PPC / ppc

text_structure.xml 572 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 05)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Oleksy oraz wicemarszałkowie: Józef Zych i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefOleksy">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefOleksy">Na sekretarzy powołuję posłów Jolantę Banach i Stanisława Kusiora.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefOleksy">Protokół i listę mówców prowadzić będzie pan poseł Stanisław Kusior.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefOleksy">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefOleksy">Protokół 21 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefOleksy">W obradach Izby uczestniczy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej pan Lech Wałęsa, którego serdecznie witam.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefOleksy">Porządek dzienny posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefOleksy">Przypominam, że na ostatnim posiedzeniu Sejm nie przeprowadził głosowań nad:</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefOleksy">— poprawką Senatu do ustawy o metodach kształtowania wynagrodzeń i środków na wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze oraz o zmianie niektórych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefOleksy">— wnioskiem o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefOleksy">— wnioskiem Prezydium Sejmu w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych;</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefOleksy">— projektem rezolucji w sprawie wezwania rządu do ograniczenia tzw. listy negatywnej w eksporcie uzbrojenia i sprzętu wojskowego;</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefOleksy">— wnioskiem o określenie terminu, w jakim komisje powinny przedstawić sprawozdanie o projekcie ustawy o zmianie Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefOleksy">Informuję, że komisje zakończyły w dniu wczorajszym prace nad projektem ustawy o zmianie Kodeksu karnego. Jeśli więc ostateczne sprawozdanie komisji będzie gotowe w dniu dzisiejszym, głosowanie nad wnioskiem pani poseł Ziółkowskiej o ustalenie terminu przedłożenia sprawozdania będzie bezzasadne, zgodnie bowiem z zapowiedzią Prezydium Sejmu na poprzednim posiedzeniu sprawozdanie to zostałoby wprowadzone - taka byłaby propozycja Prezydium Sejmu - do porządku obrad obecnego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefOleksy">Wpłynął pilny rządowy projekt ustawy o denominacji złotego.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefOleksy">Komisja Nadzwyczajna przedstawiła sprawozdanie o poprawkach Senatu do ustawy o zamówieniach publicznych.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefOleksy">W związku z tym Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefOleksy">1. Głosowanie nad poprawką Senatu do ustawy o metodach kształtowania wynagrodzeń i środków na wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze oraz o zmianie niektórych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefOleksy">2. Głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefOleksy">3. Głosowanie nad wnioskiem Prezydium Sejmu w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych;</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefOleksy">4. Projekt rezolucji w sprawie wezwania rządu do ograniczenia tzw. listy negatywnej w eksporcie uzbrojenia i sprzętu wojskowego;</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefOleksy">5. Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poprawkach Senatu do ustawy o zamówieniach publicznych;</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefOleksy">6. Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o denominacji złotego.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefOleksy">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu proponuje przeprowadzenie pierwszego czytania projektu ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (druk nr 434) łącznie z pierwszym czytaniem projektu ustawy o najmie lokali mieszkalnych (jest to punkt 8 zaproponowanego porządku dziennego).</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JózefOleksy">Ponieważ Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej zgłosił wniosek o przeniesienie pierwszych czytań tych projektów ustaw na następne posiedzenie Sejmu, kwestię tę rozstrzygniemy w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku klubu czytamy: Proponowana przez Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej zmiana wynika z zaawansowania prac czterech komisji nad rządowym projektem ustawy o najmie lokali mieszkalnych (druk nr 59). Dwa tygodnie temu zakończyła pracę podkomisja złożona z przedstawicieli komisji sejmowych. Wyniki prac podkomisji są konsultowane ze Zrzeszeniem Lokatorów Polskich, Unią Właścicieli Nieruchomości, Organizacją Samorządów Terytorialnych, przedstawicielami spółdzielczości mieszkaniowej. Do dnia dzisiejszego wpłynęły prawie wszystkie opinie zainteresowanych środowisk. W dniach 14 i 15 czerwca podkomisja z udziałem przedstawicieli zainteresowanych środowisk wypracuje ostateczne stanowisko wobec rządowego projektu ustawy o najmie lokali mieszkalnych. Tym samym na następnym posiedzeniu Wysoka Izba będzie mogła ustosunkować się do projektów poselskich, mając pełen przegląd dokonań podkomisji zajmującej się od dłuższego czasu tą problematyką.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#JózefOleksy">Poddaję pod głosowanie propozycję Prezydium Sejmu. Jej przyjęcie oznaczać będzie odrzucenie wniosku klubu SLD.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Prezydium Sejmu o przeprowadzenie na bieżącym posiedzeniu pierwszego czytania projektów ustaw o najmie lokali mieszkalnych, a także o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#JózefOleksy">Głosowało 369 posłów. Za wnioskiem oddano 122 głosy, przeciw - 221, wstrzymało się od głosu 26 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm odrzucił wniosek Prezydium Sejmu, a tym samym przyjął wniosek klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej o zdjęcie z porządku obrad dwóch poselskich projektów ustaw: o najmie lokali oraz o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#JózefOleksy">Informuję, że na podstawie art. 99 ust. 3 regulaminu Sejmu zgłoszono wnioski do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#JózefOleksy">W sprawie informacji o strategicznych kierunkach działania rządu zgłoszono trzy wnioski.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o skreślenie tego punktu z porządku dziennego. W uzasadnieniu wniosku czytamy: Ze względu na niedostarczenie posłom materiałów dotyczących tak ważnej sprawy jak strategia rozwoju Polski na najbliższe lata, uważamy za niemożliwe rozpatrywanie tego punktu na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Uważamy także za niecelowe przeprowadzanie dyskusji w dwa tygodnie po informacji udzielonej przez wicepremiera. Tego typu działanie jest kolejnym dowodem manipulacji przed nadchodzącymi wyborami samorządowymi.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o przeniesienie dotychczasowego punktu 1 porządku dziennego na następne posiedzenie Sejmu. W piśmie Unii Wolności czytamy: Klub parlamentarny stwierdza z niepokojem, iż na dwa dni przed najbliższym posiedzeniem Sejmu posłowie nie otrzymali materiałów dotyczących punktu 1 planowanego porządku obrad: Informacja o strategicznych kierunkach działania rządu. Uważamy, że w sprawie o tak zasadniczym znaczeniu posłowie winni mieć dostarczony wcześniej materiał na piśmie w celu rzetelnego przygotowania się do debaty.</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o ograniczenie realizacji tego punktu do wysłuchania wystąpienia przedstawiciela Rady Ministrów i przełożenie debaty na następne posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu tego wniosku czytamy: Zarzut braku strategii dla Polski w okresie transformacji jest wielokrotnie podnoszony przez ugrupowania opozycyjne. Wywołuje krytykę nakierowaną na koalicję SLD i PSL, na jej rząd. Rząd premiera Waldemara Pawlaka ma program społeczno-gospodarczy na lata 1994–1997. Wymaga on, co zrozumiałe, poważnej i wnikliwej debaty w Sejmie. Ranga tego programu przemawia za tym, by jego rozpatrzenie nie było przesuwane na dalszy plan pod naporem spraw bieżących. Przestawiony wniosek umożliwia zaprezentowanie informacji o strategicznych kierunkach działania rządu w terminie zgodnym z pierwotnymi ustaleniami. Pozwala na przybliżenie posłom jeszcze na 22 posiedzeniu Sejmu istoty dokumentu, dając jednocześnie czas (dwa tygodnie) na gruntowną analizę merytoryczną i przygotowanie się do debaty.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#JózefOleksy">Kolejno poddam pod głosowanie wnioski KPN i Unii Wolności. Przyjęcie któregokolwiek z nich uczyni bezprzedmiotowymi pozostałe.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Czy można w tym momencie zgłosić sprzeciw do trzeciego wniosku?)</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#JózefOleksy">Ale co ten sprzeciw miałby oznaczać? To i tak będzie poddane pod głosowanie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Szmajdziński: Jesteśmy w trakcie głosowania, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Zgodnie z regulaminem Sejmu każdy wniosek formalny może być zgłoszony.)</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej o skreślenie z porządku dziennego obecnego posiedzenia Sejmu punktu w brzmieniu: Informacja o strategicznych kierunkach działania rządu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#JózefOleksy">Głosowało 384 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 122 posłów, przeciw - 257, wstrzymało się od głosu 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku klubu Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o przeniesienie na następne posiedzenie Sejmu punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja o strategicznych kierunkach działania rządu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#JózefOleksy">Głosowało 382 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 127 posłów, przeciw - 250, wstrzymało się od głosu 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#JózefOleksy">Tak? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! Klub SLD złożył formalny wniosek o zmianę porządku dziennego. Pomysł polega na „rozpiłowaniu” punktu 1 na dwie części. Na tym, aby najpierw zająć się wystąpieniem pana wicepremiera Kołodki, natomiast debatę przełożyć o dwa tygodnie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jaki jest wniosek?)</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#KrzysztofKamiński">Zgłaszam sprzeciw wobec tego pomysłu z dwóch powodów. Pierwszy - to jest powód regulaminowy. Punkt porządku dziennego pt. Informacja rządu... Każdy taki punkt zawsze składa się z trzech części: informacji, debaty poselskiej i serii pytań oraz decyzji Sejmu, czy przyjmuje daną informację do wiadomości, czy nie. Zgodnie z regulaminem Sejmu, jeśli zacznie się debata, można złożyć wniosek formalny o jej przerwanie i wtedy będziemy głosować. To jest pierwszy argument. Drugi argument jest taki: po raz pierwszy zdarza się polityczna blokada opozycji co do możliwości zabrania głosu, szczególnie przed wyborami samorządowymi, na temat gospodarczych zamierzeń rządu. Jest to bardzo ważna debata. Jeśli dojdzie do tej żenującej decyzji, łamiącej regulamin Sejmu, partie opozycyjne nie będą brały udziału w tym wyborczym show koalicji.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefOleksy">Wniosek poddam pod głosowanie, chcę tylko powiedzieć, że zasada debatowania nad informacją rządu istotnie była zawsze stosowana, nie ma natomiast żadnego przepisu, który by uniemożliwiał rozłączne potraktowanie debaty i informacji. Z tym uściśleniem przystępujemy do głosowania nad wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Premier się zgłasza.)</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Głos z sali: W jakiej sprawie?)</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, pan premier Waldemar Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoki Sejmie! Wniosek klubu SLD zmierzał do tego, aby w pełni wyjść naprzeciw opozycji.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#WaldemarPawlak"> Tak jest, skoro państwo uważali, że mają za mało czasu na przeczytanie tego dokumentu i zapoznanie się z nim, to dzisiaj...</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie mamy czasu!)</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#WaldemarPawlak">Poczekajcie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefOleksy">Proszę o zachowanie spokoju na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#WaldemarPawlak">Ja nie przeszkadzałem, jak państwo występowali.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#WaldemarPawlak">Dzisiejsze wystąpienie pana wicepremiera Kołodki pozwalałoby zarówno zaprezentować te założenia Wysokiej Izbie, wszystkim posłom, jak i spokojnie przygotować się do debaty, która odbyłaby się za 2 tygodnie. Myślę też, że możemy przecież przyjąć inne rozwiązanie, takie, które było stosowane wiele razy w tej Izbie, także przez poprzedni rząd, to znaczy debata może się odbyć - po zaprezentowaniu tego dokumentu - jutro czy pojutrze. Taka propozycja też jest do przyjęcia, możemy pójść w tym kierunku. Mam tylko do państwa jedną prośbę, abyśmy do tej sprawy podchodzili w sposób bardzo spokojny i odpowiedzialny, bo to nie jest taka kwestia, że względy proceduralne mogą nam tutaj w jakimś stopniu przeszkadzać w spokojnym rozpatrzeniu tego punktu. Wydaje mi się, że każde ugrupowanie i każde stronnictwo ma swój program - w każdym razie składa takie deklaracje, wchodząc do parlamentu, i może się spokojnie odnieść do wszystkich, nawet strategicznych propozycji rządu. Dlatego też - jeżeli taka byłaby wola Wysokiej Izby - debatę nad tym punktem możemy przeprowadzić na przykład w piątek czy w sobotę.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Zwłaszcza w sobotę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefOleksy">Nie chciałbym otwierać debaty w trakcie głosowań nad porządkiem obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: Ale pan to uczynił, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, pan poseł Ryszard Bugaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że dyskutujemy w istocie rzeczy nie o sprawie proceduralnej, lecz nad pytaniem, jaki obyczaj parlamentarny chce przyjąć ta Izba. Jest to niezależne od formalnej strony tego zagadnienia, bo nie kwestionujemy formalnego prawa koalicji do przystąpienia do prezentowania informacji przez rząd i do przekazania jej. Pytanie więc brzmi: jaki obyczaj parlamentarny? Czy kluby opozycyjne mają mieć, merytorycznie rzecz biorąc, równe prawa w tej debacie, czy też nie, i to w takiej sytuacji politycznej, w której w tej chwili się znajdujemy - na kilka dni przed wyborami samorządowymi?</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Ten materiał nie wiąże się z żadną z decyzji, które mają być przez rząd podejmowane w ciągu najbliższych dni. Dopiero dzisiaj o godz. 9 dostarczono tekst o objętości 70 stron. Jest to być może najważniejszy punkt tego posiedzenia Sejmu: średniookresowa strategia w sprawach społeczno-gospodarczych. Powaga i wzajemny szacunek wymagają, byśmy dyskutowali to na równych warunkach, byśmy mieli równe prawa do wyrażania naszych opinii i współkształtowania polityki państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#RyszardBugaj">Apeluję do pana marszałka i do Wysokiej Izby, by w szczególności ten punkt porządku dziennego nie był rozpatrywany w takim trybie.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefOleksy">Rozumiem, że pan poseł chce zabrać głos w imieniu wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#WacławMartyniuk">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! W związku z propozycją przedstawioną przed chwilą przez pana premiera Pawlaka, wycofuję w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej nasz wniosek, składając na barki Prezydium Sejmu sprawę ustosunkowania się do wniosku pana premiera, by dyskusja nad punktem pierwszym odbyła się w terminie, jaki Prezydium Sejmu uzna podczas tego posiedzenia Sejmu za stosowny.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, Prezydium Sejmu na podstawie regulaminu Sejmu mogłoby podjąć decyzję zgodną z propozycją premiera, ale musielibyśmy tę sprawę rozpatrzyć. Nie chcę w tej chwili robić przerwy, gdyż trzeba dokończyć omawianie porządku obrad, zresztą wycofanie wniosku przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej oznacza, że ta kwestia jest już nieaktualna. Prezydium Sejmu może więc jedynie rozpatrzyć, czy będzie proponować wprowadzenie tego tematu do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#JózefOleksy">Czy mogę prosić o sprecyzowanie, jaka jest sytuacja po wycofaniu wniosku przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej?</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma wniosku.)</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#JózefOleksy">Ten punkt jest przewidziany w porządku dziennym obrad, ma to być informacja rządu, bez debaty.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, w porządku obrad, który rozpatrujemy, jest zamieszczony punkt dotyczący informacji o strategicznych kierunkach działania rządu. Wniosek o skreślenie tego punktu został odrzucony. Wniosek o przełożenie całości sprawy na następne posiedzenie Sejmu również został odrzucony. W związku z wycofaniem wniosku przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej pozostaje ten punkt w porządku obrad w nie zmienionym brzmieniu.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#JózefOleksy">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie marszałku, pana interpretacja jest błędna. Otóż wniosek SLD zmierzał do tego, aby ten punkt - składający się z trzech elementów, o których mówiłem: informacja, debata i pytania - został ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#KrzysztofKamiński">Skoro SLD wycofało swój wniosek, pozostają trzy elementy tego punktu: informacja, debata i pytania.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefOleksy">Nie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefOleksy">Podtrzymuję to, co powiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefOleksy">Proszę, pan poseł Wacław Martyniuk chciał zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WacławMartyniuk">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! Być może nieprecyzyjnie sformułowałem nasz wniosek, dlatego chciałbym przeprosić za ten brak precyzji. Otóż my się wycofujemy z rozdzielenia debaty.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#WacławMartyniuk">Natomiast popieramy wniosek przedstawiony przez pana premiera Pawlaka o debatę podczas tego posiedzenia Sejmu w terminie, jaki wyznaczy Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefOleksy">Panie pośle, nadal nie jest jasne, czy klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest za tym, co jest zapisane w projekcie porządku obrad: żeby została podana informacja rządu, a debata odbyła się w trakcie tego posiedzenia, a nie za 2 tygodnie.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#JózefOleksy">Proszę więc to jasno prezentować.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, ponieważ Prezydium Sejmu rozpatrywało sprawę debaty nad tym dokumentem i informacji rządu dla Izby rozdzielnie i uznało, że w związku z opóźnieniem przedstawienia materiału programowego nie jest możliwe na tym posiedzeniu Sejmu uwzględnienie debaty nad tym dokumentem, mogę poddać tylko jeden wniosek pod głosowanie - o pozostawienie w porządku obrad punktu dotyczącego informacji, czyli chodzi tylko o wystąpienie przedstawiciela rządu.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PiotrNowinaKonopka">Chcę wyjść naprzeciw pewnym wahaniom pana marszałka, jako że wydaje mi się, iż pan marszałek twierdzi, że to są dwa różne punkty programu. Otóż jest jeden punkt programu w zaproponowanym porządku dziennym - to jest informacja. Informacja oznacza debatę poselską nad przedstawioną propozycją. Bardzo bym nie chciał wysłuchiwać informacji pana premiera, nie znając wcześniej tekstu, który powinienem poznać przynajmniej tydzień wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefOleksy">Rzeczywiście, panie pośle, my to traktujemy rozdzielnie. Dlatego też poddam tę kwestię pod głosowanie. Prezydium Sejmu nie podjęło decyzji w tej sprawie, biorąc pod uwagę to, iż na tym posiedzeniu debata nie jest możliwa w związku z opóźnieniem przedłożenia dokumentu. Poddam pod głosowanie kwestię - i już nie będę dopuszczał innych wniosków formalnych w tej sprawie - czy Izba opowiada się za wysłuchaniem informacji rządu o dokumencie programowym, nad którym debata odbyłaby się w innym terminie.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania...</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#komentarz">(Wicepremier Grzegorz Kołodko: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#JózefOleksy">Pan premier Grzegorz Kołodko, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#GrzegorzKołodko">Panie Prezydencie! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest mi doprawdy bardzo przykro, choć nie w tym rzecz. Jest mi tym bardziej przykro, że jeden z kolegów zasiadających, póki co, w ławach opozycji, bardzo daleko posunął się używając słów o jakimś szale przedwyborczym. My mamy bardzo poważne, daleko poważniejsze wybory do dokonania niż ten akt, który będzie miał miejsce za 10 dni. (Poruszenie na sali, gwizdy)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefOleksy">Bardzo proszę posłów opozycji o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Głos z sali: W jakim trybie przemawia pan premier?)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JózefOleksy">Proszę kontynuować, panie premierze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#GrzegorzKołodko">Wybory te dotyczą strategicznych kierunków działania polskiej gospodarki na wiele lat, dlatego też uważam, że są sprawy ważne i ważniejsze. Skoro jest tak wielka potrzeba dogłębnego przedyskutowania dokumentów, które na życzenie i na polecenie Wysokiej Izby rząd przygotował, pracując dniami i nocami - dlatego dotarło to tak późno, za co przepraszam - widzę głębokie uzasadnienie tego, że debata powinna odbyć się w spokoju, przy konstruktywnym krytycyzmie wobec tego, co tam zapisaliśmy. Doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że jeśli ktoś nie zna tego dokumentu, to nie za bardzo wie, jak go skrytykować, choć nie do końca wiem, dlaczego np. w dzisiejszej prasie jest już tyle krytyki odnośnie do tego dokumentu ze strony osób, które wypowiadają się także na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#GrzegorzKołodko">W związku z tym w imieniu rządu chciałbym prosić Wysoką Izbę - idąc w ślad za bardzo cenną propozycją pana posła Nowiny-Konopki - aby debatę w całości przenieść na posiedzenie za tydzień.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefOleksy">Nie mogę, panie premierze, uwzględnić tego wniosku, bo za tydzień nie ma posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#GrzegorzKołodko">Przepraszam, panie marszałku, ja tylko usłyszałem taką propozycję od pana posła Nowiny-Konopki. I przynajmniej w tym wypadku między jednym członkiem rządu i jednym członkiem opozycji byłaby pełna zgodność. Natomiast uważam, że sprawa ta jest o tyle ważna, że Polsce jest potrzebna strategia tak dziś, jak i za dwa tygodnie, jak i za wiele lat. I w tej sytuacji jest możliwość przeniesienia debaty, być może nawet będzie wówczas łatwiej ją odbyć, dlatego że panie i panowie posłowie będziecie mieli wiele czasu, żeby skonsultować nasze propozycje ze swoimi wyborcami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: Panie marszałku...)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, zakończyliśmy już dyskusję nad tą sprawą.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#JózefOleksy">Chcę przypomnieć, iż Prezydium Sejmu wpisało ten punkt do...</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#JózefOleksy">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: To jest zdjęcie punktu, czy debaty?)</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#JózefOleksy">Nie, chcę przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#JózefOleksy">Panie pośle, ale w jakiej sprawie? Padł wniosek rządu i chcę w tej chwili dalej procedować.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: W sprawie wniosku formalnego - równowaga.)</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#JózefOleksy">Nie, panie pośle. Wszystkie wnioski, które zgłoszono, wyczerpały już możliwość dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: Przed chwilą padły nowe argumenty, które wymagają ustosunkowania się.)</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#JózefOleksy">Czy może mi pan jednak pozwolić procedować z nowo sformułowanym wnioskiem rządu?</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Poseł Leszek Moczulski: Ale w jakim trybie, panie marszałku?)</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#LeszekMoczulski">Panie Prezydencie! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od ponad pół roku Izba czeka na plan gospodarczy rządu i bardzo dobrze, że się doczekała. Jest natomiast niedopuszczalne, żeby plan gospodarczy rządu nie został natychmiast poddany debacie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, przystępujemy do rozstrzygnięcia tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#JózefOleksy">Przypominam, iż ten punkt znalazł się w porządku obrad na wniosek prezesa Rady Ministrów. Komplikacja, która się pojawiła... Otóż kiedy Prezydium Sejmu umieszczało ten punkt w porządku obrad, miało zapewnienie, że będzie dokument na piśmie. Dokument na piśmie został dostarczony bardzo późno i dlatego Prezydium Sejmu nie widziało możliwości przeprowadzenia debaty nad tym punktem. Natomiast pozostaje sprawa wysłuchania bądź niewysłuchania informacji rządu, zapowiadającej debatę nad 3-letnim programem działania. Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wycofał się z wniosku o przełożenie debaty. I ten wniosek poddam pod głosowanie - wniosek o wysłuchanie informacji rządu z późniejszym określeniem przez Prezydium Sejmu charakteru i czasu debaty.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#JózefOleksy">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o wysłuchanie przez Izbę informacji o strategicznych kierunkach działania rządu, z późniejszym określeniem przez Prezydium Sejmu terminu przeprowadzenia debaty nad tym punktem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#JózefOleksy">Głosowało 391 posłów. Za wnioskiem głosowało 256 posłów, przeciw — 128,...</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#JózefOleksy">... wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#JózefOleksy">W ten sposób Izba poparła wniosek o wysłuchanie informacji rządu, a Prezydium Sejmu...</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#JózefOleksy">W kwestii formalnej, jak rozumiem. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanKról">Wobec takiego, a nie innego wyniku głosowania, co oznacza zamknięcie ust opozycji w tak ważnym temacie,...</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#JanKról">... i pojawienia się ponownie arogancji władzy w tym miejscu po 4 latach, kluby opozycyjne nie będą uczestniczyły w tym punkcie porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Projekt apelu w sprawie zwolnienia od opłat za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JózefOleksy">Pisemnego uzasadnienia wnioskodawcy nie przedstawiają.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JózefOleksy">Informuję, że projekt ten Prezydium Sejmu skierowało do pierwszego czytania w komisji.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#JózefOleksy">Czy w związku z decyzją Prezydium Sejmu wnioskodawcy podtrzymują wniosek?</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie podtrzymujemy.)</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#JózefOleksy">Nie podtrzymują.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o samorządzie powiatowym (druk nr 295).</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Od wielu miesięcy czeka na rozpatrzenie poselski projekt ustawy o samorządzie powiatowym. Celem ustawy jest poszerzenie zakresu kompetencji samorządu terytorialnego do stanu zgodnego z obowiązującymi przepisami konstytucyjnymi. Bez drugiego szczebla samorządu nie można określać kompetencji samorządu jako obejmującej istotną część spraw publicznych. Zamiarem projektodawców ustawy jest stopniowe odchodzenie od sytuacji, w której 85% wydatków państwowych to wydatki centralne, nie poddane kontroli społeczności lokalnych. Wprowadzenie drugiego szczebla samorządu terytorialnego jest istotnym elementem tego procesu. Wprowadzenie powiatu nie spowoduje trwałego zwiększenia wydatków publicznych, przeciwnie, koszty reformy zostaną szybko zrównoważone bardziej racjonalnym, efektywniejszym gospodarowaniem groszem publicznym. Prace nad ustawą zostały przerwane w związku z rozwiązaniem poprzedniego parlamentu. Po dłuższym oczekiwaniu i zapowiedziach, że projekt wniesie rząd, grupa posłów zdecydowała wszcząć kolejne prace. Kompetencje administracji rządowej i samorządowej rozdzielono w projekcie w sposób jasny. Po rozstrzygnięciu w komisji kluczowych zagadnień wnioskodawcy wniosą projekty ustaw będące ich uzupełnieniem. Prace nad ustawą ustrojową muszą wyprzedzać o 3–4 miesiące prace nad pozostałymi związanymi z nią ustawami. Reforma samorządowa państwa i jej kierunki były zaakceptowane przez poprzedni parlament. Projekt ustawy samorządowej jest jej częścią. Chodzi o spokojną kontynuację prac, a nie pospieszne ich zakończenie. Odłożenie o rok rozpoczęcia prac ustawodawczych oznacza odłożenie w istocie o 2 lata i byłoby szkodliwe w obliczu trwającego już i zaaprobowanego we wrześniu przez rząd pilotażu powiatowego. Wierzymy, że Wysoka Izba, podejmując na tym posiedzeniu dyskusję, da wyraz szczerego zainteresowania budową nowoczesnego państwa i rozwojem samorządu lokalnego.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#JózefOleksy">Chcę poinformować, że Prezydium Sejmu przewidziało rozpatrzenie tego projektu poselskiego na posiedzeniu Sejmu w dniach 23–25 czerwca.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o samorządzie powiatowym, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#JózefOleksy">Głosowało 372 posłów. Za przyjęciem wniosku głosowało 83 posłów, przeciw - 239, wstrzymało się od głosu 50 posłów.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#JózefOleksy">Unia Pracy Klub Parlamentarny wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o bezpieczeństwie wewnętrznym kraju ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w zakresie przestępczości zorganizowanej.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Sondaże opinii publicznej wskazują na wzrastające zaniepokojenie społeczeństwa stanem zagrożenia przestępczością. Również artykuły prasowe sugerują powstawanie przestępczości mafijnej, stanowiącej już systemowe zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. W związku z powyższym uważamy za niezbędne złożenie przez rząd Wysokiej Izbie informacji o sytuacji w tej dziedzinie, jak również o planowanych działaniach mających powstrzymać wzrost przestępczości i postawić barierę rozwojowi przestępczości zorganizowanej.</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#JózefOleksy">Chcę poinformować, że Prezydium Sejmu w związku z tą propozycją widziało celowość połączenia dyskusji dotyczącej tej ważnej problematyki z przewidywaną jeszcze przed wakacjami debatą sejmową nad stanem bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i praworządności i stąd była propozycja Prezydium Sejmu, by ten punkt przesunąć nieco i rozpatrzyć go wraz z całą problematyką praworządności i bezpieczeństwa wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#RyszardFaszyński">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoki Sejmie! Klub Unii Pracy nie sprzeciwia się całościowej debacie, w związku z tym wycofujemy ten wniosek, pozostając tylko z nadzieją, że zapowiedziany termin - przed wakacjami - zostanie dotrzymany i nie będziemy musieli tego wniosku ponownie zgłaszać.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o przyczynach konfliktu strajkowego w Hucie „Katowice” oraz sposobach jego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Już 8 dzień trwa strajk w zatrudniającej ponad 15 tys. pracowników Hucie „Katowice” w Dąbrowie Górniczej. Strajk ten przybiera coraz ostrzejsze formy, łącznie z zasadniczym ograniczeniem i unieruchomieniem podstawowych procesów produkcyjnych na wydziale wielkich pieców. Determinacja strajkujących jest duża i poparcie dla strajku bardzo silne, mające swe uzasadnienie w drastycznie niskich płacach większości pracowników i olbrzymich, ekonomicznie nieuzasadnionych różnicach płacowych wśród pracowników i kadry zarządzającej. Dalsze przedłużanie tego konfliktu strajkowego staje się groźne ekonomicznie nie tylko dla całego polskiego hutnictwa żelaza i stali, lecz polskiego przemysłu, ponieważ jest to huta o zasadniczym znaczeniu w produkcji żelaza, stali i wyrobów stalowych dla całej polskiej gospodarki. Huta wytwarza bowiem 52% krajowej surówki, 38% stali i 54% półwyrobów hutniczych. Jak w związku z powyższym rząd ocenia przyczyny i charakter konfliktu oraz co zamierza czynić, aby go rozwiązać?</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu proponuje przyjęcie tego wniosku i wprowadzenie do porządku obrad informacji o przyczynach konfliktu strajkowego w Hucie „Katowice” oraz sposobach jego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o wprowadzenie do porządku obrad informacji rządu na ten temat, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#JózefOleksy">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#JózefOleksy">Głosowało 361 posłów. Za wnioskiem oddano 215 głosów, przeciw - 88, wstrzymało się od głosu 58 posłów.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej wnosi o dodanie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Informacja ministra spraw zagranicznych Andrzeja Olechowskiego w sprawie stanowiska Polski wobec działań godzących w suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu czytamy: Narasta konflikt międzypaństwowy pomiędzy najbliższym sąsiadem Polski - Ukrainą - a Rosją. Ostatnie wydarzenia świadczą o zagrożeniu dla suwerenności i terytorialnej integralności Ukrainy, co pociągnąć może za sobą zagrożenie nierespektowania zasady nienaruszalności istniejących granic państwowych. Polski minister spraw zagranicznych wystosował list do władz Ukrainy, zawierający stanowisko Rzeczypospolitej wobec konfliktu. Zdaniem klubu KPN Sejm winien posiadać pełną informację w tej sprawie ze względu na powagę sytuacji, jaka się wytworzyła, i znać stanowisko rządu polskiego w razie zaostrzenia się konfliktu w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu - z wielu powodów - nie podzieliło opinii klubu Konfederacji Polski Niepodległej o potrzebie, by na tym posiedzeniu taka informacja była składana.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#JózefOleksy">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-30.14" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.15" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wprowadzeniem do porządku obrad punktu: Informacja ministra spraw zagranicznych Andrzeja Olechowskiego w sprawie stanowiska Polski wobec działań godzących w suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-30.16" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-30.17" who="#JózefOleksy">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-30.18" who="#JózefOleksy">Głosowało 379 posłów. Za wnioskiem oddano 18 głosów, przeciw - 291, wstrzymało się od głosu 70 posłów.</u>
          <u xml:id="u-30.19" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm wniosek klubu KPN odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-30.20" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Unii Wolności wnosi o dodanie, jako drugiego punktu porządku dziennego, punktu w brzmieniu: Informacja rządu o niewydolności finansowej państwa w zakresie pomocy społecznej, oświaty i służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-30.21" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Mnożą się sygnały z wielu regionów kraju o braku środków finansowych w trzecim i czwartym kwartale bieżącego roku na funkcjonowanie w stopniu podstawowym pomocy społecznej, szkół i placówek zdrowia. Braki sięgają wielu bilionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-30.22" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu uznało, iż wniosek ten jest w pełni zbieżny z tematyką dyskusji nad strategicznymi działaniami rządu w okresie 3-letnim, i sugeruje, by rozpatrzenie tej ważnej informacji o ważnej społecznie dziedzinie przesunąć do debaty nad całością działań programowych rządu, bo jest to sprawa wymagająca rozwiązań o charakterze systemowym.</u>
          <u xml:id="u-30.23" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.24" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem Klubu Parlamentarnego Unii Wolności o dodanie, jako drugiego punktu porządku dziennego, punktu w brzmieniu: Informacja rządu o niewydolności finansowej państwa w zakresie pomocy społecznej, oświaty i służby zdrowia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-30.25" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-30.26" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-30.27" who="#JózefOleksy">Głosowało 375 posłów. Za wnioskiem oddano 112 głosów, przeciw - 230, wstrzymało się od głosu 33 posłów.</u>
