposażenia lokali przeznaczonych na rodzinne domy dziecka. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że rodzinne domy dziecka, w których przebywa od 4 do 8 dzieci, w pełni zapewniają dzieciom kształcenie, wychowanie oraz wyrównywanie opóźnień szkolnych i rozwojowych.</u>
          <u xml:id="u-305.3" who="#JanChmielewski">Kończąc, zachęcam inne samorządy do podobnych, odważnych, szybkich, choć niełatwych działań, które są jednym z konkretnych elementów polityki prorodzinnej naszego państwa. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-305.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#StanisławZając">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#StanisławZając">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#StanisławZając">Życzę państwu dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 1 min 22)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>