text_structure.xml 694 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Maciej Płażyński oraz wicemarszałkowie Franciszek Jerzy Stefaniuk i Stanisław Zając)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MaciejPłażyński">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MaciejPłażyński">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję panią posłankę Zdzisławę Kobylińską oraz pana posła Grzegorza Schreibera.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MaciejPłażyński">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Grzegorz Schreiber.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MaciejPłażyński">Proszę wyznaczonych posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MaciejPłażyński">Proszę pana posła o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#GrzegorzSchreiber">W dniu dzisiejszym za zgodą marszałka Sejmu odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#GrzegorzSchreiber">- Obrony Narodowej - o godz. 12;</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#GrzegorzSchreiber">- do Spraw Służb Specjalnych - o godz. 14.30.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#GrzegorzSchreiber">W dniu dzisiejszym w sali nr 23 w budynku G bezpośrednio po głosowaniach odbędzie się zebranie konstytuujące Polsko-Rumuńskiej Grupy Parlamentarnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MaciejPłażyński">Wysoka Izbo! W związku z decyzją Sejmu o skierowaniu ustaw kompetencyjnych do Komisji Nadzwyczajnej, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, uzupełniłem porządek dzienny bieżącego posiedzenia Sejmu o punkt 18: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Prezydium Sejmu projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowych projektów ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do jego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MaciejPłażyński">Projekt uchwały został doręczony paniom posłankom i panom posłom w druku nr 307.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu wnosi autopoprawkę do tego projektu polegającą na dodaniu nowego § 2 w brzmieniu: „Komisja zasięgnie opinii właściwych stałych komisji sejmowych. Komisje te przedstawią swoje opinie do 21 maja 1998 r”.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#MaciejPłażyński">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#MaciejPłażyński">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#MaciejPłażyński">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przystąpił niezwłocznie do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#MaciejPłażyński">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#MaciejPłażyński">Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#MaciejPłażyński">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu uchwały?</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#MaciejPłażyński">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#MaciejPłażyński">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowych projektów ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa, w brzmieniu proponowanym w druku nr 307 wraz z autopoprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#MaciejPłażyński">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#MaciejPłażyński">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#MaciejPłażyński">Głosowało 398 posłów. Za - 387, przeciw - 1, wstrzymało się 10.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#MaciejPłażyński">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie powołania i wyboru składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowych projektów ustaw o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#MaciejPłażyński">Komisja zbierze się o godz. 12 w sali nr 14 w celu ukonstytuowania się.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#MaciejPłażyński">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 19 porządku dziennego: Informacja rządu o polityce w zakresie rolnictwa i restrukturyzacji wsi.</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#MaciejPłażyński">Proszę o zabranie głosu ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej pana Jacka Janiszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JacekJaniszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 21 kwietnia rząd przyjął „Średniookresową strategię rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”. Uwzględnia ona rzeczywisty stan rzeczy i proponuje realny plan działań poprawiających standard życia i pracy na wsi. Proponujemy odmitologizowanie problematyki rolnej, odłożenie do lamusa historii jedynie słusznych poglądów na temat wsi, odwołujących się do wspaniałej tradycji, a jednocześnie deformujących teraźniejszość i tak naprawdę przekreślających szansę na godne życie w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JacekJaniszewski">Polski rolnik nie jest ani lepszy, ani gorszy od robotnika i inteligenta. Na wsi i w mieście żyją tacy sami Polacy. Eksponowanie interesów wsi w opozycji do interesów miasta, co przez lat 40 usiłował robić ZSL, a przez ostatnie PSL, niczego poza wywoływaniem konfliktów społecznych i rozpalaniem namiętności nie załatwiało. Dziś z tej trybuny chcę głośno i wyraźnie powiedzieć, że nie ma sprzeczności między interesami mieszkańców wsi i miast. Wszyscy jesteśmy producentami i wszyscy jesteśmy konsumentami.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JacekJaniszewski">Zadaniem państwa jest wspieranie instrumentami ekonomicznymi producentów oraz otaczanie opieką socjalną ludzi, którzy z pracy nie uzyskują godziwych dochodów. Dlatego chcemy gospodarstwom rozwojowym dać szansę na powiększenie i unowocześnienie produkcji. Chcemy umożliwić uzupełnienie niewielkich dochodów z rolnictwa dochodami z pracy poza gospodarstwem. Chcemy także, żeby ci, którzy zdecydują się odejść z rolnictwa, mieli taką możliwość.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#JacekJaniszewski">Realizacja tych zadań wymaga ogromnych nakładów. Jakie są realne możliwości budżetu, Wysoka Izba wie najlepiej - szczególnie jeżeli chodzi o ten rok. Przejmując obowiązki ministra rolnictwa wiedziałem, że będzie ciężko, ale nie spodziewałem się, że zastanę aż tak trudną sytuację. Nie chcę powracać do krytycznych ocen poprzednich rządów. Muszę jednak stwierdzić, że sytuacja finansowa zarówno Agencji Rynku Rolnego, jak i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest tragiczna.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#JacekJaniszewski">Wysoka Izbo! W sytuacji, jaką zastałem, należało podjąć nadzwyczajne działanie zmierzające do wygospodarowania środków na jakąkolwiek interwencję w bieżącym roku. Jednak z przykrością muszę stwierdzić, że interwencja ta nie będzie na miarę potrzeb. Działamy szybko i zdecydowanie, ale w takich warunkach, jakie polskiemu rolnictwu stworzyli nasi poprzednicy.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#JacekJaniszewski">W ostatnich latach podjęto zobowiązania wyczerpujące przyznane w budżecie na rok 1998 środki finansowe. Wyczerpała się także pożyczka ASAL przeznaczona na finansowanie infrastruktury technicznej na wsi oraz na udzielanie pożyczek na tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#JacekJaniszewski">Podjęliśmy negocjacje z polskimi bankami, w efekcie czego zmniejszono koszty obsługi bankowej kredytów inwestycyjnych i obrotowych. Energicznie zabiegamy o nowe środki finansowe z Banku Światowego i Unii Europejskiej. Uznaliśmy, że należy wspierać inwestycje w rolnictwie, zwłaszcza te związane z poprawą struktury obszarowej gospodarstw, urządzaniem gospodarstw przez młodych rolników, zakupem maszyn użytkowanych wspólnie, modernizacją mleczarstwa i poprawą jakości mleka, wsparciem gospodarstw dotkniętych klęskami żywiołowymi oraz z tworzeniem nowych miejsc pracy na terenach wiejskich. Wygospodarowano także środki na wsparcie budowy infrastruktury technicznej na wsi - są one skromne, ale jednak są - jak również na pomoc w podnoszeniu i w zmianie kwalifikacji oraz w prowadzeniu rachunkowości. To będzie bardzo ważne, kiedy wejdziemy do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#JacekJaniszewski">Obecnie naszym podstawowym zadaniem jest ograniczenie importu towarów rolno-spożywczych. Wycofano preferencje w imporcie kukurydzy, cukru i koncentratu pomidorowego z krajów CEFTA. Dokonano zmian w taryfie celnej na 1998 r. Odstąpiono od bezcłowego importu, mimo że ciągle od krajowych producentów i handlowców napływa wiele wniosków w tej sprawie. Jednak aby móc szybko reagować na nadmierny lub dumpingowy import towarów rolno-spożywczych, minister rolnictwa powinien w przyszłości mieć kompetencje do podejmowania wiążących decyzji w tym zakresie, a nie tylko prawo wnioskowania o dokonanie stosownej zmiany przepisów. To jest niezwykle ważne.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#JacekJaniszewski">Konieczne jest monitorowanie granic, które powinno zapewnić stały dopływ informacji o przywozie towarów i stworzyć możliwość szybkiej reakcji na nadmierny, a także nie spełniający wymogów jakościowych import. Niestety, wiąże się to z poważnymi nakładami finansowymi i zmianami organizacyjnymi w pracy służb granicznych. Tego nie można załatwić w kilka miesięcy, a tym, którzy nie pamiętają, chciałbym przypomnieć, że obecny rząd pracuje 5 miesięcy. Te przedsięwzięcia wymagają systematycznej, wieloletniej pracy i dużego wysiłku finansowego ze strony państwa.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#JacekJaniszewski">Powszechnie znana jest sprawa wstrzymania eksportu polskich produktów mlecznych do Unii Europejskiej z powodu niespełnienia przez nie wymogów sanitarnych. Na usuwanie tego typu barier położyliśmy szczególny nacisk. W trybie przyspieszonym dokonaliśmy przeglądu mleczarni i wytypowaliśmy listę tych, które natychmiast mogłyby podjąć eksport. Wynegocjowaliśmy z Unią Europejską zasadę, że braki w jednym zakładzie nie mogą powodować odpowiedzialności zbiorowej i zaprzestania eksportu z pozostałych. Jest to ważne szczególnie w pierwszym etapie negocjacji.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#JacekJaniszewski">Jednocześnie podjęliśmy szerokie działania na rzecz poprawy warunków sanitarnych i jakości produktów. W trybie pilnym opracowano szereg regulacji weterynaryjnych, określających zgodne z unijnymi warunki, które muszą być przestrzegane w chowie zwierząt gospodarskich. Opracowano ścisły harmonogram przygotowania rozporządzeń weterynaryjnych. Trwają intensywne prace nad przygotowaniem i wdrożeniem następnych regulacji w tym zakresie. Przyspieszane są prace nad systemami jakości, normalizacji i certyfikacji w dziedzinie surowców rolniczych i artykułów żywnościowych. Przygotowane są akty wykonawcze do ustawy o normalizacji oraz warunkach zdrowotnych żywności i żywienia. Trwają prace nad modernizacją służb kontrolnych ministra rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#JacekJaniszewski">To wszystko ma służyć najważniejszemu celowi - ochronie zdrowia konsumentów. Opinię publiczną niepokoją głośne przypadki pojawiania się produktów żywnościowych stanowiących zagrożenie dla naszego zdrowia. Trzeba odważnie przyznać - tak, problem ochrony konsumentów nie jest w Polsce dobrze rozwiązany. Staramy się interweniować szybko i zdecydowanie, jak w przypadku niebezpiecznego mleka w proszku, ale interwencje to dużo za mało. Nikogo nie mogą satysfakcjonować reakcje na przysłowiowe rozlane mleko. Musimy zmienić całą filozofię naszego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#JacekJaniszewski">Minister rolnictwa nie może i nie będzie przedkładać ponad wszystko doraźnych interesów producentów rolnych. Im szybciej przekonamy rolników i siebie samych - bo to jest ważne - że wygrać konkurencję z Europą możemy tylko produkując żywność najwyższej jakości, tym szybciej ustabilizujemy sytuację polskiego rolnictwa. Jedna z pierwszych moich decyzji dotyczyła opracowania projektu rozporządzenia o bezpieczeństwie i higienie pracy przy przetwórstwie mleka i produkcji wyrobów mleczarskich. Państwo musi bronić swoich obywateli przed nieuczciwymi producentami, także żywności. Dlatego nie powinniśmy bronić się przed kontrolami Unii Europejskiej, bo nie są to działania wymierzone w polskich producentów. One bronią nas wszystkich, bo wszyscy jesteśmy konsumentami. Zadbamy o to, by do Polski przestała trafiać żywność gorszej jakości. Dzięki naszym decyzjom instytucje kontroli będą bezwzględnie zwalczać przypadki wprowadzania na polski rynek żywności, której nie można upłynnić gdzie indziej.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#JacekJaniszewski">Podobne działania dotyczą zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Już przygotowaliśmy pełne zaplecze legislacyjne, ażeby zmienić obecny stan rzeczy. Tu z tej trybuny proszę: dla rządu i dla opozycji zdrowie Polaków powinno być sprawą najważniejszą. Dlatego zwracam się do polityków opozycji: nie sabotujcie, ale wspomóżcie wszystkie działania, które będą bronić zdrowia Polaków.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#JacekJaniszewski">Wysoka Izbo! W ostatnich miesiącach wykonano ogromną pracę związaną z przygotowaniem do negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej oraz oceną dostosowania polskiego sektora rolnego. Resort przygotował część dokumentów rządowych do pakietu negocjacyjnego. Za podstawowy cel strategiczny uważamy pełne zintegrowanie polskiego sektora rolnego z Unią Europejską. Rolnictwo, gospodarka żywnościowa oraz obszary wiejskie powinny być od razu objęte wspólną polityką rolną oraz pomocą ze strony funduszy strukturalnych. Okresy przejściowe powinny dotyczyć tylko nielicznych, szczegółowych podsektorów, które z obiektywnych przyczyn nie mogą być dostosowane w okresie przedakcesyjnym. Tak musi być, jeżeli byśmy mieli poważnie traktować dokument Agenda 2000. Za takim stanowiskiem przemawia fakt, że pozostawienie polskiego rolnictwa bez wsparcia wspólnej polityki rolnej pozbawi je możliwości równoprawnej konkurencji z rolnictwem Unii Europejskiej, a obszary wiejskie bez znacznej pomocy ze strony funduszy strukturalnych ulegną degradacji, powiększając dystans dzielący Unię Europejską i Polskę. Trudno będzie wtedy mówić o wielofunkcyjnym rozwoju wsi, który powinien być naszym celem, i to chyba celem nas wszystkich, jak tutaj siedzimy.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#JacekJaniszewski">W momencie uzyskania członkostwa rolnictwo polskie wejdzie w układ kosztowo-cenowy krajów Unii Europejskiej. Niezastosowanie w tych warunkach wspólnej polityki rolnej oznacza odstąpienie od stosowanej w Unii Europejskiej zasady jednolitych warunków konkurencji i integracji handlowej. Uważamy, że polski sektor rolno-żywnościowy przy równoprawnych warunkach sprosta konkurencji z produktami Unii Europejskiej. Nie stanie się tak jednak przy pozostawieniu polskiego rolnictwa poza wspólną polityką rolną. Takie jest przekonanie ministra rolnictwa i takie stanowisko przyjął rząd jako podstawową wytyczną do negocjacji z Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#JacekJaniszewski">Jestem przekonany, że wyrażane ostatnio obawy środowisk rolniczych odnośnie do integracji wynikają z braku dostatecznej informacji. Nie powinniśmy się temu dziwić. Każde państwo przed wejściem do Unii Europejskiej miało obawy, a szczególnie wieś tych państw. Polska wieś niczym w tym zakresie się nie różni. Rząd, politycy, parlamentarzyści są od tego, tylko od tego, ażeby dobrze przypilnować charakteru wejścia Polski do Unii Europejskiej, ażeby nie było tam wad, które rzeczywiście polskiej wsi, polskiej prowincji i Polsce zaszkodzą. Zbyt mało rozmawiamy na ten temat, a przecież izolacja to skazanie polskiego rolnictwa na przegraną. Trzeba jednak jasno powiedzieć, że zarówno w warunkach integracji, jak i przy pozostaniu poza Unią Europejską nie ma szans, aby rodzinne gospodarstwo produkujące w sposób tradycyjny, i to, podkreślam, bez względu na jego wielkość, mogło się dostatnio utrzymać w produkcji rolniczej. Musi pozyskać dodatkowe źródło dochodów. Stworzenie takiej możliwości to podstawowy element naszej polityki wobec rolnictwa i wsi.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#JacekJaniszewski">Program wielofunkcyjnego rozwoju wsi, łącząc środki z różnych źródeł krajowych i zagranicznych, tworzy warunki do powstania nowych miejsc pracy. Oznacza to zwiększenie nakładów nie tylko na podejmowanie pozarolniczej działalności gospodarczej, ale także na rozwój infrastruktury technicznej i społecznej, a przede wszystkim na kształcenie ludności rolniczej i wiejskiej, aby powiększyć jej szanse na uzyskanie pracy w innych zawodach.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#JacekJaniszewski">Nie pozwolimy, aby polska wieś zmieniała się w pustynię. Nie popełnimy błędów, jakie były udziałem państw wspierających migrację ze wsi do miast. Wieś, z jej tradycyjnymi wartościami kulturowymi, wzbogacona o współczesną infrastrukturę cywilizacyjną, może być pożądanym miejscem zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#JacekJaniszewski">Zarówno w programie wielofunkcyjnego rozwoju wsi, jak i w spójnej polityce strukturalnej odrębne miejsce poświęciliśmy sprawom terenów o trudnych warunkach produkcyjnych, w tym terenów górskich i górzystych. Planujemy, na wzór pomocy stosowanej w Unii Europejskiej, szczególne wspieranie tych regionów.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#JacekJaniszewski">Strategia średniookresowa przewiduje także zmiany w polityce podatkowej i ubezpieczeniowej. W resorcie rolnictwa przygotowany został wariantowy system wdrażania VAT w rolnictwie. Pozwoliłby on, tak jak w innych działach gospodarki, na odliczanie tego podatku od cen środków do produkcji, takich jak paliwa, energia elektryczna, materiały budowlane. Termin wprowadzenia VAT i jego wariant wymagają decyzji rządu, podjętej po konsultacji z partnerami społecznymi, także z opozycją.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#JacekJaniszewski">Przedstawiliśmy koncepcję dotyczącą wprowadzenia systemu zwolnień i ulg podatkowych dla podmiotów i osób tworzących nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich. Trzeba jednak pamiętać, aby nie stał się on źródłem nadużyć podatkowych. W związku z tym, skoro rozwiązanie to ma trafić do rolnika, musi być tak skonstruowane, ażeby to rolnik właśnie z tego mechanizmu najbardziej skorzystał.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#JacekJaniszewski">Uważam, że tylko koncentracja wszystkich możliwych do zastosowania instrumentów może przyspieszyć proces podejmowania działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich. Jest to podstawowy warunek przebudowy rolnictwa i poprawy warunków życia na wsi. Zmian wymaga także system ubezpieczeń społecznych rolników. Nowe rozwiązania legislacyjne powinny promować wcześniejsze przechodzenie na emeryturę tych wszystkich rolników, którzy już się na roli nie widzą, i sprzedaż gospodarstw rolnych państwu - oczywiście na bardzo dogodnych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-5.24" who="#JacekJaniszewski">System emerytalny powinien ewoluować w kierunku zapewnienia możliwości dobrowolnego wyższego ubezpieczenia i zróżnicowania składek stosownie do uzyskiwanych dochodów, zgodnie z wolą rolnika - tak by nie musiał on uciekać do innych firm ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-5.25" who="#JacekJaniszewski">Wysoka Izbo! Jedną z pierwszych moich decyzji było powołanie Związkowej Komisji Konsultacyjnej, w skład której weszli przewodniczący związków rolniczych. Chciałem w ten sposób zapewnić im bezpośredni wpływ na rozwiązywanie bieżących problemów wsi i rolnictwa. Podejmuję również działania mające na celu zapewnienie związkowcom i związkom udziału w negocjacjach i pracach komisji europejskich, także dzięki utworzeniu odpowiedniego biura w Brukseli. To już istnieje. Oni tam już są. Działają jakby pozarządowo. Rozwiązują problemy rządu i nas, polityków.</u>
          <u xml:id="u-5.26" who="#JacekJaniszewski">Wspólnie z Krajową Radą Izb Rolniczych uznaliśmy, że ustawa o powołaniu izb rolniczych nie zapewnia im praktycznie żadnych uprawnień decyzyjnych. Dla sprawdzenia ich rzeczywistych możliwości zarządzania rolnictwem w przyszłości podjąłem, jeszcze przed nowelizacją ustawy, decyzję o pilotażowym przekazaniu izbom rolniczym części kompetencji własnych i przynależnych wojewodom. To właśnie ma być wstęp do decentralizacji polityki rolnej państwa, do kształtowania jej regionalizmu w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-5.27" who="#JacekJaniszewski">Projektowana nowa struktura organizacyjna państwa, po przeprowadzeniu reformy samorządowej, zapewni daleko idącą decentralizację zadań także w zakresie rolnictwa. Umożliwi z biegiem czasu konstruowanie regionalnej polityki rolnej, zdefiniowanie pojęcia regionalnego gospodarstwa rodzinnego oraz regionalnego stabilizatora systemu cen, dochodów i kosztów, które przecież zawsze są różne w różnych regionach Polski.</u>
          <u xml:id="u-5.28" who="#JacekJaniszewski">Wysoka Izbo! Przedstawiłem dzisiaj podstawowe działania resortu w zakresie rozwiązywania bieżących problemów i prac programowych. Opis wszystkich problemów i sposobów ich rozwiązywania w najbliższych latach zawiera „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”. Ona jest do wykonania. Oczywiście tylko zaangażowanie Wysokiej Izby oraz społeczności rolniczej w realizację tego programu może przynieść nam wszystkim sukces. W obecnej rzeczywistości gospodarczej rząd i minister rolnictwa mogą tworzyć korzystne warunki rozwoju, natomiast zrealizowanie nakreślonego przeze mnie programu zależeć będzie od uczestnictwa w nim wszystkich szczebli administracji rządowej i samorządowej, od organizacji rolniczych, a przede wszystkim od zainteresowanych podmiotów gospodarczych, ludności rolniczej i wiejskiej. Będzie także zależeć od jakości działań opozycji.</u>
          <u xml:id="u-5.29" who="#JacekJaniszewski">Przypominam, że zamierzamy zdecydowanie oddzielić sferę socjalną i produkcyjną wsi i rolnictwa. Uważamy, że tylko wytwarzając żywność wysokiej jakości możemy skutecznie konkurować na rynkach międzynarodowych i ochronić zdrowie polskich konsumentów. Naszym celem jest zapobieżenie pustynnieniu polskiej wsi i jej wielofunkcyjny rozwój. Będziemy te cele osiągać, budując nowoczesną infrastrukturę cywilizacyjną, wspierając gospodarstwa rozwojowe, również spółdzielcze, tworząc korzystne warunki finansowe dla wiejskiej przedsiębiorczości. Obejmiemy także opieką socjalną te gospodarstwa i tych mieszkańców wsi, którzy nie poradzą sobie bez pomocy państwa i samorządów.</u>
          <u xml:id="u-5.30" who="#JacekJaniszewski">Panie i Panowie! W imię służby dla Polaków, z których większość nie nosi żadnych partyjnych legitymacji, zwracam się szczególnie do SLD i PSL z apelem: W sprawie polskiego rolnictwa, w sprawie jego kondycji, konkurencyjności i negocjacji z Unią Europejską powinniśmy mieć wspólne, ponadpartyjne stanowisko. Bowiem rząd i opozycja powinny mieć jedno zdanie, gdy chodzi o dobro Polski i Polaków. Proponuję w imieniu premiera Jerzego Buzka, rządu i swoim własnym, aby bliska współpraca rozpoczęła się od dziś, nawet jeśli będziemy się bardzo mocno spierać. Pragnę uczestniczyć w posiedzeniach klubów parlamentarnych wszystkich ugrupowań. Chciałbym do was przychodzić, gdy rozważane będą problemy polskiej wsi. Wasze mądre uwagi będą wysłuchane i wprowadzone do strategii rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-5.31" who="#JacekJaniszewski">W imieniu premiera i własnym zapraszam do wspólnej pracy nad ponadpartyjnym narodowym programem rolnym, na najbliższe 20–30 lat, tyle bowiem czasu trzeba, aby trwale zmienić polską wieś. Średniookresowa strategia rozwoju jest dokumentem otwartym, można go wypełnić treścią i potraktować jako wstęp do narodowej polityki rolnej państwa. Warto zdać sobie sprawę z tego, iż w tym czasie niejednokrotnie zmieniać się będziemy u władzy, a praca na rzecz przebudowy polskiej wsi powinna trwać nieprzerwanie. Resort, którym kieruję, jest otwarty na współpracę. To nie jest pusty gest, to ważna oferta i tylko od was, panie i panowie z opozycji, zależy, czy zostanie przyjęta. Już teraz proponuję więc współpracę, ale jednocześnie z całą mocą zapowiadam, że nie ulegnę żadnym naciskom, które mogłyby szkodzić polskim rolnikom i konsumentom.</u>
          <u xml:id="u-5.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.33" who="#JacekJaniszewski"> Będę, proszę państwa, przeciwstawiał się każdej próbie zahamowania głębokich reform na wsi polskiej. </u>
          <u xml:id="u-5.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.35" who="#JacekJaniszewski"> One muszą, podkreślam z całą stanowczością, muszą wreszcie się zacząć. Dziękuję bardzo. </u>
          <u xml:id="u-5.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MaciejPłażyński">Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koło, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 101 minut, to jest debatę średnią.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MaciejPłażyński">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#MaciejPłażyński">O wystąpienie w imieniu Klubu Parlamentarnego - Akcja Wyborcza Solidarność proszę pana posła Gabriela Janowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debata rolna w Sejmie, na najwyższym szczeblu systemu państwowego - władzy ustawodawczej, nakazuje nam widzieć podejmowane problemy w najszerszej perspektywie. Takie myślenie jest też nakazem czasu - czasu trwających już lat 18 zasadniczych dla Polski i Europy przemian. Za nami pokojowa walka o wolność i niezawisłość naszego kraju, o prawa ludzkie, w tym prawo do zrzeszania się w związki, organizacje, partie zgodnie z wolą obywateli. Dziś to są sprawy oczywiste, ale wówczas - nawet nie do pomyślenia. Za nami czas przekształcania sztucznej gospodarki, zależnej od zachodnich kredytów, żyjącej na kredyt na drukowanym pieniądzu, bankrutującej z powodu inflacji. Za nami najtrudniejsze dyskusje i zmagania o właściwy kształt nowych powiązań gospodarczych, w tym o miejsce dla właściwej polityki wobec wsi i rolnictwa. Mówiliśmy: tyle wolnego rynku, ile możliwe, tyle interwencji państwa, ile konieczne. Ile trzeba było ofiarności i wytrwałości, by przekonać; ile trzeba było wskazywać na istnienie takich rozwiązań w świecie, w tym najbliższej nam cywilizacji - w Europie. Za sobą mamy walkę o powołanie Agencji Rynku Rolnego - regulującej ceny, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - źródła kredytów dla rolników. Jest system ochrony granic przed nieuczciwą i niszczącą konkurencją. Działa Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Te wszystkie najkrócej wymienione dokonania trzeba rzetelnie ocenić i docenić mimo wielu zastrzeżeń i błędów, jakie zostały popełnione, szczególnie w ostatnich dwóch latach.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#GabrielJanowski">Wysoki Sejmie! Na przełomie wieków i tysiąclecia na naszych oczach i z naszym udziałem przesądzi się los Polski w Europie. Czy poszerzą się granice wolnego, zasobnego, rządzącego się prawem świata? Czy odnajdzie w nim należne miejsce nasza ojczyzna? To jest wyzwanie dla Polski, także dla polskiej wsi.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo! Nie ma dziś ważniejszego punktu w polskiej polityce rolnej niż właściwe warunki wejścia do Unii Europejskiej i obecności w niej naszego kraju. Negocjacje trwają. Cała struktura rządowa odpowiada za ich wynik, a wielu ministrów osobiście. O postępie prac na bieżąco muszą być informowane związki i organizacje rolnicze, Sejm i Senat, wreszcie opinia publiczna. Chodzi o bardzo konkretne postanowienia dotyczące poziomu cen, jakie będą otrzymywać rolnicy, dopłat do dochodów, w tym umów o prace związane z zagospodarowaniem terenów wiejskich, oprocentowania i warunków dostępu do kredytów preferencyjnych, pomocy funduszy strukturalnych na odbudowę i unormowanie się sytuacji w rolnictwie i na wsi, gospodarowania ziemią oraz wiele, wiele innych instrumentów wspólnej polityki rolnej, a także regionalnej w dziedzinie oświaty, zdrowia, pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#GabrielJanowski">Nie tu jest czas na szczegóły. Tych trzeba pilnować przy stołach negocjacyjnych. Tu i teraz trzeba powiedzieć rzecz najważniejszą, przypomnieć zasadę niepodważalną, tak jak mówili przed wiekami nasi ojcowie: „Jako wolni z wolnymi, równi z równymi”.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#GabrielJanowski">Byliśmy solidarni z zachodnimi demokracjami w naszej pokojowej walce i liczymy na ich solidarność. Polska i inne kraje naszego regionu nie skorzystały z planu Marshalla. Dziś jest czas, by naprawić ten błąd. Z Polaków nie da się zrobić obywateli drugiej kategorii. Próby takie kończyły się zawsze i dla Polski, i dla tych, którzy je podejmowali, jak najgorzej. Ważne, że tym razem tak nie będzie. Równi - z równymi.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo! Negocjacje o kształt przyszłych rozwiązań dla polskiego rolnictwa nie mogą przysłaniać spraw bieżących i pilnych. Podkreślam - pilnych. Nie tylko to jest ważne, na jakich warunkach, ale także jacy wejdziemy do Unii Europejskiej, a to przesądzi się teraz, niezależnie od negocjacji w najbliższych latach. Stabilne ceny, gwarantujące perspektywy gospodarowania i możliwość, choćby skromną, polepszenia gospodarstwa - to podstawa. Dostęp do kredytów na rozwój i modernizację, na bieżące potrzeby gospodarstwa, skuteczna polityka ochrony granic, to - przypominam - tylko część szerokiego programu Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#GabrielJanowski">Zobowiązujemy pana, panie ministrze, do większej stanowczości i konsekwencji...</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#GabrielJanowski">... w realizacji programu rolnego Akcji Wyborczej Solidarność. Ma pan w tym względzie sporo do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#GabrielJanowski">Rozumiemy, że wyczerpany w poprzednich latach budżet zmusza do oszczędności. Ale są granice oszczędzania, których przekroczyć nie będziemy mogli. Mówię to dziś, wobec Wysokiej Izby, z całym naciskiem. Dotyczy to również poruszanej kwestii emerytur i rent rolniczych. Wypomina się coraz częściej, że budżet dopłaca do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Jest to fakt. Ale elementarna uczciwość nakazuje głośno powiedzieć o drugiej, wcześniejszej stronie tego rachunku. Oto przez ćwierć wieku, równe 25 lat (nie licząc okupacji), w latach 1945–1970, rolnicy dostarczali często większość swojej produkcji w ramach dostaw obowiązkowych, za które płacono połowę albo i mniej ceny rynkowej. Warto policzyć, jak ogromne „składki” płacili wówczas rolnicy, uwzględniając zaś wysoki odsetek ludności rolniczej, jakie sumy zasilały budżet. To chłopi wówczas finansowali rozwój przemysłu, służby zdrowia, której byli wtedy pozbawieni, budowę osiedli w miastach, ośrodków wczasowych, do których nie jeździli. Prawdą jest także, że w latach późniejszych, za Gierka, budowała się i wieś, ale w ogromnej większości w czynie społecznym, własnym wysiłkiem rodzin rolniczych. Trudne to rachunki, ale haniebne jest wypominanie wsi tych skromnych rent, kłamliwe pomijanie wcześniej ponoszonych ciężarów oraz faktu, że w większości owe emerytury zasilają wspólną kasę gospodarstwa rodzinnego, bez czego byłoby ono w jeszcze gorszej kondycji.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#GabrielJanowski">Brzmi to twardo, ale odpowiedzieć trzeba. Czas też wreszcie zaprzestać owych sporów na poziomie „komu zabrać” i tworzenia w ten sposób podziałów i nieufności. Czas liczyć i dzielić tak, aby zachować sprawiedliwe zasady skutecznego działania.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#GabrielJanowski">To są słowa, ale będziemy jako posłowie AWS, również z wyboru rolniczej braci, dbać o ich przełożenie na język budżetu i stosownych praw.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#GabrielJanowski">Prawa w Polsce są odbiciem naszej historii, pełnej zwrotów i zmian, często bardzo gwałtownych, choć dzięki Bogu bez gwałtu się obyło od czasów „odnowy oblicza tej ziemi”.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#GabrielJanowski">Wysoka Izbo! Polska będzie się rozwijać wówczas, gdy będziemy przewidywać i wyprzedzać czas. Dotyczy to zwłaszcza gospodarowania podstawowym dobrem narodowym - ziemią. Pamiętamy przeszło 40 lat walki o przetrwanie indywidualnego rolnictwa. Miało nas w ogóle nie być, ale jesteśmy i będziemy. Wymaga to jednak dalekowzrocznej polityki rolnej, za którą odpowiedzialność ponosimy dziś my i dlatego będziemy działać na rzecz przeglądu wszystkich ustaw decydujących o życiu wsi i na rzecz ich poprawy, tak by gospodarowanie miało coraz pewniejsze widoki na przyszłość. Dotyczy to Polski południowej, wschodniej, szczególnie terenów, na których ogromnym kosztem i z wielkim marnotrawstwem budowano państwowe gospodarstwa rolne. Wszyscy wiemy, jak to wyglądało i jak się miały nakłady do efektów. Dziś te ziemie będące we władaniu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa po części zostały sprzedane, a większości są dzierżawione i administrowane. Ich gospodarze i pozostali rolnicy nie mają lekkiego życia. Muszą, tak jak pozostali, radzić sobie, gospodarując skromnymi środkami, jakimi dysponujemy zgodnie z polityką rolną.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#GabrielJanowski">Musimy my wszyscy, obywatele III Rzeczypospolitej, zdać sobie sprawę z tego, że wobec strukturalnych problemów naszego rolnictwa, rozdrobnienia gospodarstw, wielu rąk do pracy na wsi w jednych regionach, i wielkich nadwyżek ziemi w innych, nie możemy czekać na to, że problemy rozwiążą się same lub że rozwiąże je nam Unia Europejska. Musimy wszyscy, tak jak pokolenie odpowiadające za II Rzeczypospolitą, przez propagandę komunistyczną określaną mianem obszarniczej, mieć wyobraźnię i odwagę. Wówczas wyznaczono granice obszarowe - 180, 270 i 360 ha, poza tym rozpoczęto i wytrwale prowadzono akcję upełnorolnienia gospodarstw chłopskich. To właśnie obszarnicy wiedzieli najlepiej, że chodzi nie tylko o problemy socjalne, które zresztą w dużej części rozwiązywała emigracja zarobkowa do obu Ameryk i Europy Zachodniej oraz odchodzenie do rodzącego się wówczas przemysłu. Wiedzieli oni i wiedzieć musimy i my, że ostoją Rzeczypospolitej będą zdrowe i silne gospodarstwa rodzinne, nie parcelacje, nie nowe krzywdy, nie rujnowanie, ale systematyczne udostępnianie gruntów najlepszym rolnikom, młodym rolnikom, tak jak to się dzieje w całej Europie z mocy traktatu rzymskiego sprzed 40 lat. To było i jest wielkie zadanie i oczekiwanie, które jako Akcja Wyborcza Solidarność spełnimy.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#GabrielJanowski">Ustanowienie praw chroniących ziemię i zapewniających racjonalne nią gospodarowanie to zadanie ogólnonarodowe, nie mniej ważne a nawet, co udowodniła historia, ważniejsze od ochrony środowiska czy budowania strategicznych rozwiązań politycznych. Tym ważniejsze, że wobec perspektywy integracji z Unią Europejską musimy wykluczyć spekulacyjne traktowanie ziemi, jako zastawu dla zbijania majątków.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#GabrielJanowski">Jeśli Polska będzie silna siłą swoich gospodarstw, to nie będą rodzić się obawy wobec obcych. Przez wieki ludzie napływali do naszego kraju, tak jak i my wędrowaliśmy w inne rejony globu. I nie ubyło Polski, tak jak Stany Zjednoczone, Brazylia czy północna Francja pozostały sobą, przyjmując miliony Polaków oraz wiele innych narodowości. Więcej, przenikanie się kultur wzbogaca i zbliża narody, ogranicza napięcia. Dzieje się tak tylko wtedy, gdy zachowane są proporcje, równowaga, gdy jest to naturalny proces. Tak widzimy integrowanie Polski z Unią Europejską. W takiej perspektywie winniśmy konstruować nasze prawodawstwo i ujednolicać, tak by powstał polski kodeks rolniczy, fundamentalny akt prawny, określający status nowoczesnego polskiego gospodarstwa rolnego, gwarantujący godność i miejsce polskiej wsi w Europie.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dialog i współdziałanie ze środowiskiem rolniczym należą do podstawowych zasad skutecznej polityki. Jakiekolwiek uchybienie tej zasadzie w państwie demokratycznym jest nie do pomyślenia.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#GabrielJanowski">W Polsce, dzięki wytrwałej i ofiarnej pracy tysięcy często bezimiennych działaczy utrwaliły się struktury związków i organizacji rolniczych, odrodziły się izby rolnicze, działają - na mniejszą niż powinny skalę - autentyczne spółdzielnie rolnicze. Stan ten zbliża nas do rozwiązań odpowiadających współczesnej Europie, ale dystans do pokonania, gdy chodzi o siłę oddziaływania i sprawność tych organizacji, jest jeszcze bardzo poważny, a ich zadania olbrzymie i pilne. Musimy stale uczyć się skutecznego działania w tak szybko zmieniających się i skomplikowanych warunkach. Wieś musi mieć swych wykształconych przedstawicieli na każdym szczeblu władzy, samorządu - od gminy, poprzez radę nadzorczą spółdzielni, po rady przy agencjach, ministerstwa, Sejm i Senat. Nie wystarczą tu szkoły - potrzebna jest szkoła życia, właśnie w organizacjach rolniczych. Nie mają dziś one odpowiednich warunków działania. Pod tym kątem należy przejrzeć i poprawić odpowiednie ustawodawstwo. Inicjatywy w tym zakresie podejmujemy i będziemy to kontynuować.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#GabrielJanowski">Poprzez organizacje rolnicze, parafie, duszpasterstwo rolników wiedzie droga do ograniczenia patologii, których doświadcza wieś. Nałogi, osłabienie rodziny, zanik tradycji, stawianie spraw materialnych ponad wszystko - miejmy odwagę o tym mówić, miejmy odwagę i wolę poprawy. Do rozwiązania tych spraw potrzebne są pieniądze. Musimy o nie zabiegać w budżetach oraz negocjacjach z Unią Europejską. Potrzebne jest też, a nawet przede wszystkim, poczucie tożsamości, że jest się gospodarzem na swoim. Musimy być gospodarzami polskiej ziemi!</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#GabrielJanowski">W największym skrócie zarysowane tu problemy dotyczą blisko połowy mieszkańców naszego kraju - żyjących na terenach wiejskich. Co czwarty z nas pracuje na roli, choć gdyby była dodatkowa praca, to chętnych i zdolnych nie brak. To są liczby znane. Ale czy odpowiada im mobilizacja opinii publicznej, zainteresowanie prasy, radia, telewizji, polityków, także tu, w Wysokiej Izbie. Choć muszę z satysfakcją powiedzieć, że jest to chyba jedna z pierwszych debat, gdzie tak licznie jednak na tej sali zgromadzili się posłowie, nie opuścili tej sali. Myślę, że to dobrze rokuje sprawie.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#GabrielJanowski">O wsi i o rolnictwie wspomina się okolicznościowo, przez grzeczność, żeby nie zapomnieć. Wagę tych spraw przypominają nam albo kryzysy, albo inni, jak właśnie państwa Europy Zachodniej, które sprawom rolnictwa poświęcają nie tylko przeszło połowę całego wspólnego budżetu, ale i największą uwagę. (Tu też chcę przypomnieć, że tylko 6% pomocy zagranicznej przeznaczamy na rolnictwo.) A my znowu właśnie widzimy wieś tylko jako przeszkodę. Piękną praktyką i dorobkiem Polski, podobnie jak innych dojrzałych państw, jest umiejętność porozumienia ponad podziałami co do spraw najważniejszych, o wymiarze racji stanu; mówił o tym w imieniu premiera pan minister. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest uznanie, że należą do nich sprawy wsi i rolnictwa i, w ślad za tym, konsekwentne przyjęcie nowych praw stanowiących trwałe perspektywy dla polskiego rolnictwa, a tym samym miejsca Polski w Europie. Liczę na współpracę kolegów z opozycji.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Na zakończenie chciałbym podziękować wszystkim, którzy przez lata nie szczędzili trudu na tylu polach pracy dla polskiej wsi, którzy wierzą i trudzą się nadal, dzięki którym możemy nie tylko spoglądać wstecz z satysfakcją, ale także patrzeć w przyszłość z nadzieją. Dziękuję polskim rolnikom. Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MaciejPłażyński">W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej wystąpi pan poseł Józef Pilarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JózefJerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, nie czekając na apel pana ministra, zaniepokojony ewidentnym pogorszeniem przez nową ekipę rządzącą warunków ekonomicznych rolnictwa i jego otoczenia, wystąpił z wnioskiem do marszałka Sejmu o pilne wprowadzenie do porządku obrad Wysokiej Izby informacji prezesa Rady Ministrów o polityce wobec rolnictwa i wsi.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#JózefJerzyPilarczyk">Czekaliśmy ponad dwa miesiące. Podjęliśmy takie działania, ponieważ uznaliśmy, że jest to jedyna szansa na uzyskanie w miarę kompetentnej i zobowiązującej w późniejszym działaniu informacji rządu o rozwiązaniach organizacyjnych, prawnych i ekonomicznych, które w 1998 r. i w latach następnych obowiązywać będą polskich rolników i przedsiębiorstwa przetwórstwa rolno-spożywczego.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JózefJerzyPilarczyk">Wcześniejsze nasze starania w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o to, by minister rolnictwa przedstawił założenia polityki rolnej rządu, nie dały oczekiwanego rezultatu, mimo że minister rolnictwa dwukrotnie podjął taką próbę. Posłowie komisji zarówno 2 grudnia ubiegłego roku, jak i 4 lutego bieżącego roku wysłuchali ciągu dalszego kampanii wyborczej lidera Partii Konserwatywno-Ludowej, a nie konkretnego programu działań rządu i występującego w jego imieniu ministra rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#JózefJerzyPilarczyk">Posłowie Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej mogliby więc mieć dzisiaj pewną satysfakcję, bo oto wczoraj otrzymaliśmy świeżo przyjęty przed Radę Ministrów dokument zatytułowany „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”. Dokument ten, tak jak i informacja, którą przed chwilą przedstawił pan minister Janiszewski, niestety również nie dają żadnych odpowiedzi na podstawowe pytania - nie tylko posłów SLD, ale przede wszystkim rolników, którzy chcieliby określić przyszłość swoją i swoich gospodarstw nie tylko, panie ministrze, po wstąpieniu do Unii Europejskiej, ale również dzisiaj, w 1998 r.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JózefJerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że wiosną 1994 r. na wniosek rządu koalicji SLD-PSL został przyjęty przez parlament poprzedniej kadencji podobny dokument, zatytułowany „Założenia polityki społeczno-gospodarczej wobec wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 2000 r.”. Na podstawie tego dokumentu przygotowano zasady ciągłego kredytowania zakupu środków do produkcji rolnej oraz zasady kredytowania skupu podstawowych produktów rolnych; powstało kilkadziesiąt programów branżowych i regionalnych wspieranych tanimi kredytami; uruchomiony został program budowy giełd rolnych i rynków hurtowych; ustalono zasady pomocy dla samorządów gminnych przy budowie infrastruktury na terenach wiejskich; przygotowano programy restrukturyzacji hodowli zarodowej wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich oraz polskiej hodowli nowych odmian roślin uprawnych i rozpoczęto ich realizację. Zapisy tego zasadniczego dla wspólnej polityki rolnej SLD-PSL dokumentu były podstawą do opracowania i uchwalenia szeregu projektów ustaw dostosowujących uregulowania prawne do wymogów gospodarki rynkowej i rozwiązań obowiązujących w Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#JózefJerzyPilarczyk">Dzisiaj pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na to, że dokument ten, zatwierdzony przez parlament poprzedniej kadencji, formalnie nadal obowiązuje, chociaż przez obecny rząd nie jest już realizowany.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#JózefJerzyPilarczyk">W grudniu przez nowe kierownictwo Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej została wstrzymana realizacja wszystkich programów szczegółowych, które były realizowane do tego czasu, wraz z rozwiązaniami finansowymi wspieranymi przez budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#JózefJerzyPilarczyk">Pan minister, po objęciu stanowiska, skoncentrował się na krytyce wszystkiego, co przez ostatnie cztery lata było realizowane dla wspierania i restrukturyzowania rolnictwa i wsi...</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#JózefJerzyPilarczyk">... oraz na głębokich zmianach kadrowych w resorcie i instytucjach mu podległych. Pan minister często przypominał tylko dobrodziejstwa, jakie spłynęły na polską wieś i rolnictwo w czasie jego poprzedniej trzymiesięcznej kadencji ministerialnej w 1993 r. Były też zapowiedzi zmian instrumentów finansowych dotyczących rolnictwa. Myślę, że większość z pań i panów posłów miała okazję dowiadywać się z różnych publicznych wystąpień pana ministra o nowych rozwiązaniach w stosunku do rolnictwa i mieszkańców wsi. Mamy dziś okazję do skonfrontowania tych słów z oficjalnym dokumentem rządowym. Była zapowiedź zerowej stawki VAT na produkty rolne, bardzo przychylnie zresztą przyjęta przez sejmową Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ale zanegowana jednak, w odpowiedzi na komisyjny dezyderat, przez ministra finansów. W rządowej strategii i w dzisiejszej wypowiedzi pana ministra pojawiła się zapowiedź wprowadzenia VAT w rolnictwie, ale nie ma już mowy o zerowej stawce.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#JózefJerzyPilarczyk">Pan minister zapowiadał zwolnienia z podatku dochodowego wszelkich dochodów pozarolniczych, uzyskiwanych w gospodarstwach rolnych, a w rządowej strategii jest mowa tylko o utrzymaniu dotychczasowego poziomu zwolnień podatkowych. Pan minister prezentował przy różnych okazjach wielce kontrowersyjne podejście do polityki kredytowej. Na posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 4 lutego zapowiedział możliwość likwidacji kredytowania kredytem obrotowym małych gospodarstw i przyznawania im zasiłków socjalnych. SLD absolutnie nie akceptuje takiej restrukturyzacji rolnictwa. Na szczęście dla większości gospodarstw rolnych w Polsce w rządowej strategii nie rozstrzygnięto tego problemu zgodnie z zapowiedzią ministra Janiszewskiego na posiedzeniu sejmowej komisji rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#JózefJerzyPilarczyk">Do dzisiaj nie ma konkretnej odpowiedzi na pytanie, czy preferencyjnym kredytowaniem będzie objęty skup produktów rolnych. Rolnicy i przedsiębiorstwa skupowe nie chcą już wierzyć w żadne zapowiedzi pana ministra. Najpierw wydana została decyzja, że kredyt ten będzie zlikwidowany, potem pojawiła się nieśmiała zapowiedź częściowego przywrócenia, ale do dziś w bankach nie ma żadnego potwierdzenia tego faktu. Zresztą w strategii rządowej w ogóle nie mówi się na temat polityki kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#JózefJerzyPilarczyk">W rządowej strategii, przedstawionej przez pana ministra, zaprezentowano ciekawe pomysły i rozwiązania, ale dopiero do rozpracowania organizacyjno-ekonomicznego i ewentualnego uzgodnienia politycznego z innymi członkami Rady Ministrów. Realność tych propozycji jest uzależniona najczęściej od uzgodnień z ministrem finansów, a nawet z organami Unii Europejskiej. W dokumencie tym ani słowem nie mówi się o zasadach stosowania instrumentów finansowych, którymi będzie realizowana ta strategia. Nie przedstawiono żadnej informacji o mechanizmach wspierania budżetowego dla osiągnięcia zakładanych celów.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#JózefJerzyPilarczyk">Obawiam się, że pan minister Janiszewski przecenia możliwości realizowania swoich ciekawych pomysłów przy pomocy środków Unii Europejskiej, a nie docenia roli, jaką w restrukturyzacji rolnictwa i obszarów wiejskich odgrywać będzie budżet naszego państwa. Mamy podstawy do takiej oceny, bo tak się stało z tegorocznym budżetem. Minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej jest już, tak mi się wydaje, chyba jedynym członkiem Rady Ministrów, który dalej twierdzi, że budżet państwa na 1998 r. nie jest budżetem koalicji AWS-Unia Wolności. To prawda, że jest to najgorszy budżet dla rolnictwa od kilku lat, ale to nie powód, żeby minister rolnictwa wypierał się uczestnictwa w jego uchwalaniu zarówno na posiedzeniu Rady Ministrów, jak i w Wysokiej Izbie. Być może zbyt mała aktywność w Radzie Ministrów lub nieobecność na jej posiedzeniu, z jakichś bardzo ważnych powodów, nie pozwalają panu ministrowi utożsamiać się z jego kształtem. Ale nie ulega wątpliwości to, że w Sejmie pan minister głosował za tym, jak sam przyznaje, złym budżetem, bo to zapamiętali i posłowie SLD, i są zapisy stenograficzne, że minister rolnictwa głosował przeciwko wszystkim naszym poprawkom zmierzającym do zmiany złej sytuacji w rolnictwie za ostatecznym uchwaleniem tego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#JózefJerzyPilarczyk">Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej przyznaje, że sytuacja ekonomiczna i dochodowa rolnictwa jest bardzo trudna, szczególnie po dwóch niekorzystnych dla rolnictwa latach. Dlatego rolnictwo w tegorocznym budżecie wymagało szczególnej troski ze strony rządu i parlamentu. Gospodarka w naszym kraju w ostatnich latach uzyskała bardzo dobre wyniki. Wysokie obniżenie wskaźnika inflacji mogło być uzyskane tylko przy stosunkowo niskim wzroście cen artykułów żywnościowych. W roku ubiegłym wskaźnik wzrostu cen artykułów żywnościowych był o 2% niższy niż ogólny wskaźnik inflacji. Oznacza to, że rolnictwo po raz kolejny poniosło wysokie koszty transformacji i naprawy naszej gospodarki. Rolnictwo zasłużyło więc na godne wsparcie ekonomiczne procesu jego restrukturyzacji ze środków pochodzących z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#JózefJerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z oceną sytuacji dochodowej rolnictwa przedstawioną w informacji pana ministra posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej się zgadzają. Ale z takiej zgodności ocen muszą wynikać wnioski i działania zmierzające do zmiany tej złej sytuacji. Pragnę poinformować panie i panów posłów, że uczestnicy narady poświęconej problematyce rolnictwa i wsi, zorganizowanej w dniu 28 marca przez Radę Naczelną Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, w przyjętym stanowisku bardzo negatywnie ocenili dotychczasowe instrumenty wspierania restrukturyzacji rolnictwa i zaproponowali korektę ustawy budżetowej na 1998 r. i zwiększenie nakładów na rolnictwo oraz odbudowę infrastruktury wsi przynajmniej do poziomu z roku ubiegłego, z uwzględnieniem inflacji.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#JózefJerzyPilarczyk">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, akceptując to stanowisko, wzywa rząd do poważnego potraktowania tej propozycji i przygotowania niezbędnej korekty ustawy budżetowej, tym bardziej że źródła pokrycia dodatkowych wydatków, które posłowie SLD wskazywali przy uchwalaniu budżetu, są dalej aktualne. Dziś nie ma już złudzeń - z takimi nakładami budżetowymi na rolnictwo jego pozycja przed negocjacjami z Unią Europejską ewidentnie się pogarsza.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#JózefJerzyPilarczyk">Po analizie, jaką w ciągu jednego dnia można było przeprowadzić nad przedstawionym dokumentem, pragnę poinformować, że „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”, jaką przedstawił rząd, zakłada te same cele co dokument poprzedniej koalicji i, co ciekawsze, cele te są ustawione w identycznej kolejności. Instrumenty realizacji tych celów w gruncie rzeczy są też podobne i ograniczone jedynie uwarunkowaniami makroekonomicznymi, ogólnogospodarczymi i, niestety, politycznymi. To programy partii politycznych i potem ich realizacja wymuszają zakres stosowania tych instrumentów.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#JózefJerzyPilarczyk">W przedstawionej przez rząd strategii bardzo obszernie omówione są uwarunkowania i cele polityki rolnej. W zdecydowanej większości zgadzamy się z ich treścią. Natomiast jak do tej pory nie można niczego konkretnego dowiedzieć się o sposobie realizacji tych celów oraz instrumentach do tego zastosowanych. Z tego też prawdopodobnie powodu dokument ten został już na wstępie nazwany programem otwartym, a to, co najbardziej interesuje producentów rolnych, mieszkańców wsi, zostanie przygotowane w bliżej nie określonej przyszłości. Z tego można wyciągnąć wniosek, że dokument został przygotowany dla zaspokojenia żądań posłów, a szczegółowe rozwiązania dla rolnictwa i mieszkańców wsi rząd będzie przygotowywał i wprowadzał sukcesywnie, jak mu czas, minister finansów i Unia Europejska na to pozwolą.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#JózefJerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Parlamentarny Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej i rolnicy, których między innymi w parlamencie reprezentujemy, takiej strategii i takiej filozofii zaakceptować nie mogą. Pan minister Janiszewski przed chwilą zwracał się do nas, do opozycji. Panie ministrze, pan pozwoli, że w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej zwrócimy się z apelem do pana, żeby razem z rządem wypełnił pan tę strategię chociażby w części, na którą czekają rolnicy. W tej właśnie części, która dotyczy bieżących rozwiązań dla rolnictwa, ta strategia jest pusta. My takiej strategii akceptować nie będziemy. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MaciejPłażyński">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MaciejPłażyński">W imieniu kubu Unii Wolności głos zabierze pan poseł Jan Wyrowiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój klub, Klub Parlamentarny Unii Wolności, z uznaniem wita fakt debaty parlamentarnej poświęconej jednym z najważniejszych problemów, przed którymi stoi Polska, mianowicie problemom polskiej wsi i polskiego rolnictwa. Sądząc z wypowiedzi mojego przedmówcy, stanie się zadość tradycji i debata będzie jedną z najgorętszych w naszej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#JanWyrowiński">Panie Ministrze! Bardzo serdecznie witam.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#JanWyrowiński">Rząd koalicji Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności przyjął przed trzema dniami dokument pt. „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”. Panie pośle Pilarczyk, czegoś nie rozumiem. Albo jest tak, jak pan mówi, że w zasadzie to jest to samo, co wyście proponowali i wtedy trzeba się z tym zgodzić, albo tak nie jest i wtedy trzeba o tym powiedzieć. Bo widzę pewną niekonsekwencję w pana wypowiedzi. Pan minister Janiszewski, występując przed Wysoką Izbą, koncentrował się wokół, wydaje mi się, dosyć jasno zarysowanych celów, które wynikają z tej strategii, jak również przedstawił, moim zdaniem zbyt pobieżnie, ten dramatyczny bilans otwarcia. Postaram się powiedzieć o trzech sprawach, panie ministrze, o których pan zresztą też mówił.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#JanWyrowiński">Pierwsza sprawa. Rząd koalicji Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności zastał - że tak powiem - fundusz pomocowy ASAL w całości wyczerpany. Chodzi o 300 mln dolarów, które otrzymała Polska za sprawą rządu Hanny Suchockiej - tych pieniędzy już nie było. Co więcej, nie podjęto żadnych kroków, żeby ściągnąć do Polski kolejne środki pomocowe.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#JanWyrowiński">Druga sprawa. Rząd koalicji Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności, szanowni państwo, zastał pełne magazyny zbożowe niepolskiego, co gorsza, zboża na skutek takiej a nie innej działalności Agencji Rynku Rolnego, o którym będę jeszcze mówił.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#JanWyrowiński">Wreszcie trzecia sprawa, szanowni państwo. Ten rząd zastał również źle spisaną umowę z CEFTA. To, że do Polski sprowadzono w ostatnim czasie kilkaset tysięcy ton kukurydzy, jest właśnie efektem tej źle spisanej umowy z CEFTA. I konsekwencje tego dla polskiego rolnika, a w szczególności dla hodowców trzody chlewnej będą jeszcze bardzo poważne.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jesteśmy już w siódmym roku reformowania polskiej gospodarki i tak na dobrą sprawę kluczowe, strukturalne problemy polskiego rolnictwa wciąż pozostają. Wciąż winny spędzać sen z powiek tym wszystkim, którzy decydują o tym, jak polskie rolnictwo i polska wieś powinny się rozwijać. I do tych kluczowych problemów strukturalnych zaliczyłbym, po pierwsze - słabość, nieefektywność i zniekształcenie, nadmierną obecnością państwa, rynku towarów rolnych i rynków produkcji. Po drugie - rozdrobnioną strukturę obszarową gospodarstw. Zmiany tej struktury są nieznaczne. Ostatni spis rolny wykazał, że liczba gospodarstw, tych powyżej 15 ha, zwiększyła się, ale w stopniu niezbyt wielkim. Po trzecie - wciąż niską dochodowość gospodarstw. Dochody z produkcji rolniczej stale kształtują się na niższym poziomie niż w innych działach gospodarki. I, niestety, te nożyce rozwierają się na niekorzyść rolnictwa. Jest również tak, niestety, panie pośle Pilarczyk i szanowni panowie z opozycji, że - jak o tym mówią liczby - dochody z produkcji rolniczej, stale kształtujące się na niższym poziomie niż w innych sektorach gospodarki, w 1996 r. spadły o 10% w stosunku do roku poprzedniego, a w 1997 r. utrzymały się na niskim poziomie roku 1996. Taka jest rzeczywistość w efekcie realizacji panów polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#JanWyrowiński">I wreszcie czwarty strukturalny feler naszego rolnictwa to słaba konkurencyjność produkcji rolniczej. Niekorzystna sytuacja w rolnictwie była w ostatnich latach spowodowana przede wszystkim, zdaniem mojego klubu, brakiem dostatecznych mechanizmów stabilizujących rynek rolny, zbyt małym postępem w tworzeniu jego infrastruktury (w szczególności mam na myśli giełdy, rynki hurtowe) oraz małym zaangażowaniem kapitału w inwestycje modernizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#JanWyrowiński">Z takich właśnie przyczyn mamy do czynienia:</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#JanWyrowiński">Po pierwsze, z trudnościami w zbycie większości artykułów rolnych, których produkcja ciągle podejmowana jest na ogromne ryzyko rolnika, bez wcześniejszego zapewnienia zbytu poprzez umowy z przemysłem lub handlem.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#JanWyrowiński">Po drugie, z niekorzystnymi relacjami cen produktów rolnych do zaopatrzeniowych, a przede wszystkim z gwałtownymi zmianami cen nie sprzyjającymi specjalizacji produkcji, która prowadzi do lepszej jakości i niższych kosztów produkcji.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#JanWyrowiński">Po trzecie wreszcie, o czym mówił już pan minister, z rosnącym ujemnym saldem zagranicznych obrotów rolno-spożywczych i to głównie, Wysoka Izbo, w wyniku bezcłowego importu zbóż i pasz prowadzonego, o ironio, w niektórych okresach w obliczu trudności w zbycie rodzimych produktów, zwłaszcza zbóż.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Za szczególnie godne podkreślenia uznać należy zarówno w wystąpieniu pana ministra, jak i w zaprezentowanej nam strategii:</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#JanWyrowiński">Po pierwsze, całościowe potraktowanie problemów wsi - to jest chyba pierwszy dokument, który tak kompleksowo na te sprawy patrzy. W związku z tym, że liczba osób zatrudnionych bezpośrednio w rolnictwie będzie się zmniejszać - co do tego chyba nikt w tej Izbie nie ma wątpliwości - wieś, obok funkcji bezpośrednio produkcyjnej, przejmować będzie, również z racji swoich walorów naturalnych i zdrowych warunków życia, funkcje o charakterze rekreacyjno-turystycznym i osiedleńczym. Rację ma pan minister, mówiąc, że wieś staje się coraz bardziej pożądanym miejscem osiedlenia i zamieszkania, szczególnie dla ludności dużych miast. Ta szansa musi być wykorzystana. Ta zmiana charakteru wsi jest zmianą o istotnym znaczeniu cywilizacyjnym, a rozwój działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich przyspieszy przemiany strukturalne, tworząc możliwości stałego lub częściowego odchodzenia od rolnictwa licznych rzesz ludności dotychczas mieszkającej na wsi.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#JanWyrowiński">Po drugie, Wysoka Izbo, z tego dokumentu i z tego, co powiedział pan minister wynika - powiedziano to chyba po raz pierwszy tak mocno - że polska wieś jest coraz bardziej podzielona na wieś, która produkuje i którą docelowo stanowić będzie kilkaset tysięcy gospodarstw (zresztą część z tych gospodarstw już dzisiaj mogłaby śmiało stawać w szranki z najlepszymi gospodarstwami unijnymi, niektóre gospodarstwa z Wielkopolski, z Pomorza, ze Śląska mogłyby z podniesionym czołem startować w tej konkurencji), i do tej właśnie części wsi przykładane będą instrumenty ekonomiczne, które znalazły się w strategii, oraz wieś, która bądź produkuje znacznie mniej, bądź produkuje wyłącznie na własne potrzeby, i ta wieś ma charakter socjalny. To też trzeba sobie powiedzieć wyraźnie. Do tej części wsi nasz rząd chce przyłożyć instrumenty socjalne, które są tutaj opisane - być może rzeczywiście, panie pośle Pilarczyk, zbyt ogólnikowo, tutaj potrzebne byłyby chyba bardziej precyzyjne sformułowania, jak również elementarne wyliczenie kosztów.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#JanWyrowiński">Po trzecie wreszcie, szanowni państwo, mój klub dostrzega taki oto walor tego, co prezentuje rząd - przyjęcie zasady swoistego uspołecznienia tego, co się ma dziać na wsi, tego niezbędnego procesu modernizacyjnego, poprzez zaangażowanie w ten proces lokalnych samorządów, izb rolniczych (których rola musi oczywiście wzrastać, panie ministrze, bo jak na razie to one są, ale niewiele mogą, natomiast powinny się stać reprezentacją rolniczą).</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#JanWyrowiński">Ostatnio, Wysoka Izbo, w Toruniu gościł ambasador Republiki Francji pan Benoit d'Aboville i zadał trzy pytania, które dotyczą jak gdyby spraw integracji Polski z Unią, a w szczególności integracji polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#JanWyrowiński">Pierwsze pytanie: Czy jesteśmy przygotowani na to, aby pieniądze unijne stosownie wydać, czy nie będzie w Polsce wariantu greckiego, czy wprowadzimy w Polsce wariant irlandzki, jeżeli chodzi o wydawanie tych funduszów?</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#JanWyrowiński">Drugie pytanie: Kto reprezentuje w Polsce rolników? Kto? I tutaj w tym dokumencie widzę próbę podjęcia działań, które by ułatwiły odpowiedź panu ambasadorowi na to pytanie. To nie jest tylko pytanie ambasadora Francji, to jest również pytanie innych przedstawicieli państw, które w tej chwili stanowią Unię Europejską. I ta zasada uspołecznienia procesu modernizacji polskiej wsi ma moim zdaniem bardzo istotny charakter, jak również zasada odejścia od takiej pionowej polityki modernizacyjnej na rzecz polityki regionalnej.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#JanWyrowiński">Oczywiście ta propozycja pana ministra dotycząca regionalnego gospodarstwa rodzinnego wzbudzała uśmiechy politowania u posłów PSL. I być może rzeczywiście aż tak daleko nie pójdą te działania, ale generalnie trzeba się zgodzić z tą tezą, że tylko takie podejście regionalne gwarantuje optymalne wykorzystanie środków, jak również optymalne zaangażowanie sił lokalnych. I z tego punktu widzenia trzeba również patrzeć, szanowni państwo, na działania decentralizujące państwa. One wspomogą te procesy modernizacyjne na wsi.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#JanWyrowiński">Wysoka Izbo! Chciałbym się jeszcze pokrótce skupić na trzech sprawach, które dla mojego klubu są niezwykle istotne. Pierwsza sprawa to organizacja rynku rolnego. Otóż o konkurencyjności naszej polskiej produkcji, tak na rynku europejskim, jak i światowym, decydować będzie nie tylko jakość i koszt wytwarzania produktów żywnościowych, lecz w równie istotnym stopniu sprawna ich dystrybucja oraz efektywne działania promujące. Wysoka Izbo, w krajach unijnych jest tak, że na jednego rolnika przypada 4 ludzi z otoczenia rolnictwa, w szczególności zaangażowanych w rynek rolny. W Polsce jest odwrotnie, na 4 rolników przypada 1taki człowiek. Jak najszybsze ukształtowanie polskiego rynku rolnego na zasadach, które by odpowiadały zasadom stosowanym w krajach unijnych i nie tylko, rozwiąże również w dużym stopniu problem zatrudnienia, szczególnie młodych ludzi na wsi.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#JanWyrowiński">Warto również, Wysoka Izbo, zauważyć - i chciałbym to w imieniu mojego klubu mocno podkreślić - że istotnym elementem reform wspólnej polityki rolnej, reform, które, jak państwo doskonale wiecie, dokonują się już od 1992 r. (najpierw była reforma Mc Share'a, potem w 1997 r. - Santersa, w tej chwili również ta polityka rolna ma ulec zmianie), jest poszukiwanie efektywnych rozwiązań w organizacji rynku rolnego.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#JanWyrowiński">Organizując nasz rynek rolny, musimy być świadomi faktu, że Unia również, pod naciskiem Światowej Organizacji Handlu, Banku Światowego, jak również tych państw, które mają bardziej liberalne zasady obrotu produktami rolnymi - mam na myśli Stany Zjednoczone, Nową Zelandię, Australię - jest zmuszona do zmniejszania poziomu interwencji na rynku. I my również, przystępując do organizacji naszego rynku, musimy raczej nie naśladować starych rozwiązań, tylko adaptować się do nowych.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#JanWyrowiński">A jaka jest obecnie sytuacja na naszym rynku rolnym? Otóż według naszych przypuszczeń ok. 50% produkcji towarowej skupują na nim spółki kontrolowane kapitałowo przez Agencję Rynku Rolnego, zaś krajowe giełdy towarowe nie stabilizują rynku, gdyż często są jedynie narzędziem agencji w procesie monopolizacji i ograniczania uczciwej konkurencji. Zgodnie również z danymi statystycznymi jest tak, że 60–95% obrotów na istniejących giełdach stanowią towary wystawiane do sprzedaży przez Agencję Rynku Rolnego. Polski rynek rolny jest zdominowany przez Agencję Rynku Rolnego, która w oczach niektórych winna zachowywać się, i niekiedy niestety zachowywała się tak, jak niesławnej pamięci Ministerstwo Skupu. Jeszcze byłoby dobrze, gdyby to było ministerstwo rządowe, ale był taki okres, kiedy było to ministerstwo partyjne, szanowni państwo.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#komentarz">(Poseł Gabriel Janowski: Państwo partyjne.)</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#JanWyrowiński">No, tak, tak, niestety, panowie.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Kalinowski: A teraz, a teraz?)</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#JanWyrowiński">Otóż właśnie trzeba to zmienić. Teraz to trzeba zmienić, panowie posłowie.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#JanWyrowiński"> Trzeba to zmienić, bowiem, panowie posłowie z PSL, podstawowym pośrednikiem na rynku rolnym - to mówi Unia Wolności - winna być nie agencja, lecz grupy producenckie tworzone przez rolników, przetwórców, handlowców, firmy spedycyjne, właścicieli domów składowych, magazynów oraz instytucje finansowe. Tak być powinno. I proces tworzenia grup producenckich, za które uznać by można każde ugrupowanie powstałe z inicjatywy producentów w celu wspólnej produkcji i wystawiania do sprzedaży produktów rolnych, ugrupowanie, które może oczywiście przyjąć dowolną formę swego działania, jaką umożliwia polskie prawo, czyli spółkę cywilną, spółdzielnię, stowarzyszenie, spółkę prawa handlowego. Otóż proces tworzenia tych grup producenckich powinien być wspomagany finansowo przez budżet - jest to rzeczywiście instytucja potrzebna, która musi powstawać - oraz poprzez środki z doradztwa resortu rolnictwa i zależnych odeń instytucji.</u>
          <u xml:id="u-11.30" who="#JanWyrowiński">Istnieje, naszym zdaniem - mówię o Unii Wolności - pilna potrzeba opracowania przez resort strategii postępowania wspomagającego integrujących się producentów oraz grup już działających. Ważną rolę do odegrania w tej materii mają izby rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-11.31" who="#JanWyrowiński">Panie i Panowie Posłowie! Jedną z najważniejszych instytucji rynku rolnego winny być towarowe giełdy terminowe. Transakcje terminowe na takich giełdach są w chwili obecnej najpopularniejszym i najpewniejszym instrumentem zabezpieczającym producentów i handlowców przed ryzykiem zmiany cen. W dalszym ciągu, co stwierdzamy z ubolewaniem, brakuje regulacji prawnych określających zasady działania giełd towarowych. Wydaje nam się, że jednym z najpilniejszych zadań, nie tylko zresztą ministerstwa rolnictwa - bo ta ustawa oczywiście musi mieć charakter generalny - winno być działanie w kierunku przyspieszenia prac nad ustawą o giełdach towarowych, jak również o domach składowych. W tej materii mamy swoje propozycje, o których mógłbym mówić jeszcze długo, ale debata ma charakter ogólny, w związku z czym w trakcie prac, mam nadzieję już rychłych, w komisji nad projektami ustaw o giełdach towarowych terminowych oraz o domach składowych będziemy mieli okazję o tym mówić.</u>
          <u xml:id="u-11.32" who="#JanWyrowiński">Panie i Panowie Posłowie! Trudno nie zgodzić się z zawartym w strategii sądem, iż dotychczasowy system interwencji na rynku rolnym nie przyniósł dostatecznej stabilizacji, angażując jednocześnie znaczne środki publiczne. Uważamy, że w Polsce brakuje spójnego i całościowego oraz powszechnie znanego i rozumianego - również przez uczestników rynku - systemu interwencji. Resort deklaruje, że w latach 1998–1999 prowadzone będą prace zmierzające do szczegółowego określenia zadań agencji oraz struktur regionalnych, w tym roli izb rolniczych. Ale, panie ministrze, aby nie powtórzyła się historia z lat poprzednich - historia takiego, a nie innego działania Agencji Rynku Rolnego - można już w tej chwili zaproponować zmiany, które by:</u>
          <u xml:id="u-11.33" who="#JanWyrowiński">1) wyłączyły z przedmiotu działania agencji prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej, polegającej w szczególności na zakupie, magazynowaniu i sprzedaży surowców i artykułów rolniczych,</u>
          <u xml:id="u-11.34" who="#JanWyrowiński">2) spowodowały zaprzestanie złej praktyki posiadania przez agencję udziałów bądź akcji w spółkach, które na uprzywilejowanych warunkach, bez efektywnej kontroli państwa, korzystają z narzędzi i środków przeznaczonych na interwencję,</u>
          <u xml:id="u-11.35" who="#JanWyrowiński">3) sprawiły, że w pracach rady agencji nie mogliby uczestniczyć właściciele, pracownicy i członkowie władz spółek, które prowadząc działalność handlową, korzystają z informacji oraz instrumentów kreowanych przez agencję.</u>
          <u xml:id="u-11.36" who="#JanWyrowiński">Wydaje się również potrzebne zlikwidowanie firmy maklerskiej ARRTRANS, która tak na dobrą sprawę monopolizuje w tej chwili na rynku rolnym obrót produktami będącymi w zasobach Agencji Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-11.37" who="#JanWyrowiński">Jednocześnie wydaje nam się, że ustawa o Agencji Rynku Rolnego musi ulec zmianie, dlatego że w planach ministerstwa, i słusznie, agencja ma być instytucją, która ma realizować wspólną politykę rolną - jej nowelizacja musi uniemożliwić agencji prowadzenie jakiejkolwiek działalności monopolizującej rynek, precyzyjnie określić warunki prowadzenia interwencji oraz wyeliminować uznaniowość i zagwarantować producentom rolnym - to także jest bardzo ważne - udział w stanowieniu cen interwencyjnych.</u>
          <u xml:id="u-11.38" who="#JanWyrowiński">Jednocześnie, panie ministrze, mówi pan o kontroli na granicach, ale na przykład wydaje nam się, że w Polsce w dalszym ciągu nie mamy systemu statystycznej kontroli wolumenu importu. Niezbędne jest, byśmy mieli jedno miejsce, w którym wiemy dokładnie, co oraz ile do kraju, jeżeli chodzi o produkty rolne, sprowadzono.</u>
          <u xml:id="u-11.39" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa druga to rynek ziemi. Otóż dobrze funkcjonujący rynek ziemi, gwarantujący przejrzystość i efektywność prowadzenia operacji kupna-sprzedaży, wymiany gruntu bądź dzierżawy, jest najlepszym sposobem prowadzącym do uzyskania optymalnej struktury obszarowej gospodarstw rolnych, stanowiąc zarazem najlepszy bodziec do wzrostu poziomu inwestowania przez sektor prywatny. O tym, jaka jest ta struktura, już tu wielokrotnie mówiono, nie będę o tym wspominał. Natomiast powiem o tym, jakie powinny być - zdaniem mojego klubu - niezbędne elementy nowoczesnego rynku ziemią. Otóż po pierwsze, musi się nań składać system standardowych umów przenoszenia własności bądź dzierżawienia gruntów, który prowadziłby do uproszczenia i przyspieszenia procedur administracyjnych związanych z operacjami zmiany własności. Te procedury w naszym kraju potrwają jeszcze bardzo długo, znacznie dłużej niż w krajach unijnych. Po drugie, powinien funkcjonować czytelny i łatwy w stosowaniu system umożliwiający wykorzystywanie gruntu jako zastawu hipotecznego, zarówno pod kapitał przeznaczony na inwestowanie, jak i pod ten niezbędny do prowadzenia działalności obrotowej. Po trzecie, potrzebny jest, Wysoka Izbo, system umożliwiający łatwy dostęp do informacji na temat obrotu gruntami, transakcji, cen i własności. I wreszcie, co jest też bardzo istotne, spory o ziemię toczą się bardzo długo. Wobec tego konieczne jest wprowadzenie niedrogich procedur rozstrzygania sporów gruntowych. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, która docelowo ma się stać administratorem i regulatorem rynku ziemi, powinna w oparciu o własne, już bardzo bogate doświadczenia, usprawniać przebieg konsolidacji gruntów wprowadzając instrumenty zbliżone do tych wykorzystywanych w krajach Unii, jak również przygotowywać się do swojej nowej roli koordynatora gospodarki na rynku ziemi.</u>
          <u xml:id="u-11.40" who="#JanWyrowiński">Panie marszałku, Wysoka Izbo, jeżeli chodzi o trzecią sprawę, to chciałbym wrócić do tego, co mówiłem na początku i odnieść się do obaw, które mają przedstawiciele Unii, obaw co do tego, czy jesteśmy w stanie zaabsorbować środki unijne. Przytoczę słowa, które pan Michel Jacquot, były dyrektor budżetu rolnego Unii Europejskiej, wypowiedział kilka tygodni temu publicznie w Warszawie. Powiedział, tak: Dzisiaj nie jesteście w stanie skorzystać z pomocy finansowej Unii. Nie macie żadnej struktury organizacyjnej, która byłaby w stanie rozdysponować nasze pieniądze dla rolnictwa i kontrolować ich wykorzystanie. Potem podawał przykłady konsekwencji braku przygotowania, na przykład we Włoszech i w Grecji, gdzie chodziło o subsydiowanie produkcji oliwek. Problem polegał na tym, że nie do końca ustalony został stan własności plantacji oliwek i w związku z tym mechanizmy nie funkcjonowały.</u>
          <u xml:id="u-11.41" who="#komentarz">(Głos z sali: U nas nie ma oliwek.)</u>
          <u xml:id="u-11.42" who="#JanWyrowiński">Wiem o tym, ale są u nas na przykład buraki cukrowe, rzepak itd. Otóż w strategii, która - o czym już mówiłem -niestety nie grzeszy nadmiarem szacunków kosztów poszczególnych przedsięwzięć, znaleźć można informacje o przygotowywanym wniosku o fundusz przedakcesyjny w wysokości 1050 mln ECU. Wobec tego, panie ministrze, jaka jest szansa na realizację tego wniosku w świetle tego, co powiedział prominentny polityk rolny Francji, jak również wspomniany przeze mnie ambasador Francji, w świetle tak negatywnych dla Polski opinii formułowanych przez polityków zachodnich? Czy Polska ma szanse te pieniądze otrzymać? Miałyby one oczywiście ogromne znaczenie również dla realizacji tej słusznej, jak my twierdzimy i jak twierdzi również SLD, strategii.</u>
          <u xml:id="u-11.43" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! W dotychczasowej polityce wobec wsi problemy przyszłości zawsze przegrywały z problemami teraźniejszymi. Zawsze dzień obecny, szczególnie z punktu widzenia politycznego, był ważniejszy od tego, co będzie w przyszłości. Szczególnie perspektywa wyborów parlamentarnych była perspektywą szkodliwą, jak się potem okazało - per saldo, dla interesów polskiej wsi i polskiego rolnictwa. Jesteśmy świadomi tego, mówię to w imieniu mojego klubu, że w żadnym kraju europejskim wieś nie była w stanie sama się zmodernizować.</u>
          <u xml:id="u-11.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-11.45" who="#komentarz">(Poseł Gabriel Janowski: Święte słowa.)</u>
          <u xml:id="u-11.46" who="#JanWyrowiński">Potrzebne są do tego poważne środki. Ten proces, szanowne panie i szanowni panowie posłowie, wymaga czasu. Pan minister mówił o perspektywie 20–30 lat. Francuskie rolnictwo, panowie doskonale o tym wiecie, bo jeździliście często za granicę, reformowało się przez 30–40 lat. Być może polskie rolnictwo zreformuje się w krótszym czasie, ale to i tak będzie długo trwało.</u>
          <u xml:id="u-11.47" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Tylko dajcie.)</u>
          <u xml:id="u-11.48" who="#JanWyrowiński">Ten proces wymaga i jeszcze długo będzie wymagać zewnętrznego wspomagania. Chodzi tylko o to, i to jest jedna generalna zasada, aby środki przeznaczone na reformowanie polskiego rolnictwa szły rzeczywiście na jego reformowanie, a nie na petryfikowanie obecnego złego stanu rzeczy, na utrwalanie status quo czy - co gorsza - na inne cele.</u>
          <u xml:id="u-11.49" who="#komentarz">(Poseł Gabriel Janowski: Co to znaczy petryfikowanie?)</u>