          <u xml:id="u-30.28" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął wniosku klubu Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-30.29" who="#JózefOleksy">Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego wnosi o dodanie następującego punktu: Pierwsze czytanie projektu rezolucji w sprawie finansowania oświaty w latach 1995–1997.</u>
          <u xml:id="u-30.30" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu proponuje rozpatrzenie tego projektu na następnym posiedzeniu, kiedy będziemy debatować nad ustawą o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-30.31" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-30.32" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-30.33" who="#JózefOleksy">Jest sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-30.34" who="#JózefOleksy">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-30.35" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku Prezydium Sejmu o odłożenie rozpatrzenia projektu rezolucji do następnego posiedzenia i za połączeniem z debatą nad ustawą o systemie oświaty, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-30.36" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-30.37" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-30.38" who="#JózefOleksy">Głosowało 382 posłów. Za wnioskiem Prezydium Sejmu oddano 227 głosów, przeciw - 79, wstrzymało się od głosu 76 posłów.</u>
          <u xml:id="u-30.39" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek Prezydium Sejmu o przesunięcie rozpatrzenia projektu tej rezolucji na następne posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-30.40" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że porządek dzienny 22 posiedzenia, zaproponowany przez Prezydium Sejmu, wraz z przyjętymi zmianami, został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-30.41" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Mam przyjemność w imieniu posłanek i posłów Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej serdecznie powitać delegację Zgromadzenia Ludowego Republiki Albanii z jego przewodniczącym panem Pjeterem Arbnori.</u>
          <u xml:id="u-30.42" who="#JózefOleksy">Pragnę wyrazić nasze głębokie przekonanie i życzenie, aby ta pierwsza, historyczna, oficjalna wizyta w Polsce delegacji demokratycznie wybranego parlamentu Albanii stanowiła czynnik ożywienia szerokiej współpracy między naszymi państwami i narodami.</u>
          <u xml:id="u-30.43" who="#JózefOleksy">Serdecznie pana przewodniczącego i delegację pozdrawiamy.</u>
          <u xml:id="u-30.44" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-30.45" who="#JózefOleksy">Przedstawię obecnie propozycje dotyczące trybu rozpatrywania punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-30.46" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje przeprowadzenie debat średnich nad punktami dotyczącymi:</u>
          <u xml:id="u-30.47" who="#JózefOleksy">— informacji rządu o głównych kierunkach doskonalenia systemu edukacji w Polsce,</u>
          <u xml:id="u-30.48" who="#JózefOleksy">— rządowych projektów ustaw o zmianie Kodeksu pracy.</u>
          <u xml:id="u-30.49" who="#JózefOleksy">Nad punktami dotyczącymi:</u>
          <u xml:id="u-30.50" who="#JózefOleksy">— sprawozdania komisji o pilnym rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej,</u>
          <u xml:id="u-30.51" who="#JózefOleksy">— sprawozdania komisji o projektach ustaw o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej Prezydium Sejmu proponuje przeprowadzenie debat krótkich.</u>
          <u xml:id="u-30.52" who="#JózefOleksy">Nad punktami dotyczącymi: sprawozdania Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie wniosków wstępnych o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej, a także sprawozdania komisji o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego oraz pierwszego czytania projektu ustawy o denominacji złotego Prezydium Sejmu proponuje 10-minutowe wystąpienia w imieniu klubów i 5-minutowe wystąpienia w imieniu kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-30.53" who="#JózefOleksy">Nad pozostałymi punktami wymagającymi dyskusji Prezydium Sejmu proponuje 5-minutowe wystąpienia w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-30.54" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Sejm te propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-30.55" who="#JózefOleksy">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-30.56" who="#JózefOleksy">Informuję Izbę, że w dniu dzisiejszym głosowania przeprowadzimy za chwilę i o godzinie - przepraszam - w dniu dzisiejszym przeprowadzimy za chwilę głosowania pozostałe w wyniku niezakończenia procedury głosowania na poprzednim posiedzeniu Sejmu, natomiast następne głosowania odbędą się w trakcie tego posiedzenia w piątek o godz. 9 i o godz. 20 oraz w sobotę o godz. 13. Podkreślam to bardzo mocno, by nie powtórzyła się w najbliższą sobotę sytuacja z poprzedniego posiedzenia Sejmu, kiedy na koniec posiedzenia Sejmu nie mogło się odbyć wiele głosowań.</u>
          <u xml:id="u-30.57" who="#JózefOleksy">Sprawozdanie komisji o projektach ustaw o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej rozpatrzymy w sobotę rano.</u>
          <u xml:id="u-30.58" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego...</u>
          <u xml:id="u-30.59" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest zgłoszenie.)</u>
          <u xml:id="u-30.60" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zapytuję, czy mój wniosek dotyczący zakończenia prac nad korektą tzw. ustawy antyaborcyjnej będzie przegłosowywany przez Wysoką Izbę, jeśli połączone komisje nie przedłożą sprawozdania?</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Już przedłożyły.)</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WiesławaZiółkowska">Nie ma sprawozdania, bo nie zostało podpisane.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto nie podpisał?)</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#WiesławaZiółkowska">Przewodniczący komisji nie podpisali sprawozdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JózefOleksy">Tak. Również mam taką informację, że komisje zakończyły prace, sprawozdanie jest gotowe, lecz nie jest podpisane. Wzywam więc kierownictwa komisji do podpisania sprawozdania, tylko w takim bowiem wypadku Prezydium Sejmu może uznać, że dysponuje sprawozdaniem komisji i może przewidywać jego wprowadzenie do porządku obrad obecnego posiedzenia. W przeciwnym razie - odpowiadam pani poseł - Izba oczywiście przystąpi do głosowania nad pani wnioskiem o wyznaczenie terminu rozpatrzenia tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Kamiński: Panie marszałku, w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JózefOleksy">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie marszałku, wczoraj do godz. 21 nie wpłynął żaden wniosek o rozszerzenie obecnego posiedzenia Sejmu o punkt dotyczący zmian w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#KrzysztofKamiński"> Oczywiście uzupełnienie tego porządku jest możliwe po spełnieniu trzech warunków: po pierwsze, muszą istnieć wyjątkowe wypadki (pan marszałek musi nam powiedzieć, czy one istnieją), po drugie, konieczne jest porozumienie z Konwentem Seniorów (takiego porozumienia nie ma), po trzecie, powinna to być własna inicjatywa Prezydium Sejmu lub inny wniosek. W związku z tym, że nie ma ani wyjątkowych wypadków, ani sprawozdania komisji, nie może pan informować Izby, że na tym posiedzeniu Sejmu ta sprawa będzie rozpatrywana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JózefOleksy">Przykro mi jest panu powiedzieć, że mogę,...</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#JózefOleksy">... dlatego że na poprzednim posiedzeniu Sejmu — przypominam, panie pośle: na poprzednim posiedzeniu — było to rozpatrywane i marszałek prowadzący obrady oświadczył, iż tak właśnie będzie to procedowane w wypadku wykonania prac przez komisje. Izba to przyjęła, w związku z tym jest to stanowisko Izby i Prezydium Sejmu właśnie tym się powoduje, zapowiadając konsekwentne działania w tej mierze.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Głosowanie nad poprawką Senatu do ustawy o metodach kształtowania wynagrodzeń i środków na wynagrodzenia przez podmioty gospodarcze oraz o zmianie niektórych ustaw (druki nr 395 i 408).</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#JózefOleksy">Sejm wysłuchał sprawozdania komisji przedstawionego przez posła Wojciecha Arkuszewskiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#JózefOleksy">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#JózefOleksy">Przypominam, że zgodnie z art. 17 ust. 4 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. Sejm odrzuca poprawkę Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu bezwzględną większością głosów, uważa się ją za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#JózefOleksy">Głosować będziemy nad wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#JózefOleksy">W poprawce dotyczącej art. 40 Senat proponuje, aby ustawa obowiązywała w stosunku do wynagrodzeń obciążających koszty całokształtu działalności za rok 1994.</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#JózefOleksy">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 40, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.13" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-34.14" who="#JózefOleksy">Głosowało 380 posłów. Większość bezwzględna wynosi 191. Za odrzuceniem poprawki Senatu oddano 364 głosy, przeciw - 8, wstrzymało się od głosu 8 posłów.</u>
          <u xml:id="u-34.15" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm odrzucił poprawkę Senatu do art. 40 bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-34.16" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie w pierwszym czytaniu poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i innych ustaw (druk nr 296).</u>
          <u xml:id="u-34.17" who="#JózefOleksy">Sejm wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy przedstawionego przez posła Andrzeja Czerneckiego i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-34.18" who="#JózefOleksy">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-34.19" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-34.20" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i innych ustaw, zawartego w druku nr 296, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-34.21" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.22" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-34.23" who="#JózefOleksy">W głosowaniu wzięło udział 377 posłów. Za wnioskiem o odrzucenie głosowało 227 posłów, przeciw - 89, wstrzymało się od głosu 61 posłów.</u>
          <u xml:id="u-34.24" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy przyjął.</u>
          <u xml:id="u-34.25" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Głosowanie nad wnioskiem Prezydium Sejmu w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 429).</u>
          <u xml:id="u-34.26" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-34.27" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych, w brzmieniu proponowanym w druku nr 429, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-34.28" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-34.29" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-34.30" who="#JózefOleksy">W głosowaniu wzięło udział 377 posłów. Za wnioskiem głosowało 363 posłów, przeciw - 7, wstrzymało się od głosu 7 posłów.</u>
          <u xml:id="u-34.31" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm uchwalił zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-34.32" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Projekt rezolucji w sprawie wezwania rządu do ograniczenia tzw. listy negatywnej w eksporcie uzbrojenia i sprzętu wojskowego (druk nr 304-A).</u>
          <u xml:id="u-34.33" who="#JózefOleksy">Sejm na poprzednim posiedzeniu wysłuchał uzasadnienia projektu rezolucji przedstawionego przez posła Stanisława Janasa oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-34.34" who="#JózefOleksy">W dyskusji zgłoszono wniosek o przystąpienie do drugiego czytania projektu rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-34.35" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-34.36" who="#komentarz">(Poseł Jan Król: Sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-34.37" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, pan poseł Jan Król.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawy tej nie poddano pod głosowanie na poprzednim posiedzeniu, ponieważ był wniosek o skierowanie rezolucji do komisji, w związku z tym zaistniała potrzeba głosowania na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#JózefOleksy">Poseł wnioskodawca wycofał wniosek, w związku z tym rozumiem, że sprawa nie trafi do komisji.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Mączka: Był wniosek o przesłanie do komisji.)</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle. W czym problem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#StanisławJanas">W imieniu wnioskodawców i Klubu Parlamentarnego SLD zgłosiłem wniosek o niezwłoczne przejście do drugiego czytania. Poseł Mączka w imieniu Unii Wolności zgłosił wniosek o skierowanie rezolucji do komisji, natomiast później go wycofał. Nie wiem, czy dzisiaj nadal to obowiązuje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#ZbigniewMączka">Przepraszam, wniosek jest nadal ważny, ponieważ według regulaminu Sejmu... Obrady Sejmu zakończyły się... Ponieważ była bardzo mała grupa posłów, nie było kworum, nie było możliwości głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ale wniosek był.)</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#ZbigniewMączka">Ale wniosek był.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JózefOleksy">Panie pośle, przypominam, że wycofanie wniosku nie jest związane z terminem zakończenia debaty, bo można to uczynić poza debatą również.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#ZbigniewMączka">Przepraszam, możemy sięgnąć do protokołu z ostatnich obrad. Myślę jednak, że potrzebne jest przedyskutowanie tej sprawy w trakcie obrad komisji. Zadałem w imieniu Unii Wolności szereg pytań pod adresem rządu. Na te pytania nie udzielono odpowiedzi. Nie czuję się upoważniony w imieniu swojej partii do wycofania wniosku. Wniosek nadal pozostaje w mocy, podtrzymuję go. Podtrzymuję wniosek o przekazanie projektu rezolucji do komisji. Proszę o przegłosowanie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JózefOleksy">Przystąpimy do głosowania, panie pośle, nad wnioskiem o przystąpienie do drugiego czytania projektu rezolucji. W razie jego odrzucenia będzie oczywiste skierowanie projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem zgłoszonego wniosku o przystąpienie do drugiego czytania projektu rezolucji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#JózefOleksy">W głosowaniu wzięło udział 380 posłów. Za wnioskiem o przystąpienie do drugiego czytania głosowało 248 posłów, przeciw - 89, wstrzymało się od głosu 43 posłów.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#JózefOleksy">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#JózefOleksy">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu rezolucji?</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#ZbigniewMączka">Ponieważ nie mamy okazji, by zadać pytania rządowi w trakcie opracowywania tej rezolucji w komisji, pozwolę sobie przypomnieć Wysokiej Izbie, jakie mamy wątpliwości. Nie jest bynajmniej intencją Unii Wolności sugerowanie, że należy utrzymać szeroką czy długą listę negatywną. Jest za to naszą intencją poproszenie rządu o wyjaśnienie, czy rezolucja w kształcie zaproponowanym przez wnioskodawców nie ograniczy swobody rządu, jeśli chodzi o interwencję w wypadku problemów występujących przy sprzedaży, między naszymi producentami uzbrojenia a odbiorcami, którzy mogą znajdować się w krajach, którym możemy nie mieć ochoty sprzedawać broni, mimo że nie ma w danym wypadku decyzji ONZ. Chcemy również, aby rząd się wypowiedział, czy ma zamiar występować w przyszłości o rozszerzenie tej listy, jeżeli się zmieni sytuacja polityczna, i czy obecnie istniejąca lista jest według rządu wystarczająca, czy należy ją skrócić i dlaczego rząd nie zrobił tego dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Panie Prezydencie! Wysoka Izbo! W trakcie dyskusji, która, jak już powiedziano, toczyła się przy minimalnej liczbie posłów, przedstawiciel rządu, pan minister Stanisław Szymański, zakomunikował Wysokiej Izbie, że w przeddzień debaty nad tym problemem, mianowicie w piątek (debata odbywała się w sobotę) rząd anulował swoją poprzednią decyzję i w zasadzie anulował rozszerzoną polską listę. W trakcie dyskusji zadałem pytanie na temat jakości komunikacji między Prezydium Sejmu a rządem oraz pytanie, czy w sytuacji, gdy rząd tę rozszerzoną listę już w zasadzie anulował, uchwalanie przez Izbę rezolucji jest zasadne.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#EugeniuszJanuła">W tej sytuacji powtórnie zgłaszam to pytanie i chciałbym otrzymać odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#LeszekBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przypomnieć - a godzi się przypomnieć, dlatego że to była sobota i frekwencja była nikła - że w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłosiłem poprawkę do rezolucji. Biorąc pod uwagę, że rozwiązanie zawarte w rezolucji szło w jednoznacznym kierunku, a mianowicie że należy ograniczyć się tylko do krajów objętych rezolucjami ONZ, wniosłem poprawkę w następującym brzmieniu: O wydaniu koncesji oraz zezwolenia na wywóz lub przywóz uzbrojenia lub sprzętu wojskowego do lub z innych krajów decyduje Rada Ministrów, kierując się interesem gospodarczo-politycznym Polski.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#LeszekBugaj">Chodzi o to, że mogłaby zaistnieć sytuacja polegająca na tym, że w wypadku kraju nie objętego rezolucją ONZ, a mającego potężnego sąsiada - przy braku arbitra, który waży interesy i zyski polityczne i gospodarcze Polski - zakład zbrojeniowy zarobiłby 100 mln dol., a stracilibyśmy kontrakty na wiele miliardów dolarów. Uważam, że jeśli chodzi o te sprawy, to ograniczenie i legitymacja dla rządu są konieczne.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JózefOleksy">Nie ma innych zgłoszeń?</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Są.)</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#StanisławJanas">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak się złożyło, że przedstawiciel klubu PSL już nie był obecny w końcowej fazie dyskusji. Ja zgłosiłem wniosek o zrezygnowanie z takiej zmiany rezolucji ze względu na fakt, że dzień wcześniej Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie listy negatywnej. Ale ta uchwała polega na tym, że przenosi się w niej decyzję, jeśli chodzi o tworzenie listy negatywnej, z gestii ministra spraw zagranicznych do Rady Ministrów. Oznacza to, że ta uchwała już konsumuje wniosek zgłoszony przez PSL. W związku z tym ten wniosek już w tym momencie stał się nieaktualny. Rezolucja natomiast zobowiązuje rząd, a konkretnie Radę Ministrów, do ograniczenia listy negatywnej wyłącznie do krajów objętych embargiem ONZ. W aktualnej sytuacji, kiedy już jest uchwała Rady Ministrów, nasza rezolucja jest skierowana pod konkretnym adresem. To znaczy pod adresem Rady Ministrów. Uważam, że ta rezolucja jest zasadna.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#StanisławJanas">Chciałbym przypomnieć, że podczas dyskusji padło pytanie do wiceministra spraw zagranicznych, pana Szymańskiego, czy są jakieś umowy międzynarodowe, które by ograniczały, a może inaczej - nakazywały nałożenie dodatkowego embarga na jakieś kraje. Odpowiedź była jednoznaczna: nie ma takich umów międzynarodowych. W związku z tym podtrzymuję wniosek o przyjęcie tej rezolucji przez parlament.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Jest jeszcze pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, pan poseł Bogdan Borusewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#BogdanBorusewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chcę skierować pytanie do rządu. Czy w świetle projektu tej rezolucji, która ogranicza zakaz eksportowania broni tylko do krajów, na które jest nałożone embargo ONZ, można byłoby eksportować broń, np. do Ruandy? Chciałbym przypomnieć, że w Ruandzie jest obecnie wojna.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To każdy wie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#JózefOleksy">Czy są jeszcze zgłoszenia do dyskusji? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#JózefOleksy">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#JózefOleksy">Proszę pana ministra Lesława Podkańskiego o odpowiedzi na pytania, a wnioskodawcę poprawki o sformułowanie jej, zgodnie z regulaminem Sejmu, na piśmie. Do głosowania nad tym punktem przystąpilibyśmy w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#JózefOleksy">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#LesławPodkański">Panie Prezydencie! Panie Marszałku! Panie i Panowie! Chciałbym w imieniu rządu poinformować Wysoką Izbę, jak wygląda aktualnie sytuacja w zakresie regulacji dotyczących obrotu sprzętem specjalnym, w tym również tzw. listy negatywnej. Rząd przyjął uchwałę, w której w sposób jednoznaczny określa, że dostosowujemy się do wszystkich zaleceń i rezolucji Organizacji Narodów Zjednoczonych. Natomiast we wszystkich innych szczególnych wypadkach decyzja, czy będą podejmowane rozmowy i w ślad za tym realizowane kontrakty, pozostaje w gestii Rady Ministrów. Nie ma innych regulacji, które byłyby w sposób szczegółowy kierowane pod adresem poszczególnych państw.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: A odpowiedź na pytania?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#LesławPodkański">Ruanda w tym momencie nie znajduje się na liście negatywnej, w związku z tym decyzja, tak jak powiedziałem wcześniej, odnośnie do Ruandy i innych państw pozostaje w gestii Rady Ministrów na wniosek ministra spraw zagranicznych po skonsultowaniu się z członkami Komitetu Obronnego Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#JózefOleksy">Proszę, jeszcze pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#LeszekBugaj">W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego chciałbym tylko wyrazić zadowolenie, że rozwiązania rządu uwzględniają kierunek naszej poprawki. Nasze wystąpienie było przygotowywane 22 maja, a rząd podjął decyzję 24 maja, tak że ta poprawka musiała być zgłoszona. Formalnie wycofuję poprawkę, ponieważ w tej chwili jest to rozwiązane przez rząd.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JózefOleksy">Poprawka została wycofana, jak rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#ZbigniewMączka">Przypominam, że przed chwilą usłyszeliśmy wyjaśnienia pana ministra. W świetle tych wyjaśnień, moim zdaniem, rezolucja jest zbędna, ponieważ - chociażby w wypadku Ruandy - nasz rząd miałby związane ręce (nie mógłby podjąć decyzji o niewysłaniu) w sytuacji, w której zgadzamy się na obecny stan, to znaczy w sytuacji, w której rzeczywiście istnieje lista ograniczona do minimum, a rząd w szczególnych wypadkach podejmuje decyzje. Dziwię się, że w związku z tym pan minister jakoś nie upomina się o swoje uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#JózefOleksy">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! W związku z tym, że poprawka została wycofana, pozostaje poddanie pod głosowanie projektu rezolucji w całości, do czego zaraz przystąpimy.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#JózefOleksy">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu rezolucji w sprawie wezwania rządu do ograniczenia tzw. listy negatywnej w eksporcie uzbrojenia i sprzętu wojskowego, w brzmieniu proponowanym w druku nr 304-A, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#JózefOleksy">Głosowało 321 posłów. Za projektem oddano 236 głosów, przeciw - 28, wstrzymało się od głosu 57 posłów.</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm przyjął rezolucję.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Informacja o strategicznych kierunkach działania rządu (druk nr 447).</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#komentarz">(Posłowie opozycji opuszczają salę)</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#JózefOleksy">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#FranciszekJerzyStefaniuk">Panie Marszałku! Dla ułatwienia sytuacji opozycji - rozumiemy ich trudne położenie - proszę o 3-minutową przerwę, żeby mogli spokojnie opuścić salę.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JózefOleksy">Rozumiem, że to jest wniosek klubowy o przerwę.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#JózefOleksy">Zarządzam w związku z tym 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 14 do godz. 10 min 29)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#JózefOleksy">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#JózefOleksy">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 5 porządku dziennego: Informacja o strategicznych kierunkach działania rządu.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów ministra finansów Grzegorza Kołodkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#GrzegorzKołodko">Panie Prezydencie! Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! „Zadania obecnego pokolenia Polski, a może i następnego — niezwykle ciężkie, trudne i powikłane, nie są godne szczególnej zazdrości. Dziełem naszem może być tylko głębokie przeoranie gleby państwowej we wszystkich kierunkach, scalenie jej rozdartych części, wydobycie na wierzch najurodzajniejszych warstw. (...) Patrząc w przyszłość całości, w przyszłość Polski bez reszty, bez nawiasów, bez wyłączeń, należało uniknąć w pracy tej oparcia się na wąskiem zainteresowaniu polityki dnia dzisiejszego”. To cytat sprzed 63 lat, z wypowiedzi wielkiego Polaka, ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego, który tak wiele uczynił dla Polski. Chciałbym, abyśmy dzisiaj potraktowali to jako motto do wieloletniego programu polityki gospodarczej i społecznej rządu Rzeczypospolitej, strategii dla Polski.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#GrzegorzKołodko">„Strategia dla Polski” to program dynamiczny, kompleksowy, zorientowany na przyszłość, wydłużający perspektywę czasu, w której pragniemy rozwiązywać trudne, stojące przed polskim społeczeństwem problemy gospodarcze i społeczne; to program adresowany do wszystkich Polaków, także do tych, którzy słuchają tego, wszakże (nad czym ubolewam) z drugiej strony kamery. Chciałbym, składając informację panu prezydentowi, Wysokiej Izbie, zwrócić uwagę na 6 kluczowych problemów, wokół których rząd Rzeczypospolitej przygotował — i przedkłada Wysokiej Izbie — „Strategię dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#GrzegorzKołodko">Problem pierwszy dotyczy kontynuacji transformacji systemowej. Polska, otwierając się na świat i wzmacniając w nim swą pozycję, kontynuuje drogę do demokracji, do społecznej gospodarki rynkowej, do swobodnej wytwórczości równoprawnych sektorów własnościowych. Trzeba stwierdzić, że działania poprzednich rządów stworzyły wiele faktów pozytywnych, ale także zaistniały negatywne. Zarówno jednych, jak i drugich nie należy nie doceniać.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#GrzegorzKołodko">Aby te pierwsze, te pozytywne procesy, zjawiska i fakty, które już zaistniały, mogły być potwierdzone, podtrzymane, aby te procesy mogły być wzmocnione, aby pozytywne zjawiska mogły być rozwinięte, tym drugim, negatywnym, należy w sposób skuteczny się przeciwstawiać.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#GrzegorzKołodko">Olbrzymi wysiłek społeczeństwa ostatnich lat, wspierany działaniami reformatorskich rządów, wiele spraw załatwił, wiele problemów rozwiązał, ale wiele spraw pozostało nie rozwiązanych, a także życie przyniosło nam różne problemy nowe, z którymi do tej pory rządy uporać się nie musiały bądź nie zdążyły ich w sposób właściwy podjąć.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#GrzegorzKołodko">My wszakże w rządzie koalicyjnym, a także w „Strategii dla Polski” przedkładanej dzisiaj Wysokiej Izbie, na całość tych spraw patrzymy inaczej, kierując się nieco innym systemem wartości, większą wrażliwością społeczną, i eksponujemy w sposób jednoznaczny i wyraźny konieczność obniżenia społecznych kosztów reform, których kierunek nie jest przez koalicję, przez polskie społeczeństwo w sposób zasadniczy czy w zasadniczych punktach kwestionowany.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#GrzegorzKołodko">W ramach tego systemu wartości wyraźnie eksponujemy wątek taki, iż to człowiek, a nie pieniądz jest nadrzędnym celem naszej strategicznej polityki społecznej i gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#GrzegorzKołodko">Podporządkowane wymogowi obniżania społecznych kosztów reform w „Strategii dla Polski” są trzy priorytety tegoż programu gospodarczego i społecznego. Jest to program nośny społecznie i sprawny profesjonalnie, co — jako ekonomista, a obecnie wicepremier i minister finansów w rządzie Rzeczypospolitej — pragnę podkreślić. Nie ma w tym programie sprzeczności między formułowanymi celami i w sposób profesjonalny, sprawny od strony wykonawczej, rząd jest zdeterminowany, jeśli uzyska przychylne wsparcie Wysokiej Izby, żeby cele te realizować.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#GrzegorzKołodko">Trzy główne priorytety „Strategii dla Polski” to: poprawa warunków życia, dynamiczny wzrost gospodarczy oraz stabilność systemowa.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#GrzegorzKołodko">Jeśli chodzi o poprawę warunków życia, przejawiać się to będzie w wyniku naszych działań, a dokładniej - w wyniku działań naszego społeczeństwa, dla których rząd pragnie tworzyć nadal dobre ramy poprzez wzrost zatrudnienia o około 350 do 400 tys. O tyle bowiem wedle naszych oczekiwań mniejsze będzie bezrobocie, które powstało w początkowej fazie procesu transformacji do gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#GrzegorzKołodko">Oczekujemy, że pomyślna realizacja „Strategii dla Polski” w sferze procesów materialnych umożliwi wzrost płac realnych, przeciętnie biorąc, ludzi, którzy pracę będą mieli, a tej pracy — jak powiedziałem — będzie coraz więcej, będzie ona coraz bardziej międzynarodowo konkurencyjna, będzie ona coraz bardziej bezpieczna, będzie ona coraz lepiej zorganizowana przede wszystkim dlatego, że organizuje się ona coraz lepiej na dole. Płace te wzrastają w ciągu 4 lat, o których to traktuje strategia dla Polski lat 1994–1997, o blisko 11%.</u>
          <u xml:id="u-64.11" who="#GrzegorzKołodko">Jeśli zaś chodzi o weteranów pracy - tych, którzy weszli już w wiek emerytalny, staramy się wzmocnić ich bezpieczeństwo socjalne i z dotychczasowych prac wynika, iż - jeśli spełni się nasze oczekiwanie odnośnie do dynamicznego wzrostu gospodarczego, przeciętny poziom tych świadczeń wzrośnie o 12% do 13%.</u>
          <u xml:id="u-64.12" who="#GrzegorzKołodko">Ta poprawa warunków życia odzwierciedlona będzie także w tym, iż w ciągu tych 4 lat powstanie około 400 tys. mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-64.13" who="#GrzegorzKołodko">Drugi priorytet, najważniejszy, bez zrealizowania którego pierwszy byłby związany tylko z oczekiwaniem - ale tak nie jest - to dynamiczny, szybki wzrost gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-64.14" who="#GrzegorzKołodko">Wiele trzeba jeszcze zrobić w polityce gospodarczej odnośnie do rozwiązań systemowych, odnośnie do tego, co prowadzimy w polityce finansowej, aby podtrzymać te tendencje wzrostowe i rozwojowe, które już od pewnego czasu - także dzięki wysiłkom reformatorskim poprzednich rządów - mają miejsce.</u>
          <u xml:id="u-64.15" who="#GrzegorzKołodko">Spodziewamy się, że w tych czterech latach warunki, które tworzymy, doprowadzą do wzrostu dochodu narodowego, mierzonego produktem krajowym brutto, aż o około 22%. Aczkolwiek przy takim wzroście dochodu szybciej będą rosły inwestycje, co wynika z przyszłościowej, promłodopokoleniowej orientacji tego programu, niż konsumpcja, która zwiększy się w kategoriach realnych o około 15%.</u>
          <u xml:id="u-64.16" who="#GrzegorzKołodko">Około dwukrotnie szybciej będzie rósł eksport, który już obecnie ulega przyspieszeniu, m.in. w związku z wychodzeniem krajów Unii Europejskiej z recesji, niż wzrastał będzie w tym czasie import, co będzie także dowodem - już tak się dzieje - zmniejszania importochłonności polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-64.17" who="#GrzegorzKołodko">Jest to zatem strategia wzrostu ciągniętego głównie przez eksport i przez inwestycje. W sposób zdecydowany przyczyni się to do podniesienia międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki i wzmocni naszą pozycję nie tylko w tej części Europy, ale w całym współczesnym świecie.</u>
          <u xml:id="u-64.18" who="#GrzegorzKołodko">Trzeci projekt dotyczy stabilności systemowej. Symbolem tego jest nowy, „twardy” polski złoty, który — jeśli Wysoka Izba zaakceptuje rządowy projekt ustawy o denominacji, przygotowany we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim — wejdzie w życie z dniem 1 stycznia przyszłego roku. Ale w stabilności systemowej chodzi o coś więcej. Chodzi o to, aby system był stabilny, rozwiązania ekonomiczne i finansowe były stabilne, aby działania tego rządu były przewidywalne tak przez ludzi pracy, jak i przez ludzi interesu, przez wszystkie podmioty gospodarcze, które muszą mieć orientację, jak będą zmieniały się podstawowe parametry ekonomiczne — takie sygnały są jednoznacznie zawarte w przedstawianym Wysokiej Izbie dokumencie — aby mogły podejmować właściwe decyzje, mobilizując swoje oszczędności i trafnie alokując inwestycje po to, aby podtrzymywać tendencje rozwojowe. Od rządu, oczywiście, zależy wiele, ale nie wszystko. Dlatego rząd stwarza w swoim przedstawianym dzisiaj programie ramy, czy też wzmacnia ramy dla ekonomicznej racjonalności, sprawiedliwości społecznej i stabilizacji politycznej.</u>
          <u xml:id="u-64.19" who="#GrzegorzKołodko">W tym kontekście przede wszystkim - po pierwsze, chcemy wywiązywać się jak najlepiej z naszych konstytucyjnych obowiązków i uprawnień odnośnie do sprawnego działania i konsekwentnego postępowania tam, gdzie to po prostu wynika z prawa. Państwo prawa jest jednym z najwyższych priorytetów na tym odcinku, jeśli chodzi o rząd koalicji.</u>
          <u xml:id="u-64.20" who="#GrzegorzKołodko">Po drugie — w stosunku do najtrudniejszych, bardzo złożonych problemów, których nie brakuje i nie będzie brakowało, nie tylko w tym horyzoncie, o którym tutaj mówię, będziemy uczciwie przedstawiać dylematy, ukazywać uwarunkowania wyboru, proponować drogi rozwiązań w sposób partnerski, negocjacyjny i poprzez szukanie porozumienia. Wydaje się, że jest dużo takich spraw, gdzie dylematów wyboru jest wiele, świat bowiem nie był i nie jest nigdy bezalternatywny. Chodzi zwłaszcza o sposoby kształtowania płac, tak w sferze przedsiębiorstw, jak i w państwowej sferze budżetowej, o dofinansowywanie wielkich potrzeb socjalnych, społecznych, o procesy prywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-64.21" who="#GrzegorzKołodko">Trzecia warstwa polega na tym, że rząd będzie sprzyjał nadal, z całą determinacją, tworzeniu różnym podmiotom warunków działania. Mam na myśli przede wszystkim samorząd terytorialny, organizacje pracodawców, przedsiębiorców, związki zawodowe, organizacje konsumenckie. Tutaj jesteśmy bardzo otwarci, będziemy wspierać oddolną inicjatywę i zmierzać do dalszego postępu decentralizacji zarządzania gospodarką.</u>
          <u xml:id="u-64.22" who="#GrzegorzKołodko">Czwarty punkt, na który pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, dotyczy związków między władzą a opozycją w realizacji programów strategicznych. W każdym demokratycznym społeczeństwie, również i w polskim, opozycja musi zakładać, że może kiedyś przejąć władzę i odpowiedzialność, tak jak rząd musi przyjmować, czy tego chce, czy nie, że kiedyś tę władzę może utracić. Mówię to dlatego, że wydaje mi się, iż jest oczywiste, że musimy i będziemy się spierać wokół wielu trudnych problemów, wokół poszukiwań i rozwiązań tych dylematów, które stawiamy także w naszej „Strategii dla Polski”, dając swoje propozycje ich rozwiązań, ale nie twierdząc, że są one jedyne. Jesteśmy przekonani, że są one w obecnej sytuacji najlepsze. Jesteśmy wszakże otwarci na twórczą krytykę.</u>
          <u xml:id="u-64.23" who="#GrzegorzKołodko">Jednak spierając się i mając inne spojrzenie w wielu sprawach, odmienne podejście do wielu zagadnień, uważamy, że odpowiedzialna opozycja nie powinna blokować i dyskredytować tych działań rządu, które sama z czasem - być może - będzie musiała podejmować. Tak samo jak temu rządowi - naszemu rządowi - naszej koalicji przychodzi podejmować wiele działań zapoczątkowanych przez poprzedni rząd. Mówię to po to, aby podkreślić, jak bardzo istotne w polityce gospodarczej, finansowej są procesy ciągłości. Jesteśmy uwikłani w bardzo wiele pozytywnych i negatywnych procesów, które swymi korzeniami sięgają lat czy miesięcy i miały swój początek przed utworzeniem tego koalicyjnego rządu, a które swymi konsekwencjami z pewnością sięgają lat, o których dzisiaj, z punktu widzenia kalendarza politycznego, nie ma potrzeby ani możliwości jeszcze mówić.</u>
          <u xml:id="u-64.24" who="#GrzegorzKołodko">Rząd, jego ministrowie, to bardziej instytucje niż konkretni ludzie. Podpisując niedawno jako minister finansów pismo skierowane do Wysokiej Izby, pisząc: minister finansów postanowił, stwierdził, przygotował, czyniłem to za czterech byłych ministrów. Dotyczy to pewnych decyzji Trybunału Konstytucyjnego orzekających o trafności, a raczej nietrafności pewnych decyzji Sejmu poprzedniej kadencji. W tym też widać tę ciągłość i konieczność odpowiedzialności zarówno rządu, jak i konstruktywnej opozycji za realizację strategicznych kierunków polityki gospodarczej. Warto wobec tego i należy się zastanowić, czy pewnych kluczowych spraw nie trzeba uzgodnić i realizować wspólnie. Chodzi tutaj o newralgiczne problemy, które muszą być rozwiązywane już teraz — czy od teraz — których charakter przesądza o tym, że proces ich rozwiązywania wymaga nie tylko olbrzymich nakładów, ale także dłuższego czasu. Dlatego w naszej „Strategii dla Polski” tak mocno akcentujemy konieczność wydłużenia czasu.</u>
          <u xml:id="u-64.25" who="#GrzegorzKołodko">Podejmujemy sprawy, które nie będą rozwiązane do końca w ciągu nie tylko najbliższych miesięcy, ale i lat; sięgają one nawet kilkunastu lat. W istocie ich rozwiązywanie wymaga elementarnej zgody wszystkich światłych, proreformatorskich sił społeczeństwa. Chodzi przede wszystkim o takie zagadnienia, które są prezentowane w postaci konkretnych programów węzłowych i są zawarte w dostarczonych paniom i panom posłom dokumentach: inwestowanie w kapitał ludzki, oświata, nauka i kultura, ochrona zdrowia. Chodzi o takie problemy jak: reforma systemu zabezpieczeń społecznych, gdzie przedstawiamy propozycje trudnych, ale skutecznych — o czym jestem przekonany — działań; redukcja długu publicznego, który narastał przez lata i przez lata będziemy z tym problemem musieli się borykać (i nie jest to problem rządu czy opozycji, jest to problem Polski, polskiej gospodarki, polskiego społeczeństwa); zagadnienie: Polska w procesie integracji europejskiej. Chodzi również o problem przebudowy polskich wsi, w których mieszka 38% polskiego społeczeństwa. „Strategia dla Polski” tak właśnie stawia sprawy, wydłużając perspektywę i proponując konkretne sposoby rozwiązywania tych trudnych dylematów, zwłaszcza w latach 1994–1997.</u>
          <u xml:id="u-64.26" who="#GrzegorzKołodko">Kolejny problem dotyczy kontekstu zewnętrznego i międzynarodowego „Strategii dla Polski”. Jest to ważny sygnał dla naszych partnerów międzynarodowych, rządów, społeczeństw, organizacji, z którymi współpracujemy. Ten sygnał, który wysyłamy jednoznacznie — tak a nie inaczej konstruując „Strategię dla Polski” — polega na tym, że, po pierwsze, kontynuujemy proces reform, jasno określając ich dalszy kierunek. Po drugie, wyraźnie podkreślamy, iż respektujemy demokratyczne procedury wyrażające się nie tylko w sferze politycznej — jako że mówimy dzisiaj o programie gospodarczym i społecznym — ale w demokracji ekonomicznej, wyrażającej się w konsekwentnym dążeniu do rozbudowy społecznej gospodarki rynkowej. Po trzecie, jesteśmy świadomi wyzwań i odważnie je podejmujemy; również te dotyczące naszego wzmacniającego się miejsca w świecie. Integracja z Unią Europejską jest procesem historycznym. Chcemy przyspieszyć tempo naszego wstąpienia do tej organizacji. Oczekujemy jednak ze strony naszych partnerów zachodnioeuropejskich respektowania wcześniejszych przyrzeczeń i zawartych porozumień. Ten wątek także zawarty jest w naszej „Strategii dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-64.27" who="#GrzegorzKołodko">W niedzielę, przy okazji spotkania 12 ministrów gospodarki i finansów krajów Unii Europejskiej i 6 krajów stowarzyszonych Europy Wschodniej, zapadła wstępna kierunkowa polityczna decyzja stanowiąca także wyraz dokonań tego rządu i tej koalicji, która zakłada, iż w latach 1994–99 ze środków przeznaczonych na pomoc dla Polski w ramach tzw. programu PHARE zostanie utworzony fundusz wspierający proces uzyskiwania pełnego członkostwa w Unii. Wchodzimy z naszą „Strategią dla Polski” w szerszy wymiar europejski, dlatego że jest pełna kompatybilność tej strategii z ogólnoeuropejskim programem Unii Europejskiej (wzrost, zatrudnienie, konkurencyjność). Priorytety mamy tutaj bardzo podobne; istnieje znaczna zbieżność tych dwóch programów, a różnice między nimi są niewielkie.</u>
          <u xml:id="u-64.28" who="#GrzegorzKołodko">W końcu chciałbym zwrócić uwagę, że „Strategia dla Polski” przedkładana dzisiaj Wysokiej Izbie, wczoraj przedstawiona panu prezydentowi Rzeczypospolitej, a przedwczoraj przyjęta przez rząd, to nie zestaw obietnic, to nie plan centralny, to nie spis założeń ideowych. Nie uchylamy się w programie strategii dla Polski od odpowiedzialności, nie unikamy trudnych decyzji i szczerego, klarownego stawiania złożonych problemów. Nie ma jednak jednego rozwiązania i jednej drogi. Bez uczciwego mówienia o dylematach w związku z wyborem, bez formułowania alternatywnych rozwiązań, bez uwzględniania społecznych racji, bez głębokiego rozważenia sprzecznych interesów ekonomicznych, w które uwikłane są różne grupy polskiego społeczeństwa, wreszcie bez partnerstwa społecznego nie da się zrealizować „Strategii dla Polski”, nie da się rozwiązać trudnych polskich problemów. Warto spróbować się porozumieć co do sposobów rozwiązywania tych dylematów — o to także nam chodzi w dokumencie rządowym „Strategia dla Polski”. Chcemy te problemy rozwiązywać, bo nasz kraj jest tego wart.</u>
          <u xml:id="u-64.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu premierowi.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#JózefOleksy">Proszę, pan poseł Józef Łochowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JózefŁochowski">Panie marszałku, w związku z brakiem jasności co do tego, kiedy odbędzie się dyskusja nad tym punktem obrad, bo nie wynika to z decyzji, jaką podjęliśmy poprzez głosowanie, proponuję, aby przychylić się do wniosków opozycji i dać jej szanse wypowiedzenia się już podczas tego posiedzenia Sejmu. Wnoszę więc wniosek formalny, aby dyskusja nad tym punktem odbyła się jutro po porannych głosowaniach. Oczywiście wcześniej, to znaczy dziś, dostarczony byłby materiał...</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Już mamy.)</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#JózefŁochowski">O tym nie wiedziałem. Chciałbym również powiedzieć, że nie byłoby to czymś nowym podczas obrad naszego Sejmu, albowiem słynny plan Balcerowicza - pragnę tu przypomnieć - był dokładnie w takim trybie rozważany, mianowicie zostało wygłoszone wystąpienie, otrzymaliśmy tekst i na drugi dzień odbyła się debata.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#JózefŁochowski">Bardzo proszę panów posłów i panie posłanki o przyjęcie tej propozycji i przegłosowanie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#JózefOleksy">Nie poddam tego wniosku pod głosowanie, gdyż Prezydium Sejmu musi się zebrać, by go rozpatrzyć. Zdaniem Prezydium Sejmu wnioski opozycji szły w trochę innym kierunku, związane były z oceną, że brak jest czasu podczas tego posiedzenia na rozpatrzenie omówionego dokumentu. Skoro jednak wniosek został postawiony, Prezydium Sejmu zbierze się dzisiaj i przedstawi propozycje dotyczące debaty nad dokumentem i związanym z nim wystąpieniem rządu.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#JózefOleksy">W tej chwili proponuję przerwę do godz. 11.30.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#JózefOleksy">Proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#StanisławKusior">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji: Zdrowia i Ustawodawczej, sala nr 23.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#StanisławKusior">Posiedzenie podkomisji do spraw samorządowych kolegiów odwoławczych odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w sali nr 301a, stary Dom Poselski.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 49 do godz. 11 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Informacja rządu o głównych kierunkach doskonalenia systemu edukacji w Polsce (druki nr 421 i 421-A).</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#JózefZych">O zabranie głosu i przedstawienie informacji proszę wiceprezesa Rady Ministrów ministra edukacji narodowej pana Aleksandra Łuczaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stajemy dziś przed wielkim zadaniem określenia warunków naprawy dróg doskonalenia i kierunków rozwojowych całego systemu edukacji narodowej. Bez zmiany oblicza polskiej szkoły nie ma i nie może być skutecznych zmian ustrojowych i społeczno-ekonomicznych państwa. Przemianom politycznym, społecznym i gospodarczym, zachodzącym od kilku lat w naszym kraju, towarzyszą zmiany w oświacie. Jednak mimo to powszechna jest opinia, że oświata w dalszym ciągu nie spełnia potrzeb i oczekiwań.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#AleksanderŁuczak">Celem dzisiejszej debaty jest określenie miejsca edukacji w życiu narodu i państwa, ponieważ - o czym wszyscy jesteśmy przekonani - oświata jest najważniejszym warunkiem rozwoju społecznego. Chcemy tą debatą nawiązać do programu rządu, przedstawionego przez prezesa Rady Ministrów Waldemara Pawlaka, który w swoim exposé zapowiedział, że inwestycja w rozwój człowieka traktowana będzie jako pierwszoplanowe zadanie. Przedłożyliśmy Wysokiej Izbie materiały, które zawierają pogłębioną informację o stanie polskiej edukacji, obraz i ocenę jej głównych problemów oraz kierunków rozwoju. Oczekujemy, że dzisiejsza debata pobudzi szerokie kręgi społeczne do zastanowienia się, w jaki sposób można przezwyciężyć kryzys oświatowy w naszym kraju, że określi warunki przezwyciężenia kryzysu. Zakładamy, że wspólna, dobra wola poszukiwania najlepszych rozwiązań pozwoli stworzyć podstawy rozważnej polityki oświatowej państwa. Stoimy na stanowisku - jako ministerstwo - że polityka edukacyjna powinna być realizowana bez wstrząsów, ewolucyjnie, niezależnie od orientacji politycznych kolejnych rządów. Tego wymaga nadrzędne - wobec wszelkich podziałów i sporów politycznych - dobro dziecka i dobro polskiej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Podstawowe zagrożenia edukacji w naszym kraju mają różnorakie uwarunkowania. Najgroźniejszym z nich, bo uderzającym w fundamenty całej edukacji, jest drastyczny spadek udziału w budżecie państwa środków finansowych na oświatę i naukę. Jesteśmy świadomi uwarunkowań, które powodują coraz wyraźniejsze zaniżenie realizacji potrzeb polskich szkół i polskich uczelni. Równocześnie jednak wysokie poczucie odpowiedzialności za stan i rozwój naszej oświaty każe otwarcie zapytać, gdzie są granice rezygnacji z niezbędnych reform i zmian systemowych w związku z ograniczonymi możliwościami budżetowymi państwa. Dziś edukacja polska znajduje się w dramatycznej sytuacji ekonomicznej. Odziedziczone po poprzednich rządach zadłużenie szkół i placówek doprowadziło do stanu zagrażającego podstawom ich funkcjonowania. Proces ten został ograniczony przez podjęte pod koniec 1993 roku decyzje rządowe, dotyczące częściowej spłaty zadłużeń szkół, zwłaszcza podstawowych. Poziom świadczeń budżetu państwa na rzecz oświaty w stosunku do potrzeb w bieżącym roku jest jednak nadal wyraźnie ograniczony. Rozumiemy obiektywne warunki tego stanu rzeczy. Nie zmienia to jednak faktu, że utrzymanie w ustawie budżetowej wydatków na edukację na poziomie ubiegłorocznym - mimo ich zwaloryzowania - oznacza w efekcie znaczny regres.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#AleksanderŁuczak">Powszechnie wiadomo, że baza lokalowa placówek oświatowych wszystkich typów jest niewystarczająca i w znacznym stopniu zdekapitalizowana. Na skutek tego dzieci i młodzież nadal uczęszczają do szkół położonych w dużym oddaleniu od miejsca zamieszkania lub uczą się w systemie wielozmianowym, często w warunkach urągających wszelkim wymogom pedagogicznym, technicznym i sanitarnym. Skutki zaniżonych nakładów na oświatę najboleśniej odczuwa szkolnictwo wiejskie. To głównie wieś została dotknięta likwidacją wielu przedszkoli. To ona stoi przed groźbą dalszej likwidacji małych szkół. W tym właśnie środowisku drastycznie zmalały aspiracje oświatowe i życiowe dzieci i młodzieży. Nauczyciele szkół wiejskich mówią wprost: jeśli nie zostanie rozpoczęty proces radykalnych zmian w oświacie wiejskiej, konstytucyjna zasada równych szans edukacyjnych pozostanie tylko papierową gwarancją. Obliczamy, że na najpilniejsze inwestycje oświatowe należałoby przeznaczyć sumy dwukrotnie wyższe niż przewidziane w tegorocznym budżecie. Rodzi się także podstawowe pytanie, jak mamy w tej sytuacji udźwignąć zobowiązania z poprzednich lat, dotyczące kontynuowania budowy 2500 obiektów szkolnych, skoro tegoroczne nakłady na inwestycje oświatowe zaspokajają potrzeby zaledwie w 50%? Skąd czerpać środki na remonty obiektów oświatowych, skoro możliwości budżetowe resortu w tym zakresie już się definitywnie wyczerpały, a większość samorządów nie jest w stanie udźwignąć w całości tego ciężaru?</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#AleksanderŁuczak">Dramatyczna sytuacja finansowa oświaty wymusiła w ostatnich latach rezygnację z prowadzenia wielu zajęć dydaktyczno-wychowawczych, takich jak zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne oraz fakultatywne. Stawia to pod znakiem zapytania wypełnienie ważnego zadania szkoły, jakim jest wszechstronny rozwój uczniów. Sytuacja ta ponadto ograniczyła drastycznie wysokość nakładów na pomoc materialną dla młodzieży szkolnej i zahamowała rozwój placówek opieki nad dzieckiem, a ponadto utrudnia racjonalną politykę opiekuńczą państwa nad dzieckiem osieroconym.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#AleksanderŁuczak">Znane są nam spory wokół wysokości nakładów na oświatę. Zdajemy sobie również sprawę, że środki na edukację winny ulec radykalnemu zwiększeniu. Najważniejsze jednak jest, ażeby - poza wysokością tych środków - utrwalić w przekonaniu Wysokiej Izby (ale utrwalić również w przekonaniu całego społeczeństwa) przeświadczenie, że nakłady na edukację nie są obciążeniem budżetu, ale inwestycją w przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Bardzo zła sytuacja finansowa edukacji w Polsce odbiła się negatywnie na kondycji stanu nauczycielskiego. Postępuje nadal proces ubożenia nauczycieli, którzy przede wszystkim dźwigają odpowiedzialność za poziom wiedzy i umiejętności naszych dzieci. Nie dość, że nauczyciel z powodu braku środków finansowych na pomoce dydaktyczne i niezbędny sprzęt skazany jest często wyłącznie na własną inwencję w wyposażeniu warsztatu pracy, to jeszcze drastycznie w ostatnich latach pogorszyła się jego sytuacja materialna, która rodzinę nauczycielską skazuje na życie na granicy ubóstwa.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#AleksanderŁuczak">Coraz bardziej widoczny jest spadek poziomu uposażenia nauczycieli w stosunku do innych grup zawodowych. Mają na to również wpływ nie najlepsze rozwiązania w sferze ich wynagradzania. Z powodu braku wystarczających środków nie osiągnięto pożądanych efektów podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego w zależności od wyników pracy nauczyciela. W zdecydowanej większości szkół i placówek środki przeznaczone na ten cel są najczęściej dzielone jednakowo i traktowane jako swego rodzaju zasiłek socjalny.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#AleksanderŁuczak">Chciałbym jednak w tym miejscu, do nauczycieli tu zgromadzonych i słuchających, powiedzieć, że mimo tej trudnej sytuacji wielu pedagogów pracuje z pełnym poświęceniem.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#AleksanderŁuczak">Drodzy Koledzy Nauczyciele! Korzystając z tej okazji, że wielu z was zasiada na ławach sejmowych, że wielu również przysłuchuje się dzisiejszym obradom, przesyłam z tego miejsca wyrazy szacunku dla waszej pracy oraz podziękowania za trud, jaki wkładacie w kształcenie i wychowanie młodzieży polskiej.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#AleksanderŁuczak"> Gdyby nie wasza postawa, sytuacja polskiej szkoły byłaby znacznie trudniejsza.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Nowym, istotnym elementem w oświacie jest proces decentralizacji i demokratyzacji zarządzania. Przejawia się on w przekazywaniu kompetencji administracji centralnej samorządom oraz włączeniem do systemu oświaty szkół i placówek prowadzonych przez organizacje pozarządowe. Z tej drogi nie zejdziemy.</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#AleksanderŁuczak">Prowadzenie szkół przez samorządy jest w ocenie resortu edukacji narodowej zjawiskiem ze wszech miar pożądanym, stwarza bowiem faktyczne możliwości skuteczniejszego powiązania szkoły ze społecznością lokalną, nadając jej rolę rzeczywistego ośrodka życia społecznego i kulturalnego.</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#AleksanderŁuczak">Samorządy przejmujące szkoły na swoim terenie muszą się liczyć z wieloma trudnościami i bolączkami. Zdarza się, że właśnie świadomość pokonywania trudności jest bardzo mobilizująca. Zbieramy wszystkie pozytywne i negatywne doświadczenia po to, aby w procesie przekazywania szkół samorządom nie popełniać błędów. Stwierdzić należy, że przejmowanie szkół przebiega dosyć wolno. Nie jest to jednak - jak chcą to widzieć niektórzy - spowodowane naszą złą wolą, ale słabą kondycją finansową części gmin, których nie stać na przejęcie zadłużonych, zniszczonych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#AleksanderŁuczak">Istnieją obawy, że niejednakowa sytuacja finansowa gmin może spowodować istotne zróżnicowanie warunków pracy szkół w poszczególnych regionach kraju. Część gmin będzie bowiem w stanie finansować aspiracje edukacyjne uczniów, będą jednak także gminy o małych możliwościach finansowych, w związku z czym poziom prowadzonych przez nie szkół będzie odbiegać od ogólnopolskich standardów. Mamy już przykłady, że sytuacja szkół stanowi wypadkową możliwości finansowych danej społeczności lokalnej. Drastycznie potwierdziła się ta zbieżność w wypadku przejęcia przez gminy przedszkoli. W biedniejszych gminach, przeważnie wiejskich, dzisiaj ich już prawie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#AleksanderŁuczak">Pragnę raz jeszcze z całą mocą podkreślić, adresując te słowa głównie do działaczy samorządowych, że jesteśmy otwarci na współpracę z samorządami lokalnymi, uznajemy za pożądaną ich trwałą obecność przy decydowaniu o kształcie i sprawach szkoły. Zostawiono wszystkim gminom ustawową możliwość przejęcia szkół w najbardziej dogodnym dla nich momencie. Przyjęto, że proces ten zostanie zakończony do stycznia 1996 r. Uspołecznienie oświaty, którego jedną z oznak są procesy decentralizacji, rozumiemy bardzo szeroko, jako nieustanne poszerzanie możliwości szkoły, nie tylko w odniesieniu do uzyskania autonomii organizacyjnej, lecz również programowej i pedagogicznej. Ze szczególną satysfakcją odnotowujemy liczne przykłady wprowadzania programów autorskich i alternatywnych, powstawanie ruchu szkół społecznych i prywatnych, w który coraz mocniej angażują się rodzice i inne osoby prywatne. Szkolnictwo niepubliczne stało się nowym znakiem na mapie edukacyjnej Polski. Niektóre ze szkół publicznych proponują ciekawe, niebanalne koncepcje programowe. Będziemy wspierać rozwój szkolnictwa niepublicznego, czego wyrazem jest zamiar jego dofinansowywania w wysokości 50% kosztów utrzymania ucznia w szkole publicznej. Propozycję tę zgłosiliśmy w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Polska szkoła jest wspólnym dobrem i troską wszystkich Polaków. W tej debacie musimy sobie odpowiedzieć na pytanie, jaka zatem ma ona być, jakie funkcje musi spełniać, by sprostać dzisiejszym potrzebom i wymaganiom przyszłości. Musimy odpowiedzieć na pytanie, jak chcemy kształcić i wychowywać, do jakiego osobowego wzoru człowieka zmierzamy. Z jednej strony chcemy wypracować model szkoły nie krępowanej służebną rolą wobec gospodarki i polityki, z drugiej zaś musi ona umieć reagować na sygnały, wymagania i potrzeby społeczne. Zasadę służebności szkoły należy zastąpić ideą jej autonomii. Szkoła winna być demokratyczna, pluralistyczna, tolerancyjna i wieloświatopoglądowa, tak aby była ona zdolna skutecznie przysposabiać człowieka do wymogów kultury humanistycznej, wymogów współczesnej cywilizacji oraz do życia we wspólnocie i dla wspólnoty. Jednym z celów jest tutaj podtrzymywanie świadomości narodowej Polaków zamieszkujących poza granicami kraju i ich więzi z ojczyzną. Ogromne zadania w tej dziedzinie rysują się przed polską szkołą na Wschodzie.</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#AleksanderŁuczak">Już od kilku lat istnieje w naszym kraju stan prawny, który reguluje wzajemne relacje pomiędzy szkołą a Kościołami i związkami wyznaniowymi. Nie zakładamy jego zmiany, lecz zdecydowanie będziemy reagować na wszelkie przejawy agresji i nietolerancji światopoglądowej oraz nadużywanie i przekraczanie obowiązujących w tym zakresie norm.</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#AleksanderŁuczak">Nasza szkoła, przy zachowaniu własnej tożsamości, powinna znaleźć właściwe miejsce w zjednoczonej Europie i w świecie. Aby sprostać tym wymogom, należy określić kanony wykształcenia gwarantujące porównywalność polskich świadectw i dyplomów. Młodzież polska powinna bez przeszkód porozumiewać się z jej europejskimi rówieśnikami, dlatego należy nadać właściwą rangę powszechności nauczania języków obcych. Zamierzamy zapewnić szkołom kadrę do nauczania na dobrym poziomie jednego języka obcego w szkole podstawowej, dwóch zaś w szkole średniej - ogólnokształcącej i zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#AleksanderŁuczak">Przystosowanie szkoły do wymogów cywilizacyjnych oznacza konieczność zmodyfikowania nie tylko programu, lecz także metod kształcenia. Jest bowiem prawdą, że absolwent liceum ogólnokształcącego ma duży zasób wiedzy encyklopedycznej, natomiast mało umiejętności i sprawności. Stąd też modyfikacja programów nauczania będzie mieć na celu odejście od nadmiernego encyklopedyzmu i werbalizmu na rzecz wyrabiania umiejętności i sprawności, których posiadanie jest dziś konieczne w życiu codziennym. Działaniom tym towarzyszyć musi proces doskonalenia podręczników szkolnych. Zamierzamy podjąć działania porządkujące, tak by przy dużej ich liczbie i zachowanej możliwości wyboru funkcjonowały tylko podręczniki dostosowane do różnych programów nauczania. Powinny one zawierać rzetelną wiedzę, podaną w sposób przystępny i uporządkowany.</u>
          <u xml:id="u-70.21" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polska szkoła winna zachować wszystkie atrybuty spójnego systemu oświaty. Należy do nich demokratyczny charakter szkoły, zapewnienie równości startu i szans oświatowych całej młodzieży, bezpłatność, zasada drożności, jednolitość rozstrzygnięć w zakresie obowiązku szkolnego oraz utrzymywanie więzi ze środowiskiem lokalnym i kreująca w nim rola.</u>
          <u xml:id="u-70.22" who="#AleksanderŁuczak">Mówiąc o demokratycznym charakterze szkoły, mamy na uwadze powszechny dostęp dzieci i młodzieży do szkół wszystkich szczebli i typów. Równość startu rozumiemy jako zapewnienie identycznych szans oświatowych całej młodzieży, a szczególnie dzieciom wiejskim i dzieciom z tzw. grup upośledzenia ekonomicznego. Aby tego dokonać, należy w dalszym ciągu ujednolicać i wzmacniać standardy wymagań, zostawiając nauczycielom możliwość dostosowywania programów nauczania do potrzeb i możliwości uczniów.</u>
          <u xml:id="u-70.23" who="#AleksanderŁuczak">Opowiadając się za zasadą bezpłatności kształcenia i wychowania, trzeba zadać pytanie: Czy należy zapewnić bezpłatność od przedszkola po uniwersytet w zakresie podstawowych zadań i jakie zadania uznać za podstawowe? Czy zlikwidowane drastycznie wskutek zbyt niskich nakładów na oświatę zajęcia pozalekcyjne mają być przywrócone jako bezpłatne, czy jako finansowane przez rodziców? Czy zatem uspołecznienie szkół powinno polegać na przerzucaniu kosztów ich utrzymania na rodziców?</u>
          <u xml:id="u-70.24" who="#AleksanderŁuczak">Odpowiedź jest jedna. Należy wyraźnie określić akceptowany społecznie kanon wykształcenia na poszczególnych jego szczeblach. Szkoła musi być bezpłatna co najmniej w granicach umożliwiających realizację tego kanonu, a także umożliwiających indywidualne ścieżki rozwoju zarówno uczniom mającym trudności, jak i szczególnie uzdolnionym. Nie bez znaczenia w tym kontekście jest właściwa kompozycja sieci szkolnej, która powinna zapewniać powszechną dostępność do szkół i placówek oświatowych oraz nie dopuszczać do ich likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-70.25" who="#AleksanderŁuczak">Zakładając drożność systemu oświatowego, nie sposób pominąć problemy obecnie funkcjonującego szkolnictwa zawodowego. Zasadnicze szkoły zawodowe są dziś na ogół ślepą uliczką edukacyjną. Znaczna część ich absolwentów, nie znajdując pracy w wyuczonym zawodzie, powiększa grono bezrobotnych. Stąd też podjęte zostały prace nad nowym modelem kształcenia zawodowego. Uwzględnia on zmiany zachodzące w gospodarce kraju. W przyszłym roku uruchomione zostaną pierwsze licea techniczne. Realizować one będą w cyklu czteroletnim szerszy program kształcenia ogólnego, zapewniając absolwentom, obok wykształcenia kierunkowego, dobre przygotowanie ogólnokształcące. Po ukończeniu tych liceów absolwenci będą mogli kontynuować naukę w szkołach wyższych na równi z absolwentami liceów ogólnokształcących. Ten model kształcenia umożliwi absolwentom także większą mobilność zawodową, a więc lepsze dostosowanie się do wymogów rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-70.26" who="#AleksanderŁuczak">Brak środków na utrzymanie szkolnictwa wyższego choćby na obecnym poziomie może przynieść skutki wręcz nieodwracalne w najbliższych latach. Tym bardziej więc niezbędne jest uzyskanie w 2000 r. współczynnika scholaryzacji na poziomie 28–30% populacji dziewiętnastolatków, co oznacza średnio zwiększenie liczby studentów o 1,5–2% populacji rocznie. Pozwoli to na zmniejszenie bezrobocia wśród młodzieży ze średnim wykształceniem. Proponowane przez nas kierunki zmierzają do przywrócenia systemu wyższego szkolnictwa zawodowego oraz wielostopniowości kształcenia na poziomie wyższym. Taką potrzebę dostrzegano od dawna w środowiskach gospodarczych. Zmiany ekonomiczne kraju proces ten wymuszają. Jeżeli Wysoka Izba przyjmie zawartą w materiałach propozycję doskonalenia systemu edukacji w zakresie kształcenia ponadpodstawowego i na poziomie wyższym, wówczas do końca br. zostanie przedłożony projekt ustawy o wyższych szkołach zawodowych w cyklu 3-letnim i źródłach ich finansowania. W trosce o powszechną dostępność szkół należy rozważyć możliwość rozszerzenia obowiązku szkolnego na dzieci i młodzież od 6 do 18 roku życia. Pozwoliłoby to zapełnić lukę wynikającą z dekompozycji sieci przedszkolnej oraz przeciwdziałałoby wzrostowi bezrobocia wśród młodzieży. Rzeczywisty postęp w funkcjonowaniu polskiego systemu edukacyjnego wymaga koncentracji zabiegów nad znalezieniem sprzymierzeńców w działaniach edukacyjnych. Dlatego tak ważne staje się pozyskanie wszystkich środowisk i sił społecznych, którym bliskie są sprawy edukacji. Zwracam się zatem do ośrodków naukowych, stowarzyszeń oświatowych, instytucji, urzędów, organizacji, Kościołów i związków wyznaniowych oraz samorządów o wspieranie naszych zamierzeń. Apel ten kieruję przede wszystkim do uczniów, rodziców i nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-70.27" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Współczesna polska szkoła za swoje nadrzędne cele uznaje przekazanie uczniowi wiedzy, umiejętności oraz wspomaganie rodziny w procesie wychowania. Powinna ona tworzyć warunki do harmonijnego rozwoju psychicznego i fizycznego dzieci i młodzieży na równi z wpajaniem wartości duchowych, krzewić kulturę fizyczną oraz uczyć zdrowego życia w środowisku naturalnym. Tak ukształtowany człowiek będzie mieć osobowość aktywną, czynnie zaangażowaną w życie społeczne, otwartą intelektualnie, zdolną doskonalić siebie i otoczenie.</u>
          <u xml:id="u-70.28" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Od nas wszystkich zależy, czy stworzymy warunki konieczne do realizacji tak nakreślonych celów. Główny jednak ciężar, jeśli chodzi o realizację tych zamierzeń, spoczywa na nauczycielach. Od poziomu kwalifikacji osobowych i przygotowania merytorycznego nauczyciela zależą treści i efekty pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi i młodzieżą. Zamierzenia resortu w zakresie kształcenia i doskonalenia nauczycieli skupiać się będą w najbliższych latach na umożliwieniu zdobycia wyższego wykształcenia czynnym nauczycielom, na przygotowaniu kandydatów na nauczycieli do realizacji nowych treści programowych i założeń metodycznych oraz dokształcaniu czynnych nauczycieli w systemie wieczorowym i zaocznym. Nowym wymogiem stanie się również przygotowanie ich do nauczania dwóch przedmiotów. Dzięki temu będzie możliwe zaspokojenie potrzeb kadrowych, zwłaszcza w zakresie przedmiotów deficytowych.</u>
          <u xml:id="u-70.29" who="#AleksanderŁuczak">Proponowane przez nas rozwiązanie, że nauczyciel szkoły gminnej stanie się pracownikiem państwowym, nie jest obce polskiej tradycji, gdyż funkcjonowało ono w naszym państwie już w okresie międzywojennym. Uważamy, że również w obecnych warunkach państwo nie może przerzucić na samorząd całej odpowiedzialności za spełnianie konstytucyjnego obowiązku zapewnienia wszystkim obywatelom realizacji ich prawa do nauki, szczególnie w zakresie powszechnej i obowiązkowej szkoły podstawowej. Doskonalenie i dokształcanie, a także zatrudnianie nauczycieli o najwyższych kwalifikacjach pociąga za sobą wyższe koszty niż zatrudnianie nauczycieli o kwalifikacjach niższych. W związku z tym uważamy za w pełni realną groźbę poszerzania się luki cywilizacyjnej między gminami wiejskimi, z reguły uboższymi, a miejskimi oraz - w efekcie tej luki - pogarszania warunków startu życiowego młodzieży wiejskiej. Nie godzimy się z zarzutem, że proponowane rozwiązanie godzi w samorząd i jego autonomię. Przejęcie przez państwo zadania zatrudniania i wynagradzania nauczycieli uwalnia gminę od obowiązku zagwarantowania środków na terminowe wypłaty wynagrodzeń wraz z pochodnymi. Z dotychczasowej praktyki wynika, że wiele gmin, które przejęły szkoły, miało z tym problemy i niekiedy było zmuszonych do zaciągania na ten cel kredytów. Proponowana zmiana powinna wpłynąć na stworzenie lepszej atmosfery, sprzyjającej rozpoczęciu prac nad zasadniczą zmianą pragmatyki nauczycielskiej - Karty nauczyciela; powinna zmierzać w kierunku wprowadzenia ostrzejszych wymogów kwalifikacyjnych i warunków uzyskiwania mianowań, a także zmian zasad oceniania pracy nauczycieli. Obecnie obserwuje się, szczególnie w terenie, niepokój i obawy środowiska nauczycielskiego przed zbliżającą się datą generalnego przejęcia szkół przez gminy. Wynika to częściowo z zaistniałej w 1990 r. sytuacji - z drastycznego ograniczania liczby przedszkoli i zatrudnionych w nich nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-70.30" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Starałem się przedstawić główne kierunki doskonalenia systemu oświaty. Zdaję sobie sprawę, że w czasie dyskusji przedstawione kierunki ulegną rozszerzeniu, pogłębieniu, zostaną opatrzone uwagami. Chciałbym na zakończenie zwrócić się do Wysokiej Izby z następującą refleksją. Oświatę ja - i myślę, że większość nauczycieli - postrzegam jako wielki narodowy trud budowania wartości intelektualnych, etycznych i wychowawczych. Bardzo pragnąłbym, aby te wartości, a nie podziały, stały się myślą przewodnią dzisiejszej debaty. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-70.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu wiceprezesowi Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę przedstawiciela Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego pana posła Jana Zaciurę, który przedstawi stanowisko komisji w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Koleżanki i Koledzy zgromadzeni na galeriach Wysokiej Izby, myślę, że liczniej niż posłowie na sali sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#JanZaciura"> Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego z przekonaniem i z determinacją podjęła starania o przygotowanie debaty sejmowej na temat problemów edukacji narodowej. Oczekiwaliśmy i oczekujemy, że określimy nie tylko aktualną sytuację polskiej szkoły, kierunki jej doskonalenia i reformowania, ale też rolę i zadania stanu nauczycielskiego, rolę i miejsce w polityce oświatowej organów prowadzących i nadzorujących szkołę. Towarzyszyła nam świadomość, że ostatnia debata nad problemami oświaty i wychowania odbyła się 22 lata temu, a uchwała o reformie systemu oświaty, która nie została zaakceptowana przez środowisko oświatowe i naukowe, stała się przyczyną frustracji działaczy oświatowych i związkowych. Właśnie teraz, kiedy Polska przechodzi wielką transformację ustrojową, pytania o przyszłość Polski są nierozerwalnie związane z pytaniami o rolę szkoły, szkoły wyższej i nauki w tych przemianach. Czy oświata to balast gospodarki i obciążenie budżetu, czy też faktycznie jest to inwestycja w przyszłość, jak to się często kwieciście mówi dla celów propagandowych?</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#JanZaciura">Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego poświęciła pięć debat na rozpatrzenie różnych aspektów funkcjonowania oświaty w naszym kraju. Mówię o oświacie, albowiem termin użyty w informacji rządu - edukacja - obejmuje też szkolnictwo wyższe, nad którym chcielibyśmy, aby Wysoka Izba debatowała jesienią bieżącego roku. Warto zaznaczyć, że dzisiejsza debata jest uwieńczeniem dyskusji w środowiskach oświatowych, samorządowych, rodzicielskich i związkowych. Sejmowa debata to ważne wydarzenie, można powiedzieć - historyczne. Jest ona pilnie śledzona dziś i będzie przez wiele miesięcy i lat analizowana, gdyż powinna zapoczątkować cały proces legislacyjny w Sejmie, a w administracji rządowej, samorządowej takie pozytywne działania, aby polska szkoła publiczna sprostała wyzwaniom przyszłości i szybko wyszła z dramatu wegetacji w dobie obecnej.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! System oświaty i wychowania to ogromnie ważna i skomplikowana dziedzina. Składa się z wielu mniejszych systemów i definicyjnie moglibyśmy powiedzieć, że, po pierwsze, z systemu szkolnego; po drugie, z systemu placówek opieki i wychowania; po trzecie, z kierowania i zarządzania; po czwarte, z kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Na całość systemu można też spojrzeć z punktu widzenia procesów ekonomicznych, które zachodzą w gospodarce, ale warunkują decydująco system oświaty.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#JanZaciura">Po rozpatrzeniu informacji rządu komisja stwierdza, że jej cechą pozytywną, ale i negatywną jest fakt, iż mówi się w niej o doskonaleniu systemu jako czynności ciągłej, a o reformach - z dużą rezerwą. Jest to pierwszy dylemat, który komisja rozpatrywała, i uważa, że analizując oświatę w kategoriach czasowych do 1997 r. należy w tym czasie określić cały system, przeprowadzić lub zapoczątkować reformę programową, ale też wytyczyć kierunki zmian w dłuższej perspektywie, tj. do roku 2010. Tak planując działania, Wysoki Sejm musi też udzielić odpowiedzi na wiele pytań i ustosunkować się do szczegółowych propozycji zawartych w informacji rządu.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#JanZaciura">Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego po wielu dyskusjach i konsultacjach podjęła próbę odpowiedzi na wiele z postawionych w informacji pytań.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#JanZaciura">Po pierwsze, analizując sytuację demograficzną, rozwój psychofizyczny dzieci 6-letnich, uważamy, że należy przeprowadzić szczegółowe analizy i kalkulacje objęcia obowiązkiem szkolnym tej grupy, a jednocześnie zaproponować sposób etapowego wprowadzenia tego systemu do naszej szkoły. Jednocześnie przedszkole należy traktować jako bardzo ważny, pierwszy element systemu oświatowego, realizujący funkcje opiekuńcze, diagnostyczne i korekcyjno-wyrównawcze.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#JanZaciura">Po drugie, podobnie komisja rozpatrywała nie nową zresztą już propozycję przedłużenia obowiązku szkolnego do 18 roku życia. Na ten problem nie można patrzeć tylko z punktu widzenia programu walki z bezrobociem, bo rozumiemy, że rządy poprzedni i obecny tak to traktowały. To jest problem pedagogiczny o wielkiej wadze i znaczeniu dla struktury programowo-organizacyjnej kształcenia zawodowego, ale jest to też problem ekonomiczny i wychowawczy. Należy zatem wykonać szereg analiz i ekspertyz i zdecydować, czy system oświaty ma generować bezrobocie, czy też lepsza może być lokata środków wypłacanych w formie zasiłków w przedłużenie edukacji młodych pokoleń Polaków. Komisja uważa, że jeżeli tylko sytuacja ekonomiczna pozwoli, należy przedłużyć obowiązek szkolny do 18 roku życia.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#JanZaciura">Po trzecie, bardzo ważny i kontrowersyjny jest problem statusu społeczno-zawodowego i materialnego nauczycieli. Problem ten jawi się w kontekście propozycji Ministerstwa Edukacji Narodowej, aby nauczyciel był traktowany jako pracownik państwowy. Zgadzamy się z panem premierem, że nie jest to nowa myśl. Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego rozumie ten postulat tak, że chodzi o to, aby państwo dało określone gwarancje, tzn. określałoby standardy kwalifikacyjne, gwarantowałoby zabezpieczenie socjalne, odpowiedni poziom płac oraz przeprowadzałoby ocenę pracy nauczyciela. Komisja podzieliła ten punkt widzenia, traktując wszystkich nauczycieli, a więc przedszkolnych, szkół podstawowych, średnich ogólnokształcących i zawodowych oraz policealnych, jako grupę, która będzie decydowała o przedłożonych w propozycji rządu zamiarach zmierzających do doskonalenia i reformowania systemu oświaty w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#JanZaciura">Po czwarte, jesteśmy pełni uznania dla ryzykownych propozycji przemian w szkolnictwie ponadpodstawowym, które polegają na znacznym zwiększeniu liczby młodzieży uczącej się w liceach ogólnokształcących, w średnich szkołach zawodowych i liceach technicznych oraz obniżeniu wskaźnika młodzieży uczącej się w zasadniczych szkołach zawodowych do 20%. Ten kierunek, a nie określone wskaźniki procentowe, akceptujemy, ale jednocześnie domagamy się zdecydowanych działań zmierzających do zmiany oświaty ponadpodstawowej, by była zgodna z modelem realizowanym w krajach wysoko rozwiniętych.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#JanZaciura">Po piąte, Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego nie akceptuje niestety rządowej propozycji kontynuowania kształcenia nauczycieli na poziomie wyższych studiów zawodowych. Można z tej trybuny postawić pytanie: Czy III Rzeczpospolita nie może zrealizować uchwały sejmu nauczycielskiego z roku 1919, mówiącej o tym, że wszyscy polscy nauczyciele powinni mieć ukończone studia magisterskie?</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#JanZaciura">Po szóste, zdaniem naszej komisji, należy przyspieszyć prace nad reformą programową polskiej szkoły, ale wybrać taki wariant jej wdrożenia, aby był zsynchronizowany z możliwościami ekonomicznymi oraz z procesem doskonalenia nauczycieli. Stwierdzamy, że wydolność polskiej szkoły w zakresie realizacji różnych programów — programów dodatkowych edukacji ekologicznej, informatycznej, przygotowania do życia w rodzinie, ale także informacji o tym, jak się należy poruszać po drogach publicznych — już jest wyczerpana. Są to wszystko postulaty; pompują dodatkową wiedzę i wymagania do polskiej szkoły, ale za nimi nie idą żadne redukcje obciążenia ucznia nauką szkolną.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#JanZaciura">Po siódme, Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego analizowała zmiany w kierowaniu i zarządzaniu oświatą oraz w doskonaleniu nauczycieli. Rozpatrywała je w kontekście ewentualnego wprowadzenia dodatkowego szczebla zarządzania - powiatowego. Bez wiedzy o tym, jak będą realizowane reformy administracyjne, nie można określić przemian w szkolnictwie ponadpodstawowym, zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego oraz struktury władz szkolnych państwowych i samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#JanZaciura">Po ósme, Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego z całą mocą podkreśla, że istotne miejsce w systemie oświaty odgrywa szkolnictwo niepubliczne. Jest to ważny i trwały element systemu szkolnego. Należy je traktować podmiotowo, ustabilizować sytuację finansową, stosując klarowne zasady dotacji i rozwiązań podatkowych, akceptować autonomię programową w granicach, które nie naruszają zasad wypełniania obowiązku szkolnego i możliwości „przepływu” uczniów szkół różnych typów. Temu i tylko temu celowi powinny służyć akceptowane społecznie zasady sprawowania nadzoru pedagogicznego nad szkolnictwem niepublicznym.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#JanZaciura">Po dziewiąte, naszej debacie towarzyszy wieloznaczna atmosfera, bulwersujące wypowiedzi dotyczące traktowania samorządów na tle procesu przekazywania szkół gminom. Komisja z ubolewaniem przyjmuje te podziały szkół na lepsze i gorsze, samorządowe i państwowe; zapomina się, że szkoła to placówka publiczna, wobec której organy państwowe i samorządowe mają określone zobowiązania, a interesy nie mogą być sprzeczne z wartością nadrzędną, a więc publiczną: wychowania i kształcenia przyszłych aktywnych obywateli Rzeczypospolitej. Aby te procesy przebiegały normalnie, niezbędne jest wyraźne określenie kompetencji i zadań organów prowadzących i nadzorujących szkołę, określenie zadań kadry kierowniczej i sposobu doboru nauczycieli na te stanowiska, oddłużenie szkół i stworzenie warunków do normalnej, spokojnej pracy.</u>