          <u xml:id="u-11.50" who="#JanWyrowiński">Strategia, zdaniem mojego klubu, stwarza taką szansę. Daje taką szansę polskiemu rolnictwu, polskiej wsi, polskiej gospodarce. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-11.51" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-11.52" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Franciszek Jerzy Stefaniuk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana...</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Można?)</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam, w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Sprostowania. Źle zrozumiano moją wypowiedź.)</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, pan poseł Pilarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JózefJerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo cenię sobie kompetencje pana posła Wyrowińskiego i byłoby bardzo niedobrze, gdyby nadal źle rozumiał moją wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JózefJerzyPilarczyk">Otóż, panie pośle, powiedziałem, że cele strategii, którą przedstawił rząd, są takie same jak cele założeń polityki społeczno-gospodarczej dla wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do 2000 r. I tylko w tym się zgadzamy. Średniookresowa strategia, którą przedstawił rząd, jest dokumentem otwartym - jak mówi pan minister - i dokumentem pustym - jak mówi klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Pustym, jeśli chodzi o szczegółowe instrumenty jego realizowania: tych instrumentów w tym dokumencie nie ma. Co do celów jesteśmy zgodni, ale różnimy się co do sposobów realizowania. Apel pana ministra w tej sprawie, że to opozycja ma ten pusty dokument wypełniać, jest nieporozumieniem. Otóż pan minister nie rozumie swojej roli, roli ministra, roli rządu oraz roli posłów i koalicji rządzącej i w związku z tym nie możemy się z tym zgodzić. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Lesława Podkańskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#LesławPodkański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już na wstępie muszę się odnieść do doktrynerskiej retoryki ministra rolnictwa, który używa klasowych terminów Lenina. Cytuję jego wcześniejszą wypowiedź: „Robotnicy, chłopi, inteligencja”. Ta ostatnia, to znaczy inteligencja, oznacza cechę, jak potencja, mądrość czy też głupota. Obśmiał tę retorykę Clemenceau, u nas zaś Tuwim, nazywając stójkowego panem władzą.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#LesławPodkański">Panie Ministrze! W wolnej Polsce są chłopi, lekarze, robotnicy, artyści, fryzjerzy, ministrowie. A inteligencję to mają w głowach bądź powinni ją mieć.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#LesławPodkański">Klub Parlamentarny PSL, w którego imieniu mam zaszczyt występować, z uwagą i odpowiedzialnością podchodzi do rozpatrywanej dziś w parlamencie problematyki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, nazwanej przez rząd średniookresową strategią. Dotyczy ona bowiem bardzo ważnego działu naszej, polskiej gospodarki, który ma bezpośredni wpływ na jej siłę, nowoczesność i konkurencyjność. Niemożliwy jest bowiem rozwój kraju bez właściwego usytuowania i docenienia gospodarki żywnościowej. Tym bardziej gdy ma ona polską specyfikę. W związku z tym Klub Parlamentarny PSL apeluje do wszystkich sił politycznych, by o tej polskiej specyfice nie zapominano w dyskusjach politycznych, by nie dokonywano uproszczeń, które fałszują rzeczywisty obraz. Prawda bowiem jest taka, że największe koszty transformacji społeczno-gospodarczej w III Rzeczypospolitej ponosi dotychczas wieś i rolnictwo. To właśnie na wsi znalazło zatrudnienie blisko 2 miliony robotników oraz chłopów-robotników, którzy stracili pracę w przemyśle. To tylko rolnicy, jako jedyna grupa zawodowa, przy wzroście cen wszystkich towarów i usług nie odnotowali ekwiwalentnego wzrostu dochodów. Rozwarły się nożyce cen między towarami nabywanymi a sprzedawanymi przez nich. Pogłębił się dysparytet dochodowy rolników. Spada rentowność, opłacalność ich produkcji.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Chrzanowski: Kiedy?)</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#LesławPodkański">Wieś i rolnictwo stały się przecież przechowalnią ludzi gdzie indziej zbędnych. Na wsi ukrywa się skutki kryzysu mieszkaniowego, nieelastycznego rynku pracy oraz słabości systemu edukacji i przekwalifikowywania. Zamarł prawie całkowicie przepływ ludzi ze wsi do miasta.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Chrzanowski: Kto to zrobił?)</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#LesławPodkański">Społeczeństwo, a przede wszystkim politycy muszą mieć świadomość, że są granice bezkarnego wykorzystywania wsi i rolnictwa do przerzucania na nie skutków różnorodnych trudności.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#LesławPodkański">W ostatnich miesiącach jest wiele przesłanek świadczących o tym, że rząd uważa, iż do tej granicy jest jeszcze daleko i wieś wiele jeszcze może znieść.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#LesławPodkański">Posłuchajcie, panowie, spokojnie. Świadczą o tym zamierzenia zawarte w strategii, które potwierdzają nasze smutne przypuszczenia, iż decyzje budżetowe na rok 1998 w zakresie rolnictwa nie były podyktowane brakiem czasu na przygotowanie budżetu, lecz wypływały z perspektywicznej polityki rządu AWS-UW, która dzisiaj w imieniu milionów mieszkańców wsi nazywana jest antyrolniczą, antychłopską. Jakże inaczej bowiem można nazwać fakt, iż największe cięcia w budżecie na rok 1998 dotknęły wieś i zmniejszyły środki realnie blisko o 25% w stosunku do roku poprzedniego?! Do dziś nie wiemy, za co to kara. Pociągnęło to za sobą likwidację 28 preferencyjnych linii kredytowych, co praktycznie zahamowało dopływ środków finansowych. A pan minister dzisiaj tutaj z trybuny twierdzi, że nigdy nie ulegnie naciskom w obronie wsi i mieszkańców. Czy można mieć zaufanie do ministra, który wyraził zgodę kilka miesięcy temu na drastyczne obniżenie nakładów na rolnictwo?</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#LesławPodkański">Klub Parlamentarny PSL stwierdza, że powyższe decyzje rządu są równoznaczne z zagrożeniem utrzymania w dłuższym okresie samowystarczalności żywnościowej kraju i zahamowaniem przemian na wsi, a co jeszcze gorsze, mogą doprowadzić do całkowitej degradacji wsi i rolnictwa. Tym bardziej niebezpieczne jest ograniczenie kredytów preferencyjnych i linii kredytowych, uniemożliwiających rolnikom przygotowanie się do konkurencji w warunkach otwartego rynku, a tym samym niezbędnej dominacji polskiego rolnictwa na polskim rynku rolno-spożywczym po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Stanowi to więc zagrożenie dla rolnictwa, zwłaszcza w kontekście konieczności przygotowania się gospodarstw rolnych do konkurencji po zintegrowaniu się Polski z Unią Europejską. Pragniemy przypomnieć, że idea integracji Europy budowana jest na demokracji, a w tym na uznaniu praw ludności wsi do wyrównywania szans życiowych, do poziomu życia ludności miejskiej i pozarolniczej. Tylko budując państwo równych szans dla całej ludności kraju, możemy jako 40-milionowy naród wywalczyć godne miejsce w rodzinie państw Europy.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#LesławPodkański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione materiały przez rząd to nie tylko pokazanie ogromu złożonych problemów ekonomicznych i społecznych wsi, nie tylko ich wyartykułowanie, ale również zamazanie tego obrazu. Wystarczy powiedzieć, ile szumu wywołał projekt restrukturyzacji górnictwa, zakładający zmniejszenie zatrudnienia o około 100 tys. osób. A jak to się ma do problemów wsi? Uwzględniając przyrost siły roboczej na wsi i potrzebę zbliżenia zatrudnienia w rolnictwie do średniego poziomu w Unii Europejskiej, należałoby stworzyć do 2010 r. około 3 mln pozarolniczych miejsc pracy dla ludności wiejskiej. Ta liczba świadczy o ogromie problemów i zagrożeń stojących przed wsią.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#LesławPodkański">PSL uznaje potrzebę rekonstrukcji rolnictwa i stworzenia szans rozwojowych dla wsi jako zadanie o charakterze makroekonomicznym i makrospołecznym. Od rozwiązania bowiem tego problemu zależy efekt integracji z Unią Europejską. Tak naprawdę nie tylko efekt, ale i sama szansa wejścia do Unii Europejskiej. Z tego też względu problemy te stają się zadaniami strategicznymi dla całej gospodarki. Problemów rolnictwa nie da się i nie wolno rozpatrywać przez pryzmat spraw wewnętrznych, zamykając się we własnych granicach. Od mądrej i skutecznej polityki rządu zależeć będzie miejsce i rola polskiego rolnictwa w zjednoczonej Europie. Nie da się tego osiągnąć bez konsolidacji wszystkich sił politycznych, zawarcia umowy społecznej na rzecz wypracowania narodowej strategii rozwoju rolnictwa i wielofunkcyjnego rozwoju polskiej wsi.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#LesławPodkański">Zapraszamy wszystkich tych, którzy rozumieją polską rację stanu, potrafią drogą konsensusu politycznego udowodnić, że znają polską wieś, rozumieją jej problemy bądź chcą jej służyć uczestnicząc we wspólnych pracach na rzecz polskiej wsi i rolnictwa. Wierzymy, że koalicyjni posłowie z Akcji Wyborczej Solidarność podejmą naszą inicjatywę, może wbrew koncepcji Unii Wolności i zamierzeniom planu Balcerowicza. Nie daj Boże, by ten drugi plan Balcerowicza zebrał takie żniwo tragedii ludzkich na wsi, jak pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#LesławPodkański"> Wieś bardzo boi się drugiego planu Balcerowicza, który jest realizowany w wyniku wyborów z września ubiegłego roku. Rolnicy, głosując na AWS, zbierają teraz podziękowania. Jest ich ogrom. Będzie o nich mówił szczegółowo kolega z klubu w dalszej części debaty.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#LesławPodkański">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Zaprezentowany dziś w Sejmie dokument ministra rolnictwa nazwany „Średniookresową strategią rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich” naszym zdaniem niewiele ze strategią ma wspólnego. Są tam sformułowania dotyczące wielofunkcyjnego rozwoju wsi, aktywnego zaangażowania się w realizację prozdrowotnej polityki żywnościowej. Są one znane i popularyzowane w Polsce już od ponad 30 lat. Powstało już na ten temat wiele prac naukowych. Jest tylko jedna przeszkoda, aby te słuszne idee były zrealizowane, niezbędne jest zabezpieczenie środków finansowych. A już w pierwszej klasie szkoły ekonomicznej uczeń wie, że strategia bez zabezpieczenia pieniędzy jest zestawem pobożnych życzeń, tym bardziej że „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”jest sprzeczna w wielu miejscach ze „Średniookresową strategią finansową” rządu. Materiał ten odnosi się tylko do rolnictwa, a nie do całej wsi, co jest jego zasadniczą wadą. Klub Parlamentarny PSL traktuje go jako wstępny materiał informacyjny.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#LesławPodkański">Pragnę w imieniu mojego klubu odnieść się tylko do niektórych jego zapisów. Zgadzamy się ze stwierdzeniem, że programy z zakresu rolnictwa i obszarów wiejskich muszą być opracowane na wszystkich szczeblach, przy zróżnicowanym zakresie wspierania tych programów z krajowych środków publicznych i środków zagranicznych. Ale uwzględnić należy zróżnicowanie regionalne i fakt, że każdy region posiada inne uwarunkowania, jak też różny potencjał gospodarczy. Niedostatkiem jest więc nieokreślenie sposobów wyrównywania dopływu środków do mniej rozwiniętych gospodarczo regionów.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#LesławPodkański">Z programu nie wypływają żadne propozycje związane z zabezpieczeniem środków własnych, pozwalających na wykorzystanie unijnych środków pomocowych. Bo skąd w aktualnej sytuacji dochodowej wieś może zgromadzić aż połowę, to jest 50%, środków własnych? Bez aktywnego udziału budżetu nie będzie to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#LesławPodkański">W ostatnim czasie pojawiły się publiczne sygnały płynące z ministerstwa rolnictwa, niestety potwierdzone w strategii, że kredyty obrotowe są mało efektywne, że należy je przeznaczyć na pomoc socjalną, a nie przekazywać poprzez banki rolnikom, że środki z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zostały roztrwonione, że nie służyły restrukturyzacji w rolnictwie itd.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#LesławPodkański">Panowie, tak nie można. Miejcie odwagę powiedzieć ludziom prawdę w oczy, bo oczy chłopskie wszystko widzą i chłopskie plecy wszystko czują, powiedzcie odważnie, że w ciągu 10 lat macie zamiar wymusić na 60% rolników rezygnację z pracy we własnym gospodarstwie,...</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.23" who="#LesławPodkański">... że chcecie zlikwidować 60% gospodarstw rolnych, że wreszcie chcecie dać dwa kierunkowskazy: lewy - szukaj pracy albo umieraj, prawy - idź po zasiłek albo umieraj. I w prawo, i w lewo prowadzą drogi wyścielone w dokumentach rządowych pięknym pakietem opodatkowania rolnictwa: podatkiem VAT, podatkiem dochodowym, katastralnym, zmienionym na system pracowniczy systemem emerytalno-rentowym. Realizując taką strategię, polski rolnik będzie wchodził do Unii jako rolnik trzeciej bądź czwartej kategorii. Wtedy, szanowni państwo, powstaną w Polsce wielkie, wiejskie obszary kumulowania problemów społecznych, biedy, bezrobocia, w wyniku czego w wielu regionach kraju, szczególnie na tzw. ścianie wschodniej i w Małopolsce, zostanie zagrożony byt wielu milionów Polaków.</u>
          <u xml:id="u-15.24" who="#LesławPodkański">Z przykrością stwierdzamy, że przedstawiony dokument nie był przed dyskusją w Sejmie konsultowany z samorządem rolniczym, z nowo powstałymi izbami rolniczymi, brakuje w nim także przyszłościowej koncepcji modelu rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-15.25" who="#LesławPodkański">Panie Ministrze! Przypominamy panu brzmienie rozporządzenia nr 2328 Rady Wspólnot Europejskich, z późniejszymi zmianami, gdzie znajdzie pan odpowiedź na pytania: Co to jest rodzinne gospodarstwo rolne, jakie otrzymuje ono preferencje, jaką przyszłość gwarantuje jemu i władza, i polityka. Wszystkim przeciwnikom, jak również tym, którzy nie chcą zrozumieć specyfiki polskiej wsi i polskiego rolnictwa, przypominamy brzmienie art. 42 traktatu z Maastricht: Rolnictwo i obrót artykułami rolno-spożywczymi są wyłączone z rygorów wolnego rynku i konkurencji. My, przedstawiciele partii chłopskiej, nie chcemy ani mniej, ani więcej praw i obowiązków dla polskiego rolnika, niż to jest stosowane w Unii Europejskiej. Pod jednym jednakże warunkiem, że proces negocjacyjny zostanie wykorzystany przez polski rząd do maksymalnej obrony naszych narodowych interesów, że pod żadnym pretekstem nasi negocjatorzy nie zmniejszą poziomów spożycia, kwot i limitów poniżej zdolności produkcyjnych i wielkości produkcji w ostatnich latach. Przyjęcie powyższych zasad da nam odpowiednie korzyści, które określą przyszły kształt polskiego rolnictwa i polskiej wsi. Negocjacje i pertraktacje muszą być prowadzone w imieniu narodu, poprzez ludzi zdolnych, kompetentnych i odpowiedzialnych. Pamiętajmy, że Zachód zawsze dbał przede wszystkim o swoje interesy. Zadbajmy więc tym razem i my o swoje.</u>
          <u xml:id="u-15.26" who="#LesławPodkański">Zależność jest obustronna. Zachód myśli o naszym polskim chłonnym rynku. Naszym zadaniem i obowiązkiem jest najpierw myśleć o naszym rolniku, o naszym rodzimym przedsiębiorcy, by mogli wypłynąć na szerokie wody. Musimy wymusić od Unii Europejskiej takie warunki przystąpienia do Wspólnoty, by polskie rodziny nie były ponownie na żołdzie innych. Nikt i nigdy nie wyraził zgody na to, by którykolwiek polski rząd roztrwonił dotychczasowy dorobek, wypracowany przez pokolenia Polaków.</u>
          <u xml:id="u-15.27" who="#LesławPodkański">Konkludując, pragnę bardzo mocno podkreślić wyraźnie liberalny kierunek propozycji i rozwiązań zawartych w dokumentach rządowych. PSL nigdy się z tym nie zgadzało i nadal nie będzie wyrażać na to zgody.</u>
          <u xml:id="u-15.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.29" who="#LesławPodkański">My wychodzimy zresztą naprzeciw większości Polaków, którzy zgodnie z duchem nowej konstytucji popierają społeczną, a nie liberalną gospodarkę rynkową. To właśnie w tym tkwi sens walki o przyszły kształt i Polski, i rolnictwa. Dla naszego klubu rzeczą szokującą jest fakt, że rząd proponuje w strategii same unijne obowiązki dla polskiego rolnictwa, a ani słowa w nim o jednym chociażby unijnym rozwiązaniu korzystnym dla rolnictwa. Dokumenty rządowe to zbiór mocnych i groźnych słów bez określenia celów, jakie chce się osiągnąć z korzyścią dla Polski - dla polskiej gospodarki, polskich rolników. To, co proponuje rząd, nie może być przyjęte przez nasz klub, PSL, w imieniu którego zgłaszam wniosek o odrzucenie informacji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-15.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję za zabranie głosu panu posłowi Lesławowi Podkańskiemu z PSL.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu w imieniu Koła Parlamentarnego Ruchu Odbudowy Polski pana posła Dariusza Grabowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#DariuszGrabowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Są dwa powody, dla których powinniśmy obradować na temat polskiego rolnictwa i dobrze, że to czynimy. Pierwszy to skala problemu i ocena tego, co stało się w ciągu ostatnich 8–9 lat. Drugi powód wynika z faktu, że stajemy u bram Unii Europejskiej i w związku z tym powinniśmy się zastanowić, w jaki sposób i na jakich warunkach chcemy tam się znaleźć. Jeśli chodzi o ocenę tych ostatnich 8 lat, to trzeba sobie powiedzieć, że jest ona jednoznacznie negatywna. I trzeba powiedzieć także, że praktycznie niewielka była różnica między tym, co było w pierwszym okresie, czyli tzw. planem Balcerowicza, a późniejszymi rządami. Co się stało? Nastąpił znaczny spadek produkcji rolnej. Można powiedzieć, że nic złego z tego by nie wyniknęło, ale jednocześnie nastąpił znaczny spadek wydajności pracy w rolnictwie, a to już jest fakt, który - z punktu widzenia ekonomicznego - jest godny pożałowania. Poza tym w rolnictwie obserwujemy zjawisko wstecznej akumulacji. Praktycznie tylko 15% gospodarstw akumuluje swój majątek, a 35% gospodarstw go przejada. To jest proces, który będzie skutkował w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#DariuszGrabowski">Następna sprawa. Polska od 1996 r. zaczęła być krajem, który importuje netto żywność. To także będzie miało swoje konsekwencje. I kolejna sprawa. Rynek, jakim było rolnictwo dla produktów nierolnych, nieżywnościowych, się kurczy. Spada popyt na środki produkcji rolnej, spada wreszcie popyt na środki konsumpcji w samym rolnictwie. To tylko niektóre zjawiska ważne i niekorzystne.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#DariuszGrabowski">Ważnym zjawiskiem, z którego wynikają bardzo poważne konsekwencje, jest fakt, że na wieś powróciła ogromna rzesza chłopów-robotników. O tym była tutaj mowa. Ten fakt ma swoje przełożenie na zjawiska społeczne i ekonomiczne. Z naszego punktu widzenia, z punktu widzenia Ruchu Odbudowy Polski, najgorszym procesem, który się dokonuje w tej chwili na wsi w Polsce, jest rozwarstwienie wsi. Na jednym biegunie zwiększa się gwałtownie liczba małych gospodarstw, karłowatych, często popadających w gospodarkę naturalną, tracących swoją towarowość, a na drugim powstaje nieliczna grupa gospodarstw wysokotowarowych, nowoczesnych, o wysokiej dochodowości. To jest proces tzw. wypłukiwania średniaka. Otóż ideologia gospodarstwa rodzinnego na wsi pozostaje tylko na papierze, bo tak naprawdę gospodarstwa rodzinne przestają być rodzinne. Rodzina nie potrafi się utrzymać z gospodarstwa rolnego. Tylko 15% gospodarstw w Polsce utrzymuje się wyłącznie z rolnictwa. To jest wielki problem społeczny i ekonomiczny, przed którym stajemy. I jednocześnie trzeba sobie powiedzieć, że proces ten będzie skutkował w przyszłości pojawieniem się dwusektorowości w polskiej gospodarce. Ta dwusektorowość to na jednym biegunie gospodarka naturalna, cywilizacyjnie cofająca się, bo nie mająca związku z rynkiem, z towarem, a na drugim biegunie gospodarka nowoczesna. Otóż żaden kraj jako całość nigdy nie będzie nowoczesny, jeśli będzie miał dwusektorową gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#DariuszGrabowski"> A my sobie taki model fundujemy.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#DariuszGrabowski">Ostatnie osiem czy dziewięć lat to jest proces pogrążania się polskiej wsi, proces zapaści cywilizacyjnej wsi. Jeśli na to spojrzymy w kontekście tego, że największy przyrost naturalny do 2005 r. ludzi w wieku produkcyjnym będzie występował właśnie na wsi, to musimy sobie zdać sprawę, że powstaje wielki problem zatrudnienia. Tego problemu wieś rozwiązać nie może, a kontynuowanie tej strategii gospodarczej, którą mamy, uniemożliwia jego rozwiązanie. Ten problem staje się jeszcze większy, jeśli zważyć, że tak naprawdę na wsi tylko 15% gospodarzy ma wykształcenie ponadpodstawowe, a reszta, czyli 85%, ma podstawowe i niepełne podstawowe. To jest z kolei dowód, gdzie jesteśmy z naszą modernizacją wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#DariuszGrabowski">Co zatem robić? Otóż kluczem do rozwiązania problemów rolnych jest polityka poza rolnictwem. Ta polityka musi sprzyjać przedsiębiorczości, musi sprzyjać organizowaniu i podejmowaniu działalności gospodarczej. Niestety, Ruch Odbudowy Polski generalnie ocenia, że od wielu lat ta polityka bardziej sprzyja kapitałowi spekulacyjnemu, wielkiemu kapitałowi, często o niewiadomym albo bardzo złym rodowodzie, natomiast nie sprzyja rodzimej, polskiej przedsiębiorczości. Co gorsza, obserwujemy - i tegoroczny budżet to potwierdza - że zamiast zwiększać nakłady na oświatę, bo jest to szansa wyrwania ludności wiejskiej z zapaści cywilizacyjnej, to, szczególnie na wsi, obniża się je.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#DariuszGrabowski"> To oznacza, że ta ludność nigdy stamtąd nie będzie mogła wyjść, bo po prostu nigdy nie będzie przygotowana do tego, by podjąć jakąkolwiek działalność miejską.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#DariuszGrabowski">Trzeba także organizować ruch samorządowy i ruch spółdzielczy na wsi, żeby ludzie poczuli się sami dla siebie władzą. Dlatego z taką obawą patrzymy na reformę powiatową, po przeprowadzeniu której może się okazać, że tak naprawdę samorząd wiejski będzie miał mniej do powiedzenia niż biurokracja lokalna.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#DariuszGrabowski">W tym kontekście dla samego rolnictwa najważniejsza jest - co także nie jest przedmiotem troski rządu - kwestia rozmiarów rynków zbytu, rynku wewnętrznego i zewnętrznego. Zarówno polityka celna, jak i polityka preferowania inwestycji kapitału obcego powodują, że tak naprawdę polska żywność jest wypierana przez żywność importowaną.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#DariuszGrabowski">Kolejnym kierunkiem działania powinna być troska o dochodowość rolnictwa. Tutaj dzieje się jeszcze gorzej. Wszystkie parametry, ważne dla rolnictwa w całym świecie, są z punktu widzenia rolnictwa polskiego niekorzystne. Stopa inflacji, koszt kredytu, kurs walutowy, bariery celne - to wszystko jest niekorzystne dla polskiego rolnictwa. Jak zatem można zapewnić jego wysoką dochodowość, jak zapewnić to, żeby była tu akumulacja? Trzeba sobie otwarcie powiedzieć, że cała ta strategia jest antypolska z punktu widzenia polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#DariuszGrabowski">Co zatem nas czeka? Chcemy wejść do Unii. Ruch Odbudowy Polski na przystąpienie Polski do Unii - w kontekście rolnictwa - patrzy z jedną zasadniczą obawą. Tą obawą napawa fakt, że w momencie wejścia do Unii najwięcej stracić mogą gospodarstwa nie małe, drobne, te naturalne, lecz przeciwnie - te wielkie, wysokotowarowe, nowoczesne. Może się tak stać dlatego, że za rolnictwem zachodnioeuropejskim stoi wielki kapitał, wsparty jeszcze instytucją państwa. Tymczasem za polskim rolnictwem nie stoi praktycznie nic.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Za polskim rolnictwem stoi Balcerowicz z Janiszewskim.)</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#DariuszGrabowski">Będziemy mieli sytuację, w której nawet nowoczesne polskie gospodarstwa rolne będą skazane na konkurowanie nie z gospodarstwem, ale praktycznie z wielką strukturą państwową. Z tego powodu uważamy, że przystępując do Unii Europejskiej, powinniśmy przede wszystkim zadbać o zapewnienie sobie proporcjonalnego udziału w rynku Unii, bo kwestia rynku zbytu jest zasadnicza dla polskiego rolnika.</u>
          <u xml:id="u-17.16" who="#DariuszGrabowski">Sprawa następna - powinniśmy zadbać o odpowiedni parytet. Wydajność w polskim rolnictwie jest ponad 5-krotnie niższa niż w europejskim. I to powinno być sygnałem, jeśli chodzi o skalę pomocy finansowej, która powinna trafić do polskiego rolnictwa. Nie jesteśmy naiwni i wiemy, jak wielki i trudny to będzie bój. Tym bardziej że nikt na Zachodzie nie jest zainteresowany tym, by po prostu dawać nam pieniądze. Ale trzeba o to zabiegać. Sprawa następna to jest odpowiednia polityka regionalna i polityka ekologiczna.</u>
          <u xml:id="u-17.17" who="#DariuszGrabowski">Dlatego też, patrząc na strategię, która została przedstawiona przez pana ministra, mówimy generalnie, że nie odpowiada ona ani wyzwaniom, ani potrzebom polskim. Tym bardziej że są w niej niebezpieczne akcenty, jak ten, który moim zdaniem jest szczególnie niebezpieczny - mianowicie ukierunkowanie polskiej polityki rolnej na oddzielenie sfery społecznej czy socjalnej od sfery produkcyjnej. Otóż nawet jeszcze w Unii nie ma sytuacji takiej, by sferę społeczną rolnictwa oddzielono od produkcyjnej. A co dopiero my, którzy jesteśmy tak daleko w tyle. Chcemy być przed nimi? Moi państwo, jeśli tak pójdziemy, będzie to oznaczało ni mniej, ni więcej, tylko wielką skalę biedy na wsi na jednym biegunie i być może nieliczną bogatą grupę na drugim biegunie. Polskie rolnictwo jest rodzinne. Jeśli mówimy, że ma być socjalne, to znaczy, iż mówimy, że rodzina i to paromilionowe polskie społeczeństwo na wsi może być biedne i socjalne,...</u>
          <u xml:id="u-17.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.19" who="#DariuszGrabowski">... nie uczestniczące w gospodarce. I to jest błędem.</u>
          <u xml:id="u-17.20" who="#DariuszGrabowski">Drugi element, który nas niepokoi, to zachwyt co do polityki regionalnej prowadzonej przez Unię Europejską. Otóż tego zachwytu nie podzielamy. Polityka regionalna jest w Polsce potrzebna, ale polityka regionalna może uczynić z polskiej wsi monokulturę, a to by było dla tej wsi najgorsze. I dlatego uważamy, że trzeba mieć, ale własną politykę regionalną, różną od tej, którą proponuje Unia Europejska.</u>
          <u xml:id="u-17.21" who="#DariuszGrabowski">Kończąc, powiem, że Ruch Odbudowy Polski z ubolewaniem stwierdza, iż proponowana przez rząd strategia jest praktycznie kontynuacją poprzednich działań czy strategii realizowanych wobec rolnictwa i wobec polskiej wsi. To nie jest strategia na miarę potrzeb ani na miarę wyzwań, przed którymi stoi i polska wieś, i cała polska gospodarka. Jesteśmy temu przeciwni. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-17.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Grabowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Były to wystąpienia w imieniu klubów i koła.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zdzisława Pupę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#ZdzisławPupa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podejmując dyskusję o stanie polskiego rolnictwa oraz o perspektywach jego rozwoju, musimy podjąć się oceny decyzji i działań na polskiej wsi nie tylko w okresie rządów premiera Buzka; nie sposób bowiem nie spojrzeć na politykę rolną wielu rządów, wielu ministrów, którzy na przestrzeni historii powojennej Polski dokonywali różnych operacji mających ustawić polską wieś, polskiego rolnika w pozycji wasala, poddanego i uległego w stosunku do sprawujących władzę. Ale o tym była mowa na poprzednim posiedzeniu Wysokiego Sejmu w dyskusji nad przestępczym charakterem rządów komunistycznych.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Lewandowski: Przestań pieprzyć.)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#ZdzisławPupa">Tak, panowie, do operacji takich można i należy zaliczyć reformę rolną w 1946 r., rozkułaczanie rolników, kolektywizację i tworzenie w sposób nierozsądny gospodarstw na wzór sowchozów i kołchozów.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#ZdzisławPupa">W ostatnim czasie mieliśmy do czynienia z „zielonymi światłami” dla rolnictwa i programami restrukturyzacji i modernizacji. Operacje takie, dokonywane na żywej tkance polskiego rolnictwa, musiały zaowocować osłabieniem kondycji materialnej wielu rodzin rolniczych. Dzisiaj rolnik nie oczekuje moim zdaniem na programy restrukturyzacji, modernizacji, które są często grą pozorów rządzących ekip. Rolnik polski potrzebuje i oczekuje od tego rządu właściwej ochrony, rzetelnej obrony polskiej racji stanu, wyrażającej się między innymi ochroną przed nieuzasadnionym importem produktów rolno-spożywczych, często gorszej jakości, z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#ZdzisławPupa">Stojąc na przedprożu wejścia w struktury Unii Europejskiej, uczmy się wreszcie ochrony naszego polskiego producenta i konsumenta. Bo tu leży zarówno problem bezrobocia, jak i zdrowia wszystkich rodaków. To jest, panie i panowie posłowie, polska racja stanu. Rolnik oczekuje właściwego, zorganizowanego rynku zbytu, takiego, jaki posiada rolnik zachodnioeuropejski. I w tym miejscu należy zadać pytanie, kto dzisiaj odpowie za chaos i bałagan na polskim rynku artykułów rolno-spożywczych, bo ciężar błędnych decyzji ponosi cała polska wieś i każdy konsument z osobna. Rolnik jest dzisiaj często w sytuacji tragicznej, a właściwie rodzina wiejska jest często w sytuacji agonalnej. Nierzadko brakuje środków na reprodukcję prostą. Wiele rodzin rolniczych, szczególnie tych mniej rolnych, żyje w sferze tak zwanego biedactwa. I tu kolejne pytanie: Czy o to chodziło? A może o to chodzi nadal?</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#ZdzisławPupa">Rolnika traktowano i traktuje się jak obywatela gorszej kategorii. Przykładem niech będzie emerytura rolnicza, którą rolnik otrzymuje po ciężkiej pracy całego życia, poniżej minimum socjalnego. W tym miejscu chciałbym się na chwilę zatrzymać i przypomnieć postawę również posłów PSL, broniących rzekomo rolnika, głosujących między innymi za wysokimi podwyżkami rent i emerytur dla oficerów SB.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#ZdzisławPupa"> Natomiast w terenie przekazuje się informacje, jakoby posłowie AWS byli przeciwnikami wsi. Nie da się, szanowni panowie, być aniołkiem i diabłem jednocześnie. Nie ma możliwości. Albo będziesz zimny, albo gorący.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#ZdzisławPupa">Dzisiaj wieś polska i rolnik polski z nadzieją na poprawę swego bytu patrzą w kierunku tego rządu. I nie widzą, rzeczywiście nie widzą żadnej radykalnej ani minimalnej poprawy swej sytuacji. Dlatego rząd, panie ministrze, staje przed dużym wyzwaniem, w związku z którym, patrząc globalnie na sytuację na wsi i obszarach wiejskich, konieczne jest spojrzenie regionalne. I wtedy należy dostrzec człowieka, borykającego się nie tylko z anomaliami przyrodniczymi - o wiele trudniejsze są anomalie intelektualne, które często są gorsze od kataklizmów naturalnych.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#ZdzisławPupa">I tutaj chcę przypomnieć wystąpienie w imieniu klubu pana Lesława Podkańskiego, który przypomniał o „strategii 2000” poprzedniej koalicji. W strategii tej właśnie mówiło się o likwidacji 70% gospodarstw rolnych. Dziwna amnezja spowodowała, że praktycznie zostało to pominięte i przypisane temu rządowi i tej ekipie.</u>
          <u xml:id="u-19.10" who="#ZdzisławPupa">Brak współpracy rolnik-przetwórca powoduje, że ten drugi podejmuje często działania, które historia zna z wczesnej epoki kapitalizmu. Instrumenty, którymi dysponowały niektóre linie kredytowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nie zdały egzaminu. Właściwie polityka finansowa prowadzona w tamtym okresie, kierowana w stronę przetwórcy i rolnika, nie doprowadziła do symbiozy, ale do pasożytnictwa na rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-19.11" who="#ZdzisławPupa">Podejmując ocenę strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, trzeba w sposób zdecydowany, a nawet radykalny, podjąć działania mające na celu promocję polskich artykułów rolno-spożywczych, które często są zdrowsze od tych samych sprowadzanych zza granicy. Polska nie może być rynkiem zbytu (zboża, wołowiny, cukru, kukurydzy, keczupu, mączki ziemniaczanej) dla zagranicznych rolników. Nie do pomyślenia jest taka sytuacja, w której polski minister dowiaduje się o ilości sprowadzonego towaru, importowanego do kraju, z opóźnieniem miesięcznym lub większym.</u>
          <u xml:id="u-19.12" who="#ZdzisławPupa">Polityka rolna państwa musi dostrzegać człowieka mieszkającego na wsi i pracującego na roli, bo decyzje podejmowane w danym roku są często widoczne w latach następnych.</u>
          <u xml:id="u-19.13" who="#ZdzisławPupa">W obecnej sytuacji materialnej rodzin wiejskich ograniczone są możliwości zdobywania właściwego wykształcenia. A w tej dziedzinie mamy bardzo duże zaległości do odrobienia.</u>
          <u xml:id="u-19.14" who="#ZdzisławPupa">Należy pamiętać, że na wsi polskiej żyje około 15 mln ludzi. Wiele zakładów produkujących na rzecz wsi daje zatrudnienie mieszkańcom miast. Dlatego polityka rolna, ta na dziś i ta na jutro, musi być polityką uwzględniającą tak dużą liczbę rodaków, którym ma służyć.</u>
          <u xml:id="u-19.15" who="#ZdzisławPupa">Na koniec przypomina mi się wiersz Juliusza Słowackiego, który mówił: „Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą; pawiem narodów byłaś i papugą, a teraz jesteś służebnicą cudzą”. Mam prośbę do pana ministra, aby, parafrazując wiersz Juliusza Słowackiego, nie doprowadził pan do wyrugowania - tak jak próbowano to zrobić przez ostatnich 50 lat - rolnika z roli gospodarza do roli parobka, ale poprowadził rolnika do roli gospodarza, żeby czuł się gospodarzem na swoim gospodarstwie. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-19.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Pupie.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Steca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Gdy oceniamy problem rolnictwa w ostatnich latach, niezbędne jest przypomnienie, że w wyniku bardzo ostrej zimy w latach 1996 i 1997 zaorano około 50% areału rzepaku, jęczmienia ozimego, duży areał pszenżyta. Nadmierne opady w czasie żniw w 1996 r. oraz powódź w 1997 r. miały bezpośredni wpływ na poziom produkcji rolnej i na dochody rolników w ostatnich latach.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławStec">W przedłożonej przez ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, w imieniu rządu, średniookresowej strategii rozwoju rolnictwa zaakcentowania wymagają niektóre ekonomiczne instrumenty polityki rolnej, które proponuje się zastosować w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#StanisławStec">Pierwszym z wymienionych instrumentów ekonomicznych jest objęcie rolnictwa podatkiem od towarów i usług. Jest to kontynuacja słusznego kierunku, gdyż utrzymanie zwolnienia z podatku od towarów i usług produktów rolnych oraz niektórych przetworzonych produktów żywnościowych, np. mięsa, nie jest korzystne, rolnicy bowiem nie mogą odliczyć podatku naliczonego w cenie paliwa i surowców energetycznych, usług telekomunikacyjnych, materiałów budowlanych i części zamiennych ogólnego zastosowania.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#StanisławStec">Z informacji wynika, że jest możliwe wprowadzenie podatku od towarów i usług w rolnictwie od 1 stycznia 1999 r., a przecież nie uzgodniono jeszcze stanowisk między ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej a ministrem finansów, co będzie najtrudniejsze. Aby wdrożyć podatek od towarów i usług w rolnictwie od 1 stycznia, trzeba go dobrze przygotować. Musi być, moim zdaniem, przynajmniej trzymiesięczny okres vacatio legis, gdyż trzeba zagwarantować obsługę rolników związaną z korzystaniem z tego podatku.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#StanisławStec">Podkreślenia wymaga, że 7-procentowa stawka podatku na produkty rolne w obecnej sytuacji ekonomicznej rolnictwa jest nie do przyjęcia. W okresie przejściowym na produkty rolne winna obowiązywać stawka 0, natomiast środki na zwrot podatku naliczonego w środkach do produkcji rolnej uzyska się z ograniczenia szarej strefy, gdyż rolnicy, chcąc dokonać odliczenia na zakupione środki do produkcji, będą żądać faktur VAT. Jest tu podobne uzależnienie jak w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, uwzględniające zwrot naliczonego podatku cudzoziemcom realizującym zakupy w naszym kraju. Znając problemy dotyczące opodatkowania, zgłaszam gotowość współpracy przy opracowaniu tego projektu - dla dobra polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#StanisławStec">Celowe jest przygotowanie spójnego systemu ulg w podatku dochodowym dla podmiotów tworzących nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich, ale wcześniej trzeba zagwarantować tym podmiotom możliwość korzystania z nisko oprocentowanych długoterminowych kredytów bankowych lub pożyczek, które zostały wdrożone w latach 1996–1997, a w 1998 r. praktycznie nie istnieją.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#StanisławStec">Strategia w ramach instrumentów ekonomicznych zakłada kontynuowanie wsparcia procesów restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, co jest słuszne, gdyż przed uzyskaniem członkostwa Unii Europejskiej modernizacja i rozwój przemysłu rolno-spożywczego oraz jego powiązanie z producentami rolnymi jest, moim zdaniem, polską racją stanu. W ramach wspierania procesów restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa zakłada się, że do czasu uzyskania funduszy strukturalnych utrzymywana będzie pomoc poprzez dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych, przy czym w przemyśle rolno-spożywczym dopiero w miarę poprawy sytuacji budżetowej. Jest to pozytywna zmiana stanowiska ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, który na początku domagał się zasiłków dla rolnictwa zamiast realizowania dopłat do kredytów. Mam nadzieję, że nie będą to takie działania w zakresie dopłat do kredytów inwestycyjnych jak w roku 1998, kiedy to starczyło środków na nowe zadania praktycznie na dwa tygodnie.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#StanisławStec">Na najważniejsze cele, tj. na urządzenie gospodarstw młodych rolników, zakup ziemi, sprzętu rolniczego, rozwój produkcji mleczarskiej lub utworzenie nowych miejsc pracy, kredytu z dopłatami do oprocentowania nie można uzyskać w bankach woj. poznańskiego. Jest to wynik braku poparcia przez koalicję przy głosowaniu nad budżetem na rok 1998 wniosku Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zwiększenie zysku Narodowego Banku Polskiego o 300 mln zł z tytułu nieoprocentowania obowiązkowych rezerw bankowych i przekazanie tych środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z przeznaczeniem na oprocentowanie kredytów zaciąganych na inwestycje w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym. Gdyby przyjęto tę propozycję, to sytuacja Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie byłaby trudna - bo nie popieram stanowiska, że jest tragiczna.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#StanisławStec">Aby zamknąć okres niemożności wsparcia w sytuacji kredytowej rolnictwa, posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej zaproponują poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Banku Polskim celem oprocentowania w części kwoty rezerwy obowiązkowej i przekazywania tych środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przynajmniej przez 3 lata, by wzmocnić pomoc realizowaną ze środków funduszy strukturalnych. Ta zmiana ustawy jest niezbędna, aby nie czekać na jałmużnę z Narodowego Banku Polskiego w postaci zysku. W roku 1998 zaproponowano 500 mln - jest to 44% tego, co zrealizowano w 1997 r. Rolnicy w aktualnej sytuacji ekonomicznej nie mogą wykorzystywać na inwestycje kredytu komercyjnego, którego oprocentowanie wynosi 27%, gdyż nie obsłużą odsetek.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#StanisławStec">Nieobniżenie przez Radę Polityki Pieniężnej podstawowych stóp banku centralnego, wynoszących 24,5% i 27%, traktuję jako kpinę z kredytobiorców. Czyżby Narodowemu Bankowi Polskiemu zależało na tym, aby polskie podmioty gospodarcze korzystały tylko z kredytów zagranicznych?</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#StanisławStec">W strategii brak ustosunkowania się do realizacji ustawy z 5 stycznia 1995 r. w sprawie dopłat do oprocentowania niektórych kredytów bankowych. Czyżby była to realizacja zapowiedzi ministra rolnictwa, że system preferencyjnych kredytów obrotowych nie służy rolnikom, gdyż, jak twierdzi minister, sama ich zapowiedź powoduje wzrost cen na pasze i nawozy? Zapowiedzi udzielania preferencyjnych kredytów obrotowych są zbędne, gdyż mówi o tym ustawa z 5 stycznia 1995 r. - wystarczy ją systematycznie realizować przez zabezpieczenie środków w budżecie - aby tego zaniechać, trzeba zmienić ustawę. Kredyt preferencyjny na zakup nawozów lub środków ochrony roślin jest dla rolnika po prostu niezbędny, szczególnie po bardzo trudnym roku 1997 r. ze względu na wymarznięcie ozimin, a następnie powódź. Mimo zmniejszenia przez obecny rząd wartości kredytu na zakup środków do produkcji o 40% i tak nie zabezpieczono potrzeb rolników na wiosnę bieżącego roku. Niezbędny jest również kredyt preferencyjny dla podmiotów skupujących płody rolne od krajowych producentów, gdyż wymusza on zapłatę rolnikom w ciągu 14 dni, a gdy go nie będzie, to podmioty skupujące twierdzą, np. zakłady przemysłu tłuszczowego, że zapłacą za rzepak w ratach w ciągu pół roku.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#StanisławStec">Zwracam uwagę na treść art. 3 ustawy z dnia 5 stycznia 1995 r. o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych. Cytuję: Ze środków budżetu państwa udzielane są dopłaty do oprocentowania dla krajowych podmiotów gospodarczych na cele rolnicze. Nie ma tu stwierdzenia, że mogą być udzielane. Odpowiedzialny za realizację ustaw jest rząd.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Wyrowiński stwierdził, że rząd koalicji AWS-UW zastał wykorzystane środki ASAL, wynegocjowane jeszcze przez rząd pani premier Suchockiej. Czy przez 4 lata rządów koalicji SLD-PSL należało płacić tylko odsetki w Banku Światowym, a środki pozostawić dla waszego rządu? Wówczas postawilibyście zarzut, że środki były, a nie umieliśmy ich wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#StanisławStec">Co do nieprzygotowania nowego projektu, wniosku o kolejną pożyczkę ASAL. Poprzedni minister finansów miał taką koncepcję, aby Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa skorzystała z kredytów na infrastrukturę w bankach polskich. Byłoby to z poręczeniem ministra finansów. Raty kredytów mogłyby być spłacane z budżetu, podobnie jak pożyczka ASAL.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#StanisławStec">Panie pośle Pupa, pasożytnictwem to był Fundusz Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, który był porządkowany przez trzy lata przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-21.15" who="#StanisławStec">Pan minister Jacek Janiszewski dzisiaj po raz pierwszy zwrócił się do posłów SLD i PSL o współpracę dla dobra polskiego rolnictwa. Przyjmuję to jako dobrą zapowiedź, gdyż dotychczas pan minister specjalizował się w krytyce tego, co zrobiła koalicja na odcinku rolnictwa. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Stecowi za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bondyrę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowne Panie i Szanowni Panowie Posłowie z AWS i Unii Wolności! W wyborach 6 miesięcy temu obiecywaliście przychylić nieba rolnictwu, a przychylacie gałąź. Prezentując dzisiaj „Średniookresową strategię rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich”, przyznajecie się, że oszukaliście wieś i rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#RyszardBondyra"> Chłop nie odpowiadał polityce rządów stalinowskich, nie odpowiada i dzisiaj rządom liberalnym AWS i Unii Wolności. </u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#RyszardBondyra"> Koncentracja pomocy państwa zawarta w strategii - i ograniczenie jej tylko do gospodarstw wielkoobszarowych na wsparcie produkcji - jest sprzeczna ze wspólną polityką rolną. Zamierzenia bardziej szczegółowe, a dotyczące np. odejścia 2,5 mln osób w ciągu 10 lat, tj. 60% pracujących dzisiaj w rolnictwie jest nieporozumieniem. Rolnicy nie tak w dalekiej przeszłości przeżywali podobne programy, za Stalina. Jest to iście liberalny zamysł, aby nie pod przymusem fizycznym, ale podatkowo-reformatorskim przeprowadzić koncentrację ziemi. Za niewywiązywanie się z obowiązkowych dostaw rolnicy siedzieli w więzieniach i ziemi się nie pozbyli. Dzisiaj te zamierzenia próbują przybrać inną twarz. Proponowany system podatkowy i reforma ubezpieczeń emerytalno-rentowych oraz form wsparcia budżetowego doprowadzi do podobnych efektów. Rolnicy przeżyli Stalina, przeżyją AWS i Unię Wolności.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#RyszardBondyra">Liberalizm w rolnictwie nie ma racji bytu. Gospodarstwo rolne to nie przedsiębiorstwo, które może zbankrutować, bramę zamknąć na kłódkę, a pracowników wysłać na zasiłek dla bezrobotnych. A taką formułę planuje się zastosować w stosunku do rolników odchodzących z produkcji rolnej. Strategia wyznacza środki na modernizację rolnictwa poprzez zaangażowanie własnych środków rolników. Mówi jasno i wyraźnie, że wzrostu cen na produkty rolne nie będzie. Wzrost przychodowości nastąpi tylko poprzez koncentrację ziemi, specjalizację i wielkość skali produkcji. Strategia rozwija tę tezę i w innych propozycjach, w niektórych z tytułu braku choćby wzmianki na temat kredytów obrotowych, a więc tych wpływających na wzrost produkcji. Przewiduje się możliwość zawieszenia w przyszłości wszystkich linii kredytowych inwestycyjnych, przekształcenie Agencji Rynku Rolnego i przekazanie tych zadań na poziom giełd i rynków hurtowych, przekształcenie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w Bank Ziemski i zapisanie jako głównego zadania dla tej nowej instytucji reprywatyzacji. Aby dopełnić szczęścia rolników, rząd koalicji Akcji Wyborczej Solidarność i UW proponuje wprowadzić kilka rodzajów podatków w rolnictwie. Po pierwsze, VAT ze stawką 22% na środki do produkcji rolnej, takie jak nawozy, maszyny, środki ochrony roślin i VAT na produkty rolne, jak zapowiedziało Ministerstwo Finansów, na poziomie 5–7%; podatek dochodowy i podatek katastralny, tzw. wartościowy. Pierwszy po to, aby zaciągnąć około 20 bln starych zł pożyczki od rolników, a później zwrócić za pośrednictwem budżetu, jeśli pozwoli parlament i minister finansów, pokazując wspaniałomyślność rządzących. Drugi, katastralny, tzw. wartościowy, po to, aby zasilić obecne i przyszłe szczeble samorządu. Rolnik będzie płacił za to, że ma hektar pola, oborę na tym hektarze i krowę w tej oborze.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#RyszardBondyra"> Aby rolnicy nie czuli się tak bardzo zadowoleni, to w strategii proponuje się również przybliżenie zasad systemu emerytalno-rentowego do pracowniczego, oznaczające podobne obciążenia z tytułu płacenia comiesięcznych składek. </u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#RyszardBondyra">Niektóre elementy ta koalicja zaczęła realizować już dzisiaj. Dotyczy to linii kredytowych inwestycyjnych, gdzie po redukcji z 35 do praktycznie 6, środki na ten cel zabezpieczono na poziomie od 5% do 10% w porównaniu z zapotrzebowaniem z lat ubiegłych. Kredyty obrotowe zmniejszono z 10 q na 1 ha do 6 q na 1 ha i zabezpieczono 50% zapotrzebowania. Zmniejszono dotacje do wapnowania o 50%. Na interwencję Agencji Rynku Rolnego przeznaczono o połowę mniej środków, co oznacza, że będzie ona ograniczona.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#RyszardBondyra">Szanowna koalicjo Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności, w którym to programie wyborczym były takie założenia i obietnice wyborcze? Czy i w tym przypadku będziecie wmawiać wyborcom, że to było, tylko oni nie doczytali, jak w przypadku powiatów?</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#RyszardBondyra"> Który kandydat na posła lub senatora z Akcji Wyborczej Solidarność prezentował taki program dla wsi? Bo to głównie mieszkańcy wsi poparli AWS - w 60%. Czy to są ich pragnienia i zamierzenia co do przyszłości polskiego rolnictwa? </u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.14" who="#RyszardBondyra"> Panie i panowie z Akcji Wyborczej Solidarność, oszukaliście wieś i polskiego rolnika i to wam się udało, ale ziemi nie oszukacie. </u>
          <u xml:id="u-23.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.16" who="#RyszardBondyra"> Zmniejszenie dzisiaj wsparcia budżetowego na zwiększenie produkcji w rolnictwie w czasie negocjacji z Unią Europejską jest naruszeniem polskiej racji stanu. </u>
          <u xml:id="u-23.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.18" who="#RyszardBondyra"> Dając zalecenia negocjatorom, aby poziom produkcji z ostatnich 5 lat był wyznacznikiem kwot produkcyjnych, doprowadza się do tego, że nawet ci, którzy pozostaną z pogromu solidarnościowego, skazani są na powolne unicestwienie.</u>
          <u xml:id="u-23.19" who="#RyszardBondyra">W strategii wyznacza się cel - skansen wsi polskiej, to jest funkcji rekreacyjnej i osiedleńczej. Dzisiaj, z tej trybuny, posłowie z koalicji również o tym mówili.</u>
          <u xml:id="u-23.20" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Panie Ministrze! Jest jeszcze czas, aby zastanowić się nad zamierzeniami. Jest to strategia otwarta, jak piszą autorzy. Nie życzyłbym koalicji Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności, aby zasłużyła na miano grabarza wsi polskiej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-23.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Bondyrze.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Romana Jagielińskiego, posła nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#RomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Z satysfakcją patrzę na podjętą dyskusję na temat przyszłości polskiej wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Z własnego doświadczenie wiem, że od 1991 r. jest to wyjątkowa debata, dlatego że jest duża frekwencja na tej sali. Myślę, że porozumienie, które pan minister proponuje, ma szansę zafunkcjonować, mimo tych osobistych dokuczliwości. Byłem świadkiem, kiedy PSL występował przeciwko porozumieniu ludowemu i nikogo więcej na tej sali nie było. A debaty trwały do godz. 3–4 w nocy. Byłem też bardzo aktywnym uczestnikiem obrad, kiedy PSL występował przeciwko mnie jako ministrowi z PSL...</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: I słusznie.)</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#RomanJagieliński">... a innych na sali nie było.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#RomanJagieliński"> I myślę, że dzisiaj dobrze się stało, że są reprezentowane wszystkie ugrupowania, a także partia ludowo-demokratyczna w mojej osobie. Ale chciałbym też odstąpić od oskarżeń, tym bardziej że jest nas tu kilku ministrów, kilku podsekretarzy stanu odpowiedzialnych za to, co jest w polskim rolnictwie. Myślę, że kilka osób sprawowało jeszcze inne funkcje w centralnych urzędach i ten stan jest taki jaki jest. O tym można mówić od roku 1990.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#RomanJagieliński">Proponuję, żeby o potrzebie porozumienia i spojrzenia na ekonomię i trudny byt ludzi, którzy tam mieszkają, dyskutować bez ideologizowania i bez oskarżania z tego względu, że przecież my jako ministrowie nie jesteśmy odpowiedzialni za pogodę. Myślę, że na dochodowość polskiego rolnictwa i stan polskiej wsi, jeśli wziąć pod uwagę te ostatnie dwa lata, wpływ miały szczególnie przykre zimy. W tym roku też będą miały jakiś wpływ. Przestrzegam przed ideologizowaniem, dlatego że i pan minister, panie Jacku Janiszewski, będzie też kiedyś oceniany. Przejmujmy od poprzedników to, co było dobre i pomnażajmy to. Myślę, że następcy jeszcze przez 25–30 lat, tak jak pan proponuje, będą mieli dużo pracy. Wiem, że pan podkreślił fakt, że nie jest pan ministrem na zawsze i zdaje sobie pan sprawę z określonych utrudnień. Wydaje mi się, że to jest właściwa logika myślenia, ponieważ nawet ja, chociaż wydawało mi się, że rolnictwo znam, ponieważ te instrumenty, które wdrażałem jako minister rolnictwa, były autentycznie i bezpośrednio stosowane w moim gospodarstwie, nie zdawałem sobie z tego sprawy. Mogę powiedzieć, że nie uniknęliśmy błędów, bo nie sposób przewidzieć i układu sił wewnętrznie, i układu sił zewnętrznie, i tego, kto i w jakich sytuacjach podpisuje kontrakty. Myślę, że to wyraźnie widać nawet na przykładzie tak doskonałych firm, jak PZZ Brzeg, czy Rolimpex, które mają trudności, bo nie przewidziały, że zboże, które sprowadzą, nie będzie sprzedawalne w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#RomanJagieliński">Ja patrzę przede wszystkim na wieś. Potrzebuje ona pracy, ale przede wszystkim pracy poza rolnictwem. I nikt nigdy nie powiedział, że chcemy zlikwidować 700 czy 800 tysięcy gospodarstw. My tylko mówimy, że są one niewydolne i sprzedają poniżej 2,5 tys. zł w skali rocznej. Sprzedają. Proszę od tego odliczyć dochód. Tylko 977 tysięcy, według statystyki, sprzedaje powyżej 2,5 tys. zł rocznie. Z tego co piąte gospodarstwo sprzedaje powyżej 8 tys., mając przychód 700 zł miesięcznie. Proszę to porównać do tych, którzy pracują poza rolnictwem. Dlatego uważam, że trzeba zmienić kompetencje ministra i właśnie rozpoczęliśmy działania do tego zmierzające. Miały one być przeprowadzone w drugim etapie reformy administracyjnej kraju. Tenże minister nie może być ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej, musi być on ministrem rolnictwa i rozwoju wsi, taką nazwę ma Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Musi posiadać kompetencje ministra gospodarki i ministra finansów, ministra edukacji narodowej. Bez spełnienia tych wymogów, będziemy mieli taki dokument, jak dziś otrzymaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-25.7" who="#RomanJagieliński">Nie będzie zaskoczeniem, panie ministrze, jeżeli powiem, że mam dokument, który pan wprowadził na Radę Ministrów i mam dokument, który wyszedł z Rady Ministrów, i że nie są one takie same. Ten ostatni ma już inne brzmienie, dlatego że uwagi wniósł minister finansów, uwagi zasadnicze dotyczące tego, że to chciałby minister rolnictwa zrealizować, to uwarunkowuje i będziemy poszukiwać rozwiązań. Pewnie, że będziemy poszukiwać. Można tu podać taki przykład, jak rozwiązać problem podatków, jak zastosować ulgi czy też jak wprowadzić zasadę dolewania spirytusu bezwodnego do etanolu. Ale to poszukiwanie to ja i przeżywałem, i mój następca, i pan będzie przeżywał. I dopóki minister rolnictwa i rozwoju wsi, nie będzie miał pełnego instrumentarium kompetencyjnego, dopóty tego nie będziemy mogli przeprowadzić w żadnym rządzie.</u>
          <u xml:id="u-25.8" who="#RomanJagieliński">Pan poseł Stec odniósł się bardzo pozytywnie do ministra finansów, ponieważ ten chciał wprowadzić kredyty bankowe na infrastrukturę. Nie, pan minister finansów je zablokował. Co prawda w tym ministerstwie był jeden zwolennik wprowadzenia kredytów - pan Ryszard Pazura, ale tak naprawdę, to była inicjatywa ministra rolnictwa i prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Gdyby minister finansów chciał, to kredyty z banków polskich na infrastrukturę, kredyty, które miały wypełnić tę lukę po ASAL, byłyby. Takie działania rozpoczęliśmy w 1997 r. Jeśli oskarżacie nas o to, a wolałbym unikać tego określenia, że zjedliśmy ASAL, to proszę też pamiętać o tym, że wprowadziliśmy w jednym z działów dotyczących infrastruktury, rozwój gminnego budownictwa drogowego. To są 2 bln starych złotych czyli 200 mln nowych w 1996 r. i 1,5 bln starych złotych, czyli 150 milionów nowych złotych w 1997 r. I to pozostało w postaci asfaltu, nie tylko na polskiej gminnej drodze.</u>
          <u xml:id="u-25.9" who="#RomanJagieliński">Trzeba nam takich działań podejmowanych i przez następne koalicje. Byłem zaskoczony tym określeniem, którego pan użył, panie ministrze, i prosiłbym, żeby w swojej odpowiedzi pan mi wyjaśnił, na czym polega regionalne gospodarstwo rodzinne. Był problem ze zdefiniowaniem gospodarstwa rodzinnego - myślę, że będzie jeszcze problem, co ten termin ma określać i jakiemu rozwojowi ma służyć - ale z regionalnym gospodarstwem rodzinnym to ja już, niestety, nie wiem co zrobić. Wiem, że polityka regionalna jest potrzebna, ale może uszczegółowienie tej sprawy wyjaśni mi tę sytuację. Mnie interesuje rozwój. Pewne działania, żeby stworzyć podstawy rozwoju gospodarstwa rodzinnego, zahamowały rozwój. Nie mamy dzisiaj paliwa rolniczego, nie mamy też dopłat do gospodarstw działających w trudnych warunkach górskich, mimo że wysiłek był 4-letni i minister Jacek Soska spędził nad tym mnóstwo czasu.</u>
          <u xml:id="u-25.10" who="#RomanJagieliński">Mamy też ograniczenia, co najmniej w niektórych zakresach, rozwoju gospodarstwa do 100 ha. Trzeba tutaj wspomnieć, że to instrumentarium, które było i zostało przerwane, rzuca na nogi tych biednych, ale też tych, którzy postawili na rozwój rolnictwa, zainwestowali chyba w przypływie - powiedziałbym - polskiego romantyzmu, co było bardzo negatywnie oceniane i przez parlamentarzystów, i na zewnątrz. Mówię o dzierżawcach polskich. Zdecydowali się w miejsce Niemców, Anglików czy Włochów gospodarować na polskiej ziemi, a dzisiaj obniżenie kredytu rzeczowego, przecięcie możliwości kredytowania inwestycyjnego, jednak rzuciło tych dzierżawców na nogi...</u>
          <u xml:id="u-25.11" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Na kolana...)</u>
          <u xml:id="u-25.12" who="#RomanJagieliński">... na nogi nie w tym sensie, że stojąc, tylko że klęcząc.</u>
          <u xml:id="u-25.13" who="#RomanJagieliński">Cieszę się jednak, że zwracamy na to uwagę i dyskutujemy o tym. Chciałbym, żeby pewne kompetencje i przedłożenia ministrów rządu Jerzego Buzka były kompatybilne, dlatego wziąłem tu dwa dokumenty: jeden pana, panie ministrze, i drugi, który otrzymałem jako wiceprzewodniczący Komisji Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Są to założenia polityki rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw. Nie ma w tym dokumencie żadnych preferencji dla małych i średnich przedsiębiorców, którzy będą chcieli inwestować w obszarach wiejskich, w małym i średnim miasteczku,...</u>
          <u xml:id="u-25.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-25.15" who="#RomanJagieliński">... którzy dadzą pracę tym polskim rolnikom, którzy produkują poniżej 2,5 tys. zł w skali rocznej. A myślę, że ten dokument powinien odzwierciedlać ten drugi, który został już przedłożony Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-25.16" who="#RomanJagieliński">To też świadczy o tym, że minister rolnictwa i rozwoju wsi powinien przejąć w części kompetencje ministra gospodarki. Oskarżamy ministra, że za dużo importujemy a to keczupu, a to przecieru pomidorowego, a to zboża czy nawet drobiu. A przecież minister rolnictwa tej decyzji nie podejmuje, nie wiem, czy nawet na tej sali mamy tego świadomość. Takie decyzje podejmuje urzędnik w Ministerstwie Gospodarki, były takie przypadki w ub. roku, że całą kwotę preferencyjnego importu drobiu zmieszczono w dwóch miesiącach, i to oczywiście przyczyniło się do osłabienia dochodowości wielu polskich drobiarzy. Patrząc bardzo ekonomicznie na rolnictwo, uważam, że jest zasadne, abyśmy wprowadzili podatek od wartości dodanej. Jeśli chcemy inwestować - a jest to już w tej chwili ograniczone do minimum polskich gospodarstw, nawet tych bardzo silnych ekonomicznie - to co mamy zrobić z podatkiem od wartości dodanej? Można tylko odliczyć sobie wartość 7% od zakupu materiałów budowlanych. Jeśli inwestycja ma być dobra, to często przekracza kilkaset tysięcy złotych. Wtedy dopiero udowodnimy, że polski rolnik nie jest biorcą z budżetu, jest dawcą. Tylko trzeba ten rachunek przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-25.17" who="#RomanJagieliński">Wiem, skąd opór ministra finansów, znam to ze swojej historii. Wnosząc trzy razy na Radę Ministrów, za trzecim razem premier Włodzimierz Cimoszewicz zobowiązał dwóch swoich zastępców: Grzegorza Kołodkę i Romana Jagielińskiego do wprowadzenia podatku od wartości dodanej i przedstawienia koncepcji z myślą o tym, że ten podatek będzie wprowadzony od 1 stycznia 1998 r. Dzisiaj jestem przekonany, że minister finansów też się z tym nie zgadza. Sądzę jednak, że racją bytu ministra rolnictwa jest, żeby ten podatek był. Zgadzam się też z tym, że trzeba prowadzić dwie polityki: politykę adresowaną do tych gospodarstw, które mają szansę konkurować z innymi w ramach Unii Europejskiej - ta polityka powinna być stosowana przez ministra rolnictwa, a także politykę adresowaną tylko do ministra pracy i polityki socjalnej, wspierającą tych, którzy muszą przetrwać ten najdroższy okres. Tam też powinny być aktywne instrumenty ograniczania bezrobocia, które zaczęliśmy stosować w ramach programu pilotażowego, w którym wzięło udział 48 gmin. Proszę, panie ministrze, żeby ten program był jednak kontynuowany. Stawiam się do dyspozycji, dlatego że tu nie interes partyjny, nie interes osobisty, ważny jest interes ponadpartyjny. Tym ludziom trzeba pomóc. Nawet jeśli negatywnie oceniam pana Wyrowińskiego za wstęp do swojego wystąpienia, to myślę, że tutaj ma dużo racji. To musi być kreowanie środków spoza rolnictwa na rzecz rozwoju rolnictwa, na rzecz rozwoju wsi. Polska wieś, jak każda wieś europejska, wieś Unii Europejskiej, sama nie da sobie rady. Apeluję do wszystkich na tej sali, żeby to porozumienie było odnalezione, wydyskutowane, żebyśmy w tym kierunku dyskutowali, a nie jak kogoś kopnąć w kostkę, jak komuś podłożyć nogę. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Jagielińskiemu.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Chrzanowskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Pilarczyk mówił o szczegółowych programach dla polskiego rolnictwa, wprowadzonych przez koalicję SLD-PSL. Wszak niektóre były bardzo szczegółowe. Z niektórych linii kredytowych korzystały pojedyncze firmy. Były to pokaźne kwoty przeznaczane na przykład na produkcję lodów. Powstaje pytanie, czy były to programy stworzone „pod” te osoby, czy cieszyły się one tak niską popularnością.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#ZbigniewChrzanowski">Podziwiam pana posła Podkańskiego, który z takim zainteresowaniem studiuje dzieła Lenina. Być może jest to lektura obowiązkowa w klubie PSL, wszak tezy zawarte w wystąpieniu klubowym PSL były zgodne z leninowską wizją gospodarki. Panie pośle Bondyra, przypominam panu, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe kolaborowało ze Stalinem.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#ZbigniewChrzanowski"> Pańskie porównanie jest co najmniej nie na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#komentarz">(Poseł Marek Lewandowski: Uspokój się, człowieku!)</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Naucz się czytać.)</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tragiczna sytuacja polskiego rolnictwa to podobno wynik polityki naszego rządu. Tak stara się to przedstawić opozycja, szczególnie zaś posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego. Trudno o większą demagogię, zwłaszcza że to aktualna opozycja kierowała polityką rolną w ostatnich 4 latach. Polskie Stronnictwo Ludowe, zmieniając tylko szyldy, rządziło polskim rolnictwem przez ostatnie 50 lat.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#ZbigniewChrzanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Efekty ostatnich lat działalności koalicji SLD-PSL widać jak na dłoni. Dochody rolników znacznie spadły. Stało się to głównie dzięki działalności Agencji Rynku Rolnego, która była powołana do stabilizacji rynku rolnego, ale wyraźnie go destabilizowała. Szczególnie widoczne to było w roku wyborczym 1997, kiedy to nieuzasadnione działania Agencji Rynku Rolnego doprowadziły do załamania rynku zbożowego w Polsce, co w konsekwencji prowadzi do zagrożenia rynku mięsnego w bieżącym roku. Mamy pełne magazyny zboża, którego nikt nie chce kupić. Dlatego też argumenty, że większe dotacje z budżetu państwa uzdrowiłyby sytuację na rynku, wydają się bezpodstawne. Błędy poprzedniej koalicji będziemy musieli naprawiać kilka lat. Polskie Stronnictwo Ludowe podkreśla, jak dużo zrobiło w zakresie infrastruktury wsi, a także modernizacji gospodarstw wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#komentarz">(Głos z sali: A nie zrobiło?)</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#ZbigniewChrzanowski">Tak. Zgadzam się. Pewien postęp nastąpił, ale czy nie można było zrobić więcej? Jeżeli przeanalizujemy działalność Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, to okaże się, że środki, którymi ona dysponowała, wpompowano na poprawę sytuacji ekonomicznej bankrutującego BGŻ, zwiększenie administracji agencji i współpracującego z nią ośrodka doradztwa rolniczego, które zarabiały, przygotowując rolnikom biznesplany.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#ZbigniewChrzanowski">Stworzono ustawę o izbach rolniczych. Ideę wiejskiej samorządności odbudowano jednak jedynie na papierze, ponieważ nie przekazano izbom rolniczym żadnych kompetencji, równocześnie przeznaczając na ich działalność duże środki finansowe, które w wielu rejonach kraju były i są marnotrawione.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan prezes Kalinowski - szkoda, że go nie ma na tej sali, pewnie zbiera podpisy pod wnioskiem o referendum...</u>
          <u xml:id="u-27.12" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Tobie chyba rośnie gorączka.)</u>
          <u xml:id="u-27.13" who="#ZbigniewChrzanowski">Pan prezes Kalinowski i jego koledzy podjęli pracę nad ustawą o gospodarstwie rodzinnym. Projekt tej ustawy miał doprowadzić do politycznego uzależnienia rolników, którzy korzystają z pomocy finansowej państwa. Jego celem było też podtrzymywanie stabilności rolniczych małżeństw. Według tej ustawy, jeżeli nastąpił rozpad małżeństwa rolnika lub zmarła mu żona - panowie, przeczytajcie tę ustawę - miał on 5 lat na ponowne zawarcie związku. W przeciwnym wypadku jego gospodarstwo traciło status rodzinnego, a co za tym idzie - rolnik tracił możliwość uzyskania pomocy od państwa. Zapewne działacze PSL otwieraliby na wsi biura matrymonialne, a instytucja swata byłaby istotnym, znaczącym szczeblem w partyjnej karierze.</u>
          <u xml:id="u-27.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.15" who="#ZbigniewChrzanowski"> Większego absurdu w życiu nie słyszałem!</u>
          <u xml:id="u-27.16" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Sprawdźmy gorączkę!)</u>
          <u xml:id="u-27.17" who="#ZbigniewChrzanowski">Gospodarstwa rodzinne były, są i będą w Polsce bez względu na to, czy wejdziemy do Unii Europejskiej, czy też nie. Nie można jednak stosować sztywnych kryteriów kwalifikacji takich gospodarstw. Będą one różne w zależności od regionu Polski. Inne będzie gospodarstwo rodzinne na Mazowszu, inne w Wielkopolsce, a jeszcze inne w Bieszczadach. Musi to być natomiast gospodarstwo produkcyjne, takie, które zapewni pracę i godziwy dochód rodzinie. To jest najważniejsze kryterium gospodarstwa rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-27.18" who="#ZbigniewChrzanowski">Dlaczego przez ostatnie lata nie zrobiono nic w celu zmiany struktury zatrudnienia na polskiej wsi? Dlaczego problem przetwórstwa i usług około rolniczych pozostał na papierze? Gdzie są giełdy i rynki hurtowe, na które wydano tak dużo pieniędzy? Tak wiele dokonała poprzednia koalicja dla zmniejszenia bezrobocia, a ileż rąk pozostaje bez pracy na wsi! Myślę, że odpowiedzi na te pytania mogą udzielić tylko przedstawiciele koalicji SLD-PSL.</u>
          <u xml:id="u-27.19" who="#ZbigniewChrzanowski">Żądacie referendum w sprawie reformy administracyjnej kraju, mówiąc o ogromnych kosztach, jakie poniesiemy z tytułu jej wprowadzenia. A pieniądze na referendum z czyjej panowie wyjmą kieszeni? Bo mnie się wydaje, że z kieszeni tego omotanego przez was podatnika. Boicie się utraty wpływów w małych i niesprawnie działających, oddalonych od interesanta strukturach wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-27.20" who="#komentarz">(Poseł Marek Lewandowski: Kończ waść, wstydu oszczędź!)</u>
          <u xml:id="u-27.21" who="#ZbigniewChrzanowski">Dlaczego nie mówicie swoim wyborcom o rosnących kompetencjach samorządów i powiatów, o uproszczeniu drogi wiodącej do urzędnika, o lepszym, racjonalnym podziale pieniędzy, którymi będą te samorządy dysponowały?!</u>
          <u xml:id="u-27.22" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Chyba nie w tym temacie jesteśmy.)</u>
          <u xml:id="u-27.23" who="#ZbigniewChrzanowski">Tak głośno panowie stają w obronie tej biednej, nie doinwestowanej polskiej wsi, ale nie widać tego, gdy dochodzi do naciskania przycisków w czasie głosowań. Dziwię się zatem, że obrońcy polskiego rolnictwa głosowali za wetem prezydenckim w sprawie rewaloryzacji emerytur i rent. Poszło na to 300 mln złotych, które były przeznaczone na pomoc dla terenów popowodziowych, gdzie najbardziej ucierpieli rolnicy. Mówmy jasno: były to pieniądze przeznaczone głównie dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-27.24" who="#ZbigniewChrzanowski">Jeżeli chcecie, panowie z PSL, bronić polskiego chłopa, musicie odpowiedzieć na kilka pytań.</u>
          <u xml:id="u-27.25" who="#komentarz">(Głos z sali: Nic nie muszą.)</u>
          <u xml:id="u-27.26" who="#ZbigniewChrzanowski">Po pierwsze: Czy bronicie polskiego rolnictwa, czy emerytowanych generałów Ludowego Wojska Polskiego? Utrzymanie weta prezydenckiego to przecież większa podwyżka emerytur wojskowych...</u>
          <u xml:id="u-27.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.28" who="#ZbigniewChrzanowski">... niż dzisiejsza emerytura lub renta polskiego rolnika. Dziwię się wam zatem, że możecie patrzeć prosto w oczy polskim rolnikom, podejmując taką decyzję.</u>
          <u xml:id="u-27.29" who="#ZbigniewChrzanowski">Po drugie: Czy bronicie polskiego rolnictwa, czy urzędników w urzędach wojewódzkich i rejonowych, którzy są często solą w oku mieszkańcom wsi i miast? To, że jesteście przeciwko reformie państwa, świadczy o tym, że bliższe wam są interesy urzędników.</u>
          <u xml:id="u-27.30" who="#ZbigniewChrzanowski">Po trzecie: Czy uważacie, że mieszkańcy wsi powinni mieć taki sam dostęp do oświaty, służby zdrowia i bezpieczeństwa jak mieszkańcy miast? Czy zatem blokowanie przez was reform służby zdrowia i oświaty nie jest skierowane głównie przeciwko mieszkańcom obszarów wiejskich?</u>
          <u xml:id="u-27.31" who="#ZbigniewChrzanowski">Po czwarte: Czy chcecie straszyć polskiego rolnika Unią Europejską, przedstawiając zagrożenia w sposób demagogiczny, pokazując polską wieś jako skansen, który nie będzie mógł konkurować z rolnictwem europejskim?</u>
          <u xml:id="u-27.32" who="#ZbigniewChrzanowski">Odpowiedzi na te pytania należą się polskim rolnikom. Myślę, że odpowiedzi na te pytania potrzebne są również Polskiemu Stronnictwu Ludowemu, ponieważ to, co teraz robicie, panowie z PSL, wiąże się dla was, być może, z doraźnym interesem politycznym, ale na dłuższą metę prowadzi do waszej śmierci politycznej.</u>
          <u xml:id="u-27.33" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: SKL nas zastąpi.)</u>
          <u xml:id="u-27.34" who="#ZbigniewChrzanowski">My posłowie Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego...</u>
          <u xml:id="u-27.35" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo.)</u>
          <u xml:id="u-27.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.37" who="#ZbigniewChrzanowski">... nie chcemy tworzyć skansenu na polskiej wsi. Opowiadamy się za reformą państwa, która jest kluczem do zmian w polskim rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-27.38" who="#komentarz">(Głos z sali: Do rzeczy...)</u>
          <u xml:id="u-27.39" who="#ZbigniewChrzanowski">Chcemy przekazać kompetencje ministra w ręce izb rolniczych, samorządów i związków branżowych. Niech rolnicy sami decydują, gdzie inwestować środki finansowe, tak aby były wykorzystane jak najlepiej. Chcemy, aby rolnik nie był petentem w urzędach, lecz aby miał wpływ na ich funkcjonowanie.</u>
          <u xml:id="u-27.40" who="#komentarz">(Głos z sali: Odwrotnie nie byłoby lepiej?...)</u>
          <u xml:id="u-27.41" who="#ZbigniewChrzanowski">Opowiadamy się za poprawą sytuacji dochodowej polskich rolników poprzez wprowadzenie zerowej stawki VAT oraz zwolnień podatkowych dla firm inwestujących na wsi. Uważamy, że integracja z Unią Europejską na odpowiednio wynegocjowanych warunkach przyśpieszy proces cywilizacyjny wsi.</u>
          <u xml:id="u-27.42" who="#ZbigniewChrzanowski">Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe wchodzące w skład Akcji Wyborczej Solidarność nie obawia się nowoczesnego rolnictwa. Będziemy wspierali wszelkie inicjatywy prowadzące do poprawy sytuacji ekonomicznej małych wsi i miast. Chcemy, by w jak najkrótszym czasie poziom życia na obszarach wiejskich niewiele różnił się od poziomu życia w aglomeracjach miejskich. Aby to zrealizować, potrzeba konsensusu wszystkich sił politycznych, dlatego też nie kładźmy sobie kłód pod nogi, zróbmy to wszyscy,...</u>
          <u xml:id="u-27.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.44" who="#ZbigniewChrzanowski">... popierając program ministra Janiszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-27.45" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest, brawo!)</u>
          <u xml:id="u-27.46" who="#ZbigniewChrzanowski">Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich to program apolityczny. Program, na który polska wieś czeka, program, który polskiej wsi się należy. Jeżeli jednak są na tej sali tacy, którzy nadal widzą tę przyszłość na kilku hektarach obsianych wszystkim po trochu, w gospodarstwach z kilkoma krowami czy świniami, w gospodarstwach bez telefonów czy dróg, to wybaczcie, ale czas zejść ze sceny politycznej i zostać kustoszem...</u>
          <u xml:id="u-27.47" who="#komentarz">(Poseł Marek Lewandowski: Na plebanii...)</u>
          <u xml:id="u-27.48" who="#ZbigniewChrzanowski">... w muzeum polskiej wsi. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.50" who="#komentarz">(Poseł Marek Lewandowski: Brawo, kolego dealerze Daewoo! Jak ci się dealeruje, kolego?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Chrzanowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">W jakim trybie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#komentarz">(Poseł Lesław Podkański: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#LesławPodkański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę sprostować wypowiedzi, które padły przed chwilą z tej trybuny, z ust pana posła Chrzanowskiego. Używając kategorii pochodzącej z doktryny Lenina, mówiłem, że ona pochodzi od ministra rolnictwa. Nie z tej strony, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#komentarz">(Głos z sali: To wasza doktryna...)</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#LesławPodkański">Ponadto było mnóstwo błędów i nieprawidłowości w głosowaniach. Jak pan poseł z AWS głosował przy poprawkach do budżetu?</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#LesławPodkański"> Panie pośle, to wy głosujecie przeciwko, a nie my.</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#LesławPodkański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#komentarz">(Głos z sali: A wy - jak wam wygodnie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panowie posłowie, chciałem jednak zwrócić uwagę, żeby nie przywoływać więcej Lenina, bo ja nie uważam...</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk"> Ja na przykład, jako wicemarszałek, nie mam nadziei, żeby Lenin polskiemu rolnictwu mógł coś pomóc. </u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk"> Tak że jednej i drugiej stronie to doradzam.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">W trybie sprostowania, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Tak, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JózefJerzyPilarczyk">Chciałem sprostować. Poseł Chrzanowski źle zrozumiał moją wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JózefJerzyPilarczyk">Otóż nie chodziło mi o takie kredyty na restrukturyzację rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, o których pan mówił. Ten kredyt, dotyczący wytwórni lodów, udzielony w województwie szczecińskim, udzielony był, panie pośle, 1 grudnia ubiegłego roku.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#JózefJerzyPilarczyk">Przypomnę, że pan minister ślubowanie składał 30 października i już urzędował drugi miesiąc, w związku z tym nie mówiłem o kredytach udzielanych po 1 listopada, tylko o tych, które udzielane były do 1 listopada. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">A kto w grudniu na lody kredyt zaciąga?</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#komentarz">(Głos z sali: To na zamrożenie rolnictwa...)</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Romualda Ajchlera z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#RomualdAjchler">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Minęło 6 miesięcy od chwili przejęcia władzy przez AWS i Unię Wolności, 6 miesięcy to długi okres, nawet jeśli ma się na uwadze rolnictwo, gdzie na jakikolwiek efekt trzeba czekać dłuższy czas.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#RomualdAjchler">I pozwoli pan, panie ministrze, że nie będę się wypowiadał w sprawie osiągnięć rządu, którego jest pan członkiem, gdyż dzisiaj nie może się pan pochwalić żadnymi osiągnięciami, wręcz przeciwnie, rok 1998 nic dobrego w wykonaniu obecnej koalicji rolnictwu polskiemu nie wróży.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#RomualdAjchler">W wystąpieniu swym odniosę się na wstępie do tego, co pan zapowiada, i jak to się ma do obecnej sytuacji na wsi.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#RomualdAjchler">Na jednym z pierwszych posiedzeń sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jeszcze w 1997 r., przedstawiając swój program, zwracał pan uwagę na trudności, jakie występują w rolnictwie, krytykował koalicję PSL i SLD za politykę rolną, za 36 linii kredytowych, za działalność Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, za Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, za działalność Agencji Rynku Rolnego i trudno było w tamtym czasie nie zgodzić się z niektórymi argumentami i uwagami. Zapewniał pan również, że rząd zdynamizuje eksport artykułów rolnych, szczególnie ożywi handel z Indiami i Chinami, zastanawiał się nad reeksportem tych produktów, które, pańskim zdaniem, niepotrzebnie wpłynęły do naszego kraju. Natomiast odnoście kredytów obrotowych stwierdził pan, że rząd je ograniczy, bo nie służą rolnikom, a udzielanie ich powoduje tylko wzrost cen na pasze, nawozy i inne środki produkcji. Podobnie ocenił pan kredyty skupowe. Zapowiadał pan restrukturyzację i rozwój wsi polskiej, VAT w rolnictwie w zamian za paliwo rolnicze i szereg innych działań, łącznie z uszczelnianiem granic. Mówił pan również o niskiej dochodowości rolników, o rozwoju infrastruktury wiejskiej. Po przyjęciu budżetu państwa przez Sejm, bronił się pan przed próbą wzbogacenia przez Senat resortu, którym pan zarządza w dodatkowe środki budżetowe, głosując przeciw uchwale Senatu. Dzisiaj nie może się pan tłumaczyć, że nie ma środków. Głosując za budżetem, zgodził się pan z twierdzeniem, że resortowi wystarczy środków. Dzisiaj już nie czas na to, aby obarczać poprzedników, bo poprzednicy głosowali przeciwko uchwaleniu budżetu, a pan za jego przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#RomualdAjchler">Z jaką rzeczywistością spotkała się dzisiaj wieś? Jak panu wiadomo, z początkiem br. wzrosły ceny na wszystkie nośniki energii, w tym ceny oleju napędowego, na co wieś jest szczególnie wrażliwa, gdyż niesie to nie tylko wzrost cen na usługi rolnicze, ale ma wpływ na koszt wielu produktów, z których rolnictwo korzysta. Z początkiem roku wzrosły również ceny koncentratów paszowych, pasz przemysłowych, nawozów i środków ochrony roślin. Natomiast ceny na produkty rolne systematycznie spadają. Podam tylko, że dzisiaj kilogram żywca wieprzowego kosztuje ok. 3 zł 50 gr i jest to mniej o 20% niż w końcu ubiegłego roku. Wołowiny natomiast nie można sprzedać, a jeśli, to ceny uzyskane ze sprzedaży nie pokrywają kosztów jej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#RomualdAjchler">Dlaczego o tym mówię? W dokumencie pt. „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich” na str. 12 dział III napisał pan: „Priorytetami polityki wobec rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz obszarów wiejskich są: Poprawa sytuacji dochodowej rolników poprzez: zapewnienie wzrostu opłacalności produkcji w wyniku zwiększania efektywności i obniżania kosztów produkcji; stabilizację rynku rolnego, a zwłaszcza zwiększenie powiązań pomiędzy przetwórstwem a rolnictwem oraz zwiększenie możliwości zbytu produktów rolnych na rynkach krajowych i zagranicznych; zwiększenie możliwości pozyskiwania dochodów z dodatkowej pracy w lub poza gospodarstwem rolnym”.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#RomualdAjchler">Panie Ministrze! Te hasła przeczytałem dlatego, że jeszcze przed 1990 r. poznałem ich treść, i muszę powiedzieć, że wówczas, gdy zostałem posłem II kadencji, każdy następny minister te hasła powtarzał, z tym że w zmienionej kolejności. W związku z tym, że pan je zacytował w tym dokumencie, chciałbym zapytać, w jaki sposób, panie ministrze, chce pan zrealizować to, co pan napisał? Jakimi instrumentami finansowymi się pan posłuży i w jakim okresie zrealizuje chociaż jeden z cytowanych przed chwilą punktów? Niech pan to chociaż w przybliżeniu określi. Cała strategia, którą pan przedstawił, to zbiór opracowań funkcjonujących w rolnictwie już od kilku lat. Z powodu jej ogólności i braku źródeł finansowania jest dokumentem wątpliwym, a raczej koncertem życzeń.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#RomualdAjchler">Ostatnia ze spraw bieżących, które chciałem poruszyć, to sprawa preferencyjnego kredytu na zakup gruntów dla czterdziestolatków. Panie ministrze, kredyty, o których przed chwilą powiedziałem, nie istnieją, a na pewno nie istnieją w województwie pilskim. Jeśli bank posiada 3 tys. zł na dopłaty do oprocentowania, to trudno mówić o funkcjonowaniu linii kredytowej. Rolnikom zwracającym się do mnie z prośbą o interwencję w sprawach kredytów na zakup gruntów podaję pański numer telefonu. Jest to pański zwyczaj w stosunku do pana poprzedników.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#RomualdAjchler">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jeszcze jedną uwagę chciałem odnieść w stosunku do wystąpienia pana posła Chrzanowskiego. Pan poseł mówił o biedzie i o zmniejszeniu dochodowości gospodarstw rolników i rolnictwa za rządów Sojuszu Lewicy Demokratycznej i PSL. Panie pośle, czas szybko biegnie i ja przypomnę panu te słowa pod koniec roku 1998 i o to samo pana zapytam. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Chrzanowski: W 2001 r. albo trochę później.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Ajchlerowi.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Antoniego Macierewicza, nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#AntoniMacierewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiona nam informacja pana ministra Janiszewskiego tym różni się na korzyść, trzeba to powiedzieć bardzo wyraźnie, od wszystkich poprzednich programów i przedłożeń, jakich Wysoka Izba miała możliwość wysłuchać w ciągu ostatnich 8 lat, że jasno wychodzi, i formułuje to wprost, z założenia o konieczności uznania odmienności rolnictwa w stosunku do innych działów gospodarki. Jest to dobre założenie, szkoda tylko, że w dalszym tekście, w dalszych sformułowaniach, w dalszych rozstrzygnięciach nie jest respektowane. Szkoda też, że pan minister nie uwzględnił drugiej fundamentalnej zasady, mianowicie tego, że stan rolnictwa jest taki, jaki jest stan gospodarki, a w Polsce, trzeba niestety dodać, jeszcze gorszy. Jeżeli nie będzie polityki odbudowy gospodarczej kraju, polityki wzrostu produkcji własnej, wielkich strategicznych programów nastawionych na wytwórczość krajową, jeżeli tego nie będzie - dyskusja o rolnictwie będzie, niestety, przypominała stypę, tak jak to się dzieje teraz na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#AntoniMacierewicz">Złą przysługę polityce rolnej tego rządu, panu ministrowi Janiszewskiemu i jego przedłożeniu zrobił koalicjant z Unii Wolności pan poseł Wyrowiński, który jasno stwierdził, że instrumenty finansowe, wsparcia finansowego stosowane będą jedynie wobec nikłego procentu najlepszych gospodarstw, reszta zaś będzie pozostawiona na łasce pomocy socjalnej. Chcę wierzyć, panie ministrze, ufam, że nawet jeżeli ktoś miał takie zamiary, nawet jeżeli komuś taki pomysł przyszedł do głowy, to rząd tego nie będzie kontynuował, że nastąpi wycofanie się z tych antypolskich, antyrolniczych pomysłów. Byłaby to bowiem kontynuacja niszczenia rolnictwa systematycznie, kontynuacja polityki, która była prowadzona systematycznie od 1945 r., z krótką jedynie przerwą na pierwsze półrocze 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#AntoniMacierewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sposób stworzyć strategii rozwoju rolnictwa bez przynajmniej wspomnienia o bilansie ostatnich lat. Zniszczono wówczas zastaną infrastrukturę rolnictwa, a wieś, rolnik, pozbawieni autentycznej reprezentacji politycznej, zostali pozostawieni sami sobie, postawieni naprzeciwko wymierzonych przeciw nim mechanizmów finansowych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#AntoniMacierewicz">Przypomnieć tutaj trzeba przynajmniej o szkodach wyrządzonych lichwiarskim oprocentowaniem kredytów uzyskiwanych w latach 1990–1991 oraz ich skutkach występujących do chwili obecnej.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#AntoniMacierewicz">‍Mechanizm lichwiarskiego oprocentowania kredytów do ponad 100% przy równoczesnym otwarciu możliwości importu bezcłowego w ciągu kilku miesięcy tzw. procesu transformacji społecznej i gospodarczej, zastosowany w Polsce w latach 1990–1991, był przestępczy i trafnie został zdefiniowany jako pułapka kredytowa.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#AntoniMacierewicz"> Spowodował katastrofę gospodarczą i tragedię kilkuset tysięcy ludzi. Powinno to uświadomić, że ówczesne władze, dopuszczając do tych przestępczych praktyk w bankach, spowodowały zadłużenie rolnictwa i wielu działów gospodarczych poza rolnictwem. Skutki tych praktyk nie mogą zostać nie zauważone.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#AntoniMacierewicz">Myślę, że na rządzie, ale także na parlamencie spoczywa dzisiaj obowiązek usunięcia tych skutków i ich naprawienia. Jest to konieczne, gdyż dotychczasowe próby systemowych rozstrzygnięć, m.in. za pomocą Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa oraz jego następcy prawnego, jakim jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nie tylko tego problemu zadłużenia nie rozwiązały, ale stały się przyczyną dodatkowych poważnych konfliktów społecznych. Wybrane do oddłużenia rolnictwa banki prowadzą bezwzględną, po dzień dzisiejszy, politykę pacyfikacji wsi, pacyfikacji rolnictwa. To nie jest droga do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#AntoniMacierewicz">Aby pomóc zadłużonym i ostatecznie zlikwidować ten problem, należy wprowadzić dla kredytobiorców opisanego okresu amnestię kredytową. Do czasu jej przygotowania i wprowadzenia w życie należy w trybie pilnym wstrzymać wszelkie oprocentowanie tych kredytów z równoczesnym cofnięciem tytułów egzekucyjnych i wstrzymaniem rozpoczętych czynności licytacyjnych. A jeśli mi ktoś powie - bo rozumiem, że tak można powiedzieć - że nie ma na to pieniędzy i możliwości, to odpowiem, że po prostu trzeba wziąć z banków, bo ktoś na tym zarobił. Są znane banki, które czerpały z tego lichwiarskie zyski. Może należałoby do tej kwestii wrócić.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#AntoniMacierewicz">Strategia rządu przyjmuje za punkt odniesienia obligatoryjne wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. To - jak się można było zorientować w czasie tej debaty - jest punkt widzenia w zasadzie wszystkich występujących dotąd posłów, a także klubów poselskich. Otóż trzeba jasno powiedzieć, że wszystkie symulacje, jakie przedstawił nam pan minister i które zostały nam zaprezentowane, opierają się na założeniu, że Polska zostanie objęta w najbliższych latach wraz ze zdjęciem ochronnych barier celnych wspólną polityką Unii Europejskiej, może w lepszym, a może w gorszym wariancie, ale zostanie objęta tą polityką, a to jest przecież nieprawda. I wszyscy na tej sali wiedzą, że plany Unii Europejskiej, jeśli chodzi o polskie rolnictwo, są dokładnie odwrotne.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#AntoniMacierewicz">Czasami mam wrażenie, że ciągle kontynuujemy politykę zamazywania prawdy, kontynuujemy politykę, która w istocie czyni chłopów polskich, rolników jeszcze bardziej bezradnymi niż są. A skutki tej polityki mogą być równe tej tragedii - albo gorsze - jaka spotkała polskie rolnictwo w latach 1989–1991. Otóż zanim podejdziemy w związku z tym do problemu Unii Europejskiej, może naprawimy szkody wówczas wyrządzone przez pierwszy plan Balcerowicza i przez tragiczne dla polskiego rolnictwa rządy SLD-PSL. To się polskim rolnikom naprawdę od polskiego rządu należy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Macierewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Rynasiewicza z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#ZbigniewRynasiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym na początku powiedzieć o jednej rzeczy, dokonać sprostowania. Mianowicie, materiał rządowy, który otrzymaliśmy, „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich” dotyczy oceny zastanej przez koalicję AWS i Unii Wolności sytuacji w rolnictwie, jak również jest koncepcją poprawy kondycji materialnej mieszkańców wsi. Rząd pragnie pokazać w swej strategii, że w naszym kraju mają szanse rozwoju gospodarstwa małe i duże, te z Polski południowej oraz te z Polski północnej i zachodniej - takie szanse ten program zawiera. Zawiera również szanse rozwoju małych i dużych przedsiębiorstw funkcjonujących na wsi. Trzeba to podkreślić, ponieważ pewne wypowiedzi świadczą o niezrozumieniu programu Akcji Wyborczej Solidarność, jak i koncepcji rządu.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#ZbigniewRynasiewicz">Sprawą zasadniczą dla przyszłego oblicza wsi polskiej będą przede wszystkim te wszystkie działania Sejmu, rządu, organizacji pozarządowych i samorządowych, które zagwarantują właściwy parytet dochodów gospodarstw rolnych. Restrukturyzacja wsi i rolnictwa ma sens, jeżeli jej celem jest ustanowienie zasad, które pozwolą mieszkańcom wsi na uzyskiwanie dochodów gwarantujących godne życie.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#ZbigniewRynasiewicz">Rząd proponuje w tej materii wiele rozwiązań. Istotną sprawą, szczególnie dla mieszkańców wsi Polski południowej i wschodniej, jest zapowiedź wprowadzenia programu pod nazwą „Wielofunkcyjny rozwój wsi”, który łącząc środki z różnych źródeł krajowych i zagranicznych, stawia jako podstawowy cel tworzenie warunków do powstania nowych miejsc pracy. Oznacza to nakłady nie tylko na podejmowanie pozarolniczej działalności gospodarczej, ale również na rozwój infrastruktury technicznej, społecznej oraz na kształcenie ludności rolniczej i wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#ZbigniewRynasiewicz">Rzeczą istotną dla rozwoju wsi jest tworzenie takich zapisów ustawowych, decyzji zasilających finansowo rozwój infrastruktury wiejskiej, które dadzą szanse na realizację tak pięknie nazwanego - zrównoważonego rozwoju wszystkich terenów kraju.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#ZbigniewRynasiewicz">Przykładów świadczących o pewnych zaniedbaniach w tym względzie jest wiele. Przyjrzyjmy się bardziej szczegółowo choćby jednemu.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#ZbigniewRynasiewicz">Przepisy ustawy Prawo energetyczne jednoznacznie przesądzają, że za stan techniczny lokalnej infrastruktury elektroenergetycznej odpowiedzialne są przedsiębiorstwa energetyczne, które jednak nie są w stanie, ze względu na rokrocznie obniżającą się rentowność, ponosić kosztów budowy i rozbudowy sieci na wsi. Do ustawy Prawo energetyczne potrzebne są sensowne przepisy wykonawcze, których brakuje na dzień dzisiejszy, a które zapewnią udział przedsiębiorstw energetycznych w ponoszeniu kosztów budowy i rozbudowy infrastruktury, w tym również w zakresie reelektryfikacji wsi.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#ZbigniewRynasiewicz">Rozstrzygnięcia doprowadzające do systemowego, trwałego zasilania rozwoju infrastruktury na obszarach wiejskich staną się - mam nadzieję - ważnym elementem pracy rządu i Sejmu. Zaniedbania w tym względzie występują w zasadzie w każdej dziedzinie infrastruktury wsi - telekomunikacji, elektryfikacji, budowie wodociągów, kanalizacji, dróg, o których tutaj się już mówiło. Z inicjatywy kilku posłów został założony Parlamentarny Zespół na Rzecz Rozwoju Infrastruktury Obszarów Wiejskich. Chciałbym zaprosić do pracy w tym zespole tych wszystkich, którym leży na sercu dobro wsi, dobro Polski, bo celem naszej pracy - jaki sobie stawiamy - jest tworzenie trwałych rozwiązań systemowych, które pozwolą wsi faktycznie dorównać poziomem rozwoju do takiego, jaki osiągnęły w tej chwili ośrodki miejskie na terenie naszego kraju. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Rynasiewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kopcia z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#StanisławKopeć">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Swoje wystąpienie chciałbym rozpocząć od nawiązania do rządowego „Bilansu otwarcia” dość osobliwego dokumentu przygotowanego przez zespół pana ministra Walendziaka i upchniętego później do wątpliwej promocji ministrowi Tywonkowi. Dla ostatecznej wersji bilansu wyzbywano się interesujących sformułowań, które w innym świetle stawiają politykę rządów „Solidarności” i ówczesnej Unii Demokratycznej. Przygotowywane różne wersje kolejno korygowano i poprawiano, wycinając niewygodne dla rządu fragmenty.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#StanisławKopeć">Mam tu przed sobą „Bilans otwarcia” w wersji z końca stycznia 1998 r. Otóż na str. 51 w rozdz. 23 tego bilansu ze zdumieniem czytamy: Proces transformacji spowolnił tempo zmniejszania liczby gospodarstw chłopskich, głównie w wyniku powrotu na wieś dużej części chłopów-robotników. Spowodowało to bardzo szybki przyrost bezrobocia na terenach wiejskich, który szacuje się na około 1,7 mln osób, z czego 900 tys. to osoby oficjalnie zarejestrowane jako poszukujące pracy. Wysoka była natomiast społeczna cena procesu restrukturyzacji sektora państwowego na wsi. Około ćwierć miliona jego pracowników utraciło pracę, a większość z nich jest trwale bezrobotna. Równocześnie duże obszary kraju utraciły szanse rozwojowe na dłuższy czas. Aż tak wysokich kosztów można było w swoim czasie uniknąć.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#StanisławKopeć">Przyznacie państwo, nic dodać, nic ująć. Całkowicie zgadzamy się z anonimowym autorem i podzielamy jego odważny pogląd. Być może nieszczęśnik już nie pracuje. Na tym tle, panie premierze (nie ma pana premiera), chciałbym zwrócić uwagę na bardzo ważną dla tego środowiska sprawę, o której w strategii się nie mówi. Otóż prowadzę aktualnie podkomisję sejmową do przygotowania ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa i resort skarbu państwa - bo rząd nie przygotował stanowiska - sprzeciwia się jakiejkolwiek formie udziału pracowników w prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#StanisławKopeć">Jeżeli w przygotowywanym i przedstawionym niedawno programie rządowym przewidziano dla górników zwalnianych z likwidowanych kopalń - mówił już o tym pan poseł Podkański - daleko idące działania osłonowe (ja oczywiście rozumiem: bo w grę wchodzi ponad 100 tys. ludzi), to myślę, że znajdzie się również w koalicyjnym programie powszechnego uwłaszczenia miejsce dla ponad 250 tys. pracowników byłych PGR, dla których w momencie likwidacji ich zakładów była wtedy tylko jedna propozycja: zwolnienie bez żadnych działań osłonowych.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#StanisławKopeć">W tym miejscu godzi się tu przytoczyć zapis z umowy koalicyjnej AWS i Unii Wolności (pkt 15c) o przekazaniu na obszary wiejskie 50% istniejących w kraju środków na aktywne formy zwalczania bezrobocia. Warto się o to, panie ministrze, upomnieć.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#StanisławKopeć">W tekście „Bilansu otwarcia”, tym razem już powtórzonym w wersji oficjalnej, jest zapis mówiący o tym, że „wpływ Agencji Rynku Rolnego na rynek był w 1997 r. wręcz szkodliwy”. Byłoby naiwnością twierdzenie, iż Agencja Rynku Rolnego jest rozwiązaniem idealnym, pozbawionym wad. Ale zarówno wczoraj, jak i dziś tylko ona funkcjonowała i funkcjonuje nadal. Można przecież zawsze usprawnić jej pracę. W 1997 r. na przykład tylko oddział szczeciński w gorącym okresie żniw i przy protestach rolników skupił 335,5 tys. ton zbóż. Dziś nie wiemy nic. Do dziś przecież nie ma przyjętego programu interwencyjnego agencji zatwierdzonego przez rząd. W zeszłym roku o tej porze, lepszy czy gorszy, ale już był. Może właśnie to spowodowało, że zapis w dzisiejszym materiale, w strategii (str. 13, 19 i 20) działania agencji jako szkodliwego już nie przedstawia. Raczej mówi o jej modyfikacji.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#StanisławKopeć">Panie pośle Wyrowiński, mówił pan o apolityczności agencji. Przypomnę, że jej szefem jest pański kolega klubowy.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#StanisławKopeć">Chciałbym odnieść się w kilku zdaniach do pewnych elementów szczegółowych w strategii. Mianowicie: „Nieodłączną część programu stanowią działania legislacyjne prowadzące do rozwiązań ustawowych” (str. 5 strategii).</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#StanisławKopeć">Panie Ministrze i Panie Premierze! Dziś w przesłanym przez rząd do Sejmu materiale o zamierzeniach legislacyjnych rządu do końca lipca 1998 r. nie ma żadnego projektu dotyczącego omawianej, ważnej dla kraju dziedziny. W tej sytuacji liczymy na to, że wykorzystane zostaną też projekty, które pozostały po poprzedniej kadencji i po poprzednim rządzie.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#StanisławKopeć">Dobrze, że w części III na str. 12 („Cele polityki rolnej”) podczas ostatniego posiedzenia rządu poprawiono gradację celów polityki rolnej, stawiając poprawę sytuacji dochodowej rolników na pierwszym, a nie na czwartym miejscu, jak było w projekcie materiału. Wspominał o tym pan poseł Jagieliński.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#StanisławKopeć">Pozytywnie należy przyjąć zapis na str. 16 o poszukiwaniu możliwości szerszego stosowania etanolu jako dodatku do benzyn. Mamy nadzieję, iż uda się przekonać ministra finansów do zmiany swojego nieprzejednanego stanowiska w tej sprawie. Będziemy resort w tym wspierać.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#StanisławKopeć">Za przedwczesny natomiast uważam termin 1999 r. jako moment przekształcenia Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w Bank Ziemi (str. 17).</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Mam poprawki. Zgłaszałam się wczoraj...)</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#StanisławKopeć">Mam prośbę. Czy może pani udostępnić mównicę? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#StanisławKopeć">Agencja ma jeszcze pracy na minimum trzy lata, to jest do 2001 r., stwierdza w obszernym wywiadzie prasowym 20 kwietnia prezes agencji. Ja się z tym zgadzam. Na marginesie, panie ministrze, prezes udzielając wywiadu mówi, iż jest w stanie spłacić długi w ciągu trzech lat, to jest do 2001 r., natomiast według materiału rządowego spłacenie przez agencję długów ma nastąpić już w latach 1998–1999.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#StanisławKopeć">W strategii brakuje mi propozycji udziału w otwarciu tego programu instytucji pozarządowych i fundacji działających w obszarze wiejskim. Myślę, że jest to szczególna rola dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Czy pan minister podziela ten pogląd, szczególnie teraz, kiedy środki agencji restrukturyzacji są znacznie zaniżone?</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#StanisławKopeć">Pozytywnie odnotowałem zapis, że rozwój lokalny i regionalny jest związany z podnoszeniem poziomu wiedzy i informacji i że projekty zawarte w materiałach o wielofunkcyjnym rozwoju wsi są zharmonizowane z programem rozwoju nauki, w tym realizowanym w ramach KBN. Szkoda tylko, że poważnie zmalały na ten cel nakłady w budżecie i że minister rolnictwa, mający 24 instytuty i jednostki badawczo-rozwojowe, decyzją premiera nie znalazł się w 5-osobowym komitecie KBN. Premier wolał oddać to miejsce ministrowi kultury i sztuki - z całym szacunkiem dla pani minister - mającego tylko 2 instytuty; myślę, że pan minister Podkański też się o to nie obrazi.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#StanisławKopeć">Mówiliśmy niedawno o tym na posiedzeniu sejmowej komisji edukacji, kiedy ocenialiśmy sytuację instytutów i ODR oraz ich stan. Liczymy, że w 1999 r. pan minister powróci na należne tam miejsce.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#StanisławKopeć">Miłe dla mego środowiska zawodowego zapisy o wspieraniu organizacyjnym, finansowym szkolnictwa rolniczego i ośrodków doradztwa, w tym o przekwalifikowaniu bezrobotnych, nie znalazły jednak odzwierciedlenia w sposobach tego wspierania, skoro szkoły czeka przeniesienie w całości do powiatów, a zgodnie z projektem reformy systemu edukacji (a mam tylko ten jeden) - rozwiązanie lub inaczej mówiąc zmiana stopnia organizacji. Niepokój budzi również niepewny los ODR, co przewija się w różnych zapowiedziach. Panie pośle Chrzanowski, w tym miejscu odnotowuję pańskie zdanie o marnotrawieniu budżetowych środków przez izby rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#StanisławKopeć">I na zakończenie dwa wątki osobiste. Jako wiceprzewodniczący Rady Głównej Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe ubolewam, że w żadnym fragmencie strategii przy omawianiu form wspierania wielofunkcyjnego rozwoju wsi nie znalazło się nic na temat sportu i kultury fizycznej - ani w aktywnych, ani w biernych instrumentach socjalnych, choć w pkt. f mówi się o „zapewnieniu możliwości rozwoju aktywności kulturalnej na wsi i wspieraniu działalności podtrzymującej tradycję i tożsamość regionów wiejskich”. To właśnie w tradycji i tożsamości regionów wiejskich, szkół rolniczych mieści się również sport i kultura fizyczna. Warto o tym pamiętać, wspierając wielofunkcyjny rozwój. Wierzę, że oba funkcjonujące od dwóch lat programy w tej sprawie, tak jak dotychczas, pan minister będzie wspierał.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#StanisławKopeć">I wreszcie refleksja ogólna. Należy domniemywać, iż zakończony do 1 kwietnia pierwszy etap wymiany kadr w resorcie, agencjach, radach nadzorczych na apolitycznych fachowców pozwoli szybko przełożyć ten ogólny plan, strategię czy też program, obojętne, jak to nazwiemy, na konkretne rozwiązania, które polskim rolnikom i polskiemu rolnictwu są pilnie potrzebne. Myślę, że posłowie SLD i PSL, opozycyjni członkowie komisji rolnictwa, aktywnie włączą się do tego procesu legislacyjnego. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-39.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Kopciowi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mirosława Koźlakiewicza z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#MirosławKoźlakiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W ciągu zaledwie półrocznego urzędowania minister rolnictwa przedstawia program określający główne kierunki polityki wobec rolnictwa i priorytety, których realizację zapowiada w pierwszej kolejności. Nie jest możliwe reformowanie rolnictwa z dnia na dzień, zważywszy na jego ogromne zapóźnienia, wynikające z karkołomnej polityki stosowanej przez całe powojenne dziesięciolecia. Światłem w tunelu dla rolnictwa był rok 1989 i lata następne, jednakże ze względu na złożoność problemów, a także niewłaściwe ich rozwiązywanie, sytuacja polskiego rolnictwa jest w dalszym ciągu bardzo trudna. W 1997 r. utrzymywały się niekorzystne tendencje w budżetach gospodarstw. Dochody z produkcji rolnej stale kształtują się na niższym poziomie niż w innych sektorach gospodarki. W 1996 r. dochody te spadły aż o blisko 10%, a w roku następnym były porównywalne do dochodów z 1996 r. Niskie dochody z rolnictwa, przy braku możliwości ich pozyskania z innych źródeł, powodują, że środki na inwestycje w rolnictwie stanowią tylko 3% ogólnych nakładów w całej gospodarce, a tylko niespełna 6% gospodarstw rolnych prowadzi inwestycje modernizacyjne i rozwojowe.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#MirosławKoźlakiewicz">Charakterystyczną cechą struktury 2 mln gospodarstw indywidualnych jest jej znaczne rozdrobnienie. Ponad 55% tychże gospodarstw posiada mniej niż 5 ha. Największe rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych występuje przede wszystkim w województwach południowych. Gospodarstwa te nie mają charakteru towarowego i produkują żywność głównie dla własnej rodziny. Gospodarstwa 15-hektarowe stanowią zaledwie 8% ogółu indywidualnych gospodarstw rolnych. Jednakże to właśnie te gospodarstwa sprzedają trzy razy więcej produktów niż te przeciętne na wsi. Gospodarstwa większe zwykle mają niższe koszty produkcji, jednak skutki gwałtownego obniżenia opłacalności produkcji są dla nich szczególnie dotkliwe, trudniej im bowiem w krótkim czasie zmienić profil produkcji.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#MirosławKoźlakiewicz">Wieś polską zamieszkuje aż 38% ogółu ludności, z czego połowa jest związana z gospodarstwami rolnymi. Bezrobocie ukryte i jawne na obszarach wiejskich w 1997 r. obejmowało 1700 tys. osób, z tego połowa nie posiada prawa do zasiłku. Ludziom tym niezwykle trudno znaleźć pracę, a przeszkodą najczęściej jest brak wykształcenia, bo zaledwie 2% ludności związanej z rolnictwem indywidualnym posiada wyższe wykształcenie, a prawie 52% - tylko podstawowe lub nie ukończone podstawowe. W ostatnich 4 latach nie można było zaobserwować wyraźnego postępu w zakresie kształcenia w szkołach rolniczych. Rozpoczęto, ale nie zakończono procesu tworzenia centrów nauczania, które miały stworzyć nowoczesną specjalistyczną bazę praktycznej nauki zawodu dla młodzieży i dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#MirosławKoźlakiewicz">Dla przyspieszenia przebudowy polskiego rolnictwa i jego unowocześnienia w latach 1990–1994 powołano Agencję Rynku Rolnego oraz Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Niestety, instytucje te nie wywiązały się należycie z powierzonych im zadań. W efekcie środki, którymi dysponowały, zostały wyczerpane pod koniec ubiegłego roku, a liczba zmodernizowanych gospodarstw jest wręcz znikoma. Często zdarzało się, że działalność tychże instytucji przynosiła nawet szkody, czego przykładem może być Agencja Rynku Rolnego, która w 1997 r., w warunkach stosunkowo wysokich zbiorów krajowych, podjęła decyzję o imporcie zbóż. W rezultacie rolnicy polscy nie mogli zbyć swoich produktów, co zdecydowanie pogorszyło kondycję finansową ich gospodarstw.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#MirosławKoźlakiewicz">Działaniem poprzedniej koalicji zasługującym na uwagę była próba zbudowania zorganizowanych rynków hurtowych i giełd. Jednak uzyskane dotychczas efekty są niewspółmierne do poniesionych nakładów. Tylko w minimalnym stopniu zdołano przekonać do zaangażowania środków własnych producentów i grup producenckich. Podmioty te nie wykazywały zainteresowania w finansowaniu kosztów tych tak bardzo kapitałochłonnych inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#MirosławKoźlakiewicz">Nie sposób też pominąć milczeniem największego zaniedbania poprzedniej koalicji, to znaczy wydatkowania w całości środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do października ubiegłego roku i zaniechania jakichkolwiek starań w celu pozyskania nowych pieniędzy, którymi za pośrednictwem agencji można byłoby w tym roku wydatniej wspierać polskie rolnictwo. Poprzedniej koalicji nie stać było na szlachetny tym razem gest w rewanżu - w podziękowaniu za to, że w 1993 r. rządy solidarnościowe zostawiły do dyspozycji następców 300 mln dolarów uzyskanych wielkim wysiłkiem z Banku Światowego. Dzięki tym pieniądzom poprzednia koalicja zaraz na starcie mogła się wykazać przed rolnikami swoją dbałością o sprawy dotyczące wsi. Dbałość ta była tak daleka, że minister nowej koalicji kasę zastał już pustą. Jednak, proszę państwa, cnotą jest otrzymane talenty pomnażać, dzielić się nimi z innymi, a niewątpliwie grzechem jest zatrzymywanie ich tylko dla siebie. Taka postawa w dłuższej perspektywie przynosi wszystkim tylko straty, czego właśnie teraz jesteśmy świadkami.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#MirosławKoźlakiewicz">Jednak lamentowanie tutaj niewiele pomoże, dlatego cieszymy się, że minister Janiszewski ma klarowną wizję uzdrowienia polskiego rolnictwa. Oczywiście nie stanie się to w ciągu najbliższego roku, musi to być bowiem proces powolny, ale konsekwentnie zmierzający do restrukturyzacji polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#MirosławKoźlakiewicz">Z zadań już wykonanych na uwagę zasługuje rozpoczęcie negocjacji na rzecz przywrócenia eksportu wyrobów mleczarskich, jak również uruchomienie preferencyjnych kredytów na budowę i wyposażenie laboratoriów pozwalających na obiektywne badanie mleka, a w ten sposób wymuszenie również na producentach dostawy wyższej jakości surowca. Zadowala fakt wycofania preferencji w imporcie cukru, koncentratu pomidorowego i kukurydzy z Czech oraz Słowacji i Węgier. Rolnicy niejednokrotnie protestowali przeciwko nadmiernemu importowi tychże produktów. Rolnicy oczekują również na wymianę koncesji rolnej z krajami CEFTA, bowiem według powszechnie panującej wśród rolników opinii Polska stała się dla tych krajów rynkiem zbytu, zaś dostępność rynków krajów CEFTA dla naszych rolników jest raczej znikoma. Przedstawione przez ministra Janiszewskiego propozycje w tej sprawie zasługują na poparcie. Cieszy również fakt ustalenia reguł na 1998 r. pozwalających na zastosowanie instrumentów ochronnych w przypadku nadmiernego lub dumpingowego importu.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#MirosławKoźlakiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpoczęliśmy negocjacje z Brukselą w sprawie naszego wejścia do struktur Unii Europejskiej. Zachód często podkreśla, że oprócz polskiego górnictwa i hutnictwa ogromnym wyzwaniem dla nas samych będzie dostosowanie do standardów europejskich naszego rolnictwa. Aby sprostać tym wymogom, rozpoczęliśmy prace nad harmonizacją naszego ustawodawstwa rolnego z ustawodawstwem Unii Europejskiej. Bardzo ważne jest również to, że w swoim stanowisku resort opowiedział się za jak najszybszym i pełnym członkostwem w Unii. Jak najszybsze objęcie naszego rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich wspólną polityką rolną da nam możliwość skorzystania z tych funduszy strukturalnych. W przeciwnym razie - bez takiej pomocy - wieś pogłębi swoje zapóźnienia w stosunku do obszarów wiejskich Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#MirosławKoźlakiewicz">Możliwie szybkiemu objęciu naszego rolnictwa wspólną polityką rolną mają służyć programy wskazane przez resort ministra Janiszewskiego, których celem jest przygotowanie polskiej gospodarki rolnej do integracji z Unią Europejską. Program wielofunkcyjnego rozwoju wsi da szanse podnoszenia kwalifikacji tej części społeczności rolnej i wiejskiej, która zdecyduje się zrezygnować z prowadzenia gospodarstwa i podjąć pracę w innych zawodach. Bardzo ważnym wyzwaniem dla polskiego rolnictwa będzie poprawa struktury agrarnej. Aby przyspieszyć powiększenie gospodarstw, resort przewiduje stosowanie wielorakich instrumentów, chociażby o charakterze socjalnym, które pozwolą objąć systemem emerytalnym tych rolników, którzy zechcą zrezygnować z prowadzenia własnego gospodarstwa w młodszym wieku niż to jest obecnie określone.</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#MirosławKoźlakiewicz">Chcąc zwiększyć eksport do krajów Unii Europejskiej, musimy pogodzić się z zaostrzeniem wymogów fitosanitarnych i weterynaryjnych na wszystkich etapach produkcji. Niezależnie od tego konieczne będzie unowocześnienie zakładów przetwórczych, dlatego też resort rolnictwa podejmuje starania w celu zapewnienia środków na uruchomienie preferencyjnych kredytów skierowanych na tego rodzaju inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#MirosławKoźlakiewicz">Wszystkie te zadania muszą być realizowane od zaraz. Nie będzie to łatwe ze względu na dotychczasowe ogromne zapóźnienia. Niestety, nie mamy już czasu na dywagacje, możemy jedynie ubolewać, że prawie 50 powojennych lat zostało dla polskiego rolnictwa niemalże całkowicie zmarnowane. Dlatego też czasem zadziwia mnie brak poczucia winy u posłów PSL i ich komfortowe samopoczucie. Energia, z jaką posłowie PSL atakują obecną ekipę ministerstwa rolnictwa świadczy o braku taktu z ich strony. Bo przecież jak można oczekiwać nieprawdopodobnych efektów w trakcie pięciomiesięcznego kierowania resortem, skoro przez 50 lat miało się niczym nie zakłócony komfort władzy i nie uczyniło się nic, a w każdym razie niewiele, aby poprawić w tym czasie w znaczący sposób życie ludzi na wsi. Począwszy od 1945 r. aż do roku 1989 - kiedy to ZSL wespół z jedynie słuszną partią zarządzali tym krajem - nikt z tego miejsca, z tej mównicy, nie odważył się skrytykować genialnych pomysłów waszych poprzedników, panowie, a nierzadko również was samych. Pomysły te wprowadzaliście w życie na siłę, z ogromną stratą dla polskiego rolnictwa, dla polskiej wsi. Nie ma sensu wymieniać wszystkich niekorzystnych zjawisk życia na wsi, które są efektem takiej a nie innej polityki, stosowanej przez dziesięciolecia, ale choćby kilka trzeba przytoczyć, bo przecież posłowie z SLD i PSL tak jakby o nich zapomnieli.</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#MirosławKoźlakiewicz">Do roku 1990 w przeciętnej wsi wyjątkową rzadkością były dwa telefony, z których można było korzystać w sposób ograniczony, bo porozumiewanie się za pomocą ówczesnych łączy graniczyło niemalże z cudem. Na połączenia oczekiwało się godzinami - i nie jest to wymysł, bo doskonale pamiętam lata studenckie w Krakowie, kiedy to w każdym miesiącu, chcąc rozmawiać telefonicznie z rodzicami, musiałem kilka godzin spędzić na Poczcie Głównej w Krakowie i stać pośród nieprawdopodobnego tłumu, oczekującego na połączenie. W tym samym czasie, a były to lata osiemdziesiąte, Europa Zachodnia dawno już zapomniała o tych problemach. Jeszcze w latach osiemdziesiątych bieżąca woda oraz łazienka w wiejskich domach kojarzyła się z luksusem.</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#MirosławKoźlakiewicz">Wy, panowie, uważaliście, że mycie się ludzi na wsi częściej niż jeden raz w tygodniu to zwykła przesada. Kontakt z kulturą młodzieży wiejskiej zapewnialiście przez zakładanie tzw. klubów kultury, gdzie obcowanie z kulturą sprowadzało się do picia alkoholu, a następnie wywoływania pijackich awantur. Można by tak wymieniać w nieskończoność, a i tak nie dotrze to do waszych mało wrażliwych sumień, panowie z PSL i SLD. Byłem przecież już niejednokrotnie na tej sali świadkiem waszej przedwczesnej amnezji.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#MirosławKoźlakiewicz">Kończąc chciałem tylko dodać, że pragnę oddać hołd wszystkim tym utrudzonym ludziom żyjącym na wsi, którzy mimo często nieludzkich warunków życia nigdy tej wsi nie opuścili. Niektórzy z konieczności, inni z wyboru, bo wieś tę bardzo kochali, zostawali na niej, prowadzili gospodarstwa i byli fizyczną przeszkodą w kolektywizacji rolnictwa. Często byli szykanowani i pogardzani, ale to właśnie oni uchronili nas przed nieprawdopodobnymi rozmiarami reprywatyzacji gruntów w dniu dzisiejszym. Gdyby nie walka komunistycznych władz ze wsią, toczona z determinacją w celu pogorszenia warunków życia rolników prowadzących własne gospodarstwa indywidualne, dziś bylibyśmy już w innym miejscu i przeszkód na drodze do struktur europejskich byłoby niewątpliwie znacznie mniej. Ufam jednak, że aktualna ekipa ministerstwa rolnictwa zrobi wszystko, aby jak najszybciej polskie rolnictwo zostało objęte wspólną polityką rolną, co ułatwi pozyskanie środków z funduszy strukturalnych przeznaczonych na pomoc polskim rolnikom. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Koźlakiewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Wysoka Izbo! Poseł Jarosław Kalinowski złożył wyjaśnienie w związku z podniesioną sprawą jego nieobecności, że w tym czasie za zgodą marszałka Sejmu trwało spotkanie przedstawicieli prezydium komisji rolnictwa - pana posła Gabriela Janowskiego, pana posła Wyrowińskiego, pana posła Kalinowskiego - z przedstawicielami komisji rolnictwa parlamentu Finlandii.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jest pan poseł Chrzanowski?</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Siedział i poszedł.)</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Zenona Kufla z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#ZenonKufel">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wyjątkowo krytycznie odnosi się rząd koalicji AWS-UW do polityki kredytowania rolnictwa w latach 1993–1997. Negatywne opinie zawarto w resortowym raporcie o stanie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, w „Bilansie otwarcia” oraz w dzisiejszej informacji. Nie można jednakże kwestionować niespotykanie wysokiej łącznej kwoty kredytów preferencyjnych, które trafiły do rolników i otoczenia rolnictwa w okresie funkcjonowania koalicji PSL-SLD. Krytykując zbyt wysoki koszt dla budżetu państwa udzielonych kredytów preferencyjnych, należy pamiętać, że inny jest koszt obsługi rolnika - zaopiniowanie wniosku kredytowego wymaga tu lustracji gospodarstwa przez pracowników banku i na ogół gospodarstw jego poręczycieli - a inny jest koszt obsługi kredytu komercyjnego udzielanego przez dowolny bank kredytobiorcy dokumentującemu dochody swoje i poręczycieli właściwymi zaświadczeniami z zakładów pracy. Narzucenie wysokości prowizji w wypadku kredytów obrotowych i obniżenie dla banków oprocentowania kredytów preferencyjnych z 1,5 do nawet 1,1 stopy redyskonta weksli NBP, chociaż w jakimś stopniu słuszne, może zdecydowanie wpłynąć na pogorszenie sytuacji ekonomicznej banków spółdzielczych i banków, w których strukturze udzielanych kredytów mają duży udział rolnicy drobni.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#ZenonKufel">Prezes ARiMR na konferencji prasowej na początku marca br. potwierdził, że najważniejszym celem działania agencji jest jak najlepsze przygotowanie polskiego rolnictwa do sprostania konkurencji po naszym wejściu do Unii Europejskiej. Przyznał jednocześnie, że nie wiadomo dokładnie, jakimi środkami agencja będzie dysponowała. Dzisiaj już wiadomo więcej, środków będzie zdecydowanie mniej niż w latach poprzednich. Sytuacja taka będzie, o czym mówiono, wskutek wyczerpania się środków pochodzących z pożyczki ASAL - 300 i utraty środków finansowych pochodzących z oprocentowania rezerw odprowadzanych przez banki do NBP w wyniku zmiany przepisów ustawy o NBP, ale także wskutek cięć finansowych w rolnictwie zaproponowanych w rządowym projekcie budżetu na 1998 r. oraz odrzucenia proponowanych przez opozycję zmian w budżecie zmierzających do poprawy sytuacji w kredytowaniu rolnictwa. Czy możliwe jest sprostanie zakładanym celom, jeżeli efektem nowej polityki rolnej w zakresie kredytowania rolnictwa jest zmniejszenie liczby linii kredytowych z 35 do 8, przy czym przeznaczone środki na dopłaty do odsetek kredytów pokryją zapotrzebowanie kredytów preferencyjnych już udzielonych w latach wcześniejszych i w minimalnym tylko stopniu mogą być przeznaczone na udzielenie kredytów nowych?</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#ZenonKufel">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pomimo przyjęcia budżetu na rok bieżący, w resorcie rolnictwa nie można było zauważyć pośpiechu, by kredyty inwestycyjne zostały uruchomione. Pierwsze przypadki ich udzielenia mogły mieć miejsce dopiero po 10 kwietnia br. Źle agencja wykorzystała także czas na opracowanie nowych zasad udzielania kredytów inwestycyjnych. Od 10 grudnia ub. r., kiedy to wstrzymano udzielanie kredytów preferencyjnych dla rolnictwa, trwała tylko wymiana korespondencji pomiędzy agencją a odeerami, wprowadzająca bałagan i błędną interpretację przepisów. Agencja dokonywała zmiany kryteriów w pismach z 19 grudnia, 14 stycznia. Ostatecznie przyjęto w załączniku do zarządzenia prezesa agencji z 18 marca, że kredyt preferencyjny inwestycyjny dotyczyć może tylko maszyn i urządzeń rolniczych, wyprodukowanych nie wcześniej niż trzy lata przed datą zakupu, jeżeli dotacje państwowe zastosowane są dla tego urządzenia po raz pierwszy. Jest to przykład, jak w sumie słuszny cel, jakim jest wyeliminowanie z kredytowania preferencyjnego maszyn wyeksploatowanych i już wcześniej, przy zakupie, dotowanych przez budżet państwa, w wyniku braku umiejętności podejmowania decyzji, wprowadza dezorientację i naraża rolnika na dodatkowe koszty i stratę czasu. Trzy miesiące stracili: ODR, rolnicy i banki na aktualizację wniosków kredytowych, na zmiany opinii, by, po uruchomieniu linii kredytowej, w możliwie najkrótszym czasie uzyskać kredyty.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#ZenonKufel">Równie dużo gorzkich doświadczeń związanych jest z uruchomionymi kredytami na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej. Ustawa z 5 stycznia 1995 r. o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych zagwarantowała ciągłość preferencyjnego kredytowania, uniezależniając kredyty obrotowe na cele rolnicze od terminu przyjęcia ustawy budżetowej. Jedną z pierwszych inicjatyw resortu rolnictwa obecnego rządu było obniżenie poziomu tych kredytów z równowartości 10 do 6 q żyta na 1 ha użytków rolnych. Pomimo obniżenia kwoty udzielonego kredytu, złamano zasadę ciągłości dostępu rolnika do tego kredytu, co jest jednoznaczne ze złamaniem ustawy. Banki mogły go uruchomić dopiero w połowie lutego. Przyznane przez agencję limity dopłat do oprocentowania tych kredytów miały, przy uwzględnieniu obniżonego poziomu kredytowania na 1 ha, wystarczyć na taki sam areał, jaki objęto kredytowaniem w roku ubiegłym. Przyznane bankom obsługującym rolnika limity starczyły zaledwie na kilka dni. Monity i ponaglenia spowodowały przekazanie przez agencję dodatkowego, niewielkiego limitu dopłat z zastrzeżeniem, że powinien on zabezpieczyć potrzeby całego roku.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#ZenonKufel">Szokiem dla rolników i obsługujących ich banków było określenie wysokości limitów dopłat do kredytów inwestycyjnych. Na przykładzie Grudziądza, jednego z trzech oddziałów BGŻ w województwie toruńskim, sytuacja przedstawia się następująco. Przyznane na cały 1998 r., podkreślam: na cały 1998 r., limity dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych pozwoliły na udzielenie: czterem rolnikom kredytów na urządzenie gospodarstw rolniczych, tj. 7,1% kwoty kredytów udzielonych w roku ubiegłym; jednemu rolnikowi kredytu ogólnoinwestycyjnego, tj. 14,6% kwoty ubiegłorocznej (tu należy dodać, że kredyt ten ze względu na stosunkowo wysokie oprocentowanie był mało atrakcyjny w latach ubiegłych); jednemu rolnikowi kredytu na zakup gruntów, tylko na 14 ha, chociaż chciał kupić 25, tj. 4,5% kwoty ubiegłorocznej. Myślę, że komentarz jest zbyteczny. Jeżeli tak ma wyglądać restrukturyzacja polskiego rolnictwa przed wejściem do Unii Europejskiej, to jest pewne, że ta nieunikniona dla naszego rolnictwa konfrontacja zostanie przez nie przegrana.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#ZenonKufel">Na wielu spotkaniach z udziałem przedstawicieli resortu i agencji narzekania na małe limity kredytów preferencyjnych, skierowane do banków spółdzielczych, kwitowane były stwierdzeniem, że to sprawa niesprawiedliwego potraktowania banków spółdzielczych przez strukturę BGŻ. O ile mi wiadomo, zakończona kontrola agencji na szczeblu centrali BGŻ nie wykazała występowania nieprawidłowości w zakresie rozdysponowania limitu dopłat na banki, zrzeszenia.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#ZenonKufel">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wiadomo, że niektóre banki zrezygnowały ze współpracy z agencją, a więc jest ich mniej, aniżeli w roku ubiegłym. Gdzie są więc te banki, w których są dostępne kredyty preferencyjne dla rolników? Do kogo skierowano limity dopłat do tych kredytów? Rolnicy, odsyłani z odmową udzielania kredytu przez swoje banki, doszukali się tych pieniędzy, ale nie w bankach, które dotąd zajmowały się rolnictwem, ale w tych bankach, które dotąd zajmowały się nim w małym stopniu i nie są zainteresowane rolnikiem, którego potrzeby kredytowe na zakup nawozów wynoszą 2 czy 3 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#ZenonKufel">Prosiłbym ministra rolnictwa, by ujawnił, jakimi kryteriami kierowano się przy podziale pomiędzy banki limitów dopłat do oprocentowania kredytów, że pieniądze te nie trafiły do banków na co dzień zajmujących się rolnikiem. Nasuwa się wniosek, aby w agencji zajęto się koordynacją rozdzielonych limitów i przemieszczenia ich z banków, gdzie nie są wykorzystane, do banków, gdzie kredytów nie starcza.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#ZenonKufel">Nowa, gorsza sytuacja w kredytowaniu rolnictwa, opóźnienia w uruchomieniu kredytów preferencyjnych, obrotowych i inwestycyjnych powodują, że rolnicy, zmuszeni brakiem własnych środków, decydują się na zaciąganie kredytów komercyjnych na potrzeby rolnicze, obniżanie poziomu nawożenia, wycofanie przedpłat wniesionych na zakup maszyn itd. Każde z tych rozwiązań jest niekorzystne dla rolnictwa, a dochodowość produkcji rolnej nie jest na tyle wysoka, by zapewniała obsługę kredytów komercyjnych zaciąganych na działalność rolniczą. Równie niekorzystne musi okazać się odstąpienie od uruchomienia - lub poważne ograniczenie liczby udzielanych - kredytów skupowych. Zdecydowanie pogorszy to kondycję finansową cukrowni, zakładów tłuszczowych itd., ale także - z powodu opóźnionych płatności, pokrycia wyższych kosztów produkcji zakładów skupujących i przetwarzających płody rolne - pogorszy sytuację finansową producentów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#ZenonKufel">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uważam, że bez nowelizacji ustawy budżetowej trudno będzie AWS wywiązać się z przedwyborczych obietnic złożonych na wsi, tym bardziej że większość zamierzeń adresowanych do rolnika w porozumieniu koalicyjnym AWS-Unia Wolności znajduje się po stronie rozbieżności wniesionych dodatkowo przez AWS do porozumienia. Reprezentuję województwo, w którym wybory parlamentarne na wsi wygrał Sojusz Lewicy Demokratycznej. AWS jednakże uzyskał na wsi aż o 35% głosów więcej od PSL, partii naturalnie utożsamianej z wsią. Pomimo to oraz mimo że mandat poselski w województwie uzyskał minister rolnictwa, rozgoryczenie wśród rolników, z powodu widocznych już efektów polityki rolnej koalicji AWS-Unia Wolności, jest bardzo duże. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Kuflowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Wujca z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#HenrykWujec">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Panie Marszałku! To jest kolejna debata, już nie wiem która, trudno mi zliczyć, na temat rolnictwa i jak zwykle w przypadku takiej debaty towarzyszą jej duże emocje. Jest to zrozumiałe, ponieważ rolnictwo jest jedną z dziedzin najbardziej zaniedbanych w wyniku ponad 40 lat zwalczania indywidualnego rolnictwa w czasie realnego socjalizmu i dotyczy to ok. 1/3 ludności w Polsce. Emocje są zrozumiałe, ale można tę debatę prowadzić różnie. Można szukać wspólnych rozwiązań bądź też traktować tę mównicę jako arenę popisów krasomówczych, arenę walki politycznej i takie wystąpienia tu były. Sądzę, że mamy dostatecznie dużo doświadczenia, jak wcześniej słusznie powiedział poseł Jagieliński, jest na tej sali tyle osób, które podejmowały decyzje dotyczące rolnictwa - są odpowiedzialni za tę sytuację w rolnictwie, zarówno po lewej stronie, jak i po prawej stronie - że czas już rozmawiać merytoryczne i szukać wspólnych rozwiązań. Zwłaszcza że, jak wiadomo, jeżeli się ktoś bierze do jakiejś realnej roboty i potem zaczyna szukać rozwiązań, to różnice między poszczególnymi proponowanymi rozwiązaniami nie są zbyt duże, alternatyw nie ma tak wiele. Na tej sali też widać, że jeśli chodzi o alternatywy, to nie ma ich tak wiele, jeżeli nie liczyć tych demagogicznych wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#HenrykWujec">Chciałbym dać taki przykład. Jak zmieniała się sytuacja w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa? Skąd ona się wzięła? Najpierw był Fundusz Oddłużenia i Restrukturyzacji Rolnictwa, powołany jeszcze za czasów wcześniejszych rządów solidarnościowych, później były przygotowane prace na rzecz powstania agencji, ale zrealizowało je PSL i bardzo dobrze, że je zrealizowało.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#HenrykWujec"> Potem ta agencja pracowała tak, jak pracowała, ale nie zostawiła dla nowej koalicji AWS-Unia Wolności prawie ani grosza na kredyty. I trzeba się uderzyć w piersi, że tak było, no tak się stało.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#HenrykWujec"> To są skutki złych decyzji, podjętych wcześniej, ale ten mechanizm raz wprowadzony powoduje, że instytucja istnieje. Wydaje mi się, że to, co wcześniej zaproponował tutaj minister Janiszewski - chodzi o plan ministra Janiszewskiego, ja mógłbym chyba dodać: również i ministra Brzezika - jest przecież jakąś sumą naszych doświadczeń. Wcześniej wicepremier Jagieliński proponował podobne rozwiązania, przecież to nie jest nic nowego. I dlatego sądzę, że ten klimat współpracy powinien być tu lepszy, a wtedy rzeczywiście będziemy mogli, potrafimy coś zrobić dla tego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#HenrykWujec">Chciałem zwrócić uwagę, że ten klimat służyłby jednocześnie do znajdowania rozwiązań społecznych, samorządowych, bo nie rozwiążemy tej sytuacji tylko samymi pieniędzmi. Bo gdyby na wsi, na przykład, była lepsza spółdzielczość, gdyby izby rolnicze... To też jest jeden z przykładów - izby rolnicze. Unia Wolności była promotorem izb rolniczych. PSL wtedy zwalczało ten pomysł, bo bało się zbyt dużych kompetencji. Teraz domaga się większych kompetencji. Słusznie. My damy te większe kompetencje izbom rolniczym, bo jest to dobre narzędzie dla samorządności wiejskiej. Podobnie jeśli chodzi o spółdzielczość wiejską i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych - one powinny powstać. Trzeba stworzyć korzystne rozwiązania prawne i klimat. Klimat współpracy na wsi jest niesłychanie ważny. Unia Wolności będzie działać na rzecz takich rozwiązań. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Wujcowi, aż otuchą powiało.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Goryszewskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Henio na ministra.)</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Mamy ministra.)</u>
          <u xml:id="u-46.4" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Wujec na ministra.)</u>
          <u xml:id="u-46.5" who="#komentarz">(Poseł Gabriel Janowski: Stanu.)</u>
          <u xml:id="u-46.6" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Kalinowski: Posada już zajęta.)</u>
          <u xml:id="u-46.7" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Bardzo mi się podobało, co powiedział.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Zacznę od drobnej uwagi polemicznej, która jednakże jest punktem wyjścia do mojego rozumowania.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#HenrykGoryszewski">Panie Ministrze Janiszewski! Bardzo mi się nie podobało jedno powiedzenie w pańskim interesującym i dobrze przedstawionym exposé, wtedy, kiedy pan na samym początku zapewniał nas, że nie ma sprzeczności interesów. Jeżeli rozpatrujemy rzecz w kategoriach racji stanu, to oczywiście nie ma sprzeczności interesów między wszystkimi Polakami, ale w kategoriach ekonomicznych jest sprzeczność interesów między zawodami. Jest najprostsza i najpowszechniej istniejąca sprzeczność interesów między kupującym i sprzedającym. Nie ma co ukrywać przed tą salą czy przed społeczeństwem, że nie ma sprzeczności interesów między producentami żywności i konsumentami żywności, tak jak jest sprzeczność interesów między producentami energii i konsumentami energii. Konsekwencją tej sprzeczności interesów oraz innych jeszcze kwestii charakterystycznych dla gospodarki wiejskiej jest niebezpieczeństwo, zjawisko nożyc cen, które się w ostatnich latach niesłychanie rozwarły. Te nożyce cen są powodowane długim okresem zwrotu kapitałów w gospodarce wiejskiej, znacznie dłuższym niż okres zwrotu kapitału w gospodarce przemysłowej. Są spowodowane czymś, co jest naturalne, co jest nie do uniknięcia, sprzecznością między charakterem popytu na produkty przemysłowe i na produkty rolnicze. Pułapem popytu na produkty przemysłowe w istocie jest ilość pieniędzy znajdująca się na rynku. Pułapem popytu na produkcję rolniczą są po prostu fizjologiczne możliwości danego rynku: ile można tego zjeść. Więcej się zjeść nie da i w związku z tym więcej się nie kupuje.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#HenrykGoryszewski">Wreszcie, na wsi istnieje sprzężenie cyklu zwierzęcego i cyklu zbożowego i przez minione 8 lat - mówię to również o rządzie, w którym byłem wicepremierem - nie umieliśmy się z tym uporać, a ma to swój wyraz w cenach: jak podsterowywujemy i poprawiamy opłacalność produkcji zbożowej, to pogarszamy opłacalność produkcji mięsa. Jakie są tego skutki? W ostatnim roku na przykład w przeliczeniu na mleko lub na żywiec traktor, ciągnik Ursus był tańszy w 1997 r. niż w 1996 r., ale w przeliczeniu na zboże w 1997 r. trzeba było sprzedać ponad 20% więcej zboża niż w 1996 r., żeby kupić jeden ciągnik rolniczy. W rezultacie od 1996 r. obserwujemy - nie mogę się powstrzymać przed drobną uwagą, że od zmiany prezydenta, od elekcji przegranej przez mojego kandydata - załamanie się dochodowości gospodarstw domowych. W latach 1994–1995 dochodowość gospodarstw rolniczych była porównywalna ze średnią dochodowością gospodarstw w Polsce, ale w 1996 r. - stąd moja refleksja...</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#HenrykGoryszewski">Panie premierze, pan wybaczy, że nie kojarzyłem tego z odejściem pana z rządu.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#komentarz">(Poseł Jan Lityński: Ale skojarzył.)</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#HenrykGoryszewski">... dochodowość gospodarstw domowych rolniczych była niższa o 10%, a w 1997 r. o 19% niż średnio dochodowość gospodarstw domowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#HenrykGoryszewski">Następna kwestia - obiecałem, że będę mówił sześć minut, więc już mam tylko jedną minutę - to jest postępująca dezintegracja wsi. Na skutek upolitycznienia spółdzielczości rozpadły się jej struktury. Praktycznie - poza spółdzielczością mleczarską - nie można mówić o procesie odbudowywania struktur spółdzielczych. Może budowa giełd i rynków hurtowych zapowiadana w pańskim exposé, przyśpieszenie tej budowy, na jakiś czas wypełni tę lukę, nim ludzie, mieszkańcy wsi zaczną na nowo odbudowywać naturalne struktury spółdzielcze. W tym stanie, jaki obecnie jest, nadmierna część wartości przechwytywana jest, gdy chodzi o produkty rolnicze, przez struktury pośredników.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#HenrykGoryszewski">Kolejna kwestia, o której nie wolno zapominać wtedy, kiedy się mówi o generalnym programie dla wsi, nie tylko o programie w zakresie gospodarki rolnej, to jest kwestia strukturalnego bezrobocia. Mniej więcej 35% Polaków mieszka na wsi, żyje z rolnictwa. Bezrobocie w tej sferze wynosi co najmniej 46%, tzn. że ta sfera naszego społeczeństwa, ta część jest upośledzona. Co gorsza, będzie to proces trwały, istniejący jeszcze przez wiele lat, dlatego że bezrobocie dotyczy przede wszystkim tych województw, gdzie były duże areały PGR, oraz województw słabo zurbanizowanych, a więc gdzie jest najtrudniej dostarczyć alternatywne źródła pracy w miejsce tych, które zostały zlikwidowane. W przekonaniu posłów, których reprezentuję, mojego stronnictwa, ZChN, w ramach AWS, restrukturyzacja wsi jest konieczna, ale musimy sobie uświadomić, że stoimy przed niesłychanie ważną i nie do pokonania w warunkach naszych możliwości finansowych funkcją czasu - tak naprawdę musimy się liczyć z tym, że przebudowa wsi wymaga co najmniej jednego pokolenia. Zapewne będzie jeszcze niejedna debata rolna, gdy będziemy wzajemnie, niepotrzebnie, próbowali się oskarżać, a tak naprawdę kolejne rządy będą się borykały z problemem, który może być rozwiązany dopiero pod warunkiem przesunięcia znacznej części ludności ze sfery produkcji rolniczej do sfery produkcji pozarolniczej, ale to nakłada na nas wszystkich szczególny obowiązek. Nie może być pokolenie obecne rolnicze pokoleniem wegetacji, pokoleniem Polaków drugiej kategorii.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#HenrykGoryszewski"> Przemawiają za tym względy ekonomiczne. Zacznę od najsłabszych, bo wieś jest tak naprawdę buforem dla owego bezrobocia. Przemawiają za tym względy polityczne, bo to jest dynamizowanie 1/3 elektoratu. Ale przede wszystkim przemawiają za tym względy moralne, etyczne. Bo bez względu na to, jak się dzielimy politycznie, jak się dzielimy światopoglądowo, Polska jest jedna i musimy budować Polskę dla wszystkich Polaków. </u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Henrykowi Goryszewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiktora Osika z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WiktorOsik">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W opinii mieszkańców wsi rolnictwo i wieś nie miały szczęścia być doceniane w polityce państwa. Obecnie też, szczególnie we wschodniej części Polski, tej najbiedniejszej, o rozdrobnionych gospodarstwach z przewagą V, VI klasy, od lat zwanej Polską B, mówi się, że ten rząd też nie ma żadnej polityki rolnej, że nie rozumie wsi.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WiktorOsik">Osoba premiera Balcerowicza, który w czasie kampanii wyborczej uśmiechem zatarł pamięć okresu swoich pierwszych rządów, znów wzbudza lęk mieszkańców wsi. Mając na uwadze nie zawsze zawinioną biedę mieszkańców wsi, szczególnie ściany wschodniej, myślę, że ten brak polityki to też polityka. Ma ona zapewne na celu poprawę struktury gospodarstw rolnych, tzn. zmniejszenie ich ilości, ale powoduje tylko jeszcze większą biedę. Bo rolnicy posiadający małe, nierentowne gospodarstwa nie mają gdzie z nich odejść. Ponadto przy redukcji zatrudnienia w zakładach pracy nadal w pierwszej kolejności zwalnia się tzw. chłoporobotników. Efektem jest bezrobocie na wsi - i to formalne, i to ukryte. Mówi się teraz, że mamy doprowadzić do spełnienia wymogów Unii Europejskiej, ale nie robi się prawie nic w zakresie wypełnienia zapisów Europejskiej Karty Obszarów Wiejskich. W karcie na pierwszym miejscu wymienia się prawidłowo rozwiniętą infrastrukturę. W związku z tym nasuwają się pytania. Jak zlikwidować bezrobocie na wsi? Jak stworzyć miejsca pracy na obszarach wiejskich, jeśli na większości terenów wschodniej Polski stan infrastruktury jest opłakany?</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#WiktorOsik">Wodociągi na wsi. Województwo siedleckie w okresie rządów...</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Mazowiecki: Ale to przecież SLD rządziło.)</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#WiktorOsik">... właśnie chcę powiedzieć, panie premierze, o tym, jak SLD rządziło.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#WiktorOsik">Nasze województwo, woj. siedleckie, w czasie rządów SLD-PSL z 49 miejsca w kraju przesunęło się na 45 miejsce, jeżeli chodzi o wodociągi. Wybudowano 1500 km sieci, przyłączono do tej sieci 22,5 tys. gospodarstw domowych, ale nadal tylko 46% gospodarstw ma dobrą wodę. A tempo wodociągowania w tym roku zostało gwałtownie zahamowane, bo dotacje budżetowe dla gmin na ten cel są nieodczuwalne.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#WiktorOsik">Oczyszczalnie ścieków i kanalizacja są o wiele jeszcze kosztowniejsze. Same gminy sobie z tym na pewno nie poradzą. Nie sfinansują tego mieszkańcy, bo wiadomo, jakie mają dochody. Co więc z kolejnym zapisem Europejskiej Karty Obszarów Wiejskich, dotyczącym czystości środowiska?</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#WiktorOsik">Stan zaopatrzenia w energię elektryczną jest taki, że nie wystarcza na zaspokojenie dotychczasowych potrzeb. Staje się to barierą w rozwoju wsi, uniemożliwia tworzenie zakładów pracy, a tym samym tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem. Najczęściej, gdy chce się zasilić w energię nawet małą firmę, dostaje się z zakładu energetycznego warunek - wybudowanie odcinka sieci i postawienie transformatora na własny koszt. Czy tak ma wyglądać zachęta do inwestowania na terenach wiejskich?</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#WiktorOsik">Telefonizacja, kolejny problem obszarów wiejskich. A o jakim biznesie bez łączności może być mowa na wsi? Kto ulokuje tu zakłady, nie mając możliwości kontaktu z kontrahentem?</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#WiktorOsik">Stan dróg. Stan techniczny nawet dróg krajowych i wojewódzkich we wschodniej części Polski, nie mówiąc o gminnych, jest zły. Jeszcze do dzisiaj do niektórych wsi nie ma utwardzonej drogi. W ciągu ostatnich dwóch lat gminy otrzymywały dotacje na budowę dróg, a w tym roku nie dość, że nie ma dotacji, to nawet nie rekompensuje się gminom w pełni utraconych dochodów ze zlikwidowanego tzw. podatku drogowego. Czy tak ma wyglądać umacnianie gmin, zawarte w programie AWS-Unia Wolności? Tak to obecny rząd poprawia po poprzednim politykę wobec wsi i rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#WiktorOsik">Myślę, że najlepiej faktyczne intencje tego rządu w sprawie wsi, rolnictwa, w sprawie infrastruktury wsi oddaje fakt zlikwidowania w ministerstwie rolnictwa Departamentu Infrastruktury Wsi. Przypomnę także, że wnioski sejmowej komisji rolnictwa o zwiększenie środków w budżecie na rolnictwo nie zostały dosłyszane. Ale czego mogę się spodziewać w sytuacji, gdy w obydwu ministerstwach, to jest w Ministerstwie Finansów i ministerstwie rolnictwa, są liberałowie.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#WiktorOsik">Błędem w polityce rządu w zakresie rolnictwa i restrukturyzacji wsi jest też niedofinansowanie oświaty wiejskiej. Wprawdzie to nie rolnictwo, ale wieś, a zaniedbań w tym zakresie nie da się odrobić. Już dziś dziecko wiejskie ma mniejsze szanse dorównać dziecku z miejskiej szkoły podstawowej na przykład w zakresie nauki języków obcych czy obsługi komputera.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#WiktorOsik">Nie można chwalić gmin, że lepiej gospodarują pieniędzmi niż kuratoria, gdyż są to fałszywe pochwały. Gminy utrzymują szkoły podstawowe najczęściej kosztem innych zadań. Wiem, bo pracuję w gminie. Obecnie zadłużone są szkoły średnie, ale niedługo i ten problem rząd będzie miał z głowy, bo przekaże je samorządowym powiatom i winny znajdzie się niżej. Przerzucanie w tak zmyślny sposób na barki i kieszeń samorządów tych zadań to nieuczciwa gra i źle się skończy. W drodze do Unii Europejskiej na niewiele nam się przyda. Ale uważam, że dziś nie jest jeszcze za późno. Zamiast odwracać uwagę społeczeństwa nowym podziałem na województwa i powiaty, trzeba także przeprowadzać reformy, które społeczeństwo uważa za nie mniej potrzebne niż reforma administracyjna.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#WiktorOsik">Wysoki Sejmie! Poprawa sytuacji na wsi jest naszym moralnym obowiązkiem, ale jeśli nawet ktoś nie ma tej społecznej wrażliwości, to powinien mieć na uwadze fakt, że Unia może się bać tej biednej, zaniedbanej polskiej wsi. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-49.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Osikowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana Piotra Krutula z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PiotrKrutul">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym się odnieść do wypowiedzi poprzednika. Myślę, że cztery lata temu, po wyborach przegranych przez naszą opcję i wygranych przez opcję SLD-PSL, marzenie rolników stało się faktem. Oto premier rolnik stał na czele polskiego rządu, wicepremier rolnik również. Miał być raj. Po czterech latach obecna koalicja zastała budżet pusty. Myślę, że pan minister ustosunkuje się do tego, dlaczego budżet był pusty, dlaczego ASAL-1...</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(Głos z sali)</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#PiotrKrutul">... zostało wykorzystane, a ASAL-2 nie.</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#PiotrKrutul">Panie Marszałku! Z przedstawionych Wysokiej Izbie przez rząd materiałów dotyczących strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich wynika, że nie da się zakwestionować słuszności diagnozy i oceny sytuacji w rolnictwie, a także wynikających ze strategii kierunków na przyszłość. Chciałbym jednak zapytać: skoro jest tak dobrze, mamy strategię, to dlaczego jest tak źle? Jeśli się wyjedzie z obszarów miejskich na wieś, to zaczynają się pewne problemy, zaczynają się tzw. schody. Nie będę tutaj przedstawiał, aby nie było dyskusji, błędów popełnionych przez poprzednie rządy PSL-SLD i ich polityki w stosunku do polskiej wsi. Chcę mówić w imieniu tych rolników, z którymi się spotykam.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#PiotrKrutul">Panie ministrze rolnictwa, mieszkając na wsi, widzę zaniepokojenie rolników i chciałbym powiedzieć o kilku przyczynach, z których to zaniepokojenie wynika:</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#PiotrKrutul">Po pierwsze, brak jasnej perspektywy polityki rolnej, również dotyczącej integracji Polski z Unią Europejską. Rolnicy są zaniepokojeni wypowiedziami pana ministra Geremka w sprawie sprzedaży ziemi obcokrajowcom, w sprawie przystąpienia do negocjacji bez jasnych warunków brzegowych. Brak tych warunków nie może być koncepcją negocjacji w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#PiotrKrutul">Po drugie, brak kredytów i pomocy państwa w zakresie wspierania produkcji rolnej w 1998 r., jakże trudnym nie tylko dla obszarów popowodziowych, a także dla całej polskiej wsi. Chodzi o kredyty, a nie dotacje, jak niektórzy mówią. Kredyty trzeba spłacać. Ale pomagają one wielu gospodarstwom przetrwać, jak również dają możliwość podjęcia decyzji o dalszych losach własnego gospodarstwa rodzinnego.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#PiotrKrutul">Po trzecie, skoro mowa o polskim gospodarstwie rodzinnym, o którym czytamy w art. 23 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w strategii nie doszukałem się wizji tego gospodarstwa, jego statusu prawnego, jego obszaru. Pragnę tu powiedzieć do mojego kolegi z AWS, czy gospodarstwo rodzinne może mieć 5, 10 czy 15 ha. Pochodzę z województwa białostockiego, gdzie jest bardzo opłacalna produkcja truskawek. Myślę, że rolą rządu jest, żebyśmy te truskawki dobrze i za dobrą cenę sprzedali na Zachód. Również gospodarstwo rodzinne produkujące tytoń ma swoją przyszłość. Myślę, że należy dać tym gospodarstwom pewne warunki rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#PiotrKrutul">Po czwarte, brak interwencjonizmu państwowego na odpowiednim poziomie w skupie mleka, żywca wieprzowego i żywca wołowego. Importowanie do Polski subwencjonowanych i dotowanych artykułów rolnych z Zachodu stawia pod przysłowiową ścianą polskiego rolnika. Mówi się o jakości polskich produktów rolnych. Pytam, czy chore mięso wołowe z Anglii, śmierdzące zboże z Zachodu oraz mięso mrożone ze Wschodu jest lepsze od polskich produktów? Błędne decyzje poprzedników w sprawie otwarcia granic (za czasów rządów liberałów), bezcłowy kontyngent zboża za czasów rządów PSL-SLD oraz nie przemyślane decyzje umów z krajami CEFTA - czas jak najszybciej zmienić. Polski rolnik produkuje tanio i dobrej jakości surowiec. Nie boi się żadnej konkurencji, z jednym zastrzeżeniem - rywalizacja czy konkurencja ma być na takich samych warunkach. Tymczasem w Unii Europejskiej rolnicy dostają 60% dotacji do swoich produktów rolnych, a u nas krzyczy się, że rolnicy biorą kredyty na swoją produkcję. Czas tym politykom przemówić do rozumu.</u>
          <u xml:id="u-51.9" who="#PiotrKrutul">Po piąte, słusznie się mówi o kompleksowym podejściu do rolnictwa wiejskiego z jego infrastrukturą, mieszkańcami danego terenu wiejskiego. Potrzebne są pieniądze - poprzednik to powiedział - na drogi, wodociągi, na podstawową infrastrukturę. Wnoszę o jak najszybsze uruchomienie pożyczki ASAL-2, o której mówił pan premier Jerzy Buzek, jak również o realizację umowy koalicyjnej w sprawie wielofunkcyjnego rozwoju wsi, poparcia finansowego, które jest zapisane w umowie koalicyjnej AWS-UW. Rozumiem, że papier wszystko przetrzyma, ale żarty się kończą. Polska wieś oczekuje konkretów, a nie słów, strategii i ekspertyz. Nie za słowa, ale za czyny będziemy rozliczani. Polska wieś jest cierpliwa. Przez 50 lat cierpiała. Broniła i żywiła naród, chroniła korzenie polskiej chrześcijańskiej tradycji i wiary. Ale teraz polskiej wsi potrzebne są konkrety, jeszcze raz konkrety. Rolnicy, inwestując w swoje gospodarstwa, zaciągają wielotysięczne kredyty, powiększają produkcję, nie wiedząc, co będzie za 2, 3, 5 czy 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-51.10" who="#PiotrKrutul">Panie Ministrze! Co będzie z produkcją polskiego mleka, z polskimi mleczarniami, które dzięki ofiarności polskich rolników są utrzymywane, modernizowane i unowocześniane? Rolnicy oczekują jasnej polityki rolnej, tzw. kwot produkcyjnych, które będą. Dlatego jako rolnik i pracownik samorządowy, mieszkaniec ściany wschodniej, woj. białostockiego, typowo rolniczego, które w najbliższą niedzielę wybierze swoją izbę rolniczą, po zapoznaniu się z informacjami na temat przyszłości polskiej wsi i rolnictwa, oczekuję od rządu i od pana ministra stanowczych działań i przejścia od słów do czynów na rzecz godnego rozwoju polskiego rolnictwa. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-51.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu Piotrowi Krutulowi.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Pogodę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początku refleksja dotycząca naszej dzisiejszej dyskusji. Może i dobrze się stało, że rolnicy zapewne ani nie słuchają, ani nie oglądają naszej debaty, bo oczywiście mają pracę w polu bądź też walczą ze skutkami powodzi. Myślę jednak, że są tacy, którzy zasiedli przed telewizorami i po obejrzeniu tej debaty zapewne pójdą klepać lub ostrzyć kosy, po to, żeby w niedługim czasie ruszyć w kierunku Warszawy. Uważam, że są granice uczciwości i przyzwoitości, których przekroczyć nie można - przewodniczący komisji rolnictwa mówił o tym, że naprawdę na rolnikach oszczędzać się już nie da.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#CzesławPogoda">I druga refleksja. Dwa dni temu jeden z posłów koalicji na tej wysokiej trybunie doznał swoistego dyskomfortu w wyniku wystąpienia jednego z posłów, i twierdził, że pod nogami chlupie mu woda. Myślę, odnosząc się do tej swoistej przenośni, że dzisiaj wszystkim nam się zdaje, że ta woda nie tylko nam chlupie, ale że stoimy w niej po kolana - nie tylko dlatego, że jest powódź, ale dlatego, że po prostu tyle demagogii było w wypowiedziach niektórych posłów, zwłaszcza AWS, i tyle nie do końca właściwych sformułowań, które przedstawił minister rolnictwa. Tej wody rzeczywiście wylano dzisiaj bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#CzesławPogoda">Posłużę się przykładem, panie ministrze. Mam świeżutki faks - otrzymałem go dzisiaj - dotyczący udzielania kredytów dla rolnictwa. Pan minister w swoim wystąpieniu mówił o tym, że strategia będzie przewidywać pomoc dla terenów górskich, podgórskich, które zostały dotknięte skutkami m.in. powodzi. Przypomnę, panie ministrze, że rejon Sudetów w 1996 r. i 1997 r. został dotknięty wyjątkowo niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Pan mówił, że strategia przewiduje pewne działania w tym zakresie. Jak przewiduje, ilustruje następujący przykład. Na likwidację klęsk powodzi BGŻ, który obsługuje 80% rynku kredytów w woj. wałbrzyskim, otrzymał limit wynoszący tylko 50%. Na likwidację klęski nadmiernych opadów - limit 0%, panie ministrze. Rozmawiałem osobiście z panem ministrem Brzezikiem, który zapewnił, że takie kredyty w tym rejonie Polski się znajdą. Oczywiście pan minister dał za to swoją głowę. Tych kredytów do dzisiaj w tym rejonie nie ma. Jak się przedstawia sprawa kredytów inwestycyjnych? Jeżeli chodzi o podstawowe kredyty inwestycyjne, realizacja limitu kwoty kredytu wynosi niespełna 7%, branżowe i regionalne - niespełna 5%, na zakup ziemi - niespełna 8%. 8% to jest 10 tys. zł, za to można kupić w woj. wałbrzyskim 3 ha ziemi. Taka to jest właśnie strategia dla rolnictwa. Taka to jest właśnie strategia dla terenów górskich i podgórskich.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#CzesławPogoda">W dwóch zdaniach odniosę się do tego, co powiedział pan poseł Wujec, i chciałbym, żeby pan minister również to skomentował, również się do tego odniósł.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan minister nie słucha.)</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#CzesławPogoda">Pan minister nie słucha. Przecież ustępujące kierownictwo Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na koniec 1997 r. pozostawiło nowej koalicji 5 bilionów starych złotych. Powtarzam: 5 bilionów starych złotych. Gdy panowie, panowie posłowie z AWS... Gdy pan poseł Dembiński będzie miał w niedługim czasie możliwość powiedzenia w swoim województwie, wałbrzyskim, w jaki sposób, w jakich warunkach funkcjonują rolnicy w tym naszym województwie... To wtedy panowie będziecie się śmiać. W niedługim czasie, ponieważ na przełomie maja i czerwca w województwie wałbrzyskim i jeleniogórskim odbędzie się wyjazdowe posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, którego celem będzie zapoznanie się członków komisji z warunkami gospodarowania w terenach górskich i podgórskich. Chciałbym, żeby minister rolnictwa pan poseł Janiszewski uczestniczył w tym wyjazdowym posiedzeniu, żeby mógł stanąć oko w oko z rolnikami i powiedzieć im, w jaki sposób będzie realizował strategię dla rolnictwa na terenach górskich i podgórskich - aby mógł stanąć z nimi oko w oko i im to powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#CzesławPogoda">Żeby spuentować to, co powiedziałem: na jednym z posiedzeń Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przewodniczący tej komisji pan poseł Gabriel Janowski, były minister rolnictwa, przedstawiciel w tej koalicji AWS, powiedział mniej więcej tak - przepraszam, panie pośle, być może przytoczę tę wypowiedź niedokładnie: Czymżeż to rolnictwo tak zawiniło, że otrzymało taki zły budżet? Przypomnę, panie ministrze, że minister tego rządu, siedzący w tej ławie, głosując nad poprawkami Senatu sprzeciwiał się. Przecież te poprawki prowadziły do tego, żeby ten budżet był lepszy. No przecież panowie samiście skonstruowali taki budżet, a w tej chwili macie pretensję. Po pół roku jeszcze można zrzucać na poprzednią koalicję! Ale można tak na nią zrzucać tylko do najbliższych zbiorów. Już dłużej zrzucać nie będziecie. Rolnicy najlepiej czują, jaka jest sytuacja, i najlepiej oceniają to, co czynicie.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#CzesławPogoda">Na zakończenie pytanie do pana ministra. Panie ministrze, bardzo proszę, aby co roku minister rolnictwa wydawał swoje rozporządzenie w sprawie dopłat z tytułu postępu biologicznego. Nie wiem, czy takie rozporządzenie się ukazało. Przynajmniej posłowie członkowie sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi takiego rozporządzenia jeszcze w rękach nie mają. Rolnicy czekają również na to rozporządzenie.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#CzesławPogoda">Panie ministrze, dopłaty do materiału siewnego! Przecież zgodnie z agrotechniką siewy już się skończyły lub właśnie się kończą. A kwestia dopłat do nawozów, do wapna nawozowego? Przecież na terenach górskich i podgórskich i tam, gdzie była powódź, na Opolszczyźnie, wszędzie, gdzie była powódź, właśnie wapno nawozowe jest potrzebne. Oczywiście w tej kwestii również nie zajęto stanowiska, więc proszę odpowiedzieć: Czy pańskie rozporządzenie w tej sprawie będzie, czy też go nie będzie? Dziękuję serdecznie i proszę o udzielenie odpowiedzi na te pytania.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Czesławowi Pogodzie.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Halinę Nowinę-Konopczynę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#HalinaNowinaKonopka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Debata nad rolnictwem jest niesłychanie ważna, istotna. Informację, którą dostaliśmy, traktuję, zgodnie z deklaracją pana ministra, jako wstęp do sformułowania narodowego programu rolnego.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#HalinaNowinaKonopka">Mając w ręku dokument przedstawiony przez ministerstwo, stwierdzam, że nie ma tam określonych podstaw, które muszą być zawarte w tym narodowym programie rolnym. Dokument jest tak skonstruowany, że na jego podstawie można zbudować siłę naszej wsi, ale można również doprowadzić do jej klęski ekonomicznej. I co może się stać? Realizując te założenia, możemy doprowadzić do likwidacji, w dowolnym wymiarze, ludności zatrudnionej w rolnictwie. Możemy doprowadzić do tego, że rzeczywiście w polskim rolnictwie będzie zatrudnionych 3–4%, tak jak żąda Unia Europejska. I może się zdarzyć, że to będzie dobrze, tylko my możemy o tym powiedzieć dopiero w momencie, kiedy mamy przedstawiony narodowy program rolny (zapisałam sobie to określenie, które mi się bardzo podoba).</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#HalinaNowinaKonopka">Panie Ministrze! Myślę, że niezbędne jest przeprowadzenie następnej debaty, która właśnie ustali, co może być potraktowane jako narodowy program rolny, i dopiero wtedy będziemy mogli się z czystym sumieniem odnieść do dokumentu, który został nam dzisiaj przedstawiony. Jak powiedziałam, może on być realizowany w sposób zupełnie dowolny i w sposób bezkrwawy można na jego podstawie doprowadzić do rezygnacji ze swojego zajęcia wielkiej rzeszy polskich rolników. Chyba nie o to nam chodzi, żebyśmy do Unii, do której w tej chwili wchodzimy bardzo pospiesznie, wchodzili ze słabym rolnictwem, bo będziemy tam wtedy zawsze w roli petentów, ponieważ będziemy niekonkurencyjni. I to jest zasadnicza uwaga, którą w tej chwili mogę wypowiedzieć na temat materiałów przedstawionych nam przez ministerstwo.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#HalinaNowinaKonopka">Składam wniosek o przystąpienie do sporządzenia narodowego programu rolnego i myślę, jak to już deklarowano z tej mównicy, że w budowie tego dokumentu powinny wziąć udział wszystkie siły - i opozycja, i koalicja, i wszyscy, którym na sercu rzeczywiście leży dobro polskiego rolnictwa. Bo, proszę państwa, nie łudźmy się. Jeżeli polskie rolnictwo będzie słabe, to utracimy naszą suwerenność polityczną.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani posłance Halinie Nowinie-Konopczynie.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Szczepana Skomrę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#SzczepanSkomra">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Polskie rolnictwo po pierwszym etapie terapii ekonomicznej dokonywanej przez elity gospodarcze w latach 1990–1993 zachowało co prawda swój byt, ale wyszło z tej próby mocno osłabione. Załamaniu uległa sytuacja dochodowa rolników. Całkowitej dezorganizacji uległ rynek rolny pozbawiony jakichkolwiek mechanizmów ochronnych i stabilizacyjnych. Afery skupowe zaczęły się pojawiać jak grzyby po deszczu. Niektóre z nich, jak afera ziemniaczana, znajdują swój epilog dopiero dzisiaj. Blisko trzykrotnie spadło zużycie nawozów mineralnych i wapniowych oraz środków ochrony roślin, dystansując bardzo mocno nasze rolnictwo od zachodniej konkurencji. O 30% spadło pogłowie krów, a prawie o 40% zmniejszyła się produkcja mleka.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#SzczepanSkomra">I dzisiaj, z perspektywy kilku lat, wieś polska staje w obliczu drugiego planu Balcerowicza, który już teraz nie tworzy szansy restrukturyzacji produkcji rolnej, a jedynie jej ograniczenia na rzecz rozwoju produkcji rolnictwa krajów Unii Europejskiej. Polityka rolna realizowana w ciągu ostatnich 4 lat miała za zadanie zahamowanie tych trendów degradacyjnych, tworzenie i doskonalenie mechanizmów organizujących rynek rolny oraz rozwój infrastruktury wiejskiej. Rzeczywistość potwierdziła, że potrzeby są ogromne, ale nie można kwestionować efektów, jakie uzyskano w tym czasie w zakresie realizacji programu budowy sieci rynków hurtowych i giełd oraz infrastruktury komunalnej - o czym mówił poseł Osik. Odbudowano również pogłowie krów, zaczyna rosnąć produkcja mleka, dochody otrzymywane z tej produkcji stwarzają szansę poprawy dochodów rodziny rolniczej, a może nawet większość z nich mogłaby rozpocząć reprodukcję rozszerzoną, gwarantującą zwiększenie konkurencyjności gospodarstw produkujących mleko.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#SzczepanSkomra">Jednak w poczuciu odpowiedzialności za setki tysięcy rolników - producentów mleka z całej Polski, jak również za spółdzielczość mleczarską, poczuwam się do obowiązku zasygnalizowania obecnych zagrożeń dla polskiego sektora mleczarskiego. Sytuacja ekonomiczna w produkcji i przetwórstwie mleka począwszy od czwartego kwartału ub.r. systematycznie ulega pogorszeniu. Bezpośrednią przyczyną takiego stanu jest decyzja władz Unii Europejskiej wstrzymująca od 1 grudnia 1997 r. import mleka i przetworów mlecznych z Polski. Upowszechnienie na cały świat tej decyzji przedstawiło krajowe produkty mleczarskie jako nie nadające się do konsumpcji czy wręcz zagrażające zdrowiu publicznemu, co oczywiście nie jest prawdą. I w takiej sytuacji rząd nie broni producentów, co potwierdziło i potwierdza jego intencje. W wyniku tej decyzji niektóre z państw importujących wydały zakaz importu polskich produktów mleczarskich, a inne wprowadziły ograniczenia i utrudnienia, tym samym zamykając drogę polskiemu mleku także na rynki poza unijne. Rolnicy zostali po raz kolejny pozostawieni samym sobie.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#SzczepanSkomra">Dodatkową, bardzo istotną sprawą są ograniczenia w ruchu i handlu przygranicznym na wschodniej granicy kraju. Tą drogą była eksportowana znaczna ilość produktów mleczarskich. Obecnie i ta droga eksportu została zamknięta.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#SzczepanSkomra">W wyniku wymienionych wyżej okoliczności eksport produktów mleczarskich został zminimalizowany, czego konsekwencją było obniżenie cen na produkty mleczarskie na rynku krajowym i ich rosnące zapasy. Najlepszym przykładem tego są obniżające się ceny masła i mleka w proszku. Nie byłoby w tym nic niepokojącego, gdyby nie stanowiło to ewidentnego zagrożenia znacznym spadkiem produkcji mleka w rolnictwie, co by w konsekwencji wpłynęło na dalsze pogorszenie się sytuacji materialnej wsi. Jest ona tym bardziej groźna, że produkcja mleka począwszy od maja wejdzie w sezon szczytowej produkcji, wyższej niż w okresie zimowym o około 40%.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#SzczepanSkomra">Występujące trudności w zbycie produktów mleczarskich i ograniczone przychody, pogarszające się warunki finansowo-ekonomiczne zakładów mleczarskich mogą doprowadzić do powstania zaległości w regulowaniu należności za sprzedane mleko od rolników, obniżenia cen na mleko w skupie, a w konsekwencji nawet do częściowego wstrzymania skupu.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#SzczepanSkomra">Trzeba przy tym mieć na uwadze, że około 30% przychodu wsi, w zależności od regionu, pochodzi ze sprzedaży mleka. Pozbawienie wsi tych przychodów nie tylko nie pozwoli na prowadzenie rozpoczętej restrukturyzacji gospodarstw, ale będzie w znacznym stopniu zagrażało pozbawieniem środków finansowych na utrzymanie rodzin.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#SzczepanSkomra">Aby przeciwdziałać narastającym w szybkim tempie zagrożeniom, uważam za konieczne podjęcie i rozwiązanie następujących spraw.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#SzczepanSkomra">Po pierwsze, niezwłoczne rozpoczęcie interwencji Agencji Rynku Rolnego na rynku masła i mleka w proszku oraz zwiększenie skali tej interwencji do wielkości 20 tys. ton masła i około 35 tys. ton mleka w proszku oraz zmiany zasad interwencji stosownie do realnych warunków, które na tym rynku zaistniały.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#SzczepanSkomra">Po drugie, objęcie ochroną państwa eksportu produktów mleczarskich, głównie mleka w proszku, masła i serów twardych poprzez kredytowanie transakcji eksportowych na zasadach preferencyjnych, gdyż wiąże się to z żądaniem wielu odbiorców eksportowych wyrobów, stosowania odłożonej płatności nawet do jednego roku. Dotyczy to głównie krajów Ameryki Południowej, Bliskiego Wschodu i basenu Oceanu Spokojnego, gdzie zwiększylibyśmy naszą konkurencyjność.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#SzczepanSkomra">Po trzecie, utrzymanie nisko oprocentowanego kredytu skupowego dla zakładów mleczarskich i dla firm dokonujących zakupów, umożliwiającego gromadzenie zapasów masła i mleka w proszku oraz serów z własnej produkcji. Oprocentowanie tego kredytu również powinno być preferencyjne, a więc nie powinno przekraczać 6%.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#SzczepanSkomra">Po czwarte, wyłączyć spod zasady górnego limitu kredytu branżowego 10–15 zakładów mleczarskich będących już dziś najbliższej realizacji wymogów Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-57.12" who="#SzczepanSkomra">Po piąte, postuluję pilną likwidację podwójnego opodatkowania w spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-57.13" who="#SzczepanSkomra">Dzisiaj o spółdzielczości dużo mówiono. Właśnie to, co przedstawiłem, to jest klucz do tego, żeby ona lepiej funkcjonowała na wsi.</u>