          <u xml:id="u-72.16" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego wielokrotnie bezskutecznie stwierdzała, że sytuacja materialna oświaty i jej pracowników jest dramatyczna. O tym dramacie przypomniał pan premier w swoim wystąpieniu. Dlatego też zaproponowaliśmy Wysokiej Izbie przyjęcie rezolucji w sprawie finansowania oświaty w latach 1995–1997, wzywającej rząd Rzeczypospolitej do stopniowego zwiększania nakładów na oświatę. Z pokorą przyjmujemy decyzję Wysokiej Izby dotyczącą dyskutowania nad tą rezolucją na następnym posiedzeniu. Problemów jednak odłożyć się nie da. Sytuacja oświaty, sytuacja polskiej szkoły jest dramatyczna. Myślę, że ten dramat, wynikający z ciągłego ograniczania nakładów z budżetu państwa, jest dramatem pracowników oświaty, rodziców, nauczycieli oraz tych, którzy wyobrażają sobie, że szkoła będzie lepiej służyła interesowi narodowemu. Werbalne tylko deklaracje przedstawicieli rządu o inwestycjach w człowieka dziś nikogo już nie zadowalają. Nie słowa zatem znaczą, a co do rezolucji, to prosimy o jej rozpatrzenie na następnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-72.17" who="#JanZaciura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego wielokrotnie podkreślała z tego miejsca i jeszcze raz podkreśla, że oświata to dziedzina działań doraźnych i strategicznych. To dzięki odpowiednim, zagwarantowanym przez państwo nakładom można osiągnąć wysoki poziom intelektualny, kulturowy, postęp techniczny i technologiczny w nowoczesnym, demokratycznym państwie. Niepodważalne są bowiem dokonania polskiej szkoły; złożył się na nie wysiłek środowiska nauczycielskiego i naukowego, wysiłek całego społeczeństwa. Dlatego też w imieniu komisji składam słowa podziękowania wszystkim pracownikom oświaty, którzy ofiarnie, niejednokrotnie w bardzo trudnych warunkach lokalowych i materialnych, pracowali i pracują, aby szkoła lepiej służyła dziecku i społeczności lokalnej.</u>
          <u xml:id="u-72.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 11 do 67 minut, to jest debatę średnią.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#JózefZych">W pierwszej kolejności wysłuchamy wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#JózefZych">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Aleksander Kwaśniewski, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Sławecki, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoki Sejmie! Szanowni państwo, reprezentujący środowisko nauczycielskie z różnych stron Polski, którzy obserwujecie nasze obrady! Chciałbym rozpocząć od złożenia w imieniu mojego klubu, klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej, wyrazów szacunków dla wszystkich państwa, którzy, nie bacząc na trudności, nie bacząc na przeszkody, wypełniają wielką misję narodowej edukacji. Dziękujemy państwu.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Sojusz Lewicy Demokratycznej bardzo poważnie traktuje dzisiejszą debatę. Uważamy, że nie powinna ona ograniczyć się do słów, powinna przynieść konkretne decyzje, konkretne programy. Niech symbolicznym, bardzo skromnym dowodem na to, jak poważnie traktujemy tę debatę, będzie fakt, iż występuję jako przewodniczący klubu, namówiony zresztą przez posłanki i posłów — nauczycieli licznie zrzeszonych w naszym klubie — którzy uznali, iż powinniśmy jako kierownictwo klubu także w tej debacie jasno określić nasze stanowisko. Przyznam szczerze, że tym namowom uległem tym łatwiej, że zdecydowana większość namawiających to były posłanki;...</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#AleksanderKwaśniewski">... jest to — jak sądzę — fakt zrozumiały.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wyraża uznanie dla rządu za doprowadzenie do debaty, której tematem są główne kierunki doskonalenia systemu edukacji w Polsce. Nie zdobyły się na to od ponad dwudziestu lat poprzednie ekipy rządowe. Sojusz Lewicy Demokratycznej od początku swojego powstania - zarówno wtedy, gdy był w konstruktywnej opozycji, jak i teraz, uczestnicząc w koalicji rządowej - z całą powagą traktuje edukację narodową i zalicza ją do strategicznych dziedzin rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego naszego kraju. Stan edukacji narodowej określa miejsce Polski wśród cywilizowanych narodów świata. Od jego poziomu zależy, czy staniemy się państwem nowoczesnym, dorównującym Europie i światu, czy też pozostaniemy w tyle.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Dzisiejszą debatę uznajemy za ważne i znaczące wydarzenie. Jest to kolejny etap w procesie rozwiązywania istotnych problemów, które zadecydują o przyszłości społeczeństwa, a szczególnie młodego pokolenia Polaków. Ta debata powinna rozpocząć ogólnonarodową dyskusję na temat systemu edukacji narodowej, której stanem zainteresowane jest przecież całe społeczeństwo. Prowadzić to powinno do oczekiwanych rozstrzygnięć o modelu polskiego systemu edukacji narodowej, pozwalającego godnie wejść w XXI wiek, który jest przecież na wyciągnięcie ręki. Zapewne zabiorą w niej głos znani w kraju i za granicą specjaliści z zakresu nauk pedagogicznych oraz zasługujący na powszechny szacunek nauczyciele i rodzice. Nie powinno zabraknąć w tej debacie głosu młodzieży, która - krytyczna, ale jednak bardzo obiektywna - powinna mieć swoje zdanie i swoje propozycje.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#AleksanderKwaśniewski">W ogólnych zarysach Sojusz Lewicy Demokratycznej popiera przedstawione przez Ministerstwo Edukacji Narodowej propozycje, a szczególnie dążenie do doskonalenia i zbudowania nowoczesnego systemu edukacji na miarę naszych czasów.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Historia naszego kraju dowodzi, że lewica zawsze opowiadała się za powszechną, bezpłatną edukacją, powszechnym dostępem do szkół wszystkich szczebli. Nawet w najtrudniejszych warunkach, w jakich znajdował się nasz kraj w latach zaborów i okupacji, lewica walczyła o oświatę, kulturę, o trwałe wartości narodowe. Mówiąc o przyszłości edukacji nie można tracić z pola widzenia polskich tradycji i osiągnięć historycznych, znaczenia Konstytucji 3 Maja i Komisji Edukacji Narodowej. Nie można też uniknąć odwołania się do wydarzeń najnowszej daty, do ustaleń obrad podzespołu oświatowego „okrągłego stołu”, które stanowiły, że profil wychowawczy szkoły — podstawowego ogniwa edukacji — powinien być oparty na zasadach konstytucji i Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-74.9" who="#AleksanderKwaśniewski">Jesteśmy przekonani, że nowa ustawa zasadnicza, konstytucja, którą - wierzę w to jako przewodniczący Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego - powinniśmy uchwalić do końca tego roku i poddać pod ogólnonarodowe referendum wiosną roku przyszłego, określi ostatecznie kierunki doskonalenia systemu edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-74.10" who="#AleksanderKwaśniewski">Sojusz Lewicy Demokratycznej w swoim „Programie dla Polski” — dokumencie przedwyborczym — przyjął tezę, że edukacja jest podstawą i siłą sprawczą rozwoju gospodarczego i rozwoju narodu, a troska o oświatę kosztuje mniej niż jej brak, który nieuchronnie prowadzi do kulturowej, cywilizacyjnej i ekonomicznej izolacji w świecie. Każde inne stanowisko stanowi zagrożenie dla intelektualnego rozwoju narodu.</u>
          <u xml:id="u-74.11" who="#AleksanderKwaśniewski">Dokonujące się zmiany, w tym decentralizacja oświaty, nie mogą stanowić formy pozbycia się problemu przez państwo, które zagwarantować powinno w budżecie wzrost realnych nakładów na oświatę i naukę. Doświadczenie uczy, że reforma jest potrzebna, ale jest to przedsięwzięcie drogie i musi być rozłożone na wiele lat.</u>
          <u xml:id="u-74.12" who="#AleksanderKwaśniewski">W kolejnej tezie zakładaliśmy, iż państwo ma niezbywalny obowiązek zapewnienia realizacji prawa dzieci i młodzieży do nauki, bezpłatnego nauczania w podstawowych i średnich szkołach publicznych oraz na studiach stacjonarnych w państwowych szkołach wyższych, gdzie odpłatność dotyczyć może tylko sytuacji zawinionych przez samych studentów.</u>
          <u xml:id="u-74.13" who="#AleksanderKwaśniewski">W sprawach nauki opowiedzieliśmy się wtedy za obowiązkiem zagwarantowania przez państwo niezbędnych warunków do jej dalszego rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-74.14" who="#AleksanderKwaśniewski">Zestawiając powyższe tezy - wyrażone wtedy, kiedy byliśmy jeszcze opozycją - z materiałem będącym przedmiotem dzisiejszej debaty, dostrzegamy zarówno wspólne cele, jak i rozbieżności, które skłaniają mój klub do wniesienia uwag i propozycji. Uważamy, że podstawowym mankamentem przedłożonych propozycji jest brak klarownej oceny aktualnego stanu i systemu edukacji narodowej, wobec czego przedstawione propozycje nie są konkretne. Działania przekształcające system są trafnie sprecyzowane, sens jest zbieżny z kierunkami określonymi pod koniec lat osiemdziesiątych, szkoda jednak, że od 1990 r. skutecznie niszczono ideę, ludzi i instytucje, które podjęły się realizacji tamtych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-74.15" who="#AleksanderKwaśniewski">O katastrofie w oświacie mówi się i pisze w czasopismach: o likwidacji placówek naukowych i oświatowych budowanych latami, o degradacji etosu nauczyciela, o upadku szkół i wielu innych negatywnych zjawiskach. Są to jednak oceny ogólne, a w tej debacie potrzebne są konkretne oceny i argumenty. Od ustalenia obiektywnego stanu naszej edukacji zależą decyzje, które należy podjąć. Ich podjęcie ułatwi wykorzystanie dotychczasowego dorobku i aktualnych do dziś opracowań, a głównie raportu komisji ekspertów ds. edukacji narodowej z 1989 r. i skróconej wersji z roku 1990. Rządy prawicowo-centrowe odrzuciły te dokumenty i zamiast realizować jeden z trzech wariantów reformy edukacji, realizowały wariant regresu i niszczenia oświaty. Odrzucane przez ostatnie 4 lata raporty trzeba i warto przedyskutować.</u>
          <u xml:id="u-74.16" who="#AleksanderKwaśniewski">W przedłożonym Sejmowi materiale nie sprecyzowano również pojęcia systemu edukacji i jego elementów, co utrudnia ocenę materiału. Całość systemu zamyka się w sferze funkcjonalnej, pomija się sferę podmiotową. W sferze funkcjonalnej wykazuje się rodzaje szkół i formy organizacyjne, ale pomija się rodzinę, która - czy się z tym zgadzamy, czy nie - odgrywa podstawową rolę w systemie edukacji. Pomija się również indywidualną i zespołową aktywność samokształceniową Polaków, która staje się powszechna.</u>
          <u xml:id="u-74.17" who="#AleksanderKwaśniewski">Główny kierunek doskonalenia systemu edukacji upatrujemy w przebudowie zarówno sfery funkcjonalnej, jak i podmiotowej. Uważamy, że do systemu należy wprowadzić rodzinę, którą należy traktować jako ogniwo podstawowe. Szkoły podstawowe, średnie, wyższe, stanowić powinny ogniwa pośrednie, przystosowujące do najwyższego etapu edukacji, jakim jest samokształcenie. Dzięki wprowadzeniu samokształcenia do systemu edukacji narodowej system ten stanie się elastyczny. Będzie go można przystosowywać stosownie do potrzeb. Rolę stymulatora zmian będzie spełniać samokształcenie, które obecne jest w polskiej oświacie od stu lat.</u>
          <u xml:id="u-74.18" who="#AleksanderKwaśniewski">W sferze podmiotowej potrzebna jest radykalna zmiana z edukacji formalnej - dla stopnia i dyplomu wyłącznie - w aktywizującą na wszystkich szczeblach edukacji, od rodziny do studiów wyższych. Wszystkie ogniwa systemu edukacji powinny tworzyć spójny system, w którym zaistnieją warunki do ciągłego rozwoju. Rodzina i szkoła powinny stworzyć możliwości, by każdy mógł samodoskonalić się zgodnie z potrzebami życia i pracy zawodowej, by osiągnął umiejętność poznawania świata, siebie samego, samodzielność myślenia, wysokie kwalifikacje, wrażliwość estetyczną i moralną, a także - co bardzo ważne - umiejętność życia w demokratycznym państwie.</u>
          <u xml:id="u-74.19" who="#AleksanderKwaśniewski">Zmiany wymaga kierowanie edukacją narodową. Nie możemy dopuszczać do tego, by każda zmiana ministra burzyła system kierowania oświatą i wprowadzała nowe zasady. Powinniśmy pogodzić się z wiekowym doświadczeniem, że specyfika szkoły nie toleruje działań pozornie innowacyjnych. Opowiadamy się za powołaniem w trybie ustawowym stałego organu w postaci Rady Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-74.20" who="#AleksanderKwaśniewski">Autorzy propozycji umiejscowiają całość problemów edukacyjnych przede wszystkim w resorcie edukacji narodowej, pomijając bądź bagatelizując inne, współuczestniczące w procesie edukacyjnym resorty, takie jak np.: kultury i sztuki, kultury fizycznej i turystyki, zdrowia, a także rozliczne towarzystwa i organizacje społeczne. Te wszystkie instytucje powinny, naszym zdaniem, czynnie uczestniczyć w edukacji Polaków, a Rada Edukacji Narodowej spełniać tu może rolę koordynatora.</u>
          <u xml:id="u-74.21" who="#AleksanderKwaśniewski">Nie została w pełni określona w przedłożonych dokumentach sylwetka współczesnego Polaka, jaką powinna kształtować szkoła. Powszechnie oczekuje się, że powinna cechować go godność narodowa, wysokie kwalifikacje zawodowe, umiejętność określania sensu życia i własnej drogi życiowej, wrażliwość estetyczna, samodzielność myślenia, umiejętność poznawania i kontrolowania siebie i swojego działania. Wzorzec modelu osobowego powinien być przedmiotem dyskusji głównie wśród młodzieży, zwłaszcza w związku z potrzebą zwalczania narastających zjawisk patologicznych.</u>
          <u xml:id="u-74.22" who="#AleksanderKwaśniewski">W materiałach o edukacji narodowej pomija się samokształcenie, co ma zasadnicze znaczenie w doskonaleniu osobowości zarówno ludzi młodych, jak i dorosłych. Za wprowadzeniem samokształcenia do systemu edukacji narodowej przemawiają także coraz lepsze warunki do samoedukacji. Są przecież nowoczesne źródła wiedzy, ośrodki informacji naukowej, systemy informatyczne, środki masowego przekazu itd. A więc za włączeniem samokształcenia do systemu edukacji narodowej przemawia również argument ekonomiczny. Jest to dzisiaj najtańszy sposób edukacji.</u>
          <u xml:id="u-74.23" who="#AleksanderKwaśniewski">Szanowni Państwo! Chciałbym w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedłożyć kilkanaście kwestii szczegółowych, które, oczekujemy, zostaną wprowadzone bądź poszerzone w przedłożonych przez rząd koncepcjach.</u>
          <u xml:id="u-74.24" who="#AleksanderKwaśniewski">1. Uważamy, iż katastrofalna jest sytuacja wychowania przedszkolnego, zwłaszcza w kontekście postulatu wyrównywania różnic środowiskowych między dziećmi miejskimi i wiejskimi. Koniecznie należy zapewnić wszystkim dzieciom możliwość korzystania z prawa do „pięciogodzinnego minimum programowego” przedszkola. Warunkiem tego jest zahamowanie tendencji do zmniejszania liczby przedszkoli. Tendencje do likwidacji przedszkoli wiążą się z przejmowaniem ich przez gminy. Niezbędnie trzeba dopasować takie prawne rozwiązania, które uniemożliwią ten proces.</u>
          <u xml:id="u-74.25" who="#AleksanderKwaśniewski">2. Głównym zadaniem w zakresie szkolnictwa podstawowego jest przeprowadzenie reformy programowej kształcenia ogólnego. Dotyczy to także szkoły średniej. Kierunki tych reform są do tej pory niejasne.</u>
          <u xml:id="u-74.26" who="#AleksanderKwaśniewski">3. Nie uwzględniono w dokumencie roli programów autorskich, programów alternatywnych. Wspomina się wprawdzie o nich, ale naszym zdaniem nie są one wystarczająco dobrze włączone w całość poczynań reformatorskich.</u>
          <u xml:id="u-74.27" who="#AleksanderKwaśniewski">4. Pobieżnie potraktowany został problem wychowawczej i opiekuńczej roli szkoły oraz zajęć pozalekcyjnych. Zbyt tradycyjnie rozumiana jest rola biblioteki szkolnej jej funkcje.</u>
          <u xml:id="u-74.28" who="#AleksanderKwaśniewski">5. Rozstrzygnięcia wymaga problem szkolnictwa średniego, ogólnokształcącego i zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-74.29" who="#AleksanderKwaśniewski">6. Uznajemy za słuszne podniesienie znaczenia edukacji ustawicznej, w tym szkolnictwa dla dorosłych i mało znanej u nas formy kształcenia na odległość. Z pola uwagi autorów dokumentu zniknął problem studiów podyplomowych jako systemowego ogniwa doskonalenia zawodowego i edukacji ustawicznej, a także problem włączenia w system edukacji środków masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-74.30" who="#AleksanderKwaśniewski">7. Rozdział omawiający opiekę nad dzieckiem i wspieranie jego rozwoju zawiera przede wszystkim diagnozę aktualnego stanu rzeczy - naszym zdaniem niezbyt dogłębną. Z tej diagnozy nie wynikają konkretne wnioski dotyczące zamierzeń związanych z modernizacją tej sfery działań edukacyjnych i potraktowaniem ich jako integralnej części edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-74.31" who="#AleksanderKwaśniewski">8. Problem uspołecznienia szkoły, o którym wspomina się w dokumencie, nie został przełożony na język konkretnej koncepcji, zamierzeń, poczynań - a przecież to jest jeden z warunków unowocześnienia szkoły i włączenia jej w system demokratyczny.</u>
          <u xml:id="u-74.32" who="#AleksanderKwaśniewski">9. Kluczową sprawą dla unowocześnienia i udoskonalenia systemu edukacji jest nauczyciel i jego przygotowanie do pracy. W dokumencie powiedziano na ten temat niewiele nowego. Zarysowuje się niebezpieczeństwo, że wtedy, kiedy w wielu krajach zachodnich zaczyna przeważać pogląd, iż 3-letni okres kształcenia nauczycieli jest za krótki, i dlatego wydłuża się go do 4 lub 5 lat, my chcemy 3-letnie studia traktować jako wystarczającą podstawę kształcenia nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-74.33" who="#AleksanderKwaśniewski">10. Zamierzenia mające na celu wykorzystanie współpracy zagranicznej i zagranicznych doświadczeń do unowocześnienia naszego szkolnictwa uważamy za słuszne. Działania takie oznaczają przecież włączenie tych doświadczeń w polską tradycję, z właściwym uwzględnieniem polskich osiągnięć.</u>
          <u xml:id="u-74.34" who="#AleksanderKwaśniewski">11. W procesie modernizacji i reformy systemu edukacji konieczne jest szersze wykorzystanie placówek naukowych i badań pedagogicznych. Sprawę tę uwzględniono w dokumencie, ale być może należałoby tę tezę jeszcze podkreślić i zaproponować bardziej jasne zamierzenia. Może warto pomyśleć o rządowym programie w zakresie edukacji, który pozwoliłby na integrację wysiłków różnych resortów, koordynację tych działań. Objęłoby to również prace badawcze. Pozwoliłoby zatrzymać wysoko kwalifikowaną kadrę naukową w kraju.</u>
          <u xml:id="u-74.35" who="#AleksanderKwaśniewski">12. Mówię o tym nie tylko dlatego, że byłem ministrem sportu, a do dziś jestem fanatykiem sportu: Szerszego ujęcia w zamierzeniach edukacyjnych wymaga sport, kultura fizyczna dzieci i młodzieży. To nie tylko kwestia zdrowia, to także kwestia walki ze wszystkimi niebezpiecznymi patologiami, to także kształtowanie osobowości młodych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-74.36" who="#AleksanderKwaśniewski">Na koniec powtórzę to, o czym mówiłem wcześniej: Opowiadamy się za powołaniem Rady Edukacji Narodowej jako niezależnego organu, który formułowałby zasady polityki edukacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-74.37" who="#AleksanderKwaśniewski">Szanowni Państwo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej zdaje sobie sprawę, jak bardzo trudno jest opracować spójny, a zwłaszcza przekonujący wszystkich dokument przedstawiający kierunki modernizacji i reform systemu edukacji. Trudność tę pogłębia transformacja ustrojowa i sytuacja finansowa państwa. Wierzymy, że przedstawione dzisiaj rano główne kierunki działań gospodarczych — „Strategia dla Polski” — sprawią, iż wzrost gospodarczy, zamierzony przez rząd, spowoduje zwiększenie nakładów na oświatę. W „Strategii dla Polski” rząd uznaje za główne kryterium wykonawcze jednego z elementów programu — inwestowania w człowieka, inwestowania w postęp cywilizacyjny — wzrost nakładów na oświatę, naukę, kulturę w produkcie krajowym brutto. Wierzymy, że rząd będzie konsekwentnie zmierzał w tym kierunku, abyśmy za rok, za 2, za 3 lata tutaj, w Wysokiej Izbie, mogli go rozliczyć — i to rozliczyć z pełnym przekonaniem i zadowoleniem — stwierdzając, iż owo główne kryterium wykonawcze zostało osiągnięte — nastąpił realny wzrost nakładów na oświatę, naukę, kulturę.</u>
          <u xml:id="u-74.38" who="#AleksanderKwaśniewski">W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej chciałbym autorom przedstawionego dokumentu, mimo krytycznych uwag, które w imieniu klubu zgłosiłem, wyrazić słowa uznania za podjęcie ważnej, potrzebnej, niezbędnej próby dojścia do najlepszych rozwiązań, jakie przed nami stawia nowy wiek, jakich wymaga rozwój Polski, rozwiązań zgodnych z oczekiwaniami polskiego społeczeństwa, mających na celu spełnienie cywilizacyjnych aspiracji narodu, cywilizacyjnych aspiracji młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-74.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Tadeusz Sławecki, Polskie Stronnictwo Ludowe. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Włodzimierz Puzyna, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#TadeuszSławecki">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Szanowne Koleżanki i Koledzy! Przypadł mi w udziale zaszczyt zaprezentowania stanowiska Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wobec kierunków doskonalenia systemu edukacji w Polsce. To dobrze, że resort edukacji wyszedł naprzeciw oczekiwaniom społecznym i wspólnie z Komisją Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego zaproponował debatę nad kierunkami prac w celu doskonalenia systemu edukacyjnego - tym bardziej że ostatnia tego typu debata odbyła się w parlamencie wiele lat temu. To dobrze, że resort edukacji, zanim przystąpił do prac nad reformą systemu oświatowego, poprosił o opinię różne środowiska i parlament, dostarczając im odpowiednio wcześniej materiały będące kompendium wiedzy o stanie polskiej oświaty, a także informujące o zamierzeniach resortu.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#TadeuszSławecki">Historia reform oświatowych dowodzi, że powiodły się tylko te reformy, które odznaczały się niezależnością ciał inspirujących reformę, rozbudowanym systemem konsultacji i informacji społecznych oraz komplementarnością systemową i wsparciem finansowym działań reformatorskich ze strony rządu. Akceptujemy kierunek działań, polegający na przywróceniu szkole funkcji wychowawczej na równi z funkcją dydaktyczną, a także cele wychowawcze stawiane przed współczesną szkołą. Mamy świadomość, że proponowane reformy dotyczą populacji dzieci i młodzieży, która będzie żyła i pracowała w XXI wieku. Dlatego też szkoła powinna zapoznać człowieka ze sztuką posługiwania się wytworami cywilizacji, poruszania się po obszarach wiedzy i kultury, jednocześnie powinna nauczyć sztuki obcowania z ludźmi. Ważnym celem jest, naszym zdaniem, wyrobienie w uczniu przekonania o własnej godności i ukształtowanie wiary we własne siły, co tak bardzo jest wyeksponowane w zachodnich systemach edukacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#TadeuszSławecki">Współczesna cywilizacja i system wartości stawiają wyzwanie również nauczycielom, którzy muszą posiąść umiejętność pokierowania nauką dziecka, wykazać się znajomością psychiki dziecka, gruntowną wiedzą w dziedzinie nauczania, wysoką kulturą osobistą i autorytetem. Dlatego też opowiadamy się za podniesieniem kryteriów doboru do zawodu nauczycielskiego, przy jednoczesnej poprawie sytuacji materialnej i ochronie prawnej nauczycieli o wysokich kwalifikacjach zawodowych i autorytecie w szkole i w środowisku. Akceptujemy propozycję zatrudnienia w zawodzie nauczycielskim nauczycieli z wyższym wykształceniem, po studiach licencjackich i magisterskich. Jednocześnie widzimy potrzebę stworzenia systemu dokształcania nauczycieli nie mających pełnych kwalifikacji, ze szczególnym uwzględnieniem terenów wiejskich, gdzie odsetek nauczycieli z niepełnymi kwalifikacjami jest najwyższy, a jednocześnie dostęp tej grupy do ośrodków naukowych jest utrudniony.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#TadeuszSławecki">Pozytywne jest to, że ministerstwo przeznacza coraz większe środki na pomoc nauczycielom studiującym zaocznie, ale mamy świadomość, że środki te są za małe w stosunku do potrzeb. Aktualna pensja nauczycielska nie pozwala nie tylko na opłacenie czesnego i kosztów delegacji, ale także na zakup książek i podręczników.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#TadeuszSławecki">Zgodnie z oczekiwaniami społecznymi polska szkoła winna być szkołą otwartą na innowacje, oczekiwania uczniów i rodziców, zapotrzebowanie środowiska lokalnego, na współpracę z organizacjami i instytucjami. Jedynie szkoła akceptowana przez środowisko lokalne, utrzymująca ścisłą współpracę z rodzicami i wszystkimi sojusznikami, ma rację bytu.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#TadeuszSławecki">Ważna jest - naszym zdaniem - również kulturotwórcza rola szkoły. Tam, gdzie likwiduje się szkołę, zamiera życie kulturalne i społeczne.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#TadeuszSławecki">Oczekujemy, że w większym stopniu niż dotychczas będą wyłaniane i promowane talenty, że stworzony zostanie pewien system promocji. Dużą rolę do spełnienia mają tutaj szkoły twórcze. Obecnie obowiązujące przepisy prawne dają, co prawda, możliwość prowadzenia indywidualnego nauczania ucznia zdolnego, jednak z powodu braku środków i nieprzygotowania do tego szkoły są to przepisy martwe.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#TadeuszSławecki">Szkoła polska musi zachować wszelkie atrybuty jednolitego systemu oświaty. Oznacza to powszechną dostępność do wszystkich szczebli i typów szkoły dla wszystkich dzieci i całej młodzieży - niezależnie od ich zamożności, środowiska i innych czynników usytuowania socjalnego. W związku z tym domagamy się zapewnienia równości startu i szans edukacyjnych całej młodzieży. Zapis w ustawie o systemie oświaty z września 1991 r. obligujący rząd do podjęcia działań w celu wyrównywania dysproporcji w warunkach kształcenia w mieście i na wsi pozostał zapisem martwym. Jako posłowie reprezentujący elektorat pochodzący głównie ze środowisk wiejskich mamy ku temu szczególne prawo, gdyż różnice w warunkach kształcenia na wsi i w mieście są znaczne. Nie chcemy dzielić oświaty na wiejską i miejską, bo to byłoby krzywdzące dla tej pierwszej, gdyż oświata jest jedna, lecz poziom jej różny.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#TadeuszSławecki">Wpływ na to ma wiele czynników. Zróżnicowanie warunków kształcenia wynika w głównej mierze z ogólnych różnic w poziomie cywilizacyjnym między miastem a wsią. Różnice te wynikają i z tego, że dzieci ze wsi już w wieku przedszkolnym w zakresie rozwoju, inteligencji, języka mają gorszy start niż ich rówieśnicy w mieście. Gorsza jest baza lokalowa i wyposażenie szkół. Szkoły na wsi cechują się dużym stopniem dekapitalizacji, znajdują się w starych, częściowo zdewastowanych budynkach, mają gorsze wyposażenie.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#TadeuszSławecki">Jak z przedstawionych Wysokiej Izbie materiałów wynika, w ostatnim czasie oddaje się nieco więcej obiektów szkolnych i sportowych w terenie wiejskim. Wynika to z dużej inicjatywy i zaangażowania środowisk lokalnych i samorządowych, lecz nie wyrównuje w dalszym ciągu warunków kształcenia. Dlatego będziemy starać się o większe wsparcie finansowe ze strony państwa, jeśli chodzi o realizację inwestycji oświatowych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#TadeuszSławecki">Dziecko wiejskie ma trudniejszy dostęp do szkoły ze względu na odległość oraz trudniejszy dostęp do dóbr kultury. Dlatego konieczne jest utrzymanie pomocy dla dzieci dojeżdżających w postaci bezpłatnych przejazdów i świetlic z dożywianiem.</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#TadeuszSławecki">Chcę dodać, że na wsi występuje też duże zapotrzebowanie w zakresie kształcenia dorosłych. W 1993 r. funkcjonowało 2144 tys. gospodarstw indywidualnych, lecz tylko ponad 60% właścicieli gospodarstw ukończyło szkołę podstawową, a około 15% ma wykształcenie ponadpodstawowe.</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#TadeuszSławecki">Niepokojącym zjawiskiem jest znikomy udział młodzieży rekrutującej się ze wsi w studiach wyższych. Od wielu lat odsetek młodzieży wiejskiej na wszystkich typach uczelni waha się w granicach od 5 do 6%.</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#TadeuszSławecki">Niepokoi nas fakt likwidacji internatów i burs, w których mieszkała młodzież z małych ośrodków. Likwidacja ta może utrudnić dzieciom dostęp do szkół o dobrym poziomie nauczania. Zgodni jesteśmy co do tego, że przedszkole jest placówką opiekuńczo-wychowawczą i dydaktyczną i na tym szczeblu nauczania wyrównuje środowiskowe dysproporcje, kompensuje braki i zaniedbania powstałe we wcześniejszym okresie życia, przygotowuje warunki do dobrego startu szkolnego. Z ubolewaniem należy stwierdzić, że w ciągu ostatnich 4 lat, w których opiekę nad przedszkolami sprawowały samorządy, liczba przedszkoli i oddziałów przedszkolnych zmniejszyła się, co doprowadziło do powstania jednego z najniższych w Europie wskaźników procentowych, jeśli chodzi o liczbę dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Spadek liczby przedszkoli i oddziałów przedszkolnych był największy na wsi, dlatego w pełni zgadzamy się, że ważnym zadaniem państwa i nowych samorządów będzie zahamowanie procesu likwidacji przedszkoli i zwiększenie odsetka dzieci 6-letnich (zwłaszcza zamieszkałych na wsi) objętych wychowaniem przedszkolnym. W dalszej perspektywie należy rozważyć możliwość wprowadzenia obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego.</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#TadeuszSławecki">W szkołach podstawowych widzimy potrzebę przeprowadzenia reformy programowej kształcenia ogólnego i lepszego wykorzystania zajęć w ramach obowiązującej siatki godzin. Konieczne jest stopniowe odejście od obowiązującego systemu klasowo-lekcyjnego, wprowadzenie alternatywnych programów nauczania i programów autorskich, przy jednoczesnym określeniu minimum wiedzy i umiejętności na danym poziomie nauczania. Musimy powoli odchodzić od podawania wiedzy encyklopedycznej na rzecz wyrobienia pewnych umiejętności. Wreszcie należy, naszym zdaniem, dążyć do zwiększania ilości zajęć pozalekcyjnych, w tym sportowych; zajęć, które kształtują tożsamość szkoły i spełniają oczekiwania uczniów. Musi wzrosnąć oferta edukacyjna szkoły.</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#TadeuszSławecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Obchodzimy w tym roku Rok Rodziny, dlatego też należy zwrócić uwagę na sytuację dzieci z rodzin niepełnych i rozbitych. Obecnie 1,4 mln samotnych rodziców wychowuje ponad 2 mln dzieci, co stanowi około 16% nieletnich. Wzrasta liczba przestępstw popełnianych przez zdemoralizowanych nieletnich. W rodzinach nadużywających alkoholu wychowuje się ponad 10% populacji szkolnej. Te liczby są wyzwaniem do podjęcia działań dla nas — dla całego społeczeństwa i systemu edukacyjnego. Zagrożenia biologiczne, cywilizacyjne i wychowawcze nie pozwalają na zmniejszanie odsetka odchyleń od normy rozwojowej, który — obliczany na podstawie bilansów służby zdrowia — wynosi około 40% populacji w wieku 0–19 lat. Z tego wynika konieczność większej współpracy szkół ze służbą zdrowia oraz zwiększenia dostępu do poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego, a także większej liczby zajęć pozalekcyjnych, w tym sportowych.</u>
          <u xml:id="u-76.16" who="#TadeuszSławecki">Ważnym ogniwem całego systemu kształcenia podstawowego są placówki opieki całkowitej nad dziećmi i młodzieżą. Widzimy konieczność podjęcia działań zmierzających do tego, aby jak największa liczba dzieci została objęta wychowaniem w rodzinnych domach dziecka i rodzinach zastępczych. Jeśli chodzi o kształcenie specjalne, uważamy, że należy stworzyć takie warunki, aby jak największa liczba dzieci mogła realizować obowiązek szkolny w szkole macierzystej, w więzi z rodziną i rówieśnikami.</u>