          <u xml:id="u-57.14" who="#SzczepanSkomra">Wysoka Izbo! Z uznaniem należy ocenić wysiłki resortu rolnictwa, a szczególnie dyrektora departamentu weterynarii dr. Komorowskiego, czynione na arenie Unii Europejskiej w sprawie przywrócenia eksportu artykułów mleczarskich na ten rynek. W ostatnim czasie nie zawsze mamy do czynienia z sytuacją, w której sami możemy sobie pomóc. Pan dyrektor starał się również przełamać niezrozumiałe, szkodzące gospodarce nawyki podległych mu służb. Mamy nadzieję, że zakłady mleczarskie wytypowane wspólnym wysiłkiem będą miały możliwość, aby zawrzeć odpowiednie kontrakty, jeszcze przed szczytem skupu mleka.</u>
          <u xml:id="u-57.15" who="#SzczepanSkomra">Branża mleczarska, jako jedna z nielicznych, w ostatnim czasie odnotowuje korzystne saldo w handlu zagranicznym, co w połączeniu z odprowadzanymi podatkami nie wpływa na uszczuplenie budżetu przeznaczonego na kredyty preferencyjne oraz interwencję w wykupie masła i mleka w proszku.</u>
          <u xml:id="u-57.16" who="#SzczepanSkomra">Od odpowiedzialności za stan i restrukturyzację polskiego rolnictwa nie da się uciec. Trzeba odpowiedzialnie tworzyć jak najszerszy front narodowego poparcia w tej kluczowej dla kraju sprawie. W mądrej realizacji tego przedsięwzięcia powinny uczestniczyć zarówno koalicja, jak i opozycja parlamentarna - dla dobra wspólnego. Musi to być jednak podejście rzetelne i merytoryczne, a nie polityczne, jak to dziś uprawia aktualna koalicja. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Szczepanowi Skomrze.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Ireneusza Niewiarowskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Indywidualne rolnictwo chłopskie w Polsce jest jednym z czynników stabilizujących proces przemian polskiej gospodarki. Fakt, że przez 7 lat przemiany rynkowe dokonują się bez większych wstrząsów, bez zagrożenia braku żywności, bez niepokojów na wsi zawdzięczamy istnieniu i funkcjonowaniu indywidualnych gospodarstw chłopskich w polskim rolnictwie. Wystarczy spojrzeć na wschód, na Rosję, Białoruś, Ukrainę i na Bałkany, Rumunię i Bułgarię, gdzie zniszczone zostało chłopskie rolnictwo, ażeby docenić sam fakt istnienia indywidualnej gospodarki rolnej na wsi. Jednak tak jak rolnicy wspomagają przemiany rynkowe w kraju, tak też sami wymagają wspomożenia w tym procesie przemian. Nigdzie rolnictwo samo nie było w stanie dokonać przekształcenia w kierunku towarowych, rynkowych gospodarstw rolnych. Przemiany w polskim rolnictwie muszą dotyczyć nie tylko producentów rolnych, ale przede wszystkim mieszkańców obszarów wiejskich. Nie zmieni się polskiego rolnictwa bez zmiany polskiej wsi.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Świadczenie przez gospodarkę kraju na rzecz wsi, rolnictwa nie jest szczególnym przywilejem. Jest realizacją zasad demokracji i równości. Mieszkańcy wsi nie występują o preferencyjne traktowanie. Rolnicy i mieszkańcy wsi chcą być traktowani tak samo jak wszyscy obywatele demokratycznej Polski. Chcą mieć równy, jak mieszkańcy miast, dostęp do oświaty i nauki, do ochrony zdrowia, do pracy i godziwych warunków życia.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#IreneuszNiewiarowski">Przedstawiony Wysokiej Izbie przez rząd dokument dotyczący strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich jest propozycją dla nas wszystkich, dla nas, działających w koalicji AWS i UW, i dla partii opozycyjnych. To, co obecnie proponujemy, nie jest w interesie jednej partii, jednej koalicji. To jest w interesie nas wszystkich - Polski. Szkoda, że propozycje współpracy spotykają się z odmową posłów opozycji. Minister rolnictwa słusznie zwraca uwagę na działania mające na celu podjęcie przemian strukturalnych w rolnictwie i na wsi. Wysiłek i proces przemian polskiego rolnictwa musimy podjąć bez względu na to, czy do Unii wejdziemy, czy nie. Komisarz Unii Europejskiej do spraw rolnictwa Franz Fischler powiada: zmuszanie was do reformy wsi bez żadnej pomocy z naszej strony byłoby cyniczne. Co więcej, w naszym interesie leży, by nie doprowadzić do społecznej eksplozji na polskiej wsi. Trzeba zatem odważnie i skutecznie sięgnąć po te środki. Będą bardzo potrzebne dla podjęcia wysiłku i działań w kierunku restrukturyzacji polskiego rolnictwa i cywilizacyjnych przemian polskiej wsi.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#IreneuszNiewiarowski">Wysoka Izbo! W dokumencie rządu przedstawiono politykę rolną i rozwoju wsi. Równolegle należy prowadzić działania w następujących kierunkach. Po pierwsze, należy doprowadzić do poprawy sytuacji dochodowej rolników przez zapewnienie wzrostu opłacalności produkcji, stabilizację rynku rolnego, zwiększenie możliwości uzyskiwania dochodów w dodatkowej pracy poza rolnictwem. Myślę, że dochody te może poprawić także uszczelnienie granic i elastyczne reagowanie na sytuację dotyczącą importu. Konieczne jest skomputeryzowanie przejść granicznych, wspólna sieć. Następny kierunek to zwiększenie konkurencyjności na rynkach krajowych i zagranicznych. Kolejny to poprawa warunków życia i pracy mieszkańców wsi. Ważne jest także przygotowanie do integracji z Unią Europejską.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Realizacja tych celów i zamierzeń wymaga ścisłej współpracy wszystkich resortów państwowej administracji wojewódzkiej i władz samorządowych. Wymaga współuczestnictwa izb rolniczych, organizacji producentów rolnych i zawodowych, organizacji lokalnych i prywatnych przedsiębiorców działających na obszarach wiejskich. Realizacja polityki rolnej wymaga także współpracy nas wszystkich obecnych tutaj, na sali sejmowej - współpracy koalicji i opozycji.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#IreneuszNiewiarowski">Wysoka Izbo! Odpowiednio przygotowane do tworzenia własnej infrastruktury społecznej i technicznej obszary wiejskie będą terenem rozwoju pozarolniczych działalności gospodarczych, rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, obszarem tworzenia nowych miejsc pracy poza rolnictwem w różnych dziedzinach przemysłu, budownictwa i usług.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#IreneuszNiewiarowski">W tych działaniach musi znaleźć wyraz polityka rolna prowadzona poza rolnictwem, ale prowadzona na obszarach wiejskich. To nie ludzie mają iść do miasta, do pracy w przemyśle, to liczne nowe pozarolnicze miejsca pracy, neutralne dla środowisk, mają „zejść” na wieś, do mieszkańców wsi. Wdrażanie technologii przyjaznych dla środowiska to również, o czym wspomina dokument resortu rolnictwa, wykorzystanie etanolu jako dodatku do benzyn.</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#IreneuszNiewiarowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przedstawiony zarys nowej polityki rolnej musi być przyjęty pod warunkiem utrzymania i przyśpieszenia rynkowych przemian gospodarki, w tym prywatyzacji przemysłowych dostawców środków produkcji, producentów ciągników, nawozów sztucznych i maszyn rolniczych, demonopolizacji i prywatyzacji odbiorców produktów rolnych tak, żeby każdy miał na rynku równe prawa. Prywatyzacja i demonopolizacja przemysłu będzie źródłem wzrostu efektywności i tym samym niższych kosztów produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#IreneuszNiewiarowski">Cała gospodarka Polski musi być przygotowana do wejścia do Unii Europejskiej, rolnictwo również. Najbardziej korzystną dla Polski propozycją jest prezentowana przez kraje Unii Europejskiej Karta Obszarów Wiejskich. To właśnie w działaniach poziomych, przestrzennych, w działaniach na określonych terenach, wiążących obszary wiejskie z miejską siecią osadniczą, powinna być realizowana polityka rolna. Nie tylko w rolnictwie, ale w całej gospodarce dominować powinno odchodzenie od tzw. polityk pionowych, branżowych - polityk odziedziczonych po niesławnym okresie centralnego planowania gospodarki narodowej - na rzecz kreowania polityk obszarów i regionów o wielofunkcyjnym charakterze, zgodnie z celami i zadaniami przyjętymi przez rząd w założeniach reformy ustrojowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#IreneuszNiewiarowski">Wysoka Izbo! Dobro kraju, dobro Polski jest niezależne od opcji politycznych i od partii, których reprezentacje znajdują się na tej sali. Mam nadzieję, że partie opozycyjne poprą propozycję zawartą w dokumencie rządowym - a tym samym starania rządu i koalicji, mające na celu poprawę warunków życia i pracy rolników. Właściwie powinienem powiedzieć: miałem taką nadzieję, bo - niestety - szczególnie wystąpienia posłów PSL są pełne demagogii, obarczają oni swoimi winami rząd, który pracę rozpoczął przecież niedawno.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#IreneuszNiewiarowski">Myślę, że czas taką postawę zmienić. Ze swej strony popieram strategię pana Jacka Janiszewskiego, ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Niewiarowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Bujaka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#BogdanBujak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proces przygotowawczy do przystosowania naszego rolnictwa do warunków integracji z Unią Europejską ciągle jest dla rolnika polskiego niewiadomą. W całym procesie obejmującym pakiet dostosowawczy naszej gospodarki do Unii Europejskiej problemy wsi stanowią około 40%, co świadczy o ich wadze.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#BogdanBujak">Proces transformacji i dostosowania polskiego rolnictwa do standardów unijnych powinien dokonywać się na wielu szczeblach - od gospodarstwa, wsi i regionu aż do szczebla centralnego. Problemy wsi ze względu na ich złożoność nie mogą zamykać się tylko w samym rolnictwie, chociażby ze względu na to, że na wsi zamieszkuje duża grupa ludności pozarolniczej, często pozostającej bez pracy. Dlatego też rząd winien stworzyć warunki pracy i życia na wsi dla wszystkich jej mieszkańców. Tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, określenie funkcji tzw. gospodarstwa socjalnego i ekonomicznego, stanowią najważniejsze elementy procesów przygotowawczych. Ze spotkań z mieszkańcami wsi polskiej można wyciągnąć jednoznaczny wniosek, że najwięcej pytań i obaw związanych z integracją z Unią mają właśnie rolnicy. Rząd koalicji AWS - Unia Wolności winien brać to po uwagę.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#BogdanBujak">Podczas dyskusji z komisarzem panem Hansem van den Broekiem padło następujące stwierdzenie: „nie sądzę, aby któreś państwo członkowskie lub kandydujące miało tak duży procent siły roboczej zatrudnionej w rolnictwie”.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#BogdanBujak">Stanowi to dla rządu i ministra rolnictwa wyzwanie związane z potrzebą programu, który by zmieniał tę sytuację. Chodzi przede wszystkim o wdrażanie polityki strukturalnej oraz o rozwój obszarów wiejskich i restrukturyzację przemysłu rolno-spożywczego. Niepokoić musi w tej sytuacji fakt, iż w piśmie z lutego tego roku do przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi minister rolnictwa pan Janiszewski, wymieniając 10 projektów ustaw, które są w opracowaniu, stwierdza: „Stan zaawansowania prac nad wyżej wymienionymi projektami wskazuje jednak, że nie będą mogły być one przekazane do Sejmu jeszcze w pierwszym półroczu 1998 r.”. Pragnę zauważyć, że po pierwszym półroczu rozpoczynają się wakacje, przerwa w pracy parlamentu, a więc projekty te mogą być rozpatrywane około września. To prawie rok bez ustaw rolnych, to trzeba brać pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#BogdanBujak">Sądzę, że przygotowując w takim tempie polskie rolnictwo do warunków unijnych, rząd wprowadza elementy chaosu i niepewności. Daje znać o sobie brak programu edukacyjnego dla polskiego rolnictwa, brak jednolitego przekazu informacji. Jak powiedział jeden z moich przedmówców: polska wieś potrzebuje konkretów.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#BogdanBujak">Niezbędne staje się zainicjowanie dyskusji i przygotowywanie dokumentów w postaci ustaw, decyzji, symulacyjnych wyliczeń finansowych, programu restrukturyzacji polskiego rolnictwa i przystosowywania go do warunków Unii Europejskiej. Być może byłby to program zbliżony do programu restrukturyzacji górnictwa, bo ewentualne zmiany w rolnictwie i ich konsekwencje społeczne, a więc dochody, bezrobocie faktyczne i utajone, mogą być nie mniejsze, ale większe niż ewentualne zmiany w górnictwie czy innym dziale gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#BogdanBujak">Również niezbędne jest przygotowanie takiej restrukturyzacji gospodarstw rolnych, by dorównać standardom unijnym. Chodzi o wzrost powierzchni gospodarstw poprzez m.in. wcześniejsze emerytury w przypadku przekazywania gruntów i gospodarstw na powiększenie innych istniejących gospodarstw, podtrzymywanie i rozwój preferencyjnych kredytów na powiększanie gospodarstw. Np. podobnie jak kredyty dla młodych rolników bardzo korzystne mogłoby być kredytowanie inwestycji i urządzania gospodarstw rolników starszych, jeśli posiadają gospodarstwa o powierzchni powyżej średniej wojewódzkiej i zwiększą tę powierzchnię np. co najmniej o 25%.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#BogdanBujak">Wspieranie zmiany zawodu przez dotychczasowych rolników, jeżeli zrezygnują z prowadzenia gospodarstwa na rzecz powiększenia innych gospodarstw. Tu można proponować m.in. dofinansowywanie zmiany kwalifikacji i uzyskania nowego zawodu, wspieranie uruchamiania przez te osoby innej rolniczej działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#BogdanBujak">Przygotowywanie i wprowadzanie programów wspierania wspólnych, nowoczesnych - porównywalnych z poziomem Unii Europejskiej lub konkurencyjnych - inwestycji w infrastrukturze gospodarczej rolnictwa. Dla przykładu: wspólne przechowalnie i sortownie ziemniaków, owoców, warzyw, budowane przez rolnicze organizacje producenckie lub grupy marketingowe. Zasadny byłby program zbliżony do obecnego branżowego programu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub nawet jeszcze bardziej od niego rozwinięty - preferencyjnego kredytowania zespołowego zakupu i wykorzystania maszyn i sprzętu rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#BogdanBujak">Określenie (oczywiście uregulowane ustawowo i prawnie) roli i zadań państwowych służb doradczych w procesach transformacji i przystosowywania polskiego rolnictwa do warunków i standardów Unii Europejskiej, jak również wprowadzanie regulacji rynkowych zapobiegających nadprodukcji przez bilansowanie produkcji rolniczej i sposoby zagospodarowania nadwyżek, przez rozwój i dofinansowywanie eksportu.</u>
          <u xml:id="u-61.10" who="#BogdanBujak">Określenie cen gwarantowanych polepszających opłacalność produkcji przy ustalonych kwotach produkcji.</u>
          <u xml:id="u-61.11" who="#BogdanBujak">To tylko niektóre elementy - tworzących całość - problemów wynikających z przystosowania polskiego rolnictwa do rolnictwa unijnego.</u>
          <u xml:id="u-61.12" who="#BogdanBujak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan minister w swoim wystąpieniu stwierdził: wieś wie za mało. Niestety, jeśli zachodzą zmiany dotyczące mieszkańców wsi, a wieś wie za mało, stwarza to niebezpieczeństwo niepewności jutra, braku możliwości planowania produkcji rolnej. Przedstawiona przez pana ministra rolnictwa średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich nie do końca znosi tę niepewność. Zadaniem rządu jak również Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej jest przełożenie języka urzędników na praktyczne działanie w obszarze wiejskim. Tego jako opozycja będziemy od rządu pana premiera Buzka żądać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-61.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Bujakowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Kaczyńskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobrze się stało, iż możemy mówić z wysokiej trybuny o stanie dzisiejszym i przyszłości polskiej wsi i polskiego rolnictwa. Aby móc scharakteryzować stan dzisiejszy, należy sięgnąć do historii. Z bólem i smutkiem trzeba przypomnieć mroczne dzieje, gdy celem dla polskiej wsi i polskiego rolnictwa była kolektywizacja, gdy dążeniem państwa było pozbawienie rolników prywatnej własności, kiedy to nie myślano o jakimkolwiek rozwoju, lecz o realizacji planów doraźnych, politycznych, spychając cywilizację wiejską na jak najdalszy plan.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#MarekKaczyński">Trzeba również przypomnieć o roli polskiego rolnika, który przez wiele lat był ostoją narodowej tradycji, kultury i obrońcą chrześcijańskich wartości i sam bronił się przed komunistyczną wizją gospodarki. Mówiąc o przyczynach obecnej sytuacji na wsi, nie sposób pominąć faktu, iż kolejne rządy realizowały tylko doraźne cele, czerpiąc kapitał polityczny od znękanych, utrudzonych ludzi wsi. Populizm i demagogia brały na ogół górę nad celem najważniejszym, dobrem dalekosiężnym, wypracowaniem programu zahamowania złych tendencji na wsi, opracowaniem i realizacją programu przemian i rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#MarekKaczyński">To przede wszystkim dzięki uporowi i pracowitości polskich rolników ochroniona została własność prywatna. To dzięki ogromnej pracy i wyrzeczeniom całych rodzin rolniczych możemy również poszczycić się pięknymi, nowocześnie prowadzonymi gospodarstwami. Lecz wiele brakuje do radości.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#MarekKaczyński">Obecne problemy, które powstały i spotęgowały się przez lata, to niska dochodowość gospodarstw, rozdrobniona struktura agrarna, niski poziom wykształcenia, zły stan szkół wiejskich, brak zaplecza kulturalnego, słaby poziom infrastruktury, wysokie bezrobocie, to jawne i ukryte, niskie renty i emerytury rolnicze. To wszystko sprawia, że młodzież ucieka do miast czy za granicę. Wymienione przyczyny powodują, iż większość ludzi na wsi nie widzi korzystnych perspektyw. Ze smutkiem trzeba powiedzieć, iż przemiany i rozwój polskiej wsi dawno powinny zostać rozpoczęte.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#MarekKaczyński">Kolejne rządy popełniały ciągle ten sam grzech, grzech zaniechania. Zaniechania reform, zaniechania przemian, zaniechania możliwości wypracowania długofalowej strategii przemian i rozwoju. Trzeba bardzo mocno podkreślić, że podstawowym warunkiem gwarantującym realizację polityki rolnej państwa wobec wsi jest ciągłość zaakceptowanych wyborów i kierunków działania w razie, naturalnego w systemach demokratycznych, przejmowania władzy przez inne ugrupowania polityczne. Polityka rolna państwa powinna być ponad podziałami politycznymi. Aby jednak móc ją realizować, trzeba ją najpierw stworzyć. Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich opracowana przez resort pana ministra Janiszewskiego daje podstawy do dalszej pracy organicznej, jest otwarta i można ją uzupełniać.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szereg zadań stoi przed naszym rządem i ministerstwem rolnictwa. Ogromnym zadaniem jest rozpoczęcie i realizacja programu dla wsi i rolnictwa, który umożliwi zmiany na lepsze. Trzeba też mocno i wyraźnie podkreślić, że wieś i rolnictwo nie mogą i nie powinny być pozostawione jedynie samym siłom wolnego rynku. Czy komuś się to podoba, czy nie, wsi polskiej musi zostać udzielona pomoc.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#MarekKaczyński">Aby nastąpiły przemiany strukturalne, muszą powstać miejsca pracy. Wiadomo wszak, iż ludzie na wsi są i tam pozostaną, gdyż w mieście nie ma pracy ani mieszkań. Musi rozwinąć się infrastruktura, bo kto zechce inwestować w miejscu, gdzie nie ma drogi, telefonów, wodociągu czy odpowiedniego zasilania prądem. Niezbędne są zmiany i rozwój oświaty rolniczej oraz szersze udostępnienie możliwości studiowania młodzieży z rodzin wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#MarekKaczyński">Konieczne jest też bardzo szybkie wprowadzenie odpowiedniej kontroli granic oraz monitoringu wewnętrznego. Jeżeli tak się stanie, to prawie niemożliwe będzie zasypanie rynku zbożem, mączką ziemniaczaną czy innymi produktami z zagranicy, tak jak to miało miejsce przez poprzednie lata.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#MarekKaczyński">Następne zadanie to podwyższenie jakości produktów rolno-spożywczych, co może się stać poprzez wsparcie postępu biologicznego, technicznego, technologicznego i naukowego. Bardzo ważną sprawą jest stabilizacja rynku rolnego poprzez wsparcie budowy instytucji rynkowych, takich jak giełdy, rynki hurtowe, domy składowe czy organizacje producenckie i marketingowe.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#MarekKaczyński">Aby to wszystko mogło się stać, potrzebne są środki finansowe. Wiadomo jest, iż możliwości naszego budżetu są ograniczone. Sytuacja materialna samych rolników jest bardzo trudna. Dlatego wyrażamy nadzieję, iż przyszłoroczny budżet będzie budżetem lepszym dla rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#MarekKaczyński">Dużą nadzieję, a zarazem obawy budzi fakt rozpoczęcia negocjacji z Unią Europejską. Jeżeli wspólna polityka rolna Unii Europejskiej mogłaby nas objąć na takich samych zasadach jak rolników unijnych, to powinniśmy się z tego cieszyć.</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#MarekKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak dużo problemów nawarstwiło się wokół polskiej wsi i rolnictwa, tak bardzo trudne zadania stoją przed rządem. Potrzeba szerokiego dialogu społecznego, współpracy wszystkich sił politycznych, organizacji samorządowych, związków zawodowych i organizacji rolniczych. Musimy podjąć zdecydowane działania z myślą o ludziach, którzy nam zaufali i czekają na korzystne dla nich rozwiązania. Pragnę przestrzec bardzo mocno wszystkich, którzy chcieliby zbijać tani kapitał polityczny poprzez głoszenie demagogii i populizmu elektoratowi wiejskiemu. Wieś już wiele razy była oszukiwana. Nie możemy pozwolić sobie na tracenie kolejnych lat. Stwórzmy trwałe podstawy do funkcjonowania gospodarstw rodzinnych. Stwórzmy warunki do godnego życia i pracy na wsi. Pamiętajmy o człowieku, który w całym procesie przemian niech będzie zawsze na pierwszym miejscu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Kaczyńskiemu.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Witolda Deręgowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WitoldDeręgowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiaj na tej sejmowej sali o bolączkach i problemach polskiego rolnictwa powiedziano nieomal wszystko. Mówili o tym moi przedmówcy. W każdym rejonie Polski występują te problemy w różnym stopniu, bardziej lub mniej dokuczliwie, mimo że mamy jedno polskie rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WitoldDeręgowski">Parę miesięcy temu na jednym z posiedzeń sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan minister Janiszewski na swoim starcie zapewniał członków komisji, że wiele spraw i problemów rolnictwa można załatwić od ręki, od zaraz, a niekiedy nawet przez telefon - tak jakby poprzednie ekipy rządowe nie chciały tych problemów załatwić i realizować. Nie będę przypominał, czego one dotyczyły, bo myślę i wierzę, że pamięta pan minister te swoje deklaracje i dzisiaj po blisko półrocznym ministrowaniu zechce pan powiedzieć, co z tych deklaracji zostało zrealizowane, bo jak dotąd bezrobocie na wsi nie spadło, lecz wzrasta, co sygnalizują urzędy pracy i wszystkie izby rolne; dochodowość gospodarstw rolnych nie wzrosła, lecz maleje i ubożeje wieś; niedostępne stają się kredyty dla rolników ze względu na ograniczone środki na kredyty preferencyjne. Przed bankami ustawiają się kolejki rolników z nadzieją, że każdy z nich będzie szczęśliwcem i otrzyma ten kredyt, większość odchodzi jednak zawiedziona. W miejscowości Kcynia koło Bydgoszczy dopłata do kredytu starczyła na kupno 1 hektara gruntu, a przecież ziemia jest podstawowym środkiem produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#WitoldDeręgowski">Zapowiedział pan wprowadzenie zerowej stawki VAT dla rolników, a teraz się okazuje, jaki to wielki problem i daleka droga. Po co obiecywać i łudzić nadzieją polskiego rolnika? Myślę, że należy mniej deklarować pomysły i obiecać, a więcej robić i rozwiązywać problemy wsi. Dla ich rozwiązania potrzebne są pieniądze, o które to pan jako minister winien zabiegać w budżecie i za granicą.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#WitoldDeręgowski">Polska wieś ze stanu zapaści nie dźwignie się sama, jeśli nie będzie dopływu preferencyjnych kredytów dla niej i środków przyspieszających przemiany strukturalne, stwarzające możliwość stałego lub częściowego odpływu ludzi z rolnictwa. Rolnictwa i rolników nie wolno pozostawić samych sobie, jeśli chcemy, by polska wieś przejmowała nowe funkcje w okresie przystosowawczym do wejścia do Unii.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#WitoldDeręgowski">Wczoraj o godz. 7.20 w Polskim Radiu mówił pan o rozwijaniu alternatywnych źródeł dochodów rolników, tylko zapomniał pan dopowiedzieć, co w tym zakresie pańskie ministerstwo zrobi i w jakim stopniu chce finansowo pomóc tym, którzy podejmą to zadanie.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#WitoldDeręgowski">Chciałem jeszcze kilka słów powiedzieć na temat kredytów preferencyjnych dla rolnictwa, ale moi przedmówcy posłowie bankowcy w szczegółach przedstawili panu, jak to wygląda dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#WitoldDeręgowski">Na koniec - bywa pan minister bardzo często - podkreślam: bardzo często - w woj. toruńskim, chcielibyśmy więc bardzo, aby przybył pan do sąsiedniego, odległego o 40 km woj. bydgoskiego, by spotkać się z rolnikami oraz izbą rolniczą i porozmawiać o problemach bydgoskiej wsi. Wierzę, że przyjmie pan moje zaproszenie. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Deręgowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Wądołowskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#StanisławWądołowski">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Jestem z woj. szczecińskiego, leżącego nad Odrą, a w sporej części za Odrą, która jest rzeką graniczną. Nasze ziemie w większości były zagospodarowane przez państwowe gospodarstwa rolne, tzn. były własnością wszystkich i nikogo. Ludzie w tych gospodarstwach byli pracownikami. Zarabiali mało, ale mogli otrzymać działkę, wyhodować świnkę i to wystarczało na skromne życie. Po upadku socjalizmu w Polsce ludzie ci zostali pozostawieni samym w sobie, nie przygotowani do przemian i samodzielnego gospodarowania. Ziemia, na której ciężko pracowali, zaczęła się wymykać spod nóg. Brak pracy, pieniędzy nie pozwalał na jej kupno czy też dzierżawę. Niejednokrotnie brakowało środków na życie.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#StanisławWądołowski">W takiej sytuacji na tych ludziach żerowało wielu cwaniaków i nadal żeruje. Mają pieniądze, wykupują ziemię, która dla wielu ciężko pracujących jest zbyt droga, a dla nich bardzo tania. Obcokrajowcy omijają nasze przepisy, ustawy i płacą niektórym Polakom za pośrednictwo kupna, tworzą spółki polsko-niemieckie, polsko-szwedzkie i inne. Dla przykładu w gminie Gryfino na 10 kombinatów sprzedano lub wydzierżawiono obcokrajowcom 7. Byłe pegeery: Radziszewo, Lubanów, Żarczyn, Kunowo, Gardno są w obcych rękach. Na naszych polach jeżdżą samochody i ciągniki z obcą rejestracją. Czy jest to możliwe w innych krajach? Są i inne paradoksy. Otóż, na przykład, gmina Stare Czarnowo posiada 6800 ha użytków rolnych, z tego 2300 ha należy do rolników indywidualnych. I tylko oni płacą podatki, utrzymują całą gminę. Na 4350 ha gospodarzy zootechniczny zakład doświadczalny, hoduje bydło, trzodę chlewną, tak jak każdy indywidualny rolnik, z tym że zakład nie płaci podatków. Ponoć ma dobrych protektorów. Czas z tym skończyć, zostawić zakładowi 100 lub 300 ha, resztę odsprzedać rolnikom, którzy złożyli zapotrzebowanie na kupno kilku tysięcy hektarów ziemi i ciągle są pomijani, gdyż komisja woli ją odsprzedać komu innemu. Od płacenia podatków uchyla się Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa w Żabowie, jak tłumaczą radni z gminy Dolice.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#StanisławWądołowski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Czas skończyć z narzekaniem. W Szczecińskiem widać pierwsze jaskółki. Szczecińska Izba Rolnicza to samorząd, o którym tak wiele obecnie mówimy. To oni zwracają się do posłów z troską o naszą polską ziemię, o pomoc rolnikom polskim. To oni zadają pytania: kto sprowadził z zagranicy do Polski kilka milionów ton zboża? Kto kupi jesienią od rolników zboże i buraki? Ja dołożyłbym jeszcze jedno pytanie: kto poniesie za to odpowiedzialność?</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#StanisławWądołowski">Panie Ministrze! Wszystkie kraje prowadzą ochronę własnej ziemi. Na przykład Francja bez zezwolenia izby rolniczej nie może sprzedać ani hektara. W innych krajach jest jeszcze trudniej nabyć ziemię. Rolnik we własnym kraju zawsze ma pierwszeństwo w zakupie przed obcokrajowcem, ma ulgi na zakup. A u nas? Niestety, jest odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#StanisławWądołowski">Panie Ministrze! Czas z tym skończyć. Trzeba zadbać o własny naród, zakazać wolnego obrotu ziemią, upoważnić izby rolnicze do kontroli aktów sprzedaży, sprawdzić ważność umów na już sprzedane i wydzierżawione ziemie.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#StanisławWądołowski"> Należy skończyć z tak gospodarującymi zootechnicznymi zakładami doświadczalnymi, zostawić im tyle ziemi, ile jest konieczne. Jeżeli dziś tego nie zrobimy, to być może jutro już będzie to niemożliwe. Dziękuję. </u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi Wądołowskiemu za zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Mam taki dylemat. Dla Sojuszu Lewicy Demokratycznej zostało 10 sekund. I jak wy podczas tych 10 sekund pomożecie rolnictwu?</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Sieńko: Pomożemy.)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Sieńko: Dwóch mówców.)</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dwóch mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JanSieńko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że naszą powinnością - wszystkich, jak tu siedzimy - jest stymulowanie rozwoju rolnictwa, zwiększenie środków na aktywne zwalczanie bezrobocia, inicjowanie...</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Stop, stop.)</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#JanSieńko">... i wskazywanie nowych form życia i pracy.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#JanSieńko">Chcę poinformować, że po lekturze dzisiejszego dokumentu nie bardzo mam z czym wrócić na kolejne spotkania z moimi wyborcami...</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Stop, stop.)</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#JanSieńko">... niezależnie od opcji politycznej. Resztę swojego wystąpienia przekazuję do protokołu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Dembińskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Stanisław Zając)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Oksiutę, Akcja Wyborcza Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#KrzysztofOksiuta">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Na początku mojego wystąpienia chcę podziękować rządowi Jerzego Buzka za decyzje, zmierzające do skrócenia procesu integracji naszego rolnictwa z gospodarką Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#KrzysztofOksiuta">Chcę podziękować również państwom Unii za szansę objęcia polskiego rolnictwa wspólną polityką rolną, za wymuszenie reform, których przez lata rządów nie chcieli realizować ci, którzy zwykli się uważać za reprezentantów polskiej wsi. Ci, którzy nie chcieli reformy i postępu, widocznie kierowali się hasłem - im ciemniejszy, tym wierniejszy. Chcę podziękować wszystkim rolnikom, którzy nie ulegli antyeuropejskiej propagandzie PSL; podejmując trud modernizacji własnych gospodarstw i zakładów, stali się pionierami proeuropejskich zmian w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#KrzysztofOksiuta">Klasowa polityka rolna ostatnich lat wymierzona była nie tylko przeciwko miastu, ale zniechęcając rolników do samodzielnych inicjatyw szkodziła przede wszystkim samej wsi. Cechowało ją podtrzymanie jałowych, ogólnikowych dyskusji o rolnictwie. Zabrakło w niej nie tylko zwykłej ludzkiej uczciwości, ale także kompetencji i odpowiedzialności. Rozbudowywano biurokrację, tworząc miejsca pracy dla partyjnych kolegów. Nie powinniśmy się zatem dziwić blokowaniu przez nich rozmów z Unią Europejską i światowymi organizacjami zajmującymi się rynkiem rolnym. Całkowity brak zainteresowania losem biednych, rodzinnych gospodarstw równoważyła „szczególna troska” o powodzenie dużych firm handlowych. O potrzebie zadbania o swój elektorat przypominano sobie głównie w związku ze zbliżającymi się wyborami. Pozyskiwano wtedy środki, aby zadowolić elektorat jednorazowymi spektakularnymi aktami wsparcia. Stworzono więc system takich „zadowoleń”, nie patrząc na interes wsi i miasta.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#KrzysztofOksiuta">Dlatego dzisiejsza wieś postpeeselowska to wieś 1700 tys. bezrobotnych, to wieś karłowatych gospodarstw, gdzie średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego w ciągu 10 ostatnich lat wzrosła tylko o 1 ha. Wieś, gdzie niemal połowa mieszkańców zakończyła swoją edukację na szkole podstawowej, co jest ewenementem wśród państw Europy. Wieś, gdzie tylko o 1,5% w ciągu ostatnich 10 lat wzrósł udział użytkowników indywidualnych gospodarstw z wykształceniem wyższym. Wieś, gdzie liczba punktów bibliotecznych zmalała z 15 tys. w 1990 r. do niecałych 4 tys. w 1996 r. Wieś zarzucona tanią importowaną żywnością. Wieś biednych i zagubionych w nowej rzeczywistości ludzi. Jednakże była to wieś sukcesu działaczy PSL, zasilanych budżetowymi pensjami. Wiele można podać przykładów obrazujących straty skarbu państwa w wyniku niegospodarności PSL. Tylko wygórowane prowizje za obsługę linii kredytowych w ciągu ostatnich 4 lat sięgają kwoty 400 mln zł. Przed ostatnimi wyborami parlamentarnymi uruchomiono system szerokiej akcji kredytowej ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, co przysporzyło jej deficytu rzędu 500 mln zł, który obecnie trzeba pokryć.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#KrzysztofOksiuta">Nie będę szczegółowo opisywał sposobu sprowadzenia z zagranicy milionów ton artykułów rolnych w ostatnich latach przez niektóre spółki - o tym już była mowa. Wspomnieć jednak należy, że wciąż nie jest zakończony proces ustalania tytułów prawnych własności ziemi, a dopiero zakończenie tego procesu umożliwi organizację prywatnego rynku ziemi, który stworzy warunki do powiększenia powierzchni gospodarstw. W końcu głosowanie nad emeryturami wojskowymi pokazało, że PSL bliższy jest wojskowy emeryt czy ubek niż rolnik zasilany czterokrotnie niższą emeryturą KRUS.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest jasne.)</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#KrzysztofOksiuta">Wysoka Izbo! Powinniśmy skończyć z resortową polityką rolną, której wątpliwym znakiem jakości jest zielona koniczyna. Potrzebne nam jest fachowe współdziałanie wszystkich ministerstw i innych instytucji działających na rzecz wsi, ze szczególnym uwzględnieniem samorządów terytorialnych i rolniczych. Rolnikom potrzebne jest również budowanie wsparcia w środowiskach miejskich. Tego zadania podjęło się Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe, które reprezentuję.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#KrzysztofOksiuta">Uchwalona obecnie reforma administracyjna kraju stworzy możliwość prowadzenia regionalnej polityki rolnej, gdzie nie minister rolnictwa, a konkretni przedstawiciele środowiska wiejskiego będą decydowali o warunkach życia na wsi. W przedstawionym przez ministra Jacka Janiszewskiego programie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich po raz pierwszy znajdujemy realną ocenę naszych możliwości. Po raz pierwszy polscy rolnicy mogą planować swoją działalność na czas dłuższy niż jeden sezon. Wprowadzenie zamierzonych zmian struktury organizacyjnej resortu daje gwarancje zatrudnienia fachowców, którzy będą dbali, by polskie rolnictwo odniosło jak najwięcej korzyści, uczestnicząc w polityce rolnej Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#KrzysztofOksiuta">Program wielofunkcyjnego rozwoju wsi za jeden z podstawowych celów uznaje stworzenie warunków do powstania miejsc pracy. Oznacza to nakłady na podejmowanie pozarolniczej działalności gospodarczej, na rozwój infrastruktury technicznej i społecznej, a przede wszystkim na kształcenie ludności rolniczej i wiejskiej, dając im tym samym szansę pracy w innych zawodach. Edukacja mieszkańców wsi to podstawowe zadanie dla państwa.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#KrzysztofOksiuta">Wysoka Izbo! Wszystkim rolnikom chciałbym powiedzieć, że przede wszystkim integracja z Unią Europejską da nam szansę rzeczywistej poprawy warunków zarobkowania i życia na wsi.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#KrzysztofOksiuta">Samo uruchomienie funduszy proakcesyjnych w znacznym stopniu przyspieszy rozwój infrastruktury technicznej wsi, pojawią się środki na budowę kanalizacji, wodociągów, dróg, sieci gazowych, telefonicznych oraz szkół. Oczywiście budżet państwa będzie musiał w znacznym stopniu partycypować w tym procesie. Dziś już trzeba większej aktywności ze strony rządu w zabieganiu o środki Banku Światowego na rozwój infrastruktury. Dlatego zwracam się do ministra finansów o podjęcie stosownych działań w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#KrzysztofOksiuta">Integracja z Unią będzie wymagała od polskich rolników przede wszystkim fachowości i specjalizacji w danej dziedzinie produkcji, a także odwagi i wiary w sens własnego uczestnictwa w tym procesie. Ci, którzy postawią na nowoczesne gospodarstwo, dobre jakościowo produkty, powinni mieć gwarancję pomocy ze strony państwa. Zapowiada ją program prezentowany przez rząd. Uczestnictwo w gospodarce europejskiej innych państw niezbicie wykazuje, że jest ono opłacalne.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#KrzysztofOksiuta">Spójrzmy choćby na dużo gorszy niż nasz stan włoskiego rolnictwa przed przystąpieniem do Wspólnot Europejskich, gdzie udział rolnictwa w wytworzonym produkcie krajowym brutto wynosił 23%, a 85% wszystkich gospodarstw w tym kraju stanowiły gospodarstwa rolne o powierzchni od 0,5 do 5 ha, zacofana była infrastruktura, a dochody ludności zatrudnionej w rolnictwie niższe aż o 50% w porównaniu z dochodami pracujących w przemyśle. Dziś nie słychać, aby rolnicy włoscy, hiszpańscy czy greccy protestowali przeciwko swej obecności w strukturach unijnych. Również nasi rolnicy nie powinni bać się Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#KrzysztofOksiuta">Wysoka Izbo! Polskie ustawodawstwo rolne jest w swojej znacznej części zapóźnione w stosunku do ustawodawstwa rolnego Unii Europejskiej o około 30 lat. Należy pamiętać, że ustawodawstwo europejskie w tym zakresie jest ustawodawstwem protekcjonistycznym. Całkowite pozostawienie zatem ustroju rolnego w wolnej grze rynkowej wzmocni tylko jego zapóźnienie. Ostatnie przypadki z eksportem polskiego mleka wyraźnie wskazują, iż bez uregulowanego prawem jednolitego systemu kontroli jakości, przechowywania, produkcji artykułów rolnych wraz z odpowiednią kontrolą zachowania wymogów sanitarnych dostarczać będziemy Unii kolejnych pretekstów do ograniczenia dostępu polskich produktów na rynki europejskie. Musimy więc jak najszybciej dostosować prawodawstwo do wymogów unijnych. Pracę jednak powinniśmy rozpocząć od określenia kategorii gospodarstw rodzinnych, które wyczerpywałyby pojęcie gospodarstwa rodzinnego zapisanego w art. 23 konstytucji. To jest zadanie parlamentu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#StanisławZając">Powstały wątpliwości dotyczące limitu czasu, który przysługuje Sojuszowi Lewicy Demokratycznej. Wątpliwości, które mi przedstawiono, są na tyle poważne, że je uwzględniam.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Kurczuka - w ramach limitu czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#GrzegorzKurczuk">Zmiana - tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#StanisławZając">Proszę bardzo, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Rzeczywiście czasu jest bardzo mało i trzeba go efektywnie wykorzystać, więc ja pomijam wstępy, a to, o czym chciałem mówić, przedstawię później podczas zapytań. Ale o jednej sprawie muszę powiedzieć, bo jak każdy z nas, jestem pod swego rodzaju naciskiem - również ze strony swoich wyborców.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Ministrze! Chcę pana zapytać krótko i węzłowato: co dalej z polskim chmielem i chmielarstwem. Jest on źródłem utrzymania, często wyłącznym, dla kilku tysięcy rodzin w Polsce. Dotyczy to zwłaszcza Lubelszczyzny, którą mam przyjemność reprezentować. Tam właśnie koncentruje się 90% upraw, a jedna mała gmina Wilków na południe od Kazimierza Dolnego nad Wisłą dostarcza aż 25% całej polskiej produkcji chmielu.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#GrzegorzKurczuk">Szanowni Państwo! Wiemy, że sytuacja jest zła. W ogóle nie ma u nas w Polsce przetwórstwa chmielu. Gorzej - chcę, żeby te słowa tu zabrzmiały - w wyniku źle przeprowadzonej prywatyzacji nie zagwarantowano polskim chmielarzom zbytu produkcji. Browary w Polsce dziś niemal wcale - akcentuję te słowa - niemal wcale nie kupują polskiego chmielu. Napływa on z zagranicy. Dziś pan minister nic o tym nie mówił. Pytam: dlaczego? Proszę o komentarz.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#GrzegorzKurczuk">I jeszcze jedna rzecz, już osobista.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Ministrze! Dlaczego na szereg interwencji, moich interpelacji odpowiedzi, jeśli nie są wykrętne, to są wręcz żałosne, bezradne. Pomijam już fakt, że czeka się na nie strasznie długo.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#GrzegorzKurczuk">Krótko mówiąc: Co dalej? Kiedy można oczekiwać jakiejś reakcji resortu?</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#GrzegorzKurczuk">I jeszcze jedna kwestia z ostatnich dni...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, proszę wybaczyć, już czas pan przekroczył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#GrzegorzKurczuk">Wybaczam. Dzisiaj pańskie na wierzchu, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#GrzegorzKurczuk">Natomiast panu ministrowi resztę tego, co miałem powiedzieć, przedstawię w formie pytań, bo to już nam będzie wolno czynić w nieskończoność. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Mariana Dembińskiego z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MarianDembiński">Szczęść Boże! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Jakoś tak złożyło mi się, że tych minut mi zostało niewiele. Chciałem w planowanym wystąpieniu bardzo szczegółowo odnieść się do materiału, jaki pan minister nam przedłożył, ale chciałbym bardziej spuentować to, co tutaj moi przedmówcy z AWS powiedzieli, i stwierdzić ze zdumieniem, że to, co miałem napisane do wygłoszenia, usłyszałem tutaj właśnie w wystąpieniu pana Podkańskiego. Tylko nie wiem, czy ja zgubiłem to wystąpienie, czy to pan Podkański rzeczywiście przypadkowo adres zgubił, zmienił adresata.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, zgubił.)</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#MarianDembiński">Myślę, że to jest stała demagogiczna wasza praca. Spłodziliście dziecko, wspólnie z SLD, garbate, a teraz do niego się nie chcecie przyznać. No, panowie, to jest nie po chrześcijańsku.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#MarianDembiński"> To przecież każdy rolnik, żyjący w rytm biologicznego zegaru, wie, że od poczęcia...</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Zegara.)</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#MarianDembiński">Zegara, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#MarianDembiński">... wie, jak to jest: Jest poczęcie i narodziny.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: A przed poczęciem?)</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przyjemność.)</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#MarianDembiński">To my za 6 miesięcy mamy ten okres poczęcia. I jakie będą efekty tej polityki, to poczekamy.</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#MarianDembiński">A tu uśmiechnięty siedzi przede mną jeden pan minister, drugi pan i zniknął pan Jagieliński. To wy, panowie, rządziliście. Powiedzcie tu, w tej sali, że 4 lata wyście rządzili. Jak ktoś rządzi, to odpowiada za to.</u>
          <u xml:id="u-80.13" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Za 4 lata się przekonamy.)</u>
          <u xml:id="u-80.14" who="#MarianDembiński">Proszę państwa, jak wiecie, każdy kto popełnia przestępstwo, każdy kto wprowadził kraj, gospodarkę w taki zakręt, że nie wiadomo, jak z tego wyjść, powinien za to odpowiadać. Dyrektor gospodarstwa rolnego by odpowiedział, a wy uciekacie od odpowiedzialności? To wy przez te 4 lata zrobiliście to, co jest. To przez was nie ma kredytów skupowych. To przez was agencja modernizacji świeci pustką, boście ją wyczyścili. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-80.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.16" who="#MarianDembiński"> To mało, żeście ją wyczyścili, bo, po drugie, żaden z was nie spełnił obowiązku, za który dostawał pieniądze. Pieniądze! </u>
          <u xml:id="u-80.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.18" who="#MarianDembiński">Po to ta agencja była utworzona, żeby budować infrastrukturę na wsi. Przez was ten proces został wyhamowany, dlatego że właśnie wasz, peeselowski, prezes tej agencji zapomniał o tym, że w tym roku kończą się pieniądze. Zapomniał. Myśli? Zapomniał, że pieniądze się agencji kończą.</u>
          <u xml:id="u-80.19" who="#MarianDembiński">Dalej: to, co mamy w tej chwili - spadek dochodowości, problemy ze zbytem. Bardzo trudne żniwa będą w tym roku, dzięki wam, dzięki panu Jagielińskiemu, dzięki panu i panu, magazyny są zasypane.</u>
          <u xml:id="u-80.20" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: I dalej płynie zboże.)</u>
          <u xml:id="u-80.21" who="#MarianDembiński">I dalej płynie zboże, dlatego że wyście podpisali porozumienie z CEFTA w takim kształcie, w jakim jest.</u>
          <u xml:id="u-80.22" who="#MarianDembiński">I tu zwracam się do pana ministra z prośbą, ażeby jak najszybciej to porozumienie z CEFTA zostało renegocjowane.</u>
          <u xml:id="u-80.23" who="#MarianDembiński">A chciałbym powiedzieć, że za to wszystko leży w klubie AWS wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o pociągnięcie do odpowiedzialności pana ministra Jagielińskiego, pana Cimoszewicza —...</u>
          <u xml:id="u-80.24" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-80.25" who="#MarianDembiński">... — do odpowiedzialności prawnej za to, coście wyczyniali przez te 4 lata. Myślę, że za jakiś czas dowiemy się, co na to Trybunał odpowie.</u>
          <u xml:id="u-80.26" who="#MarianDembiński">Chciałbym odpowiedzieć na apel państwa, ażebyśmy współpracowali. Liczymy na to. Ba, ja oczywiście uważam, że możemy rozmawiać z każdym i musimy. Za jakiś czas, jak się okaże, że te wybory nie będą w czerwcu, będziecie rozmawiali jak ludzie. Teraz gracie na arenach przed mediami. Tu stajecie po to, ażeby mówić do publiki kłamstwo. Własne błędy na nas przerzucacie. Myślę, że będziemy współpracować, bo sami do tego będziecie zmuszeni.</u>
          <u xml:id="u-80.27" who="#komentarz">(Głos z sali: Ludzie to ocenią.)</u>
          <u xml:id="u-80.28" who="#MarianDembiński">Myślę, że gdybyście się tak uderzyli w pierś, tutaj na tej sali, i powiedzieli: nasza wina, to tam-tamy powinno być słychać tu z lewej strony.</u>
          <u xml:id="u-80.29" who="#komentarz">(Głos z sali: Koniec.)</u>
          <u xml:id="u-80.30" who="#MarianDembiński">Wasza wina.</u>
          <u xml:id="u-80.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.32" who="#MarianDembiński"> Po tym uderzeniu w piersi możemy mówić o współpracy. I na to czekamy. Dziękuję. </u>
          <u xml:id="u-80.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.34" who="#komentarz">(Głos z sali: Róbcie swoje... Rób pan swoje.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#StanisławZając">Panie pośle, w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#komentarz">(Poseł Roman Jagieliński: W trybie sprostowania. Padło tu moje nazwisko.)</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#StanisławZając">Samo nazwisko to jeszcze nie jest powód do sprostowania. Nie ma problemu, panie pośle, aby złożyć oświadczenie poselskie. Natomiast jeżeli błędnie została zacytowana pańska wypowiedź czy nieściśle przytoczono pańskie stwierdzenie, wtedy bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Powiedz, że to nie PSL, tylko ja sprowadziłem.)</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#StanisławZając">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#RomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że panu Marianowi Dembińskiemu są znane zasady, założenia, według których pracuje rząd Rzeczypospolitej. Te zasady nie zostały zmienione przez koalicję Polskie Stronnictwo Ludowe - Sojusz Lewicy Demokratycznej, nie zostały też zmienione przez koalicję Akcja Wyborcza Solidarność i Unia Wolności. Decyzje są podejmowane kolegialnie. Dobrze byłoby, żeby do tej demagogii, którą pan tutaj uprawiał...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, rozumie pan, że to nie jest już w tym momencie sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#RomanJagieliński">... i do której się w bardzo łagodny sposób odniosłem, można było przeczytać stenogramy i decyzje ministra rolnictwa, kiedy to ja, Roman Jagieliński, tę funkcję pełniłem. A odnosząc się do propozycji... Naprawdę życzyłbym sobie, żeby Roman Jagieliński, stojący tu przed wami, stanął przed Trybunałem Stanu czy przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wtedy przekażę to, co było podczas mojego urzędowania dokonane. Ja się tego nie obawiam. Zawsze z podniesioną głową - jako poseł, jako ten, który był w ministerstwie rolnictwa, jako rolnik - mogę każdemu z was patrzeć prosto w oczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, dziękuję bardzo. Nie mam możliwości dopuszczenia pana do dalszej polemiki.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Wyrowińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JanWyrowiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwalam sobie po raz drugi wystąpić w ramach czasu klubowego. Mam trzy refleksje: pierwszą historyczną, drugą będącą bardzo prostym pytaniem, które dzisiaj padło z ust nie Polaka, ale Fina, a trzecią - będącą sprostowaniem, ale w ramach czasu klubowego je poczynię.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#JanWyrowiński">Pierwsza sprawa - refleksja historyczna. Jak sięgam pamięcią wstecz, do wszystkich debat rolniczych, to głównym ich bohaterem był Leszek Balcerowicz. Dziś jego gwiazda zbladła, na szczęście. Myślę, że do większości z państwa dotarło również to, że pomyślność polskiej wsi jest uzależniona od pomyślności całej polskiej gospodarki, a to, że polska gospodarka jest liderem wśród państw postkomunistycznych, po części jest zasługą tego, na którym tak często w czasie debat rolniczych wieszano psy - Leszka Balcerowicza. Koniec uwagi historycznej.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JanWyrowiński">Proste pytanie. Dziś odbyło się spotkanie - o którym był łaskaw wspomnieć prowadzący obrady pan marszałek, zauważono bowiem nieobecność pana przewodniczącego Janowskiego, pana prezesa Kalinowskiego i mojej skromnej osoby na sali podczas debaty - z delegacją parlamentu fińskiego, a konkretnie z parlamentarzystami - członkami komisji rolnictwa i leśnictwa tegoż parlamentu. Pod koniec tego spotkania jeden z Finów zadał takie pytanie: Panowie, jak to jest, że ceny, które otrzymuje rolnik, są takie, a ceny produktów z tych surowców są znacznie wyższe. Jak to się dzieje? Czyli jak to się dzieje, że cena surowca jest na poziomie znacznie niższym niż w Unii, natomiast cena niektórych produktów jest na tym samym poziomie? I to jest, szanowni państwo, sedno sprawy. Proste pytania często zawierają w sobie istotę rzeczy. Mówiłem o tym w swoim wystąpieniu, iż właśnie to, że polski rynek rolny jest tak źle i słabo zorganizowany, że rolnicy nie uczestniczą - poprzez różnego rodzaju stowarzyszenia, grupy producenckie - w jego organizacji, jest m.in. powodem tego złego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#JanWyrowiński">I sprawa trzecia. Pan prezes Lisowski na pewno nie jest członkiem Unii Wolności. Pan prezes Lisowski na pewno jest dobrym fachowcem. I jestem przekonany, że pod jego rządami Agencja Rynku Rolnego nie będzie przedmiotem tak potężnej krytyki parlamentarnej, jaka była i przedtem, i w czasie dzisiejszej debaty. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu pana posła Artura Balazsa z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#ArturBalazs">Panie Marszałku! Panie! Panowie! Miałem nadzieję, że unikniemy dużej dozy demagogii i że będziemy dyskutowali dzisiaj bardziej merytorycznie. Jesteśmy jednak w zasadzie w takiej sytuacji, i tę sytuację tworzy dzisiejsza opozycja, jakby ostatnich 4 lat nie było, jakby nic w tym czasie się nie działo i jakby za wszystkie nieszczęścia i problemy rolnictwa związane z tym okresem byli odpowiedzialni obecny rząd, obecny minister i obecna koalicja. No, tak nie jest. Ludzka pamięć jest zawodna, ale nie tak bardzo. Ja bym tak bardzo na to, panie ministrze Pilarczyk, koledzy z PSL, nie liczył, że zarzuty, które tu dzisiaj były powielane, m.in. o dysparytecie dochodów, o bardzo niskich dochodach rolniczych, dotyczą akurat tej koalicji. To jest spadek ostatnich 4 lat. To w tym czasie parytet dochodów rolniczych najbardziej się rozszerzył, i warto o tym pamiętać. Borykamy się dzisiaj - mówię jako przedstawiciel segmentu rolniczego w AWS - pod ciężarem konstrukcji budżetu, który wy zaproponowaliście. Ten budżet wtedy dla rolnictwa był bardzo zły, jeszcze gorszy niż ten, który został uchwalony.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto wam kazał?)</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#ArturBalazs">Warto pamiętać, panie ministrze Pilarczyk, że przede wszystkim był to wasz produkt, że to wy, panowie, taki budżet nam przedłożyliście, że to z jednej strony poprawka...</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: To nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#ArturBalazs">Panowie, ja wam nie przeszkadzałem, zachowajcie trochę kultury.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#ArturBalazs">Panie marszałku, proszę o odliczenie tego czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, proszę kontynuować.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Niech pan poseł mówi prawdę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#ArturBalazs">Mówię absolutnie prawdę. To właśnie poprawka komisji rolnictwa spowodowała pewien przychód tych środków. I bardzo trudne negocjacje prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa spowodowały, że udało się część pieniędzy, które wpychaliście jako marżę do banku, odzyskać i skierować na kredyty rolnicze, bo inaczej tych pieniędzy by w ogóle nie było. Jeżeli wasi koledzy dzisiaj mówią, że pozostawili 553 mln, to jest to czysta demagogia. Panowie dokładnie o tym wiecie, bo pozostawiliście bardzo duże zobowiązania, które nawet w związku z tym budżetem nie mogły być pokryte. Warto o tym mówić. Nie mówię o tym tylko po to, żebym wam dokuczyć, ale żeby tę odpowiedzialność za rolnictwo jakoś przyjąć razem. Chodzi o to, aby było takie poczucie, że jeżeli dobrze życzymy rolnictwu, to musimy się posługiwać prawdą, a nie demagogią. Dzisiaj często banki monitują o to, że nie mają pieniędzy, ale jednocześnie BGŻ odpowiada, że to on dzieli limity na poszczególne banki w terenie, twierdzi, że to jest jego domena. Jest kilkanaście banków, które dostały - mimo tego limitu budżetowego, ok. 80% w stosunku do roku ubiegłego - po 5, 10 czy 14% limitu ubiegłorocznego. No, tego już ten rząd nie spowodował, to pewne zakłócenia w pracy BGŻ. I jeszcze raz mówię, że musimy posługiwać się prawdą. Tu możemy sobie nawzajem różne rzeczy wciskać, przemawiać się i spychać winę, natomiast nie oszukamy rolników. Rolnicy dokładnie wiedzą, jak to wygląda.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, proszę zbliżać się do konkluzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#ArturBalazs">Na koniec chciałbym powiedzieć tak, panie marszałku. Przerywano mi kilkakrotnie. Mam przede wszystkim takie poczucie jak rolnik - niedowartościowania rolników, niedowartościowania ich pozycji. Tak jak dzisiaj mówimy o wielkim programie na rzecz restrukturyzacji górnictwa, grupy, która jest na pewno bardzo ważna, musimy również podobnym, poważnym głosem mówić o problemach rolnictwa, jego przebudowy. Musimy szukać takiego konsensusu w parlamencie, żeby wielki pakt na rzecz wsi i polskiego rolnictwa mógł być przeprowadzony, tak by ta grupa, z którą moje środowisko jest bardzo mocno związane, znalazła sobie miejsce w tej nowej rzeczywistości. Pamiętajcie panowie o tych ostatnich czterech latach, o tym, co się działo. Nas będziecie mogli rozliczać za kolejne cztery lata. Taką granicę trzeba zakreślić. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#StanisławZając">Czas przeznaczony dla klubów i koła w tej debacie został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#StanisławZając">Do zadania pytań zgłosiło się wielu posłów.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu, celem zadania pytania, panią poseł Annę Sobecką z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AnnaSobecka">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Z nadzieją odnoszę się do zapowiadanych głębokich reform, których celem jest dobro polskiego rolnictwa, ale dla jasności spraw polityki rolnej - cztery pytania.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#AnnaSobecka">W Polsce, panie ministrze, brak sprawnego systemu monitorowania produkcji rolnej. Brak też wiarygodnych i łatwo dostępnych danych o imporcie i eksporcie artykułów rolno-spożywczych. W jaki sposób rząd zamierza stworzyć system zbierania danych o wielkości i kierunkach produkcji rolnej oraz zapewnić skuteczną kontrolę przejść granicznych? Brak informacji o rynku wewnętrznym i obrocie międzynarodowym wyklucza podejmowanie prawidłowych decyzji w sprawie stabilizacji rynku rolnego.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#AnnaSobecka">Przeprowadzana prywatyzacja przemysłu spożywczego do tej pory w większości odbywała się bez udziału producentów rolnych. Pytanie drugie: W ilu zakładach podlegających przekształceniom własnościowym z zakresu przemysłu spożywczego mają udziały rolnicy i jaki procent wartości tych przedsiębiorstw stanowią udziały rolników?</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#AnnaSobecka">Na wsi i w rolnictwie panuje duże bezrobocie, jest to zarówno bezrobocie jawne, rejestrowane, jak i ukryte. Państwo świadomie utrzymuje znaczną część małych, słabych gospodarstw, zatrudnionych tam rodzin rolniczych...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#StanisławZając">Pani poseł, bardzo proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#AnnaSobecka">... tylko po to, aby obejmować je systemem zasiłków społecznych. Jednocześnie ta duża liczba gospodarstw tzw. socjalnych...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#StanisławZając">Pani poseł, bardzo proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#AnnaSobecka">Proszę bardzo: Czy rząd zamierza oddzielić w rolnictwie sferę produkcyjną od sfery socjalnej? Można byłoby zróżnicować sposoby pomocy i oddziaływania na pożądane kierunki zmian w poszczególnych typach gospodarstw. Bardzo pożądane byłoby tu kierowanie się zasadą pomocniczości.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#AnnaSobecka">Pytanie czwarte: Czy znana jest panu, panie ministrze, dramatyczna sytuacja w zakładzie przetwórstwa mięsnego „Tormięs” SA w Toruniu, gdzie właśnie trwa strajk głodowo-okupacyjny z powodu wstrzymania prac produkcyjnych, co tłumaczono m.in. znacznym ograniczeniem dostaw żywca przez rolników? Jakie jest pana stanowisko w tej niezwykle trudnej sytuacji? Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#StanisławZając">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytania pana posła Władysława Skrzypka z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#WładysławSkrzypek">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałem zadać trzy pytania.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#WładysławSkrzypek">Pytanie pierwsze: Panie ministrze, kiedy można się spodziewać znacznej poprawy w polityce kredytowej dla rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#WładysławSkrzypek">Pytanie drugie: Czy resort rolnictwa poddał analizie politykę kredytową poprzedniego rządu SLD-PSL i wyciągnął z niej wnioski? Czy kredyty były właściwie wydatkowane?</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#WładysławSkrzypek">Pytanie trzecie, dotyczące woj. włocławskiego: Czy rząd wspomaga, pomaga naprawiać zakłady mięsne w Czerniewicach? Jedne z największych w naszym województwie zakłady też padają. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytania pana posła Czesława Pogodę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#CzesławPogoda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam dwa pytania do pana ministra. Panie ministrze, ustawa o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej nakłada na urzędy wojewodów pewne obowiązki dotyczące właściwego weterynaryjnego zabezpieczenia granic. Uprzejmie proszę o odpowiedź, czy rząd zamierza podjąć decyzję w sprawie zwiększenia etatów kalkulacyjnych dla urzędów wojewodów, aby w sposób właściwy mogły, jeśli chodzi o WIS, obsługiwać wszystkie przejścia graniczne?</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#CzesławPogoda">I drugie pytanie. Pan poseł Kurczuk pytał o przemysł piwowarski, o produkcję chmielu. Ja chciałbym zapytać o przemysł lniarski. Proszę powiedzieć, panie ministrze, czy rząd ma jakieś sprecyzowane stanowisko, czy też jakiś program ratowania polskiego przemysłu lniarskiego? Na przykład w woj. wałbrzyskim jest zakład Lech Ołdrzychowice, który lada dzień ogłosi bankructwo, dlatego że jest nieuczciwa konkurencja spowodowana importem słomy lnianej z terenu Ukrainy. Dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytań proszę pana posła Wojciecha Szczęsnego Zarzyckiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Nie słowa, a czyny. Ugrupowania polityczne AWS-UW, ubiegające się o głosy wyborców wiejskich, rolników, zapewniały, że kochają wieś i rolnictwo. I tę miłość wyraziły, na czele z panem, panie ministrze, w głosowaniach nad budżetem, akceptując najniższe od 30 lat i o 1/4 mniejsze nakłady na rolnictwo. Kiedy pan minister zaproponuje nowelizację budżetu państwa, aby tę sytuację zmienić? Mogę dodać tylko, że w woj. sieradzkim brakuje kredytów na nowe miejsca pracy i na inwestycyjne, było 7% pokrycia.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie ministrze, jakie przeszkody uniemożliwiły rządowi, a także panu ministrowi, poważne traktowanie izb rolniczych? Samorząd rolniczy zwracał się do rządu, do pana ministra z uchwałami, które mówiły o potrzebie przywrócenia wysokości nakładów na rolnictwo przynajmniej do poziomu roku ubiegłego, czy też zwrotu rolnikom akcyzy na paliwo, a także natychmiastowego zwiększenia poziomu ochrony celnej i te m.in. sprawy prezentowałem jako członek Krajowej Izby Rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie ministrze, w jaki sposób zrealizował pan zapowiedzi o ochronie polskiego rolnictwa przed niszczącym importem, skoro dalej płynie nie hamowany import pszenicy paszowej, na którą nałożono 10-procentową stawkę celną? Od 1 stycznia, łącznie z kukurydzą, w imporcie bezcłowym wpłynęło ok. 800 tys. ton. Panie ministrze, jakie działania podjął pan, aby, na 3 miesiące przed żniwami, rolnicy wiedzieli, jaka będzie możliwość skupu i sprzedaży zbóż?</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie ministrze, jaką ma pan zamiar realizować politykę rolną, czy politykę wspólnotową czy amerykańską, liberalną? W polityce wspólnotowej nie ma miejsca dla gospodarstw socjalnych i towarowych, jest tam miejsce dla gospodarstw rodzinnych. Panie ministrze, pan i pana koledzy z AWS i Unii Wolności, głosując, uniemożliwiliście rolnikom indywidualnym...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, proszę o zadawanie pytań, będę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Będzie pytanie, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#StanisławZając">Rozumiem, tylko pytanie ma też swoje granice...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Muszę wyjaśnić, o co chodzi, przecież pan minister nie będzie wiedział, na co mi odpowiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#StanisławZając">Jestem przekonany, że zrozumie. Proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Uniemożliwiając rolnikom zakup ziemi na powiększenie gospodarstw z przetargów ograniczonych z zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, z zawartej tam propozycji PSL i w nowelizowanej ustawie, zawetowanej przez prezydenta RP... Jak pan uważa, jak można się przeciwstawić wykupowi polskiej ziemi, szczególnie po przykładach podawanych przez pana posła Wądołowskiego z woj. szczecińskiego, który był tam dyrektorem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Kiedy pan minister zaproponuje takie rozwiązania podatkowe i finansowe, aby przywrócić pozycję i znaczenie spółdzielczości wiejskiej, takie, jakie ona ma w krajach Unii Europejskiej. Brak odpowiedniej polityki, w tym kredytów rolnych, skupowych, zagraża dochodom...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, proszę o zadawanie pytań, bo jest czas na to. Debata dobiegła końca, w znaczeniu wystąpień klubowych, wystąpień posłów indywidualnych. Przeszliśmy w tej chwili do zadawania pytań i w związku z tym mieliśmy kilka wystąpień posłów, gdzie pytania były precyzyjnie stawiane. Rozumiem również, że pan poseł to samo uczyni. Proszę w miarę konkretyzować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Tak. Brak odpowiedniej polityki, w tym kredytów rolnych skupowych, zagraża dochodom rolników plantatorów buraka cukrowego i cukrowniom, doprowadzając do ich upadłości. Pytanie: Jakie jest stanowisko pana ministra w sprawie zamiaru sprzedaży cukrowni zagranicznym inwestorom strategicznym?</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie ministrze, na posiedzeniu komisji rolnictwa proponowałem, żeby wprowadzając ochronę przed importem, oddelegował pan swoich pracowników na przejścia graniczne, żeby mieć szybko informację, z dnia na dzień. Co pan zrobił od tego czasu, bo pan ciągle mówi o monitorowaniu granic, a rząd dopuścił do importu bezcłowego spirytusu i zbóż. Jakie pan podjął działania, żeby pańskie zapowiedzi zostały zrealizowane?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytań pana posła Krzysztofa Jurgiela z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#KrzysztofJurgiel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zadać 4 pytania. Krótkie. W strategii podano cele, sposoby realizacji oraz źródła finansowania. Finansowanie restrukturyzacji i modernizacji polskiego sektora powinno następować z następujących źródeł, tutaj podaję pkt b: kredytów przeznaczonych na finansowanie przedsięwzięć. Chciałem zapytać, czy przewiduje się kredyty preferencyjne, czy tylko będą to kredyty komercyjne, tak jak to jest w Unii Europejskiej?</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#KrzysztofJurgiel">I następny punkt: środków budżetowych. Chciałem też zapytać, czy dotyczy to środków budżetu państwa, czy budżetów samorządów i ewentualnie jaki udział środków na rolnictwo w produkcie krajowym brutto przewidywany jest w strategii w następnych latach.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#KrzysztofJurgiel">Trzecie pytanie: Czy przewidziano, ponieważ strategia powinna przynieść jakieś efekty, mierniki rozwoju rolnictwa? Chodzi o wskaźniki, na podstawie których można by po 4 latach określić, że strategia spełniła swoje zadania, że nastąpił rozwój rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#KrzysztofJurgiel">I czwarte pytanie. Otrzymałem list od pracowników Fabryki Maszyn Rolniczych „Agromet” w Czarnej Białostockiej, w którym zwracają się oni z prośbą o interwencję w ministerstwie rolnictwa, dotyczącą producentów maszyn rolniczych. Prowadzona polityka rolna powoduje, że zmniejszają się obroty maszynami. Dotyczy to przede wszystkim kredytów preferencyjnych, polityki walutowej oraz wiąże się z załamaniem się rynków zbytu. Czy przewidywane są jakieś interwencje dotyczące działalności producentów rolnych w Polsce?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#StanisławZając">Proszę o zabranie głosu celem zadania pytania pana posła Mirosława Pawlaka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#MirosławPawlak">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W związku z brakiem środków finansowych na kredyty skupowe pragnę zapytać pana ministra, jaki jest stan przygotowań do kampanii skupowej po tegorocznych żniwach. Czy zboże z magazynów autoryzowanych zostało wykupione przez Agencję Rynku Rolnego, żeby je opróżnić?</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#MirosławPawlak">Jakie plany ma resort rolnictwa w celu przygotowania służb kontrolujących artykuły rolne w obrocie krajowym i międzynarodowym do integracji z Unią Europejską?</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#MirosławPawlak">Czy pan minister potwierdza te ilości, jak również rodzaje zbóż, które zostały sprowadzone po 1 stycznia br. przy małym cle? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Stanisława Kalembę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Mam parę pytań i szczerze mówiąc, chciałbym je zadać w duchu, w jakim występował pan poseł Goryszewski, bardzo mi to odpowiada, a pracy starczy dla wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#StanisławKalemba">Mam pytanie: Czy zdaniem pana ministra problem zmian w polskim rolnictwie, restrukturyzacji to nie jest problem elit politycznych, koalicji rządowych i bez względu na to, jakie by one były, powinny podejść do tego problemu jak w państwach Europy Zachodniej, gdzie uznano, że dobro wsi, rolnictwa, rolniczych rodzin, jest tożsame z dobrem narodu i powstał konsens co do zainwestowania przez całe społeczeństwo potężnych środków na restrukturyzację właśnie w interesie społeczeństwa?</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#StanisławKalemba">Drugie pytanie: Czy pan minister dobrze zlokalizował przeciwników rozwiązywania problemów polskiej wsi i rolnictwa, mówiąc, że głównym przeciwnikiem jest akurat Polskie Stronnictwo Ludowe, czy przedtem Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, które zawsze stały na gruncie interesów narodowych, polskiej wsi, rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#StanisławKalemba">Ja nie przeszkadzałem i proszę, panie marszałku, aby pan poseł dealer Daewoo z SKL nie przeszkadzał.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#StanisławKalemba">W moim przekonaniu wymieniono akurat te siły, które w jakiś sposób rozwiązywały ten problem, lepiej lub gorzej, a nie wymienił pan minister np. wicepremiera Leszka Balcerowicza, może swojego idola. Może trochę tej gwieździe światła dodam...</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#StanisławKalemba">... przysłużył się on zniszczeniu polskiego rolnictwa, wprowadził obłędne...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#StanisławZając">Bardzo proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#StanisławKalemba">To jest właśnie pytanie. Czy pan minister uważa, że pan Leszek Balcerowicz, wicepremier, to jest idol, człowiek sprzyjający rolnictwu, bo wieś już oceniła tę sytuację?</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#StanisławKalemba">Mówię to w kontekście materiałów i chciałbym, żeby w tym kontekście pan minister odpowiedział. Z informacji właśnie ministerstwa rolnictwa wynika, że w latach 1994–1995, kiedy Polskie Stronnictwo Ludowe było w koalicji, nastąpił wzrost wykorzystania środków plonotwórczych, nastąpiło większe zasilanie rolnictwa, powstał samorząd rolniczy, izby rolnicze, a rolnicy jako jedyna grupa społeczna otrzymali swoją ustawę. Nie będę już mówił, o czym dzisiaj się nie wspomina, o uratowaniu całego systemu banków spółdzielczych, bo gdyby nie było banków spółdzielczych, to Agencja Restrukturyzacji też by nie funkcjonowała.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, problem banków to jest inne zagadnienie.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#StanisławKalemba">Następne pytanie: Dlaczego pan premier - a sądzę, że pan minister też jest zwolennikiem tego - mówi o wielkim programie naprawy rolnictwa, czyli o pójściu do przodu, a włącza się wsteczny bieg w formie ograniczenia kredytów? Mówię to też w takim kontekście, że funkcjonowanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przecież co roku polegało na tym, że uchwalało się w budżecie pozycję, o tym doskonale panowie wiecie.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#StanisławKalemba">Teraz może bardziej merytoryczna sprawa, bardziej konkretna, chodzi o proces integracji. Jest stanowisko czy wytyczne Komisji Europejskiej co do kierunków zmiany produkcji. Poruszę sprawę drobiu. Przewiduje się, że w 2005 r., w porównaniu z rokiem 1989, produkcja drobiu wzrośnie u nas do 105%. Takie są proporcje. Z kolei z tych materiałów, które otrzymaliśmy, wynika, że konsumpcja drobiu będzie rosła, i to dosyć znacznie, jednak produkcja drobiu spadnie u nas o 69%, jaj o 20%. W zasadzie jest to likwidacja drobiarstwa w Polsce, a w minionej kadencji odbudowaliśmy je po tym, jak przypłynęły statki ze Stanów Zjednoczonych i rozłożyły polskie drobiarstwo. W tym programie mówi się, że przy takim zapotrzebowaniu społeczeństwa na drób będzie konieczny import. Jak to się ma do miejsc pracy i do wykorzystania...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, przez kilka godzin na tej sali analizowano przedstawiony dokument.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#StanisławKalemba">Cały czas pytam, mam jeszcze tylko trzy pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#StanisławZając">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#StanisławKalemba">Jak pan minister zamierza rozwiązać sprawę paliwa rolniczego - to też jest standard zachodni. Zgodnie z CAP 50–60% to paliwo tańsze i gdyby Polskie Stronnictwo Ludowe decydowało, dzisiaj nie dyskutowalibyśmy o tym na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to wy zabraliście paliwo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#StanisławZając">Proszę umożliwić zadawanie pytań. Proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#StanisławKalemba">Odpowiem panu posłowi Dembińskiemu, że nie PSL odebrał paliwo, bo paliwo wprowadzono na jeden rok.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#StanisławZając">Proszę o nieprowadzenie dyskusji między panami posłami, proszę o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#StanisławKalemba">To proszę, panie marszałku, pilnować porządku na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, proszę nie wdawać się dyskusje z salą, proszę zadawać pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#StanisławKalemba">Kolejne pytanie. Czy pan minister nie uważa za stosowne zrewidowanie dotychczasowego stanowiska? Mówił pan publicznie o tym, że w zasadzie kredyty obrotowe nie spełniają zadania, gdyż nawet równowartość 10 kwintali żyta to jest tylko 1/4 nakładów na 1 ha, a wiadomo, że dochody, ta równowartość 10 kwintali żyta, pozwalały na to, żeby odłogi, które rosły, zagospodarować i obsiewać. Takie było znaczenie tych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#StanisławKalemba">Następne pytanie. Jakie jest zdanie pana ministra o pilotażowym programie zwalczania bezrobocia, który był realizowany w poprzedniej kadencji? Z każdego województwa wybrano gminę o największym bezrobociu i to zdawało egzamin, to wiem z autopsji. Skoro jest taki problem bezrobocia, może trzeba utworzyć lepszy program, ale niechby on funkcjonował.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#StanisławKalemba">Jeszcze jedno pytanie, bo pan minister często używa takiego argumentu. Czy pan minister zna z poprzedniej kadencji taką sytuację: Polskie Stronnictwo Ludowe zgłosiło w Sejmie projekt uchwały, której byłem sprawozdawcą, i doszło do rozpatrywania uchwały, która zobowiązywałaby do natychmiastowego przerwania bezcłowego importu. I z przykrością stwierdzam, że kluby, które były, mówię to także do klubu SLD...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, zgodzimy się co do tego, że nie jest to pytanie. Chyba nie ma tu sporu między nami?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#StanisławKalemba">... byliśmy jedynym klubem, a Unia Wolności, która dzisiaj to krytykuje, wtedy nie była taka krytyczna, jeśli chodzi o bezcłowy import.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#StanisławKalemba">Prosiłbym o odpowiedź na te pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytań pana posła Zdzisława Podkańskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma sprostowań.)</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#StanisławZając">Panie pośle, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#ZdzisławPodkański">Regulamin trzeba czytać, kolego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#StanisławZając">Proszę pana posła Zdzisława Podkańskiego o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#ZdzisławPodkański">Panie ministrze, 19 marca odbył się w Lublinie I Krajowy Sejmik Chłopów Polskich z udziałem ok. 700 osób. Sejmik przyjął 11 stanowisk, które zostały rozesłane do przedstawicieli najwyższych władz państwowych, w tym do pana. W związku z tym, że od innych już otrzymaliśmy odpowiedzi, a od pana nie, zadaję pytania. Jaki jest stosunek pana ministra do inicjatywy sejmiku? Bardzo proszę o ustosunkowanie się dzisiaj publicznie do tych stanowisk. Chcę poinformować, że pan premier Balcerowicz zdążył odpowiedzieć i zapowiedział współpracę z sejmikiem.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#ZdzisławPodkański">Drugie pytanie. Zebrani rolnicy uznali, że minimalnym pułapem, który powinniśmy przyjąć w pertraktacjach w sprawach integracji z Unią Europejską, powinna być produkcja polskiej żywności na poziomie, który pozwoli na zabezpieczenie własnych potrzeb plus 30-procentowa rezerwa na wypadek nieurodzaju, klęsk żywiołowych czy rezerwa eksportowa. Jaki jest stosunek pana ministra do tej propozycji chłopów polskich?</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#ZdzisławPodkański">Trzecie pytanie: mamy tragedię powodzi; jakie pan minister podjął działania, żeby pomóc rolnikom?</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#ZdzisławPodkański">Czwarte pytanie: na posiedzeniu komisji rolnictwa, w którym miałem przyjemność uczestniczyć, pana zastępca odpowiedział, że rząd będzie się sprzeciwiał wygospodarowaniu środków i uruchomieniu preferencyjnych kredytów na budowę linii niezbędnej do wytwarzania w Polsce granulatu koncentratów chmielowych, motywując to tym, że w Polsce nie ma zbyt dużo chmielu, a powstanie takiej polskiej linii mogłoby być źle postrzegane przez Brukselę. Na moje pytanie, czy woli w związku z tym upadek całego chmielarstwa, nie uzyskałem odpowiedzi. Może pan minister dzisiaj będzie uprzejmy zastąpić swojego wiceministra.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#ZdzisławPodkański">I ostatnie pytanie: podczas wyborów Akcja Wyborcza Solidarność uzyskała 60% głosów mieszkańców wsi, w każdej gminie po kilka procent Unia Wolności, razem około 2/3 głosujących oddało głos na obecne ugrupowanie rządzące AWS-UW. Panie ministrze, w tej sytuacji władzę dostaliście dzięki wsi. Czym pan tłumaczy takie głosowania w Sejmie przy uchwalaniu budżetu, jak w sprawie wniosku, by zwiększyć o 123 mln zł wydatki z przeznaczeniem na dotację do nawozów - na 201 posłów AWS poparł go 1, z Unii Wolności żaden. Wniosek następny, by zwiększyć o 300 mln zł kwotę na dopłaty do kredytów inwestycyjnych - żaden poseł z AWS i Unii Wolności go nie poparł, natomiast poparli wszyscy z PSL, SLD i ROP. Niestety, wniosek upadł. Może jeszcze jeden przykład. Zwiększyć o 120 mln zł wydatki z przeznaczeniem na dopłatę do odsetek od kredytów na cele rolne. Tylko 1 poseł z AWS poparł, żaden z posłów Unii Wolności poparcia nie udzielił. Mógłbym czytać tak kolejno. Prawdopodobnie ten poseł, który popierał, miał później nieprzyjemności. Stąd moje kolejne pytanie: Czy to prawda, że poseł Akcji Wyborczej Solidarność, który chciał się wywiązać ze zobowiązań wyborczych wobec rolników, później w klubie miał jakieś nieprzyjemności?</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#ZdzisławPodkański">I jeszcze szybkie pytanie, skoro nie wyczerpałem czasu. Restrukturyzacja górnictwa to zwolnienie z pracy około 100 tys. osób i - już na pierwszy rzut oka - około 70 bln zł. Jak pan się czuje - jako minister rolnictwa - w sytuacji, kiedy zwolnienie tylko połowy zatrudnionych w rolnictwie to 3 mln niezbędnych stanowisk pracy lub 3 mln bezrobotnych, kiedy tamci otrzymują kilkadziesiąt bilionów, a rolnikom zabiera się 1/4 - w porównaniu z rokiem ubiegłym - dotacji na ich potrzeby? Czy w ogóle przy takiej polityce rolnej kiedykolwiek dojdzie do sensownej restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa? Dziękuję za cierpliwość i uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytań pana posła Józefa Gruszkę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JózefGruszka">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Bardzo krótko, żeby nie nadużywać państwa cierpliwości, 4 w miarę precyzyjne pytania.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#JózefGruszka">Pierwsze: Czy przyczyną opłacalności importu zbóż z krajów CEFTA - oczywiście według stwierdzenia pana ministra, które nawet dzisiaj tutaj padło - były źle sporządzone umowy z tymi krajami, czy też zastosowanie przez te kraje specjalnych opłat kompensacyjnych, które jak gdyby wspomagają rodzime rolnictwo w krajach CEFTA?</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#JózefGruszka">Drugie pytanie. Czy i kiedy spłyną środki na prowadzenie przez ośrodki doradztwa rolniczego rachunkowości w gospodarstwach rolnych? Na dzisiaj tych środków brakuje zarówno w budżetach urzędów wojewódzkich, jak i w budżetach ośrodków doradztwa rolniczego.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#JózefGruszka">Trzecie pytanie. Jak pan, jako mecenas wszystkich polskich rolników, zareagował na obraźliwy artykuł, zamieszczony w drugim marcowym numerze „Polityki” a zatytułowany „Żywią i trują”? Pan minister odnosił się dzisiaj do tej problematyki. Chcę jednak zauważyć, że w tym artykule byli atakowani nie przedsiębiorcy, którzy importują do Polski tanią żywność, a rodzimi producenci tejże żywności, co do walorów której jak gdyby nie ma wątpliwości. Zareagowałem jako poseł i do dzisiaj nie otrzymałem odpowiedzi. I to mnie inspiruje, aby skierować pytanie do pana ministra jako mecenasa polskich rolników.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#JózefGruszka">I ostatnie pytanie. Czy pan jako ludowiec utożsamia się ze słowami wielkiego Witosa: Tyle Ojczyzny, ile ziemi? Jeżeli...</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#JózefGruszka">Moment.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#StanisławZając">Proszę pozwolić zadać pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JózefGruszka">Jeżeli pan się utożsamia, panie ministrze, z tą bardzo ważką zasadą, to moje pytanie jest takie: Jak wyglądała sprawa sprzedaży i umożliwienia dzierżaw spółkom zagranicznym przez szczeciński oddział Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w czasie, kiedy pan był dyrektorem? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytania, a właściwie pytań, panią poseł Danutę Grabowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#DanutaGrabowska">Mam takie oto pytanie. Bardzo proszę pana ministra o precyzyjne określenie, co oznacza termin rodzinne gospodarstwo rolne, ale regionalne. Czy oznacza to, że przy znacznym zróżnicowaniu kryteriów będą dawane jakieś preferencje dla tych gospodarstw rodzinnych, które będą w szczególnie niekorzystnej sytuacji ze względu na ich umiejscowienie?</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#DanutaGrabowska">Teraz przedstawię cały blok pytań, choć krótkich to edukacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#DanutaGrabowska">Padło tutaj z ust pana ministra stwierdzenie o niskim wykształceniu i niskich kwalifikacjach mieszkańców wsi. My wszyscy również z tym zgadzamy się. I w związku z tym pytanie, czy departament znajdujący się w pańskim ministerstwie, przecież liczny, zastanawiał się nad tym, co proponuje minister edukacji narodowej w kwestii reformy, i czy ma jakiś pomysł na to. Jeżeli proponuje się sześcioklasową szkołę powszechną, a potem dopiero cykl gimnazjalny, to czy ministerstwo rolnictwa i ten merytoryczny departament nie obawiają się, że większość dzieci mieszkańców wsi skończy swoją edukację na tej sześcioklasowej szkole powszechnej, w której będzie prowadzone nauczanie zintegrowane, a nie przedmiotowe. Jak w związku z tym widzicie państwo możliwość podnoszenia kwalifikacji młodych mieszkańców wsi? Czy departament zrobił już jakieś wstępne rozeznanie co do tego, jaki to będzie miało skutek w przypadku zlikwidowania szerokoprofilowych techników o charakterze rolniczym, liceów zawodowych szerokoprofilowych, ale rolniczych? Takie właśnie sugestie zgłasza Ministerstwo Edukacji Narodowej. W związku z tym w jaki sposób upowszechnić pełne wykształcenie średnie wśród większości młodych mieszkańców wsi?</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#DanutaGrabowska">I wreszcie, w kontekście statystyki i tego, o czym pan sam również mówił. Co zrobić, i czy ministerstwo rolnictwa w rozmowach międzyrządowych porusza ten temat, w sprawie zdobywania wykształcenia wyższego przez młodych mieszkańców wsi, zwłaszcza w kontekście tego, o czym mówi minister edukacji narodowej, czyli płatnych studiów wyższych, przy jednoczesnym zubożeniu wsi? Wobec tego jaki będzie dostęp młodego zdolnego człowieka ze wsi do pełnego wykształcenia wyższego? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytania pana posła Jana Rejczaka z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JanRejczak">Panie Marszałku! Mam dwie sprawy i dwa pytania z nimi związane.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JanRejczak">Najważniejszym bankiem obsługującym rolników jest Bank Gospodarki Żywnościowej. Za rządów koalicji SLD-PSL bank ten, i inne banki również, był zasilany obfitym strumieniem pieniędzy z budżetu państwa. Centrala BGŻ podejmowała liczne decyzje świadczące o niegospodarności. Opinię publiczną w woj. radomskim, którego mieszkańców reprezentuję w Sejmie, bulwersowały i oburzały informacje o wielomilionowych umorzeniach dla poszczególnych klientów BGŻ, pośrednio tylko związanych z rolnictwem lub nawet spoza rolnictwa. Stawiam pytanie: Jakie kwoty pieniężne w skali Polski zostały wypłacone przez Bank Gospodarki Żywnościowej w latach 1993–1997, a więc w okresie drugiej kadencji parlamentu, nie na rolnictwo i jakie straty powstałe z tego tytułu pokryło państwo, czyli podatnicy? Jakie podjęto działania, aby uniemożliwić kontynuowanie niegospodarnej polityki przez BGŻ?</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#JanRejczak">Druga sprawa. W woj. radomskim leży piękna, i bogata do niedawna, ziemia grójecka, największe w kraju zagłębie sadownicze. Niedługo zakwitną już jabłonie, jednak sadownicy nie mają powodów do optymizmu. Jabłka sprzedaje się trudno, dumpingowy napływ do Polski produktów rolniczych ograniczył również eksport jabłek. Panie ministrze, jak ministerstwo rolnictwa widzi opłacalność produkcji i zbyt jabłek w przyszłości, skoro Instytut Sadownictwa w Skierniewicach wyliczył, że rzeczywisty koszt produkcji 1 kg jabłek wynosi 60 groszy? Sadownik otrzymuje obecnie 58 groszy za kilogram najwyższej jakości eksportowych jabłek, a za kilogram jabłek przemysłowych - ok. 20 groszy. Co pan minister mógłby powiedzieć - jako że takiej odpowiedzi w przedłożonej informacji nie znajduję - tysiącom polskich sadowników? Czy mają likwidować sady? Troszczymy się, i słusznie, o górników, o hutników, o stoczniowców, zainteresujmy się także problemami producentów rolnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Grzegorza Kurczuka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mam trzy pytania, niejako w spadku po bardzo krótkim moim wystąpieniu w dyskusji. Nie udało się przez kilkadziesiąt sekund powiedzieć o wszystkim. Panie ministrze, pierwsze pytanie stanowi niejako zakończenie tego wystąpienia i da się zamknąć w jednym zdaniu: Co dalej z polskim chmielem i chmielarstwem? Bardzo pana proszę o konkrety i przedstawienie planów działań resortu w tym zakresie. I pytanie pomocnicze; nie zdążyłem jeszcze o tym powiedzieć. To jest problem, ale sformułuję go w postaci pytania. Dlaczego pańscy urzędnicy, panie ministrze, nie chcą pomóc polskim firmom, także z Lublina, w wywozie, eksporcie polskiego chmielu za granicę? Służę konkretami, jeśli dojdzie do bezpośredniej rozmowy. Domagam się też, panie ministrze, odpowiedzi czy też uzupełnienia odpowiedzi na moją wcześniejszą interpelację w tej sprawie. To jest pierwsza kwestia.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#GrzegorzKurczuk">Kwestia druga. Nie mogłem, niestety, o tym powiedzieć, więc stawiam pytanie. Panie ministrze, dzisiaj dwukrotnie w słowie wstępnym, rozpoczynając naszą dyskusję, użył pan - wydaje mi się nieszczęśliwie - kiepskich sformułowań, po których można się czuć dotkniętym. Raz mówił pan o „doraźnych interesach”, drugi raz - i zwłaszcza to drugie określenie mnie dotknęło - o „sabotowaniu”. Takie słowa padły. Pytam, dlaczego użył pan tych słów. Proszę to wyjaśnić. Proszę nie wyciągać pochopnych wniosków z różnicy zdań między nami na tej sali, albowiem naprawdę jestem przekonany, że wszystkim nam jednako leży na sercu dobro kraju. Jeśli nawet różnimy się w jakichś kwestiach czy problemach bądź widzimy inne sposoby ich rozwiązania, to jest to normalne, a nawet potrzebne. Proszę wyjaśnić, czy przez przypadek padło to nieszczęsne sformułowanie, czy też miał pan na myśli co innego, ponieważ tak to zabrzmiało, że naprawdę można czuć się dotkniętym.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#GrzegorzKurczuk">I trzecie pytanie. Przyznam, że jest ono trudne, bo tak naprawdę, panie i panowie, polskiej wsi i rolnictwu potrzebna jest wielka pomoc finansowa. Słowo „wielka” proszę potraktować dosłownie. I to wiemy, ponieważ mówili o tym posłowie i z prawej, i z lewej strony sali - poseł Pilarczyk, poseł Jagieliński i inni. Pytam pana ministra, co pan na to. Czy jest pan w stanie w tym układzie polityczno-rządowym - podkreślam te słowa - wywalczyć środki, zapewnić niezbędne preferencje, o których wszyscy tutaj tak długo mówili? Bo tu naprawdę jest ten przysłowiowy pies pogrzebany. A to, co się dzieje na przykład w sprawie kredytów, po prostu temu przeczy. Co pan na to, panie ministrze? Proszę o odpowiedź i o komentarz. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytanie proszę pana posła Longina Pastusiaka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#LonginPastusiak">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Dzisiaj w swoim wystąpieniu bardzo zdecydowanie wyraził pan pogląd, że będzie się pan przeciwstawiał hamowaniu głębokich reform. Uważnie wysłuchałem pańskiego wystąpienia i z trudem mogę się doszukać treści tych głębokich reform. W związku z tym prosiłbym, aby pan zechciał sprecyzować, co pan rozumie przez pojęcie głębokich reform. Oczywiście w sposób zwięzły, bo nie oczekujemy jeszcze jednej obszernej informacji. Samo słowo: reformy nic nie oznacza; reformy mogą być dobre, złe, konstruktywne, destruktywne, więc tylko sprecyzowanie, co przez to pojęcie pan rozumie, dałoby nam obraz tego, czego pan oczekuje od opozycji.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#LonginPastusiak">Po drugie. Dziś również z tej trybuny zaprosił pan opozycję do dialogu. Podkreślił pan również, że nie jest to pusty gest. Chcę powiedzieć jako przedstawiciel opozycji, że przyjmujemy to zaproszenie i tę deklarację w dobrej wierze. Ale równocześnie nie mogę się również powstrzymać przed wyrażeniem poglądu, że rząd, który pan reprezentuje, nie wyróżniał się dotąd gotowością do prowadzenia dialogu z opozycją. W związku z tym prosiłbym o sprecyzowanie, jakie przewiduje pan formy tego dialogu i jakie treści pan by chciał w te formy włożyć.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#LonginPastusiak">Wreszcie trzecia, ostatnia sprawa. Doświadczenie wykazuje - jeśli chodzi o cztery ostatnie kraje, które negocjowały układ akcesyjny w Unii Europejskiej, mianowicie Finlandia, Austria, Szwecja, a także Norwegia, która wynegocjowała układ, ale nie ratyfikowała - że rolnictwo jest najtrudniejszym problemem w negocjacjach. I należy oczekiwać, że również tak będzie w negocjacjach między Unią Europejską a Polską.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#LonginPastusiak">I moje pytanie do pana jako do szefa resortu rolnictwa. Czy pan jest usatysfakcjonowany reprezentacją specjalistów polskiego rolnictwa w strukturze zespołu negocjacyjnego, który obecnie negocjuje właśnie w Brukseli układ o członkostwie Polski z Unią Europejską?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Tadeusza Gajdę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#StanisławZając">Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Józefa Nowickiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JózefNowicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Mam cztery pytania do pana ministra. Po przestudiowaniu tego dokumentu o średniookresowej strategii pytam, czy będzie jeszcze jakaś inna strategia obok tej średniookresowej i kiedy ewentualnie resort ją przedstawi.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JózefNowicki">I kolejne, drugie pytanie. W jednym z fragmentów tego dokumentu jest mowa o tym, że w procesie restrukturyzacji polskiego rolnictwa duże znaczenie będzie odgrywała reprywatyzacja. Chciałbym pana ministra zapytać, w jakim stanie są obecnie prace nad przygotowaniem ustawy o reprywatyzacji i czy informacje o tym, że w tej chwili w wielu placówkach Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa zostały zablokowane procesy obrotu nieruchomościami, mają związek właśnie z przygotowywaną ustawą o reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#JózefNowicki">I kolejne pytanie. Panie ministrze, nie tak dawno pan minister Rudowski z resortu finansów, odpowiadając na pytania, zgodził się z opinią, że w tej chwili na wsi potrzebna jest bardzo intensywna oświata w zakresie rachunkowości, a to ze względu na ewentualne korzystanie z kredytów czy też innych form rozliczeń, które rolnicy prowadzą, ale również ze względu na przewidywane wprowadzenie VAT w rolnictwie. Wobec tego chciałbym pana ministra zapytać, dlaczego ośrodki doradztwa rolniczego w roku bieżącym do tej pory nie otrzymały środków na to, by prowadzić oświatę właśnie z tego zakresu, z zakresu rachunkowości. Czy przewiduje pan, że w najbliższym czasie ośrodki otrzymają te pieniądze?</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#JózefNowicki">I kolejne pytanie dotyczące oświaty, krótkie. Panie ministrze, czy prawdą jest, że istnieje zamiar, aby szkoły rolnicze z pana resortu zostały przekazane do resortu edukacji i podlegały kuratorom?</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#JózefNowicki">I następne pytanie. Co jest powodem, że kończy się już kwiecień 1998 r., a do tej pory nie wpłynęły zapowiadane przez resort środki na remonty, modernizację szkół rolniczych? Wiele remontów i modernizacji zostało już rozpoczętych, one są w toku - a prace są zablokowane z powodu braku środków. Czy pan minister mógłby wyjaśnić, jaka jest tego przyczyna?</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#JózefNowicki">I ostatnie pytanie, bardzo konkretne. Panie ministrze, czy w najbliższym czasie będą przygotowane przez pana resort podstawy prawne do tego, by rozstrzygnąć sprawę dotyczącą użytkowników lokali mieszkalnych po byłych państwowych gospodarstwach rolnych? Jakie są możliwości uwłaszczenia tych ludzi?</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#JózefNowicki">I na koniec chciałem powiedzieć, panie ministrze, że osobiście przyjmuję tę gałązkę oliwną, którą pan na koniec swojego wystąpienia dziś wysunął. Mam nadzieję, że będzie pan w tym postanowieniu konsekwentny. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Stanisława Steca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#StanisławStec">Mam dwa pytania. Panie ministrze, dlaczego rolnikom rencistom ograniczono prawo do korzystania z kredytów bankowych z dopłatą do oprocentowania - prócz linii na nowe miejsca pracy i wznowienie produkcji?</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#StanisławStec">I drugie pytanie. Czy potwierdzi pan, że prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa winien, zgodnie z ustawą o agencji, prowadzić działalność według planu finansowego zaakceptowanego przez ministra rolnictwa i ministra finansów oraz zatwierdzonego przez radę agencji? Jeżeli tak, to chciałbym powiedzieć, że w planie na 1997 r. prezes agencji zakładał pozostanie środków pieniężnych w kwocie ponad 100 mln zł, a zostawił ponad 550 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#StanisławStec">I dlatego, panie pośle Dembiński i panie pośle Balazs, to nie jest demagogia, to jest fakt finansowy. Obowiązkiem agencji było zabezpieczenie środków na wydatki w danym roku. Było to wiadome Ministerstwu Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministerstwu Finansów oraz komisjom, Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - z ubiegłej kadencji oraz Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, które zawsze krytykowały prezesa agencji, gdy na koniec roku zostawały nie wykorzystane środki. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Jana Sieńko z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JanSieńko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Myślę jednak, że wrócę z czymś do swojego województwa, do wyborców.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#JanSieńko">Pytanie pierwsze brzmi następująco: Czy rząd rozważał możliwość korekty budżetu państwa na 1998 r. w części dotyczącej wydatków na rolnictwo i zwiększenia ich przynajmniej do poziomu roku ubiegłego?</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#JanSieńko">Drugie pytanie: Czy rząd lub resort rolnictwa ma konkretne koncepcje tworzenia nowych miejsc pracy w dziedzinach związanych z otoczeniem rolnictwa i czy te koncepcje mają oparcie w środkach finansowych?</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#JanSieńko">I trzecie pytanie. W dokumencie Rady Ministrów „Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich” mówi się, że w instytucjonalnej obsłudze programu wielofunkcyjnego rozwoju wsi celowe byłoby wykorzystanie doświadczeń z realizacji pilotażowych makroregionalnych programów rozwoju o zdecentralizowanym charakterze. Pytam, co konkretnie wynika dla wiejskich środowisk popegeerowskich z tych pilotażowych makroregionalnych programów? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Grzegorza Woźnego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#GrzegorzWoźny">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Chciałbym zadać kilka pytań, jako że nie miałem możliwości, z braku czasu, zabrania głosu w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#GrzegorzWoźny">Pierwsze pytanie - co minister rolnictwa zamierza zaproponować ludności rolniczej, która straci miejsca pracy w rolnictwie w wyniku odejścia z tych gospodarstw, tym bardziej iż nie ma sensownej propozycji dla osób obecnie pozostających bez pracy? Wieś jest siedliskiem ukrytego bezrobocia, o czym dzisiaj mówiono.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#GrzegorzWoźny">Drugie pytanie - jak rząd zamierza rozwiązać sytuację rolników decydujących się na sprzedaż lub wydzierżawienie gospodarstw? To powiększenie gospodarstw jest niezbędnym procesem.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#GrzegorzWoźny">Trzecie pytanie - czy będą w budżecie środki na zapewnienie wcześniejszych emerytur dla rolników zdających gospodarstwa swoim następcom?</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#GrzegorzWoźny">Czwarte pytanie - czy pan minister zna przykłady - ja takie znam - gdzie samorządy gminne wystąpiły do sądu, oskarżając rząd o to, że w trakcie procesu inwestycyjnego przerwał finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych? Samorządy zainwestowały własne środki, mając przyrzeczenie środków z agencji.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#GrzegorzWoźny">Piąte pytanie - dlaczego tak drastycznie zmniejszono liczbę preferencyjnych kredytów obrotowych, m.in. na zakup nawozów, z równowartości 10 q żyta na 1 ha do 6 q na 1 ha? Spowoduje to, oczywiście, zmniejszenie produkcji zbóż i dalsze obniżenie dochodów na wsi.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#GrzegorzWoźny">Szóste pytanie - czy rząd przewiduje opracowanie systemu dotacji do eksportu polskiej żywności, podobnie jak ma to miejsce w krajach Unii Europejskiej, abyśmy mogli konkurować na rynkach trzecich?</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#GrzegorzWoźny">I pytanie zasadnicze - tyle było tutaj, z tej trybuny, mowy na temat dialogu, porozumienia. Czy pan minister, czy rząd zamierza zainicjowanie okrągłego stołu wszystkich głównych sił politycznych, organizacji związkowych i społecznych, działających w rolnictwie? Będzie to urzeczywistnienie tych słów, oczywiście w postaci czynów. Sojusz Lewicy Demokratycznej jest gotów na dialog, na wypracowanie konstruktywnych decyzji, służących polskiej wsi i polskim rolnikom, a brzydzi się nienawiścią płynącą z ust niektórych członków koalicji, przede wszystkim koalicji. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Ryszarda Hayna z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#RyszardHayn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Ja mam dwie sprawy. Otóż w materiałach informacyjnych, które nam dostarczono, dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej, znalazły się informacje dotyczące dostosowania do nowych zadań m.in. Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która w przyszłości ma zostać przekształcona w bank ziemski. Mam pytanie, które w związku z tymi zapowiedziami przekształceń pojawiło się m.in. na spotkaniu parlamentarzystów z Wielkopolski, zresztą z różnych ugrupowań, z dzierżawcami ziemi Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Czy ta zmiana nie odbije się na ich przyszłości? Czy po prostu oni nie będą zagrożeni, podobnie jak i gospodarstwa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa? I to jest pierwsza sprawa. A teraz druga - chciałbym wrócić do jednego z pierwszych posiedzeń komisji rolnictwa, w którym brał pan minister udział. Stwierdził pan wówczas, że pana zdaniem - nie będę dosłownie cytował, ale idea była taka - różnorodne dopłaty do produkcji i do skupu artykułów rolnych są po prostu zwykłym marnotrawstwem pieniędzy, a fakt, że w Europie Zachodniej takie formy są stosowane, jest tylko - według pana - źródłem problemów dla tych państw. Chciałem zapytać, czy po pół roku kierowania resortem utrzymuje pan ten pogląd? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#StanisławZając">Proszę o zadanie pytania pana posła Bogdana Lewandowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam trzy pytania do pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#BogdanLewandowski">Panie ministrze, proszę odpowiedzieć, jeżeli można prosić - szczerze, jak pan ocenia politykę rządów solidarnościowych w latach 1989–1993 wobec PGR? Czy z punktu widzenia dnia dzisiejszego aprobuje pan te działania? Jak pani widzi możliwość przywrócenia do życia pegeerowskich miejscowości, żeby nie powtórzyły się takie sytuacje, jak na słynnym filmie „Arizona”?</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#BogdanLewandowski">Drugie pytanie. Problem polskiej wsi to nie tylko sprawa odpowiedzialności ministra rolnictwa. Problemy, które stoją przed wsią, dotyczą wielu resortów. Chciałbym dowiedzieć się, panie ministrze, czy rząd Jerzego Buzka podejmuje jakieś działania koordynujące? Czy nie trzeba by było pomyśleć o jakimś specjalnym komitecie do spraw restrukturyzacji polskiej wsi? Bo chwila naszego przystąpienia do Unii Europejskiej zbliża się. Obawiam się, że jeżeli będziemy żyli dniem dzisiejszym, to możemy znaleźć się w niezwykle trudnej sytuacji, że po prostu grożą nam bardzo poważne konflikty społeczne.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#BogdanLewandowski">Trzecie pytanie wynika z mojej działalności poselskiej. Jeżeli spotykam się w środowisku wiejskim, to wszędzie słyszę narzekania na kredyty. Panie ministrze, w publicystyce, a także z tej trybuny padały różne liczby. Bardzo bym prosił o odpowiedź na pytanie, ile tych kredytów preferencyjnych było w okresie rządów SLD-PSL, a ile jest dzisiaj? A jeżeli występuje tak drastyczna różnica, to proszę o wskazanie przyczyn. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Jerzego Czepułkowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JerzyCzepułkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam trzy pytania, ale niestety, aby zostały one właściwie zrozumiane, muszę poprzedzić je króciutkim wstępem.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#JerzyCzepułkowski">W wyniku reformatorskiej działalności prawicy na progu lat dziewięćdziesiątych około 600 tys. ha - dziś to jest już około 300 tys. ha - już tylko popegeerowskich gruntów rolnych stało się nieużytkami. Majątek ruchomy likwidowanych pospiesznie gospodarstw został roztrwoniony, rozszabrowano obiekty inwentarskie. Ten majątek na terenie województw olsztyńskiego, suwalskiego i zapewne innych jest z trudem zagospodarowywany przez dzierżawców lub nowych właścicieli. Przedmiotem dzierżaw lub kupna jest ziemia i często zrujnowane obiekty. Nowi gospodarze podjęli ryzyko, licząc na stabilną politykę rolną, w tym politykę kredytową. Likwidacja wielu linii kredytowych oraz ograniczenie środków na nieliczne jeszcze istniejące kredyty stawia tę grupę rolników w szczególnie trudnej sytuacji. Przypominam, tych rolników, którzy tworzą duże, silne, towarowe, potrafiące w przyszłości konkurować gospodarstwa rolne. Wielu z nich rozważa możliwość rezygnacji z dzierżaw, właściciele natomiast wpadli w pułapkę.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#JerzyCzepułkowski">Panie ministrze, w jaki sposób zamierza pan jeszcze w bieżącym roku udzielić pomocy kredytowej tym właśnie rolnikom? Może poprzez regionalizację, skierowanie pozostałych do wykorzystania środków na kredyty do banków właśnie w rejonach byłych PGR? I pytanie drugie, jakie mechanizmy zamierza pan uruchomić, aby z trudem realizowany proces zagospodarowania ziem popegeerowskich nie został zatrzymany?</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#JerzyCzepułkowski">W trakcie debaty zidentyfikowani zostali wszyscy winowajcy złego stanu rolnictwa - zidentyfikowani i zdemaskowani. Natomiast mało się mówiło o sprzymierzeńcach rolnictwa i rolnika. Takim sprzymierzeńcem czy takimi sprzymierzeńcami są pszczoły. Nie było na ten temat mowy w dzisiejszej debacie, a jest to dział produkcji rolnej specjalnej i w związku z tym mam pytanie. Czy zamierza pan pamiętać o istnieniu tych owadów i czy zamierza pan stworzyć warunki ich pełniejszego wykorzystania w celu podnoszenia poziomu plonów? W wielu zachodnich państwach miód, pyłek to w zasadzie uboczne produkty działalności pszczelarskiej. Podstawowym celem działalności pszczelarskiej jest udostępnianie pszczół rolnikom dla zapylania roślin.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Pszczółka Maja została zdekomunizowana.)</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#JerzyCzepułkowski">W naszym wypadku niestety produkty pszczele są podstawowym efektem pracy pszczelarza, w związku z tym pszczelarstwo przeżywa obecnie głęboki kryzys, a my narzekamy, że poziom plonów w naszym kraju jest 5-krotnie niższy niż w niektórych państwach Unii Europejskiej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Bogdana Pęka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#BogdanPęk">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Pierwsze pytanie na rozgrzewkę. W końcowym okresie działalności rządu pani premier Suchockiej, wtedy gdy parlament pierwszej kadencji został rozwiązany, był pan pełniącym obowiązki ministra rolnictwa. Proszę powiedzieć, jaka była motywacja pańskiej decyzji, podjętej w ostatnim dniu urzędowania, o udzieleniu koncesji na przetwarzanie tytoniu przez firmy prywatne w okresie przedprywatyzacyjnym i jaki pana zdaniem miała ta decyzja wpływ na proces upadku polskiego przemysłu tytoniowego i bazy.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#BogdanPęk">Następna kwestia. W wielu wystąpieniach dzisiejszych mówców padały bardzo poważne, wydawałoby się, zarzuty związane z Bankiem Gospodarki Żywnościowej. Kwota dofinansowania tego banku z budżetu wynosiła rzeczywiście prawie 20 bln zł. Proszę odpowiedzieć, czy gdyby tego banku, który został postawiony w niesłychanie trudnej sytuacji wskutek kredytów nieściągalnych, wynikających z gospodarki tzw. realnego socjalizmu, nie dofinansowano i doprowadzono go do upadku, wydatek podatników, czyli nas wszystkich, wydatek z budżetu państwa nie byłby trzy razy większy.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#BogdanPęk">I kolejne pytanie z tym związane, bardzo ważne. W wypowiedziach pana kolegów z SKL słychać było m.in. opinie - prawdopodobnie również pan się w ten sposób wypowiadał - że Bank Gospodarki Żywnościowej należy podzielić i sprywatyzować. Pytam: Jak będzie pan rozdzielał pomoc dla rolnictwa, w jaki sposób stworzymy sieć, która umożliwi wykorzystanie funduszy strukturalnych, jeżeli ten jedyny istniejący w naszym kraju wyspecjalizowany i odpowiednio rozwinięty podmiot zostałby w ten sposób potraktowany?</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#BogdanPęk">Następne pytanie, bardziej szczegółowe. Zostałem upoważniony przez przedstawicieli Krakowskiej Izby Rolnej do zadania pytania, czy pana deklaracje o nadaniu izbom większych kompetencji, bo one rzeczywiście są za małe, są rzeczywiste, czy jest to jedynie pewna symulacja. Mianowicie chodzi konkretnie o to, czy wyraziłby pan pozytywną opinię, gdyby izba ta wystąpiła o przekazanie w jej jurysdykcję Ośrodka Doradztwa Rolniczego lub Stacji Chemiczno-Rolniczej. Myślę, że kontekst tego pytania dotyczy także pozostałych izb; jest to bardzo istotne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#BogdanPęk">I jeszcze jedno pytanie. Mianowicie istnieje taka wyspecjalizowana instytucja z branży tytoniowej - Centralne Laboratorium Przemysłu Tytoniowego - i jest to właściwie w tej chwili jedyna agenda państwowa, która jest zdolna do specjalistycznej oceny wykonania zobowiązań wobec plantatorów, zawartych w umowach kupna - sprzedaży zakładów tytoniowych. Czy pan jest tym zainteresowany, czy zrobi pan coś dla tej instytucji w celu jej uratowania? W tej chwili nie uzyskała ona bowiem żadnego dofinansowania państwowego i prawdopodobnie zostanie w mocno ograniczonej formie przejęta przez przedsiębiorstwa tytoniowe, co pozbawi państwo jedynego wyspecjalizowanego w tej sprawie organu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Ryszarda Bondyrę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#RyszardBondyra">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Pierwsze pytanie dotyczy tekstu. Chciałbym uzyskać wyjaśnienie, bo być może rząd sądzi, że to tak ma być, a posłowie z koalicji rządzącej mogą automatycznie to przegłosować. Odwołuję się do str. 27 materiałów rządowych podpisanych przez premiera, ministra: kultura na wsi będzie finansowana przez KRUS i będzie ona w ośrodkach zdrowia. No, jeżeli taki tekst rządowy przedkładany jest Wysokiej Izbie, wszystkim posłom i on ma być przyjęty, to bardzo bym prosił... Nikt tego nie prostował. Nie chce mi się wprost wierzyć, żeby KRUS miał finansować kulturę, i to za pośrednictwem ośrodków zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Z kościołami pan pomylił.)</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#RyszardBondyra">Nie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#RyszardBondyra">Następne pytania, które chciałem postawić.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#RyszardBondyra">Sprawa, która była dzisiaj wielokrotnie poruszana: bezcłowy import zbóż. Co drugie wystąpienie obecnej koalicji rządzącej, żeby nie powiedzieć: więcej, zawierało ten element. A ja mam konkretne pytanie, panie ministrze Janiszewski. Przed objęciem funkcji ministra rolnictwa w rządzie koalicji AWS-Unia Wolności był pan członkiem rad nadzorczych spółek Rolmłyn, Rolmark. Czy te spółki sprowadzały zboże w systemie bezcłowym, czy nie, i jakie ilości? Bo może się okazać, panie ministrze, że źle skierowany był ten sygnał, iż to właśnie koalicja SLD-PSL sprowadzała, może mają u siebie i nie warto się z tej trybuny dopytywać.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#RyszardBondyra">Sprawa trzecia. Dosyć ważna, a również jeszcze nie było jej wśród pytań. To jest sprawa wysokości składek na KRUS. Proponuje się zmianę systemu ubezpieczeń emerytalno-rentowych. O ile, przynajmniej szacunkowo, wzrosną składki KRUS dla rolników?</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#RyszardBondyra">I pytanie ostatnie. Panie Ministrze! Krótka wypowiedź, czy po wyborach warunki gospodarowania na wsi się poprawiły, czy się pogorszyły. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi. O zadanie pytania proszę pana posła Ryszarda Brejzę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#RyszardBrejza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W wyniku reformatorskiej działalności lewicy, dziś przyprószonej nieco siwizną, na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych setki tysięcy ludzi straciły swój majątek, straciły swoją ziemię. Część z tych osób odzyskała ją, część do dzisiaj nie może odzyskać. Problem ten był przedmiotem mojej interpelacji skierowanej do pana ministra 12 stycznia br., w której skarżyłem się na przewlekłość postępowań wyjaśniających prowadzonych przez Departament Gospodarki Ziemią, wskazując jednocześnie na zaistniałe nieprawidłowości w zakresie interpretacji art. 35 K.p.a. oraz nadużywanie jego stosowania przez organa administracji publicznej. Wynika z tego, iż w 210 sprawach, pomimo ustalenia, że mienie przejęto w tamtych latach z rażącym naruszeniem prawa, nie wydano decyzji, ponieważ byłym właścicielom należałoby przyznać odszkodowanie pieniężne zgodnie z art. 160 K.p.a.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#RyszardBrejza">Również pan minister informował, iż aktualnie w 17 sprawach wydane zostały przez NSA wyroki zobowiązujące ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej do wydania decyzji, co skutkowałoby roszczeniami odszkodowawczymi na kwotę ponad 20 mln zł, a tych środków finansowych nie ma. Nie ma również koncepcji rozwiązania tego problemu. Zdaję sobie sprawę, że kilka miesięcy to za mało, aby wdrożyć taką koncepcję. Ale czy znając te zaniedbania, nie powinien pan jednak, panie ministrze, bardziej aktywnie niż do tej pory podjąć działania, które pozwolą na przestrzeganie prawa, podkreślam: przestrzeganie prawa, przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Chodzi o zachowanie terminowości załatwiania sprawy, wypłatę odszkodowań i tak dalej. Czy ministerstwo nie powinno opracować na przykład harmonogramu działań legislacyjnych i finansowych oraz zreorganizować pracy Departamentu Gospodarki Ziemią, tak aby zerwać z tolerowaniem bezprawia? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę panią poseł Ewę Sikorską-Trelę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#EwaSikorskaTrela">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W województwie elbląskim firma Daewoo ma plany założenia ogromnej tuczarni trzody chlewnej na 250–300 tys. świń rocznie. Uruchomienie takiej wielkiej chlewni byłoby ogromnym zagrożeniem dla rodzimych producentów - okolicznych rolników. Stanowiłoby także ogromne zagrożenie ekologiczne dla regionu. Protesty przeciw tej inwestycji zgłaszają rolnicy województwa elbląskiego, a także Gdańska Izba Rolnicza. Jakie stanowisko ma w tej sprawie pan jako minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#StanisławZając">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Andrzeja Wojtyłę z Akcji Wyborczej Solidarność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#AndrzejWojtyła">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#AndrzejWojtyła">Moje pytanie, panie ministrze, dotyczy jednego problemu - ochrony zdrowia na wsi. Pod koniec 1992 r. został przygotowany przez rząd pani premier Suchockiej dokument „Program działań na rzecz poprawy opieki zdrowotnej na wsi”. Był on przyjęty przez rząd i przedstawiony również przeze mnie wtedy na posiedzeniu sejmowej Komisji Rolnictwa; pamiętam, że posiedzenie tej komisji prowadził wtedy pan poseł Smolarek. Program ten był przygotowany dlatego, że od lat osiemdziesiątych zdrowotność społeczeństwa wiejskiego wyraźnie się pogarsza. Co najważniejsze, dynamika narastania chorób układu krążenia i chorób nowotworowych, czyli chorób cywilizacyjnych, jest wyższa aniżeli w mieście.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#AndrzejWojtyła">Drugą przesłanką przygotowania tego programu było to, że w Polsce występowały, i nadal występują, nierówności w dostępie do placówek ochrony zdrowia nie tylko między poszczególnymi regionami, ale przede wszystkim między polską prowincją a dużymi miastami. Ten program miał te problemy niwelować, z tego programu w 1996 r. miał być przygotowany raport.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#AndrzejWojtyła">Mam pytanie: czy ten program był realizowany, bo w 1993 r. on został wdrożony? Czy był przygotowany raport, bo takiego raportu nie czytałem, a literatura z zakresu zarządzania ochroną zdrowia jest mi znana bardzo dobrze? Czy pan minister ma jakieś zamiary w tym względzie, żeby te nierówności zniwelować na przyszłość? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#StanisławZając">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#StanisławZając">O zadanie pytania proszę pana posła Władysława Stępnia z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WładysławStępień">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Ja mam praktycznie dwa pytania, panie ministrze. Pochodzę z województwa tarnobrzeskiego, które ulega, niestety, likwidacji, co z przykrością muszę stwierdzić, ale takie są prawdopodobnie realia. Dwa lata temu powstała giełda rolno-przemysłowa w Sandomierzu, to jest giełda, która ma niejako zorganizować ten region rolniczy w drodze do Europy i dać szansę sprzedaży produktów rolnych na ziemi sandomierskiej, tarnobrzeskiej, kieleckiej, lubelskiej, na Roztoczu, na ziemi janowskiej, ziemi opatowskiej, bo te tereny są bardzo wydajne rolniczo. I nie może ta giełda doczekać się decyzji pana ministra o dokapitalizowanie, a bez tego nie wystartuje.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WładysławStępień">Chciałbym zadać pytanie: czy ma pan w swoim planie zamiar - ambitny zresztą, jak wygląda z informacji - podjąć decyzję o dofinansowaniu tej giełdy sandomierskiej, bo to jest niesamowicie ważna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#WładysławStępień">Pytanie drugie. Poprzednia koalicja, którą tak dzisiaj państwo krytykujecie, podjęła decyzję o uruchomieniu Małopolskiego Programu Rozwoju Wsi Polskiej. W tym programie jest właśnie województwo tarnobrzeskie - jeszcze miłościwie nam panujące. Chciałbym zapytać, czy po podziale województw na trzy regiony, w dalszym ciągu pan minister będzie miał na uwadze ten program i czy te regiony będą mogły otrzymać pieniądze na realizację tego programu, bo to jest szansa unowocześnienia rolnictwa właśnie na tych terenach?</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#WładysławStępień">Mam jeszcze pytanie do pana posła Oksiuty i pana posła Balazsa, którzy od kilku lat...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, to są pytania do rządu, a nie do panów posłów. Bardzo mi przykro...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#WładysławStępień">Ale to są ludzie, którzy zarządzali pieniędzmi rządowymi, a dzisiaj krytykują. Nie powinni...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#StanisławZając">Panie pośle, szanujmy się wzajemnie. Jeżeli to jest pytanie do przedstawicieli rządu, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WładysławStępień">Panie marszałku, chciałbym, żeby przedstawiciele rządu, którzy uczestniczyli w poprzedniej kadencji w programach realizacji rolnictwa, dzisiaj nie krytykowali tego, bo sami sobie zaprzeczają. Mam prośbę do tych panów, którzy tak się martwią o ziemię byłych obszarników, tych, co od komunistów ziemię dostali, tak jak pan poseł Brejza: Oddajcie ją. Oddajcie obszarnikom tę ziemię i będzie to dobry przykład AWS. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#StanisławZając">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#StanisławZając">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów zechce jeszcze zadać pytania dotyczące tej debaty? Nie.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#StanisławZając">W związku z tym proszę o zabranie głosu pana ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej Jacka Janiszewskiego, w tym również w celu udzielenia odpowiedzi na zadane pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JacekJaniszewski">Pewnie już niestety większości tych osób, które zadawały pytania, nie ma na sali, ale z ogromną przyjemnością odpowiem, i nie jest to żaden zarzut. Podziwiam państwa za to, że tyle czasu siedzicie tutaj na sali sejmowej, ponieważ ja zapisałem cały dosyć gruby zeszyt tylko samymi pytaniami. Oczywiście z ogromną przyjemnością wykorzystam ten czas, bo przecież nie mam większych ograniczeń, ażeby na te wszystkie pytania odpowiedzieć. Prosiłbym tylko, żebyście zechcieli państwo mieć dla mnie cierpliwość, a jeśli będę przesadzał w długości odpowiedzi na jakieś konkretne pytania, to nie obrażę się, jak dacie mi taki delikatny sygnał, że już wystarczy, i wtedy przejdę do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#JacekJaniszewski">Muszę się odnieść do kilku wypowiedzi wcześniejszych, ale najpierw chciałbym powiedzieć zdecydowanie o sprawach, związanych ze mną, które padły z tej trybuny. Przede wszystkim parę artykułów pojawiło się w gazetach związanych z PSL, ale oczywiście tego nie oceniam. Myślę, że każdy polityk powinien się cieszyć z tego, że o nim się pisze, ponieważ to jest jednak mimo wszystko popularność, a wtedy kiedy wyjdzie na jaw, że niektórzy pisali niesłuszne rzeczy, to na pewno będzie im niezbyt przyjemnie. Myślę, że nie doceniamy tego, że nasze społeczeństwo jest coraz mądrzejsze, tzn. że jak się komuś coś się zarzuca, to potem jednak mimo wszystko ludzie to weryfikują. Gazety i lewicowe, i prawicowe, i takie jak „Nie,” będą miały w przyszłości problemy finansowe tylko z tego powodu, że rozhulały się w ostatnich latach. Ale gazety rozumiem. Myślę, że poseł powinien przyjść do kolegi i zapytać: powiedz, stary, jak tam jest, a potem zapytać o to z trybuny. Mogę obiecać, że jeśli znajdę, a pewnie znajdę, jakieś sprawy związane z panami posłami czy posłankami, to na pewno najpierw zapytam prywatnie, bo przecież może okazać się, że są to tylko plugawe oszczerzyny. Ja to oczywiście przyjmę. Tak więc oczywiście jestem, byłem członkiem Rady Nadzorczej Giełdy Rolno-Towarowej Rolmark i Domu Kupieckiego Rolmark, zresztą moich dzieci. Takich inicjatyw w woj. szczecińskim życzę każdemu z państwa - żebyście stworzyli ich też tyle, co ja. Bo ja stworzyłem ich ze 12, różnych: samorządowych, biznesowskich, ale nigdzie nie mam żadnych udziałów, nigdzie nie brałem żadnych środków finansowych w radach nadzorczych, poza dwoma, tymi, z których jedną pan poseł wymienił. A giełda ma kłopoty tylko z jednego powodu, bo odpowiedziała pozytywnie na hasło rządu - nie ma w Polsce zboża. Widzę, że jest w ogóle jakaś dysproporcja w skali problemów, panie pośle Pilarczyk. Nie chodzi o to, kto przywoził. To już jest inna sprawa. Chodzi o to, dlaczego przywoził. A przywoził dlatego, że zniesiono cło. I najśmieszniejsze, że nawet spółki związane z niektórymi partiami, które wtedy rządziły, też straciły, bo każdy stracił, każdy, kto przywiózł, stracił, każdy kto, kupił na rynku w Polsce, stracił tylko z jednego powodu, że kupował po 600 zł, a po kilku miesiącach przechowywania musiał sprzedać za 380 czy 400. Z jednego tylko powodu: ponieważ dziś kupował za 600 zł, a po kilku miesiącach przechowywania musiał sprzedać za 380 czy 400 zł. Czym to się charakteryzuje? Największe firmy, jak Animex, Rolimpex, też przywoziły, ale one również straciły, i to ogromne sumy, miliardy złotych. One jednak przeżyją. Myślę, że chyba taka giełda jak Rolmark w Szczecinie też przeżyje, chociaż nie ma tu porównania kapitałowego. Być może w tych postępowaniach ugodowych jakoś się tym chłopakom uda. Na pewno jednak padli rolnicy. I ci wszyscy, którzy sobie wycierają buzię panem Balcerowiczem, wrócę do tego, nie zwrócili uwagi na to - a mój wujek dawno to zauważył - że wtedy, kiedy pełne były...</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Mądry ten wujek.)</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#JacekJaniszewski">Bardzo mądry człowiek, zwykły, prosty rolnik; zawsze mówił, że w rolnictwie się nie filozofuje, tylko pracuje. Jak się ma pełną chlewnię i oborę, to znaczy, że się przetrwa, a jak się zaczyna kombinować, to jest problem. On właśnie powiedział, że nikt nie pamięta o czasach gierkowskich, które się na wsi wspomina dobrze, że był taki czas, kiedy rolnicy mieli pełne chlewnie i wieszali się dlatego, że nie mieli paszy. Było tak. Warto to sobie przypomnieć. On też wypowiedział drugą prawdę: że najgorszą rzeczą, jaką można zrobić ludziom na wsi, jest odebranie im inicjatywy. To, że zniesiono cła i że na tym sporo osób, które zaczęły coś robić, straciło, a nawet w wyniku tego zbankrutowało, to właśnie rzecz najgorsza, bo zabrano im inicjatywę. Ci obok, którzy nie stracili na tym, bo nic nie robili, cieszą się: zobacz, w Polsce najlepiej nic nie robić. To jednak taka dygresja.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#JacekJaniszewski">W jakiejś firmie Rolmłyn, którą pan wymienił, nie jestem i nigdy nie byłem w żadnej radzie nadzorczej.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#JacekJaniszewski">Jeśli idzie o drugie pytanie, to są sprawy osobiste, potem szybko wymienię inne. Pan poseł Gruszka mówił: Jak to jest z tą ziemią, którą pan, bo pan przecież to robił, sprzedawał Niemcom? Po pierwsze, proszę państwa, ja byłem dyrektorem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa od roku 1992 do końca roku 1995, o czym dziennikarze nie pamiętają, nie zauważyli tego, ale posłowie powinni spytać kolegi, jak to jest.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#JacekJaniszewski">Po drugie, ważne jest, byśmy wiedzieli, że w Polsce nie ma, przynajmniej oficjalnej, sprzedaży ziemi obcokrajowcom. Z oficjalnych danych wynika, że w Polsce sprzedano przez kilka ostatnich lat trzysta dziewięćdziesiąt kilka hektarów ziemi zgodnie z prawem. W czym mogą się mylić ludzie prości, w tym nie może się mylić poseł. Nie można mieszać w jednym kuble dzierżaw z kapitałem zagranicznym zgodnych z prawem ze sprzedażą obcokrajowcom. Powiem tylko dlaczego. Ponieważ w ten sposób straszymy polskie społeczeństwo. Straszymy, bezwzględnie straszymy. Kto na tym może wygrać? Oczywiście tylko polityk demagogiczny, który chce wystraszyć, a potem powiedzieć: ja, stojący tu przed tobą, cię obronię. Wtedy rzeczywiście na parę lat znowu ma się spokój. Tyle moich dygresji.</u>
          <u xml:id="u-182.7" who="#JacekJaniszewski">Ponieważ były pytania o konkretne rzeczy związane ze mną, chciałem o tym powiedzieć jeszcze raz na trybunie sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-182.8" who="#JacekJaniszewski">Myślę, że zacznę od wypowiedzi pana ministra Pilarczyka...</u>
          <u xml:id="u-182.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Poseł! Poseł!)</u>
          <u xml:id="u-182.10" who="#JacekJaniszewski">... obecnego posła, mojego kolegi. Chciałbym, żeby pamiętał, bo może się zdarzyć, że za kilka lat znowu będzie ministrem rolnictwa... To, co dziś przedstawiłem, jest jednoznaczne: polską wieś trzeba zmieniać bez względu na to, kto to robi; i to zmieniać radykalnie. Oczywiście nie życzę panu posłowi Pilarczykowi, żeby był ministrem rolnictwa za cztery lata, ale to już jest kwestia zupełnie innego rodzaju, różnic politycznych między nami. Zawsze chylę czoło przed każdym, kto robił coś pozytywnego, zawsze to robię, niezależnie od tego, jaka jest jego przynależność polityczna, ale też przyłożę, co mu się należy, każdemu, kto robił inaczej.</u>
          <u xml:id="u-182.11" who="#JacekJaniszewski">Zanim zacznę odpowiadać po kolei, chcę przede wszystkim podziękować wszystkim za krytykę. Ja uważam, że mimo wszystko ta krytyka była twórcza. Sądzę, że każdy chciał krytykować w taki sposób, ażeby to odzwierciedliło się w przyszłości w pracy ministra rolnictwa Jacka Janiszewskiego i tej koalicji. Za to dziękuję. Bo jeżeli poza tym mówieniem będą jeszcze czyny, to znaczy konkretny projekt zapisów strategii w przyszłości czy konkretny projekt rozwiązań pewnych kwestii - niezależnie od tego, kto to zaproponuje, z której strony tej sali - to będzie bardzo poważnie rozpatrywany. Bo ciągle będę się upierał, że my przegrywamy polską wieś dlatego, że chcemy wszyscy być bardziej chłopscy, niż jesteśmy, i chcemy być bardziej w tym wszystkim doskonali niż zwykły polski rolnik. Zwykły - mówię z ogromnym szacunkiem.</u>
          <u xml:id="u-182.12" who="#JacekJaniszewski">Otóż polska wieś tak samo jak wszyscy inni analizuje sytuację i będzie tak głosowała, jak widzi czyny. Oceniła czyny poprzedniej koalicji i zagłosowała tak, jak uznała. Oceni za 4 lata postępy tej koalicji i też zobaczymy, czy zostanie nas z AWS 27 czy może trochę więcej. To jest bardzo ważna weryfikacja pozaparlamentarna poza tym miejscem.</u>
          <u xml:id="u-182.13" who="#JacekJaniszewski">Powiedziałem na wstępie, że bardzo niedobrze, jeżeli ktoś zapomina, że pewien czas, a szczególnie w rolnictwie, jest potrzebny. Ja nawet moich poprzedników nie do końca umiałbym krytykować jednoznacznie, ponieważ każdy z tych ludzi od 1989 r., łącznie ze mną, miał mało czasu. Pryzmat czasu jest niezwykle istotny, w wypadku polityki rolnej ponad wszystko. Nie można zatem powiedzieć, tak jak poseł Pilarczyk mówił o tym, że dwa miesiące temu już było źle. A to dlatego, że dwa miesiące temu było wszystko tak, jak szanowny pan poseł przygotował; my dopiero patrzyliśmy i czytaliśmy to, co pozostało w resorcie rolnictwa m.in. po drogim i szanownym panu pośle Pilarczyku.</u>
          <u xml:id="u-182.14" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Za długo patrzyliście.)</u>
          <u xml:id="u-182.15" who="#JacekJaniszewski">No, widzi pan, ocenimy to po 4 latach i myślę, że to jest bardzo istotna uwaga.</u>
          <u xml:id="u-182.16" who="#JacekJaniszewski">Niestety nie ma jednoznacznych odpowiedzi na pewne kwestie związane z Agencją Rynku Rolnego, AWRSP, CEFTA.</u>
          <u xml:id="u-182.17" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Tu ma pan rację.)</u>
          <u xml:id="u-182.18" who="#JacekJaniszewski">Takie pytanie w imieniu klubu zadał pan poseł Pilarczyk. Otóż w tym dokumencie, który rząd przedstawia, takich odpowiedzi być nie może, ponieważ miałby on kilka tysięcy stron. On charakteryzuje pewne konieczne moim zdaniem rzeczy, które trzeba zrobić, po prostu konieczne. I dlatego niezwykle ważne jest, ażebyśmy ten dokument wypełniali treścią. Bo ja mimo wszystko w trakcie dzisiejszej debaty zauważyłem jedno pewne, to, że nikt przeciwko temu, co tam jest zapisane, jednoznacznie nie wystąpił. To oznacza, że ten dokument i te wymienione punkty mają taki charakter, że się z nimi prawdopodobnie większość zdecydowana na tej sali zgadza. To już dużo, to już dużo.</u>
          <u xml:id="u-182.19" who="#JacekJaniszewski">Za tę pomyłkę, panie pośle Bondyra, od razu - na skróty powiem - przepraszam, ponieważ jest pomyłka w jednym z dokumentów; nie wiem, czy to wynika z druku, czy z innych przyczyn. Natychmiast oczywiście to poprawimy. Z pokorą przyjmuję tę uwagę i dziękuję za bardzo dobre przeczytanie, chociaż w innym przypadku miałem wątpliwości, czy pan dobrze przeczytał, wtedy, kiedy pan wymieniał rzeczy, których tam po prostu nie ma. Ale za tę uwagę dziękuję. Zaraz poprawimy.</u>
          <u xml:id="u-182.20" who="#JacekJaniszewski">Kiedy VAT? Było to pytanie zgłoszone w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Otóż VAT moim zdaniem musi wejść jak najszybciej. Jest pierwszym elementem, który może wejść. To jest rok 1999. I powiem, jakie jest założenie ministra rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-182.21" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Rządu, rządu, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-182.22" who="#JacekJaniszewski">Przede wszystkim takie, ażeby nie było to ze szkodą dla rolników, ale z bardzo dużą korzyścią dla rolników aktywnych. I rząd, panie pośle Pilarczyk, wpisał to w swoją strategię, w przeciwieństwie do tego, co było we wszystkich strategiach poprzednich czy innych dokumentach - jak niektórzy mówią - identycznych. Ja nigdy się nie dopatrzyłem tego, żeby w tamtych czasach ktoś to miał zapisane.</u>
          <u xml:id="u-182.23" who="#JacekJaniszewski">Zwolnienia z podatku. Proszę państwa, chodzi przede wszystkim o to, ażeby zwolnienia z podatków miały charakter konkretny. Bo można wspierać ludzi aktywnych na wsi dwojako. Z jednej strony przez kredyty. Ci, którzy nie bardzo mają wyobraźnię, bardzo lubią system linii kredytowych, który ja także wspieram. Ale z punktu widzenia jak gdyby rozpiętości potrzeb na wsi lepiej zwolnić z podatku. Dlatego że nie człowiek dostosowuje się do linii kredytowych - a rząd może się w swojej strategii regionalnej mylić - tylko region wykorzystuje możliwości zwolnień podatkowych dla rozwoju takiej dziedziny, na której się zna.</u>
          <u xml:id="u-182.24" who="#JacekJaniszewski">Porównanie dochodów rolniczych, które było jednym z elementów tej wypowiedzi, dla mnie jest jednoznaczne. Po strasznych czasach, jak się mówi czasami na polskiej wsi, lat 1989–1993 parytet dochodów miasta i wsi był zdecydowanie lepszy niż po cudownych ostatnich czterech latach rządów. Możemy więc powiedzieć jasno, bez wchodzenia w działalność polityczną, że parytet dochodów wsi do dochodów miasta się pogorszył - i to jest jednoznacznie pewne. Nie chodzi tu o wycieczkę polityczną, chodzi o to, żeby wyciągnąć z tego pewien wniosek - o dystrybucji środków. Panowie ciągle mylicie, bardzo za to przepraszam, ale chciałem tak powiedzieć, mylicie opinie: potrzebny czy niepotrzebny kredyt obrotowy. Oczywiście, że potrzebny. Chodzi tylko o sposób jego dystrybucji, dotarcia do rolnika. Ten kredyt ma dotrzeć do rolnika, a nie przez jego ręce do jego otoczenia. Ale jest potrzebny. Wcale nie wiem, czy inaczej bym zrobił w poprzednim okresie. Chodzi tylko o to, że teraz widać, iż nie jest to dobra droga. Trzeba się zatem nad tym zastanowić i wypełnić treścią system dystrybucji środków finansowych do wsi, aby te zawsze za małe pieniądze w Polsce były dobrze wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-182.25" who="#JacekJaniszewski">Proszę państwa, nie ma takich pieniędzy w Polsce, żeby wprowadzić na wsi rozwiązania finansowe porównywalne z tymi w Unii Europejskiej. Nie ma i nigdy nie będzie. Tamte kraje zawsze restrukturyzowały swoją wieś tak naprawdę za środki finansowe zewnętrzne albo przy okazji ogromnego własnego wzrostu gospodarczego. Cudów nie ma. Jeżeli Unii Europejskiej nie stać dzisiaj na 5% bezpośrednio zatrudnionych w rolnictwie, to znaczy, że nie ma takiego cudu, ażeby w Polsce wygenerować środki finansowe na zabezpieczenie w ten sam sposób 27% bezpośrednio zatrudnionych. Dlatego warto to sobie mówić, bo o cokolwiek byśmy się sprzeczali, to fakt jest taki i innych rozwiązań musimy wyszukiwać.</u>
          <u xml:id="u-182.26" who="#JacekJaniszewski">Chcę powiedzieć o jednej zasadniczej sprawie, którą poruszył pan poseł Pilarczyk w swojej wypowiedzi w imieniu Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Dostrzegam w tej wypowiedzi, chociaż nie podejrzewam, że tak jest, tęsknotę do tego, żeby rozwiązania były jednak procentralistyczne. A mnie się to kojarzy z układem propartyjnym, z którym oczywiście ten rząd i ta koalicja nigdy się nie zgodzi. Czyli każde rozwiązanie musi mieć swój układ decentralistyczny, a zatem obywatelski. Wtedy dopiero będziemy mogli mówić o jakości wydawania środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-182.27" who="#JacekJaniszewski">Wreszcie chciałbym się ustosunkować, ponieważ nie chciałbym państwa zanudzać, do wyjaśnień czy stwierdzeń Polskiego Stronnictwa Ludowego wypowiedzianych przez pana posła Podkańskiego. Bardzo się cieszę, ponieważ gdzie bym nie był i w jakim miejscu bym nie był posłowie ludowcy cytują literaturę. Oczywiście cieszę się, bo to oznacza, że jesteśmy jako ludowcy wybitnie wykształceni i oczytani. Szkoda tylko, że nie oczytani w pewnych dokumentach związanych z Unią Europejską - które zresztą produkuje, i to dobrze, jeden z waszych kolegów, który tu siedzi - i innych dokumentach, które po prostu wykładają, że coś można zrobić, a czegoś nie można zrobić, że coś jest możliwe do wykonania albo nie jest możliwe do wykonania. Dlatego tzw. układ dysparytetu dochodów miast i wsi - nie będę tego powtarzał, mówiłem o tym.</u>
          <u xml:id="u-182.28" who="#JacekJaniszewski">Za jakie winy budżet z największymi cięciami dla rolnictwa? Nie wiem, za jakie, panie pośle, panowie posłowie z PSL. Nie wiem, za jakie winy właśnie w roku 1998 nie było żadnego innego pomysłu, żadnej innej możliwości, którą mogliście nam przygotować i zostawić, jak my w 1993 r. - 300 mln USD pożyczki ASAL, 15 bln zł oszczędności rządu (a przypomnę, że rząd padł za niezapłacenie 3 bln zł), co roku 200 mln zł odpisu z Narodowego Banku Polskiego i niezły budżet. To jest takie konkretne porównanie, nie polityczne - zapewniam. Bardzo żałuję, że nie miałem komfortu ministra z PSL, który zastanawiał się, na co wydać pieniądze, a nie jak je zdobyć. Taka jest zasadnicza różnica. To raczej ja mogę mieć nadzieję, że być może kiedyś odpowiecie mi zupełnie szczerze na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-182.29" who="#JacekJaniszewski">Co to znaczy, że nigdy nie ulegniemy pod naciskiem jakichkolwiek negocjacji? Proszę państwa, trzeba rozróżnić dwie ważne rzeczy, jeśli chodzi o Unię Europejską, ważne dlatego, że warto sobie z nich zdać sprawę. Chyba nie ma takiego polityka w Polsce, który będzie próbował wprowadzać polską wieś do Unii Europejskiej wbrew woli narodu. Nie ma czegoś takiego. A wbrew woli narodu próbowałby wprowadzać polską wieś ten, kto by zaakceptował traktowanie rolnika w Polsce jako rolnika drugiej kategorii w stosunku do rolnika Unii Europejskiej. Na to nie ma zgody. To są tylko przełajanki z dwóch stron.</u>
          <u xml:id="u-182.30" who="#JacekJaniszewski">Problem dyskusji na temat tego, czy okres przejściowy ma być długi czy krótki, też jest śmieszny. Jeśli mielibyśmy wejść tak samo, jak wszystkie inne kraje ostatnio, to powinniśmy mieć długi okres przejściowy, korzystny dla rolnictwa, ale jeśli brać poważnie to, co jest zapisane w Agendzie 2000, to żaden, bo nie jest to korzystne dla rolnictwa. I tylko o to chodzi. Oczywiście warto zdać sobie sprawę z tego, że tu determinacja rządu jest absolutna. I, moim zdaniem, nie ma różnic politycznych. Mam nadzieję, że tak samo postanawiałby każdy rząd, nie tylko ten prawicowy, który teraz rządzi.</u>
          <u xml:id="u-182.31" who="#JacekJaniszewski">Nie chciałbym, jeszcze raz to podkreślam, ażeby Unia Europejska, ci straszliwi Niemcy z wyszczerzonymi zębami, na wierzchu i te inne straszliwe zachowania były straszakiem dla polskiego rolnika, którego niektórzy politycy uważają za nieuka. Mam nadzieję, że tylko niektórzy, bo niektórzy właśnie na tym budują swoją kampanię wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-182.32" who="#JacekJaniszewski">Myślę jednak - chciałem powiedzieć to także z tej trybuny - że niekoniecznie tylko polityków o to wszystko winię, ale nas najbardziej, bo my powinniśmy edukować innych - dziennikarzy, autorytety lokalne. A co my robimy? Straszymy się wzajemnie Unią Europejską. Dobrze, spierajmy się na argumenty, mówmy o celach i środkach. To jest pozytywna sprzeczka.</u>
          <u xml:id="u-182.33" who="#JacekJaniszewski">Chciałbym jednoznacznie powiedzieć, że nie dostrzegłem, ażeby Polska wieś przez te 4 miesiące została szczególnie zniszczona, a tym bardziej nie dostrzegłem, żeby przez ostatnie 4 lata wieś kwitła, nie warto zatem na ten temat tak bardzo się sprzeczać. Nie warto. Ludzie być może już nas teraz nie oglądają, a ci wszyscy, którzy czekali, tylko troszcząc się to, ażeby być tak długo, jak długo jest transmisja telewizyjna, poszli po zakończeniu transmisji. Reszta, która jest na pewno bliska temu wszystkiemu - została. I myślę, że tak trzeba.</u>
          <u xml:id="u-182.34" who="#JacekJaniszewski">Chcę jednoznacznie powiedzieć, że strategia, którą przygotowaliśmy, panowie posłowie z PSL, jest również do waszej dyspozycji, możecie nad nią pracować, a minister rolnictwa i ten rząd chętnie przyjmą wszystkie uwagi. Dlatego - jeszcze raz to powiem - że polską wieś trzeba reformować 20–30 lat, a nie 4 miesiące. No, już o cztery lata można się sprzeczać, ale o cztery, pięć miesięcy, panowie? - tym bardziej że się nie zaczynało od zera albo od górki, jak to wy mieliście w 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-182.35" who="#JacekJaniszewski">Co to znaczy: gospodarstwo rodzinne? Postaram się odpowiedzieć później również na inne pytania. Otóż rzeczywiście w mojej wypowiedzi dzisiaj użyłem tego określenia świadomie, żeby wywołać dyskusję, i to się udało. Nawet jeżeli państwo pukacie się w głowy i denerwujecie się na mnie, to nie szkodzi, bo to się udało. Zaczęliście pytać, co to znaczy: gospodarstwo rodzinne regionalne, a to świadczy o tym, że zaczniemy sobie to doprecyzowywać, będziemy próbowali poszukiwać, o co tak naprawdę autorowi chodzi; szczególnie oczytani posłowie z PSL znają, co autor chciał przez to powiedzieć. Otóż przede wszystkim chciałbym powiedzieć jednoznacznie tyle, że gospodarstwo rodzinne musi mieć swój charakter regionalny. To oznacza, że w innych kierunkach będzie się ono rozwijać w różnych miejscach kraju. Chodzi o to, żeby tu nie było pomysłu centralistycznego, bo możemy, owszem, powiedzieć, że jest to gospodarstwo takie a takie, o takiej a takiej wielkości, z takim a takim przychodem itd., jak jest w Unii Europejskiej, a przegapimy rzeczywiste elementy wsparcia gospodarstwa rodzinnego, które bezwzględnie będzie zawsze podstawą w Polsce. Ten zapis w konstytucji jest bez sensu, bo to jest sprawa oczywista.</u>
          <u xml:id="u-182.36" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale ten zapis ma sens, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-182.37" who="#JacekJaniszewski">Ale zabrakło tam wyraźnego wskazania, że ma to trwały związek z ziemią. O to mam do was żal. Wtedy nie byłem tutaj, ale ja bym o to zabiegał.</u>
          <u xml:id="u-182.38" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o kredyty, że likwidujemy, panowie posłowie, o 60%. Wiem, że się czasem populistyczne bzdury opowiada. Ja rozumiem, że chce się coś wygrać. Ale trzeba jednoznacznie powiedzieć, że rząd, jeśli chodzi o kredyty obrotowe, przekazał 106 mln nowych złotych, wskazując, że jest to zabezpieczenie w ilości 6 kwintali żyta na 1 ha na tyle samo ziemi w Polsce, co w zeszłym roku. Tyle rząd przekazał centralom bankowym, wszystkim, które z nią współpracują. Badamy, co się dzieje w BGŻ. Ktoś tu sformułował stwierdzenie, że nic się nie dzieje. Nic się nie dzieje, jeśli się bierze jako podstawę sprawozdanie prezesa, ale dzieje się, jeśli się weźmie pod uwagę sprawozdania moich ludzi w terenie. Nie chcę państwa zanudzać, mamy konkrety; panowie dyrektorzy odpowiadali, że kredytu nie ma, po czym okazywało się, że kredyt jest wykorzystany w 75%. I wierzę państwu, szczególnie posłom z PSL, że na terenie, gdzie jeszcze jesteście mocni, to kredytów nie ma. Stwierdziliśmy, iż najprawdopodobniej jest tak, że z centrali - bo to centrala jest dystrybutorem, a nie rząd - poszło w tamte tereny najmniej kredytów obrotowych, tak by praca polityczna była najskuteczniejsza.</u>
          <u xml:id="u-182.39" who="#JacekJaniszewski">Chciałbym także jeszcze powiedzieć o tym, że kwot, o które będziemy zabiegali, się nie spożywa, a negocjacje w imieniu narodu... Dziękuję za to stwierdzenie w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego, bo rzeczywiście to jest prawda: każdy, czy państwo, czy my, negocjujemy z Unią Europejską w imieniu narodu. Ale jakże mieć pretensje teraz na przykład do ministra rolnictwa, że w imieniu narodu tego nie dopilnowuje, bo w innym pytaniu brzmiało coś takiego, jeżeli u nas dla każdej grupy negocjacyjnej jest przewidziany jeden kierownik, a w tym, co państwo przygotowaliście, do trzech czy czterech grup negocjacyjnych był także jeden kierownik, a więc już z samego schematu organizacyjnego wynikało, że nie mógł tego dopilnować.</u>
          <u xml:id="u-182.40" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Oszczędzaliśmy pieniądze.)</u>
          <u xml:id="u-182.41" who="#JacekJaniszewski">Nie, to nie jest żadna oszczędność, czy dwa razy pojedzie ten sam kierownik, czy pojedzie dwóch innych. Dziękuję za to sformułowanie; pomógł mi pan, panie pośle, zbić zresztą wasz argument.</u>
          <u xml:id="u-182.42" who="#JacekJaniszewski">I wreszcie liberalizm polityki tego rządu. Nic bardziej zakłamanego, jeśli chodzi o polską wieś. Proszę państwa, kiedyś rzeczywiście myślałem, że należę do ludzi, którzy są bardzo związani z wsią, ale są bardziej liberalni niż PSL. Tak uważałem, zanim nie zostałem ministrem rolnictwa. I nigdy bym nie pomyślał, że będę po was zamykał granice.</u>
          <u xml:id="u-182.43" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: A są zamknięte?)</u>
          <u xml:id="u-182.44" who="#JacekJaniszewski">Spodziewałem się wszystkiego w życiu, ale nigdy czegoś takiego. Robimy wszystko, co w tej sferze możemy zrobić. Granice są zamknięte dla cukru, jeżeli już chcecie się czepiać, to też sobie pozwolę. Eksportowaliśmy cukier, dopłacaliśmy do tego, a wy go jeszcze importowaliście. Teraz tego nie ma.</u>
          <u xml:id="u-182.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-182.46" who="#JacekJaniszewski"> Niektórzy mówią, że jeździły tylko kwity. Nie czepiajmy się tego, bo umowa z CEFTA rzeczywiście jest źle zrobiona. Nie obrzucajmy się błotem z tego powodu, tylko stwierdźmy fakt. Chodzi o to, co zrobić, aby to poprawić. Zgodnie z prawem międzynarodowym potrzeba na to nie pięć, ale kilka miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-182.47" who="#JacekJaniszewski">Najgorsze jest to, powiem wprost, przy wszystkich moich współpracownikach, posłankach i posłach, że w zasadzie nie mogę na arenie międzynarodowej postulować zmiany relacji, szczególnie w obrotach artykułami rolniczymi, w tym CEFTA, ponieważ to jest pomysł polskiego ministra rolnictwa. Tak mówili ci, z którymi rozmawiałem na Węgrzech i w innych krajach. Tak chcieliście w 1995 r., tak wprowadziliśmy: 60 dni wakacji i inne rozwiązania. Ilu ludzi w Polsce wie, że właśnie dzięki wam od 1 stycznia 1998 r. miała być wprowadzona całkowita liberalizacja handlu z CEFTA? Kto jest więc liberałem w Polsce? Kto chroni przed tym, ażeby Niemcy nie kupowali w Polsce ziemi? Przecież to nie my zmarnowaliśmy 4 lata i nie zmieniliśmy ani jednego zdania w tej sprawie w ustawie o Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-182.48" who="#JacekJaniszewski">Teraz chciałbym odpowiedzieć na pytania. Sądzę, że wszystko to, co było w pytaniach, było także zawarte we wszystkich poprzednich wypowiedziach. Chciałbym jeszcze raz podkreślić, że, jako poseł Rzeczypospolitej i minister rolnictwa, nie doczekam realizacji głębokich reform w Polsce, być może doczekam tego jako żywy człowiek, bardzo bym sobie tego życzył, ale nie jako minister rolnictwa. Chcę, żebyście to kontynuowali, daj Boże dopiero za 12 lat, ale wybierało będzie społeczeństwo, może się to stać, niestety, wcześniej. Lepiej więc próbować was edukować już dziś.</u>
          <u xml:id="u-182.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-182.50" who="#JacekJaniszewski"> Nawet jeżeli musimy być trochę uszczypliwi, to nigdy nie będę w tym zakresie przesadzał i proszę państwa o to samo. Po to, ażebyśmy nie przekroczyli pewnego poziomu nierozmawiania ze sobą. Chcę rozmawiać z każdym i tu nikt, absolutnie nikt, nie jest zły.</u>
          <u xml:id="u-182.51" who="#JacekJaniszewski">Teraz po kolei postaram się krótko i treściwie odpowiedzieć na pytania. Pani poseł Sobecka i sprawa systemu monitorowania. Rzeczywiście, ktoś słusznie przy jakiejś okazji powiedział, że chodzi nie tyle o kontrolowanie granicy, co o monitorowanie sytuacji w Polsce. Kiwamy wszyscy główkami, ale tego nie mamy. Nie zrobiliśmy tego od 1945 r. Kiedy rozmawiam, tak zupełnie szczerze, z niektórymi politykami, mówią mi: słuchaj, i tak się nie uda, bo to jest zbyt duży interes, żeby ktoś to poparł. Dlatego jeszcze raz, z tej trybuny, chcę powiedzieć, że w Polsce w prosty sposób można zrobić porządek na granicy, ale na to trzeba mieć środki finansowe i wprowadzić zwykłe głupawe komputery, żebyśmy wiedzieli, że jeżeli coś w Kołbaskowie wjechało, to w Przemyślu wyjechało w przeciągu 24 godzin, tak jak przepisy nakazują. A my tego nie wiemy. I dlatego trzeba to przygotować.</u>
          <u xml:id="u-182.52" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Potrzeba 20 sztuk.)</u>
          <u xml:id="u-182.53" who="#JacekJaniszewski">Pan, panie pośle Zarzycki, miał swój czas. Miał pan swój czas. I stwierdzam, że tego jeszcze nie ma. Jeżeli ja tego też nie zrobię, to wtedy pan sobie pohula, z tej trybuny jako minister rolnictwa, w stosunku do mnie...</u>
          <u xml:id="u-182.54" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Zarozumialstwo.)</u>
          <u xml:id="u-182.55" who="#JacekJaniszewski">... w co nie bardzo wierzę.</u>
          <u xml:id="u-182.56" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Zwykła bufonada.)</u>
          <u xml:id="u-182.57" who="#JacekJaniszewski">Udziały rolników w prywatyzacji...</u>
          <u xml:id="u-182.58" who="#JacekJaniszewski">No, jeśli zabrzmiało to jak zarozumialstwo, to przepraszam, panie pośle Zarzycki, nie chciałem tak się wypowiedzieć. Myślałem, że to zwykła... Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-182.59" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o udziały rolników w prywatyzowanych zakładach przetwórstwa rolniczego, to, niestety, nie mamy tutaj dużego wpływu na to, jak ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw z otoczenia rolniczego jest realizowana, ponieważ to państwo ją przyjęliście. I, powiem szczerze, jako polityk tym razem, że zgodzenie się na 15% udziałów dla rolników nie jest dobre dla wsi i dobrze o tym wiedzieliście. To nic nie znaczy. Gdyby było 30% - już bym zrozumiał, bo na podstawie Kodeksu cywilnego coś można było ugrać. Tę batalię przegraliście, mając tak dużo do powiedzenia w Sejmie. Uważam, że to był błąd. Tutaj dojdzie do rozdźwięku - pani poseł słusznie zauważyła - w stosunkach pomiędzy przetwórcą a producentem. Nie ma żadnej różnicy, czy przetwórca jest prywatny, czy państwowy, jeżeli nie ma porozumienia z producentem. Dlatego dzisiaj mamy do czynienia z taką sytuacją, o czym się mówi, że jeżeli brakuje w Polsce rzepaku, to nie ma problemu - zmniejszymy cło i przywieziemy rzepak. Jeżeli zabraknie wołowiny, to nie ma problemu - zmniejszymy cło i przywieziemy wołowinę. Ten sposób prywatyzacji, jaki został przeprowadzony, tylko umocnił te środowiska właśnie w takim myśleniu i zdecydowanie osłabił rolników. Dziękuję, że przyznajecie mi rację.</u>
          <u xml:id="u-182.60" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: Ale nie my tak chcieliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-182.61" who="#JacekJaniszewski">Trzeba wyraźnie o tym mówić. Pewnie za ileś tam lat to się zmieni, bo już nawet spółdzielnie mleczarskie zauważyły genialną rzecz, którą rzeczywiście trudno zauważyć, że jeżeli nie będzie krów, to spółdzielnia mleczarska padnie. Przez wiele lat wiele przedsiębiorstw patrzyło, jak ich producenci padają, a nawet kredytowych poręczeń bankowych nie chciały dawać. A tylko dlatego, że były złe przepisy, jeśli chodzi o prywatyzację. To jest złe, bo nie ma środka nacisku. My zrobimy, co będzie możliwe. Być może jeszcze uda się coś zrobić z tym, co pozostało do sprywatyzowania, a pozostały jeszcze polskie cukrownie. Nic więcej praktycznie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-182.62" who="#JacekJaniszewski">Chcę tutaj jednoznacznie odpowiedzieć na wszystkie szczegółowe pytania dotyczące przedsiębiorstw. Te pytania, panie i panowie posłowie, trzeba kierować do ministra skarbu. I to, że ludzie o tym nie wiedzą, jestem w stanie zrozumieć, ale poseł musi wiedzieć, że prywatyzacja przedsiębiorstw z otoczenia rolnictwa należy do kompetencji Ministerstwa Skarbu Państwa. I tam trzeba tych rzeczy pilnować, i tam kierować swoje zapytania. Ja mogę, oczywiście, mieć swój stosunek do tych spraw i chętnie się wypowiem na ten temat, ale myślę, że to nie czas, a być może i nie miejsce. Mam nadzieję, że nasze spotkania się uaktywnią i ja naprawdę bardzo chętnie do waszych - i państwa z SLD, i państwa z PSL - klubów przyjdę, nawet jeśli to będą trudne spotkania. Chętnie przyjdę dlatego, że tej edukacji, tego światła, wszędzie trzeba.</u>
          <u xml:id="u-182.63" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-182.64" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-182.65" who="#JacekJaniszewski">Co zaś do rozdzielenia sfery produkcyjnej od nieprodukcyjnej, jeśli chodzi o wieś, to chciałbym powiedzieć, pani poseł, że dziękuję za to stwierdzenie, ponieważ trzeba sobie odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie, w jaki sposób ci, którzy nie produkują, korzystają np. z kredytu obrotowego, skupowego, z kredytów inwestycyjnych. No, w żaden. Czyli, jeżeli ktoś uważa, że nie wolno oddzielać sfery socjalnej od sfery produkcyjnej, że to jest dobrze, to ja się z nim nie zgadzam. Dobrze jest, że jeżeli każdy, kto mieści się na wsi w tzw. sferze socjalnej, ale jest godnym, normalnym, dobrze wykształconym człowiekiem, który może coś jeszcze w życiu robić, jest zdefiniowany. W innym wypadku jedni będą twierdzić, że na wsi jest 2,5 mln bezrobotnych, a inni, że 2,5 rolników. To wychodzi na to samo. Jeżeli pomoc nie jest jednoznacznie zdefiniowana, to tych bezrobotnych rolników zostawiamy bez żadnych pieniędzy. I to jest nasz błąd popełniany przez wiele lat. Warto to wyraźnie określić.</u>