          <u xml:id="u-76.17" who="#TadeuszSławecki">Wysoki Sejmie! Ważnym elementem doskonalenia systemu edukacji w Polsce jest reforma kształcenia zawodowego. Ze względu na to, że znaczny odsetek dzieci ze środowisk wiejskich uczy się w szkołach zawodowych, jesteśmy szczególnie zainteresowani kierunkiem tych zmian. Widzimy potrzebę prac nad reformą polegającą na upowszechnieniu kształcenia na poziomie szkoły średniej, wprowadzeniu udrożnienia całego systemu kształcenia, jak i stworzeniu możliwości kształcenia ustawicznego i dostosowaniu go do potrzeb gospodarki. Zdajemy sobie jednak sprawę, że proces ten będzie rozłożony na lata, ze względu na nie najlepszą bazę lokalową szkół zawodowych i bazę do kształcenia praktycznego, w tym informatycznego. Uważamy, że należy tworzyć możliwość kształcenia praktycznego głównie w warsztatach szkolnych, laboratoriach i pracowniach. Warsztaty szkolne nie mogą działać na zasadzie gospodarstw pomocniczych i wymagają pomocy finansowej ze strony resortu. Należałoby dopracować się modelu współpracy z rodzimym biznesem, który przecież zatrudnia kwalifikowane kadry dla swoich potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-76.18" who="#TadeuszSławecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Często ustami opozycji i w środkach masowego przekazu zarzuca się nam w dyskusji nad kierunkami zmian w polskiej oświacie wstecznictwo, dążenie do centralizacji, zachowanie starych wzorców, niedotrzymanie obietnic itp. Są to opinie naszym zdaniem bardzo krzywdzące, gdyż jesteśmy za przejęciem szkół przez samorządy i termin 1 stycznia 1996 r. traktujemy jako ostateczny. Głosowaliśmy za przesunięciem terminu z 1 stycznia 1994 r. tylko dlatego, że naszym zdaniem nie wszystkie gminy były gotowe do przejęcia zadań edukacyjnych. Życie potwierdziło, że mieliśmy rację. Wnosząc o zachowanie statusu nauczyciela jako pracownika państwowego nawiązujemy tylko do sprawdzonych tradycji Polski przedwojennej i do wzorców obowiązujących w większości krajów Europy Zachodniej. Proponowany sposób wyłaniania dyrektorów szkół jest bardzo demokratyczny, uwzględnia racje samorządów, rodziców, nauczycieli i związków zawodowych. Życzyłbym wszystkim, aby w taki demokratyczny sposób powoływano na bardziej odpowiedzialne stanowiska. Elekt wybrany w drodze konkursu musi być zaakceptowany przez władze oświatowe. To, że domagamy się zwiększania nakładów na kształcenie w celu wyrównywania szans startu w mieście i na wsi należy uznać chyba tylko za coś pozytywnego. Uważamy, że w polskim systemie edukacyjnym jest miejsce dla szkół państwowych, społecznych, prywatnych i wyznaniowych. Sądzimy jednak, że tak jak na całym świecie trzonem systemu pozostaną szkoły państwowe.</u>
          <u xml:id="u-76.19" who="#TadeuszSławecki">Na koniec chcę stwierdzić, że nie podzielam w pełni wszystkich uwag do dokumentu złożonych w imieniu klubu SLD. Te elementy, o których mówił pan poseł Kwaśniewski, są zawarte w tych materiałach. Jesteśmy chyba wszyscy zgodni co do tego, że najlepszą inwestycją jest inwestycja w człowieka. Zapewniam, że zrobimy wszystko, aby znalazły się środki na tę inwestycję. Myślę, że tego zapewnienia oczekują ci, co wypełniają swoją misję i swoje posłannictwo, nie bacząc na warunki. Jako czynny nauczyciel jestem jednym z was, doznaję tych samych trosk co wy, pojmuję to tak jak wy. Zapewniam, że w klubie PSL jest zrozumienie dla naszych potrzeb i problemów, że istnieje wola ich rozwiązywania.</u>
          <u xml:id="u-76.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Włodzimierz Puzyna, Unia Wolności, a następnie pani poseł Danuta Polak, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czcigodni, zasłużeni goście, siedzący na galerii i obserwujący tę debatę! Pragnę powitać wśród was tych wszystkich, dzięki którym dzisiejsza oświata żyje i rozwija się, a więc i nauczycieli, i pracowników samorządu - wójtów, burmistrzów - i reprezentantów szkolnictwa niezależnego, społecznego, reprezentantów ugrupowań i środowisk rodziców i wszystkich innych środowisk, które szkołę wspierają i jej służą.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#WłodzimierzPuzyna">Unia Wolności zawsze uważała, że system edukacyjny stanowi fundament w procesie przebudowy państwa i jako fundament ma szczególne znaczenie. Uważaliśmy, że ten fundament i efekty jego konstruowania są dla państwa priorytetem. Niestety warunki, w których znalazła się polska gospodarka, polska ekonomia po 40 latach funkcjonowania systemu centralistycznego, postawiły oświatę - i nie tylko - w sytuacji krytycznej. Chwała więc tym wszystkim z państwa, którzy wytrwali, pracując w sferze oświaty, którzy zabiegają o jej utrzymywanie i podtrzymywanie, że podjęli się tego trudnego zadania i skutecznie je urzeczywistniają.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#WłodzimierzPuzyna">Pan poseł Kwaśniewski mówił, że poprzedni rząd realizował wariant regresu i niszczenia oświaty. Jeśli tak nazwać ten wariant, to dlaczego Sojusz Lewicy Demokratycznej, który jest przecież członkiem dzisiejszej koalicji, ten wariant tak skwapliwie podtrzymuje, bo nakłady na oświatę w budżecie tegorocznym są realnie mniejsze niż nakłady na oświatę w budżecie ubiegłorocznym, no więc nie jest to wynik niecnej polityki, ale po prostu zaszłości dziejowych, z którymi przyszło nam się zmagać. I konsekwencje dźwigania na naszych barkach systemu, który nie przystawał do warunków rozwojowych polskiej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#WłodzimierzPuzyna">Dziedzictwo szkoły ukształtowanej w warunkach realnego socjalizmu niełatwo jest przekształcić i dostosować do wymogów transformacji ustrojowej, od której sprawnego przeprowadzenia zależą losy kraju. W ubiegłych latach w szczególnie trudnych warunkach — jesteśmy tego świadomi — finansowych, rozpoczęto proces uwalniania szkoły z programowego i strukturalnego gorsetu dawnego systemu. Szkoła zaczęła się otwierać i przystosowywać do nowej rzeczywistości dzięki poświęceniu i zaangażowaniu nauczycieli, rodziców, wójtów, burmistrzów, radnych, środowisk oświaty niezależnej i ludzi, którzy szkole są życzliwi. Proces transformacji systemu edukacyjnego ciągle jeszcze nie nabrał tempa wymaganego przez wyzwania cywilizacyjne. Sterowanie tym procesem należy do najważniejszych zadań państwa. Skuteczne sterowanie wymaga znajomości parametrów stanu wyjściowego, określenia stanu docelowego, znajomości mechanizmów zjawisk składających się na sam proces i w końcu użycia właściwych instrumentów do osiągnięcia pożądanych efektów. Jeśli tak patrzeć na proces transformacji oświaty, to dokument, który dostaliśmy do analizy, zatytułowany „Główne kierunki doskonalenia systemu edukacji w Polsce”, niestety, trzeba stwierdzić, nie daje jasnego obrazu polityki oświatowej rządu. Trudno jest w tym dokumencie znaleźć syntetyczną diagnozę stanu systemu edukacji. Eksponuje on głównie czynnik administracji rządowej w tym procesie przemian i w systemie oświatowym, na marginesie albo nawet i poza marginesem pozostawiając inne, fundamentalne czynniki systemu oświatowego, którymi są środowiska lokalne, którymi są rodzice, którymi są sami uczniowie, środowiska oświaty niezależnej i liczne organizacje społeczne, które starają się oświatę wspierać.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#WłodzimierzPuzyna">Z dokumentu wyłania się obraz szkoły poddanej regułom centralistycznego zarządzania, w którym mimo deklaracji odejścia — i tu cytuję — „od arbitralnego sterowania i pozostawienia wielu spraw edukacyjnych mechanizmom samoregulującym” proponuje się de facto wzmocnienie administracyjnego trybu sterowania edukacją i wyłączenie mechanizmów samoregulacji i konkurencji, które dla przyspieszenia procesu dojrzewania oświaty do dzisiejszych warunków ustrojowych są nieodzowne. Jakże inaczej można rozumieć odebranie gminom praw do zarządzania szkołą, bo tak ma się rzeczywistość, i jeżeli pan minister mówił tu przed chwilą o tym, że nie można pozwolić gminie, żeby dźwigała odpowiedzialny ciężar zasilania nauczycieli pensjami, bo gmina jest w kłopotach finansowych, to to jest makiaweliczne spojrzenie. Bo jeżeli wyjmie się nauczycieli ze środowiska gminnego i podda się ich nadzorowi czynników zewnętrznych, to to środowisko nigdy się w sumie nie zintegruje i szkoła w środowisku będzie wyjęta spoza jego sfery oddziaływania. A twierdzenie, że dlatego gminy wiejskie nie są w stanie podołać ciężarom oświaty, bo nie ma pieniędzy na wypłaty dla nauczycieli, i skarżą się, że te pieniądze spływają zbyt wolno i nieregularnie, to jest makiaweliczne twierdzenie, bo przecież za terminowe dostarczanie subwencji oświatowej odpowiada sam minister. I jeżeli on się z tego nie wywiązuje, to nie może używać tego argumentu przeciwko oddaniu władztwa nad szkołą gminie. Szkoła jest bardzo ważnym elementem struktury gminnej i zabranie funkcji zarządczych wójtowi czy samorządowi oznacza de facto wyjęcie szkoły z systemu gminnego, a więc bynajmniej nie decentralizację.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#WłodzimierzPuzyna">Dowodem na to, jak są demagogiczne czy makiaweliczne stwierdzenia o poddaniu szkoły decentralizacji jest też zapowiedź - można wyczytać to w tym dokumencie - objęcia zewnętrznym dozorem spraw, które powinny być właśnie przedmiotem samoregulacji: dobór kadr w oświacie, funkcje opiekuńcze, wychowawcze. Dokument awizuje i zapowiada rozbudowę kadr nadzorczych. Można to wyczytać w tym dokumencie. Jakże inaczej można interpretować zapowiedź poddania rygorom nadzoru administracyjnego oświaty niezależnej, społecznej, dotąd jedynej retorty, w której powstawały i rozwijały się nowe idee?</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#WłodzimierzPuzyna">Dokument ten jest pełen wewnętrznych sprzeczności i niespójności. Z jednej strony mówi się w nim o integracyjnych funkcjach szkoły w stosunku do niepełnosprawnych, a z drugiej — kreśli projekt tworzenia i umacniania edukacji specjalnej, co prowadzi przecież do izolacji niepełnosprawnych od normalnego środowiska. Z jednej strony mówi się o przywróceniu szkole funkcji opiekuńczych i wychowawczych oraz kulturotwórczych, ale z drugiej — o „stopniowych odstępstwach od organizowania funkcji placówek pozaszkolnych w oparciu o bazę szkół na rzecz zwiększania związków ze społecznością lokalną” (taki niestety jest język tego dokumentu), czyli proponuje się wyprowadzenie ze szkoły funkcji pozaszkolnych. Wskazuje się konieczność zwiększenia zakresu opieki przedszkolnej — zresztą moi przedmówcy potwierdzili opinię, że należy zwiększyć zakres opieki przedszkolnej — ale nie dokonuje się analizy rzeczywistych potrzeb z tym związanych. Co będzie, jeżeli otworzymy tysiące przedszkoli, a zabraknie do nich dzieci? Czy będzie przymus uczęszczania dzieci do przedszkola, a może dorośli będą poddani edukacji przedszkolnej, żeby wypełnić zamierzenia edukacyjne?</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#WłodzimierzPuzyna">Rząd akcentuje konieczność restrukturyzacji szkolnictwa zawodowego w celu dostosowania go do rynku pracy. Jednocześnie nie postrzega konieczności wprowadzenia preorientacji zawodowej w liceach ogólnokształcących. Jeśli się tego nie zrobi, to sama formuła wydłużenia procesu kształcenia ogólnego spowoduje jedynie odsunięcie w czasie pojawienia się problemu bezrobocia wśród absolwentów liceów. System szkół policealnych tego problemu nie rozwiąże, gdyż zdolności adaptacyjne ukształtowanej osobowości maturzysty mogą być poważnie ograniczone wskutek wciąż funkcjonującego w szkole modelu wychowywania do pracy pozornej. Autorzy dokumentu, proponując reformę szkolnictwa zawodowego, deklarują potrzebę dostosowania szkolnictwa zawodowego do lokalnego rynku pracy, ale nie dostrzegają jednak, że skuteczne sprzężenie ewolucji systemu szkolnictwa zawodowego z rynkiem pracy wymaga konsekwentnego przeprowadzenia reformy samorządowej na szczeblu powiatowym i powierzenia powiatom szkół zawodowych i szkolnictwa średniego, co powinno łączyć się z zadaniami związanymi ze zwalczaniem bezrobocia. Tylko wtedy dokona się sprzężenie rynku ze szkołą.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#WłodzimierzPuzyna">Wobec nowych wyzwań cywilizacyjnych nieodzowne wydaje się sformułowanie strategii, jeśli chodzi o zmiany programowe w szkołach, ale o tym się nie wspomina. Możemy coś na ten temat znaleźć jedynie tam, gdzie się mówi o kształceniu informatycznym - dokument ujawnia intencje związane z edukacją w tym zakresie w najbliższych latach, ale nie znajdujemy ani słowa o innych elementach zmian programowych czy o zmianie modelu funkcjonowania ucznia w szkole. A przecież są zadania poważne: edukacji ekonomicznej, obywatelskiej, ekologicznej - była o tym mowa. Bez jasnego określenia strategii programowej szkół trudno sobie wyobrażać, że zostanie skonstruowany możliwy do przeprowadzenia program kształcenia nauczycieli. Wszystkie rozważania o kształceniu nauczycieli są zawieszone w próżni, jeżeli nie wiadomo, do jakich zadań mają być przeznaczeni.</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#WłodzimierzPuzyna">Zasadniczym mankamentem przedstawionego dokumentu jest brak kosztorysu projektowanych przedsięwzięć; brak świadomości kosztów proponowanych rozwiązań zmniejsza szanse na dokonanie sensownych wyborów i zawiesza skądinąd piękne idee w próżni budżetowej. Można w nim natomiast znaleźć wiele liczb, które nie układają się w żaden sposób w spójną kompozycję logiczno-analityczną i stanowią właściwie tylko balast. Objętość tego dokumentu jest imponująca.</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#WłodzimierzPuzyna">Konkludując stwierdzić należy z żalem, że program rozwoju edukacji przedstawiony przez rząd nie tyle kreśli plan strategii rozwojowej, ile odzwierciedla zagubienie rządu w gąszczu trudnych spraw edukacyjnych. Usiłuje się je rozwiązywać przy zastosowaniu specyficznej logiki dualizmu demokratyczno-biurokratycznego. W sferze werbalnej - byliśmy tego świadkami - padają deklaracje o demokratyzacji systemu. Zapadające zaś decyzje świadczą o próbach jego centralizacji i monopolizacji. Próby takie prowadzą do separacji szkoły i systemu edukacyjnego od toczącego się przecież życia. Wypada mieć nadzieję, że przedstawiciele administracji oświatowej nabiorą jednak zaufania do swoich lokalnych sojuszników, także tych, którzy teraz tutaj siedzą i od dawna zaangażowani są w dyskusje o edukacji - nie tylko w dyskusje, ale i wdrażanie rozwiązań edukacyjnych nowoczesnych i potrzebnych - że członkowie administracji oświatowej nabiorą przekonania do idei szkoły otwartej, dobrze zharmonizowanej i służącej lokalnej społeczności, służącej dzieciom, rodzicom, wychowującej do wolności i odpowiedzialności. A życie do szkół i tak wkroczy, ale można ten proces po prostu przyśpieszyć. Byłoby dobrze, gdyby w tym kierunku zmierzała polityka oświatowa.</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#JózefZych">Proszę panią poseł Danutę Polak, Unia Pracy, o zabranie głosu. Następnie głos zabierze pan poseł Leszek Smykowski, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#DanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowne Koleżanki i Koledzy! W uchwale programowej Unii Pracy edukacja zajmuje czołowe miejsce, ponieważ dla polskiej oświaty nie ma innej alternatywy niż ekspansywny rozwój. Edukacja jest dobrem i powinnością społeczeństwa, najlepszą inwestycją w przyszłość, a dziecko - największym kapitałem. Ponad dwieście lat temu Komisja Edukacji Narodowej zapoczątkowała proces powszechnego i wszechstronnego wychowania, a obecnie zapewnia nam to akt najwyższej rangi, jakim jest konstytucja.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#DanutaPolak">Polityka oświatowa powinna iść w kierunku zapewnienia równych szans dzieciom i młodzieży, niezależnie od statusu materialnego. Dlatego Unia Pracy domaga się:</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#DanutaPolak">— bezpłatnego szkolnictwa na różnych szczeblach kształcenia,</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#DanutaPolak">— objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich,</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#DanutaPolak">— wydłużenia obowiązku nauczania do lat 18,</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#DanutaPolak">— zapewnienia pomocy materialnej uczniom i studentom z ubogich rodzin,</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#DanutaPolak">— poprawy sytuacji materialnej nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#DanutaPolak">Nakłady na oświatę muszą być traktowane jako warunek rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego. Głównym zadaniem współczesnej szkoły powinno być wszechstronne przygotowanie człowieka do twórczego uczestnictwa w życiu, do rozwijania się i doskonalenia. Od pierwszych dni życia taką funkcję pełni rodzina, a później placówki oświatowe różnego szczebla. W przypadku dzieci ze środowisk o niskim poziomie materialnym, zaniedbanych społecznie, występują braki w zakresie żywienia i rozwoju. Obowiązkiem państwa jest stworzenie równych szans, a zatem możliwości korzystania z wychowania przedszkolnego. Dzieci, które nie uczęszczały do przedszkola, stwarzają trudności wychowawcze, a wielu braków nie da się u nich nadrobić. Dlatego proces likwidacji przedszkoli należy zahamować.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#DanutaPolak">Swobodna aktywność poznawcza, będąca naturalną potrzebą młodego człowieka, nie ma w obecnej szkole dużych możliwości realizacji. Program oszczędnościowy ograniczył liczbę godzin dydaktycznych, kondensując wiedzę. Obowiązujący u nas system klasowo-lekcyjny wymusza długotrwałe przebywanie w siedzącej pozycji, która niekorzystnie oddziałuje na rozwój organizmu i postawę ciała. Szkoła ma promować wszechstronny rozwój młodego człowieka, a nie tylko jego intelektu. Uczniowie wyposażeni są w wiedzę, która w zetknięciu z rzeczywistością staje się często bezużyteczna, bo nie nadąża za realiami życia.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#DanutaPolak">Podstawy programowe powinny być wyjściem do tworzenia programów alternatywnych i autorskich, poszerzających ofertę szkoły - nie tylko państwowej. Tymczasem oszczędzając na oświacie zrezygnowano z podziałów klas na grupy, z kół zainteresowań, zajęć pozalekcyjnych o charakterze artystycznym, sportowym, ekologiczno-turystycznym.</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#DanutaPolak">W tej sytuacji Unia Pracy pyta rząd: Czy w szkole państwowej jest miejsce dla dziecka uzdolnionego i w jaki sposób to dziecko może rozwijać swoje zainteresowania i talenty? A jakie szanse na uzupełnienie wiadomości ma w szkole państwowej dziecko mało zdolne, by z powodu mniejszej percepcji nie przeżywało stresów?</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#DanutaPolak">Deficyt ruchu dzieci i młodzieży znajduje swoje odzwierciedlenie w ich stanie zdrowia. Większość wolnego czasu dzieci spędzają przed telewizorami i przy komputerach, co w dużym stopniu osłabia ich motorykę. Dwie godziny lekcji wychowania fizycznego, często poza salą gimnastyczną, nie poprawią fizycznej kondycji uczniów. Gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna obejmuje tylko 8% dzieci najmłodszych, chociaż potrzeby są dużo większe.</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#DanutaPolak">Absolwenci szkół podstawowych najczęściej kontynuują naukę w szkołach zawodowych, a do liceów ogólnokształcących trafia tylko 15% dzieci wiejskich i 32% dzieci w mieście. Tę sytuację trzeba jak najszybciej zmienić. Zwiększenie liczby uczniów w liceach ogólnokształcących wymaga wyposażenia pracowni w środki audiowizualne, podręczniki, słowniki, sprzęt laboratoryjny.</u>
          <u xml:id="u-80.13" who="#DanutaPolak">Nauczanie języków obcych jest nakazem cywilizacyjnym i warunkiem komunikowania się ze światem. Program edukacji informatycznej powinien stać się jednym z podstawowych dokumentów reformowania polskiej szkoły. Jego realizacja wymaga jednak dużych nakładów finansowych - ze względu na wyposażenie pracowni w komputery.</u>
          <u xml:id="u-80.14" who="#DanutaPolak">W szkolnictwie zawodowym trzeba ograniczyć kształcenie na poziomie zasadniczym na rzecz kształcenia na poziomie średnim, odchodzić od kształcenia w wąskich specjalnościach na rzecz kształcenia ogólnozawodowego, tworzyć nowoczesne centra kształcenia praktycznego, stworzyć wielostopniowy drożny system kształcenia oraz informacji i doradztwa zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-80.15" who="#DanutaPolak">Szkoła nie może kształcić bezrobotnych, a gospodarka rynkowa wymaga specjalistów z dziedziny menedżerstwa, bankowości, ekonomiki, informatyki i znajomości języków obcych.</u>
          <u xml:id="u-80.16" who="#DanutaPolak">Szczególną opieką państwa powinny być objęte dzieci specjalnej troski, upośledzone umysłowo, kalekie, przewlekle chore oraz z wadami słuchu, wzroku i sprzężonymi. Placówki o charakterze specjalnym są hermetyczne i ograniczają możliwości tych dzieci. Trzeba więc dążyć do kształcenia integracyjnego w placówkach ogólnodostępnych - po przystosowaniu bazy.</u>
          <u xml:id="u-80.17" who="#DanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szkoły państwowe organizują lekcje religii i etyki, uznając prawo rodziców do wychowania zgodnie z przekonaniami religijnymi. Ale czy prawo człowieka do milczenia w sprawach wyznaniowych nie zostaje naruszone po wpisaniu na świadectwie szkolnym oceny z religii?</u>
          <u xml:id="u-80.18" who="#DanutaPolak">Oprócz funkcji dydaktycznej, szkoła pełni funkcję wychowawczą i opiekuńczą. Opieka zdrowotna ogranicza się do sporządzenia bilansu zdrowia. Likwiduje się gabinety stomatologiczne (90% uczniów ma próchnicę), a w przychodniach lekarskich brakuje materiałów leczniczych, traktuje się więc dziecko jak intruza. Pytam więc Wysoką Izbę, jak bezzębne młode pokolenie będzie się integrować z Europą?</u>
          <u xml:id="u-80.19" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-80.20" who="#DanutaPolak"> Wychowanie ekologiczne i prozdrowotne powinno znajdować swoje miejsce w treści różnych przedmiotów.</u>
          <u xml:id="u-80.21" who="#DanutaPolak">Do wychowania seksualnego należy podejść poważnie i oprzeć się na takich podręcznikach, które uczyłyby młodych i nie ośmieszały nas, dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-80.22" who="#DanutaPolak">W ostatnich latach notuje się znaczny wzrost patologii w zachowaniu dzieci i młodzieży. Z analiz wynika, że nagminne są wagary, ucieczki z domu, spożywanie alkoholu, kradzieże, niszczenie mienia, agresja.</u>
          <u xml:id="u-80.23" who="#DanutaPolak">Profilaktyka powinna polegać na pomocy rodzinom zagrożonym, by umieszczenie dziecka w ośrodku wychowawczym było ostatecznością. W domach dziecka najmniej jest sierot naturalnych, a sieroty społeczne stanowią aż 72% wychowanków. Przy obecnym kształcie ustawy antyaborcyjnej powiększy się liczba dzieci nie chcianych i upośledzonych, które wcześniej czy później trafią do domów dziecka. Opieka nad dzieckiem osieroconym powinna iść w kierunku rodziny zastępczej, a krajowa i zagraniczna adopcja winna zostać tak prawnie uregulowana, by zabezpieczyć dzieciom dobre warunki, nie dopuścić do ich wykorzystywania i handlu nimi.</u>
          <u xml:id="u-80.24" who="#DanutaPolak">Szczególną rolę w wychowaniu dziecka odgrywa nauczyciel. Oprócz miłości do dziecka musi posiadać wiedzę merytoryczną i psychologiczną. Tylko 60% nauczycieli ma wykształcenie wyższe. Obowiązkiem państwa jest stworzenie warunków do podnoszenia kwalifikacji w systemie wieczorowym, zaocznym, czy na odległość. Zubożenie nauczycieli ogranicza możliwości studiowania. Chcą się uczyć, ale ponieważ muszą płacić za studia i dojeżdżać na własny koszt, oczekują stypendiów, pożyczek bezprocentowych i dobrego klimatu do studiowania. System akredytacji kształcenia nauczycieli uruchomi większe możliwości i podniesie poziom ich wykształcenia. Ponadto każdy powinien mieć możliwość ustawicznego kształcenia i doskonalenia zawodowego, bo „takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”.</u>
          <u xml:id="u-80.25" who="#DanutaPolak">Unia Pracy domaga się, aby nauczyciel był pracownikiem państwowym, a o mianowaniu decydowały względy merytoryczne i ocena jego pracy.</u>
          <u xml:id="u-80.26" who="#DanutaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dzisiejszej debacie określimy główne kierunki działań w dziedzinie edukacji. I żeby ta dyskusja nie była jałową, stawiamy pytanie koalicji rządzącej: Czy będą pieniądze na rozpoczęcie reformowania oświaty? Najwspanialsze programy i hasła same nie zmienią rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-80.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Leszek Smykowski, Konfederacja Polski Niepodległej, a następnie pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#LeszekSmykowski">Panie Marszałku! Szanowna Izbo! Szanowni goście, zebrani na galeriach sejmowych! Źle by się stało, gdybym wzorem swoich przedmówców, trzymając w ręku dokument przedstawiony przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej, kontynuował wywód na zasadzie echa; powtarzał tezy w nim zawarte. Wiadomo, że kondycja polskiej oświaty jest zła; wiadomo, że trzeba ją poprawić.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#LeszekSmykowski">Ważne jest, iż - umiarkowany, bo umiarkowany - program naprawy polskiej oświaty został tutaj przedstawiony. Z pewnymi tezami zawartymi w tym dokumencie można się zgodzić, inne z kolei traktować jako wyjście do ogólnej dyskusji. W komisji edukacji dyskutowaliśmy o nich. Trzeba wyraźnie potwierdzić, że mimo iż jesteśmy przedstawicielami różnych klubów poselskich, to jednak w tak kontrowersyjnej kwestii jak status zawodowy nauczyciela doszło do stępienia radykalnych postaw klubowych i zarysowały się pewne zbieżności.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#LeszekSmykowski">Uważam, że tutaj nie możemy owijać w bawełnę kwestii podstawowej. Przeproszę państwa, bo wprawdzie według ogólnie obowiązującego aksjomatu dżentelmeni oraz ludzie z dobrego towarzystwa nie mówią o pieniądzach, to jednak dla polskiej oświaty najistotniejsza jest kwestia środków na jej reformę, środków na podwyższenie pozycji materialnej polskich nauczycieli. I dlatego z brutalną otwartością muszę zadać rządowi wyraźne, konkretne pytania. Czy na reformę szkolnictwa w Polsce będą pieniądze? Kiedy one będą i w jakich kwotach? Czy to pozwoli nam zabezpieczyć reformę szkolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#LeszekSmykowski">Widzę też drugą niekonsekwencję, która jawi się w postępowaniu rządu. W pierwszym punkcie dzisiejszej debaty, w informacji na temat strategicznych kierunków działania rządu w sferze społeczno-gospodarczej, właściwie nie dano klubom opozycyjnym możliwości wejścia w ogólniejszą dyskusję, która warunkuje reformę oświaty w Polsce. Nie można bez ogólnych założeń reformy społeczno-gospodarczej tworzyć reformy oświaty. Ona musi być osadzona w realiach społeczno-gospodarczych. To jest drugi mankament, który jako przedstawiciele klubu Konfederacji Polski Niepodległej dostrzegamy.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#LeszekSmykowski">Jest też trzecia sprawa, która budzi moje wątpliwości. Wielokrotnie miałem okazję przysłuchiwać się wystąpieniom pań posłanek i panów posłów reprezentujących w naszej Izbie Związek Nauczycielstwa Polskiego. W wielu wypadkach podzielam troskę i dostrzegam dobrą wolę reformowania oświaty, naprawy sytuacji. Widzę jednak radykalną niekonsekwencję. Mianowicie państwo zgłaszacie słuszne postulaty, natomiast w trakcie głosowania nad budżetem, zwłaszcza w rozdziale dotyczącym oświaty, niestety podnieśliście ręce i zapewniliście takie środki na reformę i funkcjonowanie oświaty, jakie teraz mamy.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#LeszekSmykowski">Nasz apel, apel członków Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, jest prosty. Jeżeli państwo uważacie, że należy zmienić oświatę, zreformować, dać szansę środowisku nauczycielskiemu i szerzej - młodzieży i rodzicom zainteresowanym edukacją społeczeństwa polskiego, to niestety musicie wyciągnąć ten prosty wniosek, musicie głosować za zwiększeniem budżetu na sferę oświaty. Myślę, że będziecie mieli państwo szansę zaprezentowania swojej postawy, ponieważ zbliża się czas nowelizacji ustawy budżetowej, a pod koniec 1994 r. będziemy przygotowywali nową ustawę budżetową. Sądzę, że wtedy będziecie państwo mogli udowodnić, że rzeczywiście naprawa polskiej oświaty leży wam na sercu.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#LeszekSmykowski">W imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej deklaruję, że wstrzymamy się od głosu przy głosowaniu nad przyjęciem informacji rządu, podkreślając, że nie mamy negatywnego stosunku do tych materiałów. Uważamy, że są one dobrym punktem wyjścia do szerszej dyskusji, ale rząd przede wszystkim powinien określić tę dziedzinę, która będzie warunkowała przeprowadzenie reformy oświaty.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski z Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, a następnie pan poseł Joachim Czernek z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podejmujemy ważki problem, ważki temat - temat przyszłości systemu edukacji w Polsce. Przedstawiono nam obszerny materiał, że tak powiem, częściowo propagandowy, w którym jest wiele ogólnie słusznych sformułowań, wniosków, a nie ma konkretnej odpowiedzi, jak, kiedy i za pomocą jakich środków zostanie ten program zrealizowany. Czyżby kolejny raz chodziło o dyskusję oświatową prowadzoną w oderwaniu od realiów życia szkoły i funkcjonowania oświaty?</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Na przestrzeni ostatnich lat, ale można powiedzieć, że na przestrzeni dziejów, podejmowano temat edukacji narodu jako zagadnienie podstawowe dla państwa, tylko że z realizacją były olbrzymie problemy i trudności. Mamy nadzieję, że nie chodzi dzisiaj o przedstawienie kolejnych propozycji, ale że jest pełna chęć i wola wdrażania rozpoczętej po 1989 r. reformy systemu oświatowego. Widzimy jednak pojawiające się w projekcie ustawy elementy powrotu do centralnego sterowania edukacją. Ludzie oczekują od rządu, od parlamentu tworzenia prawa i programów, które wskażą rozwiązania konkretnych problemów dziś bądź w niedalekiej przyszłości. Składanie kolejnych propozycji i obietnic, które nie będą realizowane, gdyż zabraknie środków i woli działania, spowoduje niechęć do reformowania tak potrzebnej sfery życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Propozycje przedłożone przez rząd w głównych kierunkach doskonalenia systemu edukacji nie są sprecyzowane w czasie, nie ma również odpowiedzi, jakie będą ich konsekwencje dla budżetu i czy są one zagwarantowane dla oświaty bez względu na budżet. W dokumencie nie ma gwarancji, że bez względu na konkretny budżet i stan finansów państwa będą te cele realizowane w najbliższej przyszłości. Reforma systemu oświaty została rozpoczęta i z trudnościami jest realizowana - uchwalona w 1991 r. ustawa o systemie oświaty była odzwierciedleniem dyskusji toczonych po 1989 r. Pragnę w tym miejscu przypomnieć, że ustawa z 1991 r. odpowiadała na pytanie, co jest obowiązkiem państwa w zakresie edukacji, ale również wprowadzała do systemu oświaty szereg bardzo istotnych zmian, wśród których należy wymienić decentralizację zarządzania oświatą dzięki umocnieniu roli dyrektora, uspołecznienie oświaty poprzez powołanie rad szkoły, rad rodziców, samorządu uczniowskiego i nadanie im kompetencji. Usamodzielniono i uniezależniono szkołę od doraźnej polityki państwa dzięki konkursowi na dyrektorów, kuratorów, co spowodowało, że dotychczasowe kryterium polityczne zostało zastąpione kryterium merytorycznym. Rozbity został również monopol państwa na oświatę dzięki rozwojowi szkół samorządowych i umożliwieniu zakładania niepublicznych szkół prywatnych. Oczywiście nie uregulowano wielu spraw, które wpływają bezpośrednio na jakość edukacji. Nie wiadomo, i na to również nie ma jasnej odpowiedzi, choć są propozycje w przedstawionym dokumencie, jaki będzie status nauczyciela, jakie będą zasady jego wynagradzania, pensum godzinowego itd. Brakuje również konkretnego, czytelnego systemu finansowania oświaty, który zmierzać powinien w kierunku decentralizacji jej zarządzania. W ciągu ostatnich dwóch lat, mimo wielu trudności, następuje rozwój szkół samorządowych i szkół niepublicznych. Jest to, zdaniem klubu Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, słuszny kierunek reformowania oświaty, który sprawia, że procesy edukacji i wychowania są kontrolowane przez rodziców i społeczności lokalne.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zamierzamy wejść do Europy, która ma określony system gospodarczy. Europa ma również system edukacji dostosowany do wyzwań cywilizacyjnych współczesnego świata. Czy proponowany program odpowiada tym standardom, czy też nie? W wielu punktach są zapowiedzi takich działań, ale czy będzie wola ich realizacji? Na te pytania oczekujemy odpowiedzi. Rozwój Polski, jej skuteczna walka o zmianę pozycji we współczesnym świecie zależy od mobilizacji szerokich kręgów patriotycznie nastawionych ludzi. Nie wystarczy tu opracowanie takiej czy innej strategii, ale potrzebna jest praca świadomych, odpowiedzialnych, konkretnych ludzi, którzy poprawę swojego bytu powiążą z rozwojem kraju. Warunkiem sukcesu jest człowiek, jego praca, działalność, zaangażowanie. Dlatego tak ważnym zagadnieniem, oprócz kształcenia, wychowania, opieki nad młodym człowiekiem, jest usytuowanie rodziny w strukturze państwa. Szczególną rolę przypisuje się również nauczycielom. Oświata winna stać się narodowym priorytetem. Edukacja powinna zintegrować rozwój umysłowy, fizyczny i emocjonalny ucznia. Już Arystoteles zauważył, że życie człowieka wyczerpuje się w trzech sferach: poznania, działania i tworzenia. Cała kultura europejska funkcjonuje opierając się na tych trzech sferach. Wobec tego należy kształcić i wychowywać młodego człowieka tak, aby w sferze poznania dążył do prawdy, w sferze działania - do dobra, a w sferze tworzenia - do piękna. Ponadto kształcenie i wychowanie nie może odbywać się w oderwaniu od kultury, którą tworzy naród na przestrzeni dziejów. Nie można wychowywać człowieka wbrew tradycji, wartościom i kulturze, która stanowi o tożsamości narodu. W przedstawionym materiale są zapowiedzi, choć nieśmiałe, realizowania takiego procesu edukacji. Często jednak lansuje się model współczesnego człowieka, który jest skuteczny, sprawny w realizacji swoich dążeń konsumpcyjnych, a przecież w wychowaniu winno się pokazywać, że człowiek jest podmiotem i celem, a nigdy środkiem do realizacji różnych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Bardzo duży nacisk należy położyć na wychowanie moralne i estetyczne. Postępujący brak szacunku dla autorytetów, wszechobecny cynizm, agresja i narastające problemy wychowawcze są zjawiskami niepokojącymi. Wychowaniu szkolnemu postrzeganemu przez lata jako indoktrynacja społeczeństwa przeciwstawia się od paru lat wychowanie rodzinne, choć w przedstawionym materiale nie ma w tym zakresie jasnej wizji pomocy dla rodziny. Ponieważ wiele rodzin nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zadań wychowawczych, szkoła nie może zrezygnować z szerokiej działalności wychowawczej, musi wspierać wychowawczą funkcję rodziny. Skuteczność tych działań zależy w dużym stopniu od autorytetu wychowawcy. Wobec tego nauczyciel przyszłej szkoły samorządowej powinien być wzorem osobowym dla środowiska, w którym pracuje. Od paru lat obserwujemy małe zainteresowanie młodzieży i rad pedagogicznych udziałem w uroczystościach państwowych i narodowych. Uwaga ta dotyczy wszystkich środowisk. Jednak przede wszystkim od nauczycieli należy oczekiwać wzbudzania słowem i przykładem miłości do ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W tym miejscu pragnę nadmienić, że uspołecznienie szkoły nie wszędzie spełniło oczekiwania rodziców i nauczycieli. Z jednej strony bowiem rodzice nie mieli większego wpływu na to, kto uczy i wychowuje ich dzieci, z drugiej zaś szkoła nie odczuwa skutków udzielanej pomocy przez rodziców ze względu na ich postępującą pauperyzację. Należy, naszym zdaniem, nadal podejmować wysiłki w celu uspołecznienia szkoły, zachęcając rodziców do aktywnego współdziałania i umożliwiając samorządom wspieranie tych inicjatyw. Jednak bardzo istotnym elementem systemu edukacji jest określenie statusu zawodowego nauczyciela. Bezpośredni wpływ na wysokość wynagrodzenia powinny mieć naszym zdaniem: poziom wykształcenia, kwalifikacje, a także zaangażowanie i efekty pracy. Konieczne jest szerokie współdziałanie samorządu, dyrektorów szkół, rad, nadzoru pedagogicznego, związków zawodowych nad opracowywaniem zasad promowania nauczycieli najlepszych i osiągających bardzo dobre efekty w pracy dydaktycznej. Winien być również utrwalany w społeczeństwie i w środkach przekazu szacunek dla pracy nauczyciela. Najważniejsze jest jednak to, że szkoła ma służyć nie nauczycielom, lecz dziecku, ludziom młodym.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform popiera te kierunki zmiany systemu oświaty, które umożliwiają rozwinięcie rozpoczętych reform. Szczególnie chodzi nam o decentralizację zarządzania, zmianę metod kształcenia poprzez odejście od kształcenia encyklopedycznego i schematycznego na rzecz kształcenia rozwijającego u dzieci i młodzieży samodzielność myślenia i działania, a zwłaszcza myślenia twórczego. Wprowadzenie nowych przedmiotów musi być oparte na dobrym przygotowaniu nauczycieli do nauczania tych przedmiotów. Przygotowanie całego społeczeństwa do ustawicznego kształcenia jest działaniem bardzo istotnym, wręcz strategicznym w odniesieniu do przyszłości Polski. Ważnym zagadnieniem jest również wyrównywanie szans młodzieży ze środowisk wiejskich. Pociągnie to za sobą stworzenie odpowiedniej bazy i preferencji dla nauczycieli podejmujących pracę w tym środowisku. Jest zrozumiałe, że konieczne są tutaj określone środki finansowe, szczególnie na poprawę bazy. Pomoc należy się również dzieciom niepełnosprawnym, dzieciom specjalnej troski, a także dzieciom, które przeżywają chwilowe stresy spowodowane czy to sytuacją rodzinną, czy problemami wynikającymi z codziennych warunków życia szkoły.