          <u xml:id="u-182.66" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o dramatyczną sytuację w zakładach mięsnych w Toruniu, to mogę coś o tym powiedzieć, ponieważ jestem posłem z tego rejonu. Zakłady te zostały sprywatyzowane, przejął je holding Sokołów. Wydawałoby się, że jest to problem pomiędzy holdingiem i ich właścicielami, radą a tym zakładem. Rzeczywiście chodzi o to, że do takich sytuacji, jak ta w Toruniu dochodzi, ponieważ nie ma do końca związku pomiędzy producentem, pracownikiem i prywatyzowaną przez kilka, szczególnie ostatnich lat polską przedsiębiorczością.</u>
          <u xml:id="u-182.67" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Skrzypek spytał, kiedy poprawi się sytuacja, jeżeli chodzi o kredyty. Po pierwsze wtedy, kiedy wzrost gospodarczy w Polsce będzie następował w jeszcze większym tempie. Będzie można wtedy, rzeczywiście chyba z podniesioną przyłbicą dbać o to, ażeby na rolnictwo zdobyć jak najwięcej środków finansowych z budżetu, przy zachowaniu jednej zasady, że nie może to odbywać się kosztem innego środowiska, innych obywateli tego państwa. To wszystko musi współgrać. Wzrost nie może zostać zahamowany. Tak brzmi odpowiedź skierowana do wszystkich tych, którzy mówili o tym, jak ktoś z AWS czy z Unii Wolności głosował, jeżeli chodzi o te 300 mln na to, albo o te 120 mln na tamto. Odpowiem, że głosował odpowiedzialnie, ponieważ państwo proponowaliście, żeby dać te 300 mln, ale w rubryce „skąd” już nic nie zapisaliście.</u>
          <u xml:id="u-182.68" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Było, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-182.69" who="#JacekJaniszewski">Dlatego trzeba wyraźnie mówić o tym, że wzrost gospodarczy jest najistotniejszy, a tam, gdzie jest kwestia odpowiedzialności, tam każdy poseł z Unii Wolności i z Akcji Wyborczej Solidarność zagłosuje pozytywnie. Zwróćcie uwagę, że były głosowania dotyczące rolnictwa, które „były do zera”, tam była odpowiedzialność. A jeśli były inne głosowania, to wyglądało to troszeczkę inaczej.</u>
          <u xml:id="u-182.70" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o politykę kadrową, to bardzo chętnie powiem parę zdań na ten temat. Otóż z jednej strony chcecie, żebym był partnerem - jak popatrzycie na tę salę na górze, na tych ludzi, którzy tam siedzą, to zobaczycie, że duża ich część pracowała za waszych czasów - a z drugiej strony wykorzystujecie dokumenty robocze ministerstwa rolnictwa i cytujecie je tutaj na tej sali, przy tamtej kamerze, to ja muszę sam siebie zapytać, czy to dobrze, że oni tam siedzą.</u>
          <u xml:id="u-182.71" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Trzeba zwolnić.)</u>
          <u xml:id="u-182.72" who="#JacekJaniszewski">Dlatego, panie pośle, jednoznacznie powiem jeszcze raz to, co zawsze powtarzałem. Ja nigdy nie zwolnię kogoś, kto jest bardzo dobrym fachowcem i lojalnym współpracownikiem. Nigdy tego nie zrobię. Ale te dwie rzeczy muszą być pewne, a nie prawdopodobne.</u>
          <u xml:id="u-182.73" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: To na naradzie, tam.)</u>
          <u xml:id="u-182.74" who="#JacekJaniszewski">Jeżeli chodzi o zakłady mięsne w Czerniewicach, to mówiłem już o tym. Na te wątpliwości odpowie minister skarbu.</u>
          <u xml:id="u-182.75" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o pytanie pana posła Pogody o etaty kalkulacyjne na granicy, jeśli chodzi o wizy, to rzeczywiście chciałbym, żeby było jak najwięcej. Będę w tym zakresie robił wszystko, ponieważ uważam, że kto zrobi dużo dobrego na polskiej granicy, ten prowadzi najlepszą politykę rolną w państwie. Zrobi to ta grupa polityczna, ten rząd. Nieważne jaki, ale będzie to najlepsza polityka rolna państwa, taka, o którą ludzie się ciągle dopominają. Porozmawiajmy o rolnictwie, tak jakby to coś załatwiało. Napiszmy jeszcze książkę „Polityka rolna państwa”. Sprawa granicy nie jest załatwiona. Tu każdy z nas musi się walnąć w pierś. Myślę tylko, że tam-tamów nie wywołam, ale kiedyś być może tak, i wtedy się do tego przyznam. Dlatego jest niezwykle ważne, żeby te rzeczy, o które pan poseł pytał, rzeczywiście słuszne - wspomóc i zrobić.</u>
          <u xml:id="u-182.76" who="#JacekJaniszewski">Pan Szczęsny Zarzycki - o głosowaniach mówiłem. Czy szanuję izby rolnicze? Bardzo proszę znaleźć polityka, który był ministrem rolnictwa i który bardziej szanuje izby rolnicze ode mnie. Chodzi o to, że właśnie już teraz wprowadziliśmy program pilotażowy, przygotowujemy zmiany do ustawy o izbach rolniczych, przygotowujemy ustawę o gospodarstwach rodzinnych, bo dopiero te elementy mogą spowodować trwały układ decentralizacji władzy i powstanie regionalnej polityki rolnej. Wyobrażam to sobie - i ten rząd także - tak jak jest to zapisane: decentralizacja zarządzania, czyli oddanie tej prostej władzy w perspektywie lat izbom rolniczym. Jednak najpierw trzeba się do tego przygotować, trzeba sprawdzić, czy to jest słuszne, bo być może nie jest. Być może to, co mnie się wydaje ważne i dobre, nie jest ważne i dobre, dlatego robimy program pilotażowy, już rozpoczęliśmy w 4 województwach, żeby sprawdzić i na te pytania odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-182.77" who="#JacekJaniszewski">Nieszczęsny import pszenicy ze stawką celną zerową. Nieszczęsny jest import wszystkich towarów, zwłaszcza ze stawką celną zerową, wynikającą z podpisania umowy z CEFTA. CEFTA jest bardziej liberalna niż Unia Europejska i dlatego zgodzę się z każdym, kto będzie poszukiwał tutaj lepszych rozwiązań. My to robimy. Jednak zupełnie nie zgodzę się z wymyślaniem, braniem z kapelusza, tysięcy ton, bo słyszę tu o jakichś 800 tys. ton. Nie mogę tak jednoznacznie powiedzieć, ale po szybkich konsultacjach uznaję, panie pośle, że to jest niestety nieprawda. Zgadzam się, że cokolwiek wpływa, to niedobrze, jeśli jest to niezgodne z prawem i jeśli nie jest zgodne z zapotrzebowaniem polskiego rynku. Nie znaczy to, że trzeba bezwzględnie zamykać granice, tylko wtedy, jeśli jest to niezgodne z potrzebą polskiego rynku.</u>
          <u xml:id="u-182.78" who="#JacekJaniszewski">Jaką politykę ten rząd chce wprowadzać: wspólnotową, liberalną, amerykańską, polską, nakazującą pewne oczywistości - to znaczy, że zbliżamy się do Unii Europejskiej; czy to znaczy, że na wsi jest bardzo ciężko? Wszystkie elementy w tym zakresie będą wprowadzone. Na pewno politykę nie jedną, nie drugą ani nie trzecią, tylko będzie to poszukiwanie dobrego rozwiązania, które będzie te elementy ze sobą spinało. Na współpracę w tym zakresie, panie pośle, merytoryczną, twórczą, niezwykle liczę.</u>
          <u xml:id="u-182.79" who="#JacekJaniszewski">Uniemożliwia się wprowadzenie zmiany AWRSP, jeśli chodzi o przetarg. Proszę państwa, 4 lata mieliście na zmianę, aby do ustawy o Agencji Własności Rolnej wpisać przetarg ograniczony ofertowy. Istotnie, zrobiliście to ostatnim rzutem na taśmę. Wasz prezydent zawetował. Więc teraz my chcemy zrobić wszystko...</u>
          <u xml:id="u-182.80" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: A pana ministra nie?)</u>
          <u xml:id="u-182.81" who="#komentarz">(Głos z sali: Chyba nasz prezydent?)</u>
          <u xml:id="u-182.82" who="#JacekJaniszewski">Nasz prezydent, tak, pani poseł, przepraszam, ma pani rację. W każdym razie zawetował. Teraz my podjęliśmy krótką - jest w uzgodnieniach międzyresortowych - próbę wprowadzenia szybkiego przetargu ograniczonego ofertowego. Rzeczywiście trwa to pół roku, mam nadzieję, że teraz to już to potrwa kilka tygodni, a dzięki Wysokiej Izbie czas ten zostanie ograniczony do minimum. Tutaj chyba będziemy razem. Chodzi tylko o to, że później będzie cała sfera reorganizacji tej instytucji w taki sposób, ażeby rzeczywiście przez wykonanie tego zadania - już nie chcę tego tutaj rozwijać, bo to jest dłuższy wykład - można było stwierdzić pewien fakt, że pewna rzecz została zrobiona, a następna, szczególnie korzystna dla polskich rolników, dopiero będzie zapoczątkowana.</u>
          <u xml:id="u-182.83" who="#JacekJaniszewski">Kiedy będzie jak w Unii Europejskiej, pytał pan poseł Zarzycki. Nie czuję się odpowiedzialny i na tyle kompetentny, żeby odpowiedzieć, ale moim zdaniem, póki tam nie wejdziemy, to nigdy. A jeśli nie wejdziemy, to być może jest jakiś czas, w którym Unia Europejska będzie już daleko, daleko z przodu, a my do niej dobrniemy za 80 lat.</u>
          <u xml:id="u-182.84" who="#JacekJaniszewski">Co zrobiłem w kwestii monitorowania granic? O tym mówiłem. Jeśli chodzi o granice, jak najszybciej chcemy to wszystko zreorganizować. Jeśli chodzi o weterynarię, chcemy to oddzielić, ażeby weterynaria stała się apolityczna, czyli niezależna. To jest bardzo potrzebne. Chcemy reorganizować CIS, PISiPAR - to wszystko, co jest niezwykle potrzebne. Ale w tym wszystkim zgódźmy się co do jednego - nie tyle te instytucje są ważne, co system monitorowania, co się tak naprawdę dzieje.</u>
          <u xml:id="u-182.85" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Jurgiel. Czy będą kredyty preferencyjne? Powiem krótko: jeżeli uda nam się zdobyć z zewnątrz środki finansowe, o które ten rząd bardzo zabiega, to będą. I to jak najszybciej będziemy się starali zrobić. Państwo posłowie szczególnie dobrze wiecie, że tego się nie załatwia w przeciągu kilku nawet miesięcy. Może się uda jesienią, może uda się wiosną przyszłego roku. Mam nadzieję, że być może w budżecie coś się będzie zmieniało, być może jednak wzrost gospodarczy będzie wyższy, niż nam się wydaje - zobaczymy. W każdym razie to jest odpowiedź prawdziwa i - jak niektórzy o to prosili - szczera. Ja bardzo szczerze odpowiadam na te wszystkie pytania, bez żadnych podtekstów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-182.86" who="#JacekJaniszewski">Padło pytanie, jakimi środkami są środki budżetowe, środki państwowe. Środki budżetowe - to oczywiście środki z budżetu, a nie środki samorządów. Czyli im większy budżet, im mocniejsze państwo, tym więcej środków finansowych będziemy mogli przeznaczyć na rolnictwo.</u>
          <u xml:id="u-182.87" who="#JacekJaniszewski">Fabryka Maszyn Rolniczych. Wszystkie fabryki, łącznie z Ursusem, narzekają na jedno - im mniej niżej oprocentowanych kredytów inwestycyjnych, tym mniejsza możliwość zbytu ich wyrobów. I to jest prawdziwe. Ale pamiętam, że wiele firm wymyślało kredyty towarowe, wymyślało takie elementy rozliczeń pomiędzy kupcem a sprzedawcą, w których można popychać. Czyli jeżeli tylko ktoś widzi rozwiązania w rządzie i w parlamencie, to wtedy może się pogubić. Ale jak zaczyna rozglądać się u siebie w fabryce i popatrzy na kontakty pomiędzy fabryką a kupującym, może to już być troszeczkę inaczej.</u>
          <u xml:id="u-182.88" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Pawlak. Jaki jest stan przed skupem? Tragiczny. Mogę tylko powiedzieć, że jeśli chodzi o środki finansowe na zakup, czyli kredyty skupowe, jeśli państwo - i ja również - używacie tutaj tego sformułowania, to mamy zabezpieczenie w 50% na zakup buraków cukrowych i zbóż i mam nadzieję, że znajdziemy te pozostałe 50% w kwestiach organizacyjnych, bo jak państwo wiecie, tych 106 mln zł na kredyty obrotowe nie pochodziło z budżetu - one pochodziły właśnie z obniżenia stopy oprocentowania kredytu obsługi w bankach. I nie wiem - tu chyba nie padło stwierdzenie, że 0,05% obniżenia stopy oprocentowania w skali obsługi banku daje 100 mln zł, a całe zapotrzebowanie kredytu obrotowego w Polsce było na tę samą ilość ziemi, co w zeszłym roku i wynosiło 106 mln zł. I stąd są te pieniądze - uzyskane organizacyjnie. A jaki bank - jak państwo myślicie - najdłużej opierał się podczas negocjacji, żeby obniżyć koszty rolnika? Bo to są koszty rolnika. Niestety, BGŻ. Dlatego, tylko i wyłącznie dlatego, dostał środki finansowe najpóźniej, ponieważ najdłużej upierał się, żeby nie obniżyć tych kosztów rolnika, które w tym rolnik ponosi. I ważne jest, że BGŻ, kiedy chcieliśmy sprawdzić, jak regionalnie dystrybuuje środki finansowe, odpowiedział nam wprost: rządowi do tego nic, proszę się do nas nie wtrącać. Tego nie zrobił żaden inny bank w Polsce. Każdy nam dał sprawozdanie o tym, jak regionalnie dystrybuował środki. Myślę jednak, że poradzimy sobie jakoś w tej sprawie, m.in. dlatego że tak duża ilość towarów już do nas nie wpływa, jak wpływała. Mam nadzieję, że problemem największym jest raczej to, iż to zboże jest słabej jakości. To po prostu jest największy problem. Gdyby to, co przywieziono do Polski, było dobrej jakości, to, myślę, byśmy sobie z tym jakoś poradzili, ale to jest po prostu złej jakości, a jeszcze wysoko wycenione. I to jest rzeczywiście ogromny problem.</u>
          <u xml:id="u-182.89" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Kalemba pytał, czy problem zmian na wsi to problem elit czy problem narodu. Oczywiście, że problem narodu. Ale, tak jak wszędzie, elity są odpowiedzialne za naród. Im lepsze elity, im mniej się kłócą, wydrapują sobie oczy, a więcej pracują merytorycznie, tym lepiej dla narodu. Dlatego myślę, że jeśli będziemy współpracować ze sobą, to po prostu naród na tym zyska. Czy główny przeciwnik, jak wynika z mojej wypowiedzi, to ZSL i PSL? Ja, po pierwsze, chciałem powiedzieć, że zawsze będę chylił głęboko czoło przed ludźmi, którzy byli ludowcami rzeczywiście z krwi i kości, ale nigdy nie będę szanował tych, którzy tak naprawdę byli urzędnikami przez wiele, wiele lat i uważali, że zawsze lepiej będą wiedzieli niż rolnik, ich wyborca. Przecież mieliśmy ostatnio weryfikację, będziemy mieli następną za kilka lat, i dlatego warto tutaj sobie powiedzieć, że na pewno największym wrogiem jest demagogia, a mnie się ta demagogia skojarzyła właśnie z tymi hasłami, o których powiedziałem. Mam nadzieję, że tak już nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-182.90" who="#JacekJaniszewski">Czy moim idolem, panie pośle Kalemba, jest Balcerowicz? Pan premier Balcerowicz jest człowiekiem, który na pewno dla Polski, dla nas wszystkich zrobił bardzo dużo, i na pewno jest jedną z dwóch osób, które są znienawidzone na wsi. Wałęsa i Balcerowicz są znienawidzeni na wsi, to prawda, ludzie o tym mówią. Ale tylko dlatego, że my to wszystko podkręcamy z powodów politycznych. Kiedy zwykłej, prostej kobiecie na wsi mówię... Tu chcę odpowiedzieć komuś, kto mnie gdzieś tam zapraszał, że ja z rolnikami zawsze chętnie się spotykam i nigdy nie jest na tych spotkaniach źle, nawet gdy siedzi tam duża grupa bardzo mocnych przeciwników tego układu politycznego. Otóż kiedy takiej prostej, zwykłej kobiecie - bo najlepiej mówić do kobiet, ponieważ mężczyznom ciągle coś huczy w głowie, coś chodzi po głowie, albo kosy, albo „żywimy, bronimy”, albo to, że Unia zła, albo że Niemcy, albo że za mocno do Unii, i nie podejmują decyzji spokojnych, przemyślanych - mówię: pani kochana, powiedz pani, kiedy pani mogła więcej kupić - po tym złym Balcerowiczu czy po tym wspaniałym ostatnim układzie. No i ona stwierdza jeden prosty fakt: po Balcerowiczu. Po tym układzie, który wzmocnił budżet państwa, być może za mocno ukrzywdził polską wieś, być może tak, ale na pewno spowodował wzrost gospodarczy i dzięki temu mieliście państwo większą możliwość dystrybucji środków, o czym już mówiłem wcześniej. Jednak idolów to ja mam własnych, prywatnych, panie pośle, i chętnie panu o nich powiem - i niekoniecznie są oni związani tylko i wyłącznie z finansami. Jest coś takiego jak Polska, jak naród i tam należy szukać swoich idoli, których potrzebujemy na każdym kroku. Myślę, że, tak jak to było z Grabskim, być może pokolenia, które nastąpią po nas, będą niektórym ludziom stawiały pomniki, ale dzisiaj nie wiemy jeszcze komu.</u>
          <u xml:id="u-182.91" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Wałęsie.)</u>
          <u xml:id="u-182.92" who="#JacekJaniszewski">Czy postawią je - nie wymieniając nazwisk...ale skoro już wymienił pan poseł jedno nazwisko, to i ja wymienię - Balcerowiczowi czy Pawlakowi, to już od tych następnych pokoleń zależy.</u>
          <u xml:id="u-182.93" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: My założymy fundację dla Janiszewskiego.)</u>
          <u xml:id="u-182.94" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Od jutra.)</u>
          <u xml:id="u-182.95" who="#JacekJaniszewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.96" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Kalemba powiedział, że jest otwarty i wierzę, że to jest bardzo szczere. Znamy się nie od dziś i panu akurat wierzę, że jest pan otwarty na współpracę, jeśli chodzi o narodowy program rolny. Właśnie o to chodzi, żebyśmy sprzeczając się, bo przecież jeszcze nieraz będziemy się sprzeczać na tej trybunie, zawsze mogli sobie podawać rękę na korytarzu i wprowadzić coś nowego. Chcę zacząć to od jutra. Jeżeli państwo mnie wezwiecie, zawsze przybiegnę. Jeśli tylko będę mógł przekazać nową wizję następnej rzeczy, która będzie uzupełnieniem tego programu, a będzie to szybko, zawsze będę otwarty i chętny do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-182.97" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o wytyczne Komisji Europejskiej i produkcję drobiarską, to nie dotyczy to drobiarzy, nie znaczy to, że będą musieli obniżyć produkcję, ponieważ już dzisiaj wiemy, że nasza produkcja pokrywa 60–70% zapotrzebowania w Polsce. Te krachy w drobiarstwie wynikają między innymi z naszej nieudolności i z waszych rządów; import przychodził w krótkim czasie, w dużej ilości. To załatwia praktycznie jedną ręką minister gospodarki i nie wymaga to niczego więcej i nikogo więcej - nie jest potrzebna ani debata sejmowa, ani rząd. Można to pozałatwiać. Jednak rzeczywiście jest tam sugestia, że jeśli ta część struktury gospodarczej wsi - tak jak ogrodnictwo czy sadownictwo, które jest w Polsce dobre albo bardzo dobre - nie zreorganizuje się, żeby być jeszcze lepsza, jeśli chodzi o technologię, to przedsiębiorstwom może grozić upadek i wszyscy musimy o to zabiegać, żeby do tego nie doszło.</u>
          <u xml:id="u-182.98" who="#JacekJaniszewski">Jeżeli chodzi o paliwo rolnicze, to ja już nie będę się rozpędzał, proponował różnych rozwiązań, np. „malowania” paliwa, dopłat do hektara, gdyż uważam je za niesprawiedliwe, bardzo kosztowne dla państwa i niekoniecznie trafiające tylko do rolnika, chociażby nie wierzę, że w Polsce na tym paliwie jeździłby tylko rolnik. Odpis z rachunków przy zakupie tego paliwa będzie można zastosować, jeżeli uda nam się szybko wprowadzić podatek VAT. I tu zaznaczam, że w strategii nie napisano, że od 1 stycznia 1999 r., tylko od stycznia 1999 r., bo być może kiedy zaczniemy rozmawiać już konkretnie, okaże się, że lepiej to wprowadzić w czasie, kiedy ten koszt będzie do odebrania, a nie do poniesienia, czyli niekoniecznie na samym początku roku, ale być może trochę później. To pozostaje do dyskusji. W każdym razie jest wola rządu, ażeby to wprowadzić w 1999 r.</u>
          <u xml:id="u-182.99" who="#JacekJaniszewski">O kredytach obrotowych mówiłem, dementuję wszystkie stwierdzenia, chodzi o dystrybucję środków obrotowych, a nie o to, czy one są potrzebne, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-182.100" who="#JacekJaniszewski">Program pilotażowy. Wszystko to, co państwo zaczęliście dobrego, będziemy kontynuować, ten program pilotażowy, jeśli chodzi o bezrobocie, to jest rzecz dobra. Chodzi o to, że my teraz to bilansujemy, patrzymy, w jakim kierunku to szło, i będziemy próbowali to kontynuować, ażeby z tych doświadczeń wyprowadzać później jednoznaczne wyniki, które będzie można wpisać w strategię narodową, a nie krótkoterminową. Państwo zrobiliście pilotaż, jeśli chodzi o bezrobocie, my teraz robimy pilotaż, jeśli chodzi o izby rolnicze, zobaczymy, jakie będą efekty, jakie wyniki. Wskażą one nam, w jakich kierunkach w tych dziedzinach powinniśmy pójść.</u>
          <u xml:id="u-182.101" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Podkański mówił o sejmiku chłopskim. Cieszę się, że coś takiego ma miejsce, i mam nadzieję, że nie było to tylko i wyłącznie spotkaniem polityków, ale rzeczywiście przekazywaniem rolnikom informacji bieżącej, nie straszeniem ich, tylko informowaniem. Jeżeli tak, to bardzo dobrze, że takie wydarzenie miało miejsce. Z pewnością nie lekceważymy tego rodzaju zgromadzeń. Jeżeli nie odpowiedzieliśmy na wszystkie pytania, to tylko dlatego, że bardzo dokładnie chcemy to zrobić. Te pytania są teraz we wszystkich departamentach i nie chcemy się pomylić tam nawet o jedno słowo. Bo przecież takich jak pan poseł Bondyra - i dobrze - jest w całej Polsce dużo. Nie wolno napisać jednego słowa za dużo, jeśli potem trzeba by było się z niego wycofywać. Dlatego myślę, że spokojnie jeszcze sejmik może poczekać na tę odpowiedź od nas.</u>
          <u xml:id="u-182.102" who="#JacekJaniszewski">W sprawie chmielarstwa - pytanie pana posła Podkańskiego, a i później były w zapytaniach poruszane sprawy chmielarstwa. Problem chmielarstwa polega na tym, że są u nas znakomici producenci, że z punktu widzenia regionalnego jest to rzecz najważniejsza dla tych ludzi, a jednocześnie nie mamy w ogóle żadnego przetwórstwa, żadnego handlu i żadnej dystrybucji. I wymyśliliśmy tylko jedno - wysokie cła na polski chmiel i na chmiel importowany.</u>
          <u xml:id="u-182.103" who="#JacekJaniszewski">A okazuje się, że trzeba cła zmniejszyć, i to jest ostatni wniosek chmielarzy wobec do mnie, żeby można było sprzedać i wyeksportować polski chmiel, bo to dotychczas nie było zbyt łatwe. My oczywiście w takim zakresie wszystko, co jest korzystne dla chmielarzy, będziemy robić, łącznie z pozyskiwaniem, być może, środków finansowych na tę jedną czy dwie przetwórnie, bo tak naprawdę tyle ich trzeba. Ale te przetwórnie, proszę pamiętać, są prywatne. I to ich wina, że nie zauważyły, iż świat już żyje granulatem chmielnym, a nie brykieciarkami sprzed potopu.</u>
          <u xml:id="u-182.104" who="#JacekJaniszewski">I oczywiście winien jest rząd, winien jest wszystkiemu. Tak naprawdę jednak nikt nie potrafi tego dobrze w Polsce przetworzyć. A co najgorsze, nasi wspaniali chmielarze produkują chmiel nie do końca przydatny do produkcji piwa. Z tego, co wiem, przemysł chętnie kupi ekstrakt, tylko my nie potrafimy go wyprodukować.</u>
          <u xml:id="u-182.105" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Kurczuk: To nie do końca prawda.)</u>
          <u xml:id="u-182.106" who="#JacekJaniszewski">Jedno tylko chcę stwierdzić, jeśli chodzi o chmiel, pszczoły, len: w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej mamy pełną świadomość, że to nie są rzeczy najistotniejsze dla całego narodu, ale dla pewnych środowisk, pewnych regionów tylko to jest ważne. I dlatego do współpracy w każdym zakresie jestem skłonny. Bo my musimy wiedzieć, czy lepiej zrobić tak, jak wy zrobiliście: zamknąć granice dla chmielu polskiego, czy lepiej otworzyć - tak jak teraz producenci mówią.</u>
          <u xml:id="u-182.107" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Gruszka pyta, czy ODR dostaną specjalne środki. Do czego to doszło? Otóż zauważyliśmy, że jak coś pracownicy, którzy są na utrzymaniu rządu - a ODR jest na utrzymaniu budżetu - mają zrobić coś dodatkowego, to od razu trzeba im dać dodatkowe pieniądze. Dlaczego trzeba je dawać, ażeby wykonywane były statutowe obowiązki, czyli przekazywanie informacji, wśród których będzie też informacja na temat podatków? Oczywiście jeżeli będziemy takie środki finansowe mieli, to je przekażemy. Ale to nie znaczy, że ODR ma to wykonywać wtedy, kiedy dostanie specjalne pieniądze. Bo będzie uczył gotować kobiety, kiedy dostanie na gotowanie, będzie uczył zrobienia biznesplanu, kiedy dostanie od rolnika i od państwa na biznesplan itd. A poza tym pensja. Trzeba jednak pamiętać, że to jest koszt budżetu.</u>
          <u xml:id="u-182.108" who="#JacekJaniszewski">O artykułach prasowych się nie wypowiadam. Mam swoje prywatne zdanie. Mogę tylko powiedzieć jako polityk: niedobrze jest, jeżeli w jakiejś gazecie mówi się o Unii Europejskiej, pokazujmy, że polskie rolnictwo wcale nie jest gorsze na pięć lat przed wejściem do Unii Europejskiej niż w tamtych krajach na pięć lat przed ich wejściem do niej. Powtórzę to jeszcze raz: Portugalia, Hiszpania, Grecja, Włochy, Irlandia - wszystkie te państwa na 5 lat przed wejściem do Unii Europejskiej były gorzej zorganizowane niż Polska dzisiaj. Gorzej. I dlatego warto zauważyć...</u>
          <u xml:id="u-182.109" who="#komentarz">(Głos z sali: Ile lat temu?)</u>
          <u xml:id="u-182.110" who="#JacekJaniszewski">Ile lat temu? Kilkanaście lat temu, panie pośle. Jeśli stwierdzimy, że nie będziemy tego wykorzystywać, to minie jeszcze następne kilkadziesiąt lat. Tak że warto z tego zdać sobie sprawę, że nawet dzisiaj ta niby źle wykształcona polska wieś jest statystycznie lepiej wykształcona niż unijna wieś włoska. Tak jest. Czyli warto porównywać wszystkie aspekty, punkt po punkcie, pod jakim względem rzeczywiście jesteśmy do niczego, pod jakim jesteśmy dobrzy albo przynajmniej nie jesteśmy gorsi. Dlatego zgadzam się ze stwierdzeniem pana posła Gruszki - każdy z nas zauważy jakiś zły tekst napisany przez dziennikarza - że na pewno nie pomaga to polskiej wsi. Widok z tyłu - piękna Europa, a z przodu, na jej tle, rolnik z trzema zębami z przodu i widłami. Przecież taka polska wieś nie jest. Już nie mówię o tym, że w programie „Tydzień”, nie przez nas przecież zawiadywanym, i w bardzo wielu innych programach, widzimy ciągle tego samego chłopa, na traktorze, w kufajce - w tle jest stodoła ze strzechą - który mówi o Unii Europejskiej. Widać, że ktoś mu to napisał. Unia Wolności i AWS nie mają wpływu, niestety, na to, co w tych programach się pokazuje, a jednocześnie na pewno nie tworzy to lepszej atmosfery rozmów pomiędzy Polską a Unią Europejską. Osoby, które reprezentują kraje Unii w Polsce, ambasadorzy, ich przedstawiciele, przecież rzadko kiedy jeżdżą na wieś, by zobaczyć co się dzieje. Co oni biorą pod uwagę? Artykuł, wypowiedź polityka, program telewizyjny bądź radiowy. A my spierając się tam o demagogię, pokazujemy, że jesteśmy gorsi niż w rzeczywistości. I praktycznie wykonujemy ich założenia. Tak naprawdę, jeśli ktoś chce chronić polską wieś przed Unią Europejską, to od tej demagogii powinien odchodzić.</u>
          <u xml:id="u-182.111" who="#JacekJaniszewski">Zgadzam się ze stwierdzeniem pana posła Gruszki, że: tyle ojczyzny, ile ziemi. Witos dopowiedział - w polskich rękach. Ale jedno jest pewne - wrócę do agencji, do innych spraw - musimy tutaj razem robić wszystko, ażeby pewien ruch w relacjach pomiędzy ziemią a obywatelem odbywał się w sposób kontrolowany, a nie odwrotnie. Chciałbym przypomnieć, że poprzednia koalicja solidarnościowa, która - jak twierdzi wielu ludzi - zniszczyła pegeery, tak naprawdę sprywatyzowała ich kilka procent, a koalicja ostatnich 4 lat sprywatyzowała pozostałe 90. Taka jest klasyfikacja wskaźników, bez żadnych większych zmian w legislacji. Warto o tym mówić, bo to oznacza, że wyraźnie mieliśmy to samo zdanie na ten temat, tylko niektórzy inaczej mówią o tym do ludzi. Jeżeli strony zgadzają się, że trzeba tu zrobić jak najszybszą weryfikację w zakresie dystrybucji, jesteśmy do tego przygotowani i otwarci.</u>
          <u xml:id="u-182.112" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o oświatę na wsi, to uważamy, że jest to podstawowy priorytet w najbliższym czasie, oczywiście musi być to rozłożone na wiele lat, bo to nie może być żaden sukces krótkoterminowy. Trzeba zrobić wszystko, żeby ludzie odchodzący od bezpośredniego zatrudnienia w rolnictwie zostali na wsi. Muszą więc mieć zarówno infrastrukturę trwałą, czyli drogi, wodociąg, gaz, telefon, jak i społeczną, czyli szkołę i ośrodek zdrowia. Inaczej wyjadą do miasta, nawet jeśli będzie jakaś infrastruktura czy nawet jakieś miejsce pracy. Pojadą do miasta poszukiwać lepszych warunków. Przy dużym wzroście gospodarczym i rozwoju państwa może dojść - to byłoby najgorsze, co mogłoby się nam zdarzyć - do zjawiska pustynnienia socjologicznego wsi, czyli odchodzenia ludzi ze wsi. Oni tam powinni zamieszkiwać dalej, mimo że nie będą orać, siać i karmić świń, ale powinni tam być. A jeżeli nie będzie dobrej szkoły, na wysokim poziomie, i dobrej służby zdrowia, to nie mówmy, że chcemy, żeby oni tam zostali, bo to jedno z drugim, niestety, bardzo się kłóci.</u>
          <u xml:id="u-182.113" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o opłacalność jabłek, pytał o to pan poseł Rejczak, to jestem w bardzo bliskich kontaktach z producentami jabłek i wiem, że mają oni problem, tak jak i w ubiegłym roku, bardzo dużej nadprodukcji, po prostu bardzo dużo jabłek się urodziło. Rzeczywiście w kwestii importu trzeba robić tutaj jak najwięcej, ażeby nie szkodził naszym producentom. Ale też trzeba pamiętać, że w przyszłości musi być konkurencja na zasadach jakościowych i zwalczać możemy jednoznacznie tylko dumping czy dopłaty do eksportu. Żeby to zwalczyć, musimy być mocnym państwem, które będzie stać na tego rodzaju broń, ażeby zwalczać na arenie międzynarodowej ich dumping i ich dopłatę lub zastosować u siebie tę samą metodę. Musimy być po prostu mocni ekonomicznie. Samym gadaniem na ten temat nic nie zrobimy. I dlatego trzeba to jak najszybciej wprowadzać.</u>
          <u xml:id="u-182.114" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o pytania pana posła Kurczuka, jedno dotyczyło chmielu, a drugie sabotowania. Otóż słowo sabotowanie może być bardzo różnie rozumiane. Autor chciał przez nie powiedzieć, że sabotowaniem może być także obojętność. Czyli zaproszenie do współpracy i jej sabotowanie to znaczy tyle, co odwrócenie się plecami i niepodjęcie tej współpracy, a po kilku miesiącach czy kilku latach krytykowanie tej pracy. Czyli powiedzenie - im gorzej w państwie, tym lepiej dla nas. Chodzi o to, aby do takiego sabotowania nie dochodziło, żeby nigdy po żadnej stronie już tego w Polsce nie było, żeby nikomu z polityków nie przyszło do głowy, że im gorzej dla rządu, tym lepiej dla mnie politycznie, bo przecież to gorzej też się na mnie, jak później wygram wybory, odbije.</u>
          <u xml:id="u-182.115" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Kurczuk: Dziękuję za wyjaśnienie, ale trzeba było o tym powiedzieć jasno od razu.)</u>
          <u xml:id="u-182.116" who="#JacekJaniszewski">Wielka pomoc finansowa jest potrzebna polskiej wsi. Mówiłem już, że nie ma takich środków, ażeby wszystko zabezpieczyć, ale na pewno należy ich poszukiwać na arenie międzynarodowej. Należy dobrze wykorzystywać środki proakcesyjne z Unii Europejskiej. Proszę państwa, my przez te kilka ostatnich lat nie jesteśmy tak naprawdę przygotowani, ponieważ populizm zajmuje nam wszystkim dużo czasu, do tego, żeby wydać te pieniądze, które przyjdą jako środki proakcesyjne. One na razie były małe, ale co się stanie, jak będą duże? Unia Europejska je postawi do dyspozycji, ale na nie trzeba napisać program, pomysł ich wydania. I tutaj jesteśmy absolutnie otwarci, tu nie ma różnic między lewicą czy prawicą. Trzeba pokazać pomysł ich wydania, taki, by był skuteczny i dobry dla tych wszystkich ludzi, którzy mieszkają na wsi. Do tego trzeba się dobrze przygotować. Wspólna polityka rolna tego wymaga, a my nie mamy mechanizmów, które by to wprowadziły. Stąd te reformy różnych agencji rządowych, fundacji, które chcielibyśmy wprowadzić i spowodować ich działanie, ażeby w przyszłości była podstawa do wydania środków finansowych z Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-182.117" who="#JacekJaniszewski">Pana posła Pastusiaka akurat wyjątkowo nie ma, a szanuję go za poglądy i wiedzę o kwestiach międzynarodowych, dlatego myślałem, że odpowiem mu wprost. Niestety, muszę powiedzieć za pośrednictwem kolegów. Proszę państwa, głębokie reformy, szczególnie na wsi, wymagają stwierdzenia pewnych istotnych rzeczy, których każda koalicja i każdy polityk dotychczas się bali, dlatego że się bali narazić ludziom na wsi.</u>
          <u xml:id="u-182.118" who="#JacekJaniszewski">Wyraźnie trzeba stwierdzić, że jest część socjalna i część produkcyjna, i jasno określić, że do części produkcyjnej muszą trafić pieniądze inwestycyjne, do socjalnej - na zabezpieczenie źródeł nowych miejsc pracy, alternatywnych źródeł dochodów, możliwości wcześniejszego pójścia na emeryturę czy w ogóle pójścia na godziwą emeryturę. To po pierwsze - to jest głęboka reforma.</u>
          <u xml:id="u-182.119" who="#JacekJaniszewski">Po drugie, głęboka reforma polega na wyraźnym określeniu, że na wsi pozostanie tylko ten, kto wytwarza produkty wysokiej jakości. Tak jak w każdej innej dziedzinie - nie kupimy złego samochodu, a dziwimy się, że mamy kupić złe mleko, złe jabłka, źle opakowaną rzecz - zostaną tylko ci, których produkty mają dobrą jakość. Co najgorsze, jedna zła spółdzielnia mleczarska rzutuje na cały system pozyskania mleczarstwa. Wiem, że tak dużo ludzi w tym sektorze robi bardzo wiele, oni już w dużej części są lepsi niż w Unii Europejskiej, tak jest, ale wystarczy, że jest kilku złych, i zobaczcie, co się dzieje, kiedy mamy do czynienia z takim czymś jak gronkowiec w mleku. Co się dzieje? Rolnik powie: ja produkuję mleko ekstra, jedynkę, spółdzielnia mleczarska: ja już produkuję i przetwarzam tak, jak to robią w Unii Europejskiej. A co się dzieje? Tracą wszyscy, bo matki boją się kupować mleko nie tylko od konkretnej złej spółdzielni czy mleczarni, tylko od wszystkich, i nie daj Boże, żeby sobie zakodowały, że to było mleko polskie. Trzeba tego bardzo pilnować, żeby to powiedzieć; to są właśnie te głębokie reformy, jasno określone. I trzeba stwierdzić, że wejście do Unii Europejskiej daje szansę wcześniejszej reorganizacji polskiej wsi, a jeśli to wejście nie nastąpi, na pewno wcześniejszej reorganizacji nie będzie. To jest taka różnica poglądów. To są te głębokie reformy, strategiczne decyzje, które raz wreszcie trzeba podjąć i w dzisiejszym przemówieniu o nich właśnie w taki sposób mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-182.120" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o współpracę, o to, czy jest to stwierdzenie w dobrej wierze. Oczywiście że w dobrej wierze. Jeśli chodzi o formy, to my będziemy przekazywali wszystkie dokumenty posłom, partiom, związkom zawodowym, niezależnie od przynależności politycznej i od układu politycznego, tak by odbywała się pewna dyskusja społeczna już wcześniej, tak byśmy doprowadzili do powstania narodowego programu rozwoju rolnictwa, którego właściwie nie będziemy zmieniać. Niezależnie od tego, kto będzie w ławie rządowej, czy usiądzie tutaj, czy usiądzie tam, będzie mniej więcej to robił. Owszem, pewne korekty tak, ale mniej więcej tego już się będzie trzymał, ponieważ będzie to narodowy program rozwoju wsi - nie rolników, lecz wsi, czyli wszystkich ludzi, którzy mieszkają w małych miasteczkach i wsiach.</u>
          <u xml:id="u-182.121" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o stwierdzenie pana posła Pastusiaka, że cztery ostatnie kraje rzeczywiście miały największy problem z rolnictwem. Jest to problem, bo przecież Unia Europejska wydaje 50% na środki związane z rolnictwem. Ona się dusi, nie wie, jak dalej postępować w tym zakresie, ale nie nam się tym przejmować. My bowiem musimy się przygotować do tego, jaka Unia Europejska będzie w momencie, kiedy będziemy wchodzić, i podjąć decyzję, że wejdziemy albo nie. To jest ich wewnętrzny problem. Jeśli chodzi więc o te najtrudniejsze problemy, chciałbym tylko jedno wyartykułować. Otóż trzeba stwierdzić jednoznacznie, że kraje, które wchodziły do Unii Europejskiej, niekoniecznie były lepsze od Polski, jeśli chodzi o strukturę organizacyjną rolnictwa, co oznacza, że trzeba także politykom z Unii Europejskiej powiedzieć, że problemem nie jest wejście Polski z rolnictwem, lecz problemem jest to, że posiadają oni coraz mniejsze środki finansowe na rolnictwo. A wtedy, jeśli chodzi o negocjacje, to punkt ciężkości całkowicie się przesuwa - po ich stronie jest problem, a nie po naszej. Trzeba o tym pamiętać, dlatego że jeżeli wszyscy będziemy mówić mniej więcej to samo, to inaczej będą mówić dziennikarze, a politycy będą zwracać się inaczej do swojego elektoratu, chroniąc go w perspektywie lat, a nie mówiąc, że jest wystraszony, że i tak będzie miał gorzej, i najlepiej to się powieś, chłopie. Czy jestem usatysfakcjonowany ze składu negocjacyjnego z Unią Europejską? Otóż ten skład, jak każdy inny, mógłby być lepszy, mógłby być też gorszy. Ten, który przygotowujemy, jeśli chodzi o ministerstwo rolnictwa, podlega negocjacji, rozmowom - i wcale nie politycznym, bo nie podnosiłem tego jako rozmowy politycznej, i wcale nie ograniczonym do jakiejkolwiek grupy politycznej, Unii Wolności czy AWS. Tam mają być fachowcy, tam mają być ludzie, którzy świetnie znają język, ale chcemy wprowadzić to, że ci ludzie od razu po przyjeździe z Brukseli będą rozmawiali z całą rzeszą fachowców w Polsce, dzięki czemu będą oni informowani na bieżąco. Wprowadzimy to już w najbliższych tygodniach, wtedy, kiedy będzie do przekazania jakakolwiek pierwsza informacja. Państwo otrzymacie niedługo listy w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-182.122" who="#JacekJaniszewski">Czy będzie inna strategia średniookresowa? Myślę, że każdy dokument może być modyfikowany. Chodzi o to, że wreszcie ten dokument pokazuje pewne najistotniejsze rzeczy - niezależnie od tego, czy ktoś mówi, że to wpisywał, czy nie wpisywał. Każdy ma rację, bo każdy z nas generalnie, mniej więcej, myśli tak samo. Chodzi tylko o to, że nie ma i nie było jeszcze takiego wspólnego dokumentu, który byłby jednoznacznie zaakceptowany przez wszystkich, wyartykułowany, przyjęty i realizowany później politycznie być może przez różnych, wywodzących się z różnych opcji, ministrów rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-182.123" who="#JacekJaniszewski">Środki na remont i modernizację szkół przekażemy, tak jak to zawsze było, około kwietnia. Wszystkie rozporządzenia w tym zakresie są już przygotowane.</u>
          <u xml:id="u-182.124" who="#JacekJaniszewski">Kwestia dotycząca mieszkańców pegeerów i uwłaszczenia. Nie mieliście państwo żadnych przeszkód w tym, żeby mieszkańców pegeerów przez cztery lata uwłaszczyć. Nie było żadnego problemu. Ale tego nie zrobiono, tylko zastosowano te same elementy, które były wcześniej zapisane w ustawie. Nie widzę więc powodu, ażeby w tym zakresie cokolwiek zmieniać. Powiem inaczej: że ci, którzy na bardzo dogodnych warunkach chcieli kupić, to już kupili, a ci, którzy nie kupili, to już na pewno nie kupią. I problem polega raczej na tym, jak - jeżeli chodzi o te mieszkania - uwłaszczyć spółdzielnię, która nadzoruje te bloki, oczywiście zapewniając mieszkańcowi, jako byłemu pracownikowi pegeeru, spokojny byt w tym mieszkaniu do śmierci, co ustawa bezwzględnie przewiduje.</u>
          <u xml:id="u-182.125" who="#JacekJaniszewski">Poseł Stec podkreślił, że zostało 550 milionów złotych. Proszę państwa, już mi ręce opadają, kiedy słyszę, jak to w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zostały jakieś biliony czy miliony nowych złotych. Nic nie zostało. Agencja ma 193 miliony nowych złotych zaległości i tak wygląda jej kondycja. Mogę jednoznacznie stwierdzić, że nawet gdybyśmy w roku 1998 nie wydali ani jednego kredytu, to w przyszłym będziemy musieli tutaj, w tej Izbie, zagłosować za dofinansowaniem Agencji w 90%, dodatkowo, za poprzednie lata.</u>
          <u xml:id="u-182.126" who="#JacekJaniszewski">Przy okazji chcę powiedzieć, że ten rząd nie zmniejszał dofinansowania z 10 do 6 kwintali, tylko wrócił do decyzji obowiązujących przedtem - oczywiście nie wierzę, że było tak tylko dlatego, że były wybory, ale to właśnie w 1997 r. rząd podjął decyzję o tym zwiększeniu z 6 do 10 kwintali. Zresztą, jak wynika z naszych danych, zrobił to kosztem kredytów inwestycyjnych, których teraz notabene brakuje.</u>
          <u xml:id="u-182.127" who="#JacekJaniszewski">Po prostu teraz do tego powrócono. Co ten rząd jeszcze zrobił? Odebrał sobie pełnomocnictwa w tej sprawie. Przekazał je Sejmowi. Jeżeli kiedyś w Polsce Sejm będzie chciał zmienić te decyzje, niech podejmie uchwałę, ale nigdy, obojętnie jaki będzie rząd: prawicowy czy lewicowy, nie powinien tego robić ze względów politycznych - jak być może stało się w roku 1997.</u>
          <u xml:id="u-182.128" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Sieńko pyta, czy będą jeszcze jakieś możliwości korekty budżetu rolnictwa? Oczywiście nie miałbym nic przeciwko temu, żeby w tym budżecie znalazły się środki na rolnictwo; w ramach reorganizacji tego budżetu. Najpierw jednak musimy doprowadzić do tego, że nie będzie galopującej inflacji, że będą dobre dochody, że zniwelujemy tę okropną sytuację, jeśli chodzi o handel międzynarodowy. Czy państwo wiecie, że w ciągu ostatnich 2, 3 lat przeszliśmy od równowagi w handlu z takimi krajami, jak Węgry, Czechy, Słowacja czy kraje Unii Europejskiej do sytuacji absolutnego deficytu. Ten deficyt jest największy właśnie w produkcji rolnej. Na 136 mln dolarów deficytu z Węgrami, w końcu malutkim krajem, 120 mln dotyczy produktów rolnych, i to tylko i wyłącznie w wyniku umowy CEFTA. To trzeba wyraźnie powiedzieć i to trzeba próbować zmienić. To nie jest w budżecie, ale to wpływa na kondycję państwa, absolutnie wpływa, a już zdecydowanie wpływa na kondycję rolnika. Nie ma chyba żadnych wątpliwości, że jeżeli coś takiego ma miejsce, to znaczy, że rolnik nie może podwyższyć ceny, ponieważ nie ma skupu. Tu już nie chodzi nawet o cenę. Rolnik w 1997 r. czy w 1996 r. nie mógł praktycznie sprzedać.</u>
          <u xml:id="u-182.129" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: Pytanie dotyczy budżetu, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-182.130" who="#JacekJaniszewski">Dlatego to jest niezwykle ważne, ażeby te elementy wiązać z budżetem. Jeżeli te elementy uda nam się zniwelować, być może budżet będzie wzmocniony.</u>
          <u xml:id="u-182.131" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Woźny pyta, co dla bezrobotnych. Przede wszystkim staramy się zrobić wszystko to, co próbowały wyartykułować wszystkie rządy jako rzeczy ważne: chodzi o zmianę infrastruktury wsi, czyli o drogi, wodociągi, gaz, telefony. To daje podstawę do zrobienia czegokolwiek dalej. Aby można było cokolwiek więcej zrobić dla polskiego rolnika, to najpierw to trzeba zrobić. Druga sprawa, należy zachęcić ludzi, ażeby byli aktywni gospodarczo na danym terenie, czyli na wsi. Tych, którzy tam mieszkają i tych, którzy mogą tam prowadzić swoje inwestycje. Dlatego w tym programie jest napisane, iż będziemy chcieli poszukiwać zwolnień podatkowych dla tego rodzaju aktywności gospodarczej na wsi. Boimy się tylko o to - i tam znalazło się jedno zdanie zastrzeżenia - żeby to było tak zrobione, aby nie daj Boże nie obróciło się przeciwko rolnikowi lub przeciwko budżetowi. To musi być ochronione, żeby nie było nadużyć. To ma być ukierunkowane na rolnika, a nie na firmy, które produkują w mieście i rejestrują swoje przedsiębiorstwa u szwagra.</u>
          <u xml:id="u-182.132" who="#JacekJaniszewski">Czy zamierzam przygotować obrady „okrągłego stołu”. Oczywiście, że nie. „Okrągłych stołów” było już w Polsce za dużo. Zamierzam jednak bardzo ściśle, intensywnie pracować ze wszystkimi, dlatego że to uważam za słuszne. Zapewne niedługo spotkamy się na jakimś kongresie, spotkaniu, na którym porozmawiamy o wstępnych założeniach narodowego programu rozwoju rolnictwa. Jest to potrzebne. Inicjatywa premiera Buzka, a także moja będzie na pewno kontynuowana, po to by nie stracić tych kilku miesięcy, kilku lat, być może kilkunastu, które nas teraz czekają.</u>
          <u xml:id="u-182.133" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Lewandowski pyta, czy odpowiem szczerze. Odpowiem szczerze. Otóż polityka rządu w roku 1989 i w 1990 r. w stosunku do PGR może być bardzo różnie interpretowana. Uważam, że rzeczywiście najgorsze, co się stało, to nie polityka wobec tych spraw, tylko to, że nie było tej... Najgorsze to nie agencja, nie Balcerowicz i nie wiadomo co jeszcze innego, jakiś tam diabeł, którym się rolnika straszy. Najgorsze jest to, że rzeczywiście między rokiem 1989 a 1992 nie podjęto decyzji. I państwo też w tych decyzjach uczestniczyliście, może nie osobiście, ale jako ugrupowania. Od roku 1989 - przypominam - nie był to Sejm solidarnościowy. I wtedy nie podjęto decyzji dotyczącej PGR. Ani w ustawie o samorządach, ani w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych nie było decyzji, jeśli chodzi o PGR. Wtedy rzeczywiście można było mówić, że tak naprawdę nie czyjakolwiek polityka restrykcyjna dołuje pegeery. Ja też pracowałem wtedy w pegeerach. Budowałem na przykład trzy bloki i między 1 a 2 stycznia potrafiłem podjąć decyzję, że zatrzymuję inwestycję. A inni tego nie zrobili, bo nie wierzyli, że ta restrykcja rzeczywiście go dotknie. To umoczył cały PGR, ale to była jego decyzja, ponieważ wiedział, że z dnia na dzień odsetki urosną. Jego decyzja. Rozgrzeszam niektórych dyrektorów z jednego powodu: rzeczywiście w parlamencie decyzji co do pegeerów wówczas nie było. To jest najgorsza sprawa, nic innego. Nie można tu mówić o polityce jakiegokolwiek rządu, można mówić o polityce ówczesnych polityków, którzy w tej akurat dziedzinie nie podjęli żadnej decyzji. Przez dwa lata.</u>
          <u xml:id="u-182.134" who="#komentarz">(Poseł Józef Jerzy Pilarczyk: A kto był wtedy ministrem rolnictwa?)</u>
          <u xml:id="u-182.135" who="#JacekJaniszewski">Jak on się nazywał? Z ZSL. Pan premier Janicki był ministrem rolnictwa, kiedy omawialiście te elementy.</u>
          <u xml:id="u-182.136" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Pęk: To był AWS.)</u>
          <u xml:id="u-182.137" who="#JacekJaniszewski">AWS wtedy nie było. Ale ZSL był.</u>
          <u xml:id="u-182.138" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: On był z „Solidarności” Rolników Indywidualnych.)</u>
          <u xml:id="u-182.139" who="#komentarz">(Poseł Gabriel Janowski: Panie kolego, nie nadużywaj imienia swego.)</u>
          <u xml:id="u-182.140" who="#JacekJaniszewski">Komitet związany z restrukturyzacją polskiej wsi zaproponowany przez pana Lewandowskiego jest absolutnie do przyjęcia. Nie ma żadnego problemu, możemy to robić, kontynuować. Jest to pomysł, a pomysł zawsze powoduje, że można negocjować, rozmawiać ze sobą, to zaś jest zawsze pozytywne.</u>
          <u xml:id="u-182.141" who="#JacekJaniszewski">Oto jest nowy temat, pana posła Czepułkowskiego, dotyczący dzierżawców. Otóż nie wolno nigdzie stwierdzać, że ktoś będzie podważał prawo. Jeżeli dzierżawca ma zgodnie z prawem podpisaną umowę dzierżawy, to zgodnie z Kodeksem cywilnym, który nas obowiązuje, ona go obowiązuje. Nie można więc odbierać mu czegokolwiek tylko dlatego, że komuś się to nie podoba. Jedno trzeba stwierdzić: ten rząd będzie się chciał przymierzyć do takiej polityki, która, po pierwsze, pozwoli wprowadzić przetarg ograniczony ofertowy, dzięki któremu rolnicy będą mogli powiększać swoje gospodarstwa i tworzyć gospodarstwa rolne. Poza tym nie ma żadnego uzasadnienia, ażeby gospodarstwo, które trafia od nieudolnego dzierżawcy, było ponownie wystawione do dzierżawy tak samo duże i tak samo zorganizowane. W latach 1992–1993 rzeczywiście byli tam ludzie, byli tam pracownicy, były tam maszyny, zwierzęta, czyli konstrukcja, z którą trzeba było się liczyć, i nie można było do końca obniżyć wielkości, ale dzisiaj takich przeszkód nie ma. Jeżeli bowiem dzierżawca pada, to znaczy że nie ma tam ani maszyn, ani ludzi, ani budynków, ani nic. Nie jest więc uzasadnione wystawianie ich jako gospodarstw o takich samych areałach. I do tego będziemy się powoli przygotowywać.</u>
          <u xml:id="u-182.142" who="#JacekJaniszewski">Co zrobić, żeby zagospodarować ziemie popegeerowskie? Ano między innymi chcemy reorganizację Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa przeprowadzać w sposób spokojny. Jeżeli ktoś dziś mówi, że od razu coś się zlikwiduje i od razu coś się stworzy, to nie ma racji. Po prostu instytucja, która powoli kończy swoją pracę, musi ewoluować; długi, które zaciągnęły pegeery, będą powoli oddawane. Zarazem jednak należy tworzyć całą sferę pracy nad wykupywaniem małych, rozdrobnionych gospodarstw, scalaniem ich i sprzedawaniem gospodarzom najlepiej się rozwijającym na danym terenie. Trzeba stworzyć instytucję, która kupi w południowo-zachodniej części Polski i za tę samą cenę sprzeda w północno-zachodniej części, czyli tam, gdzie być może jeszcze gdzieś kawałki są nie zagospodarowane, a także będzie się zajmowała reprywatyzacją, repatriacją, osadnictwem, uwłaszczeniem. To właśnie tego rodzaju instytucja jest w Polsce koniecznie potrzebna, i to na najbliższe 20, 30 lat. Jej bazą będą doświadczenia, środki infrastruktury, która dzisiaj jest w rękach Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zastanawiamy się, w ramach tworzenia koncepcji, nad nadzorem nad dzierżawcami, który niekoniecznie musi być w tej instytucji. Mógłby być odpłatnie przekazany instytucji samorządowej, np. powiatom. Jest to jednak koncepcja i o tym jeszcze podyskutujemy.</u>
          <u xml:id="u-182.143" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Pęk. Dziękuję, że pan jeszcze jest, panie pośle. Jeśli chodzi o koncesje na tytoń, to i tamten rząd, i kolejne wszystkie rządy dawały te koncesje. Myślę, że największy problem, i wtedy, i teraz, i przez te 4 ostatnie lata, zawsze był ten sam: za mało udziałów producentów rolnych w prywatyzowanych tych instytucjach. I nie tyle koncesja w tym zakresie jest najgorsza, ile układ prywatyzacyjny. A już co do układu prywatyzacyjnego, to myślę, że przez te kilka ostatnich lat niewiele akurat miałem do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-182.144" who="#JacekJaniszewski">Czy dobrze, że BGŻ jeszcze jest? Proszę państwa, myślę, że jednak mimo wszystko te środki finansowe, które poszły na podtrzymanie egzystencji BGŻ, lepiej byłyby wykorzystane w ramach kredytów inwestycyjnych dla rolników.</u>
          <u xml:id="u-182.145" who="#JacekJaniszewski">Zgadzam się, że dystrybucja środków, gdy się mówi o bankach spółdzielczych, była dobra wtedy, kiedy rolnik, który kredyt bierze, nie miał roweru ani samochodu, ani telefonu. Ale dzisiaj ma samochód - bo jeżeli bierze kredyt, to ma samochód, a jeżeli samochodu nie ma, to znaczy, że do banku nie chodzi, bo nie ma po co. I w tym zakresie należy stwierdzić, że nie tyle dobrze to czy źle, że jest BGŻ, tylko jednoznacznie trzeba powiedzieć, że rzeczywiście należy się dzisiaj zastanowić, jak reorganizację BGŻ zrobić w taki sposób, ażeby wziąć pod uwagę to, co mówiłem, a jednocześnie nie zatracić pozytywnych cech, które być może w tym układzie dystrybucji środków istnieją. Jedno jest pewne, to, że żaden bank w Polsce nie powinien mieć żadnych bliskich kontaktów z jakąkolwiek partią polityczną. To jest ważne. I gdyby to się udało w zakresie prywatyzowania Banku Gospodarki Żywnościowej zrobić, to byłoby to chyba największym sukcesem.</u>
          <u xml:id="u-182.146" who="#JacekJaniszewski">O izbach rolniczych mówiłem. Panie pośle, chciałbym tylko odpowiedzieć na pytanie, czy Kraków również. Oczywiście, że tak. Ale my publicznie i wszędzie mówiliśmy, ja osobiście także, że każde województwo, w którym była zgoda wojewody, izby rolniczej i przychylność ODR co do tego, że wejdą w program pilotażowy - ponieważ do końca nie wiadomo, jakie będą efekty - jest mile widziane. Kraków się po prostu w odpowiednim czasie nie zgodził, nie zachęcił nas. I tylko dlatego w tym programie pilotażowym go nie ma. Ale nie ma to żadnego znaczenia politycznego. Wręcz przeciwnie, uważam, że tam, gdzie ludzie mają poczucie odpowiedzialności, że być może robią coś nowego dla dobra przyszłości polskiego rolnictwa, tam to trzeba było zrobić.</u>
          <u xml:id="u-182.147" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Bondyra. Na wszystko odpowiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-182.148" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Brejza. Co zrobić, aby jak najszybciej załatwić te sprawy majątkowe. To jest rzeczywiście niezwykle istotna sprawa. Proszę jednak pamiętać, że przestrzeganie ustawy budżetowej jest podstawowym obowiązkiem konstytucyjnym. Wpłynęło do nas, jak do każdego - pan poseł Pilarczyk może to potwierdzić, pan poseł Janowski również - przy każdej z naszych prac więcej roszczeń, niż było możliwe, jeśli chodzi o finanse i zaspokojenie tych roszczeń. Właściwie sprawa zniknie, kiedy będzie wyraźna ustawa reprywatyzacyjna. Wpłynęły do nas 7 482 sprawy związane z roszczeniami. Załatwione są 594 sprawy i oczywiście to nie było w ostatnim czasie, tylko w ciągu kilku lat. I dlatego ja się utożsamiam z tymi wszystkimi, którym coś zabrano; ażeby im oddać. Ale jeszcze raz stwierdzam, że podstawowym obowiązkiem rządu z punktu widzenia konstytucyjnego jest przestrzeganie ustawy budżetowej. Jeśli nie ma pieniędzy na to, trudno będzie wszystkie te roszczenia załatwić.</u>
          <u xml:id="u-182.149" who="#JacekJaniszewski">Pani poseł Sikorska-Trela spytała o Daewoo. Często spotykam się z tym pytaniem. Podzielam w pełni tę troskę, dlatego że w jednym miejscu tak wielka koncentracja produkcji może spowodować kilka negatywnych zjawisk, po pierwsze, takie problemy, jakie dzisiaj mają w Holandii i w Niemczech, np. przyczyną pryszczycy jest przede wszystkim nadmierna koncentracja produkcji w jednym miejscu. Jest też sprawa ochrony środowiska. Najgorsza jest utrata możliwości zbytu dla ogromnej ilości gospodarstw rodzinnych tamtych terenów. Jeżeli będzie można te elementy pogodzić, należy je pogodzić. Jeżeli nie będzie można, zdecydowanie trudno będzie dopuścić możliwość wybudowania instytucji obliczonej na tak wielką ilość produkcji w jednym miejscu, ponieważ w naszym państwie jakakolwiek produkcja rolna jest generalnie zdrowa. Nie mamy BSE, nie mamy pryszczycy. Jest zatem nadzieja, że jeśli inni uwierzą, że pod tym względem produkujemy zdrowo, zaczną od nas kupować.</u>
          <u xml:id="u-182.150" who="#JacekJaniszewski">Przy okazji odpowiem na inne pytanie, dlaczego obecnie produkcja trzody jest tak mało opłacalna? Przede wszystkim dlatego, co rzeczywiście jest niezależne od żadnego rządu, że na świecie pojawiła się choroba BSE i zapotrzebowanie na wołowinę niezależnie od miejsca, gdzie człowiek mieszka, zmalało. Ludzie się po prostu boją wołowiny. Gdybyśmy nawet dali nie wiem ile subwencji, nie wiem ile dotacji, może tylko powstać nadwyżka produkcyjna, ponieważ zbyt będzie trudny tak długo, jak długo jeszcze ludzie będą się bali i dopóki politycy i rządzący nie potrafią tego strachu przełamać. Wreszcie w ostatnich dwóch latach był bardzo trudny zbyt zboża, przecież państwo wiecie dlaczego. Już nie chcę wytykać. Rolnicy nie mogli sprzedać zboża. Co mogli zrobić? Co polski przeciętny rolnik w Polsce mógł zrobić? Wołowiny nie opłaciło mu się produkować, zboża nie sprzedał, już nie chodzi o cenę, tylko nie sprzedał, zaczął więc produkować świnie. Negatywny efekt w roku 1998 ma swój początek w roku 1997. Każdy, kto się na tym zna, wie, że dlatego dzisiaj jest bardzo głęboki „dołek” świński, ponieważ prawie wszyscy rolnicy w Polsce rozpoczęli produkcję świń kilkanaście miesięcy temu.</u>
          <u xml:id="u-182.151" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Wojtyła spytał o program, który już był. Rzeczywiście był program dotyczący ochrony zdrowia na wsi. Ustawę o Agencji Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, którą miałem przyjemność podpisać, pan poseł Goryszewski - i za to mu publicznie dziękuję - przeprowadził jako wicepremier na jednym KERM i podczas jednego posiedzenia Rady Ministrów, bo wiedział, że to mądra ustawa, że jest to dobry sposób na dystrybucję środków. Wtedy państwo w stosunku do tej ustawy przyjęliście tryb bardzo pilny. Jeżeli chodzi o ochronę zdrowia, nie przyjęliście tego wcale. To pozostało do dziś. Rząd już niedługo będzie chciał tę sprawę państwu przedstawić do dyskusji i sam nad tym obradować. Jeśli ktoś chce, aby ludzie zostali na wsi, musi o tym myśleć.</u>
          <u xml:id="u-182.152" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Stępień pyta o giełdę w Sandomierzu. Muszę tu zrobić kilka dygresji. Po pierwsze, moim zdaniem bardzo dobry pomysł - system giełd i rynków hurtowych - został zepsuty politycznie. Pomysł dobry, realizacja politycznie zła, ponieważ w pewnym momencie każdy wojewoda związany z jakąś opcją polityczną, związany ze wsią, stawiał sobie za punkt honoru, że u niego musi być rynek hurtowy, najlepiej za państwowe pieniądze. Jeżeli już te państwowe pieniądze się znalazły, to zawsze się znajdzie ktoś, kto je wyda, co nie znaczy, że ma dobry pomysł na ich wydanie. Wydano na to 120 mln zł. A ile naprawdę jest w Polsce dobrze zorganizowanych rynków hurtowych, jeżeli zaś są, to nie dzięki pomocy państwa, tylko dzięki niezwykłej aktywności ludzi. Dlatego chcemy to zweryfikować. Rzeczywiście dzisiaj pieniędzy nie ma - na 14 giełd jest 5 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-182.153" who="#JacekJaniszewski">Kiedy jednak pozyskamy środki finansowe, to będziemy wspierać przede wszystkim ludzi aktywnych, którzy chcą to zrobić. Czyli będziemy wspierać 30–40%, nie wiem, to proszę to traktować jako luźną rozmowę, a nie zapisy dokładne - czyli po prostu jakiś procent inwestycji; jeżeli ta suma zostanie dobrze wykorzystana, to być może będzie anulowana. To nie będzie dawanie pieniędzy na budowanie czegoś, co jak z naszych obserwacji wynika, nigdy nie zostanie rozliczone. Nigdy nie będzie tam takiego obrotu, ażeby te rozdmuchane inwestycje mogły być spłacone. To mi się niestety kojarzy z czymś, co przerabialiśmy już w Polsce Ludowej. Pomysł jest bardzo dobry, ale dzisiaj jego realizacja nie może mieć charakteru politycznego. My będziemy dofinansowywać pomysły, a nie dowartościowywać wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-182.154" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o program regionalny - województwo tarnobrzeskie w nim jest - oczywiście nie ma żadnego znaczenia, czy region powstanie z kilku dzisiejszych województw i kiedy będzie. Program regionalny jest tak jak program o bezrobociu, tak jak program pilotażowy w izbach rolniczych, tak jak właśnie ten program małopolski - to wszystko ma służyć zdobyciu pewnej praktycznej wiedzy, co naprawdę, bezwzględnie i bez poprawek będziemy mogli wpisać w narodowy program rozwoju polskiej wsi. Na bazie tych wszystkich doświadczeń będziemy wiedzieli, co przysłuży się pozytywnie rozwojowi polskiej wsi. I dlatego te wszystkie wnioski będą wykorzystane. I dlatego tak namawiam do współpracy w ramach budowy narodowego programu rozwoju polskiej wsi, a także do czytania wszystkich takich rzeczy, które są już dostępne, które określają podstawowe elementy, które warto sobie przeczytać wieczorem, zanim się pójdzie do swojego elektoratu i powie: wszystko złe, co teraz się robi, a wszystko dobre, co się robiło wcześniej - i odwrotnie. Dlatego warto po prostu te dane czytać, analizować i dopiero potem wyciągać wnioski. Za to bardzo serdecznie będę dziękował.</u>
          <u xml:id="u-182.155" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-182.156" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Franciszek Jerzy Stefaniuk)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Posłowie, którzy zgłaszają się z powodu nieuzyskania odpowiedzi, posłowie, którzy zabierali głos... Proszę bardzo, panowie posłowie Zarzycki, Lewandowski, Podkański... a może według kolejności wcześniej ustalonej: poseł Zarzycki pierwszy, potem poseł Podkański, poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam, panie pośle Zarzycki, czy jeszcze ktoś chce... Poseł Kalemba, pani poseł Grabowska zadawała pytanie?</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Tak, dobrze. I to wszystko? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Najpierw sprostowanie. Pytałem pana ministra, jakie działania podjął rząd, pan minister, żeby monitorować. Przez te siedem miesięcy niczego pan nie zrobił. Bo tak naprawdę chodzi o dwadzieścia kilka komputerów, jak sądzę, bo tyle jest przejść granicznych.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Zakwestionował pan też moją informację na temat dużego napływu zboża i kukurydzy. To znaczy, że pan nie jest zorientowany, ile tego płynie. Jak może pan realizować politykę ochronną polskiego rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Teraz pytania, na które nie uzyskałem odpowiedzi. Czy i kiedy pan minister wystąpi o nowelizację ustawy budżetowej, uwzględniając potrzeby m.in. kredytów skupowych? Kiedy pan minister zaproponuje takie rozwiązania podatkowe, przekazane panu ministrowi finansów, które przywrócą pozycję i znaczenie spółdzielczości wiejskiej, tak jak to się dzieje w krajach Unii Europejskiej? Jakie jest stanowisko ministra rolnictwa, jeśli chodzi o zamiar sprzedaży polskich cukrowni? Będzie to skutkiem m.in. braku kredytów skupowych i kredytów preferencyjnych. Najpierw rolnicy będą mieli kłopoty z dochodami, a potem upadną cukrownie, a już czekają na to...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan minister zrozumiał pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">...podmioty zagraniczne, które chcą kupić nasze...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Kalemba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Panie Ministrze! W zasadzie nie oczekuję już żadnej odpowiedzi, ale uważam, że jeżeli chodzi o drobiarstwo, to sprawa jest bardziej niż poważna.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#StanisławKalemba">Panie Ministrze! W tym materiale nie ma złudzeń co do tego, że w największym stopniu zmniejszyć się może produkcja mięsa drobiowego i jaj: odpowiednio o 69% produkcja mięsa drobiowego i o 20% produkcja jaj, przy czym spożycie mięsa drobiowego zdecydowanie wzrośnie. Wyraźnie w nim zaznaczono, że zostanie to uzupełnione przez import. Przecież to także dotyczy kurników, wylęgarni, zakładów ubojowych na obszarach wiejskich. To także jest sprawa bezrobocia. Trzeba do tego podejść zupełnie inaczej. Wiem, że potrzebny jest zintegrowany program itd. Ale nie możemy tego tak lekko odpuścić. Chciałbym to mocno zasygnalizować.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#komentarz">(Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Jacek Janiszewski: Czy mogę prosić, aby pan powiedział, jaki to jest dokument?)</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#StanisławKalemba">To jest dokument „Materiały informacyjne dotyczące rolnictwa i gospodarki żywnościowej”, kwiecień 1998 r., str. 11, Polska w Unii Europejskiej - konsekwencje dla rolnictwa. To w zasadzie upadek całej branży drobiarskiej, która mimo wszystko została dosyć mocno odbudowana w ostatnich latach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Podkański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#ZdzisławPodkański">Panie Ministrze! Dziękuję za częściową odpowiedź na moje pytania. W związku z tym, że te odpowiedzi nie były pełne i zakradły się do nich pewne dezinformacje, więc najpierw w formie sprostowania...</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#ZdzisławPodkański">To, co mówił pan o chmielu, świadczy o tym, że resort nie ma rozeznania w problemie. Bardzo mnie to smuci, bo od października leży program restrukturyzacji i modernizacji chmielarstwa. Pana zastępca poinformował nie tak dawno na komisji rolnictwa, że nie podpisał go, bo nie zdążył jeszcze przeczytać. Ale z tego, co widać, to więcej osób nie zdążyło zapoznać się z tym zagadnieniem, a przyszła już wiosna. Problem nie polega tylko na tym, żeby znieść cła na chmiel. Problem polega na tym, że do dzisiaj nie udało się stworzyć linii produkcji granulatu koncentratu, i nie zabiegają o to jakieś prywatne zakłady, ale Lubelskie Zakłady Chmielarskie, które są bardzo mocno związane i z tradycją chmielarską, i ze związkiem plantatorów. Oczywiście występują już w nieco innej, niż kiedyś, formule własnościowej. Chodzi o to, żeby wywieźć chmiel bez ceł z Polski, przerobić go, na przykład w Niemczech czy w innych krajach, i później ten granulat, te koncentraty przewieźć z powrotem do Polski. Jest to propozycja zastępcza, a więc nie chodzi tutaj o otwarcie jakiejś granicy dla chmielu. Chodzi o zagospodarowanie, dlatego że zakłady piwowarskie, którymi kieruje kapitał obcy głównie, dzisiaj nie chcą brać chmielu aromatycznego w takich ilościach, są też kłopoty z wysoko goryczkowym. Tyle tytułem sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#ZdzisławPodkański">Druga sprawa. Myślę, że ta dygresja dotycząca nas, dotycząca wsi, rolnictwa, była nie najlepsza. Panie ministrze, mówienie, że wieś najbardziej nienawidzi pana Leszka Balcerowicza, ale postawi mu pomniki, to nam ludowcom się źle kojarzy, bo był taki człowiek, tylko że wtedy była kolektywizacja, a nie farmeryzacja, wieś go strasznie nienawidziła, bo ludzie cierpieli z tego tytułu. Później faktycznie były pomniki, ale część z tych pomników dzisiaj stoi w Muzeum Socrealizmu w Kozłówce, a reszta została przetopiona, też pewno z jakichś tam powodów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie pośle, ale pan jeszcze do tej pory nie zadał pytania, tylko udziela pan instrukcji ministrowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#ZdzisławPodkański">Przepraszam, to były sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Już dziś się zorientowałem, że minister na pewno nie usłucha instrukcji.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#ZdzisławPodkański">A teraz prośba. Rozumiem, że na pozostałe pytania pan nie jest w stanie już odpowiedzieć - wszyscy są zmęczeni - ale proszę o odpowiedź przynajmniej na dwa. Już skrócę.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#ZdzisławPodkański">Po pierwsze. Propozycja pierwszego Krajowego Sejmiku Chłopów Polskich zmierza do tego, żeby w pertraktacjach o integrację europejską przyjąć pułap w rozmowach dotyczący wysokości produkcji polskiego rolnictwa na poziomie naszych narodowych potrzeb plus 30% rezerwa eksportowa, klęski żywiołowe, nieurodzaj. Czy ta propozycja krajowego sejmiku panu ministrowi odpowiada? Jeżeli tak, to wystarczy powiedzieć: tak. Jeżeli nie, prosiłbym parę zdań więcej.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#ZdzisławPodkański">I drugie pytanie. Naprawdę mnie bardzo ciekawi, jak to było w istocie. Czy ten jedyny poseł z AWS, który głosował za chłopami, który wywiązywał się z programu wyborczego, naprawdę był ukarany w klubie, miał nieprzyjemności, czy nie? Bo w kuluarach mówi się, że z tego tytułu miał sporo przykrości. Czy to prawda, czy nie? Dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Boję się, że pan minister na to pytanie nie odpowie, bo nie ma posła Szkaradka, który odpowiada w klubie AWS za dyscyplinę.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Grabowska.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Panie marszałku, pan mnie wyraźnie dyskryminuje!)</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Nie, panie pośle. Zapowiedziałem według kolejności wcześniej ustalonej. Panie pośle, pani Grabowska - kobieta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#DanutaGrabowska">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Nie proszę o odpowiedź w tej chwili, ale proszę o zastanowienie się nad moimi pytaniami, które zadałam. Pan zechciał łaskawie powiedzieć, iż edukacja dzieci wiejskich jest jednym z ważniejszych zadań, które państwo przed sobą stawiają. Zgadzam się z panem w tym momencie. Ale zwykła ludzka uczciwość kazałaby powiedzieć: proszę pani, akurat nie zajmowałem się tym tematem, nie zajmowałem się tymi problemami, czy te technika to mają być likwidowane, czy nie, czy rzeczywiście na poziomie sześciu klas w zintegrowanym nauczaniu ma być kształcone dziecko, jak będzie wyglądała sprawa gimnazjum dla dziecka wiejskiego itd. Ja bym to przyjęła naprawdę z poczuciem takiego porządnie wykonywanego obowiązku. Natomiast pan powiedział jedno zdanie, że edukacja rzeczywiście jest ważna i na tym pan zamknął temat. Nie oczekuję dziś szczegółów, bo rozumiem, że przecież zakres zadań, które pan wykonuje, jest ogromny. Ale pan ma merytoryczny duży departament. I gdyby pan mi dzisiaj powiedział: proszę pani, nie umiem dziś odpowiedzieć na te pytania, ale one rzeczywiście są ważne, i my się tym po prostu zajmiemy. I przynajmniej komisji rolnictwa i komisji edukacji powiemy, jaki jest stosunek resortu rolnictwa do tych ważnych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#DanutaGrabowska">Chcę panu powiedzieć, że wy prowadzicie bardzo duży zakres spraw, jeżeli chodzi o szkoły. To wy jesteście organem prowadzącym dla wszystkich szkół typu rolniczego. I nie można po prostu nie odpowiedzieć. Rozumiem, że można to zrobić w późniejszym terminie. Natomiast to, co pan zrobił, jest ogromnym spłyceniem. Miał pan czas na różnego rodzaju wstawki, kto czyta, kto nie czyta, na ile jest oczytany. Proszę pana, na szczęście ten znienawidzony ustrój w ogóle zlikwidował analfabetyzm, a więc generalnie czytamy. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: SB do szkół sprowadził.)</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Sieńko: Nasz ideał się odezwał.)</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#BogdanLewandowski">Przepraszam, panie marszałku, czy panu Niesiołowskiemu coś się nie stało, bo tak macha rękoma? Prawie jak mucha skrzydłami.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Nie, nie, ja tylko mówiłem, że SB... Niech pan będzie spokojny.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zdrowy jest pan poseł Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym przeprosić bardzo pana ministra, że po tylu godzinach debaty ośmielam się ponawiać pytanie, ale jeżeli to czynię, to nie z racji sejmowego molestowania pana ministra, ale po prostu z imperatywu, który wynika zarówno z mojego mandatu, jak i uchwał kongresu mojej partii, Polskiej Partii Socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#BogdanLewandowski">Przede wszystkim, panie ministrze, chciałbym wyrazić radość, że po raz pierwszy z trybuny w Sejmie pan wskazał, że za tragedię PGR odpowiadają rządy solidarnościowe w latach 1989–1993. To wielka sprawa. Ale jednocześnie nie udzielił pan odpowiedzi na drugą część mojego pytania - czy dzisiaj pana resort ma jakiś pomysł na to, żeby nie dochodziło do takich sytuacji jak ta, o której mówiłem, w tym słynnym już filmie „Arizona”, czy też po prostu ci ludzie w dalszym ciągu mają tylko wegetować i rząd nie ma im nic konkretnego do zaoferowania?</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#BogdanLewandowski">Drugie pytanie, na które pan minister nie udzielił mi odpowiedzi, to jest sprawa kredytów preferencyjnych. Prosiłem o odpowiedź, ile tych kredytów preferencyjnych było za rządów SLD-PSL, a ile jest dzisiaj. Jeżeli jest prawdą, że ta liczba została drastycznie zaniżona, to proszę mi wyjaśnić przyczyny tego stanu rzeczy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#JacekJaniszewski">Coś mi ciężko pod tę górkę wchodzić.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#JacekJaniszewski">Oczywiście dziękuję za te dodatkowe pytania, a jeżeli nie odpowiedziałem na któreś z pytań dosyć głęboko lub nie odpowiedziałem wcale, to tylko z tego powodu, że mogłem je przegapić, bo, jak powiedziałem, był zapisany cały zeszyt. Na wszystkie te pytania - zgodnie ze stenogramem - postaramy się odpowiedzieć już na piśmie, przynajmniej w jakiejś sferze. Dlatego proszę o trochę wyrozumiałości. Myślę, że każdy z nas ma poczucie, że nie do końca można to omówić w tak krótkiej debacie, powinniśmy być może posiedzieć kilka dni. Dlatego nawołuję do tego narodowego programu rozwoju wsi, ponieważ to właśnie byłaby kilkuletnia debata na temat wsi. Tylko wówczas będzie to coś konkretnego.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o posła Zarzyckiego - pan jest wspaniały, podziwiam pana za to, że pan zawsze umie włożyć komuś coś, czego nie powiedział. Otóż pan mnie istotne pytał o monitorowanie. Jeśli chodzi o monitorowanie, to - jak pan wie - odpowiedziałem panu, że robimy reorganizację wszystkich instytucji, które się tym zajmują. Już nie pada zarzut w stosunku do mnie, że coś „wjeżdża” raz na miesiąc, tylko mam to codziennie. Reagujemy na to na arenie międzynarodowej tak jednoznacznie, jak tylko można. Państwo słyszycie o tych kryzysach z Bułgarią, z CEFTA, to jest ciągle wywoływane przez ministra rolnictwa. Chcemy dopracować się jednoznacznej struktury, ale - to jest proste - aby opanować monitorowanie w 100%, trzeba zdobyć pieniądze. Przygotujemy jednoznaczny program i będziemy poszukiwali na to pieniędzy na arenie międzynarodowej, być może łatwiej nam będzie teraz, ponieważ polska granica, szczególnie wschodnia, będzie granicą Unii Europejskiej. Wówczas - być może - znajdziemy na to środki finansowe. Jeżeli nie zatracimy determinacji jako posłowie. Ale stwierdziłem, że pan nie ma racji i tu już pan umknął: powiedziałem o tym, że nie 800 tys., a pan powiedział w swoim drugim pytaniu, iż ja stwierdzam, że nieduży. Dlatego mówiłem, że wciska mi pan coś, czego nie powiedziałem. Otóż jest duży, i mówiłem o tym, jest duży. Jeżeli pan Szczęsny Zarzycki chce odpowiedzi, dostanie natychmiast jutro do siebie do domu faksem, jak to wygląda z dnia na dzień, z ostatniej chwili. No widzi pan.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#JacekJaniszewski">Czy i kiedy będzie nowelizacja ustawy na temat kredytów skupowych? Nie ma takiej potrzeby. Chcę powiedzieć panu posłowi, że jeśli chodzi o te środki finansowe, które chcemy zdobyć na skup buraków cukrowych i zboża, to w zeszłym roku pieniądze na kredyty skupowe były wydane dopiero 3 czerwca. Nikt nie wydał w zeszłym roku ich wcześniej, dopiero 3 czerwca. My mamy przygotowane 17,5 mln zł na buraki i 32 mln zł na zboże. Myślimy, że to generalnie zaspokoi te potrzeby, które na pewno w tym roku zaistnieją. Oczywiście może być bardzo różnie, może być dużo gorzej, niż się spodziewamy, może być lepiej. Na zapas ustawy czy jakiegokolwiek nowelizowania nie ma co przewidywać.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#JacekJaniszewski">Przywrócić znaczenie spółdzielczości. To jest mój ulubiony temat - powiem zupełnie szczerze - ponieważ tak jak nie spodziewałem się, że po takiej partii jak PSL będę walczył z granicą, żeby ją zamykać, tak samo nie spodziewałem się, że po nowelizacji przez PSL ustawy o spółdzielczości będzie tam cokolwiek jeszcze do zmiany. Bo chyba nikt bliżej nie był spółdzielczości niż państwo. Zrobiliście te nowelizacje w ostatnich 4 latach. I szczerze mówiąc, gdy rolnicy gdzieś stają i mówią, że coś z tą spółdzielczością trzeba zrobić, to ja się dziwię, bo chyba nikt bardziej niż właśnie Polskie Stronnictwo Ludowe delegacji - przy takim udziale w parlamencie - żeby to lepiej zrobić, nie miał. I dlatego oczywiście ja się tym zajmę, panie pośle, ponieważ coraz więcej rolników mi narzeka na to, co zostało znowelizowane ostatnio. Ale już zostało znowelizowane.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o sprzedaż polskich cukrowni, proszę pytać ministra skarbu.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Jakie jest pana stanowisko?)</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#JacekJaniszewski">Ja powiem tylko jednoznacznie o tym, co przygotowujemy. My współpracujemy z ministrem skarbu. Bardzo energicznie przygotowujemy się do nowelizacji ustawy o cukrownictwie i tam chcielibyśmy interesy przede wszystkim polskich rolników zabezpieczyć i polskich pracowników cukrowni. A już co do tego, kto ma być inwestorem strategicznym, to już jest inna rzecz. Bo oczywiście można nic nie zrobić, bo obcy, wredny kapitał wejdzie, co oznacza, że na pewno upadnie tego rodzaju instytucja lub też w sposób kontrolowany wpuścić kapitał, niekoniecznie zagraniczny, ale mocny, także polski, z takim elementem, żeby ten kontakt pomiędzy producentem a przetwórcą zachować. To, o czym mówiłem, mamy szansę zrobić tylko jeszcze niestety w tej branży. W każdej innej branży już nie mamy szansy tego zrobić.</u>
          <u xml:id="u-204.8" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Kalemba. Jeśli chodzi o ten dokument, jak pan dobrze się wczyta, zauważy pan, że są to różnego rodzaju warianty, przewidywania; pan wyjął jeden. Są warianty pozytywne, negatywne, tak żeby wywoływać dyskusję, rzeczywiście żeby wywoływać dyskusję. Najgorsze jest powiedzenie, że wszystko będzie idealnie albo że wszystko będzie bardzo źle. A gdzieś jest ten środek. Ale żeby dyskutować, trzeba przekazywać ludziom dokumenty, które będę czytać, wzbudzać tym być może nawet ich agresję, po to, żeby się zastanawiać nad rozwiązaniami tych problemów. Czyli tak jak w negocjacjach z Unią, jak w kartach, jak w piłce nożnej, jak w różnych innych dziedzinach trzeba przyjąć jakąś strategię postępowania, tak tutaj też pewne warianty do analizy, do dyskusji zostały przedstawione. I proszę tych dokumentów nie traktować jako stwierdzenie, że tak będzie, a tylko że w pewnym wariancie mogłoby się tak zdarzyć. To są rozważania różnego rodzaju ekspertów, zarówno bardziej liberalnych, jak i mniej liberalnych, i tylko w takim aspekcie należy to widzieć.</u>
          <u xml:id="u-204.9" who="#JacekJaniszewski">Pana posła Podkańskiego przepraszam, że nie mam takiej wiedzy jak on w tej dziedzinie. Każdy w czymś się specjalizuje, ja też w paru rzeczach, i być może moglibyśmy się łapać. Z tych rzeczy, które ja wiem, i z tych rozmów, które przeprowadziłem, a było ich już co najmniej kilka (z plantatorami, ze związkiem plantatorów), to jednak dotychczas nie jest to zupełnie tak, jak pan poseł mówi, ponieważ ich zdania wypowiadane do mnie i zapotrzebowania w stosunku do mnie w grudniu zeszłego roku czy w listopadzie różnią się znacznie, jeśli chodzi o kwiecień tego roku. Mówimy o innych rzeczach: zamykanie granicy, teraz otwieranie.</u>
          <u xml:id="u-204.10" who="#JacekJaniszewski">W technologii wybitnym specjalistą nie jestem, ale różnice pomiędzy granulatem a brykietem rozumiem, także między ekstraktem a brykietem. Polska przetwórczość robi brykiety, czego nie chce w żadnym wypadku polska wytwórczość piwa, mimo że polski chmiel, zresztą dobry jako mieszanka, jest przez nich bardzo pożądany. Ale co z tego, że mamy szklankę wody, skoro jest ona za szybą. Tak to dokładnie wygląda. Inna sprawa, że rzeczywiście chmiel w Niemczech, którego ekstrakt się sprowadza, jest niszczony, po prostu jest tam duża nadprodukcja i dopłata do kompostowania chmielu. Ekstrakt jest tam odpadem produkcyjnym. Właściwie nie ma takiego cła, nie ma takiej ceny, nie ma takiej możliwości technologicznej, żeby ten odpad, który tam nic praktycznie nie kosztuje, zatrzymać na granicy. Stąd jedyna nadzieja w tym, że poprawimy przetwórczość, że zrobimy - bo umiemy robić chmiel - pożądany chmiel w takim asortymencie, jakiego nasz dobrze zorganizowany system przetwórczy potrzebuje. Sądzę, że dalsza współpraca - panie pośle, jestem otwarty - w tej dziedzinie może zaowocować rozwiązaniami korzystnymi dla producentów chmielu. Jeszcze raz podkreślam, z punktu widzenia państwa może to być mały problem, ale z punktu widzenia gminy - dobrze, że pan to podkreślił - to jest wszystko. Tak jak z punktu widzenia państwa problem osiedli pegeerowskich jest małym problemem, a z punktu widzenia tych osiedli jest on ogromny. Jednak trzeba pamiętać, że jedno i drugie jest istotne, jeśli patrzymy na swój elektorat, szczególnie jeśli się jest z danego terenu.</u>
          <u xml:id="u-204.11" who="#JacekJaniszewski">Bardzo prosiłbym jednak nie uogólniać, bo oceniałem pracę pana premiera Balcerowicza jako fachowca, jako człowieka, który na pewno miał duże znaczenie dla rozwoju gospodarki państwa polskiego. Nikogo do niczego, ani do miłości, ani do nienawiści, nie namawiam. Zawsze i w każdej dziedzinie namawiam do jednego: jeśli ktoś nie został złapany na złodziejstwie - nie mówmy, że jest złodziejem, jeśli ktoś nie jest jednoznacznie destruktorem gospodarki - nie mówcy, że jest destruktorem. Być może po pewnym czasie, w ocenie historii, to co nam się nie podoba, okaże się najlepszym rozwiązaniem, a to, co nam się wydaje cudownym rozwiązaniem, będzie bardzo złym rozwiązaniem. Nie raz o tym się przekonaliśmy, nawet w życiu prywatnym.</u>
          <u xml:id="u-204.12" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o pertraktacje z Unią Europejską i kwestię kwot, pułapu, to oczywiście każde rozwiązanie, które winduje pułap dyskusji na korzyść Polski, jest dobre. Dlatego nie mogę panu posłowi powiedzieć, czy potrzeby narodowe plus 30% to nie jest za mało, bo być może pan poseł żąda za mało, ale tego nie możemy dzisiaj stwierdzić. Na pewno trzeba przygotować się do tych rozmów w taki sposób, ażeby nie przegapić potrzeb narodowych, po pierwsze, a po drugie - nie przeoczyć rzeczywistych klęsk, które mogą się zdarzyć. Z takimi pułapami trzeba iść do negocjacji z Unią Europejską, to jest podstawa negocjacji tego rządu.</u>
          <u xml:id="u-204.13" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o los pana posła - panie marszałku, dziękuję za te bardzo dobre wtręty - który głosował inaczej, to przyznam się z całkowitą szczerością, że nie wiem, kto to jest. Pytanie powinno zostać skierowane do posła Szkaradka, który u nas w klubie zajmuje się dyscypliną. Niemniej jednak jest w klubie AWS; sądzę, że nikt go z tego powodu nie wyrzucił, że pomylił się podczas głosowania.</u>
          <u xml:id="u-204.14" who="#JacekJaniszewski">W ten sposób jeszcze raz wrócę do kwestii głosowania. Jest pewna różnica dotycząca głosowania za tym, żeby była gwiazdka z nieba na Boże Narodzenie. A każdy z nas, będąc dzieckiem, chętnie zagłosowałby za tym. Pewne głosowania były taką gwiazdką z nieba i przeciwko temu zawsze będzie głosowała odpowiedzialna koalicja, która odpowiada za naród. Opozycja zawsze będzie głosowała inaczej, ponieważ niekoniecznie w tym aspekcie musi podzielać zdanie rządu.</u>
          <u xml:id="u-204.15" who="#JacekJaniszewski">Jeśli chodzi o panią poseł Grabowską, bardzo przepraszam, że nie zrobiłem wykładu, ale w materiale dotyczącym średniookresowej strategii rozwoju rolnictwa jest dosyć duży akapit na temat szkolnictwa na wsi. My się nie wypowiadamy; jeszcze 6 klas, 10 klas, jeśli chodzi o takie rzeczy, tylko z jednego powodu - wypowiadanie się na ten temat jest na razie na etapie ministrów edukacji i rolnictwa. Przy okazji odpowiem na inne pytanie, które gdzieś umknęło: W żadnym wypadku nie przewidujemy przekazywania szkół rolniczych Ministerstwu Edukacji Narodowej, przewidujemy przekazanie ich powiatom, ale ministrowi rolnictwa pozostawiamy nadzór oraz obowiązek pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych na douczanie w okresie wchodzenia do Unii Europejskiej rolników, którzy będą chcieli to robić, nie tylko w ODR, ale również w tych szkołach.</u>
          <u xml:id="u-204.16" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: A ustawa kompetencyjna?)</u>
          <u xml:id="u-204.17" who="#JacekJaniszewski">A jeżeli chodzi o te wszystkie sprawy, w ustawie kompetencyjnej nie ma zapisu, że technika rolnicze przekazuje się ministrowi edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-204.18" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Jest, panie ministrze, nowelizacja z zeszłego roku.)</u>
          <u xml:id="u-204.19" who="#JacekJaniszewski">To nowelizacja, ustawa z zeszłego roku, ale ustawy kompetencyjne w ramach reorganizacji państwa samorządowego teraz tego przewidywać nie będą. Poza tym nie ma jeszcze żadnej ustawy dotyczącej ministra edukacji narodowej, który będzie przekazywał lub miał jakiś nadzór. Jeszcze raz powtórzę, że nasze zdanie na ten temat, które na razie nie zostało zmienione, jest jednoznaczne: nadzór merytoryczny nad technikami ma pozostać w ministerstwie rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-204.20" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Panie ministrze, bardzo pana proszę, niech pan zwróci na to uwagę, bo artystyczne...)</u>
          <u xml:id="u-204.21" who="#JacekJaniszewski">Dobrze. Artystyczne mniej mnie interesują, ale...</u>
          <u xml:id="u-204.22" who="#komentarz">(Poseł Zdzisław Podkański: Nie tylko artystyczne, ale i służby zdrowia. One są na tym samym wózku.)</u>
          <u xml:id="u-204.23" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Lewandowski. Jeśli chodzi o pegeery i arizonę, to przecież tę arizonę ludzie piją od roku, od dwóch, od trzech lat. Pan wówczas nie był posłem, ale jesteśmy z tego samego środowiska, to wszystko dzieje się na pańskich oczach i dobrze pan wie, że uzyskiwanie alternatywy dla ludzi, którzy często pili arizonę przez całe życie, jest przedmiotem intensywnej pracy każdego rządu, również waszego, i tego też.</u>
          <u xml:id="u-204.24" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Panie ministrze, ale chodzi o problem tych ludzi.)</u>
          <u xml:id="u-204.25" who="#JacekJaniszewski">Chodzi tylko o to, że do pegeerów w Polsce dopłacało się co roku 1 mld dolarów. Jeśli ktoś chce, żeby w tej strukturze wszystko pozostało tak, jak było - a i tak 50% ludzi będzie pić arizonę - to musi dopłacić do tego 1 mld dolarów. I na to trzeba się zdecydować. Wy jako koalicja nie zdecydowaliście się na taki układ, bo mogliście w 1993 r. wszystko odkręcić. Mogliście w 1993 r. odrzucić Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, wprowadzić z powrotem strukturę pegeerowską i dopłacać co roku 1 mld dolarów. Mogliście to zrobić, lecz nie zrobiliście, bo wiecie, że to jest niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-204.26" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: To jest uproszczenie.)</u>
          <u xml:id="u-204.27" who="#JacekJaniszewski">I dlatego należy robić wszystko... Mówiłem o tym. Chcemy wprowadzić zwolnienia podatkowe, szczególnie dla przedsiębiorstw, które będą lokowały się przy osiedlach popegeerowskich, chcemy to zrobić od przyszłego roku, tylko boimy się, żeby nie było nadużyć podatkowych, i to trzeba tak dopracować - tu, panie pośle, jestem otwarty na współpracę - żeby to rzeczywiście było właściwie skierowane. Tylko nie żyjmy iluzją do końca.</u>
          <u xml:id="u-204.28" who="#JacekJaniszewski">Otóż, proszę państwa, w Polsce Ludowej były trzy miejsca, do których podążały jak ćmy osobowości niezaradne. One są wszędzie na świecie. Ale w Polsce Ludowej były trzy takie miejsca: Lasy Państwowe, melioracja i pegeery. I te niezaradne w sumie osobowości znalazły się w jednym miejscu i dlatego tak mocno je widać. To alternatywne źródło, panie pośle, którym są zwolnienia podatkowe, nie spowoduje, że ci dorośli ludzie pójdą tam do pracy, bo - moim zdaniem - już nie pójdą. W PGR pracowali po 4–5 godzin dziennie i dwa dni w miesiącu rzeczywiście mogła im się zdarzyć absencja, potem dzielnie pracowali. Ale to jest inny układ - oni nie umieli się w tym wszystkim znaleźć. Ci, którzy umieli, już pracują. A my mówimy o tych, którzy nie umieją się znaleźć. Kiedyś mieli na to odpowiedź: brali tobołek, żonę i jechali. Znajdowali pracę w melioracji, w lesie. Dzisiaj tego nie ma. I dlatego nie tyle powinniśmy mówić o nich, chociaż trzeba zrobić wszystko, żeby ich nie stracić, ile, przede wszystkim, trzeba zrobić wszystko, żeby ich dzieci nie wpadły w ten sam rytm życia. Dlatego jestem przekonany, że te zwolnienia podatkowe, które są inspiracją dla nowych miejsc pracy, są potrzebne dla ich dzieci, mieszkających w tych osiedlach, a niekoniecznie dla nich. Tak, żeby tych 2–3 młodych ludzi było przykładem dla reszty, że warto podjąć pracę. Bo zgadzam się, że jeżeli takiej alternatywy nie ma, jeżeli w takim bloku nie widać, że ktoś, kto ma pracę, żyje trochę lepiej, to jest najgorsze, co może być. I dlatego będziemy próbowali promować i propagować zwolnienia podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-204.29" who="#JacekJaniszewski">Chcę jeszcze powiedzieć o jednej rzeczy - nie zawinionej ani przez tych ludzi, ani przeze mnie, ani przez państwa, lecz przez konstruktorów Polski w ostatnich dziesięcioleciach. Jeszcze pół biedy, gdyby te osiedla pegeerowskie były domkami jednorodzinnymi czy dwurodzinnymi - w sumie przy niewiele mniejszych kosztach. Nie mielibyśmy dzisiaj tego problemu, bo byłby on rozproszony, nie tak bardzo widoczny. Większość mieszkających w tych popegeerowskich blokowiskach, to wcale nie są byli pracownicy PGR, lecz ci, którzy przyjechali do PGR, żeby popracować 3–4 miesiące, a później pójść do pracy w najbliższym miasteczku, mając mieszkanie za darmo. Jako pierwsi zgodzili się na wyrzucenie ich z pracy, bo przeliczyli sobie, że kuroniówka bardziej im się opłaci niż jeżdżenie do pracy. I to najgorsze już się stało. Teraz trzeba tylko się starać, żeby ich dzieci, ta cała młodzież, która mieszka tam, nie wpadła w ten sam rytm myślenia o państwie, rodzinie i swojej przyszłości. Bo to jest niebezpieczne. I jeżeli tak będziemy analizowali tę strukturę i ten fakt, to rzeczywiście zastosujemy dobre elementy. Ja uważam, że dobrym elementem będzie system zwolnień podatkowych dla przedsiębiorców. Ci ludzie sami niczego nie wytworzą. Jestem przekonany, że w odróżnieniu od rolnika, któremu być może warto dać zwolnienie podatkowe, tym ludziom trzeba sprowadzić kogoś, kto zrobi coś za nich. I tym elementem powinno być zwolnienie podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-204.30" who="#JacekJaniszewski">Bardzo dziękuję za wszystkie pytania, za cierpliwość i wyrozumiałość. Bardzo proszę, abyście państwo nie brali do siebie wszystkich politycznych przytyków, bo ja ich do siebie też nie biorę. Czeka nas wiele miesięcy i lat, mam nadzieję, ciężkiej pracy, bo jako minister i jako poseł będę pomiędzy wami chodził, spacerował i pracował. Jedno jest pewne - i mówię to nie dlatego, że akurat teraz jestem ministrem rolnictwa, ale proszę zobaczyć pewną prawidłowość - że nawet w ramach jednej partii, jaką jest PSL, gdy pojawił się problem z rolnictwem, to załatwiało się go zmianą ministra. Dzięki temu władza znowu miała jakieś kilka miesięcy spokoju i to jest charakterystyczne - płytkie rozwiązywanie problemów polskiego rolnictwa od roku 1945. Tylko po to, żeby zapewnić tzw. igrzyska ludziom, którzy tego potrzebują. Ale nie ma współpracy w zakresie trwałych zmian - i to jest wielki problem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-204.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Panie ministrze, proszę jeszcze powiedzieć, kiedy będą kredyty?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#JacekJaniszewski">Pan poseł Lewandowski pyta jeszcze o kredyty. Ja już odpowiadałem - kredyty obrotowe, w wysokości zapotrzebowania zgodnie z obowiązującymi przepisami, czyli 6 q żyta na ha, zostały wydane w takiej wysokości, ażeby zagwarantować tyle samo hektarów, ile w zeszłym roku - 106 mln nowych złotych. Kredyty skupowe mamy zabezpieczone w dużej części i wygląda na to, że na skup buraków i zbóż są. Kredyty inwestycyjne to największa nasza troska. Tych środków finansowych rzeczywiście nie ma i należy zrobić wszystko, żeby w perspektywie kilku miesięcy je zdobyć, być może w postaci środków zewnętrznych na ten cel. Dotacje do gmin, o których mówiłem nawet publicznie, że ich nie będzie, są w wysokości 40 mln zł. Podpisaliśmy niedawno wszelkie dokumenty, można się po nie zgłaszać, są one przekazane gminom. Dla zobrazowania - w zeszłym roku było 72 mln zł, w tym roku jest 40 mln zł, ale u ministra Widzyka są także pieniądze na to przeznaczone dla gmin popowodziowych. Dlatego z tego punktu widzenia nigdy nie protestowałem, kiedy pieniądze szły do pana ministra Widzyka, ponieważ one w większości idą na potrzeby rolnictwa, rolników i gmin wiejskich. Jakbyście państwo pododawali te sumy, które idą na tereny popowodziowe i są przeznaczone na cele rolnicze, oraz te, które są zapisane na rolnictwo w ramach środków budżetowych, to okazałoby się, że trochę inaczej wygląda struktura dochodów w dziale rolnictwa. To nie znaczy, że jest to rewelacja, ale też nie znaczy, że jeśli chodzi na przykład o dotacje do gmin, jest gorzej niż w zeszłym roku, bo tak nie jest. Dziękuję bardzo. Mam nadzieję, że zobaczymy się niedługo. Do widzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#JacekJaniszewski">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Z jedną rzeczą nie mogę się zgodzić, panie ministrze. Pan powiedział, że niezaradni szli do PGR, a ja znam taki przykład, że jeden z PGR nawet ministrem został. To nie można powiedzieć, że niezaradny.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi. Dziękuję przedstawicielom resortu...</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#komentarz">(Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Jacek Janiszewski: Ale, panie marszałku, ja muszę coś do tego dopowiedzieć.)</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">... za to takie uczciwe dzisiaj trwanie przy temacie. Dziękuję paniom i panom posłom za ten męczący dzień, ale dzień pełen troski. Jeżeli mogę swoją refleksję wyrazić, to chcę powiedzieć, że jeżeli chcemy rolnictwu pomóc, to musi przyjść czas, kiedy przestaniemy zwalać czy przesuwać winę to w jedną, to w drugą stronę, tylko wszyscy z troską musimy na nie spojrzeć. W tej debacie pozwoliłem sobie na przedłużanie dyskusji, na danie możliwości pełnej wypowiedzi każdemu z posłów, ponieważ uważam, że ten problem dotyczy ponad 30% społeczeństwa, nie 26%, nie 27% - ponad 30–40% społeczeństwa, prawie połowy Polski. Dlatego też z troską wszyscy powinniśmy do tego problemu podchodzić i nie da się tego problemu podzielić na konsumentów i producentów. Jest to problem, który dotyczy nas wszystkich. Bo, jak zauważaliśmy w dyskusji, to i szkolnictwo, i ochrona zdrowia - okazuje się, że cała płaszczyzna życia społecznego i ekonomicznego jest powiązana z rolnictwem. Tak że jeszcze raz dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#komentarz">(Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Jacek Janiszewski: Jedno tylko zdanie.)</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#JacekJaniszewski">Dziękuję, panie marszałku, że zechciał mnie pan jeszcze dopuścić do głosu, bo nie mogłoby się zdarzyć nic gorszego, niż gdyby coś takiego z tej trybuny i na zewnątrz wyszło. Jestem z rodziny pegeerowsko-rolniczej i to, że mówiłem, iż osobowości niezaradne tam się znajdowały, to nie znaczy, że tylko takie się tam znajdowały.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Jest jeden wyjątek.)</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#JacekJaniszewski">Mówiłem to, panie marszałku, podkreślałem, że osoby zaradne dawno już miejsce pracy znalazły. Zaradne pracują u dobrego dzierżawcy, bo to dzierżawca poszukuje dobrego traktorzysty, tak naprawdę jest. Problem jest z tymi niezaradnymi, którzy rzeczywiście piją „arizonę”, jak pan poseł Lewandowski zauważył. I chciałbym, ażeby to tylko tak zabrzmiało. Nie daj Boże inaczej, bo zbyt dużo szacunku mam dla tych ludzi. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">W związku ze zgłoszonym w dyskusji wnioskiem o odrzucenie przedstawionej informacji do głosowania w tej sprawie przystąpimy na następnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 20 porządku dziennego: Interpelacje i pytania w sprawach bieżących.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zgodnie z art. 117 ust. 2 regulaminu Sejmu czas przeznaczony na interpelacje nie może być dłuższy niż jedna godzina, a na pytania w sprawach bieżących nie dłuższy niż dwie godziny.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Informuję, że odpowiedź na interpelację nie może trwać dłużej niż 10 minut. Interpelant może zwrócić się do interpelowanego o udzielenie dodatkowych wyjaśnień. Wyjaśnienia nie mogą trwać dłużej niż 5 minut. W sprawie interpelacji oraz udzielonej na nie odpowiedzi może być przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Prezydium Sejmu włączyło do porządku dziennego dwie interpelacje, z których jedna, posła Ryszarda Brejzy, została na prośbę autora wycofana. Pozostała zatem interpelacja autorstwa pani poseł Danuty Grabowskiej.</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani poseł Danuta Grabowska złożyła interpelację do ministra skarbu państwa w sprawie wstrzymania sprzedaży Przedsiębiorstwa Handlowo-Produkcyjnego Polski Tytoń SA w Radomiu. Pisemną odpowiedź przekazaną przez ministra skarbu państwa pani poseł uznała za niezadowalającą. W związku z tym, zgodnie z art. 120 ust. 3 regulaminu Sejmu, poseł zwróciła się do marszałka Sejmu o umieszczenie interpelacji w porządku dziennym posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zdaniem pani poseł firma Merkury jako inwestor strategiczny nie stwarza nadziei na rozwój przedsiębiorstwa, utrzymanie miejsc pracy, nie gwarantuje wpływów do budżetu państwa na poziomie 1997 roku. Autorka interpelacji zgłasza zastrzeżenia co do odpowiedzi, nie podziela opinii dotyczących konieczności szybkich działań restrukturyzacyjnych, szczególnie w zakresie rozwoju nowoczesnych form dystrybucji, modernizacji i remontów przedsiębiorstwa. Pani poseł oczekuje odpowiedzi m.in. na pytania dotyczące zabezpieczenia inwestycji, pakietów plantatorskiego i socjalnego, współpracy spółki z Zakładami Przemysłu Tytoniowego w Krakowie i z Wytwórnią Wyrobów Tytoniowych w Poznaniu oraz zadłużenia firmy Merkury na kwotę 2 mln zł u Przedsiębiorstwa Handlowo-Produkcyjnego Polski Tytoń SA.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa, minister Janusz Michalski.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#JanuszMichalski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#JanuszMichalski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Otrzymałem tekst interpelacji, który zawiera osiem pytań dotyczących problematyki sprzedaży zakładów PHP Polski Tytoń.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#JanuszMichalski">Nie podzielam opinii pani poseł Danuty Grabowskiej, jakoby odpowiedź w sprawie wstrzymania sprzedaży akcji PHP Polski Tytoń była niezadowalająca. Odpowiedź była konkretna, o bogatej treści, należycie szczegółowa, odnosiła się na siedmiu stronach do podnoszonych kwestii związanych z okolicznościami i warunkami przeprowadzonej transakcji i istniejących procedur, a w szczególności: negocjowania pakietu socjalnego, możliwości utrzymania miejsc pracy, inwestycji w majątek spółki po prywatyzacji, stworzenia szans rozwoju. W odpowiedzi wyeksponowaliśmy także procedurę wyłaniania oferentów, charakterystykę rokowań, uzyskaną cenę - oczywiście w granicach naszych możliwości, bo trzeba tutaj zachować pewną tajemnicę handlową. Wyeksponowaliśmy też zobowiązania inwestycyjne, pakiet plantatorski, gwarancję ochrony zatrudnienia, możliwości podniesienia uposażeń i inne zobowiązania pracownicze.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#JanuszMichalski">Chcę powiedzieć, że wstrzymanie sprzedaży - bo to było problemem i tematem tej wcześniejszej interpelacji - przez obecnego ministra skarbu nie jest już możliwe, ponieważ umowa została podpisana przez pana ministra Pietrewicza w dniu 24 października 1997 roku, natomiast ta interpelacja została złożona 17 listopada 1997 roku. Wcześniej wiedział o tych zastrzeżeniach minister skarbu pan profesor Pietrewicz. Obecny minister skarbu nie ponosi za tę transakcję odpowiedzialności w sensie decyzyjnym.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#JanuszMichalski">Uwagi, jakie pani poseł Danuta Grabowska podnosi w drugiej interpelacji - tej, do której ja się odnoszę - stanowią zupełnie nowe kwestie. Sądzę, że gdyby zostały złożone w tej pierwotnej interpelacji, zapewne zostałyby rozstrzygnięte w naszej pierwszej odpowiedzi z 6 stycznia, bez potrzeby wywoływania tego tematu na dzisiejszym posiedzeniu, ponownie, po czterech miesiącach. Niemniej oczywiście chciałbym tutaj dokonać analizy postawionych pytań, wierząc, że będzie ona przyjęta i zaakceptowana. Chcę poinformować, że wskutek powstania tych wątpliwości, które zgłosiła pani poseł, przygotowuję bardzo szczegółową kontrolę transakcji udostępnienia akcji PHP Polski Tytoń w Radomiu firmie Merkury, właśnie pod kątem złożonych przez panią poseł uwag. Odniosę się do tych kilku elementów, które pani poseł wskazała. W sprawie pakietu plantatorskiego, co do używania polskiego tytoniu do produkcji papierosów, pani poseł stwierdza, że zobowiązanie inwestora do zużycia w produkcji na rynek krajowy 40% tytoniu krajowego jest stratą dla polskich plantatorów, ponieważ przed prywatyzacją PHP Polski Tytoń SA zużywało 50% tytoniu krajowego. Należy wyjaśnić, że łącznie w produkcji papierosów wprowadzanych na rynek krajowy przez PHP Polski Tytoń i jego spółkę-córkę (będę używał tego skrótu), zakłady wytwórcze w Poddębicach, zużycie tytoniu krajowego było znacznie poniżej 40% i nie było objęte żadnym zobowiązaniem.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#JanuszMichalski">Zobowiązanie nałożone na spółkę po sprzedaży - używania 40% polskiego krajowego tytoniu - nie jest dla plantatorów stratą, lecz utrzymaniem stanu dotychczasowego. Korzyści może przynieść plantatorom możliwość tworzenia funduszu plantatorskiego przeznaczonego na rozwój plantacji tytoniu w Polsce. Jeśli w wyniku szczegółowych analiz podnoszonych wątpliwości okaże się, że one są niezbędne, to zostaną one uwzględnione w tej kontroli, o której wspomniałem na początku.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#JanuszMichalski">Co do dystrybucji i modernizacji, pytania drugiego: pani poseł ocenia, że Polski Tytoń posiada dobrze rozwinięty system akwizycji i wiele punktów sprzedaży w sieci detalicznej i hurtowej na terenie całego kraju, firma ma 106 samochodów osobowych, samochody ciężarowe. To prawda, ale czy to jest potencjał wystarczający w sytuacji narastającej konkurencji na rynku, która powstaje w związku z przejęciem firm sektora tytoniowego przez największe koncerny międzynarodowe. Podstawą przychodów Polskiego Tytoniu jest handel hurtowy. Marże kształtują się tam w układzie bardzo wysokiej konkurencji, szczególnie, że wszystkie koncerny silnie rozbudowują własne sieci handlowe. Konkurencja w tym sektorze jest olbrzymim wyzwaniem, niebezpieczeństwem dla istnienia, może nie bezpośrednim, ale jednak niebezpieczeństwem dla istnienia PHP Polski Tytoń. Na przykład zakłady tytoniowe w Krakowie mają ok. 550 samochodów osobowych i 20 ciężarowych, 12 ciągników siodłowych, 20 naczep do ciągników, 2 lokomotywy, a Sieta zaraz po przejęciu zakładów tytoniowych w Radomiu nabyła kilkaset samochodów osobowych, podobnie Reemtsma oraz British-American Tobacco. Wszyscy konkurenci znacznie rozwijają system akwizycji, co wymaga bezwzględnie wzmocnienia potencjału PHP Polski Tytoń.</u>
          <u xml:id="u-212.7" who="#JanuszMichalski">Pytanie dotyczące krytycznej oceny współpracy PHP Polski Tytoń z Zakładami Przemysłu Tytoniowego w Krakowie: tutaj pani poseł podkreślała zasługi załogi PHP Polski Tytoń dla sprzedaży wyrobów obu tych producentów w przeszłości. W odpowiedzi pierwszej, wstępnej, z 6 stycznia nie było naszą intencją, nie było intencją ministra skarbu państwa pomniejszanie tych osiągnięć. Jeśli takie wrażenie powstało, to oczywiście przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-212.8" who="#JanuszMichalski">Co do umów handlowych, następnego problemu poruszanego przez panią poseł, to zostało stwierdzone, że zawieranie umów na okres jednego roku jest korzystniejsze dla obu stron, ponieważ co roku można negocjować nowe, korzystniejsze warunki sprzedaży. Doceniam oczywiście pogląd prawniczy pani poseł, jednak zdaniem ministerstwa, jeśli coś jest przedmiotem okresowych negocjacji, to nie można przesądzać tak zupełnie, że będzie stale korzystniejsze dla jednej strony. Inna sytuacja jest, gdy strony związane są umową długoterminową, której warunki są odnawiane w trybie renegocjacji, a co innego, gdy termin umowy wygasa corocznie. Jest potencjalnym zagrożeniem, i to oczywiście nie jest straszenie załogi, że wygaśnięcie terminu zobowiązań umownych stanowi dogodny moment do zmiany zasad prowadzenia dystrybucji, szczególnie w warunkach rosnącej konkurencji. Trzeba jednak brać pod uwagę również pesymistyczny wariant, że utrzymywanie pośrednictwa hurtu PHP Polski Tytoń może być zagrożone w sytuacji rozbudowywania przez konkurujących producentów własnych sieci sprzedaży. Wydaje się nam, że wiązanie się długoterminowymi umowami jest rozwiązaniem dużo lepszym.</u>
          <u xml:id="u-212.9" who="#JanuszMichalski">Co do pytania dotyczącego Zakładów Wytwórczych w Poddębicach, przypomnę, że w tej pierwszej interpelacji nie było pytania o sytuację w tych zakładach. Odpowiadając przytoczę kilka danych: w 1996 r. zakłady w Poddębicach wyprodukowały 2,1 mld sztuk papierosów, a Polski Tytoń 1,7 mld sztuk. Marka Weston zajmuje przy tym około 70% wolumenu produkcji. Jest odpowiedzialna za 70% wolumenu produkcji i decyduje o 80% zysku. Marka Weston nie stanowiła własności inwestora, jak mogła być informowana pani poseł. Po zakupie pierwszych maszyn Przedsiębiorstwo Handlowo-Produkcyjne Polski Tytoń całkowicie wycofało się z gotowości do inwestowania w Poddębicach i stworzenia z tego zakładu samodzielnego producenta. To uzależniło zakłady w Poddębicach od właścicieli użyczonych maszyn. Spółce niezbędnie potrzebne były i są środki na wypromowanie innej marki niż Weston po zaskarżeniu praw do tej marki przez firmę Reemtsma. Ten problem, jak sądzę, będzie również uwzględniony przy tej przedmiotowej kontroli, jaka jest przygotowana w Ministerstwie Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-212.10" who="#JanuszMichalski">Kilka słów na temat zakupu maszyn do produkcji krajanki tytoniowej. Zauważyć tutaj trzeba, że złożenie oferty zakupu maszyn przez zarząd PHP Polski Tytoń nie jest równoznaczne z ich nabyciem. Wycofanie maszyn przez właściciela - firmę Merkury - stanowiło o zagrożeniu wygaszenia na wiele miesięcy produkcji w Poddębicach, co rodziło jednak przesłanki zagrożenia upadłością.</u>
          <u xml:id="u-212.11" who="#JanuszMichalski">Kolejny problem długów firmy Merkury wobec PHT Polski Tytoń. Bardzo króciutko już. Tego pytania nie było w poprzedniej interpelacji, nie było pytania szczegółowego, dotyczącego stanu należności zobowiązań firmy Merkury wobec Polskiego Tytoniu. Według wykazu należności spółki Polski Tytoń na 31 maja 1997 r. wśród dłużników nie było firmy Merkury z Krakowa. Prawdopodobnie to w rozliczeniach handlowych Zakładów Wytwórczych w Poddębicach z Łódzką Wytwórnią Papierosów (w której pakiet kontrolny ma Merkury SA w Krakowie) istniało przed prywatyzacją zadłużenie łódzkiej wytwórni wobec Zakładów Wytwórczych w Poddębicach. Czyli to było zadłużenie pomiędzy spółkami-córkami. Pragnę wyjaśnić, że obie spółki handlowały wzajemnie swoimi wyrobami na podstawie ogólnie przyjętych zasad, rozliczając transakcje w terminach 14-dniowych. Jeśli w danym rozliczeniu łódzka wytwórnia sprzedała zakładowi w Poddębicach więcej wyrobów, to oczywiście w tym okresie łódzka wytwórnia pozostawała dłużnikiem zakładów w Poddębicach. Jest to problem, który powinien być rozstrzygnięty na poziomie zarządzania w tych obydwu podmiotach.</u>
          <u xml:id="u-212.12" who="#JanuszMichalski">Ostatnie pytanie. Dlaczego Merkury po kupieniu akcji Łódzkiej Wytwórni Papierosów natychmiast sprzedała prawa do wyłącznej produkcji papierosów klubowe firmie Philip Morris za około 16 mln zł. To jest także nowy temat. Należy wyjaśnić tutaj, że prawa wyłączności do znaku towarowego zostały przyznane w 1995 r. Zakładom Tytoniowym w Krakowie. Na podstawie umów dwustronnych przez okres 5 lat dotychczasowi producenci tej marki uzyskali prawo do produkcji papierosów klubowe w takiej ilości, jak w roku poprzedzającym tę umowę. Zakłady Tytoniowe w Krakowie zaraz po prywatyzacji przystąpiły do negocjowania w sprawie odkupienia praw do produkcji klubowych. W efekcie prawa do produkcji tych papierosów odsprzedali wszyscy producenci, w tym także łódzka wytwórnia. Następnie zamiast papierosów klubowe nowy inwestor natychmiast wprowadził i wypromował nową markę papierosów „Brydżowy”; obecnie sprzedaż tych papierosów wynosi ok. 20 mln sztuk miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-212.13" who="#JanuszMichalski">Trzeba zaznaczyć, że pieniędzmi uzyskanymi ze sprzedaży praw autorskich łódzka wytwórnia spłaciła część zobowiązań wobec urzędu skarbowego z tytułu zaległości podatkowych za 1993 i 1994 r. Ponieważ łódzka wytwórnia nie zaniechała spłacania pozostałych zaległości, zostały one jak gdyby umorzone. Z uwagi na szczegółowość poruszonych kwestii bardzo proszę ewentualne dalsze szczegółowe pytania skierować na piśmie do Ministerstwa Skarbu Państwa. Wymagają one dokładnej analizy umowy kupna-sprzedaży oraz innych dokumentów, jednak pod warunkiem zachowania tajemnicy handlowej. Bardzo dziękuję państwu za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czy pani poseł Grabowska ma dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#DanutaGrabowska">Chciałam panu ministrowi bardzo podziękować. Mam świadomość, że mleko już się rozlało. Mam świadomość, że to nie pan i nie aktualny minister skarbu podpisał tę bardzo nieudaną w moim przekonaniu transakcję. Rozumiem, że pewnych rzeczy odwrócić już nie można. Natomiast bardzo panu dziękuję za to, że Ministerstwo Skarbu Państwa podejmie szczegółową kontrolę tego, co się aktualnie dzieje. Oczywiście w pierwszej interpelacji nie pisałam o szczegółowych pytaniach, bo w swej naiwności byłam przekonana, iż każdy, kto podpisuje tak poważną transakcję i sprzedaje w sumie tak dobrze - a przyzna pan, że dobrze, Najwyższa Izba Kontroli też to potwierdziła - dobrze prosperujące przedsiębiorstwo sprawdzi, komu je sprzedaje. Nie przyszło mi nawet do głowy, że minister skarbu mógł nie sprawdzić, że firma Merkury wprawdzie pośrednio, ale jednak jest winna takie ogromne pieniądze temu, kogo kupuje. To jest, proszę państwa, po prostu nielogiczne. To się nie powinno było zdarzyć. To się niestety zdarzyło.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#DanutaGrabowska">Sprawa jest tym bardziej niepokojąca, i stąd moja interpelacja, że przecież załoga bardzo chciała kupić tę firmę. Żeby to zrobić, załoga ta oczywiście musiała zebrać określoną ilość pieniędzy i był to jakiś tam proces. Ministerstwo skarbu było przez załogę, przez radę pracowniczą, przez Związek Zawodowy „Solidarność” informowane o tym na bieżąco. Zignorowało wszystkie te sygnały i sprzedało, komu sprzedało.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#DanutaGrabowska">W pierwszym wyjaśnieniu, co mnie szczególnie poruszyło, państwo byli uprzejmi napisać, że, no cóż, załoga chciała kupić i chciała dać tylko 10% więcej niż dał ten, który kupił.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#DanutaGrabowska">Szanowny panie ministrze, 10% kosztów to też są pieniądze. To jest o 10% więcej niż dał dłużnik zakładu, który ten zakład wykupił. Nie jest to sytuacja normalna. Stąd zadowolona jestem z tego, co mi pan odpowiedział na dzień dzisiejszy, że państwo to szczegółowo sprawdzą. Zadałam państwu pytania szczegółowe i oczekuję szczegółowej, po kontroli, odpowiedzi. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czy pan minister w tym momencie...</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Wobec tego otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Do dyskusji zgłosili się panowie posłowie.</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pierwszy zabierze głos pan poseł Grzegorz Kurczuk.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#komentarz">(Gwar w loży rządowej)</u>
          <u xml:id="u-215.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Rozumiem, ale umówiliśmy się, że potem...</u>
          <u xml:id="u-215.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">To nie do mnie pan mówi.</u>
          <u xml:id="u-215.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, pan poseł Kurczuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#GrzegorzKurczuk">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JerzyWenderlich">Przepraszam bardzo. Panie marszałku, mnie się wydaje, że sala sejmowa nie jest dobrym miejscem do rozmów przez telefony komórkowe, więc prosiłbym, żeby pan reagował na to, co robią w ławach rządowych przedstawiciele rządu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Rozumiem, ale panowie ministrowie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#JerzyWenderlich">To przeszkadza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panowie ministrowie przygotowują się do udzielania odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panie pośle Kurczuk.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Wie pan, gdyby krzyża nie było, ale jest.)</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Kurczuk ma głos w tej chwili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#GrzegorzKurczuk">Czy można już? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#GrzegorzKurczuk">Skorzystam z okazji, panie marszałku, że jest obecny pan wiceminister reprezentujący skarb państwa. Chciałbym uprzejmie pana zapytać, panie ministrze, czy mógłby pan mi udzielić odpowiedzi, jakie będą dalsze losy zakładu tytoniowego w Lublinie, bo dla odmiany jest tu pewna różnica w stosunku do przypadku, który rozpatrywaliśmy. Akurat inwestor zagraniczny się wycofał, co oczywiście skutkuje licznymi zwolnieniami załogi, kłopotami itd.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#GrzegorzKurczuk">Gdyby miał pan jakiś kłopot z udzieleniem w tej chwili odpowiedzi, bo przecież wcześniej nikt tego nie sygnalizował, to prosiłbym pana uprzejmie o pisemną, wyczerpującą odpowiedź. Jeśli jednak jest to możliwe w tej chwili, to bardzo bym prosił. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#WładysławAdamski">Panie ministrze, w swoich pierwszych słowach stwierdził pan, że nie podziela opinii posłanki interpelującej. Ma pan to tego prawo. Obowiązkiem parlamentarzystów jest jednak troska o sprawy publiczne i o publiczne pieniądze. Nie jest tu ważne, który minister i rząd ponoszą większą odpowiedzialność. Pozostaje więc w mocy sprawa umorzenia 60 mld długu wobec ZUS Łódzkiej Wytwórni Papierosów; firma Merkury po kupieniu jej odsprzedała zaraz prawo do wyłącznej produkcji papierosów klubowych firmie Philip Morris.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#WładysławAdamski">Druga sprawa to dług firmy Merkury w wysokości 2 mln nowych złotych polskich wobec PHP Polski Tytoń. Pan to oczywiście wyjaśniał, ale jeśli zestawimy ze sobą te dwa fakty, to nie wszystko jest wyjaśnione.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#WładysławAdamski">I jeszcze jedna sprawa, która - nie wykluczam - może tutaj przemawiać na pana korzyść. Jak kształtuje się - w wymiarze realnym oczywiście - wysokość wpływów do budżetu przed tymi wszystkimi procesami restrukturyzacyjnymi i obecnie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zauważyłem, że pan minister Czarnecki ma przemożny wpływ na posłów z lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#JerzyWenderlich">Chciałbym bardzo podziękować panu ministrowi Czarneckiemu, bo rzeczywiście to bezpośrednie wyjaśnienie, którego tutaj pan minister mi udzielił, było najwyższej kultury.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">I pan poseł Jerzy Wenderlich z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#JerzyWenderlich">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wywnioskowałem z tonu pani posłanki Grabowskiej, że w gruncie rzeczy była zadowolona z odpowiedzi pana ministra. Niemniej to, że odpowiedź jest bogata w treść i że ma 7 stron objętości, to nie jest argument przemawiający za tym, że ona musi być koniecznie satysfakcjonująca. Ale to dygresja.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#JerzyWenderlich">Chciałbym zapytać pana ministra, jakiego rodzaju i jak szeroka będzie kontrola oraz w jakim trybie będzie prowadzona, jeśli pan minister zleci, by ją przeprowadzić w przedmiotowym zakładzie. Chciałbym również prosić o wyjaśnienie, czy dobrze zrozumiałem wypowiedź pana ministra, kiedy był pan uprzejmy stwierdzić - albo może i nie, więc dlatego proszę o wyjaśnienie - że poprzednio 50% tytoniu pochodziło od plantatorów krajowych, a teraz 40%. Czy stwierdzenie, że nie jest to strata dla plantatorów, jeśli porównamy te wielkości: 50% i 40%, jest uzasadnione? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wojciech Zarzycki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Przeczytałem w diariuszu odpowiedź na interpelację pani poseł Grabowskiej i pamiętam, że w pierwszym akapicie było stwierdzenie, że minister skarbu - poprzedni minister skarbu pan Mirosław Pietrewicz - przeprowadził tę prywatyzację, stosując takie reguły, jakie obowiązywały i obowiązują. Podpisał to pan minister Wąsacz. Czy zaszły jakieś inne, dodatkowe okoliczności, w których podważa się tę prywatyzację? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo pana ministra o udzielenie łącznej odpowiedzi...</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam bardzo, pan poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Myślę, że ta sprawa w większym stopniu ma już charakter historyczny. Natomiast chciałbym dowiedzieć się, czy ministerstwo skarbu wyciągnęło jakieś wnioski na przyszłość, bo ten układ prywatyzacyjny w Polsce może być bardzo szeroki. W grę mogą wchodzić jeszcze inne planety, np. Jowisz, Saturn. Chodzi o to, czy ministerstwo jest przygotowane do tego, by nie doprowadzić do kontraktu z tego typu przedsiębiorstwami jak firma Merkury. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#MarekDyduch">Panie ministrze, w każdej umowie prywatyzacyjnej jest pakiet socjalny dla załogi. Chciałbym się dowiedzieć, czy ten pakiet socjalny w tym przypadku jest realizowany i jakie są reakcje załogi, która miała szansę wykupić zakład przy prywatyzacji pracowniczej, a tego po prostu nie mogła zrobić z innych przyczyn. Czy w tej chwili jest jakiś wpływ na tę złą prywatyzację - być może nie na realizację pakietu socjalnego - jeżeli chodzi o załogę? Czy są jakieś reakcje w tej sprawie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Zemke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#JanuszZemke">Panie Ministrze! Miałbym pytanie nieco szersze, aczkolwiek prosiłbym o odpowiedź w miarę krótką. Jakie zakłady przemysłu tytoniowego w Polsce jeszcze powinny zostać sprywatyzowane? Czy są z tym jakieś kłopoty?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Nie widzę więcej chętnych do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo pana ministra o wnikliwą odpowiedź. Śmiało, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#JanuszMichalski">Dziękuję bardzo. Bardzo dziękuję pani poseł za akceptowanie tej odpowiedzi. Jeśli chodzi o Zakłady Tytoniowe w Lublinie, to musiałbym z pewnym wyprzedzeniem sporządzić odpowiednią notatkę i prosiłbym bardzo o zaakceptowanie takiej formuły. Teraz odpowiem na pytanie pana posła skierowane do nas.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Kurczuk: Bardzo proszę.)</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#JanuszMichalski">Będzie tutaj przy okazji odpowiedź na pytanie pana posła, który zadał ostatnie pytanie. Zakłady Tytoniowe w Lublinie jest to ostatnia firma z branży tytoniowej, która nie została jeszcze sprywatyzowana. Są tam bardzo poważne trudności wewnętrzne, inwestorzy wycofali się. W tej chwili próbujemy znaleźć formułę następnego ogłoszenia zaproszenia do rokowań. Co prawda po tym ostatnim wycofaniu się inwestorów nasz optymizm, co do możliwości sprzedania tych zakładów, trochę zmalał. Będziemy starać się, aby tę firmę zbyć, oczywiście na nowych zasadach, to znaczy nie na nowych, bo reguły pozostają te same, ale z wykorzystaniem wszelkich doświadczeń, które zaczerpnęliśmy z procedur realizowanych poprzednio, również z tych błędnych.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#JanuszMichalski">Czy ta transakcja, którą my tutaj kwestionujemy, czyli sprzedaż firmy Merkury była zła? Pozwolę sobie uwagi przedstawić wtedy, gdy zakończy się nasza kontrola wewnętrzna. Jest ona przewidywana według stosownego zarządzenia. Jeżeli chodzi o to, to istnieją przepisy regulujące sposób powoływania komisji. Ja jestem odpowiedzialny za sformułowanie wniosków, pytań i problemów, które potem będą przedmiotem szczegółowej kontroli. Dlatego na wstępie powiedziałem, że problemy, o których nie udało mi się w szczegółach opowiedzieć, zostaną przeanalizowane tak, aby wyciągnąć wnioski, ponieważ to jest przykład, który może bulwersować. Chciałbym ten obowiązek nadzorczy w stosunku do firmy, już w dużej mierze sprywatyzowanej, wypełnić jak najlepiej.</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#JanuszMichalski">Jeżeli chodzi o problem umorzenia zadłużenia ZUS, to będzie on oczywiście przedmiotem tej kontroli. Znajdzie się on w szeregu zasygnalizowanych pytań skierowanych do komisji, którą powołamy. Z tego względu, że są to dane tak szczegółowe, to nie umiem powiedzieć, o jaką kwotę tu chodzi i czy to umorzenie było wykonane należycie. Aby z całkowitą pewnością o tym powiedzieć, musiałbym sięgnąć do danych w ZUS. Musiałbym w tej kwestii porozumieć się z prezesem ZUS.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#JanuszMichalski">Czy wyciągnęliśmy wnioski na przyszłość? To jest pytanie, które sobie sami zadajemy. Oczywiście wyciągamy wnioski na przyszłość. Wyciągamy wnioski z błędów, które zostały popełniane nie tylko w ostatnich latach w prywatyzacji, która była prowadzona. Od samego początku, od 1990 r. ciągle doskonalone są procedury prywatyzacyjne, ciągle doskonalony jest nadzór. Nie można powiedzieć, że wszystkie następne decyzje będą idealne, ponieważ są one obciążone pewną wadą, robią to ludzie, którzy są omylni i nie można wykluczyć pomyłek na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#JanuszMichalski">Natomiast poprawia się system kontroli. Mamy tutaj te instrumenty, o których wspomniałem, mamy możliwość kontroli. Wszelkie sygnały, które odbieramy z zewnątrz, wszystkie państwa interpelacje są bardzo cenne, gdyż pozwalają zweryfikować poprzednie decyzje i ewentualnie je udoskonalić.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#JanuszMichalski">Jeżeli chodzi o zastrzeżenia co do realizacji pakietu socjalnego, to nie mam sygnałów ze strony pracowników. Stąd domniemywam, że jest on jednak realizowany. Oczywiście sam fakt, że to jest tylko domniemanie, sam fakt, że nie mam sygnałów, nie oznacza, że tam nie ma jakichś zaniedbań. Zawsze podejmujemy starania, aby badać zobowiązania inwestorów, którzy kupują akcje firmy, również w aspekcie wszelkich zawartych w tej umowie zobowiązań: inwestycyjnych, związanych z programem technologicznym, z profilem firmy, a także związanych z zobowiązaniami socjalnymi i pracowniczymi.</u>
          <u xml:id="u-237.8" who="#JanuszMichalski">To wszystko, co chciałbym państwu powiedzieć. Bardzo bym prosił, jeśli państwo nie czujecie się usatysfakcjonowani, to bardzo chętnie, u nas w ministerstwie mamy czas na przygotowanie dość szczegółowych odpowiedzi na te pytania. Są zespoły, urzędnicy, którzy w tym pomagają. Na pewno będziemy starali się odpowiedzieć na państwa pytania w miarę dobrze. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, iż Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pani poseł Danuty Grabowskiej.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani poseł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#DanutaGrabowska">Nie zgłaszam sprzeciwu, panie marszałku. Ale podtrzymuję to, co powiedziałam w pierwszej wersji, iż oczekuję wyników kontroli i odpowiedzi na piśmie na te właśnie, szczegółowe pytania, które zadałam. Rozumiem, że sprawa jest w toku, że państwo to kontrolują, więc wtedy dopiero będę mogła wiedzieć, że odpowiedź jest rzeczywiście niepokrętna, bo to, co pan minister wie, to mówi, a nie mówi tego, czego nie wie. To jest uczciwe stawianie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#DanutaGrabowska">Natomiast w tej chwili sytuacja jest tego rodzaju, że załoga jest zastraszana, boi się odzywać. Prosto od załogi raczej niewiele się pan dowie. Sprawę bada również prokuratura wojewódzka w Radomiu, czyli nie jest aż tak wesoło, jak by się wydawało. Dziękuję, nie będę przedłużać. Ale oczekuję dalszych działań ministerstwa i oczekuję, że ta załoga będzie chroniona przed, w moim przekonaniu, nie najlepszym kontrahentem, jaki nabył zakład. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Stwierdzam, że sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przystępujemy do rozpatrzenia pytań.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przypominam, że postawienie pytania może trwać nie dłużej niż jedną minutę, udzielenie zaś odpowiedzi - nie dłużej niż pięć minut.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Nad pytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji. Marszałek Sejmu dopuszcza jednak do postawienia pytań dodatkowych. Uprawnienie to w pierwszej kolejności przysługuje składającemu pytanie. Poszczególne dodatkowe pytania nie mogą trwać dłużej niż 30 sekund, a łączna uzupełniająca odpowiedź nie może trwać dłużej niż 5 minut. Marszałek Sejmu może wyrazić zgodę na wydłużenie czasu łącznej odpowiedzi na pytania dodatkowe. Nie mniej jednak chciałem uprzedzić, że będę dziś bardziej rygorystyczny, ponieważ mamy duży poślizg czasowy i posłowie ledwo już siedzą.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Prezydium Sejmu zakwalifikowało siedem pytań w sprawach bieżących do rozpatrzenia na bieżącym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pytania pierwsze i piąte zostały wycofane.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy do pytania drugiego. Posłowie Krzysztof Baszczyński, Krystyna Łybacka i Franciszek Potulski, SLD w sprawie narastającego konfliktu w środowisku pracowników oświaty, spowodowanego tegorocznymi podwyżkami płac oraz przewidywanymi kosztami wprowadzenia reformy systemu edukacji - do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Z upoważnienia prezesa Rady Ministrów jest obecny podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej pan minister Andrzej Karwacki.</u>
          <u xml:id="u-240.9" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, kto z pań i panów posłów...?</u>
          <u xml:id="u-240.10" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panowie Baszczyński i Potulski zadają pytania.</u>
          <u xml:id="u-240.11" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie ministrze, tegoroczne podwyżki płac dla pracowników oświaty stały się przedmiotem kilku bezprecedensowych rozstrzygnięć. Po pierwsze, podczas trwających negocjacji w sprawie podwyżek dla pracowników oświaty MEN przedstawiało za każdym razem inne tabele płac, wysokość podwyżek malała wraz z postępem rozmów. Po drugie, MEN oraz ministerstwo pracy wydały zarządzenia płacowe bez zgody związków zawodowych i wbrew protestom środowiska oświaty, zaniżając wysokość podwyżek w stosunku do obietnic rządu. Po trzecie, w większości województw pracownicy niepedagogiczni otrzymali podwyżki płac wahające się od 12 do czterdziestu kilku złotych brutto; jest to poniżej ustaleń płacowych, które określono w wysokości 72 zł na etat kalkulacyjny.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#KrzysztofBaszczyński">Żenująco niskie podwyżki płac dla pracowników niepedagogicznych stały się powodem kolejnego skandalu. Otóż 22 kwietnia wiceminister edukacji podpisał z Krajową Sekcją Oświaty „Solidarności” porozumienie płacowe, które pozwala wypłacić 50 zł zaliczki na poczet waloryzacji płac pracowników administracji i obsługi w szkołach rządowych. Stąd pytam: Co oznaczają tajne rozmowy „Solidarności” z resortem? Czy inne związki zawodowe działające w oświacie, w kraju rządzonym przez AWS i Unię Wolności, zostały wykluczone z rozmów płacowych? Dlaczego w porozumieniu dwustronnym „Solidarność” i MEN określono tylko zaliczkę 50 zł, a co z pozostałą kwotą? I ostatnie pytanie: Dlaczego podwyżka płac dla nauczycieli wynosi tylko 12,7%, kiedy zostanie wypłacona różnica?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">I pan poseł Potulski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#FranciszekPotulski">Panie ministrze, jakie będą koszty reformy oświaty, jak zostały one wyliczone, czy uwzględniają konieczne koszty majątkowe, tzn. dokończenie zadań inwestycyjnych, wyposażenia w komputery itd.; czy wzrost płac nauczycielskich związany jest ze zwiększeniem pensum? Jeśli chodzi o moje pytanie, panie ministrze, to wystarczy, jeśli pan poda tylko informacje, które przekonają, że te wyliczenia zostały zrobione, a resztę - jeśli to jest możliwe - poprosiłbym na piśmie, czego pan i tak nie uniknie, bo będzie nad tym debatować Komisja Nadzwyczajna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana ministra Karwackiego o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#AndrzejKarwacki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W odpowiedzi na postawione zapytania chciałem przekazać zwięzłą informację dotyczącą warunków realizacji waloryzacji płac dla pracowników oświaty w tym roku. Środowisko oświatowe jest największą częścią tzw. cywilnej sfery budżetowej, to jest 850 tys. pracowników, w tym ponad 600 tys. nauczycieli, pozostałą część stanowią zaś pracownicy niepedagogiczni. Tak jak w całej cywilnej sferze budżetowej, warunki waloryzacji płac w tym roku określa ustawa budżetowa, która przewidywała 2-punktowy wzrost ponad zakładany poziom wzrostu kosztów usług i towarów, a więc rzędu 13% w stosunku do bazy ubiegłego roku.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#AndrzejKarwacki">Realizacja podwyżek w tej sferze związana jest z pewną specyfiką płacową, na którą składa się ogromna ilość składników strukturalnych płacy. Wynagrodzenia zasadnicze stanowią tylko część, konkretnie nie większą niż 60% uposażeń, podczas gdy pozostała przypada na rozliczne dodatki związane z wyspecyfikowanymi czynnościami, które podejmują nauczyciele. W warunkach określonych w ustawie budżetowej pracownicy oświaty otrzymali od 1 kwietnia podwyżki na następujących warunkach. Średniorocznie jest to wzrost 13,5% w stosunku do bazy roku ubiegłego, jeżeli uwzględnimy zwyżkę tej bazy o jednorazowy dodatek 8 zł, a 14,5%, jeżeli nie uwzględnimy tej jednorazowej dopłaty. Stąd też wątpliwości sygnalizowane w pytaniu i pojawiające się również wcześniej, że realizacja podwyżek odbyła się na warunkach gorszych od przewidywanych w ustawie, niestety, nie ma uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#AndrzejKarwacki">Wszystkie środki, które zostały przeznaczone na realizację podwyżek, spełniają warunek co najmniej 2-punktowego wzrostu w stosunku do bazy roku ubiegłego. W środkach ocenianych przeciętnie dla pracowników oświaty kuratoryjnej, dla nauczycieli, średnia podwyżka od 1 kwietnia istotnie - pan poseł zwrócił na to uwagę - wynosi 111 zł kalkulacyjnie, natomiast dla nienauczycieli powinna wynosić 74 zł, średnio dla pracowników całej oświaty kuratoryjnej 99 zł, prawie 100 zł. Zaproponowana i wdrożona przez MEN podwyżka w tych wysokościach została uruchomiona i realizuje ona założone w budżecie wskaźniki wzrostu. W ostatnich dniach pojawiły się sygnały, konkretnie do środy, z trzech kuratoriów, że są problemy ze zbilansowaniem podwyżek dla pracowników niepedagogicznych. Ze wstępnych informacji wynika, że wbrew kalkulacyjnie założonym w oparciu o rzeczywisty stan zatrudnienia parametrom, podwyżka w tych województwach dla nauczycieli wyniosła więcej, ponad 130 zł, w ramach tej samej puli środków budżetowych. Siłą rzeczy istotnie musiał pojawiać się deficyt środków dla pracowników niepedagogicznych. Z czym to się wiąże? W wielkościach średnich każda zwyżka średniej dla nauczycieli o 10% powoduje niedobór 23 zł dla pracowników niepedagogicznych. Po prostu wynika to z relacji 1:3, jeżeli chodzi o strukturę zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#AndrzejKarwacki">Z czym jest związana ta sytuacja? Otóż doraźny charakter wdrażania podwyżki uniemożliwia ścisłą kalkulację według realnych skutków symulacji. Te niepokojące sygnały odnosiły się do przejścia marzec–kwiecień, a więc sytuacji epizodycznej, która nie odnosi się do warunków średniorocznych. Marzec-kwiecień jest to okres największej intensywności pracy szkoły, najwyższego poziomu wynagrodzeń, godzin ponadwymiarowych, najwyższego poziomu zatrudnienia. W tej sytuacji, aby rozwiązać problem, ministerstwo podjęło decyzję... właściwie propozycję, ponieważ w stosunku do kuratorów MEN nie ma prawa wydawania decyzji, aby doraźnie uruchomić zaliczkową waloryzację płac dla pracowników niepedagogicznych na poziomie określonym kwotowo, właśnie 50 zł. Ta propozycja ministerstwa została przedłożona 22 kwietnia na spotkaniu z partnerami społecznymi w ramach negocjacji nad układem zbiorowym nienauczycieli, przyjęta do wiadomości, a następnie przekazana jako propozycja tym kuratorom, u których takie problemy się pojawiają, bo nie mamy obrazu wszystkich ośrodków kuratoryjnych.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#AndrzejKarwacki">Uczestniczący w środę w spotkaniu z kuratorami przedstawiciele prezydium sekcji oświaty NSZZ „Solidarność” również zapoznali się z tą propozycją i zaaprobowali ją. Oczywiście zawarte w pytaniu wątpliwości co do politycznej słuszności takiego przebiegu konsultacji i tak przyjętego rozwiązania mogą być zrozumiałe, niemniej sytuacja wymagała doraźnego działania pragmatycznego, nie dając możliwości politycznej oceny tych kroków. Myślę, że to się udało zrobić.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#AndrzejKarwacki">Wysoki Sejmie! Wdrożone podwyżki dla pracowników oświaty nie zadowalają środowiska oświaty. Z jakich względów? Budżetowe wielkości średniorocznego wzrostu o 13,5% w powszechnym oczekiwaniu były traktowane jako wzrost skokowy z marca na kwiecień, podczas gdy średnioroczny wzrost uwzględnia również wzrost zakładowego funduszu nagród. Ten wzrost był znacząco wyższy - 27,7% i on jest istotnym składnikiem tego wzrostu. W istniejących warunkach budżetu roku 1998 często był również podnoszony przez partnerów społecznych postulat podwyżki płac o wskaźnik 6,5%, ponadto w ramach obowiązującego Prawa budżetowego, powiązań w sferze budżetowej, te oczekiwania na dzień dzisiejszy nie mogą być spełnione. Będzie to możliwe dopiero po radykalnej reformie strukturalnej systemu płac, która jest bardzo istotnym elementem proponowanej reformy systemu oświaty.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#AndrzejKarwacki">Przechodząc do drugiej części pytania - nie wiem, panie marszałku, czy mogę to rozumieć jako drugie pytanie, czy tylko część - chciałbym w kilku słowach przedstawić sytuację oceny kosztów proponowanej reformy edukacji. Dwa miesiące temu ministerstwo edukacji przedłożyło wstępną koncepcję reformy edukacji. Inicjując ogólnonarodową debatę nad kondycją, zakresem i kierunkami koniecznych zmian, nie da się ukryć, że dyskusja jest bardzo burzliwa, ale konstruktywna we wszystkich opcjach - i aprobujących, i kwestionujących, i negujących.</u>
          <u xml:id="u-245.7" who="#AndrzejKarwacki">Przeprowadzenie reform w edukacji będzie wymagało ich rzetelnego skalkulowania i sfinansowania. W tym celu powołano wspólnie w ministerstwach edukacji i finansów dwa zespoły: jeden zajmujący się kosztami systemu finansowania oświaty, drugi - zajmujący się kosztami nowego systemu finansowania szkolnictwa wyższego. Zwrócono się również do Banku Światowego - wspólnie Ministerstwo Finansów i MEN - o wsparcie merytoryczne ze strony ekspertów w dziedzinie edukacji. Odbyła się misja Banku Światowego, już w przyszłym tygodniu powinien nam być przedstawiony wyczerpujący raport będący wynikiem dwutygodniowej misji, która miała miejsce.</u>
          <u xml:id="u-245.8" who="#AndrzejKarwacki">W dotychczasowym stanie przygotowania reformy - a więc stanie koncepcji, bo projekt jest dopiero finalizowany - zespół międzyresortowy dokonał wstępnego ustalenia zakresu rzeczowego wydatków związanych z reformą oraz pewnej symulacji tych wydatków w odniesieniu do struktury budżetu roku 1998. Można w tym ujęciu wyróżnić 3 grupy spodziewanych wydatków. Pierwszą grupę stanowią wydatki bezpośrednio związane z reformą. Dotyczą one przede wszystkim reorganizacji szkolnictwa podstawowego i otworzenia szkolnictwa gimnazjalnego, następnie - w pewnym okresie ewolucji tej reformy - będzie to dotyczyło również reorganizacji szkolnictwa średniego. Drugi element kosztów bezpośrednich to funkcjonowanie nowego systemu komisji egzaminacyjnych, wdrożenie systemu egzaminów zewnętrznych, sprawdzianów, testów i przeprowadzania tychże egzaminów i testów. Trzeci element, chyba najbardziej istotny w tych kosztach bezpośrednich, to doskonalenie nauczycieli, aby przygotować ich do pełnienia funkcji dydaktycznych i wychowawczych w nowych programach, w nowym ustroju szkoły.</u>
          <u xml:id="u-245.9" who="#AndrzejKarwacki">Jeżeli chodzi o przekształcenia organizacyjne, zakłada się praktycznie, iż odbędzie się to bez inwestycji - niejako od razu odpowiadam pośrednio na pytanie. Potencjał bazy oświaty jest na tyle duży, że przy istniejących tendencjach demograficznych, przy zmianach zadań oświatowych, w istniejącym stanie substancji oświatowej mamy możliwość dokonania takich przekształceń.</u>
          <u xml:id="u-245.10" who="#AndrzejKarwacki">Drugą grupę kosztów stanowią koszty towarzyszące reformie. Tych już nie można traktować jako obligatoryjne, będą one przedmiotem negocjacji w zakresie ocen ich wymagalności. Jakie są to koszty rzeczowe? Należą tutaj: oszacowanie wzrostu zadań w szkolnictwie ponadgimnazjalnym, sfinansowanie zobowiązań, które ciążą na szkolnictwie ponadpodstawowym - wprawdzie złagodzone na skutek posunięć budżetowych w ubiegłych latach, niemniej jeszcze istnieją, jak również inne drobne zaniedbania w finansowaniu pewnych działalności.</u>
          <u xml:id="u-245.11" who="#AndrzejKarwacki">Trzeci segment, który będzie wymagał bardzo trudnych negocjacji społecznych i - w szczególności - budżetowych, zwraca największą uwagę tego zespołu międzyresortowego. Dotyczy on wydatków związanych z reformą systemu wynagrodzeń pracowników. W tym momencie, gdy są dopiero określane założenia budżetu na rok przyszły, a także rozstrzyga się średniookresowa strategia finansów publicznych najbliższych czterech lat, nie ma możliwości ustalenia dopuszczalnego poziomu reformy systemu płacy. Można tylko jedno stwierdzić, iż każdy wzrost o 10% w istniejącej strukturze zatrudnienia, w istniejącej strukturze systemu płac musi skutkować wzrostem wydatków na ten cel na poziomie 1600 mln zł w skali rocznej. Są propozycje pewnego kalendarza, jeżeli chodzi o uruchomienie tego systemu, pewnego zakresu, wszystko to są prace w toku.</u>
          <u xml:id="u-245.12" who="#AndrzejKarwacki">Reasumując, strukturalne przekształcenia oświaty według proponowanych koncepcji nie niosą zbyt dużych ciężarów, jeżeli chodzi o zwiększenie wydatków w budżecie państwa. Na rok przyszły postulujemy zwiększenie wydatków dla oświaty - a w tym roku wynoszą one 17,5 mld zł - zaledwie o 80–100 mln zł. Są to wydatki związane z uruchomieniem systemu egzaminacyjnego oraz podjęciem doskonalenia co najmniej 100 tys. nauczycieli rocznie. W kolejnym roku kontynuacja tych zamierzeń i uruchomienie w przyszłym roku pierwszej klasy gimnazjalnej też będzie ciężarem dla budżetu rzędu 70 mln zł. Poważniejsze wydatki pojawią się przy reorganizacji szkolnictwa, które przewidujemy w 2001 r. W tym roku należałoby zwiększyć wydatki na oświatę o około 600 mln zł, aby można było ukształtować nową strukturę szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego. W kolejnych latach te wydatki będą już wygasały.</u>
          <u xml:id="u-245.13" who="#AndrzejKarwacki">Tutaj też trzeba mieć na uwadze, iż...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie ministrze, pan już ponad trzykrotnie czas przekroczył...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#AndrzejKarwacki">Przepraszam, panie marszałku, już zmierzam do konkluzji.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#AndrzejKarwacki">W najbliższych latach - do roku 2005 - będziemy mieli z roku na rok sukcesywne zmniejszanie się zadań oświatowych. Jest to wynik sytuacji demograficznej. Można oceniać w skali tego sześciolecia, że będzie to spadek o około 20%. A więc to niejako może zamortyzować wydatki, które były ponoszone w związku z wdrożeniem tej reformy. Możliwości jej wdrożenia, oczywiście po prezentacji, dyskusji, konsultacji szczegółowego projektu, będą zależały od rozstrzygnięć strategicznych w zakresie finansów publicznych i systemu funkcjonowania gospodarki tymi finansami. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panowie posłowie zadający pytania w pierwszej kolejności. Umówcie się sami co do kolejności.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, pan poseł Potulski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#FranciszekPotulski">Panie ministrze, rozumiem, że pan publicznie potwierdził, że odbyła się narada kuratorów w swoim gronie, to znaczy z udziałem przedstawicieli Związku Zawodowego „Solidarność”, z pominięciem największego związku, jaki w oświacie działa, czyli Związku Nauczycielstwa Polskiego. Czy można jednak po staremu uzyskać od pana informację na piśmie?</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#FranciszekPotulski">Po drugie, w jednym zdaniu - podręczniki, budowa szkół - czy te koszty też państwo uwzględnili? I czy będzie można również otrzymać od pana raport misji, o której pan wspominał?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan Baszczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie ministrze, przyznam, że ubolewam, ponieważ pan wprowadził posłów w błąd, informując w sprawie rozmów dwustronnych między „Solidarnością” a ministrem edukacji narodowej, dotyczących tej zaliczki na poczet waloryzacji płac dla administracji i obsługi. Przypomnę panu, mam komunikat, że te rozmowy odbyły się dzień po rozmowach dotyczących układu zbiorowego. I to jest rzeczywiście sytuacja nieznana w historii negocjacji.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#KrzysztofBaszczyński">Ale o co innego chcę pana zapytać. Jak pan zamierza rozwiązać problem pracowników niepedagogicznych, ponieważ ten komunikat nie daje przede wszystkim pieniędzy do województw. Dzisiaj budżety wojewodów są puste. Podwyżka miała wynieść 74 zł, pan daje zaliczkę 50 zł. Jak pan zamierza to rozwiązać? A tak naprawdę, nawet na tę zaliczkę pieniędzy nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jerzy Wenderlich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JerzyWenderlich">Panie ministrze, za rządów poprzedniej koalicji pan minister Wiatr spotykał się z działaczami „Solidarności”, między innymi na moim terenie, w woj. toruńskim. Czy będzie to już praktyka ciągła, polegająca na tym, że jedynym głosem dla Ministerstwa Edukacji Narodowej i jedyną opinią, w którą rząd się będzie wsłuchiwać, będzie głos związkowców oświatowych z „Solidarności”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#WładysławAdamski">Panie ministrze, jak wynika z pytania, pojawiły się sprzeczne tabele płac, jeśli chodzi o przewidywane podwyżki. Skąd to niezdecydowanie rządu, skąd takie problemy przy opracowywaniu stosunkowo prostego, zdawałoby się, schematu?</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#WładysławAdamski">I kolejna sprawa, tym razem w odniesieniu do kosztów wprowadzenia reformy systemu edukacji. Jakie konkretne działania związane z reformą absorbują największe wydatki? Podkreślam to słowo: konkretne. Proszę o pewną przybliżoną symulację, bo tego elementu niestety zabrakło mi w odpowiedzi. I rzecz nieodłącznie kojarzona z poprzednią. W jakich ramach czasowych budżet będzie musiał uwzględniać te wydatki? Mówił pan coś w pewnym momencie o 4 latach, ale nie jestem pewien, czy to właśnie w tym kontekście. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Anna Zalewska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#AnnaZalewska">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Chcę wiedzieć, dlaczego bazę, od której liczono wskaźnik wzrostu, określono jako kwotę 869,83 zł, którą nauczyciele osiągnęli przed 1 kwietnia, a więc przed podwyżką w ubiegłym roku. Po podwyżce wynosiło to 908,88 zł. I od tej bazy powinien być naliczony 13-procentowy wskaźnik.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#AnnaZalewska">Drugie pytanie: Dlaczego nie odpowiedział pan minister na interwencję Związku Nauczycielstwa Polskiego z 17 kwietnia w sprawie zaniżonych podwyżek płac pracowników administracji i obsługi w woj. konińskim, sieradzkim, bydgoskim, a 22 kwietnia podpisuje pan kuriozalny komunikat, wraz z przewodniczącym jedynie słusznego związku. Rozumiem, że potrzebna była propaganda. Pytam, jaką rangę ma ten dokument. Czy nie sądzi pan, że w ten sposób obniża pan autorytet urzędu? Dlaczego nie są realizowane rozporządzenia ministra pracy z 3 kwietnia? Dlaczego w rozporządzeniu nie określono ani procentowo, ani kwotowo skali podwyżek? Podejrzewam, że z góry wiedzieliście, że pieniędzy nie wystarczy, więc skazaliście nauczycieli na dobrą wolę rządzących. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Jan Zaciura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#JanZaciura">Po pierwsze, jaka jest różnica, panie ministrze, między szacunkiem kosztów reformy: pan premier Balcerowicz określił je w swojej strategii średnioterminowej na 8–12 mld zł, a państwo ten koszt minimalizujecie. Dlaczego państwo mówicie, że w pierwszych latach będą minimalne potrzeby, jeśli chodzi o środki finansowe, a później będzie niż demograficzny, więc będziemy mieć oszczędności? Czy prawdą jest, że państwo poszukujecie 30 mln zł w obecnym budżecie na dokształcanie nauczycieli, a Sejm odrzucił poprawkę dotyczącą zwiększenia środków na reformę systemu edukacji? Czy państwo macie raport NIK o przeprowadzeniu waloryzacji płac w 1997 r.? Dlaczego to Bank Światowy musi wykonać ekspertyzę finansowania oświaty w Polsce? (Wiem, że na zlecenie ministra finansów i ministra edukacji.). Czy w Polsce nie można zrobić porządnej ekspertyzy w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#BogdanLewandowski">Po wypowiedzi pana posła Zaciury mam smutną konstatację, że gdzieś już kiedyś słyszałem to hasło: szukajmy 30 milionów.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#BogdanLewandowski">Mam pytanie do pana, panie ministrze, w związku z publiczną wypowiedzią pana ministra Handke, że będzie szukał oszczędności w resorcie, pozbawiając nauczycieli wynagrodzenia w okresie wakacyjnym. Chciałbym wiedzieć, czy pan minister podtrzymuje tę tendencję, czy po prostu już w tej chwili godzi się, że sprawy te reguluje Kodeks pracy, Karta nauczyciela i nie będzie niepokoił środowiska. Bo muszę powiedzieć, że w moim środowisku w woj. toruńskim z tego tytułu było ogromne zamieszanie. I to jest rzecz bulwersująca, jeżeli minister powoduje tego rodzaju stany wśród nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#BogdanLewandowski">Drugie pytanie, panie ministrze. Otóż stosunkowo niedawno pan minister Handke zapowiedział nową reformę. Kolejny raz mamy przeżywać reformę edukacji narodowej. I tam również były pewne zamierzenia co do wysokości płac. Ale wkrótce te zapędy zostały niejako ostudzone, bo pan wicepremier Balcerowicz powiedział w krótkich, żołnierskich słowach, że nie ma pieniędzy. Chciałbym w związku z tym wiedzieć, panie ministrze, jaka jest sytuacja w tym zakresie, jeżeli chodzi o prognozy reformy - czy są one dobre, czy też złe? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani posłanka Wilczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Jest mi bardzo bliska tzw. podstawowa oświata, czyli oświata samorządowa. Jak zatem zostały wdrożone podwyżki płac dla pracowników i nauczycieli podległych samorządom? Pytając o to, mam na myśli pracowników i nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych. Czy są panu znane fakty, iż tej podwyżki w którymś z miast nie dokonano?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#MarekDyduch">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Kontynuując pytanie pani posłanki Wilczyńskiej, chciałem zapytać, czy subwencje dla gmin są wystarczające do przeprowadzenia podwyżki właśnie w szkołach samorządowych? Mam tu na myśli ustawę o wielkich miastach i szkolnictwie ponadpodstawowym, gdzie szkoły zostały przejęte przez samorządy.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#MarekDyduch">I drugie pytanie. Czy niezależnie od reformy jest jakaś strategia wzrostu płac w ciągu najbliższych dwóch, trzech lat, jeżeli chodzi o wzrost płac dla nauczycieli? Chodzi o to, żeby te płace wywindować do pewnego poziomu.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#MarekDyduch">I wreszcie trzecie pytanie. Rozumiem, że jeżeli status quo na przyszły rok co do zwiększenia środków budżetowych na oświatę jest taki - a z tego, co pan minister przed chwilą powiedział, tak wynika - że praktycznie nie będzie wzrostu tych środków budżetowych, to czy mam rozumieć, że ewentualne środki na wzrost płac w oświacie będą uzyskiwane kosztem zwolnień? Czy jest przewidywana jakaś redukcja, czy nie? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">I pan poseł Janusz Zemke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#JanuszZemke">Panie Ministrze! Prosiłbym o wyjaśnienie pewnej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#JanuszZemke">Pan minister powiedział, że wyliczenia pokazują, iż wskaźnik podwyżek powinien wynosić 130 - ale to jest przecież od 1 kwietnia tego roku. Jak więc wygląda to procentowo w przeliczeniu na podwyżki od 1 stycznia? Bo przecież to rozkłada się w cyklu dwunastu miesięcy inaczej niż w cyklu dziewięciu miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#JanuszZemke">I pytanie drugie. Czy pan minister byłby łaskaw podać konkretną kwotę, ile do końca bieżącego roku brakuje na podwyżki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie ministrze, proszę bardzo, 5 minut czasu na odpowiedź, niech pan spróbuje się zmieścić w 10.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#AndrzejKarwacki">Panie Marszałku! Jest bardzo trudnym zadaniem odpowiedzieć w ciągu 5 minut na tyle pytań. Może pozwolę sobie rozpocząć od najszerszego pytania, które dotyka tych realnych wskaźników postulatu finansowego pod kątem realizacji reformy.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#AndrzejKarwacki">Pierwsze: brak pieniędzy na doskonalenie nauczycieli. Wdrożenie reformy w przyszłym roku wymaga, w naszym przekonaniu, podjęcia już dzisiaj intensywnego doskonalenia nauczycieli ponad plany i zamierzenia, które były przewidziane w budżecie. I rzeczywiście, panie prezesie, jest taka kwota 35 mln zł, którą postulujemy. Część tej kwoty możemy sfinansować w ramach różnych środków związanych z programami. Poszukujemy natomiast możliwości takiego zasilenia, aby te zamierzenia w pełni zrealizować. W kolejnym roku zwiększenie dotyczyłoby, jak powiedziałem, 100 mln zł związanych z wdrożeniem systemu egzaminacyjnego, a w następnych latach byłoby to związane głównie z realizacją sieci.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#AndrzejKarwacki">Jeżeli chodzi o strukturę wydatków - padło tu takie pytanie - to zasadnicza część kosztów wdrożenia reformy będzie się wiązała z reformą systemu płac. Na dzień dzisiejszy nie jesteśmy w stanie określić, co będzie możliwe do realizacji. To będzie zależało od tego, jaki udział będzie możliwy do ustalenia w strukturze roku 1999, ze skutkami przechodzącymi na kolejne lata. Nasza symulacja, która jest przedmiotem negocjacji pomiędzy ministerstwami, dotyczy okresu od 1999 r. do 2005 r. - a więc okresu pełnego wdrożenia przekształcenia istniejącej struktury oświaty w docelową, która została przedłożona w koncepcji.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#AndrzejKarwacki">Jeżeli chodzi o strukturę wydatków - padło tu takie pytanie - to zasadnicza część kosztów wdrożenia reformy będzie się wiązała z reformą systemu płac. Na dzień dzisiejszy nie jesteśmy w stanie określić, co będzie możliwe do realizacji. To będzie zależało od tego, jaki udział będzie możliwy do ustalenia w strukturze roku 1999, ze skutkami przechodzącymi na kolejne lata. Nasza symulacja, która jest przedmiotem negocjacji pomiędzy ministerstwami, dotyczy okresu od 1999 r. do 2005 r. - a więc okresu pełnego wdrożenia przekształcenia istniejącej struktury oświaty w docelową, która została przedłożona w koncepcji. Zaadresowano tu do mnie dość mocne słowa, jeżeli chodzi o przebieg negocjacji. Nie miały miejsca negocjacje z „Solidarnością” w sprawie tych rozwiązań podwyżkowych. W ogóle nie miały miejsca. Po prostu przy okazji narady z kuratorami doszło do kontaktu ze stroną związkową, wymieniono informacje w tej sprawie. Komunikat, który jest tu przytaczany, upowszechnia pewne rozwiązania zaproponowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Nie jest to wynik negocjacji. Żadne negocjacje nie miały miejsca.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#AndrzejKarwacki">Chciałbym również podkreślić, że kierownictwo MEN wobec wszystkich partnerów społecznych stosuje takie same prawa, wszystkich traktuje tak samo. Mam za sobą kilkumiesięczne doświadczenie i myślę, że moje działanie potwierdza, iż tak samo traktuję partnerów społecznych. Współpracę tę oceniam jako dobrą i konstruktywną i chciałbym, aby przebiegała tak w dalszym ciągu.</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#AndrzejKarwacki">Jeżeli chodzi o kalkulację podstawy, to są to stale te same wielkości - myśmy je prezentowali podczas obrad Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego kilka tygodni temu - nie ma tutaj żadnych rozbieżności. Wszystko to odnosi się do wyników działalności w roku ubiegłym i możliwości tego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-269.6" who="#AndrzejKarwacki">Pytanie, czy możemy zbilansować w tym momencie, i jaki będzie wynik całej tej akcji waloryzacyjnej. Nie jest to możliwe. Wysoki Sejmie, obecnie oświata działa w sześciu bodajże sektorach. Oświata rządowa, która jest podstawą tych całych symulacji, stanowi zaledwie 25%. Oprócz tego mamy gminy, wielkie miasta, zadania zlecone. Odrębnie mamy przedszkola, które są w ogóle poza możliwościami monitorowania. W tym momencie nie jest to możliwe. Realizacja całej akcji jest w toku. Jeżeli chodzi o gminy w szczególności, to praktycznie sprawozdania są dostępne raz w roku: dopiero pod koniec, kiedy mamy możliwość dotknięcia w globalnych wielkościach wyników.</u>
          <u xml:id="u-269.7" who="#AndrzejKarwacki">Nie słyszałem, pani poseł, o sygnałach, że w jakimś mieście czy w jakiejś gminie zaistniały poważniejsze problemy. Nie słyszałem. Jeszcze do nas taki sygnał nie dotarł. Reagowaliśmy w sytuacji, gdy mieliśmy sygnał z trzech kuratoriów. Niezwłocznie zareagowaliśmy: ponieważ czas ucieka, uważaliśmy, że podwyżki powinny być dane wszystkim. Raport NIK dotyczący roku ubiegłego wpłynął do nas w tym tygodniu, w połowie tygodnia. Jest on przedmiotem analizy, w najbliższym czasie będzie przedmiotem prac sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, która ustosunkuje się do niego.</u>
          <u xml:id="u-269.8" who="#AndrzejKarwacki">Zapytanie zarządu głównego z datą siedemnastego wpłynęło do nas we wtorek w tym tygodniu i również stanowiło asumpt do tego, żebyśmy niezwłocznie podjęli jakieś działania łagodzące tę przejściową, w naszym przekonaniu, sytuację. Odpowiedź pisemna, bo w tej formie zapytanie zostało do nas skierowane, czy zachęta do podjęcia działań, jest w drodze.</u>
          <u xml:id="u-269.9" who="#AndrzejKarwacki">Czy Bank Światowy powinien być angażowany w te zamierzenia naszej reformy? Nie po raz pierwszy eksperci Banku Światowego wspomagają nas w przedsięwzięciach związanych z reformą. Jaki czynnik zadecydował o tym, że Ministerstwo Edukacji Narodowej z chęcią przyjęło propozycję zaproszenia ekspertów? Po prostu liczyliśmy nie tylko na profesjonalizm tych ekspertów, który jest niewątpliwy, ale także na obiektywizm, który w kontaktach z partnerami miejscowymi nie zawsze możemy osiągnąć. Myślę, że raport zostanie państwu udostępniony z końcem przyszłego tygodnia. Udowodni to, że ta optyka zewnętrzna będzie pomocna i potrzebna, aczkolwiek o niczym nie będzie rozstrzygała.</u>
          <u xml:id="u-269.10" who="#AndrzejKarwacki">Nie przewiduje się żadnego wzrostu zatrudnienia jako środka na ewentualny wzrost płac. Nie, mówimy o reorganizacji całego systemu.</u>