</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform sprzeciwia się metodzie nierealnych obietnic. Z powodu braku środków nie zostaną, jak sądzimy, spełnione zamierzenia, oczekiwania społeczne przywoływane w programie. Będziemy z uwagą obserwowali działania rządu w tym zakresie, szczególnie propozycje dla oświaty w nowym budżecie. Nasz niepokój budzi również projekt ustawy, który w wielu punktach odbiega od koncepcji decentralizacji systemu zarządzania oświatą. Wypowiemy się na ten temat w trakcie dyskusji nad projektem zmian do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Joachim Czernek, Koło Parlamentarne Mniejszości Niemieckiej. Jeżeli czas pozwoli, przed przerwą wystąpi jeszcze pan poseł Andrzej Lipski, PPS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JoachimCzernek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W latach 1991–1993 w woj. opolskim 28 gmin, głównie małe miasta i gminy wiejskie, przejęło od administracji rządowej prowadzenie szkół podstawowych — trzy spośród tych gmin przejęły również prowadzenie szkół ponadpodstawowych. W pierwszym etapie, tj. w 1991 r., decyzje w tej sprawie podjęło 18 gmin, dzięki czemu Opolszczyzna zajęła wówczas pierwsze miejsce w kraju w procesie dobrowolnego przejmowania szkół podstawowych przez samorządy lokalne. Prowadzenie publicznych przedszkoli i szkół podstawowych jest najbardziej naturalnym zadaniem administracji lokalnej. Od początku kadencji w 1990 r. przedszkola stały się zadaniem własnym gmin, szkoły podstawowe zaś zostały przekazane wydzielonej rządowej administracji oświatowej. Szkoła podstawowa jest obiektem szczególnego zainteresowania bardzo wielu instytucji i osób: organów gminy, administracji rządowej, rodziców, środków masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#JoachimCzernek">Wybrani przez współobywateli gospodarze miast i gmin szybko zajęli się problemami szkół. Takie bowiem było oczekiwanie wyborców. Radni oraz burmistrzowie i wójtowie zgodnie uznali, że jest to sfera szczególnie bliska interesom mieszkańców. Przekonani byli również, że rządowa administracja oświatowa nie będzie w stanie prowadzić szkół w sposób właściwy. Sądzili, że dla szkół i wspólnot lokalnych lepszym rozwiązaniem będzie wcześniejsze dobrowolne przejęcie szkół i poprawa ich sytuacji przez gminę niż obligatoryjne przejęcie szkół w ustawowym terminie, gdy stan szkół zapewne się pogorszy po latach zarządzania przez administrację rządową. Cztery lata doświadczeń potwierdziły trafność ówczesnych opinii.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JoachimCzernek">Zaangażowanie działaczy samorządu terytorialnego w sprawy oświaty było i jest bardzo duże. W tym trudnym okresie wspólnoty lokalne, które przejęły prowadzenie szkół podstawowych, udzieliły dyrektorom i zespołom nauczycielskim znacznej pomocy. Wpłynęły na poprawę stanu obiektów szkolnych i ich wyposażenia, polepszając nie tylko materialne warunki pracy nauczycieli i pobytu dzieci w szkole. Działalność organów gmin prowadzących szkoły doprowadziła do ich integracji z lokalnym środowiskiem, dzięki czemu szkoła stała się lokalnym centrum oświaty i kultury. W gminach tych istnieje poczucie uspołecznienia szkoły. Stała się ona bliższa nauczycielom, którzy w godziwych warunkach mogą pracować i realizować program nauczania. W takiej sytuacji nauczycielowi przywraca się godność jego służby społecznej. Dyrektor szkoły, mający dużą samodzielność pod rządami obecnej ustawy o systemie oświaty, uzyskuje w gminie realne oparcie, jeśli chodzi o rozwiązywanie wciąż trudnych problemów oświaty. Szkoła stała się bliższa rodzicom, którzy poprzez wybrane przez siebie organy gminy mają poczucie realnego wpływu na instytucję uczącą i wychowującą ich dzieci, chętniej angażują się w pomoc szkole, współpracują z dyrektorem i z nauczycielami. Tak realizowane usamorządowienie szkoły sprawia, że staje się ona po prostu naszą szkołą.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#JoachimCzernek">Również w gminach, które ze względów finansowych nie przejęły oświaty stopnia podstawowego, udzielana jest szkołom wydatna pomoc. Głównym powodem odmowy przejęcia od 1 stycznia 1994 r. prowadzenia szkół podstawowych przez większość gmin woj. opolskiego były uzasadnione obawy o wysokość środków finansowych przekazywanych na ten cel z budżetu państwa poprzez resort oświaty. Doświadczenie pięciu miesięcy potwierdziło te obawy. Ministerstwo Edukacji Narodowej dotychczas nie zapewniło środków na pokrycie uzasadnionych potrzeb w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#JoachimCzernek">Zaangażowanie wspólnot lokalnych na rzecz szkół odbywa się w warunkach funkcjonowania państwowego nadzoru pedagogicznego, sprawowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i kuratorów oświaty. Wszyscy uczestnicy procesu transformacji szkół: kuratorzy i wizytatorzy, radni i burmistrzowie, dyrektorzy i nauczyciele, przez trzy lata nauczyli się dość dobrze wypełniać społeczną rolę wyznaczoną im obowiązującą dotąd ustawą o systemie oświaty. Samorząd w roli gospodarza szkół sprawdził się. Generalnie reforma samorządu terytorialnego się udała. Władza lokalna wybrana oddolnie, chcąc się wykazać wobec swoich wyborców i będąc poddana ich nieustannej kontroli, wykonuje zadania publiczne sprawniej i oszczędniej, niż w porównywalnych warunkach robi to administracja rządowa. Natomiast wydzielona administracja oświatowa nie zdała egzaminu - zwłaszcza tam, gdzie zarządza szkołami. Nie tylko trudności budżetowe państwa zadecydowały o tym, lecz także fakt, że jest to administracja sterowana centralnie, odległa w swojej pracy od lokalnych realiów, nie podlegająca choćby pośredniej kontroli obywateli. Warto wyciągnąć z tego wnioski, mając w perspektywie obligatoryjne przekazywanie pozostałym gminom szkół podstawowych od dnia 1 stycznia 1996 r.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#JoachimCzernek">Jest czas na to, aby zmiany w systemie oświaty przygotować w sposób kompleksowy. Przygotowywana Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej udzieli odpowiedzi na pytania o zakres obowiązków wobec oświaty dwóch filarów państwa - rządu i samorządu terytorialnego. Następnie konieczne jest dopracowanie, dostosowanie Karty nauczyciela do obecnych wymogów. Dopiero po uwzględnieniu tego należałoby konsekwentnie wprowadzić zmiany w systemie oświaty. Apelujemy do państwa o to, aby obecnie ograniczyć zmiany w ustawie do niezbędnego minimum. Naszym zdaniem trzeba zrobić wszystko, aby uniknąć niepowetowanych strat społecznych, które mogą powstać wskutek nieprzemyślanych zmian w systemie oświaty.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#JoachimCzernek">Nie można dopuścić, aby szkoła stała się znów przedmiotem. Wielką stratą byłoby zniechęcenie tysięcy działaczy samorządowych, którzy wkrótce zostaną wybrani w wyborach komunalnych i będą angażować się w sprawy szkół - póki będą mieli poczucie, że są ich gospodarzami. Kolejną wielką stratą byłoby zniechęcenie tysięcy ofiarnych nauczycieli, którzy - nie bacząc na trudności - przywracają należną rangę swojemu zawodowi i poszukują nowoczesnych form realizacji programu dydaktyczno-wychowawczego. Przecież nie chcemy, aby szkoła została ponownie wyalienowana z lokalnego środowiska i stała się elementem niesprawnego rządowego aparatu oświatowego.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#JoachimCzernek">Wyborcy i podatnicy oczekują od swojego parlamentu roztropnych decyzji w tak ważnej sprawie, jaką jest kształt systemu oświaty Rzeczypospolitej. Polska szkoła potrzebuje dobrego gospodarza. Dla bardzo wielu polskich szkół tym dobrym gospodarzem jest właśnie samorząd lokalny.</u>
          <u xml:id="u-86.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#JózefZych">Jako ostatni przed przerwą głos zabierze pan poseł Andrzej Lipski, PPS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#AndrzejLipski">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Omawiane dzisiaj główne kierunki doskonalenia systemu edukacji w Polsce sprowadzają się do debaty nad docelowym modelem oświaty w naszym kraju, który miałby obowiązywać w ciągu - chciałoby się rzec - najbliższej, choć tak naprawdę nie do końca określonej przyszłości. Rodzi się w związku z tym pytanie, czy otrzymany przez nas materiał zawiera jakąś sprecyzowaną wizję systemu edukacyjnego, czy też jest jedynie doraźnym dokumentem przygotowanym przez ministerstwo w odpowiedzi na postulaty sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego dotyczące odbycia takowej debaty oświatowej w związku z zapaścią, czy wręcz zawałem, naszego systemu edukacyjnego - że takowa zapaść występuje, wynika nie tylko z zaprezentowanych nam materiałów i z dotychczasowych wypowiedzi. Widoczne jest to gołym okiem. I aby być sprawiedliwym, trzeba stwierdzić, że do owej zapaści przyczyniły się nie tylko ostatnie lata.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#AndrzejLipski">Sam fakt, iż poprzednia taka debata odbyła się w naszym parlamencie ponad 20 lat temu, a dokładnie w roku 1972, jest najlepszym dowodem na to, że o oświacie częściej mówiono ze względów okazjonalnych niż podczas poważnych merytorycznych debat w kręgu najwyższej władzy ustawodawczej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#AndrzejLipski">Wracając jednak do postawionego pytania o wizję - bądź też jej brak - systemu edukacyjnego w polityce rządu, chciałbym stwierdzić, iż Polska Partia Socjalistyczna odpowiada na to pytanie jak najbardziej pozytywnie. Z dokumentu wynika wizja pewnej koncepcji reformy naszego systemu edukacyjnego zmierzającej chyba we właściwym kierunku. Oczywiście wiele elementów tej wizji jej wielce dyskusyjnych. Z pewnością jednak jest to pierwszy krok do reformy oświaty i uwolnienia się od syndromu niemożności. Jak dotychczas więcej mówiono o reformie oświatowej, niż robiono w celu przekucia słów w czyny. Wypada jedynie mieć nadzieję, że tym razem będzie inaczej, a dyskusja wpłynie na przyspieszenie prac rządu nad faktycznymi zmianami w systemie edukacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#AndrzejLipski">Z pewnością walorem niepodważalnym proponowanej reformy jest wizja absolwenta naszej szkoły. Ma to być człowiek nie tylko dysponujący pewnym zasobem wiedzy, ale — co najważniejsze — umiejący posługiwać się wytworami współczesnej cywilizacji i przekonany o własnej wartości. A to, proszę państwa, jest bardzo ważne, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę kompleksy naszej młodzieży, i nie tylko zresztą młodzieży, wobec rówieśników z innych państw, przede wszystkim oczywiście Zachodu. Wielokrotnie te kompleksy wynikają nie z tego, iż nasza młodzież wie mniej niż przeciętni młodzi Anglicy czy Francuzi, lecz właśnie z pewnego mitu, że jeśli już ktoś kształcił się na Zachodzie, to musi być ex definitione lepszy.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#AndrzejLipski">Z pewnością słuszny jest też kierunek zmian w strukturze szkolnictwa średniego. Zwiększenie liczby uczniów kształcących się w liceach ogólnokształcących i w liceach zawodowych kosztem liczby uczniów szkół zawodowych ma wiele zalet, przede wszystkim zwiększa drożność systemu edukacyjnego, nie tworząc barier przed podjęciem studiów wyższych, po drugie, wpłynie prawdopodobnie na to, iż absolwent liceum zawodowego czy też wyższej szkoły zawodowej będzie dysponował lepszym i wszechstronniejszym przygotowaniem fachowym w kilku dziedzinach niż absolwent szkoły zasadniczej. Tragedią mieszkańców wielu miast i miasteczek o dużej liczbie bezrobotnych jest to, że ludzie ci mają tylko jedną specjalizację zawodową, na którą akurat w danym rejonie nie ma zapotrzebowania. Reforma szkolnictwa zawodowego powinna zmienić te bardzo niekorzystne, a przy tym bardzo kosztowne zjawiska.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#AndrzejLipski">Pozytywny jest też fakt ustalenia minimum programowego w szkołach, zezwalającego czy może raczej preferującego inwencję twórczą nauczyciela, który ma możność realizacji autorskich programów nauczania. Nie zgodziłbym się z tym, co na ten temat mówił pan poseł Kwaśniewski; z dokumentu dość jasno te preferencje wynikają. A to jest, proszę państwa, bardzo ważne, ponieważ umożliwia się samorealizację pedagogowi, i co może jeszcze ważniejsze - uczniowi, szczególnie bardzo dobremu, wybijającemu się ponad przeciętną w klasie czy też w szkole. Wadą naszego systemu edukacji jest to, iż zbyt mało uwagi poświęca się uczniowi najzdolniejszemu, który w ten sposób traci motywację do jeszcze większego wysiłku w pracy nad sobą - bo i po co, jeśli w porównaniu z innymi i tak się wyróżnia. A nauczyciel, niestety, większość czasu i energii koncentruje na uczniach najsłabszych, uważając za sukces, iż dostaną oni promocję do wyższej klasy. Tym tendencjom sprzyjała likwidacja zajęć pozalekcyjnych, które były idealną okazją do pracy z uczniem bardzo dobrym. Stąd też cieszy zamiar przywrócenia tych zajęć, choć osobiście niepokoi mnie podana w dokumencie liczba (80%) objętych nimi uczniów. Zajęcia takie powinny być organizowane dla uczniów wybitnych, a nie stawać się formą powielania normalnej lekcji - jeśli jednak 4/5 uczniów będzie brało w nich udział, to niestety, do tego może się to sprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#AndrzejLipski">Cieszy również zamiar objęcia nauczaniem przedszkolnym 5-latków. To bardzo ważne, szczególnie dla dzieci wiejskich, choć zastanawiam się, czy mimo demograficznego niżu wystarczy dla nich przedszkoli, których liczba tak dramatycznie się zmniejsza. Wspominał o tym już pan poseł Tadeusz Sławecki. Może pozytywną stroną tego zamiaru będzie jednak odbudowa sieci przedszkoli, a termin „przedszkole” nie stanie się językowym archaizmem.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#AndrzejLipski">Chciałbym też podkreślić radość z faktu, iż znacznie większa niż dotychczas liczba młodzieży niepełnosprawnej będzie się uczyła w normalnych szkołach. Dla tej młodzieży jest to bardzo ważne, przede wszystkim z punktu widzenia psychicznego. Z praktyki współżycia dziecka niepełnosprawnego z dzieckiem zdrowym nie wynika, iż może się ono stać obiektem kpin czy niekiedy brutalnych żartów. Mieszane kolonie są tego najlepszym dowodem. Odbyła się ostatnio taka konferencja w Łodzi, na której o tym mówiono.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#AndrzejLipski">Chciałbym też zwrócić uwagę na kilka kwestii o charakterze dyskusyjnym. Przede wszystkim, poruszana już, sprawa statusu nauczyciela. Pan poseł Zaciura w sposób niekontrowersyjny przedstawił nam warunki, jakie nauczyciel powinien mieć zapewnione. Ale, proszę państwa, nie ma się co oszukiwać - i to wyraźnie podkreślał pan premier Aleksander Łuczak - chodzi przecież o to, czy nauczyciel będzie miał status pracownika samorządowego czy też status pracownika zatrudnionego przez władze państwa. Polska Partia Socjalistyczna zdecydowanie opowiada się za tym drugim rozwiązaniem. Nauczyciel nie może ulegać naciskom władzy lokalnej, zmieniającej się po każdych wyborach. Musi mieć poczucie zawodowej stabilizacji, pewność, iż nowa władza terenowa nie usunie go z pracy na przykład za preferowane przez niego opcje polityczne. Nie znaczy to oczywiście, iż powinien być nieusuwalny, ale odwołanie nauczyciela winno być ściśle sprecyzowane, jeśli chodzi o kryteria, poza które nikomu nie wolno wykroczyć. Przede wszystkim oczywiście muszą to być kryteria merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-88.9" who="#AndrzejLipski">Z tym wiąże się kolejna sprawa. Jest to kwestia oceny pracy i kwestia płac nauczycielskich. W projekcie mówi się o likwidacji awansów co 2 lata i o powiązaniu płac z efektami pracy nauczyciela. Bardzo słusznie, ale wśród tych efektów wymienia się między innymi nie tylko zdanie przez absolwenta egzaminów do szkoły średniej czy wyższej, ale również jego późniejszą karierę zawodową. Mam wątpliwość, czy nie jest to proces zbyt długotrwały. Do jakiego momentu będzie się obserwować karierę zawodową ucznia, może do emerytury? Ale wtedy nauczyciela, który go wykształcił, nie będzie już prawdopodobnie na świecie. Co z nauczycielami przedmiotów, z których nie zdaje się egzaminów wstępnych? Takich pytań można by postawić znacznie więcej. Wniosek stąd jeden: kryteria oceny pracy nauczyciela muszą być jasne i konkretnie sprecyzowane, choć sama zasada - raz jeszcze to podkreślam - jest z pewnością słuszna.</u>
          <u xml:id="u-88.10" who="#AndrzejLipski">Skoro jestem już przy płacach, to warto chyba podkreślić, że odebranie nauczycielom 15-procentowego dodatku emerytalnego spowodowało zmniejszenie w tej grupie zawodowej liczby osób przechodzących na emeryturę - i trudno się temu dziwić. Przy zarobkach na poziomie 70% średniej krajowej (to znajdujemy w dokumencie) nikt się nie garnie do odejścia ze szkoły. Może by więc przywrócić te dodatki, dzięki którym do szkół trafiłaby większa liczba młodych nauczycieli, zmniejszając tym samym szeregi bezrobotnych. Myślę, że jest to warte rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-88.11" who="#AndrzejLipski">Kolejną kontrowersyjną kwestią jest sprawa zasad wyboru dyrektorów szkół. Muszę przyznać, iż zadowolony jestem z zapisów o odejściu od obligatoryjnej formy konkursu na rzecz uzgodnienia kandydata przez kuratorium i władze samorządowe.</u>
          <u xml:id="u-88.12" who="#AndrzejLipski">Śmiem twierdzić, iż konkursy - w formie, w jakiej funkcjonują obecnie - często przynoszą więcej szkody niż pożytku. Kandydaci prześcigają się w prezentowaniu atrakcyjnych programów, z których później - oczywiście z braku funduszy - nic dla szkoły nie wynika. O zatrudnieniu kandydata decydują (czy może: decydowali) często ludzie, którzy szkołę podczas takiego konkursu widzieli po raz pierwszy i jednocześnie po raz ostatni w życiu. Miast przyczyniać się do konsolidacji, prowadziły owe konkursy do skłócenia środowiska nauczycielskiego w danej szkole. Są to opinie nie tylko nauczycieli, z którymi bardzo często się spotykam, ale również moje własne, jako że miałem kiedyś bardzo wątpliwą przyjemność uczestniczenia w takim konkursie jako delegat rodziców. Jednocześnie dziwią mnie stwierdzenia umniejszające rolę rady pedagogicznej przy obsadzaniu stanowiska dyrektora. W opinii Polskiej Partii Socjalistycznej rada powinna wyrazić akceptację dla uzgodnionego przez samorząd i kuratorium kandydata na dyrektora szkoły, której pracownikami są członkowie tej rady. Chciałoby się też w takim wypadku akceptacji rady szkoły, bo w tej radzie istotny głos mają przecież rodzice dzieci uczęszczających do danej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-88.13" who="#AndrzejLipski">Niepokoi nas udział w finansowaniu oświaty środków pozabudżetowych. Może to bowiem grozić przerzuceniem znacznego ciężaru utrzymania szkoły na rodziców, choćby poprzez wymuszanie opłat na komitety rodzicielskie czy też wprowadzanie w szkole zajęć odpłatnych, a do tego dopuścić nie można.</u>
          <u xml:id="u-88.14" who="#AndrzejLipski">Jako ostatnia - kwestia szkolnictwa prywatnego. Cieszą zapisy, iż ta forma szkolnictwa ma stanowić jedynie uzupełnienie edukacji publicznej. W przeciwnym bowiem razie mogłoby to prowadzić do odebrania większości dzieci w naszym spauperyzowanym - nie oszukujmy się - społeczeństwie możliwości dostępu do szkoły, a to byłby zbyt duży krok w kierunku epoki, która już dawno powinna należeć do przeszłości, i to wcale nie tej najbliższej.</u>
          <u xml:id="u-88.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#JózefZych">Proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#StanisławKusior">Wspólne posiedzenie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej odbędzie się w sali nr 24, budynek G, o godz. 14.30.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#StanisławKusior">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali nr 118 odbędzie się krótkie posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#JózefZych">Zarządzam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 56 do godz. 15 min 03)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad informacją rządu o głównych kierunkach doskonalenia systemu edukacji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do wystąpień indywidualnych. Zapisało się do głosu 29 mówców.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Annę Zalewską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AnnaZalewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wszyscy wiemy, czym jest edukacja i czym być powinna w życiu narodu i państwa. Wiemy także, jakie należy jej stworzyć warunki, by mogła być siłą sprawczą rozwoju i awansu cywilizacyjnego jednostki i społeczeństwa. Wiele na ten temat już dziś powiedziano. W dyskusji parlamentarnej nad oświatą i jej przyszłością nie może zabraknąć refleksji nad stanem nauczycielskim, jego pozycją społeczną, zawodową, przygotowaniem zawodowym, przygotowaniem pedagogicznym. Chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na trzy ważne elementy funkcjonowania nauczyciela w zawodzie. Są nimi: wysokie kwalifikacje przedmiotowo-metodyczne, ciągłe doskonalenie w zawodzie, pozycja materialna.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#AnnaZalewska">Obecny system kształcenia nauczycieli jest powszechnie krytykowany. Zdanie to chyba podziela Ministerstwo Edukacji Narodowej, gdyż próbuje przedstawiać inne rozwiązania, które po części mogą być przyjęte. Współcześnie system kształcenia nauczycieli krytykowany jest za ograniczanie wiedzy psychologiczno-pedagogicznej, za słabe przygotowanie metodyczne, warsztatowe, za brak właściwych relacji między teorią a praktyką, za brak drożności w kształceniu nauczycieli oraz za kształcenie jednokierunkowe (to znaczy nie przygotowuje się do nauczania przynajmniej dwóch przedmiotów, a jest to polskiej szkole niezmiernie potrzebne). Uważam, że nauczyciel powinien być kształcony na poziomie studiów magisterskich, a obecne rozwiązania można traktować jako przejściowe. Nadal jest aktualne postanowienie sejmu nauczycielskiego z 1919 r. Mówiło się wtedy, że nauczyciel powinien mieć wyższe wykształcenie magisterskie. Mówił też o tym przewodniczący sejmowej komisji edukacji poseł Jan Zaciura. Cel ten można osiągać dwutorowo, w systemie studiów stacjonarnych i zaocznych. Sprawa kształcenia nauczycieli jest sprawą państwa. Państwo powinno zadbać o to, żeby nauczyciel był należycie przygotowany do wykonywania swojego zawodu. Należy stworzyć ku temu warunki nie tylko 47 tys. nauczycieli, którzy już studiują, ale i tysiącom tych, którzy w najbliższych latach powinni podnieść swoje kwalifikacje zawodowe. Przy tak wysokim czesnym, jakie obowiązuje w systemie zaocznym, dla niektórych będzie to tylko marzenie. Istotnym elementem w pracy nauczyciela jest jego ciągłe doskonalenie w zawodzie. Powinno się ono odbywać w miejscu pracy, w ośrodkach metodycznych, w uczelniach. Nauczyciel bowiem, by mógł spełniać właściwie swoje powinności, musi kształcić się i doskonalić przez całe życie. Tylko taki nauczyciel będzie aktywnym uczestnikiem doskonalenia i reformowania edukacji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#AnnaZalewska">Polityka państwa wobec nauczycieli powinna być jasna i konsekwentna, jeśli chodzi o zasadniczą odbudowę kondycji nauczyciela w wymiarze materialnym, intelektualnym i prestiżowym. Przede wszystkim trzeba im zapewnić właściwe warunki pracy i płacy. O dramacie sytuacji materialnej jest mowa w informacji rządu na stronie 96. Mówił o tym pan wicepremier minister edukacji. Oczekujemy do końca czerwca - zgodnie z uchwałą Sejmu - przedłożenia przez rząd projektu ustawy o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej, w którym jasno i precyzyjnie zostaną określone relacje płac nauczycielskich proporcjonalnie do ich roli społecznej i wysiłku intelektualnego. Nie może być bowiem tak, że nauczyciel, któremu stawia się wysokie wymagania i który ma duży wpływ na przyszłość kraju, zarabia 70% tego, co otrzymują pracujący w innych zawodach. O tym też już z tej trybuny mówiono. Nauczyciel musi być opłacany z budżetu państwa, podkreślam: z budżetu państwa. Tak jest w większości krajów EWG. Obarczamy nauczyciela coraz większą odpowiedzialnością zawodową, a to powinno wiązać się z autonomią jego działalności, by tym większy mógł mieć udział w osiąganiu społecznych i ekonomicznych celów państwa.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#AnnaZalewska">Wszyscy z tej trybuny stwierdzają - od pana premiera po posłów - że niedobrze jest, kiedy państwo zbyt mało łoży na oświatę. Uważam, że takie stwierdzenie powinno być wytyczną dla rządu do prac przy konstruowaniu nowego budżetu, by w 1995 r. nie mieć dylematów: czy głosować za ustawą budżetową, w której tak mało przeznacza się na oświatę, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#AnnaZalewska">Chciałabym w tym miejscu podziękować panu posłowi z KPN, który zauważył obecność posłów Związku Nauczycielstwa Polskiego w Sejmie, ale jako członek sejmowej komisji edukacji wiedzieć powinien, ile wysiłku włożyli posłowie członkowie Związku Nauczycielstwa Polskiego w to, żeby budżet na oświatę był inny. Być może, gdyby nie te działania - byłby jeszcze niższy. Pragnęłabym, żeby pan poseł z KPN zaczął współpracować z posłami Związku Nauczycielstwa Polskiego i poznał strategię ich działania.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#AnnaZalewska">Nie mogę się też zgodzić z opiniami wygłoszonymi z tej trybuny przez pana posła z Unii Wolności. Naprawdę tak nie jest, panie pośle, jak pan mówi. Nauczyciele chcą być opłacani przez państwo, nauczyciele chcą, żeby był podział kompetencji między nadzorem pedagogicznym a obowiązkami gminy. Tak myślą i tego chcą - w ich imieniu z tej trybuny przemawiam.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#AnnaZalewska">Myślę, że inni moi koledzy podejmą dyskusję, gdyż nie wystarcza mi już czasu. Na zakończenie chciałabym zadać pytanie panu premierowi, rządowi: Kiedy stanie się faktem owa inwestycja w człowieka, którą pan premier zapowiada w swoim exposé, bo jak dotąd pozostaje ona w sferze werbalnych zapewnień.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Tadeusza Kowalczyka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Koleżanki i Koledzy! Debata dzisiejsza - rozpoczęta po wystąpieniach klubowych - trwa dość krótko, a jakże wiele miejsca poświęcono już w niej różnym problemom związanym z głównymi kierunkami doskonalenia systemu edukacji narodowej w Polsce. I dobrze. W krótkim swoim wystąpieniu chcę przyłączyć się do tych pań posłanek i panów posłów, którzy zabierając głos nawiązywali albo będą nawiązywać do problemów szkolnictwa zawodowego. Nikogo w tej Izbie nie chcę przekonywać co do tego, że przed szkolnictwem zawodowym zawsze stały i mimo wszystko stoją nadal wielkie, powiedziałbym nawet ogromne zadania. Szkolnictwo to ma bardzo ważną rolę do spełnienia. Rola ta wynika przede wszystkim z tego, że gospodarka naszego kraju przechodzi obecnie na system rynkowy. Ten fakt narzuca konieczność reformy kształcenia zawodowego, gdyż obecny system przystosowany był zarówno pod względem struktury, organizacji, jak też treści nauczania do obsługi wymagań gospodarki centralnie sterowanej. Wcale nie chcę przez to powiedzieć, że system ten był całkowicie zły. Osobiście przeszedłem wszystkie jego szczeble - od zasadniczej szkoły zaczynając, poprzez technikum, a na politechnice kończąc. Wielu było Polaków kształconych w tym systemie, którzy łatwo uporali się z wieloma problemami, z którymi się zetknęli, czasem również poza granicami naszego kraju, otrzymując zatrudnienie w swoich wyuczonych kierunkach. A były to kraje, w których gospodarka rynkowa znana jest nie od lat kilku, lecz przynajmniej od kilkudziesięciu, a nawet kilkuset.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Wysoka Izbo! Nie chcę tutaj przytaczać faktów historycznych ani wskazywać wkładu polskiej myśli, m.in. technicznej, czy też pionierskich rozwiązań w rozmaitych gałęziach gospodarek różnych krajów. Takich faktów jest wiele. I tutaj nie mamy się czego wstydzić. Chcę tylko powiedzieć, że system ten w tamtych czasach zdał egzamin. Obecne realia są inne i do realiów tych szkolnictwo zawodowe winno być przystosowane.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Muszę wyznać szczerze, że mam nieco mieszane odczucia odnośnie do 4-letniego liceum technicznego, które ma być wprowadzane od roku szkolnego 1995/1996. Zgadzam się z tym, bo jest to ze wszech miar słuszne, by szkoła ta realizowała w znacznie większym zakresie kształcenie ogólne, zapewniając absolwentom dobre przygotowanie ogólnokształcące, jeśli chodzi o nauki ścisłe, takie jak matematyka, fizyka, podstawy techniki oraz języki obce, nauki społeczne, umiejętności diagnostyczne z położeniem nacisku na tak ważną w gospodarce rynkowej zdolność komunikowania się i prezentowania własnych umiejętności praktycznego stosowania informacji, różnorodnych środków technicznych itd. To wszystko racja, ale obawiam się, Wysoka Izbo, czy aby wystarczy na to wszystko czasu w tej szkole przy jej 4-letnim cyklu nauczania, bo nie chcę z tej trybuny udowadniać czy sugerować, że poza wszystkimi przedmiotami, które znajdą się w programie tegoż liceum, będą jeszcze przedmioty inne, dodatkowe. Czy wystarczy czasu na wiedzę ogólną, ale wiedzę stricte techniczną, kierunkową — bo ma to być wszak liceum techniczne. Podobny program można by również realizować w liceum ogólnokształcącym. Liceum techniczne nie będzie dawać tytułu kwalifikacyjnego w żadnym z 14 profili, w których ma szkolić. Tytuł taki będzie można uzyskać dopiero w szkole policealnej w okresie od kilku miesięcy do 2 lat, bądź też na studiach wyższych, czyli jest tu pewna dwustopniowość.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Jestem zwolennikiem 5-letnich techników nie przez sentyment do nich, ale dlatego że technika te na swój sposób się sprawdziły, w zamkniętym cyklu szkolenia dawały średnie wykształcenie techniczne i zawód kierunkowy, a poza tym średnia kadra techniczna zawsze jest potrzebna, w każdej gospodarce, również i tej rynkowej. Czy nie należałoby po prostu zastanowić się nad modernizacją programową tegoż właśnie technikum 5-letniego?</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Nie jestem też zwolennikiem tego, by całkowicie wyeliminować w przyszłości zasadnicze szkoły zawodowe, bo cóż by się stało z częścią młodzieży, różnej młodzieży - i wiejskiej, i miejskiej - która z rozmaitych względów, m.in. pojętności, ale i warunków materialnych, nie mogłaby ukończyć całej szkoły średniej.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Reasumując i przechodząc do konkretów, uważam, że obecnie proponowana reorganizacja i jej wdrażanie jeszcze potrwa. Aby przygotować jednak pod te cele właściwy grunt i poprawić obecnie istniejący stan, należy niezwłocznie przystąpić do rozwiązania następujących problemów:</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#TadeuszJózefKowalczyk">— Po pierwsze, należy uregulować sprawy majątkowe dawnych szkół przyzakładowych. Dotychczasowa praktyka wykazała, że utrwaliły się dwie formy przekazywania majątku likwidowanych szkół przez zakłady pracy: jedna oparta na umowie użyczenia na czas określony, druga natomiast na nieodpłatnym przekazywaniu na czas określony bądź nieokreślony. Te rodzaje umów pozwolą niektórym zakładom pracy po ich prywatyzacji wejść w posiadanie majątku szkoły. Taki stan rzeczy nie będzie zachęcał do inwestowania w należyte utrzymanie czy też modernizację przekazywanych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Uważam Wysoka Izbo, że w najbliższym czasie powinien ukazać się określony akt prawny, który jednoznacznie uregulowałby tę kwestię.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#TadeuszJózefKowalczyk">— Po drugie, szkoły zawodowe powinny być w jednym ręku. Wcale nie deklaruję przez to jakichś ciągot do centralizmu, ale uważam, że tą ręką powinna być właśnie ręka Ministerstwa Edukacji Narodowej, bo w obecnej sytuacji brakuje pewnej przejrzystości, nie tylko organizacyjnej, ale i finansowej. Uporządkowałoby to w znacznym stopniu również nadzór pedagogiczny. Czasem 3, 4 czy kilka osób zajmujących się oświatą, np. rolniczą, na terenie województwa, zastąpiłoby 1 czy 2 osoby w kuratorium, ale to jest tylko moje zdanie.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#TadeuszJózefKowalczyk">— Po trzecie, bardzo pilnego rozwiązania wymaga nowe usytuowanie warsztatów szkolnych w systemie szkolnym. Przy zachowaniu przez te warsztaty funkcji dydaktycznej i jednoczesnym dotrzymywaniu kroku innym zakładom konkurencyjnym, jeśli chodzi o wyroby rynkowych, wskazane byłoby przynajmniej częściowe finansowanie tych warsztatów szkolnych przez budżet państwa. W przeciwnym razie w najbliższym czasie nastąpi ich likwidacja z przyczyn ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Przytoczę Wysokiej Izbie przykład z mojego województwa, z woj. kieleckiego. Otóż w dwóch bardzo dobrych, dobrze zorganizowanych szkołach przyzakładowych w Kielcach: przy „Iskrze” i przy Fabryce Samochodów POLMO-SHL, właśnie z tych względów zlikwidowano warsztaty szkolne.</u>
          <u xml:id="u-95.11" who="#TadeuszJózefKowalczyk">— Po czwarte, państwo powinno jak najrychlej zapewnić środki finansowe na odnowienie zdekapitalizowanego wyposażenia w sprzęt i urządzenia szkół, a w szczególności sfinansować przedsięwzięcia związane z wprowadzaniem nowych kierunków kształcenia dla potrzeb gospodarki rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-95.12" who="#TadeuszJózefKowalczyk">— I po piąte, kwestia ostatnia — płace nauczycieli. Czasem dochodzę do wniosku, że nadal jesteśmy krajem absurdów. Bo jakże inaczej można myśleć, jeśli prezydent czy premier tego kraju, nie mówiąc o ministrach, zarabia nieraz kilka czy kilkanaście razy mniej niż szef niejednej wątpliwie działającej spółki, a nauczyciel, Wysoka Izbo, w tym również nauczyciel szkolnictwa zawodowego, zarabia czasem tyle, ile żąda się podwyżki w innych zawodach. Jest to smutne, ale prawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-95.13" who="#TadeuszJózefKowalczyk">Nie chcę jednak kończyć swojego wystąpienia takim smutnym akcentem. Jedno słowo dygresji, panie pośle Kwaśniewski. Mój klub również bardzo poważnie podchodzi do meritum tego, nad czym dzisiaj debatujemy, ale z różnych względów jego przewodniczący nie mógł zabrać głosu w imieniu klubu. Chcę powiedzieć, że nie wyręczał się również swoim wicepremierem. Nie mógł po prostu, formalnie nie mógł.</u>
          <u xml:id="u-95.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Dołowego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#KrzysztofDołowy">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Na tej sali usłyszeliśmy dzisiaj dużo słusznych i pięknych słów, których słucha się z wielką przyjemnością, tylko z których nic nie wynika. Szczególnie niepokojące, że z tych słów nic nie wynika, jest to, że w dokumencie rządowym brakuje podstawowych rzeczy. Brakuje określenia, gdzie jesteśmy, czyli jaka jest sytuacja obecna, jaki jest mały cel. Nie mówię o celach ogólnych, tylko o tym, jaki konkretnie cel chcemy osiągnąć, w jaki sposób i czy mamy na to pieniądze, a także jak długo to potrwa. Dopiero takie rozpisanie zagadnień mogłoby w ogóle gwarantować czy dawać nadzieję na to, że cele te zostaną osiągnięte.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#KrzysztofDołowy">Poza tym wystąpienie pana ministra było bardzo piękne — podzielam jego poglądy w bardzo wielu kwestiach — tylko że niezgodne z materiałem, który został dostarczony. Widać pisał to ktoś inny; albo pan premier lepiej mówi niż pisze. Cóż można wyczytać z tego materiału? Otóż ogólnie poziom polskiej edukacji jest niezły, nawet dobry, choć są pewne rysy na tym obrazie, dotyczące głównie szkół niepublicznych, gdzie zrobiono wiele kantów; przy czym programy autorskie czy dowolne też wprowadzają dużo zamieszania, a niektóre z nich są złe. Taką opinię może mieć ministerstwo, taką opinię mogą mieć nauczycielskie związki zawodowe, ale nie jest to opinia konkretnych nauczycieli, na pewno nie jest to opinia rodziców, a już zupełnie nie jest to opinia ludzi, którzy się stykają z „produktem” polskiej szkoły, czyli np. nauczycieli akademickich prowadzących zajęcia na I roku studiów. Jestem takim nauczycielem. Pragnę tu spokojnie i z całą stanowczością powiedzieć, że mniej więcej 1/3 studentów I roku ma nie opanowane minimum z zakresu szkoły średniej z takich przedmiotów, jak: fizyka, chemia i biologia. Jeszcze mocniej chciałbym podkreślić, że połowa z tych, którzy mają nie opanowany ten materiał, nie wie nic, absolutnie nic — od szkoły podstawowej do szkoły średniej — żadnego sensownego zdania nie potrafi w tej dziedzinie wypowiedzieć. To znaczy, że 6 lat szkoły państwowej należy uznać za zmarnowany czas.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#KrzysztofDołowy">Oczywiście nie mówię o wszystkich szkołach, nie mówię też o wszystkich nauczycielach ani o wszystkich uczniach. Powiedziałem tylko, że 1/3 uczniów nie ma opanowanego minimum ze szkoły średniej, a 1/6 nie wie absolutnie nic z przedmiotów, które są najważniejsze w zrozumieniu świata techniki. Podobne zdanie mają także Polskie Towarzystwo Matematyczne, Polskie Towarzystwo Fizyczne, Polskie Towarzystwo Przyrodników, Polskie Towarzystwo Chemiczne, które w zeszłym roku wystosowały dramatyczny apel do ministra edukacji mówiący mniej więcej to samo.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#KrzysztofDołowy">Zawarte w dokumencie narzekanie ministerstwa na szkoły niepubliczne przypomina - jak już powiedziałem na posiedzeniu komisji edukacji - narzekanie wielkiego gangstera na to, że ktoś mu buchnął zegarek. Naprawdę jest bardzo niepokojące, że ministerstwo nie zdaje sobie sprawy z poziomu naszych szkół; nie zdaje sobie sprawy, bo w ogóle nie ma możliwości badania tego poziomu. Nie ma już matur z wielu przedmiotów, nie ma egzaminów wstępnych na wyższe uczelnie, nie ma więc gdzie i kiedy sprawdzić. Ministerstwo nie wprowadziło w zamian, powiedzmy, egzaminów państwowych lub choćby testów, które sprawdzałyby wiedzę uczniów ze wszystkich przedmiotów. Za pomocą takiego testu można by badać nie tylko uczniów, ale pośrednio nauczycieli i jakość ich pracy; czyli jakość pracy szkoły. Moglibyśmy także uzyskać pośrednio odpowiedź na pytanie, czy nasze programy edukacyjne są dobre. Jeżeli bowiem bardzo wiele osób nie może opanować materiału, to pewnie programy są również złe.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#KrzysztofDołowy">Wolny rynek, z którym od kilku lat mamy do czynienia w naszym kraju, narzuca również konieczność stosowania nowych metod kształcenia. Mówiło już o tym kilku posłów. Pragnę państwu powiedzieć, że za 20 lat zawartość wszystkich encyklopedii będzie wpisana w urządzenie wielkości kalkulatora. Naprawdę nie należy już uczyć młodzieży nazw szczegółowych czy wymagać jakichś drobnych encyklopedycznych wiadomości, liczb - wszystko to wkrótce ludzie będą mieli w kieszeni. Należałoby jednak nauczyć uczniów samodzielnego zdobywania wiadomości - jak to powiedział szef SLD - i to właśnie jest bardzo ważnym zadaniem szkoły. Ale kto miałby to zrobić? Nie mamy do tego właściwych programów, nie mamy również przygotowanych nauczycieli. Brakuje także koncepcji ministerstwa, w jaki sposób można by zmieniać szkołę, aby osiągnąć ten stan. Szansa związana z istnieniem wolnego rynku polega na tym, że będzie różnorodność wykształcenia, tzn. nie będzie jednego kanonu - może tylko minima programowe, lecz nie kanon - ponieważ nie wiemy, czego będzie żądał od nas wolny rynek za 20 lat. Niech ludzie będą w sposób różnorodny wykształceni. Mogą mieć swoją wielką życiową szansę właśnie na skutek zmian w gospodarce wolnorynkowej.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#KrzysztofDołowy">Na koniec, oczywiście, trzeba mówić o pieniądzach dla nauczycieli. Nie mogę sobie wyobrazić, jak może funkcjonować nowoczesny kraj, w którym nauczyciel szkoły podstawowej nie zarabia średniej krajowej; jeżeli płaca nauczyciela szkoły średniej nie stanowi półtorej czy dwóch średnich krajowych. Pragnąłbym zwrócić uwagę na jeszcze inny mechanizm, być może ważniejszy. Otóż w Polsce nie ma pozytywnego modelu kariery profesjonalnej. To znaczy, dobry nauczyciel zarabia prawie tyle samo co marny. To trzeba by zmienić. Gdybyśmy mieli narzędzie do pomiaru jakości pracy nauczyciela, to wtedy tym najlepszym — być może 3–5% — powinniśmy dać bardzo dużą pensję. Byłby to sygnał dla wszystkich: oto model kariery, gdy będę wybitnym nauczycielem, będę zarabiał dobrze, będę szanowany przez całą społeczność. I zwracam się również do pana ministra, aby pomyślał o zróżnicowaniu poziomu pensji nauczycieli w zależności od jakości ich pracy.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Tomasza Nałęcza z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#TomaszNałęcz">Pani Marszałek! Panie Premierze! Szanowni Państwo! Z ogromną nadzieją i uwagą przyjęliśmy w Unii Pracy zapowiedź debaty edukacyjnej. Z dwu przede wszystkim powodów. Po pierwsze, podzielamy opinię ministerstwa i rządu, że zarówno sprawy strategiczne polskiej oświaty, jak i codzienne wymagają bardzo gruntownej, rzetelnej refleksji. Także dlatego że sprawy edukacji, oświaty odgrywają w programie i działaniu Unii Pracy szczególnie istotną rolę. Generalnie mówiąc, nie wszyscy państwo znacie dokładnie program Unii Pracy - najogólniej rzecz biorąc, chcemy dla Polski nie tylko wolności, ale i sprawiedliwości. Za podstawowe narzędzie jej osiągania uważamy oświatę. Społeczeństwo i państwo (w dziedzinie sprawiedliwości) milionom Polaków jest winne równanie edukacyjnego startu; wyposażanie młodego człowieka w kapitał, którego rodzice nie zawsze mogą mu dać. To znaczy w wiedzę i w umiejętności, które pozwolą mu startować w życiu w sposób zbliżony do dziecka z rodziny zamożnej. Z tym równym startem jest dzisiaj w Polsce coraz gorzej, jest najgorzej. W działaniach ustawodawcy jest - nie chcę tą winą obarczać tylko rządu - pewna nawet obłuda. Kilka miesięcy temu przeznaczyliśmy na szkolnictwo wyższe nakłady w wysokości 113% przy blisko 30-procentowej inflacji. Nie nazywając tego po imieniu, powiedzieliśmy: szkolnictwo wyższe już nie jest bezpłatne. Studiować może ten, kto ma na to pieniądze. Należałoby się zastanowić, czy owa równość startu edukacyjnego młodzieży nie nakazywałaby pobierać pewnej, niewielkiej kwoty od wszystkich studentów, żeby potem najuboższym fundować z tych pieniędzy stypendia bądź zwalniać ich z opłaty za dobre wyniki w nauce. Dzisiaj owa bezpłatność szkolnictwa wyższego jest nagrodą dla ludzi i tak już premiowanych przez dobrą, wielkomiejską szkołę, dobrą, zamożną rodzinę. Przecież jeszcze dzisiaj najłatwiej im się dostać na te kierunki, na których gorszy wynik egzaminacyjny oznacza wielomilionowe nakłady.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#TomaszNałęcz">Komplementów pod adresem nauczycieli nie chcę powtarzać. Panuje obecnie w Sejmie maniera dydaktycznego traktowania nauczycieli, to znaczy prawienia im komplementów, mówienia jak są ważni, jak ich wszyscy cenimy. W tym tygodniu przeczytałem starannie prasę. Osoby powszechnie szanowane — w znacznej mierze autorytety dla tej Izby — z dużą nonszalancją i pogardą wypowiedziały się o nauczycielach w pewnym wielonakładowym tygodniku, w pewnym wielonakładowym dzienniku, stwierdzając, że właściwie z oświatą w Polsce byłoby dobrze, gdyby nie konserwatyzm znacznej części polskich nauczycieli. To się często ubiera w jakieś formuły organizacyjne. Najczęściej za chłopca do bicia uważa się Związek Nauczycielstwa Polskiego, ale tak naprawdę wini się znaczną część środowiska nauczycielskiego. Wolałbym, żebyśmy się nie podlizywali dydaktycznie nauczycielom z tej trybuny, tylko żebyśmy o tym środowisku pamiętali, kiedy na przykład ustalamy pensje w pewnych spółkach skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#TomaszNałęcz">Wracam raz jeszcze do telewizji. Jeśli nauczyciel zarabia 2 czy 3 mln zł, a prezes telewizji - 90 mln zł, to naprawdę ze sprawiedliwością w Polsce nie jest w porządku.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#TomaszNałęcz">Wiem, oczywiście, panie premierze, że to nie pan jest za to odpowiedzialny, ale pensja w wypadku tego stanowiska zależy od rządu. Bardzo żałuję, że w ławach rządowych nie ma nikogo z Ministerstwa Finansów - myślę, że to nie jest przypadkowa nieobecność - bo tę debatę powinniśmy toczyć również w obecności ministra finansów. Jako nauczyciel wolałbym nawet mówić do ministra finansów niż do ministra edukacji, bo do niego mam znacznie więcej pretensji.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#TomaszNałęcz">Jednak wracam do przerwanego wątku. Proszę państwa, oczywiście, z pensji prezesa Walendziaka niewielu się utrzyma nauczycieli. Ale chodzi o sprawiedliwość, bez której państwo w Europie w końcu XX w. nie może sprawnie funkcjonować. Nie może być dwóch stanowisk obsadzanych przez państwo w tak rażącej dysproporcji. I myślę, że m.in. środowisku nauczycielskiemu jesteśmy winni to poczucie sprawiedliwości, a nie zdawkowe, okolicznościowe komplementy z okazji wielkiej debaty sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#TomaszNałęcz">I na koniec - bo mamy jeszcze innych mówców z naszego klubu - chciałem powiedzieć, że nie mam zbyt wielu uwag do samego tekstu o doskonaleniu systemu edukacji. Nie dlatego że moja klubowa koleżanka w merytorycznym wystąpieniu przedstawiła już nasze stanowisko, ale raczej dlatego że, jeśli chodzi o marzenia o oświacie, myślę, że między mną a panem premierem Łuczakiem, panią minister Grabowską, nie ma właściwie różnic. Tylko że ja się boję - i proszę mi pozwolić sformułować tę wątpliwość, obawę z tej trybuny - że wasze marzenia mają podobną genezę jak i moje, to znaczy są ucieczką od pewnej smutnej rzeczywistości. I myślę, że to są marzenia, które się najtrudniej zamieniają w czyny.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#TomaszNałęcz">Prawdę mówiąc, w tym tekście zabrakło mi drugiego tekstu. To znaczy, rozumiem, jako nauczyciel, że dzisiaj dyskutujemy o pewnej strategii, że właściwie o tej codzienności, która skrzeczy, nie mówimy, i to nie o niej jest ten dokument. Dlatego brakuje mi w przedłożeniu rządowym drugiego tekstu - o tym, jak przeciwdziałać katastrofie edukacyjnej w Polsce. Moim zdaniem nadciąga katastrofa edukacyjna. Taka jest moja diagnoza jako rodzica, jako nauczyciela akademickiego, jako człowieka, który stara się zachować jaką taką orientację, jeśli chodzi o publiczne dokumenty. I myślę, że mankamentem naszej dzisiejszej debaty jest to, że wspólnie marzymy o pięknym, funkcjonalnym pałacu dla polskiej oświaty, gdy tymczasem to jest rudera, która potrzebuje remontu. I o tym remoncie przede wszystkim należałoby chyba rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Izabellę Sierakowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#IzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie i Panowie! Istotą demokracji jest równość szans, prawo każdego człowieka do pełnej realizacji własnych możliwości, do udziału w tworzeniu własnej przyszłości. Mówiliśmy i mówimy, że gospodarka musi służyć człowiekowi. Właśnie ta aktywna rola państwa, zabezpieczenie przez państwo rozwoju człowieka, danie szansy każdemu obywatelowi to obowiązek, który musi spełnić obecna koalicja. Nie ma wątpliwości. Tę troskę o odpowiedzialność widzę w „Strategii dla Polski” wicepremiera Kołodki i w programie przedstawionym przez resort edukacji. Materiał jest dobry i rzeczowy: inwestowanie w kapitał ludzki, równy dostęp do edukacji, rozszerzenie zasięgu kształcenia młodzieży na poziomie średnim i wyższym, dobrze wykształcony nauczyciel państwowy, wzrost nakładów na oświatę w programie Grzegorza Kołodki do 30% (30% do r. 1997), powszechny, bezpłatny dostęp do edukacji i odejście od narzuconego przez poprzednie rządy programu minimum. Także to, o czym panowie mówicie, minimum lekcji biologii to niestety wina poprzednich czterech lat. Ale nie sposób zrealizować wszystkiego, pierwsze kroki poczyniono. Zaprowadzono jaki taki spokój w oświacie. Nakazy, strach, często niekompetentne, nieodpowiedzialne decyzje zostały zastąpione dyskusją, wspólnym tworzeniem nowoczesnej szkoły. Podczas tej debaty mówimy o różnych sprawach związanych z oświatą, o pieniądzach, ja natomiast poruszę dwa straszne tematy, dwa problemy, które nie wymagają nakładów, ba! — można nawet na nich dużo zaoszczędzić.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#IzabellaSierakowska">A więc, szanowny panie ministrze, temat ostatnich miesięcy to słynny ZChN-owski podręcznik pod tytułem „Zanim wybierzesz”, który jest polecany przez MEN nauczycielom w ich pracy z uczniami i który ma ułatwić wprowadzenie młodych ludzi w dorosłe życie, oswajać z cywilizowanym seksem. Seksuolodzy oprotestowali tę książkę, bo rzeczywiście jej lektura przypomina umoralniające pogadanki rodem z XIX wieku: zakłamanie, obłuda, strach przed prawdą, głupota. Przecież nic co ludzkie nie może być nam obce, a rzetelna wiedza to nauczycielski obowiązek. Oczekuję więc od resortu męskiej decyzji — wycofania omawianego podręcznika,...</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#IzabellaSierakowska">... zastąpienia go materiałem opracowanym przez fachowców, a nie speców od motylków. Rezultaty będą widoczne, panie ministrze, i to bardzo szybko. Pańscy koledzy z Holandii, Francji, krajów skandynawskich mają powód do dumy — dobrze przygotowane do życia rodzinnego i seksualnego młode pokolenie.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#IzabellaSierakowska">Drugi temat bardzo ważny. Oczekuję od rządu lewicowego - koledzy twierdzą, że centrolewicowego, jednak z ostatnich propozycji kolegów z PSL wnioskuję, że jest to rząd lewicowy - a więc oczekuję neutralnej światopoglądowo szkoły, szkoły dla wszystkich, w której nie będzie dyskryminowany ani jeden uczeń.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#IzabellaSierakowska"> W trakcie obrad komisji edukacji powiedział pan co prawda, że temat religii został zamknięty. Uważam jednak, że tak nie jest; nadszedł czas na jego uporządkowanie. Okres miniony, panie ministrze, to oddawanie budynków oświatowych, wyrzucanie szkół i przedszkoli przez dostojników Kościoła katolickiego, ochocze przechodzenie z katechezą do izb szkolnych, bo przecież tam jest za darmo, a tamte pomieszczenia służą mniej zbożnym celom, często kompromitujący poziom katechetów, nawet przypadki bicia dzieci, brak przygotowania pedagogicznego, żaden wpływ na kadrę nauczającą religii. Czy uważa pan nadal, że tematu nie ma? Czy można nadal akceptować żądania składania deklaracji przez rodziców? Czy można pozwalać na dyskryminację człowieka poprzez umieszczanie stopnia z religii na świadectwie i kresek w przypadku nieuczestniczenia w tych zajęciach? </u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#IzabellaSierakowska">Czy można pozwalać na naruszanie prawa każdego człowieka do milczenia, do tajemnicy wyznania? Nie, panie ministrze, na takie praktyki nie może być zgody. Nie oczekuję od pana resortu radykalnych zmian. Zbyt dobrze znam warunki, w jakich pracuje rząd, zbyt dobrze znam zobowiązania PSL wobec Kościoła katolickiego. Ale, panie ministrze, bez przesady — nie rozumiem pańskiego zarządzenia mówiącego o uwzględnieniu w budżetach na rok 1995 poważnej, ponadbilionowej kwoty na wynagrodzenia dla księży. Czy pan wie, ile cieknących dachów można za te pieniądze naprawić?</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#IzabellaSierakowska"> Czy pan wie, ilu wiejskim dzieciom można poprawić warunki nauki? Wreszcie można by wprowadzić - 3 godziny tygodniowo - lekcje wychowania fizycznego dla dzieci pozostających od kilku lat, wskutek programu oszczędnościowego, w złej kondycji fizycznej. Czy wiecie państwo, że tylko za użytkowanie lokalu przez wojewódzką bibliotekę pedagogiczną w Lublinie kurator płaci miesięcznie zakonnicom 30 mln zł, a w Przemyślu dzieci szkoły muzycznej, jednej z większych, uczą się w lokalu zastępczym? Organy i duże instrumenty pozostały w budynku, który oczywiście przejął Kościół katolicki, a za dostęp do tych instrumentów dzieci muszą płacić ciężkie pieniądze. Taka jest niestety prawda. Uczniowie Zespołu Szkół Technicznych i Pedagogicznych nie mogli zakończyć całego procesu nauczania, bo zostali z tej szkoły razem z nauczycielami wygonieni, bo powstała tam szkoła wyznaniowa. I jeszcze dopłacać pieniądze? Czysta przesada.</u>
          <u xml:id="u-101.11" who="#IzabellaSierakowska">Szanowny panie ministrze, przykładów wyciągania pieniędzy z oświaty jest bardzo dużo. Pan potrzebuje pieniędzy, dużo pieniędzy, a lekką ręką chce pan oddać ten bilion złotych. Wprowadzając w życie wymienione zarządzenie, naruszy pan po prostu zasadę wolności sumienia i wyznania oraz równouprawnienia podatników - nie tylko niewierzących, ale także części wierzących, nie mających księży opłacanych przez państwo, albowiem z tych podatków opłacane będą potrzeby religijne innych wyznawców. Chęcią płacenia księżom za ich posługi naruszy pan bronioną przez Kościół katolicki zasadę, mówiącą, iż: nauczanie religii jest funkcją religijną, a nie oświatową. Wobec tego państwo świeckie nie powinno się tymi sprawami interesować, więc nie rozumiem gorliwości.</u>
          <u xml:id="u-101.12" who="#IzabellaSierakowska">Czego oczekuję od resortu? Wycofania się z tego zarządzenia.</u>
          <u xml:id="u-101.13" who="#IzabellaSierakowska">Oczekuję także od pańskiego resortu negocjacji, w wyniku których lekcje religii uczniów szkół średnich zostaną przeniesione do domów katechetycznych albo zastąpione przedmiotem religioznawstwo.</u>
          <u xml:id="u-101.14" who="#IzabellaSierakowska">Oczekuję odrębnego świadectwa dla uczniów uczęszczających na lekcje religii.</u>
          <u xml:id="u-101.15" who="#IzabellaSierakowska">Sądzę, że znane są państwu wyniki badań, które wskazują, że 78% młodych ludzi i 70% Polaków chce ograniczenia działalności Kościoła wyłącznie do praktyk religijnych w murach świątyń.</u>
          <u xml:id="u-101.16" who="#IzabellaSierakowska">Wysoki Sejmie! Wierzę, że zaplanowane porządki w naszym kraju zakończą się naszym wspólnym sukcesem.</u>
          <u xml:id="u-101.17" who="#IzabellaSierakowska">Życzę panu, panie ministrze, odwagi. Wszystkiego najlepszego.</u>
          <u xml:id="u-101.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Ryszarda Stanibułę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#RyszardStanibuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! W okresie tak wielkich zmian strategicznych i strukturalnych w naszym państwie istnieje obecnie pilna konieczność przeprowadzenia dyskusji nad przyszłością i kierunkami kształtowania polityki oświatowej. Kierunki tej polityki i sposoby realizacji, a także analiza obecnej sytuacji przedstawione zostały Wysokiej Izbie w obszernych materiałach przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Przedstawiono w miarę wiernie aktualny stan oświaty, udokumentowany danymi statystycznymi i kierunkami rozwiązań. Bardzo krytycznie przedstawione zostały te sfery edukacji, które objął program dostosowawczy w oświacie, w tym zmniejszenie tygodniowego wymiaru zajęć lekcyjnych, brak zajęć pozalekcyjnych, zanikanie funkcji opiekuńczej szkół, odchodzenie od pomocy materialnej, likwidacja placówek pozaszkolnych itp. Również negatywnie oceniono - i słusznie - likwidację placówek przedszkolnych po przejęciu ich przez gminy jako zadania własne.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#RyszardStanibuła">Uważam, że jednym z celów doskonalenia systemu oświaty jest jak najlepsze przygotowanie młodego pokolenia Polaków do nowych procesów transformacji, w których inwestycja w człowieka jest czynnikiem decydującym o ekonomicznym rozwoju kraju, a także w ogóle jego wszechstronnym rozwoju. Przekonują nas o tym osiągnięcia Japonii czy Korei Południowej. Tam podstawowe funkcje dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze realizowane są przy maksymalnym wsparciu państwa, rodziny, środowisk lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#RyszardStanibuła">Nasze szkolnictwo podstawowe natomiast zostało ostatnio dotknięte redukcją ogólnej liczby zajęć dydaktycznych, co wpłynęło niekorzystnie na możliwość pełnego przekazania treści objętych programem nauczania. Obecnie brak jest możliwości rozszerzenia programu, utrwalenia i sprawdzenia wiadomości ucznia, wprowadzenia indywidualnego procesu nauczania podczas jednostki lekcyjnej, przy ciągle szybkim tempie pracy na lekcjach. Po konsultacjach z nauczycielami stwierdzam, że istnieje potrzeba zwiększenia liczby zajęć dydaktycznych z zakresu biologii i fizyki w klasach szóstych, a w klasach siódmych, o jedną godzinę, biologii, fizyki i chemii. W klasach ósmych istnieje potrzeba zwiększenia liczby godzin lekcyjnych języka polskiego z 5 do 6 tygodniowo, matematyki z 4 do 5, języków obcych o 1 godzinę, a zajęć z kultury fizycznej o 2 godziny.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#RyszardStanibuła">Uważam, że powinniśmy otoczyć szczególną opieką uczniów zdolnych, a także wymagających pomocy, organizując im zajęcia fakultatywne. Pragnę podkreślić, że złe wyposażenie większości szkół w środki dydaktyczne powoduje zmniejszenie różnorodności form i metod pracy z uczniem. Często pomoce i materiały przygotowane przez nauczycieli są zbyt proste i mało atrakcyjne - brakuje środków finansowych, sprzętu audiowizualnego, komputerowego, dobrze wyposażonych klas-pracowni.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#RyszardStanibuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo ważnym zadaniem szkoły jest sprawowanie funkcji wychowawczych i opiekuńczych. Uważam, że należy dążyć do podniesienia rangi wychowawcy i nauczyciela - wraz z podniesieniem wynagrodzenia finansowego za ich pracę.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#RyszardStanibuła">Rozwinięcia wymaga poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne, rodzinne, programy terapeutyczne w grupach wiekowych dla dzieci zagrożonych alkoholizmem, narkomanią, zahamowaniami emocjonalnymi i niedostosowaniem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#RyszardStanibuła">Ważnym elementem w wychowaniu młodzieży jest kształtowanie, dzięki zajęciom pozalekcyjnym, nawyku aktywnego wypoczynku, rozwijanie kultury fizycznej i psychicznej oraz zainteresowań, chodzi o organizację kół zainteresowań. Dodatkowe zajęcia pozalekcyjne powinno organizować kierownictwo szkół. Należałoby wspierać te zadania poprzez budżet państwa, a także organizacje gospodarcze, społeczne, lokalne środowiska, i sponsorować taką działalność. Pragnę podkreślić, że jest wiele szkół bardzo słabo wyposażonych w pomoce dydaktyczne i posiadających ubogie biblioteki - często mają niewielkie księgozbiory, nie uzupełniane nowymi wydawnictwami, w tym opracowaniami, które mogłyby podnosić poziom pracy nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#RyszardStanibuła">Kuratoria oświaty powinny zatrudniać wykwalifikowanych nauczycieli i umożliwiać uzupełnienie wykształcenia lub zmianę kwalifikacji tym dotychczas zatrudnionym nauczycielom, którzy tego potrzebują. Pozytywnie odnotować trzeba troskę o dobór kadr dla oświaty wiejskiej, a także propozycje działań prowadzących do wyrównania szans młodzieży wiejskiej. Pragnę natomiast podkreślić, że dzięki ofiarności mieszkańców wsi i zaangażowaniu nauczycieli wiele szkół wiejskich, wspartych ich konkretną pomocą, nadal funkcjonuje, choć musi pokonywać liczne trudności.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#RyszardStanibuła">Uważam, że obecnie główne działania w zakresie reformowania systemu oświaty powinny polegać na doskonaleniu systemu, a nie na gruntownej reformie, gdyż sytuacja gospodarcza państwa i stan naszych finansów nie pozwalają na zasadnicze zmiany strukturalne.</u>
          <u xml:id="u-103.9" who="#RyszardStanibuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szczególnie ważnym elementem systemu oświaty w ciągle zmieniającej się gospodarce rynkowej jest szkolnictwo zawodowe. Nie trzeba uzasadniać potrzeby rozwijania tego typu szkolnictwa średniego i wyższego. Ministerstwo Edukacji Narodowej i różne środowiska zgłaszają szereg propozycji zmierzających do zreformowania szkolnictwa wyższego. Ciekawą, choć jedynie zasygnalizowaną, propozycją planowanych kierunków przemian szkolnictwa wyższego jest zapowiedź przywrócenia systemu wyższego szkolnictwa zawodowego. Ma on być wzorowany na rozwiązaniach stosowanych obecnie w państwach o gospodarce rynkowej. Inicjatywy te oceniam jako niezmiernie ważne i potrzebne, szczególnie w zakresie zawodowego szkolnictwa wyższego. Za odtworzeniem systemu zawodowego szkolnictwa wyższego, i to jak najszybciej, przemawia bowiem szereg względów merytorycznych, społecznych i materialnych. Za najistotniejsze z nich uważam:</u>
          <u xml:id="u-103.10" who="#RyszardStanibuła">— stworzenie realnej szansy na szybkie poprawienie wskaźnika scholaryzacji, powszechnie bowiem wiadomo, że szkolnictwo akademickie, nie dofinansowane od wielu lat, nie jest w stanie sprostać rosnącym potrzebom kształcenia;</u>
          <u xml:id="u-103.11" who="#RyszardStanibuła">— umożliwienie zdobycia zawodu tej części młodzieży, która nie ma możliwości lub nie widzi potrzeby podjęcia pełnych 5-letnich studiów akademickich;</u>
          <u xml:id="u-103.12" who="#RyszardStanibuła">— zwiększające się zapotrzebowanie na bardziej praktycznie przygotowanych absolwentów, gdyż obecnie pracodawcy oczekują nie tylko teoretycznych wiadomości, ale także konkretnych umiejętności praktycznych, niejednokrotnie trudnych do nabycia w uczelniach akademickich;</u>
          <u xml:id="u-103.13" who="#RyszardStanibuła">— konieczność uwzględnienia podczas tworzenia kierunków i specjalności różnorodnych potrzeb oraz specyfiki wielu regionów, czego nie uwzględniają programy dużych, odległych ośrodków akademickich, a z powodzeniem można to zrobić w niewielkich jednostkach kształcących w systemie szkolnictwa zawodowego;</u>
          <u xml:id="u-103.14" who="#RyszardStanibuła">— konieczność unowocześnienia istniejących i tworzenia nowych specjalności kształcenia, wynikających z szybko zmieniających się potrzeb gospodarki;</u>
          <u xml:id="u-103.15" who="#RyszardStanibuła">— potrzebę racjonalizacji wydatków: studia zawodowe jako krótsze, a więc i tańsze, pozwolą obniżyć wydatki na wykształcenie jednego absolwenta, zaoszczędzone zaś pieniądze można przeznaczyć na zwiększenie liczby studiującej młodzieży lub poprawienie warunków kształcenia.</u>
          <u xml:id="u-103.16" who="#RyszardStanibuła">Wszystko to dowodzi, że stworzenie systemu wyższego szkolnictwa zawodowego jest koniecznością. Zmiany te nie wymagałyby dużych środków finansowych, a ożywiłyby środowiska, umożliwiłyby młodzieży kontynuowanie nauki, zapewniłyby wykwalifikowaną kadrę potrzebną w małych ośrodkach miejskich i na wsi.</u>
          <u xml:id="u-103.17" who="#RyszardStanibuła">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kończąc swoje wystąpienie, pragnę powtórzyć znane słowa: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Inwestowanie w oświatę, w naukę dzieci i młodzieży to inwestowanie w przyszłość naszego narodu. Stale muszą się tym zajmować i państwo, i Ministerstwo Edukacji Narodowej, i nauczyciele; musi być aktywne całe społeczeństwo. Dziś szczególnie pragnę podkreślić ogromną rolę i znaczenie pracy tysięcy naszych nauczycieli i wychowawców. Życzę im wszelkiej pomyślności w tak ważnej pracy dla naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-103.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Głos zabierze pan poseł Ludwik Turko z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#LudwikTurko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Celem dzisiejszej debaty jest ukształtowanie modelu oświaty dla pokolenia, które swoją dojrzałość osiągnie w znakomitej większości w XXI wieku. Podstawą do tego ma być przedstawiony przez rząd dokument, bardzo obszerny, liczący w sumie, razem z aneksem, 250 stron. Sprawy edukacji są na tyle węzłowe, że byłoby pożądane, aby te spory, które tu prowadzimy, były wolne od animozji politycznych i abyśmy osiągnęli tego rodzaju consensus, jakiego spodziewamy się przy debatach na tematy tak zasadnicze, jak kwestia obronności kraju czy polityki zagranicznej, bo ranga systemu edukacji jest podobna.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#LudwikTurko">Oceniając dokument przedstawiony przez rząd, powiedziałbym, że jest to bardzo interesujący materiał o charakterze publicystycznym, natomiast zdecydowanie innego materiału oczekiwałbym od rządu, dysponującego wyspecjalizowanym aparatem fachowców i urzędników, którzy powinni przedstawić Wysokiej Izbie konkretne ścieżki dojścia do zamierzonego celu. Otóż skala przedsięwzięcia edukacyjnego — celowo używam tu słowa „przedsięwzięcie” — jest olbrzymia. Jeżeli weźmiemy jako przykład tegoroczny budżet, to wydatki budżetowe ogólne w tym roku są na poziomie 700 bln zł, w tym edukacja jest drugim co do wielkości działem po służbie zdrowia, bo „zjada” ok. 80 bln zł. Jakiekolwiek zmiany w tym systemie wymagają bardzo dużych środków. Niektóre z propozycji przedstawionych w dokumencie rządowym zasługują na uwagę, ale są tylko publicystyką i nasze rozważania pozostaną abstrakcyjne, skoro nie dowiedzieliśmy się, ile niektóre z proponowanych zmian będą kosztować, jakie środki należy uruchomić i w jakiej perspektywie czasu jest to możliwe. Koszty niektórych z tych propozycji — jak choćby rozszerzenia obowiązku szkolnego na przedział wiekowy od 6 do 18 lat, a więc objęcia tym obowiązkiem dodatkowo setek tysięcy młodzieży — oczywiście wymagają oszacowania przez wyspecjalizowany aparat. Tego brakuje w dokumencie rządowym i to powinno być podstawą rzetelnej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#LudwikTurko">Dokument obarczony jest również licznymi sprzecznościami; sprawia wrażenie, jakby poszczególne jego części były opracowane przez niezależnie od siebie działające komórki w ministerstwie. I tak na przykład otrzymaliśmy, może nie wszyscy posłowie, ale członkowie komisji edukacji otrzymali materiał ministerialny oceniający stan szkół przejętych przez gminy. Wymowa tego dokumentu jest jednoznaczna. Otóż szkoły przejęte przez gminy funkcjonują na ogół lepiej aniżeli szkoły, które są w gestii administracji państwowej. Jednocześnie ministerstwo skądinąd proponuje kroki zmierzające do centralistycznego modelu edukacji narodowej, zmierzające do ograniczenia roli gmin.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#LudwikTurko">Inną sprawą, która budzi nasze bardzo poważne obawy, są losy zapoczątkowanej już reformy szkolnej. Z jednej strony mówi się, iż konieczna jest kontynuacja reformy programowej, nad którą prace trwają od paru lat, z drugiej strony wyprowadza się odpowiednie struktury poza Ministerstwo Edukacji Narodowej, obniżając w ten sposób rangę i podając w wątpliwość terminarz zreformowania programowego naszego szkolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#LudwikTurko">Uważam, że dokument w tej formie, w jakiej został przedstawiony, byłby bardzo dobry jako materiał polemiczny do dyskusji, która by się toczyła na łamach prasy, w ramach jakiegoś panelu pedagogicznego. Uważam jednak, że nie ma on tych cech, które powinny posiadać dokumenty przedstawiane Wysokiej Izbie. Nie ma w nim ścieżek dojścia do zamierzonych celów. Skala przedsięwzięcia, o którym mówimy, jest zaś tak duża, że wymaga bardzo istotnych strategicznych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#LudwikTurko">Kończąc, chciałbym powiedzieć, że miałem nadzieję, że w przedstawionym przez ministra finansów dzisiaj na posiedzeniu Izby dokumencie „Strategia dla Polski” znajdę może jakieś konkretne liczby, skoro przedstawia go minister finansów. Otóż nie, proszę państwa, w tym dokumencie, którego ambicją jest nakreślenie perspektyw do 1997 r., również nie ma ani jednej liczby, aczkolwiek jest rozdział poświęcony kwestiom młodego pokolenia, kończący się jednak bardzo enigmatycznym stwierdzeniem, iż pożądane jest zwiększenie środków na cele związane z młodzieżą, przy czym nie padają żadne liczby. Wyrażając to zaniepokojenie, kończę swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Sergiusza Karpińskiego z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#SergiuszKarpiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wiele słów wypowiedziano dzisiaj o strukturach zarządzania oświatą, wiele życzliwych uwag padło pod adresem naszych dzisiejszych gości bądź słuchaczy relacji z dzisiejszych obrad. Wydaje mi się, że zapomniano w tej lawinie słów o jeszcze jednym, bodaj najważniejszym elemencie metod i form działalności edukacyjnej, o tym bardzo istotnym elemencie zarządzania strukturami oświatowymi, mianowicie o dyrektorach szkół i placówek dydaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#SergiuszKarpiński">Nadanie ustawą o systemie oświaty dyrektorom szkół uprawnień i obowiązków kierownika zakładu pracy, przy jednoczesnym pozostawieniu i wzmocnieniu funkcji pierwszego i głównego szczebla nadzoru pedagogicznego, spowodowało pogłębienie różnic w hierarchii kryteriów ocen zarówno kandydatów na te stanowiska, jak i dyrektorów sprawujących już swoje funkcje. Organ prowadzący jest zainteresowany głównie ekonomiczną i administracyjną stroną funkcjonowania szkoły. Organ nadzorujący skupia się na aspektach dydaktyczno-wychowawczych. Inaczej mówiąc, organ prowadzący chciałby mieć na stanowisku dyrektora dobrego menedżera, a organ nadzorujący najlepszego w szkole nauczyciela. Czy oba te interesy są do pogodzenia? Czy w strukturalnych zmianach systemu edukacji nie należałoby przewidzieć rozdzielenia obu tych funkcji? Dopóki organ prowadzący był jednocześnie nadzorującym, tworzył struktury ekonomiczno-administracyjne, które w dużej mierze wyręczały dyrektora szkoły w realizacji funkcji kierownika zakładu pracy. Bo trzeba zapytać: Czy brak smykałki ekonomicznej u wzorowego nauczyciela ma go zdyskwalifikować w awansie służbowym, a także, czy umiejętności albo talent w działalności gospodarczej mają preferować nauczycieli nie najwyższego lotu pod względem pedagogicznym? Przypuszczam, że będzie okazja powrócenia do tego aspektu sprawowania funkcji kierowniczych w strukturach oświatowych także w trakcie debaty nad zmianą ustawy o systemie oświaty, bo problem, wydaje mi się, jest bardzo istotny i należy mu poświęcić nieco więcej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Kalbarczyka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Baszczyński: Inne nazwisko, inne nazwisko!)</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam. Pan poseł Baszczyński, tak? Proszę bardzo, pan poseł Krzysztof Baszczyński, a następnie pan poseł Ryszard Kalbarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#KrzysztofBaszczyński">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na sprawy szkolnictwa specjalnego. Mamy w tym zakresie bogatą tradycję i doświadczenia. Już w okresie międzywojennym powstał w Warszawie słynny Instytut Pedagogiki Specjalnej, założony i prowadzony do 1960 r. przez panią prof. Marię Grzegorzewską. Jej ponadczasowa maksyma: „Nie ma kaleki, jest człowiek”, powinna wyznaczać kierunek działania każdego z nas, zwłaszcza tych, którzy odpowiadają za politykę społeczną i oświatową państwa. Szkolnictwo specjalne bowiem to integralna część systemu edukacji narodowej, tym bardziej że tzw. specjalne formy kształcenia i wychowania obejmują ok. 3% dzieci w wieku szkolnym. W tym miejscu niestety należy stwierdzić, że szkolnictwo specjalne, tak zresztą jak cała oświata, zostało dotknięte ujemnymi skutkami, które towarzyszą transformacji ustrojowej. Uderzono w najsłabszych, bezbronnych i potrzebujących pomocy od ludzi zdrowych — wszystko w imię pieniądza i praw rynku. Tylko powiedzmy sobie szczerze, czy właśnie oświata nie powinna być wolna od brutalnych praw rynku i pieniądza, czy nie powinna być sferą chronioną, tym bardziej że tak wielu polityków wypowiadało się i wypowiada na temat wartości życia. A może ochronę nie urodzonych należy połączyć ze stworzeniem ochrony dla dzieci nowo narodzonych?</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#KrzysztofBaszczyński">Mówiąc o jednym z elementów systemu edukacji, to jest o szkolnictwie specjalnym, niestety z zażenowaniem muszę stwierdzić, iż filozofia myślenia o oświacie w ostatnich latach potraktowała ten typ szkolnictwa wyjątkowo pejoratywnie. Jeżeli ktokolwiek chciał to pejoratywne znaczenie zmienić, był nim nauczyciel, który podejmował często tytaniczny wysiłek, aby uchronić proces dydaktyczno-wychowawczy dziecka specjalnej troski od skutków programów dostosowawczych czy oszczędnościowych, które wynikały z karykaturalnej wizji oświaty publicznej, lansowanej przez rządy ostatniego czterolecia.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#KrzysztofBaszczyński">Wysoka Izbo! Malejące nakłady na oświatę spowodowały, że przeszło 20% środków na utrzymanie szkół ponosili właśnie rodzice. Jeżeli taki udział rodziców jest możliwy w wypadku szkoły masowej, to jest to po prostu niemożliwe w odniesieniu do szkoły specjalnej. Przecież, jak wskazują badania, ok. 70% uczniów szkół specjalnych pochodzi z rodzin niewydolnych wychowawczo. Kto ma pomóc takiej szkole, skoro rodzice sami potrzebują tej pomocy? Tu jest potrzebna pomoc państwa, całego społeczeństwa, to jest po prostu nasz wspólny obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#KrzysztofBaszczyński">Panie i Panowie Posłowie! Z zadowoleniem przyjmuję pewne kierunkowe tezy w sprawach szkolnictwa specjalnego, zawarte w druku nr 421 (główne kierunki doskonalenia systemu edukacji w Polsce), ale chcę jednocześnie zwrócić uwagę na zadania, które trzeba wypełnić wobec dziecka specjalnej troski już od zaraz, od dziś. Otóż w szkole specjalnej trzeba położyć akcent na sferę socjalną. Mam tu na uwadze odejście od pobierania stałej opłaty, tzw. czesnego, za pobyt dziecka w przedszkolach specjalnych czy zapewnienie środków na bezpłatne żywienie w stołówkach szkolnych. W bardzo wielu przypadkach jest to przecież możliwość spożycia przez dziecko jakiegokolwiek posiłku, i to jeszcze w godziwych warunkach. Problem dziecka głodnego jest bowiem szczególnie bolesny właśnie w placówkach specjalnych. A może w imię pewnych wartości, o których tak wiele się mówi, korzystając ze wsparcia finansowego Kościoła czy innych organizacji społecznych, należałoby przywrócić w szkołach specjalnych akcję „szklanka mleka”? To hańba dla ludzi dorosłych, ludzi zdrowych, że kierując się ekonomią zrezygnowaliśmy z tej szlachetnej akcji. Powinniśmy mieć zawsze na uwadze dobro dziecka, pamiętając, że często jego upośledzenie wynika z zaniedbań środowiskowych, po prostu z biedy. Tylko stosując profilaktykę możemy zapobiegać patologii.