          <u xml:id="u-269.11" who="#AndrzejKarwacki">Czy coś pominąłem? Zapewne tak, bo tych pytań... Chyba jeszcze w ogóle nie odpowiedziałem panu posłowi Potulskiemu: problem podręczników będzie wynikiem prac nad programami; one są na ukończeniu i oczywiście elementy wydatków z tym związanych są uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-269.12" who="#AndrzejKarwacki">To, co najbardziej interesujące, to problem frontu inwestycyjnego. Obecnie realizowanych jest w oświacie 2800 zadań. Z tego wartości prawie 3 miliardy złotych... Potrzebne są natomiast 2 miliardy złotych, żeby to skończyć. Te wydatki nie są uwzględnione w tych zamierzeniach. Jeżeliby reforma miała być realizowana według koncepcji, która została przedłożona, to front inwestycyjny musiałby być zweryfikowany i dostosowany do nowych potrzeb. Mamy informacje, że zarówno kuratorzy, jak i środowiska samorządowe, których to najbardziej dotyczy, przygotowują się symulacyjnie do nowych rozwiązań, otrzymujemy znakomite projekty symulacyjne zarówno dotyczące sieci, demografii, organizacji kształcenia, jak i kadr. O niczym to w tym momencie nie przesądza. Myślę, że z końcem maja będzie możliwość przedstawienia już dojrzałego projektu, rozpoczęcia poważnej merytorycznej dyskusji i dokonywania najlepszych wyborów, na które wszyscy będziemy się mogli zgodzić. Nie wiem, czy wyczerpałem temat, jeżeli nie, bardzo proszę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan minister będzie łaskaw zaczekać.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czy pan poseł Baszczyński...</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę tylko powtórzyć pytanie, bo nowych nie można już zadawać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Zadałem pytanie, jak resort zamierza rozwiązać problem pracowników niepedagogicznych, ponieważ z informacji, które mam, wynika, że w najlepszym przypadku podwyżka wyniosła ok. 50 zł na etat, a więc brakuje 24 zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dobrze, jeszcze pani posłanka Zalewska i pan poseł Zaciura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#AnnaZalewska">Panie ministrze, nie odpowiedział pan na pytanie, dlaczego w rozporządzeniu ministra pracy, a także w liście skierowanym do wojewodów nie określono ani procentowo, ani kwotowo podwyżki dla pracowników oświaty nie będących nauczycielami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Zaciura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JanZaciura">Nie otrzymałem odpowiedzi na pytanie odnoszące się do różnicy w szacunkach kosztów między ministrem finansów a ministrem edukacji, więc może by ewentualnie pomocnicze pytanie, panie marszałku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan minister rozumie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#JanZaciura">Minister edukacji i premier na spotkaniu z rektorami obiecał, że wzrost nakładów na szkolnictwo wyższe w następnym roku wyniesie tyle, ile wzrośnie produkt krajowy brutto. Czy oświata może na to liczyć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#BogdanLewandowski">Panie ministrze, prosiłem o odpowiedź na pytanie, jak przedstawia się sprawa wynagrodzenia za pracę nauczycieli podczas wakacji, w związku ze słynną wypowiedzią pana ministra Handkego. I druga sprawa, która wiąże się z projektem nowej reformy w świetle oświadczenia wicepremiera Balcerowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Chwileczkę, jeszcze pan poseł Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#WładysławAdamski">Panie ministrze, pytałem o ramy czasowe wprowadzenia reformy systemu edukacji, w jakim okresie będą te środki z budżetu państwa absorbowane. Pan stwierdził, że trudno to określić, ale jeżeli ministerstwo ma jakiś projekt, to nie może abstrahować od tego, ile czasu te pieniądze na realizację danego projektu będą przekazywane. Więc albo ten projekt nie jest dobrze przygotowany, albo jakieś jednak symulacje wstępne państwo powinniście mieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#AndrzejKarwacki">Jeżeli chodzi o wypowiedź ministra Handkego dotyczącą wakacji, to myślę, że ten problem w ogóle nie istnieje. To była luźna wypowiedź, dotycząca różnych elementów kondycji i pracy nauczyciela. Nie ma ona żadnych skutków i w ministerstwie na ten temat nie ma żadnych zamierzeń. Żadnych.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#AndrzejKarwacki">Jeżeli chodzi o problem rozporządzenia. Zostało ono tak przygotowane, że wskaźników nie uwzględniono. Ubolewam nad tym, skoro miały tak istotne znaczenie i powinny być uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#AndrzejKarwacki">Panie pośle, sprawa 50 zł. Z racji ograniczeń czasowych nie miałem możliwości wyczerpująco wyjaśnić sytuacji. Ale realizacją podwyżek zajmują się organy, które prowadzą szkolnictwo, a więc gminy, kuratoria, my tylko w ramach nadzoru. Mogliśmy zaproponować, nawet nie zalecić, doraźne rozwiązanie do momentu zbilansowania środków.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#AndrzejKarwacki">Przed przyjściem tutaj dostałem kolejne zgłoszenie od jednego z wojewodów, który właśnie sygnalizuje niedobór 2 mld zł. Ale rozliczenie jest nieprawidłowe. Jest tam nadwyżka 400 etatów kalkulacyjnych, co skutkuje zawyżeniem części przypadającej dla pracowników nie będących nauczycielami. W tym momencie nie da się dokładnie przeprowadzić rozliczenia środków, które zostały oddane do dyspozycji organom prowadzącym. Dlatego jest ta propozycja, którą przyjęli do wiadomości kuratorzy i wojewodowie. Nie wiemy natomiast, czy będzie wdrożona, czekamy na reakcję. Problem zaistniał w środę, dotyczył trzech kuratoriów. Na dziś siedmiu łącznie. Lepszego rozpoznania nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#AndrzejKarwacki">Jeśli chodzi o rozbieżności w ocenie kosztów reformy pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej, to z wielkością 8–12 zapoznałem się po raz pierwszy jakiś miesiąc temu w pierwszym ujęciu średniookresowej strategii i - powiem szczerze - byłem tą informacją wręcz zachwycony. Gdybyśmy mogli osiągnąć taki wzrost udziału w budżecie państwa, to uznałbym, że on rozwiązuje wszelkie problemy całej edukacji, oświaty i szkolnictwa wyższego. Niemniej realia są realiami i dalszy program, ten oszczędnościowy, określił już realny poziom możliwości. Nie znane są mi podstawy, z których wynikała ta wielkość, ale z naszych szacunków, z naszych symulacji wynika, że jest ona o połowę mniejsza. Problem rozkładu tych wydatków też nie jest jeszcze w tym momencie rozstrzygający. Kalendarz realizacji trzeba będzie dostosować do możliwości finansowania, na czym nam bardzo zależy, aby jednak inicjatywa zmian, zwłaszcza programowych, w zakresie doskonalenia nauczycieli, rozpoczęła się już w przyszłym roku. Od tego trzeba zacząć. Jeśli zaś chodzi o elementy reorganizacji, rozdzielenia gimnazjów, szkół podstawowych - to w zależności od możliwości finansowych można do tego podchodzić dosyć elastycznie.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#AndrzejKarwacki">Nie wiem, czy to wszystko, czy jeszcze są pytania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czy jest pani posłanka Grażyna Staniszewska? Nie ma. Wobec tego...</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Aha, przepraszam bardzo. Musimy wrócić do pytania, ponieważ w tej kwestii poprosił o głos wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli pan Zbigniew Wesołowski.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#ZbigniewWesołowski">Dziękuję, panie marszałku i przepraszam, że się upomniałem.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#ZbigniewWesołowski">Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Podwyżki w edukacji, w oświacie nie przeprowadzamy ani po raz pierwszy, ani po raz drugi. Tak się stało, że w ubiegłym roku otrzymaliśmy zadanie wdrożenia podwyżki w roku 1997, która to od 1 kwietnia miała wynieść 172,3 zł na etat - i też były niepokoje, też było niezadowolenie - i zadanie zbadania przyczyn właśnie tego zjawiska. Ja kiedyś, właśnie z tej trybuny, obiecywałem państwu, że zbadamy to od początku, a więc począwszy od ministra finansów jako redystrybuującego środki, poprzez ministra edukacji, wojewodów i gminy. W tej chwili, jak już pan prezes Zaciura był uprzejmy zauważyć, a pan minister potwierdzić, ta informacja przesłana została do ministra edukacji, a w poniedziałek, tak myślę, znajdzie się w komisji parlamentarnej i u wszystkich zainteresowanych sprawą. W związku z tym, żeby nie zabierać czasu, tylko w telegraficznym skrócie przedstawię naszą ocenę tego zjawiska i przyczyn. Po pierwsze, w roku 1997 nie uzyskano tych 172 zł przeciętnie, uzyskano 161 zł. I teraz wyliczę parę przyczyn. Pierwszą przyczyną było to, że liczba etatów, faktycznie zatrudnionych w resorcie, nie była liczbą etatów kalkulacyjnych przydzielonych dla resortu edukacji. Była większa, bo w 1993 r. podjęto decyzję o 5-procentowym zmniejszeniu etatów. Było to zmniejszenie papierowe, faktycznie tego nie zrobiono. Oczywiście zmniejszenie etatów o 5% to jest zmniejszenie pewnych zadań, to nie jest taka prosta sprawa. Odnosimy się tylko do faktu, że nie zrobiono tego. W związku z tym dzisiaj w wypowiedzi pana ministra pojawiło się takie zdanie, że jeśli rozdzielić jakąś średnią kwotę na większą oczywiście liczbę, to przeciętna będzie niższa.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#ZbigniewWesołowski">Druga sprawa to jest nieuwzględnienie odpowiedniej struktury zatrudnienia w tych wszystkich przypadkach. Mówimy wówczas o podwyżce, która ma wynosić 172,3 zł i teraz do świadomości niektórych dochodzi, że miesięcznie będzie to 172 zł. Okazuje się, że wszędzie pociąga to za sobą dalsze skutki. Dzieje się tak z awansami automatycznymi i z awansami, które wynikają z podnoszenia kwalifikacji nauczycieli, a więc z wszystkimi dodatkami, które nie każdego nauczyciela dotyczą. W efekcie są takie zróżnicowania. Poza tym w tym czasie było jeszcze pismo wiceministra do wojewodów, żeby jeszcze zapewnić pieniądze na nagrody jubileuszowe i inne. W związku z tym każdy na odpowiednim szczeblu zabezpieczył odpowiednią kwotę dla siebie, co w efekcie nie spowodowało, że od kwietnia te wynagrodzenia wzrosły o tyle, ile wynegocjowano na Komisji Trójstronnej.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#ZbigniewWesołowski">Następną sprawą, którą ustaliliśmy i którą dokładnie opisujemy, jest to, że subwencja oświatowa przydzielona gminom nie zapewniała podwyżki 172 zł. W gminach było różnie. Niektóre bardzo hojnie, niektóre mniej hojnie, ale dołożyły pieniędzy. Z naszej kontroli wynika, że dołożyły do tego, żeby w placówkach osiągnąć ten wskaźnik. Podam państwu tylko informację o tych etatach kalkulacyjnych: minister przekazał kwotę na 175 tys. etatów, a faktyczne rzeczywiste zatrudnienie wynosiło 181 tys. etatów. Szczegółowo te sprawy są opisane w informacji, którą państwu przekazujemy, adresujemy wnioski. Myślę, że realizacja tych wniosków - nie chcę się do nich w tej chwili szczegółowo odnosić - pozwoli na uporządkowanie sprawy, bo geneza sprawy nie dotyczy tylko roku 1998, również rok 1997 powoduje takie skutki, że w tej chwili znów są niepokoje, wynikające z nieosiągnięcia tych wskaźników. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy teraz do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Wysoka Izbo! W związku z nieobecnością pani posłanki Grażyny Staniszewskiej zdejmuję to pytanie z porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jednocześnie panu ministrowi Jackowi Ambroziakowi, który czekał przez znaczną część dnia, chcę powiedzieć, że zwalniam go i bardzo przepraszam. Dziękuję panu za dyżur, panie ministrze. Myślę, że był to wdzięczny dyżur, bo nauczył się pan czegoś o rolnictwie.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">W związku z tym dla Unii Wolności przenoszę rozpatrzenie pytania nr 7.</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Poseł Marian Adam Cycoń w sprawie programu PHARE na rok 1998 do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-286.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Z upoważnienia prezesa Rady Ministrów odpowiada przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej Ryszard Czarnecki.</u>
          <u xml:id="u-286.7" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana posła Cyconia o sprecyzowanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#MarianAdamCycoń">Szanowny Panie Ministrze! Związek Gmin Podhalańskich, Związek Gmin Limanowskich, Sądeckich i Tarnowskich pragnie serdecznie podziękować - i zobowiązał mnie do złożenia tych podziękowań - za szybką reakcję w ramach działań związanych z powodzią, a konkretnie chodzi o program „Odbudowa”. Z wielką przyjemnością to czynię i dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#MarianAdamCycoń">W programie PHARE na 1998 r., proponowanym Polsce przez komisję europejską, nie przewidziano środków na programy lokalne i regionalne w zakresie takich problemów, jak walka z bezrobociem, wspieranie lokalnej przedsiębiorczości, rozwój i aktywacja terenów wiejskich, a także na programy rozwiązujące partnerski dialog społeczny czy służące rozwiązywaniu konfliktów społecznych. Wiadomo o tym nieformalnie, z propozycji, którą Komisja Europejska przedstawiła Polsce w lutym 1998 r., ustalając do czerwca czas na sformułowanie przez naszą stronę własnych propozycji. Proszę zatem pana ministra o informację w następujących kwestiach: Czy propozycje programowe PHARE '98 ze strony polskiej uwzględniają problematykę przygotowania tzw. prowincji do faktu integracji z Unią Europejską? Jakie propozycje programowe dotyczyć będą terenów wiejskich, przygotowania drobnej przedsiębiorczości do akcesu unijnego, zwalczania przewidywanego bezrobocia na terenach rolniczych? Czy program PHARE '98 nie wykazuje tendencji ograniczenia nakładów z nim związanych do kosztów dostosowania prawa, procedur i urzędów centralnych? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę pana ministra Ryszarda Czarneckiego o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pragnę odnieść się do pytania postawionego przez pana posła Mariana Cyconia, które dotyczyło środków programu PHARE na 1998 r. Pytania pana posła dowodzą, nie po raz pierwszy, życzliwego zainteresowania Sejmu Rzeczypospolitej najważniejszymi obecnie problemami wynikającymi z zachodzących w Polsce procesów integracji z Unią Europejską, w tym świadczoną przez Unię pomocą zagraniczną. Dziękując za wnikliwość i rzetelność sformułowania pytania, pragnę doprecyzować fakty w nim przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#RyszardCzarnecki">Propozycję PHARE '98 Komisja Europejska przedstawiła Polsce najzupełniej formalnie, a pozostawiony nam czas na przygotowanie polskiej propozycji Krajowego Programu Operacyjnego, zgodnego z zaostrzonymi, niestety, wymogami nowej orientacji PHARE, upływa w połowie maja, nie zaś w końcu czerwca br., co zresztą jest terminem niesłychanie krótkim. Pracujemy nad polską propozycją PHARE w sposób niezwykle wytężony po to, aby, czyniąc zadość trudnym wymogom Komisji Europejskiej, najlepiej wykorzystać dostępną nam potencjalnie pomoc.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#RyszardCzarnecki">Jednocześnie pragnę zapewnić, że problematyka tak zwanej przez pana posła prowincji w procesie integracyjnym nie jest i nie zostanie pominięta. Tak na marginesie, panie pośle, przez 5 lat mieszkałem w Rabce, w pańskim okręgu wyborczym, i naprawdę nie uważam, aby to była jakaś prowincja, uważam nawet, że to jest pod względem turystycznym centrum Polski. Polskie postulaty w tym zakresie spotkały się z daleko idącym zrozumieniem Komisji Europejskiej, która na cele przygotowania kraju do korzystania z przyszłych funduszy strukturalnych, w tym regionalnych, przeznaczyła w tym roku 9 mln ECU spoza corocznej puli środków przyznawanych Polsce z funduszów PHARE. Dzięki temu narodowa alokacja PHARE dla naszego kraju wzrosła do 212 mln ECU i może się jeszcze powiększyć w roku przyszłym, na co mam nadzieję.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#RyszardCzarnecki">Dodatkowe fundusze przeznaczone zostaną w dużej mierze właśnie na rozwijanie regionalnych zdolności do korzystania z pomocy Unii Europejskiej, która, jak wskazują doświadczenia kolejnych akcesji - od Hiszpanii, Portugalii i Grecji począwszy, do Szwecji, Austrii i ostatnio Finlandii - jest znaczna, ale trudna w absorpcji, trudna w przyswojeniu. Nie mogę w tej chwili przedstawić takich bardzo konkretnych projektów ani przedsięwzięć, które znajdą się w polskiej propozycji PHARE '98, ponieważ właśnie w przyszłym tygodniu - pan poseł, używając określenia potocznego, wstrzelił się swoim pytaniem w odpowiedni czas - odbędzie się tura negocjacji z naszymi partnerami z Komisji Europejskiej, przedstawienie propozycji poszczególnych resortów. Mogę powiedzieć, że wartość projektów zgłoszonych przez poszczególne resorty ponad trzykrotnie przewyższa dostępną kwotę narodowej alokacji PHARE. To jest charakterystyczne, że niezależnie od rządu czy koalicji poszczególne resorty starają się dbać o interesy branżowe. Nie ma w tym nic dziwnego. W każdym razie mogę powiedzieć, że wśród tych zgłoszonych projektów są również te, o które pan poseł był uprzejmy pytać.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#RyszardCzarnecki">Rozwój obszarów wiejskich i konieczność reorientacji rolnictwa stanowią jeden z priorytetów dostosowań Polski do warunków panujących w Unii Europejskiej. Zresztą trzeba podkreślić, że zgłoszono również propozycję wsparcia drobnej przedsiębiorczości zlokalizowanej na terenach wiejskich, co oczywiście jest także zawarte w pańskim pytaniu. Ostateczny kształt projektów powstanie jednak dopiero po zakończeniu wyjątkowo trudnego w tym roku procesu programowania, trudnego, ponieważ te warunki są zaostrzone, o czym już była mowa. Ale powiedzmy sobie tutaj bardzo uczciwie i szczerze, że tak naprawdę znaczącej, wyraźnie większej pomocy dla polskiej wsi i rolnictwa, dla naszych obszarów wiejskich, spodziewać się można dopiero z chwilą napływu do Polski tzw. funduszy przedakcesyjnych, zorientowanych szczególnie na rolnictwo. Obecna faza programowania pomocy jeszcze nie dotyczy tych środków, których spodziewać się można - zgodnie z zapewnieniami naszych partnerów z Komisji Europejskiej - pod koniec przyszłego, 1999 r. Pragnę uspokoić pana posła i Wysoką Izbę co do sprawy niebezpieczeństwa nadmiernego wspierania ze środków PHARE dostosowania prawa, procedur i urzędów centralnych. Uzgodniony z Komisją Europejską podstawowy podział środków przewiduje przeznaczenie jedynie 30% narodowej alokacji na wzmocnienie instytucjonalne, zaś aż 70% - na inwestycje. Jestem zmuszony przeciwstawić się też niedocenieniu może roli i wagi niezbędnych przystosowań prawnych w Polsce oraz konieczności ich finansowania, nie tylko zresztą ze źródeł pomocy zagranicznej. Bez dostosowania polskiego prawa w różnych jego sektorach nie będzie integracji z Unią Europejską. To jest ten podstawowy warunek ze strony naszych partnerów. Jest to najważniejszy aspekt procesu integracji naszego kraju z dostosowaniami europejskimi, od tego negocjacje się zaczynają. Właśnie w najbliższy poniedziałek, 27 kwietnia, jest pierwsza faza screeningu - do tej pory było tylko uroczyste otwarcie i ustalenie harmonogramu tego screeningu.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#RyszardCzarnecki">Proszę państwa, kończąc, chciałem powiedzieć, że nie budzą moich obaw również wspomniane nakłady na wdrażanie procedur unijnych i wzmacnianie urzędów, o których pan poseł był łaskaw wspomnieć. Te elementy wzmocnienia instytucjonalnego należy traktować jako formę swoistej inwestycji. Zainwestowane środki zwrócą się z nawiązką w formie większych kwot z unijnej kasy, które będą do dyspozycji naszego kraju z chwilą akcesji. Im lepiej się do tego procesu przygotujemy, im więcej włożymy w to własnych i unijnych środków, tym lepiej będziemy wiedzieć, jak, wykorzystując mechanizmy, które są w Unii, te środki przyswajać. Przykład Hiszpanii - to jest charakterystyczne, często to podkreślam - przez pierwsze 3 lata w EWG Hiszpania, kraj relatywnie biedny, dopłacała do kasy unijnej, mimo że miała wszelkie podstawy formalne do tego, aby te środki stamtąd czerpać. Nie umiała sobie przez pierwsze 3 lata poradzić z tymi mechanizmami, które w EWG funkcjonowały. Oczywiście potem to się zmieniło, w tej chwili Hiszpania jest największym beneficjentem środków unijnych.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#RyszardCzarnecki">Proszę państwa, przyszłe fundusze strukturalne i środki wynikające z polityk wspólnotowych będą nieporównywalnie większe od dzisiejszych alokacji funduszów PHARE. Podobnie jak PHARE, nie napłyną one jednak automatycznie. Już dzisiaj musimy poznać, o czym wspomniałem, rządzące nimi mechanizmy, aby nie stracić miejsca, aby nie stracić czasu i możliwości po pojawieniu się akcesji. Opóźnienia i zaniedbania w tym zakresie mogą przynieść jedynie straty, i oczywiście traktuję pytania pana posła jako ważny element obywatelskiej troski Wysokiej Izby, aby w naszym wspólnym interesie, i rządu, i opozycji, te środki jak najlepiej wykorzystać i aby wiedzieć, jak je w przyszłości wykorzystywać. Myślę, że to jest kwestia rzeczywiście podstawowa. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czy pan poseł Cycoń chce zadać dodatkowe pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#MarianAdamCycoń">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#MarianAdamCycoń">Doświadczenia partnerszaftów, które mam jako burmistrz, potwierdzają to w całej rozciągłości. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Wobec tego poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Ministrze! Mówi pan o tych 30% środków PHARE przeznaczonych na urzędy. Dla mnie jest to bardzo duża suma. Może po prostu nie jestem obdarzony taką wyobraźnią jak pan minister, ale naprawdę nie wiem, w jaki sposób te środki się mają zwrócić. Czy nie lepiej je przeznaczyć na inne potrzeby? Dzisiaj mieliśmy debatę nad stanem rolnictwa i pojawił się tu również problem byłych państwowych gospodarstw rolnych. Czy pan minister przewiduje, że środki PHARE znajdą zastosowanie właśnie w dziele aktywizacji tych terenów? To naprawdę jest w tej chwili jeden z najważniejszych problemów społecznych w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MarekDyduch">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wiadomo, że przyznawanie przez zagranicę środków pomocowych jest bardzo dużą biurokracją. Trzeba wypełnić mnóstwo dokumentów, jakieś gwarancje i inne rzeczy. To jest utrudnienie dla wielu podmiotów gospodarczych; dla samorządowych również jest to pewien problem, który przesuwa w czasie przyznanie tych środków. Czy w czasie negocjacji będzie on poruszany i czy będziemy dążyć do uproszczenia tej procedury?</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#MarekDyduch">I drugie pytanie. Tak się składa, że środki z zagranicy w jakiejś części pozostają za granicą. Na przykład na promocję, na sprzęt, który tam kupujemy, na opłacenie ekspertów, którzy u nas wykładają. Jaka część tej nowej transzy funduszu PHARE jest przewidziana właśnie na ekspertów, na zakupy itd.? Czy ten problem istnieje, bo był bardzo mocno podnoszony w związku z poprzednimi transzami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Adamski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#WładysławAdamski">Panie Ministrze! Program wykorzystania środków z funduszu PHARE jest rzeczą istotną, ale nie mniej ważna jest odpowiedź na pytanie, jak te środki były wykorzystywane dotychczas. Chciałbym więc krótko zapytać, czy sposób wydatkowania środków z funduszu PHARE był przedmiotem działań kontrolnych i jakie z tego wynikały wnioski, jeśli chodzi o wysokość wydatków z jednej strony, z drugiej zaś strony - osiągnięte cele? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan minister Czarnecki będzie łaskaw odpowiedzieć na pytania. Tak króciutko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#RyszardCzarnecki">Bardzo dziękuję kolegom posłom za pytania.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#RyszardCzarnecki">Pan poseł Lewandowski pytał, czy to nie za dużo, aż 30%, na wzmocnienie instytucjonalne. Po pierwsze, trudno jest, mówiąc wprost, bardzo grymasić na propozycje naszego partnera, czyli Komisji Europejskiej, a po drugie - widzę to coraz lepiej z każdym miesiącem mego urzędowania - im lepiej będzie przygotowana administracja, i na szczeblu centralnym, i na szczeblu wojewódzkim, tym lepiej będziemy w przyszłości wykorzystywać środki z funduszy strukturalnych, funduszu kohezyjnego, funduszu spójności. To jest tak, że w przyszłości, po roku 2003, 2004, jak wejdziemy do Unii i będziemy mieli do dyspozycji w ciągu paru lat dwadzieścia parę miliardów ECU, to te środki będą głównie szły na poziom regionalny. Jest rzeczą bardzo istotną, żeby administracja była przygotowana do ich przejęcia. Tego się nie zrobi poprzez tego typu działania, o których tutaj mówimy. Stąd też sądzę, że jest to jednak podział właściwy.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#RyszardCzarnecki">Pan poseł Dyduch, mój krajan z Dolnego Śląska zresztą, pytał o kwestię bardzo zbiurokratyzowanych wymogów Unii Europejskiej w tym zakresie. Mogę tu powiedzieć, że są to wymogi rzeczywiście bardzo wysoko podnoszące poprzeczkę w związku z wypełnianiem bardzo wielu formularzy, są to bardzo skrupulatne pytania i projekty, a przygotowanie projektów ciągnie się miesiącami. Jak się wydaje, dzięki temu jednak Unia Europejska w mniejszym stopniu trwoni pieniądze, to znaczy, że projekty przygotowane w sposób uproszczony byłyby jednak czasem po prostu gorzej realizowane. Stąd też jest to głos pokazujący lepszą stronę tej biurokracji. Ale oczywiście jest to skomplikowane. Mogę powiedzieć, że nowa orientacja PHARE, nad którą teraz pracujemy, jest jednak trochę prostsza. To tak na pocieszenie. Oczywiście chcemy, aby te środki były przede wszystkim wykorzystane w kraju. Tak się będzie działo. Generalna tendencja jest taka, aby jak najmniejsza ich ilość, choć częściowo jest to nieuniknione, była, że tak powiem, alokowana poza granicami Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#RyszardCzarnecki">Pan poseł Adamski zadał pytanie, jak sądzę istotne, o kwestię dotychczasowych doświadczeń z wykorzystania funduszów PHARE. Owszem, jest nawet specjalna kontrolna instytucja unijna, która bardzo skrupulatnie to bada i publikuje coroczne raporty w tym względzie. Mogę powiedzieć z pewną dumą - to się odnosi do działań kolejnych pełnomocników rządu, którzy tym kierowali, przede wszystkim z ostatnich miesięcy, także mojego urzędu - że Polska te środki wykorzystuje dobrze, lepiej niż nasi sąsiedzi. Bardzo wyraźnie wynika to z ostatniego raportu, który mówi o tym, że nasi czescy przyjaciele i sąsiedzi wykorzystali te unijne środki na poziomie 34%, Węgrzy na poziomie 64%, Polska na poziomie 62%. Choć, paradoksalnie, matematycznie jest to mniej niż Węgrzy, ale jednak znacznie więcej ze względu na wielkość kraju i to, o czym mówiłem wcześniej, skomplikowanie procedur, gdy chodzi o te większe projekty. Tak że to nie jest kwestia jakiejś megalomanii, ale sądzę, że możemy się tutaj pochwalić dobrym wykorzystaniem tych środków. Panie marszałku, dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki z Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłosił pytanie do prezesa Rady Ministrów w sprawie importu produktów rolnych.</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jest obecny podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki pan minister Bernard Błaszczyk, który odpowie z upoważnienia prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-300.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo pana posła Zarzyckiego o przedstawienie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Znane są bardzo negatywne skutki realizacji przez poprzedni rząd tzw. pakietu antyinflacyjnego, którego twórcą był minister finansów pan Kołodko i pan premier Cimoszewicz, opartego o bezcłowy import artykułów rolnych, w tym o bezcłowy import zbóż jako mechanizm ochrony konsumentów. Wielokrotnie występowałem w Sejmie II kadencji, informując o zagrożeniach i protestując przeciwko importowi artykułów rolnych, chociaż mieliśmy pod dostatkiem takich artykułów własnej produkcji. Dziś z przerażeniem konstatuję, że nadal występuje niekontrolowany import zbóż, kukurydzy, mięsa i innych artykułów rolnych, mimo że polscy rolnicy mają ogromne trudności ze zbytem własnych produktów. I wobec dramatycznej sytuacji dochodowej powstaje generalne pytanie: Jakie konkretne efekty realizacyjne przyniosły zapowiedzi rządu w zakresie ochrony polskiej produkcji rolnej - w tym zapowiedź ministra rolnictwa pana Jacka Janiszewskiego uszczelnienia granic i ochrony interesów produkcyjnych i ekonomicznych polskich rolników?</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Pytania są takie. Ile zboża, kukurydzy, mięsa, cukru, skrobi ziemniaczanej i innych artykułów rolnych zaimportowano do kraju w okresie od 11 listopada 1997 r. do 15 kwietnia 1998 r.? Jakie działania podjął rząd w wyżej wymienionym okresie, aby przeciwstawić się niszczącemu dochody polskich rolników importowi artykułów rolnych? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki pana ministra Bernarda Błaszczyka o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#BernardBłaszczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie odpowiedzieć na pytania jak gdyby w dwóch fragmentach, aczkolwiek myślę, że szeroką i pogłębioną analizę stanowiła również dzisiejsza debata średnia w zakresie średniookresowego programu rolnictwa. Muszę powiedzieć, że Ministerstwo Gospodarki nie jest w stanie podać tego dokładnie, gdyż ewidencja obrotów handlu zagranicznego zarówno w eksporcie, jak i w imporcie prowadzona jest w oparciu o jednolity dokument administracyjny, dokument SAD. Jest to dokument, który jest rozliczany w okresach miesięcznych, kwartalnych i rocznych. Nie można zatem ustalić tego dokładnie np. od 11 listopada do 15 kwietnia. Chcę również podkreślić, że w związku z wejściem nowego Kodeksu celnego, wprowadzeniem innego systemu sprawozdawczości, Centrum Informatyki Handlu Zagranicznego, jak i Główny Urząd Statystyczny dysponują obecnie ostatecznymi danymi za 1997 r., w tym za dwa ostatnie miesiące 1997 r. Z danych tych wynikają następujące informacje i wnioski.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#BernardBłaszczyk">Jeżeli chodzi o zboże, to w okresie listopad–grudzień 1997 r. zaimportowano go za kwotę 19 mln 260 tys. dolarów, z czego 73,8% to import kukurydzy. Analogicznie, w tym samym okresie w roku 1996 import ten był 12,8 razy większy. Przywrócenie w 1997 r. ceł na import zbóż spowodowało zasadnicze zmiany sytuacji w ich imporcie, doprowadzając do jego zmniejszenia w skali całego roku o blisko 470 mln dolarów.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#BernardBłaszczyk">Jeżeli chodzi o import cukru, to w okresie listopad–grudzień 1997 r. jego wartość wyniosła 407 tys. dolarów USA, podczas gdy w tym samym okresie w roku 1996–6 mln 498 tys. dolarów, czyli w 1996 r. była około 16 razy większa. W celu ograniczenia importu z krajów CEFTA wprowadzone zostały od 1 stycznia 1998 r. kontyngenty ilościowe na import cukru z Węgier i Rumunii, natomiast w stosunku do Czech poza 40% cłem na import wprowadzono tzw. śluzę w wysokości 170 ECU od 1 tony importowanego cukru.</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#BernardBłaszczyk">Jeżeli chodzi o mięso, to wartość jego importu w omawianym okresie wyniosła 37 mln 630 tys. dolarów, a jego eksportu - 66 mln 531 tys. dolarów. Dlaczego zestawiam te dwie liczby? Znaczna część importu mięsa ma charakter zaopatrzeniowy i służy przetwórstwu (wędliny i konserwy mięsne), które to produkty są następnie kierowane na eksport. Wartość eksportu polskich wędlin stanowiących główną pozycję w eksporcie artykułów rolno-spożywczych wyniosła w 1997 r. 231 mln dolarów i była o 68% większa od tego z 1996 r. Wartość eksportu konserw mięsnych wyniosła 120 mln dolarów i była wyższa o około 33% od tej z 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#BernardBłaszczyk">Razem na te dwie pozycje towarowe przypada eksport wartości 351 mln dolarów, co sytuuje eksport wyrobów mięsnych na ósmej pozycji wśród głównych pozycji towarowych polskiego eksportu.</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#BernardBłaszczyk">Nadmienić należy, że wartość importu mięsa w 1996 r. wyniosła 34 mln dolarów, co oznacza wzrost importu mięsa w porównywalnym okresie o 10%.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#BernardBłaszczyk">Jeżeli chodzi o skrobię ziemniaczaną, to wartość jej importu w okresie listopad-grudzień 1997 r. wyniosła 708 tys. dolarów i była niższa o około 30% od tej w analogicznym okresie roku 1996.</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#BernardBłaszczyk">Od 1 stycznia 1998 r. w celu przeciwdziałania nadmiernemu importowi skrobi wprowadzono kontyngentowanie importu. Ponadto utrzymano podwyższone w połowie 1997 r. do 30% stawki celne, wraz z tą popularnie określaną „śluzą” - 290 ECU za tonę.</u>
          <u xml:id="u-303.8" who="#BernardBłaszczyk">W związku z wprowadzeniem nowego Kodeksu celnego rozszerzony został zakres informacji statystycznych. Wymagało to zmiany całego programu rejestracji danych w Centrum Informatyki Handlu Zagranicznego. Wpłynęło to na opóźnienie rejestracji danych w 1998 r. Według informacji Centrum Informatyki Handlu Zagranicznego pierwsze dane obejmujące program za styczeń-luty 1998 r. będą dostępne po 18 maja. Jeżeli chodzi o szczegóły, to do 15 kwietnia będę sukcesywnie panu posłowi to przedstawiał, również na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-303.9" who="#BernardBłaszczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Działania rządu, mające na celu ochronę rynku rolnego, skoncentrowały się najpierw na rynku zbóż, aby przeciwdziałać nadmiernemu ich importowi. Od marca 1997 r. przywrócono w 50% zawieszoną stawkę celną na import zbóż, a następnie od lipca 1997 r. przywrócono w 100% obowiązującą ochronę celną, to jest 20% stawkę celną.</u>
          <u xml:id="u-303.10" who="#BernardBłaszczyk">Odrębnym problemem wymagającym rozwiązania był problem importu kukurydzy. Import ten między rokiem 1995 a 1996 wzrósł trzykrotnie; z 200 tys. ton w 1995 r. do 609 tys. w 1996 r. Głównymi dostawcami tego zboża były kraje CEFTA, korzystające z preferencji celnych, polegających na pełnym zwolnieniu importu z tego kierunku od cła. Rząd, korzystając z klauzuli ochronnej, wprowadził ponownie od 1 stycznia 1998 r. 20% cło na kukurydzę importowaną z Węgier, a od 12 lutego także na kukurydzę importowaną z Czech i Słowacji. Działania te podjęto, ponieważ uznano, że istnieje zagrożenie interesów krajowego rolnictwa. Posunięcie strony polskiej spotkało się z negatywnym przyjęciem u naszych partnerów z CEFTA, którzy mimo podejmowanych negocjacji rozważają stworzenie utrudnień eksportu na swoje rynki produktów polskiego przemysłu cukierniczego i mleczarskiego.</u>
          <u xml:id="u-303.11" who="#BernardBłaszczyk">Drugim towarem, w odniesieniu do którego podjęto kroki zmierzające do ochrony krajowego rynku rolnego, był cukier. Nadmierny import tego towaru z krajów CEFTA, zwłaszcza Czech i Węgier oraz Rumunii, spowodował konieczność wprowadzenia środków ochronnych. Na import cukru z Węgier i Rumunii wprowadzono na 1998 r. kontyngenty ilościowe, wymagające uzyskania przez importerów pozwoleń przywozu, zaś na cukier importowany z Czech niezależnie od 40% cła, wprowadzono minimalną opłatę, tzw. śluzę, w wysokości 170 ECU za tonę.</u>
          <u xml:id="u-303.12" who="#BernardBłaszczyk">Trzecim towarem, w odniesieniu do którego podjęto działania ochronne, była skrobia. W celu ochrony krajowej produkcji mączki ziemniaczanej zwiększono od połowy 1997 r. stawkę celną do 30%, wprowadzając równocześnie minimalną opłatę w wysokości 290 ECU za tonę. Środki ochronne rynku skrobi zostały utrzymane w 1998 r. Posiadamy również materiały sygnalne, które mogę przedstawić panu posłowi. Myślę, że w szczegółach przedstawię to panu również na piśmie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, ponownie poseł Zarzycki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Potwierdziły się moje przypuszczenia, że rząd nie panuje nad sytuacją i jej nie kontroluje. Chciałbym wobec tego powiedzieć tak. Pan minister podał bardzo szczegółową informację dotyczącą przeliczenia w ECU, czyli w pieniążkach, w dolarach, a ja zadałem pytania konkretne: Ile tysięcy ton zboża, kukurydzy, mięsa, cukru, skrobi ziemniaczanej i innych artykułów wpłynęło od 11 listopada do 15 kwietnia? Czyli rząd tego nie wie. Pan minister zresztą to potwierdził, że w maju może mi przekazać informacje. Jeśli rząd nie ma obrazu napływu artykułów rolnych z dnia na dzień, to jak może wpływać na tę sytuację. Pytania są takie: Czy rząd sporządził bilans zapasów zbóż? Czy określił ilość, czyli kwoty artykułów do zaimportowania na 1998 r., w tym zbóż? Ile pszenicy paszowej o 10-procentowej stawce celnej sprowadzono do kraju w wymienionym okresie, czyli od 11 listopada 1997 r. do 15 kwietnia 1998 r.? Czy minister gospodarki uzgadnia z ministrem rolnictwa politykę w zakresie importu artykułów rolnych? Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Kurczuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Bardzo krótko. Otóż dzisiaj w długiej, praktycznie całodziennej dyskusji dotyczącej rolnictwa, ja dwukrotnie, także poseł Podkański i ktoś jeszcze pytaliśmy o sprawy chmielarstwa i chmielu. Niestety, odpowiedzi pana ministra, mimo kilkakrotnych pytań, były - delikatnie mówiąc - bardzo powierzchowne, mało precyzyjne, a czasem nawet niestety nie odpowiadały, przynajmniej w części, prawdzie. Chcę rozszerzyć listę pytań kolegi posła i zapytać pana o chmiel. Czy mógłby pan powiedzieć, ile ton granulatu czy koncentratu w tej chwili napływa do Polski, bo chciałem to skonfrontować ze stanem zapasów i w ogóle produkcji w kraju? Jeśli to sprawia jakąś trudność, to bardzo proszę, niestety dzisiaj już po raz któryś, o wyczerpującą odpowiedź na piśmie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wenderlich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#JerzyWenderlich">Panie Ministrze! Czy kontyngenty ilościowe, o których pan mówił, pozwalają rzeczywiście kontrolować ilość towarów spożywczych, które napływają z zagranicy? Po pana wypowiedzi dochodzę do wniosku, że chyba nie, skoro nie potrafi pan prewencyjnie określić, może nie z dnia na dzień, ale z tygodnia na tydzień, jak ten import ilościowo z zagranicy wygląda. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#JerzyWenderlich">Drugie pytanie: Proszę o udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy te kontyngenty ilościowe są suwerennie i autonomicznie określane przez rząd polski? Czy jest to w jakiejś dyskusyjnej korelacji z instytucjami Unii Europejskie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Adamski:</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#WładysławAdamski">Panie Ministrze! Bardzo krótkie pytanie. Jeżeli rząd nie ma pełnego obrazu napływu importowanych artykułów rolnych, jego aspektu ilościowego, to jak ten proces jest przez rząd kontrolowany?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#BogdanLewandowski">Panie ministrze, proszę o krótką odpowiedź: Import jakich produktów rolnych stanowi największe zagrożenie dla polskich rolników?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan minister, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#BernardBłaszczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posiadamy dane sygnalne, jeżeli państwo chcą, to je tu przedstawię, bo tak rozumiem pytanie.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Ile?)</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#BernardBłaszczyk">Proszę uprzejmie, podam. Mam nawet dane, ile wpłynęło każdego dnia, ale nie mogę przyjąć, że są one stuprocentowo pewne i tego chciałem uniknąć...</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#BernardBłaszczyk">Jeżeli chodzi o import kukurydzy, to od 1 do 31 stycznia ogółem wpłynęło 26 917 ton, z czego...</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: W całości.)</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#BernardBłaszczyk">... 26 917 ton. Jeżeli chodzi o import kukurydzy w okresie od 1do 28 lutego - 74 449 ton.</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Łącznie od 11 listopada do 15 kwietnia.)</u>
          <u xml:id="u-315.7" who="#BernardBłaszczyk">Panie pośle, już tłumaczyłem, że jest problem z datami. Proszę uprzejmie, mogę dać panu posłowi te dane, jeżeli chodzi o 1997 r., na piśmie w szczegółach. Mogę również dać dane dotyczące narastająco importu kukurydzy w poszczególnych miesiącach, łącznie z dniami i z jakiego kraju.</u>
          <u xml:id="u-315.8" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Ile od 15 do 31 marca?)</u>
          <u xml:id="u-315.9" who="#BernardBłaszczyk">Bardzo proszę, od 1 do 31 marca - 68 tys.</u>
          <u xml:id="u-315.10" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Lewandowski: Już Chruszczow miał problemy z kukurydzą.)</u>
          <u xml:id="u-315.11" who="#BernardBłaszczyk">Zgadza się. Myślę, że nie jest to dobry przykład, ale na razie zgodny. Od 1 do 21 kwietnia - 33 786.</u>
          <u xml:id="u-315.12" who="#BernardBłaszczyk">Narastająco, jeżeli chodzi o pszenicę od całego pierwszego kwartału - 86 080, żyto - 215, jęczmień - 72 tys., kukurydza - 169 883. Ma pan narastająco brakujące tylko tu liczby. Jeżeli chodzi o rzepak, mąkę... czy też to podawać? Bo to jest poza przedmiotem...</u>
          <u xml:id="u-315.13" who="#BernardBłaszczyk">Jeśli chodzi o pytanie posła Kurczuka, to nie jestem w stanie odpowiedzieć w szczegółach odnośnie do wielkości chmielu. Mamy te dane i możemy je podać, tylko nie jestem przygotowany, bo skoncentrowałem się na poprzednim pytaniu.</u>
          <u xml:id="u-315.14" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Kurczuk: Proszę o pisemną odpowiedź.)</u>
          <u xml:id="u-315.15" who="#BernardBłaszczyk">Bardzo proszę, przekażemy odpowiedź na pytanie pana posła na piśmie. Myślę, że to jest również to, o co pytał pan poseł Adamski. Mamy te wiadomości, ale mają charakter sygnalny, ciągle to podkreślam. Jest to monitorowane w szczegółach, ale te dane mogą się różnić od danych statystycznych, które będziemy mieli z wydruku Sadowskiego.</u>
          <u xml:id="u-315.16" who="#BernardBłaszczyk">Oczywiście, że głównym problemem polskiego rolnika - to pytanie pana posła Lewandowskiego - jest problem zbóż i ich importu. To jest główny problem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie ministrze, chwileczkę, bo jeszcze zdaje się poseł Zarzycki nie uzyskał pełnej odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Panie ministrze, ja myślę, że pytanie było proste, trzeba było odpowiedzieć, tyle tysięcy ton kukurydzy czy zbóż wpłynęło od 11 listopada. Można było to szybciutko policzyć, nawet nie potrzeba kalkulatora.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#WojciechSzczęsnyZarzycki">Ale pytanie było dwuczłonowe. Pytałem również o to, panie ministrze, jakie działania podjął rząd, żeby uszczelnić granice i mieć wiedzę. Jakie działania pan podjął? Pan zapowiadał, że w odpowiedzi uzyskam te informacje, co zrobiono, czy wprowadzono ileś... 20 komputerów potrzeba, zdaje się. Jest 20 przejść granicznych, to 20 komputerów, 20 ludzi - i codziennie pan (i pan minister także) miałby łączną i potwierdzoną informację z granicy, a więc rząd mógłby reagować z dnia na dzień. A tak okaże się w połowie roku - bo jest zapowiedź, że w bezcłowym imporcie wpłynie 370 tys., zostały podpisane kontrakty, o czym pan minister nie mówił - że łącznie do żniw wpłynie około miliona ton, w tym kukurydza, w tym pszenica paszowa. Dlatego też pytałem, ile pszenicy paszowej, na którą dziwnym trafem nałożono 10-procentową stawkę celną, a potem zamieniana jest na konsumpcyjną. Czy rząd posiada taką wiedzę, co się dzieje, bo potem będą kłopoty z zagospodarowaniem zbóż z tegorocznych żniw. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#BernardBłaszczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiałem, że korzystając z klauzul ochronnych rząd od 1 stycznia wprowadził 20-procentowe cło na kukurydzę. Wprowadził również - w związku z interesem kraju - od 12 lutego cło, jeśli chodzi o Czechy i Słowację. Jest to rozporządzenie. Mogę potwierdzić, że istotnie jest zarejestrowanych 370 tys. ton, ale poza tą ilością nic więcej do kraju nie wpłynie.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Wpłynie z 20-procentowym cłem.)</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#BernardBłaszczyk">Jeśli będą ceny niskie, to wpłynie z 20-procentowym cłem. I pan takiego zapewnienia nie może dać, dlatego moje pytanie dotyczyło kontroli rządu nad tym procesem. Dziękuję i przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę nie krzyczeć na pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#BernardBłaszczyk">Panie pośle, jeśli chodzi o podjęte działania ochronne, wynikające z rozporządzeń, utrzymujące i zwiększające działania w ramach krajów CEFTA - mówił o tym dość dokładnie pan minister Janiszewski - to podjęliśmy działania renegocjacyjne umów i innych klauzul w stosunku naszych państw. Mam nadzieję, że bardziej szczegółowo sprecyzuję to, odpowiadając panu na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Posłowie Jolanta Banach i Janusz Zemke z SLD chcą zadać pytanie w sprawie waloryzacji emerytur i rent tzw. służb mundurowych według drugiej autopoprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1998. Pytanie będzie skierowane do prezesa Rady Ministrów. Odpowie, z upoważnienia prezesa Rady Ministrów, sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej pani minister Ewa Lewicka.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, panie pośle, o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#JanuszZemke">Panie Marszałku! Pani Minister! W lutym br. razem z panią poseł Jolantą Banach zadałem pytanie dotyczące waloryzacji emerytur i rent mundurowych. Z przykrością stwierdzam, że pytanie to, mimo iż od jego postawienia upłynęły dwa miesiące, jest nadal aktualne. Otrzymujemy w ostatnim czasie wiele listów z pytaniami, kierowanymi zarówno do poszczególnych parlamentarzystów, jak i do całego Sejmu, w których są wyrażane obawy i niepokoje, że waloryzacja emerytur mundurowych jest niższa niż ta, która była przewidywana w decyzji budżetowej. Z tych pytań wynika, że kadrze czynnej wojska, policji, więziennictwa, Państwowej Straży Pożarnej rząd podwyższył praktycznie te elementy uposażenia, które nie mają charakteru trwałego - stałego, lecz tylko te elementy, które są uznaniowe. Głównie mówi się o różnych dodatkach i premiach motywacyjnych. Gdyby tak było, to owe podwyżki dodatków nie przenoszą się na waloryzację emerytur żołnierzy, policjantów, strażaków i funkcjonariuszy więziennictwa. W praktyce może to oznaczać oszczędności na emerytach mundurowych wbrew temu, co ustalił w grudniu ubiegłego roku Sejm, przyjmując veto prezydenta. Chciałem w związku z tym wrócić do dwóch pytań, jakie z panią poseł Banach zadaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#JanuszZemke">Pytanie pierwsze jest takie. Czy działania rządu rzeczywiście mogą doprowadzić do sytuacji, w której wskaźnik wzrostu emerytur i rent mundurowych będzie niższy niż emerytów i rencistów sfery cywilnej? I pytanie drugie. Czy - jeżeli jest to prawdą - rząd, przed podjęciem tej decyzji, zasięgnął opinii prawników na temat dopuszczalności jednostronnej, niekorzystnej dla zainteresowanych, interpretacji ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym służb mundurowych? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo panią minister Ewę Lewicką o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#EwaLewicka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawy zaopatrzeniowe, w których zdefiniowano wskaźnik podwyżki świadczeń w ramach ich bieżącej waloryzacji, pozwalają na pewne różnicowanie dynamiki wzrostu uposażeń oraz samej dynamiki wzrostu emerytur i rent - wynika to z ustaw. W ustawie zaopatrzeniowej MON o skali waloryzacji emerytur i rent byłych zawodowych wojskowych decyduje skala podwyżek uposażenia zasadniczego, natomiast w ustawie zaopatrzeniowej MSW o skali podwyżek emerytur i rent byłych funkcjonariuszy decyduje skala podwyżek wszystkich stałych składników uposażenia. Tak więc, różnicując skalę podwyżek tych elementów, których dynamika przenosi się na waloryzację emerytur i rent oraz w stosunku do pozostałych elementów uposażenia, których dynamika nie ma wpływu na poziom waloryzacji świadczeń, można w pewnym zakresie kształtować nieco odmiennie skalę podwyżek uposażeń od skali podwyżek waloryzacji emerytur i rent. To jest stwierdzenie faktów wynikających z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#EwaLewicka">Natomiast według informacji uzyskanych z resortów obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji w bieżącym roku rzeczywiste nominalne podwyżki emerytur i rent tzw. służb mundurowych wynoszą 14 i 14,5%. W sferze cywilnej emerytury i renty wzrosną nominalnie o 12,7%. Z konfrontacji tych danych wynika, że podwyżki świadczeń tzw. mundurowych będą w bieżącym roku większe niż w sferze cywilnej. Tak więc odpowiadam na pytanie pierwsze, że nie doprowadzi to i nie doprowadziło do niższej dynamiki wzrostu emerytur i rent mundurowych niż cywilnych. Natomiast w wymiarze realnym podwyżki w sferze cywilnej zapewniają 1,5% wzrostu realnego świadczeń, zaś w tzw. sferze służb mundurowych realny wzrost świadczeń przekroczy 3%. Jest to wyraźna różnica.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#EwaLewicka">Wracając do kwestii poruszonej w pytaniu drugim, chciałam państwa poinformować, że rząd rozważał oczywiście stronę prawną tego zagadnienia. Interpretacje dotyczące legalności tych mechanizmów w ramach ustaw regulujących kwestie waloryzacji tzw. służb mundurowych przedstawiłam państwu wraz z wykładnią, którą tutaj zaprezentowałam: ustawa zezwala w gruncie rzeczy na przyrównywanie tempa wzrostu emerytur i rent w jednym przypadku do tzw. zasadniczych składników wynagrodzenia, w innym zaś przypadku do wszystkich składników wynagrodzenia. Stąd jest oczywiście możliwe zrobienie tego, co rząd zapowiadał. Jednak, jak wynika z liczb, nie doszło do sytuacji, o której państwo posłowie mówiliście, że ta dynamika przewyższa dynamikę w sferze cywilnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Czy pan poseł Janusz Zemke...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#JanuszZemke">Pani Minister! To, co pani mówi, jest tak piękne, że ja bym chciał, żeby tak było. Niestety informacje, jakie do nas docierają, są zupełnie inne. Jest taka lawina listów i pytań, iż nie chce mi się wierzyć, żeby ludzie z całej Polski, którzy pytali, mieli złą wolę czy też podawali nam informacje nieprawdziwe. Jest tak, że w wojsku i Policji wprowadza się różne dodatki motywacyjne, operacyjne, jak pani sama mówiła, a one się na emerytury nie przenoszą. Zapis w budżecie był taki, że emerytury wzrosnąć miały o 3,5 punktu realnie.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#JanuszZemke">Otóż z informacji, które do nas napływają, nie wynika, że one rosną. I potwierdzenie jest jedno tylko. Otóż mamy w Polsce, i to jest niezwykle poważna sprawa, zjawisko masowych odejść kadry w wieku średnim z wojska, Policji i Państwowej Straży Pożarnej, z więziennictwa także. Coś w tym musi być. Jest więc prośba, żeby to zbadać, bo ja się bardzo boję, że to, co pani minister mówi, zderzy się z zupełnie innymi opiniami i danymi, które do nas docierają. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani minister sobie usiądzie...</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jeszcze pani poseł Murynowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#AlicjaMurynowicz">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#AlicjaMurynowicz">Pani Minister! Z wypowiedzi pani wynika, że waloryzacja w tzw. sferze mundurowej w skutkach jest wyższa niż w sferze cywilnej. A ja pytam, czy jest ona przeprowadzana tak jak w latach ubiegłych. Wiem, że pani minister powoływała się na najróżniejsze opinie prawne, że ona jest tak przeprowadzona jak w latach ubiegłych, czyli ze wskaźnikami ustawowymi. Czy jednak te sygnały, które do nas docierają, nie świadczą o tym, że osoby podlegające tej waloryzacji utraciły pewne prawa, które miały wcześniej i do których były przywiązane i przyzwyczajone.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#AlicjaMurynowicz">Chciałam również zapytać, czy pani minister widzi związek między takim sposobem waloryzacji a liczbą raportów w sferze mundurowej, wnoszących o przejście w stan spoczynku. Z tych wszystkich sygnałów, jakie napływają, odnoszę wrażenie, że rząd realizuje politykę takiego starego polskiego powiedzenia: jak nie kijem go, to pałką.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#AlicjaMurynowicz">Kiedy prezydent wetuje ustawę o zasadach waloryzacji w sferze mundurowej, to rząd przeprowadza ją troszkę inaczej niż do tej pory. Ba, posuwa się dalej, bo na razie w Sejmie jest poselski projekt ustawy, za chwilę będzie w Sejmie rządowy projekt o wynagradzaniu w sferze budżetowej, gdzie chce się umieścić całą tę sferę budżetową, plus sędziowie, plus prokuratorzy. A jest rzeczą normalną, że za tym umieszczeniem tabelarycznym, mnożnikowym idą również zasady zmiany w sferze mundurowej.</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#AlicjaMurynowicz">Proszę mi powiedzieć, dlaczego rząd tzw. mundurówki nie lubi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Lewandowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#BogdanLewandowski">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#BogdanLewandowski">Pani Minister! Otóż chciałbym potwierdzić słowa pani posłanki Murynowicz i pana posła Zemke na temat zupełnie innego obrazu w terenie. Jest tak, jakbyśmy żyli w dwóch zupełnie innych światach, pani minister. Miałem niedawno spotkanie z pracownikami straży pożarnej. Tam po prostu deklaruje się już, że chce się zwolnień z pracy ze względu na takie uregulowania. Albo mamy do czynienia z sabotowaniem prac rządu, albo po prostu rząd sabotuje ustawę budżetową. Tertium non datur. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Wenderlich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#JerzyWenderlich">W zasadzie nie odkryję tu Ameryki, ale wzmocnię tezy, które zostały tu już przedstawione. Również odbywam takie spotkania. Także mój przedmówca, kolega poseł Lewandowski, powołał się na spotkanie ze strażakami. Otóż w woj. toruńskim w wyniku tych pięknych, jak pani mówi, rozwiązań emerytalnych 10% strażaków ucieka ze służby, bo tego piękna po prostu się boi. Czy pani wierzy naszym słowom, że tak jest, czy też będzie się pani upierać przy swojej tezie, że te rozwiązania są tak kochane przez służby mundurowe?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Dyduch.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#MarekDyduch">Chciałbym prosić o potwierdzenie, pani minister. Z wypowiedzi zrozumiałem, że rząd świadomie podjął taką decyzję, aby wprowadzić do podwyżek mundurowych, jeśli chodzi o płace, różne elementy, rozkładając niejako skutki tej podwyżki w kontekście waloryzacji emerytur i rent mundurowych.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#MarekDyduch">Czy kwestie te były konsultowane ze środowiskiem mundurowym, ze środowiskiem wojskowym czy policyjnym, czy też była to tylko decyzja rządu, jednostronna i świadoma? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani minister, jeszcze ja chciałbym zadać pytanie.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#komentarz">(Głos z sali: W jakim trybie?)</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Mam przy sobie legitymację poselską.</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Moje pytanie ma związek z dzisiejszą debatą rolną i głosem jednego z posłów, który sugerował, że gdyby nie było weta prezydenckiego, gdyby nie było ono przegłosowane w Wysokiej Izbie, to środki zaoszczędzone na tej nowelizacji ustawy byłyby przekazane na ubezpieczenia społeczne rolników, podwyższyłyby emerytury rolnicze. Taka była sugestia jednego z posłów. Chcę, żeby pani to potwierdziła albo temu zaprzeczyła. Tak dla uspokojenia sumienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#EwaLewicka">Panie Marszałku! Oczywiście odpowiem na pytania w takiej kolejności, w jakiej zostały zadane.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#EwaLewicka">Po pierwsze: skąd się biorą niepokoje, o które w gruncie rzeczy pytają wszyscy państwo posłowie. Powiem, jak to wygląda z mojego punktu widzenia, bo ja także odbywam spotkania z tymi środowiskami, a to z tego powodu, że przeprowadzam konsultacje w sprawie projektów ustaw, które dotyczą przyszłych rozwiązań emerytalnych służb mundurowych. W moim przekonaniu tegoroczne niepokoje wynikają właśnie z zapowiadanych zmian w powszechnym systemie emerytalnym, w tym z planów włączenia służb mundurowych, a zwłaszcza młodych roczników, osób, które krótko służą w Policji czy w wojsku, do powszechnego systemu emerytalnego. Cała seria raportów składanych choćby przez policjantów w różnych miejscach Polski, raportów, o których informują na przykład komendanci Policji, to rzeczywiście jest sygnalizowane przez te służby, wynika z faktu, że w środowiskach służb mundurowych rozeszły się, niestety, plotki - muszę to powiedzieć wyraźnie: to są plotki, to są dezinformacje - o tym, że system służb mundurowych już w tej chwili przechodzi na te nowe, docelowe rozwiązania emerytalne. Nie poinformowano tych środowisk, że osoby powyżej 30 roku życia zostają w starym systemie mundurowym ze wszystkimi przywilejami, czyli nie poinformowano, że osoby te skorzystają z uprawnienia do przejścia na wcześniejszą emeryturę po 15 latach. Tak naprawdę powodem niepokojów jest głównie niepewność, czy te uprawnienia zostaną zachowane. To jest moja najprostsza odpowiedź na pytanie, skąd się biorą niepokoje. Nie problem waloryzacji jest, proszę państwa, najważniejszym powodem owych niepokojów, lecz problem zachowania uprawnień do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę po 15 latach.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#EwaLewicka">Na pytanie pani posłanki Murynowicz, czy ta waloryzacja jest dokładnie taka sama jak waloryzacja z 1997 r., wedle tych samych mechanizmów, odpowiadam - nie. Oczywiście jest to waloryzacja przeprowadzona zgodnie z ustawami, które pozwalają na taki manewr, ale jest to także waloryzacja, w której wykorzystuje się tylko te elementy podwyżek wynagrodzeń, które podniesione zostały pewną dynamiką wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#EwaLewicka">Jeśli natomiast chodzi o mnożniki i o niepokoje z nimi związane, to chciałam państwa przekonać o tym, że posłowie kontaktują się ze środowiskami służb mundurowych i zostali poinformowani, że zamiar rozłączenia tempa wzrostu wynagrodzeń służb cywilnych i mundurowych nie zagraża służbom mundurowym, dlatego że jest to tylko odłączenie. Jest to realizacja pewnego postulatu, zresztą także zgłoszonego na posiedzeniach Komisji Trójstronnej, dotyczącego tego, by te dwie sfery nie były ze sobą połączone i by jedna nie przeszkadzała drugiej w oddzielnej dynamice wzrostu wynagrodzeń, w pewnej odrębnej logice wynagradzania obu sfer. Nie podzielam też przekonania, że to jest jeden z powodów do niepokoju.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#EwaLewicka">Jeśli chodzi o straż pożarną i inne służby mundurowe, chciałam państwa przekonać, że mniej więcej chodzi o to samo. Sfery mundurowe niepokoją się dokładnie tym samym - raczej przyszłym systemem niż obecnym. Jeśli chodzi zaś o kwestię tego, czy rząd lubi, czy nie lubi służb mundurowych, to chciałam państwu powiedzieć, że oczywiście nie ma żadnej niechęci do służb mundurowych. Mogę powiedzieć, jak w planach przyszłej reformy traktujemy kwestie służb mundurowych. Chcemy respektować nabyte prawa, skoro proponujemy zachowanie wszystkich uprawnień wobec osób, które służą już wiele lat. Mówimy, że dla osób powyżej 30 roku życia chcemy zachować wszystkie uprawnienia. To chyba nie świadczy o złych intencjach z naszej strony i to raczej, powiedziałabym, niewiedza i dezinformacja spowodowały niekorzystny klimat wokół tych kwestii. Podzielam również niepokój, że niepotrzebna dezinformacja nie służy wyjaśnianiu także tych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#EwaLewicka">Chciałam odpowiedzieć panu posłowi Dyduchowi na pytanie o konsultacje. Jest tak, że w fazie, w której przyjmowane są rozporządzenia dotyczące wzrostu wynagrodzeń dla każdego z resortów, uczestniczą związki zawodowe, i tak też się działo tym razem, przy czym oczywiście jedna sfera jest z tego wyłączona. Dotyczy to wojska. Pozostałe związki uczestniczyły w tych konsultacjach, kiedy rozporządzenie się ukazało.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#EwaLewicka">Panu marszałkowi zaś chciałam odpowiedzieć na pytanie dotyczące wypowiedzi jednego z posłów. Powiem tak: emerytury rolnicze, proszę państwa, w chwili obecnej nie zależą od powodzenia takiej lub innej waloryzacji służb mundurowych, nie ma to ze sobą żadnego związku. Wyraźnie powiedzieliśmy dwa miesiące temu, że system rolniczy pozostawiamy na jakiś czas absolutnie na boku, jeśli chodzi o jego reformę - m.in. z dwóch powodów. Po pierwsze, jest to system tak odmienny od innych pracowniczych systemów ubezpieczeniowych, a także od mundurowego systemu zaopatrzeniowego, że nie można go wtłoczyć w uniwersalne ramy. Po drugie, kondycja rolnictwa i gospodarstw rolnych w chwili obecnej uniemożliwia jakiekolwiek podnoszenie składek na system emerytalny. To też, niestety, stwierdzam ze smutkiem, uniemożliwia podnoszenie świadczeń w systemie rolniczym. Czyli konkluzja jest taka - nie ma żadnej zależności między powodzeniem lub niepowodzeniem zmiany waloryzacji w służbach mundurowych, natomiast problem rolniczego systemu emerytalnego stoi ciągle przed nami i trzeba go rozwiązać. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jeszcze chwileczkę, jeszcze pani posłanka Murynowicz, pan poseł Zemke i pan poseł Wenderlich. Ale tylko w kontekście już zadanych pytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#AlicjaMurynowicz">Zadałam pani minister pytanie i pani minister udzieliła mi odpowiedzi, mówiąc, że te niepokoje, o które pytałam - czy jest związek między waloryzacją a liczbą raportów odejścia w stan spoczynku - są związane z ewentualnym wydłużeniem okresu służby. Nie podzielam tego stanowiska, dlatego że dzisiaj przepisy są takie, że po 15 latach służby odchodzi się na emeryturę, czyli w stan spoczynku z czterdziestoprocentową podstawą emerytury, w związku z czym mundurowi z reguły pozostają dłużej w służbie. Oni na zakończenie, chcąc mieć wyższą emeryturę, tracą, ponieważ siedzą za biurkiem, bo trudno jest sześćdziesięcioletniego policjanta posłać na ulicę, żeby patrolował, pilnował bezpieczeństwa obywateli.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#AlicjaMurynowicz">Wydaje mi się natomiast, że to nie niepokój związany z ewentualnym okresem wydłużenia służby powoduje, że ci ludzie masowo odchodzą, tylko właśnie to - o czym pani mówiła i do czego się pani przyznała - że rząd jednakowoż zmienił zasady waloryzacji rent i emerytur. I ja rozumiem, że można mówić, że się lubi te służby, że się będzie o nie w przyszłości dbało, tyle tylko, że dzisiaj z tej renty, z tego sposobu waloryzacji korzystają nie tylko emeryci, korzystają wdowy po żołnierzach i policjantach i korzystają dzieci z rentami rodzinnymi. I przede wszystkim oni najwięcej tracą na tym sposobie, o którym państwo, jako rząd, twierdzicie, że jest zrobiony lege artis - a ja się z tym nie zgadzam. A wystarczy spojrzeć w statystyki, by wiedzieć, jaka to jest liczba obywateli. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani poseł, ale chcę powiedzieć, że pani nie pytała, tylko pani nie podzielała zdania pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#AlicjaMurynowicz">To prawda, przepraszam, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Zemke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#JanuszZemke">Pani minister, chciałbym jednak zadać pytanie. Czy to nie jest tak, że my zapłacimy dwa razy? Dzisiaj ta fala niepokojów jest bardzo duża, z tego, co wiemy, około 9 tysięcy osób w tych służbach napisało raporty o przejście na emeryturę, więc oni się czegoś boją. Oni odejdą i trzeba będzie na ich miejsce przyjąć inne osoby - i zapłacimy drugi raz. Muszę więc powiedzieć, że po prostu zdumiewa mnie pewien rozziew między tym, o czym pani minister mówi, a między odczuciami w końcu wielu, wielu tysięcy ludzi. Jednak coś nie jest tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pan poseł Kurczuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#GrzegorzKurczuk">Zapytam panią minister bardzo krótko, wprost. Czy może pani potwierdzić bądź zaprzeczyć - nawiązuję tutaj do kwestii tych 15 lat - czy są w ministerstwie lub w kołach rządowych, jeśli takiego sformułowania można użyć, opracowywane propozycje dotyczące wydłużenia tego okresu, nie 15, a więcej lat, kiedy można przejść na emeryturę w służbach mundurowych? Proszę zaprzeczyć bądź potwierdzić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Jeszcze pan poseł Wenderlich, ale tak króciutko.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie pośle Kurczuk, jestem już zmęczony, pan nie zadawał wcześniej pytania...</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Pani minister i tak tyle czekała, to i na to odpowie.</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, pan poseł Wenderlich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#JerzyWenderlich">Pani minister na pytanie o to, czy w tym roku jest inna waloryzacja niż w minionych latach, odpowiedziała, że inna. Ale to jest taki trochę eufemizm, prosiłbym więc o udzielenie odpowiedzi, czy ta inność polega na tym, że jest to po prostu waloryzacja mniej korzystna? Prosiłbym o postawienie kropki nad „i”. To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#JerzyWenderlich">I drugie. Potwierdza pani złe nastroje, które panują w służbach mundurowych i winą obarcza plotkę, która jakoby rozsiewa te złe informacje. Ale czy rząd chce tak biernie poddawać się tej - jak to pani nazwała - dezinformacji, czy też zamierza przeprowadzić jakąś rzetelną, powtarzam: rzetelną, akcję informacyjną?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#EwaLewicka">Nie chciałabym kontynuować tej wymiany naszych poglądów z panią posłanką Murynowicz, dlatego że każda z nas może oczywiście pozostać przy swoim przekonaniu. Chciałam tylko przy okazji powiedzieć, że moja hipoteza, czy moje twierdzenie wynika jednakowoż z rozmów z bezpośrednio zainteresowanymi.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#EwaLewicka">I od razu chciałam, odpowiadając na ostatnie pytania pana posła Wenderlicha, zaznaczyć, że rząd wobec tej plotki, wobec tej dezinformacji, nie jest bierny. Zarówno pani minister Kamińska, jak i ja odbywamy już kilkunaste spotkanie ze wszystkimi przedstawicielami służb mundurowych. Mogę tylko dodać, że jedna grupa spośród służb mundurowych nie została jeszcze dopuszczona do takich rozmów, są to właśnie przedstawiciele strażaków. Oni ciągle się jeszcze upominają - i konsultacje z nimi były, natomiast poważniejsze rozmowy odbędą się w przyszłym tygodniu. Ale te spotkania się odbywają i tłumaczymy wszystkim, że robią sobie krzywdę polegającą na tym, że składają raporty pod wpływem mylnych informacji. Następnie, w gruncie rzeczy, popełnią błąd i, niestety, będzie to przysługa nie wiadomo komu uczyniona. Otóż każdy, rzeczywiście każdy, kto przekroczył 30 rok życia, w dowolnym momencie może wykorzystać swoje uprawnienie do przejścia na wcześniejszą emeryturę 40-procentową, potwierdzam to - niepełną, ale może to zrobić w dowolnym momencie. Może pracować 20 czy 30 lat i być w służbie, nikt nie zamierza tego zmienić. Bardzo wyraźnie chciałabym to podkreślić: jest to gwarancja dana na lata, której nie będzie się odbierać w taki oto sposób, że ustawy regulujące te kwestie wobec służb mundurowych będą żyły tak długo, jak długo będą uprawnieni do przechodzenia na emeryturę z tego tytułu. Jedyne zmiany, jakie zostaną wprowadzone, dotyczą ludzi młodych, którzy wejdą w system składkowy podobny do innych i nie mają tylko jednego uprawnienia. Tak naprawdę, poważnie nie mają owego prawa do przechodzenia na wcześniejszą emeryturę po 15 latach.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#EwaLewicka">Odpowiadam na kolejne pytanie związane z tą kwestią. W żadnym resorcie nie prowadzi się prac idących w kierunku wydłużania z 15 do 20 czy 40 lat owego stażu pracy. Natomiast są prowadzone prace, przygotowania do negocjacji, także ze służbami mundurowymi, co do kwestii minimalnego wieku emerytalnego, który byłby uzasadniony dla różnych typów służb i pewnych stanowisk czy kategorii w ramach tych służb. Na przykład policjanci mówią o tym, że grupy antyterrorystyczne powinny być traktowane inaczej i szczególniej w ramach służb policyjnych. Na temat tego, jakie to będą grupy, jak będą chronione i jaka będzie granica wieku minimalnego, a nie stażu (bo to jest zupełnie inna filozofia), będą prowadzone rozmowy i negocjacje także z przedstawicielami związków zawodowych służb mundurowych. Wszystkie te informacje zostały przekazane wszystkim środowiskom pracowniczym służb mundurowych. Wszyscy mają świadomość, za pośrednictwem swoich ministrów, że ta faza negocjacji nastąpi po przesłaniu ustaw uniwersalnych czy powszechnych do parlamentu i każdy czeka na ten moment. To jest element niejakiej niepewności. Jednocześnie jednak jest to gwarancja, że nikt nie zamierza zabierać dotychczasowych uprawnień. Dlatego odpowiadam na pytanie posła Zemke, czy warto to wszystko robić. Wydaje mi się, że warto. Powiem dlaczego. Odrębne ustawy dla służb mundurowych miały swoją wadę, którą - sądzę - przedstawiciele tych służb już dostrzegli. Chodzi o to, że możliwość skonsumowania choćby minimalnego uprawnienia wymaga jednak spełnienia tego warunku, czyli przywiązuje do służby i ogranicza mobilność zawodową ludzi młodych. Nikt nie może dać gwarancji, że w ramach reformy policji czy wojska duże grupy żołnierzy czy policjantów nie będą musiały odejść z tych służb. Przywiązanie do jednego systemu emerytalnego lub do takich zamkniętych uprawnień ma swoje wady. Ci ludzie to dostrzegają. Ludzie młodzi wiedzą, że służąc w policji, mają pewne uprawnienia już zebrane, których im się nie odbierze. Jeśli będą wykonywać pracę w innym zawodzie, zaczynają jakby kontynuować na innych zasadach. Te gwarancje daje przygotowywana reforma. Dlatego myślę, że nie będą one tak bardzo oprotestowywane, jak państwo myślicie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani minister Ewie Lewickiej.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zarówno czas, jak i lista posłów, którzy zgłosili gotowość sformułowania pytań, zostały wyczerpane.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Kończymy rozpatrywanie tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję pani minister, że pani zmieściła się w czasie swojej wypowiedzi co do ostatniej sekundy. Dokładnie 2 godziny.</u>
          <u xml:id="u-350.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 16 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-350.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Posłowie zgłosili się do wygłoszenia oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-350.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Lewandowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Pan poseł ma 5 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#BogdanLewandowski">Panie Marszałku! Pani Posłanko! Panowie Posłowie! W dniu wczorajszym głosami koalicji AWS-Unia Wolności Sejm odmówił narodowi wypowiedzenia się w fundamentalnej kwestii dotyczącej tego, czy pragnie on reformy administracyjnej w kształcie arbitralnie ustalonym przez ministra Michała Kuleszę. Sondaże opinii publicznej wykazały, że większość uprawnionych do głosowania chciała tego referendum. Koalicyjna większość zignorowała tę wolę. Uznała, że mając 16-procentowe poparcie może decydować o strukturze państwa i miejscu Polaków w tym państwie. Ostentacyjne podeptanie ponad pół miliona podpisów obywateli, którzy opowiedzieli się za referendum i przejście do porządku dziennego nad wielotysięcznymi demonstracjami, źle służy sprawie demokracji w Polsce. Narzucona, mechaniczna reforma będzie generować chaos i prowadzić do destruktywnych konfliktów. Świadomość tych zagrożeń jest również obecna w niektórych kręgach koalicji. Znaleźli się nawet tacy posłowie AWS, którzy domagali się odwołania ministra Kuleszy. Niestety, reakcja premiera Buzka była tylko połowiczna i sprowadziła się do zakazu udzielania przez ministra Kuleszę publicznych wypowiedzi, co stanowi kuriozum w dziejach współczesnej demokracji. Polityczną decyzją koalicja zamknęła usta narodowi. W tej sytuacji cała odpowiedzialność za skutki reformy ministra Kuleszy spada na Akcję Wyborczą Solidarność i Unię Wolności oraz na utworzony przez te ugrupowania rząd.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#BogdanLewandowski">Powyższa decyzja ma jeszcze jeden aspekt. W świecie, w państwach rozwiniętej demokracji wyraźnie daje się zauważyć tendencję do wzrostu znaczenia referendum. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego bezpośrednio wskazuje, że zmiany podziału terytorialnego należy przeprowadzić w drodze referendum. Obydwie rządzące partie, zwłaszcza zaś Unia Wolności, wielokrotnie, często z ogromną emfazą opowiadały się za europejskimi standardami. Dzisiaj wiemy, że była to tylko retoryka. Strach przed narodem okazał się silniejszy niż poczucie przyzwoitości i wcześniejsze deklaracje. Droga do Brukseli uległa wydłużeniu.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#BogdanLewandowski">Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Grzegorza Kurczuka z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#GrzegorzKurczuk">Panie marszałku, mam do pana uprzejme pytanie, czy rzeczywiście nie ma regulaminowej możliwości, by oświadczenia składać do protokołu na piśmie, tylko obowiązkowo z mównicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Istnieje taka możliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#GrzegorzKurczuk">Powiedziano mi, że odwrotnie, wobec tego upewniam się. Dobrze, ale skoro jestem, to przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Przepraszam, panie pośle. Jest to oświadczenie osobiste i do protokołu się tego nie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#GrzegorzKurczuk">Nie, ja tylko w trosce o czas pana marszałka i nas wszystkich. Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#GrzegorzKurczuk">Panie Marszałku! Koleżanko Poseł! Koledzy Posłowie! Składam swoje oświadczenie w związku ze słowami wypowiedzianymi dziś przez pana ministra Janiszewskiego we wprowadzeniu do dyskusji na temat sytuacji w polskim rolnictwie. Otóż, pan minister dwukrotnie użył określeń, którymi ja i może inni posłowie mogliśmy poczuć się po prostu dotknięci. Sprzeciwiam się poglądowi, iż posłowie kierują się w swym postępowaniu, cytuję, doraźnym interesem rolników. Minister użył słów sabotaż czy sabotowanie. Co prawda później, po moim pytaniu, próbował je wyjaśnić, ale w sposób mało przekonujący. Chcę w tym miejscu krótko i delikatnie powiedzieć, że nie powinno się z różnicy zdań, poglądów, wyciągać tak błędnego wniosku i kierować go pod adresem posłów. Myślę, że posłom, także mnie leży na sercu dobro kraju i - tak uważam - odnosi się to do wszystkich bez względu na przynależność klubową. A to że się różnimy, że się spieramy o sposób rozwiązania konkretnych kwestii, że widzimy je często inaczej, to przecież normalne. Powiem nawet, że wręcz potrzebne, bo rodzi to często to, co nazywamy postępem. Dlatego odrzucam tak sformułowane słowa i myśli, i stąd, szanowni państwo, to moje krótkie oświadczenie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Adamskiego z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#WładysławAdamski">Wysoki Sejmie! Arogancja przejawiać się może na różne sposoby. Jedną z jej odmian jest ignorowanie innych ludzi, lekceważenie ich poglądów. Żałuję, że muszę to ogłosić z tej trybuny, ale taką postawę zaprezentował pan marszałek Płażyński. Nie udzielając odpowiedzi przez kilka miesięcy na pisma posłów, konsekwentnie lekceważył ich wystąpienia i poglądy. Stawiając się ponad obowiązkami i zasadami przyzwoitości, obniżał autorytet parlamentu. Z tego powodu grupa posłów skierowała przeciw marszałkowi w pierwszych dniach marca wniosek do Komisji Etyki Poselskiej. Muszę stwierdzić, że podziałało. Tydzień później marszałek nadesłał pismo mające stanowić rzekomą odpowiedź. Przypomnę tu, że sprawa dotyczyła umieszczenia w sali obrad symbolu Polskiego Stowarzyszenia Wolnomyślicieli. Tyle tylko, że z pisma nic nie wynikało. Marszałkowi zabrakło odwagi, aby jednoznacznie wyrazić zgodę lub odmówić. Zamiast tego napisał coś na okrągło.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#WładysławAdamski">Chcę stwierdzić, że grupa 18 posłów nadal oczekuje na odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#WładysławAdamski">Wystąpienie w sprawie symbolu humanistów poparł też w pełni Parlamentarny Zespół na Rzecz Wolności Światopoglądowej. Brak odpowiedzi odbieramy jako zamykanie się marszałka na inne niż własne argumenty. Tak długa zwłoka z odpowiedzią i odpowiedź nie na temat wskazują na lekceważenie innych poglądów niż własne. Konstytucja w zakresie równości światopoglądowej jest czytelna. Jeśli pan marszałek ma inne zdanie niż konstytucja, niech to powie głośno i wyraźnie. My symbolikę krzyża szanujemy. Nie podważamy znaczenia religii katolickiej. Nie próbujemy zakrzyczeć innych poglądów niż własne. Chcieliśmy, aby symbol światowych humanistów znalazł się na sali plenarnej Sejmu jawnie, zgodnie z regulaminem, przepisami i szacunkiem, jakim darzy się symbole. Nie chcemy powielać autorów sposobu zawieszenia krzyża na sali. Stąd też nasza determinacja w argumentacji, że to nic na przekór i nie na złość.</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#WładysławAdamski">Gdy pan marszałek odnajdzie w sobie choć odrobinę szacunku takiego, jak nasz, wszystko będzie dużo, dużo prostsze. Do tego jest jednak niezbędne poszanowanie innych poglądów. Ta umiejętność powinna przez pana marszałka w trybie pilnym zostać opanowana. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wenderlicha z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#JerzyWenderlich">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wiedziałem już wcześniej, jaki będzie tenor oświadczeń moich kolegów z Sojuszu Lewicy Demokratycznej i w zasadzie to zachęciło mnie do złożenia dziś tego oświadczenia, które za chwilę wygłoszę. I myślę, że jest zbieżność z tym, o czym mówimy. Tu już nie ma nieposzanowania dla innych poglądów, tu rozpoczynają się szykanowania za inne poglądy. I bynajmniej nie są to stwierdzenia gołosłowne, bo jeśli padają tak ciężkie zarzuty, gołosłowność byłaby grzechem. Nie chciałbym go popełnić ani w kategoriach politycznych, ani tych bardziej subtelnych - moralnych czy etycznych.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#JerzyWenderlich">Otóż doszedł do mnie sygnał, który zweryfikowałem. Widziałem to na własne oczy. Sondaże, badania opinii publicznej, nie są nowym wymysłem, przeprowadzało się je i w czasach PRL, choć czasem - i trzeba to szczerze powiedzieć - naginano wyniki tych prac badawczych. Dziś zdawałoby się, że nie ma już żadnych przeszkód, aby pokazywać prawdziwe wyniki tych sondaży, a ci którzy udzielają ankieterom wypowiedzi, mieli do tego pełne prawo.</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#JerzyWenderlich">Otóż jeden z mieszkańców Torunia miał tego pecha, że dziennikarzowi, który robił sondę uliczną, na pytanie, na jakie ugrupowanie dziś by głosował, odpowiedział, że głosowałby na Sojusz Lewicy Demokratycznej. I otóż już nazajutrz w gablocie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” ukazała się tylko jedna informacja - wszystkie inne zostały zdjęte - zdjęcie tego pana jako czarnej owcy z podpisem: on głosowałby na Sojusz Lewicy Demokratycznej. Wydźwięk takiej informacji zamieszczonej w gablocie i tego zdjęcia opisanego imieniem i nazwiskiem miał mieć charakter najzwyklejszej szykany i taki uzyskał. Człowiek ten najprawdopodobniej psychologicznie zostanie odcięty od wszelkich awansów, podwyżek, od wszelkich „konfitur”, które powinny go spotkać za dobrą pracę.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#JerzyWenderlich">I drugi przykład. Otóż tajemnicą, ale w zasadzie poliszynela, jest to, że jedna z posłanek „Solidarności” dokonywała pozaprawnych nacisków na prokuraturę w Słupsku, aby ta nie wydała orzeczenia umożliwiającego usunięcie ciąży 14-letniemu zgwałconemu dziecku, 14-letniej dziewczynce. I prokuratura ugięła się pod tymi naciskami.</u>
          <u xml:id="u-361.4" who="#JerzyWenderlich">W tej sprawie, jako poseł Sojuszu Lewicy Demokratycznej, skażony jestem być może stygmatem nieobiektywizmu, być może jednostronności, toteż postanowiłem zrobić dyżur w swoim biurze poselskim. Na ten dyżur zgłosiło się ponad 40 osób, żeby podzielić się ze mną opinią, jak należy w takich sprawach reagować. Wszystkie te osoby wzięły stronę zgwałconego dziecka, uznając, że owo zgwałcone dziecko powinno mieć prawo do usunięcia płodu. Później zrobiłem konferencję prasową. Dlatego wcześniej pytałem osoby, które przyszły na dyżur, czy mogę powołać się na ich nazwiska jako osób, które przyszły mnie wesprzeć w tej sprawie w mojej pracy poselskiej. Na ponad 40 osób jedynie dwie zgodziły się podać swoje nazwisko, po czym jedna z nich wróciła po kilku minutach i powiedziała, że się boi. Boi się „Solidarności”. Bo ma pracę i nie chce jej stracić, bo mąż ma pracę i nie chce jej stracić, bo ma dzieci, które się uczą, i chciałaby, żeby mogły się uczyć bez szykan.</u>
          <u xml:id="u-361.5" who="#JerzyWenderlich">A więc w Polsce od kilku miesięcy nie tylko brak poszanowania dla cudzych poglądów, ale w Polsce od kilku miesięcy pogłębia się stan szykanowania za inne poglądy. Ci niby demokraci krytykują to, co działo się niby w minionych czasach, a dziś powielają te stare, złe schematy, mimo że warunki do tego, żeby demokracja była demokracją, w Polsce już istnieją.</u>
          <u xml:id="u-361.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Chociaż w odniesieniu do tego umieszczenia w gablocie, to bym powiedział, że „Solidarność” robi kampanię dla SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#JerzyWenderlich">Panie Marszałku! Takich schematów marketingowych prowadzenia kampanii wyborczej jeszcze nie znam. Jeśli pan marszałek uważa, że nie tylko Sojusz Lewicy Demokratycznej tego rodzaju promocje powinny spotykać, to ja podpowiem „Solidarności”, żeby również w ten sposób promowała Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Będziemy wdzięczni.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Informacja o wpływie interpelacji, zapytań oraz odpowiedzi na nie znajduje się w doręczonym paniom posłankom i panom posłom druku nr 269.</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Na tym kończymy 16 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-364.4" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-364.5" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 6, 7 i 8 maja 1998 r., został paniom posłankom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-364.6" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-364.7" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-364.8" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min 03)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>