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#KrzysztofBaszczyński">Kolejny akcent, który należy postawić w związku z działaniami w szkolnictwie specjalnym, dotyczy właśnie profilaktyki. Obowiązkiem rządu (resortu zdrowia) jest opracowanie programu wszechstronnych badań kontrolnych dzieci nowo narodzonych w celu wykrywania wad i zaburzeń rozwoju oraz wprowadzenie systemu wczesnej interwencji i pomocy dzieciom i rodzicom. Jednocześnie potrzebna jest stała wymiana informacji między pracownikami terenowych służb społecznych i pedagogami w celu zaprowadzenia ewidencji dzieci z dysfunkcjami. W tym miejscu pojawia się problem lekarza szkolnego. Jego praca w szkole specjalnej jest po prostu koniecznością. Należy rozważyć nawet, czy powinien być to tylko pediatra czy lekarz o wiele szerszym zakresie specjalności.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#KrzysztofBaszczyński">Inna sprawa, którą należy rozważyć, to kwestia Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dlaczego z funduszu tego mogą korzystać tylko osoby dorosłe? Sądzę, że tak należy zmienić uprawnienia do tego funduszu, aby z jego kasy móc dofinansowywać np. wypoczynek letni dziecka specjalnej troski, częściowo pokrywać koszty warsztatów w szkołach zawodowych specjalnych, koszty produkcji pomocy dydaktycznych, sprzętu dla szkół specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#KrzysztofBaszczyński">Kilka zdań o warsztatach szkolnych w placówkach specjalnych. To chyba jakieś nieporozumienie, że w tych warsztatach młodzież sama ma wypracować środki, bo jest to placówka na własnym rozrachunku. Chyba zapominamy, że uczą się w niej dzieci specjalnej troski, dzieci i młodzież, którym należy pomóc. Ich największym sukcesem jest to, że czują się potrzebni, że mogą uczestniczyć w życiu ludzi zdrowych.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#KrzysztofBaszczyński">Sprawa szkolnictwa specjalnego zawodowego to również los absolwentów tych szkół. Naszym obowiązkiem jest stworzyć takie mechanizmy, aby dziecko specjalnej troski mogło znaleźć pracę i czuło się po prostu potrzebne. Może należy stworzyć ulgi podatkowe dla tych, którzy przygotowują stanowiska pracy dla dziecka upośledzonego.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#KrzysztofBaszczyński">Wysoki Sejmie! Poruszyłem, a właściwie dotknąłem kilku problemów związanych z tego typu szkolnictwem. Sądzę, że w odniesieniu do tych szkół trzeba specjalnego traktowania, ogromnej życzliwości i zrozumienia. Uważam, że aby nadać specjalną rangę temu typowi oświaty, trzeba w samym Ministerstwie Edukacji Narodowej stworzyć oddzielny departament szkolnictwa specjalnego. Niech w podejmowaniu wszystkich decyzji w tej sprawie przyświeca nam maksyma, którą wypowiedziałem na wstępie: Nie ma kaleki, jest człowiek.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Kalbarczyka z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#RyszardKalbarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Przysłuchując się uważnie wystąpieniom klubowym oraz zabierającym głos w dyskusji kolegom posłom, widać, jak rozległa jest problematyka oświaty, jak wielu dotyczy obszarów naszego życia: gospodarczego, społecznego, kulturalnego. Podjęcie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej próby ukazania stanu aktualnego i doskonalenia systemu oświaty jest bardzo istotnym wydarzeniem dla naszego środowiska nauczycielskiego, a także dla całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#RyszardKalbarczyk">Kolega poseł Tadeusz Sławecki powiedział w swoim wystąpieniu: Nie można dzielić oświaty na miejską i wiejską, bo byłoby to krzywdzące dla tej ostatniej. Trzeba natomiast mieć świadomość, że oświata jest jedna, tylko jej poziom jest różny. Chcemy wyrównywać ten poziom, ażeby szanse edukacyjne dzieci i młodzieży były w miarę możności jednakowe. Z tym problemem władze oświatowe, szkoły, nauczyciele, instytuty naukowe, związki zawodowe borykają się od lat. Celem wyrównywania tych poziomów tworzono przed laty tzw. szkoły wiodące - szkoły gminne, które miały oddziaływać na szkoły słabiej zorganizowane. Trzeba przyznać, że były to w jakimś stopniu działania zaradcze, hasłowe wyzwania, z których zrezygnowano wskutek braku środków finansowych. Dzisiaj, po wielu latach reformatorskich poczynań, stajemy przed tym samym problemem: Jakie podjąć działania, żeby oświata na wsi była taka sama jak ta w mieście? Czy jest możliwe, ażeby edukacja dzieci mieszkających na wsi była lepsza od obecnej? Uważam, że tak.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#RyszardKalbarczyk">Mimo wielu przedsięwzięć podejmowanych w celu rozwiązywania bieżących problemów oświaty, mimo wielkiego zaangażowania nauczycieli, pracowników administracji i obsługi, rodziców, pracowników samorządowych problem nadal istnieje. Albo za bardzo jesteśmy kompetentni, jeśli chodzi o sprawy edukacji, i to hamuje w dużym stopniu proces poprawy istniejącego stanu, albo uważamy, że o edukacji, o dzieciach w dobrym tonie jest mówić z okazji Dnia Dziecka, rozpoczęcia lub zakończenia roku szkolnego. I tak to się w zasadzie dzieje od wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#RyszardKalbarczyk">Z okazji debaty nad edukacją wypada wspomnieć o pracy tych nauczycieli, którzy w swojej służbie widzą bardzo szczytne cele: przekazywanie wiedzy innym oraz wychowywanie i przygotowywanie do dorosłego życia. A jak jest z tym wychowaniem dzisiaj w szkołach, mówił poseł Gąsienica-Makowski, mając zastrzeżenia do udziału dzieci i młodzieży w uroczystościach państwowych. W wielu placówkach oświatowych odstąpiono, szanowni państwo, od szczytnych celów wychowawczych. Dydaktyka wzięła górę nad wychowaniem. Nauczyciele mają obecnie duże trudności z tym, jaki ideał wychowania preferować: Czy ideał prawego obywatela, patrioty, uczciwego człowieka, czy cwaniaka rozpychającego się łokciami, robiącego karierę, fortunę, zabiegającego za wszelką cenę, bez żadnych skrupułów, o materialne korzyści? Pogubiliśmy się wszyscy w tym wychowaniu, tj. szkoła, rodzice, organizacje młodzieżowe.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#RyszardKalbarczyk">Kuratorium Oświaty i Wychowania — taka była pełna nazwa instytucji zarządzającej oświatą w terenie. Dzisiaj jest to tylko Kuratorium Oświaty, bez „wychowania”. Jutro będzie to tylko kuratorium, bo oświatę przejmie samorząd terytorialny. Odnoszę czasami wrażenie, że niektórym pseudoreformatorom nie chodzi o doskonalenie systemu oświaty, lecz o realizację pewnej idei, w której oświata jest atutem, instrumentem służącym do jej zrealizowania. Mam pewne podstawy, by sądzić, że wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci wiejskich to dla niektórych drugo- lub trzeciorzędna sprawa. Za dużo w tym polityki, za mało realnego spojrzenia i konstruktywnego działania. Argumenty, jakie przedstawiają niektórzy posłowie w trakcie dyskusji na posiedzeniach komisji są dla mnie mało przekonujące. Nie chciałbym być źle zrozumiany, ale uświadommy sobie, że to zróżnicowanie wynika w głównej mierze z ogólnych różnic w poziomie cywilizacyjnym między miastem a wsią. Dzieci wiejskie w wieku przedszkolnym, jeśli chodzi o rozwój inteligencji, język — jak to już było powiedziane — mają gorszy start niż ich rówieśnicy w mieście. Na to ma wpływ wiele czynników, o których wszyscy wiemy. W raporcie UNESCO stwierdza się, że wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym jest warunkiem skuteczności każdej polityki oświatowej. A jak jest u nas, w naszym kraju w okresie transformacji? Zamyka się przedszkola, a niektórzy posłowie sugerują, że skoro matka ma zasiłek dla bezrobotnych, to sama może się zajmować dzieckiem w domu i je wychowywać. Przedszkole jest temu dziecku niepotrzebne. Żenujące są to wypowiedzi, świadczące o nieznajomości rozwoju psychofizycznego dzieci. Dyskusje na tak wysokim szczeblu, jak komisje sejmowe, są na poziomie, niestety, niższym aniżeli dyskusje w niektórych komisjach samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#RyszardKalbarczyk">Obecnie obserwujemy dążenia do likwidacji małych szkółek, co ze względów ekonomicznych wydaje się słuszne, ale nie jest jednoznaczne z punktu widzenia społecznego i edukacyjnego. Szkoła na wsi ma pełnić funkcję nie tylko instytucji edukacyjnej, ale przypisana jest jej również rola społeczna. Powinna ona być ośrodkiem integrującym społeczność lokalną oraz ośrodkiem kulturotwórczym. Mówię o tym dlatego, żeby samorządy lokalne, które przejęły oświatę, lub w niedalekiej przyszłości ją przejmą, wzięły to pod uwagę. Nie należy podejmować pochopnych decyzji, tak jak uczyniono to w wypadku wielu placówek wychowania przedszkolnego. Powszechność wychowania przedszkolnego to podstawowy czynnik wpływający na szanse edukacyjne dzieci ze wsi. Tych czynników, takich choćby jak: kadra pedagogiczna i jej ciągłe doskonalenie, baza i wyposażenie szkół oraz ich finanse, aspiracje rodziców, pozaszkolne formy kształcenia, jest o wiele więcej. Mówiąc o pozaszkolnych formach kształcenia, wspomnę o zajęciach w szkolnych klubach sportowych, które zostały zlikwidowane w ramach oszczędności lub jeszcze gdzieniegdzie istnieją w szczątkowej formie. Sprawność fizyczna dzieci ze wsi, jak wykazują badania, jest gorsza niż dzieci miejskich, które mają łatwiejszy dostęp do sal gimnastycznych, boisk, basenów oraz różnego rodzaju form rekreacji i sportu.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#RyszardKalbarczyk">Ażeby młodzi, wykształceni, zdolni nauczyciele chcieli podejmować pracę na wsi, muszą istnieć pewne preferencje, mające postać konkretnego zapisu w Karcie nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#RyszardKalbarczyk">Panie i Panowie Posłowie! Dzisiaj coraz głośniej mówi się o nowym podziale administracyjnym kraju, tworzeniu nowych województw, powiatów. Tego rodzaju operacje powodowały, że oświata - szczególnie na wsi - ponosiła duże straty. Mam tu na myśli gminy, wsie, znajdujące się na obrzeżach jednostek administracyjnych. Przynależność do różnych województw, powiatów w określonym czasie spowodowała, że o tych gminach często zapominano. Obawiam się, że tak samo może być i teraz - mimo dużej samodzielności samorządów gminnych. Mówię o tym celowo, ażeby uczulić reformatorów naszego nowego podziału administracyjnego, mających w przyszłości zarządzać instytucjami szczebla wojewódzkiego, powiatowego, że jest to problem, którego nie należy lekceważyć. Do dzisiaj w wielu gminach nie uporano się w zadowalający sposób z infrastrukturą wiosek. Do dzisiaj mamy do czynienia z sytuacją, że szkoła mieści się w starym dworku lub budynku, który powinien spełniać inną funkcję.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#RyszardKalbarczyk">Reasumując, sprawy oświaty na wsi powinny być troską wszystkich jej mieszkańców, samorządu terytorialnego, organizacji społecznych, instytucji obsługujących wieś i rolnictwo oraz nauczycieli i działaczy oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Zdradę z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#JerzyZdrada">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dzisiejszej debacie oświatowej przystąpiliśmy do oceny stanu edukacji w Polsce. Jesienią, mam nadzieję, przeprowadzimy plenarną dyskusję o szkolnictwie wyższym i nauce. Wówczas to obraz edukacji i nauki - dziedzin, które należy oceniać łącznie, jako że mają decydujący wpływ na nasz przyszły rozwój - będzie pełny.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#JerzyZdrada">Nie dość powtarzać, że edukacja i nauka we współczesnym świecie są głównymi czynnikami rozwoju i wzrostu gospodarczego oraz pozycji cywilizacyjnej społeczeństw. Niestety praktyka często dowodzi - a mieliśmy tego dowody także w tej Izbie - że nakłady na edukację i naukę traktuje się jako obciążenie dla budżetu. W efekcie doraźny interes bierze górę nad potrzebą długofalowych działań, nad stworzeniem podstawowych warunków rozwoju Polski. Mam nadzieję, że debaty edukacyjne - dzisiejsza i jesienna - pozwolą przełamać tę niedobrą tradycję, a decyzje budżetowe podejmowane będą z pełną świadomością odpowiedzialności za przyszłość kraju.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#JerzyZdrada">Głos pana ministra edukacji narodowej — zwłaszcza gdy mówił o finansowych aspektach funkcjonowania edukacji — brzmiał jak głos z ław opozycji. To dobrze, że przyznaje się do „znacznego regresu” w budżecie na 1994 r. Szkoda tylko, że tak stanowczego głosu zabrakło w debacie budżetowej, a nasze ostrzeżenia i wnioski formułowane w opiniach o budżecie były bagatelizowane i odrzucane. Poza tym nawet to, co jest możliwe, nie jest obecnie realizowane.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#JerzyZdrada">Uważam, że należy przeciwstawić się tendencji widocznej również w tegorocznym budżecie - mianowicie tempo wzrostu nakładów na edukację jest mniejsze od tempa wzrostu wydatków budżetowych. Interes kraju, potrzeby edukacji, konieczność utrzymania rozwoju społeczno-ekonomicznego nakazują systematyczne zwiększanie nakładów na edukację i naukę, tak by był to rzeczywisty priorytet w polityce państwa.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Dziś nie wystarczą już deklaracje o priorytecie inwestowania w rozwój człowieka. Potrzebny jest kompleksowy program reform oraz środki, by te reformy - niezbędne i pilne - przeprowadzić. W ostatnim ćwierćwieczu we wszystkich raportach o stanie oświaty podkreślano, że przechodzi ona kryzys, wymaga zwiększenia nakładów finansowych, lepszego wynagradzania nauczycieli oraz wyższego poziomu ich kwalifikacji zawodowych. Tak więc prawdziwą przyczyną kryzysu polskiej edukacji jest fakt, że przez dziesięciolecia była to dziedzina zaniedbywana, nie doinwestowana, a jej pracownicy byli nędznie opłacani. Kryzys finansowy państwa, który od czterech lat towarzyszy zmianom ustrojowym i gospodarczym, odbił się więc siłą rzeczy również mocno na oświacie i szkolnictwie wyższym. Jeśli mówię o kryzysie edukacji, to mam na myśli nie tylko sprawy finansowe czy kompetencyjne, ale także skutki działania systemu edukacyjnego w ostatnich dziesięcioleciach. Otóż obserwujemy stosunkowo niskie aspiracje edukacyjne społeczeństwa, małą atrakcyjność wykształcenia. Alarmująca jest także struktura wykształcenia ogółu społeczeństwa, która jest konsekwencją struktury i systemu edukacji, jakie obowiązywały powszechnie do ostatnich lat.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#JerzyZdrada">Jednym z pilnych zadań jest więc wyprowadzenie Polski z dolnych rejestrów statystyk europejskich, zarówno jeśli chodzi o strukturę kształcenia, jak i - w konsekwencji - o zwiększenie liczby osób legitymujących się pełnym wykształceniem średnim i wyższym, do poziomu porównywalnego z innymi krajami Europy. Jeśli o tym wspominam, to tylko dlatego że jest to przykład, który może posłużyć refleksji, a także jako przestroga, że wadliwy system edukacji staje się jedną z głównych barier rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#JerzyZdrada">Nie ulega wątpliwości, że stan naszej edukacji wymaga dogłębnych systemowych zmian, może równie dogłębnych jak te, które przed 200 laty zapoczątkowała Komisja Edukacji Narodowej. Stoimy bowiem przed zmianami ustrojowymi, jeśli chodzi o usytuowanie edukacji w państwie, zabezpieczenia konstytucyjne, zakres odpowiedzialności państwa oraz uprawnienia samorządu, strukturę edukacji, programy nauczania, rozmiary i zasady finansowania edukacji, a wreszcie rozwiązania odnoszące się do problemów kadrowych. Jeśli więc reforma systemu edukacji jest tak odpowiedzialnym zadaniem państwowym, o tak rozległych konsekwencjach, to należy dążyć do stworzenia takich warunków, by edukację narodową uchronić przed groźbą realizacji programu jednej tylko opcji politycznej. Z tym większą uwagą należy oceniać praktyczne działania Ministerstwa Edukacji Narodowej. Potrzebna jest zmiana prawa oświatowego, zwłaszcza ustrojowej ustawy o systemie oświaty, lub też raczej zmiana systemu edukacji. Prawo oświatowe jednak nie może podlegać epizodycznym modyfikacjom, musi być skorelowane z całym systemem prawa w dziedzinach gospodarczych i administracyjnych, np. z prawem samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#JerzyZdrada">Dokumenty przedstawione przez ministerstwo nie dają jasnej odpowiedzi co do przyszłości modelu i systemu edukacji w Polsce. Szczególnie mnie niepokoi próba ustawowej parcelacji pól edukacyjnych, co zapowiada projektowana ustawa dla wyższego szkolnictwa zawodowego (odrębna w stosunku do ustawy o szkolnictwie wyższym) czy też ustawa o kształceniu ustawicznym. Niepokoi również tendencja do centralizacji widoczna w działaniach ministerstwa, a ściślej - obecnego kierownictwa rządowego. Odbierane to jest jako sygnał świadczący o chęci zahamowania demokratycznych przemian w Polsce. Odnosi się to zarówno do problemu oświaty w gminie, jak i do problemu szkół niepublicznych. Do najpilniejszych zadań należy reforma szkolnictwa zawodowego, a szczególnie dostosowanie go do potrzeb współczesnej gospodarki. W tej dziedzinie zmian wymaga prawie wszystko. Konieczne jest podniesienie rangi zawodu nauczycielskiego. Ważną rolę ma do odegrania, w moim przekonaniu, samorząd nauczycielski. Potrzebne jest wprowadzenie izb nauczycielskich, bowiem w ostatecznym rachunku o powodzeniu reformy będą decydowali nauczyciele. Bez środowiska nauczycielskiego nie może być mowy o rzeczywistej reformie. Tym większa jest więc odpowiedzialność ministerstwa za dalsze przygotowanie odpowiednich zmian legislacyjnych, takich, by nauczyciel miał gwarancje zawodowe dotyczące zatrudnienia i wynagradzania na poziomie zrywającym z dotychczasową praktyką, prowadzącą do permanentnej pauperyzacji tej grupy zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-113.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Zofię Wilczyńską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#ZofiaWilczyńska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Przed dzisiejszą debatą odbyłam wczoraj spotkanie z nauczycielami. Nauczycielki przedszkoli zobligowały mnie do przedstawienia pewnego cytatu z tekstu wielkiego człowieka, Stefana Szumana. Niniejszym to czynię. Szanowni państwo: Czegośmy się dobrze nie nauczyli w najwcześniejszych dziecięcych latach, tego równie dobrze nie nauczymy się nigdy.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#ZofiaWilczyńska">Nie będą to słowa puste, jeśli powiem, że na dzisiejszą debatę poświęconą głównym kierunkom doskonalenia systemu edukacji w Polsce czekają uczniowie, nauczyciele, rodzice, samorządy. Zatem należy zapytać: Czy debata jest ważna? Od kiedy w zasadzie zaczyna się edukację? Jak przebiega i - może to właśnie najważniejsze - jak edukacja ma wyglądać w przyszłości?</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#ZofiaWilczyńska">Pierwszym szczeblem, pierwszym ogniwem systemu oświatowego musi być wychowanie przedszkolne lub - jak coraz częściej się mówi - edukacja i wychowanie przedszkolne, które obejmowałoby dzieci od 3 do 6 lat. Mam osobistą satysfakcję, gdyż dzisiaj w każdym państwa wystąpieniu była mowa na temat przedszkoli, szczególnie tych, które funkcjonują w samorządach terytorialnych.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#ZofiaWilczyńska">Wychowanie przedszkolne wiąże się integralnie z wychowaniem i nauczaniem w klasach początkowych. Związek ten jest widoczny zarówno w doborze treści, jak i stosowanych metodach pracy nauczyciela. Nabyte przez dzieci umiejętności życia w zespole, przyswojone postawy sprzyjające uczeniu się, zdobyte sprawności i wiadomości mają bardzo korzystny wpływ na podnoszenie efektów całościowo potraktowanego nauczania i wychowania początkowego. Placówki wychowania przedszkolnego prowadzone były przez terenowe organizacje państwowe, zakłady pracy, MON itd.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#ZofiaWilczyńska">Na mocy ustawy o samorządzie terytorialnym przedszkola w 1990 r. znalazły się w gestii gmin. Szanowni państwo, w 1989 r. na terenie kraju było 26 358 przedszkoli, do których uczęszczało 1 322 365 dzieci, z czego na wsi znalazło w nich opiekę zaledwie 418 282 dzieci. Do 1993 r. zlikwidowano, zamknięto, zniszczono ponad 5180 przedszkoli i niemal wszystkie przedszkola i oddziały tzw. zerowe na wsiach. W Toruńskiem w wyniku likwidacji 9 gmin nie ma w ogóle przedszkoli. W wielu województwach przedszkola przekształca się w tzw. ośrodki opieki nad dzieckiem. W innych województwach (autentycznie) zatrudnia się zamiast dobrze przygotowanych nauczycieli do zawodu... pracowników interwencyjnych, bo taniej. Jak więc wyrównać tzw. środowiskowe dysproporcje, jak w takiej sytuacji przygotować dziecko do dobrego startu szkolnego?</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#ZofiaWilczyńska">Analizując dane zawarte w druku nr 421, z łatwością można zauważyć, że procentowy wskaźnik ogółu dzieci objętych edukacją przedszkolną maleje - w porównaniu z innymi krajami Europy - w Polsce w 1990 r. wynosił on 44%, a według ostatnich danych, żeby było ciekawiej, za 1993 r. - niecałe 40%. Idziemy do Europy bezzębnie, z rozbitymi przedszkolami. Na ten stan złożyły się różne przyczyny. Główne z nich to niewystarczające środki finansowe gmin, bezrobocie wśród rodziców i bardzo, ale to bardzo wysokie opłaty dwuczłonowe: tzw. wsad do kotła i stała opata, czyli tzw. czesne. Nie wiadomo do tej pory, co to jest, mimo że na ten temat wypowiadał się rzecznik praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#ZofiaWilczyńska">Cieszę się ogromnie, że MEN wyraża opinię, iż: „Ważnym zadaniem państwa staje się zahamowanie procesu likwidacji przedszkoli i zwiększenie odsetka dzieci sześcioletnich (zwłaszcza zamieszkałych na wsi) objętych wychowaniem przedszkolnym”. Cieszę się, że w projekcie ustawy o systemie edukacji wprowadza się w miejsce tzw. minimum programowego podstawy programowe. Część ludzi traktowała minimum programowe jako obowiązek przebywania dziecka w przedszkolu przez 5 godzin i nic więcej, o programie nie było mowy. Ale o tym może innym razem, właśnie przy nowelizacji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#ZofiaWilczyńska">Uważam, że skoro do chwili obecnej, mimo ustawowego prawa dziecka 6-letniego do rocznego przygotowania przedszkolnego, nie udało się tego osiągnąć, należy wprowadzić obowiązkowe roczne przygotowanie, panie ministrze, przedszkolne, realizowane nadal przede wszystkim w przedszkolach i oddziałach przy szkołach. Przedszkola obejmowałyby dzieci w wieku 3–5 lat lub drugi wariant: przedszkola dla dzieci 3–4-letnich, natomiast edukacja podstawowa dla dzieci 5–6-letnich; obowiązkowa dla dzieci 6-letnich, powszechna dla dzieci 5-letnich. Takie rozwiązanie wydaje się najwłaściwsze z punktu widzenia potrzeb rozwojowych dziecka i możliwości kadrowych. Zatrzyma się regres w tej dziedzinie oraz wzrost bezrobocia wśród nauczycieli przedszkoli.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#ZofiaWilczyńska">Ważne jest wreszcie, szanowni państwo, by przestać mówić o odebraniu nauczycielom w przedszkolu statusu nauczyciela państwowego. Zastrasza się wszystkich, z dnia na dzień. Nie ma innych nauczycieli. Jest jeden zawód - nauczyciel Rzeczypospolitej Polskiej. Składam nauczycielom serdeczne podziękowania za ich udział i trud w wychowywaniu młodego pokolenia.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#ZofiaWilczyńska">Jeszcze tylko krótkie résumé. Przed państwem stoi nauczycielka przedszkola, która ma niewątpliwą nieprzyjemność pracować w przedszkolu samorządowym, jak wiele innych — setki, tysiące — nauczycielek przedszkoli. W ubiegły poniedziałek odbył się sejmik wojewódzki. Zostałam zaproszona po pierwszej przerwie na konferencję prasową poświęconą systemowi edukacji. Boże, o pomstę do nieba woła to, jak pięknie jest w samorządach. W tym samym dniu wybrałam się na zwiedzanie placówek — to także woła o pomstę do nieba. Proszę państwa, zdaję sobie sprawę z tego, że w przyszłości szkoły muszą się znaleźć w gestii samorządów, ale dopiero wtedy, kiedy one okrzepną, kiedy zrozumieją, co to jest edukacja przedszkolna. Na razie jednak wydaje mi się, że niektórzy samorządowcy spędzili tę noc w krainie tysiąca i jednej nocy i tą baśnią przepojeni przyszli tutaj. Niestety, skończyła się tamta rzeczywistość, zaczęły się realia dnia codziennego, samorządowego.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ireneusza Skubisa z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#IreneuszSkubis">Pani Marszałek! Panie Premierze! Panie i Panowie Posłowie! Szanowni Goście! - w tym samorządowcy, ponieważ są tu obecni, a nikt ich nie powitał. Oświata to jedno z najcenniejszych dóbr ogólnonarodowych. Od jej sprawności i wydolności zależy przyszłość oraz rozwój cywilizacyjny, kulturowy narodu. Mam nadzieję, że wielu obecnych w Wysokiej Izbie z tą myślą się zgadza i utożsamia z autorami tej tezy. Potwierdzają to przedłożone nam materiały, w tym główne kierunki doskonalenia systemu edukacji w Polsce, oraz dzisiejsze wystąpienie w imieniu rządu pana wicepremiera ministra edukacji narodowej prof. Aleksandra Łuczaka.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#IreneuszSkubis">Co należałoby w związku z prowadzoną debatą jeszcze dopowiedzieć i wypunktować? Godny odnotowania na wstępie jest fakt, że przedłożone dokumenty nie zapowiadają nagłej, gwałtownej i bezkompromisowej rewolucji. Nikt przecież nie lubi nagłych zmian. Mamy przecież złe doświadczenia z przeszłości z wprowadzania nieodpowiedzialnych eksperymentów, w tym w sferze oświaty, które pociągnęły za sobą fatalne skutki. Za niezbędne uważam jednak podjęcie przez resort edukacji działań, które doprowadzą do przywrócenia szkole funkcji wychowawczej. W ostatnich latach resort doprowadził do zepchnięcia na margines spraw związanych z sytuacją dziecka i jego wychowaniem, a termin „wychowanie” został wymazany nawet z nazewnictwa organów odpowiedzialnych za kształtowanie polityki oświatowej. Przecież szkoła spełniać ma trzy zasadnicze funkcje: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą. Tzw. program oszczędnościowy, o którym tu już dzisiaj niejednokrotnie krytycznie mówiono, spowodował ograniczenia, m.in. w prowadzeniu zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań, zajęć sportowych, turystycznych, oraz likwidację godzin do dyspozycji nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#IreneuszSkubis">Problemem, który na pewno musimy rozwiązać w najbliższym czasie, jest sprawa objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci 6-letnich. Moim zdaniem taką opieką trzeba objąć wszystkie sześciolatki. Należy jednak rozstrzygnąć, czy to ma być obowiązek szkolny, czyli obecnie tzw. zerówka, czy też przedszkole. Osobiście optuję za obowiązkiem szkolnym. Drugim członem tego problemu jest propozycja objęcia obowiązkiem szkolnym młodzieży do 18 roku życia. Tu również jest wiele argumentów przemawiających za tą tezą; ja także opowiadam się za. W obu jednak przypadkach, jeśli nie wiemy o co chodzi, to na pewno chodzi o pieniądze, których po prostu w budżecie obecnie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#IreneuszSkubis">Elementem, który wzbudza sporo kontrowersji, jest szeroko pojęty status prawny nauczyciela. Jako nauczyciel mam prawo i obowiązek postulować taki status, który da nauczycielowi gwarancje materialne i socjalne, określi kwestie kwalifikacyjne i klarowny stosunek pracy. Te uwarunkowania powinny być spełnione, skoro bowiem nauczyciel w procesie edukacyjnym społeczeństwa ma odegrać szczególną i odpowiedzialną rolę, to i ten status musi być statusem szczególnym, zawierającym pewne gwarancje. W najbliższym więc czasie resort edukacji z udziałem związków zawodowych i organizacji samorządowych powinien zdefiniować pojęcie pracownika - nauczyciela państwowego - ja osobiście za tym statusem się opowiadam.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#IreneuszSkubis">Wreszcie problem, który ośmielam się nazwać transformacją ustrojową szkoły. Chodzi o proces decentralizacji i demokratyzacji systemu oświaty. Opowiadam się za kontynuacją tego procesu, polegającego na przejmowaniu szkół i placówek oświatowych przez gminy, do czego zresztą obliguje nas obowiązująca ustawa, a nowelizacja, której dokonaliśmy, jedynie umożliwiła przesunięcie tego zabiegu w czasie. Trzeba jednak do tego podchodzić z rozwagą, między innymi po oddłużeniu szkoły, po uregulowaniu spraw własnościowych i po zasięgnięciu opinii szeroko pojętej społeczności szkolnej, to jest środowiska nauczycieli, rodziców oraz władz oświatowych i samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#IreneuszSkubis">I wreszcie sprawa nakładów na oświatę. Optymizmem napawa fakt, że nawet dzisiaj pan wicepremier minister finansów Grzegorz Kołodko w programie „Strategia dla Polski” wymienił potrzebę inwestowania w naukę i oświatę, zakładając — i słusznie — że kierunek inwestowania w oświatę i naukę to inwestowanie w przyszłość i w człowieka.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#IreneuszSkubis">Wreszcie co ze wsią i szkołą na wsi w ogóle, a ze szkołą rolniczą w szczególności? 38% ludności mieszka na wsi, z tego 53% żyje z pracy na roli, pozostałe 47% pracuje i żyje jak gdyby poza tym, co dzieje się na wsi - i w tym tylko 850 tysięcy to bezrobotni. I tu ukłon w kierunku szkolnictwa rolniczego i resortu rolnictwa. Mamy dobrą sieć tego typu szkół w kraju, dobrą fachową kadrę, są internaty, gospodarstwa szkolne i warsztaty. Ich dobre wykorzystanie, na pewno przeorientowanie niektórych kierunków, dostosowanie do obecnych potrzeb to nie tylko interes szkoły, to nie tylko zatrudnienie dla nauczycieli, to interes tam żyjącej społeczności; nie należy przy tym podejmować prób i czynić zakusów na likwidację tego szkolnictwa w terenie. Przestrzegam tych, którzy takie zamiary mają. Mówiąc zaś o przekształceniach w szkolnictwie zawodowym i nowych kierunkach, należałoby czynić to w porozumieniu z pracodawcami i z samorządem.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#IreneuszSkubis">Wreszcie co do dzisiejszej debaty i niektórych głosów w dyskusji. W imieniu komisji głos zabrał poseł Zaciura i z jego wypowiedzią utożsamiam się w całej rozciągłości. Cieszę się, że stanowisko, jakie w tej debacie zaprezentował przewodniczący klubu SLD poseł Aleksander Kwaśniewski, jest w sumie pozytywne. Wskazał przy tym na luki i braki w materiale - one na pewno są, to jest materiał dyskusyjny - i dobrze. Jednocześnie przedstawił projekty konkretnych rozwiązań, których dzisiaj z tej mównicy zaproponowano niewiele. Myślę, że wymagają one jednak głębszych przemyśleń i analizy dokonanej przez resort i nas, posłów.</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#IreneuszSkubis">Wreszcie, zwracam się do pana posła Puzyny, dziękując - i słusznie - siedzącym tu działaczom oświatowym, moim zdaniem należy podziękować również tym, którzy spowodowali pana awans społeczny, mój awans społeczny - to przecież oni kształtowali kiedyś programy, to oni nas tutaj doprowadzili, a tak jak byśmy o nich zapomnieli. W imieniu pana i swoim im również oddaję ukłon i składam podziękowanie.</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#IreneuszSkubis">Panie pośle, jak to jest, że w pewnym momencie mówi pan, że subwencja ma spłynąć do gminy. Budżet ma dać, a szkoła ma za państwowe pieniądze pod nadzorem gminy robić to, co chce, również w stosunku do nauczyciela. Otóż Unia Wolności wniosła dzisiaj sporo krytycznych uwag, a pan poseł Puzyna, skądinąd przeze mnie bardzo ceniony, wykazał się brakiem wiedzy o szkolnictwie - podstawowym i średnim. Wydaje mi się jakby pan poseł Puzyna dawno nie był w szkole.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#IreneuszSkubis">Panie pośle Dołowy, proponuję, aby zrobił pan profesorowi Łuczakowi test, kolokwium na temat tego, co lepiej robi - pisze czy mówi. Ja natomiast wolałbym, aby pan minister Łuczak był po prostu skutecznym ministrem. Cieszę się przy tym, że poddał pan krytyce poprzednie, ostatnie ekipy i to w sposób jednoznaczny, w tym kolejne kierownictwa resortu edukacji. Mam nadzieję, że nie zapomniał pan, kto w tych kierownictwach był. Podzielam zaś pogląd, że nauczycielowi trzeba również powiedzieć prawdę, za co będziemy mu płacić. Dobrze byłoby jednak, aby pan pokusił się i podał parę kryteriów, za pomocą których należałoby oceniać nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#IreneuszSkubis">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowni Goście! Na zakończenie: Cieszę się, że właściwie poza drobnymi uwagami jesteśmy w Wysokiej Izbie zgodni co do kierunków i celów doskonalenia systemu edukacji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-117.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Sasa z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#KazimierzSas">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Pani Minister! Szanowne Koleżanki i Koledzy Nauczyciele przysłuchujący się dzisiejszej debacie! Zabieram głos jako nauczyciel z dwudziestoparoletnim stażem pracy w szkole zawodowej, jednocześnie jako kierownik takiego zespołu szkół.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#KazimierzSas">Na naszych oczach powstaje nowy świat. Nie wiadomo, czy będzie on na miarę naszych oczekiwań. A jaki będzie w rzeczywistości, zależy m.in. od miejsca edukacji i nauki w wybranych przez państwo celach strategicznych. Mówił o tym zarówno w exposé premier Pawlak, jak i dzisiaj premier Łuczak. Chodzi nie tylko o sprawy finansowe, lecz przede wszystkim o prestiż nauczyciela w społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#KazimierzSas">Materiał na dzisiejszą debatę edukacyjną w części dotyczącej kształcenia zawodowego dobrze opisuje ten istotny podsystem w polskim modelu, w polskim systemie oświaty, czyli istniejące typy szkół zawodowych. Niestety kształcenie zawodowe jest w głębokim kryzysie, w głębokim impasie. Ten kryzys to efekt peryferyjnego potraktowania tego kształcenia przez resort edukacji w latach 1990–1993. Były również i takie pomysły, aby wyprowadzić ze szkół kształcenie zawodowe i ulokować je na przykład w rzemiośle. A przecież kształcenie zawodowe — jeśli jesteśmy obiektywni, uczciwie oceniający przeszłość — ma swoje trwałe i zasłużone miejsce w pejzażu polskiej oświaty, choćby w uzupełnianiu bazy pomocy dydaktycznych, które niejednokrotnie są jedynym sposobem na wzbogacenie szkół — dzięki pracom dyplomowym wcale zdolnych uczniów techników.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#KazimierzSas">Szkolnictwo zawodowe z założenia ma realizować swoje zadania edukacyjne w ścisłym związku z gospodarką. Ten związek uległ wyraźnemu rozluźnieniu, kiedy w końcu lat osiemdziesiątych zakłady pracy powszechnie rezygnowały z udziału w kształceniu. Myślę tu o uchylaniu się zakładów od prowadzenia praktyk produkcyjnych i zajęć praktycznych, a także o rezygnacji - w większości - z prowadzenia szkół przyzakładowych. I wówczas praktyczną naukę zawodu przejęły prawie w całości warsztaty szkolne, które - w znacznej mierze zdekapitalizowane i z wielkimi kłopotami finansowymi - nie mogły w pełnym zakresie sprostać zadaniom szkoleniowo-produkcyjnym. Taki stan, niestety, nadal ma miejsce.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#KazimierzSas">W projekcie Ministerstwa Edukacji Narodowej przewidziane jest czteroletnie liceum techniczne, jako dominujący typ szkoły średniej, które ma zapewniać - jak pisze ministerstwo - dobre przygotowanie ogólnokształcące oraz dobre przygotowanie ogólnozawodowe. Zatem będą współistniały dotychczasowe trzyletnie szkoły zawodowe o zmniejszającym się zasięgu kształcenia - co jest słuszną refleksją i słuszną prognozą - oraz technika zawodowe, a także proponowane licea techniczne. Ponieważ zgodnie z projektem absolwent liceum technicznego nie uzyskuje tytułu kwalifikacyjnego, a więc jest bez zawodu, rodzi się pytanie, czy liceum techniczne będzie rzeczywiście szkołą zawodową w pełnym sensie tego słowa, czy też liceum ogólnokształcącym o profilu ogólnotechnicznym. Mówił zresztą o tym poseł Kowalczyk. Dzisiaj nie mamy żadnych danych, które umożliwiałyby udzielenie odpowiedzi na to pytanie. Uważam, iż ostateczną decyzję o powstaniu liceów technicznych powinny poprzedzić badania weryfikujące efektywność tej nowej szkoły. Można to uczynić na przykład w istniejących już liceach zawodowych, wdrażając w nich nową dokumentację programową.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#KazimierzSas">Jeśli chodzi o drugi typ nowej szkoły, czyli szkołę policealną, to mimo zakładanej odmienności organizacyjnej i programowej - nie wiemy dzisiaj, jaka to odmienność - chyba niewiele będzie ona odbiegać w swych założeniach od obecnych szkół pomaturalnych czy policealnych.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#KazimierzSas">Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Obecnie jest za mało przesłanek, aby na ich podstawie opracować prognozę kształcenia zawodowego w najbliższych kilku czy kilkunastu latach. Przede wszystkim przyszłościowa koncepcja systemu kształcenia zawodowego powinna wynikać z ogólnej wizji społeczeństwa, opartej na polskich wartościach i priorytetach społecznych, uwzględniającej jednocześnie przemiany i tendencje w sferze gospodarczej zarówno w kraju, jak też w Europie i na świecie.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#KazimierzSas">Obecny system kształcenia zawodowego nie wymaga, moim zdaniem - z moich doświadczeń to wynika i z konsultacji, które czyniłem - rewolucyjnych zmian. Konieczne jest uporządkowanie tego, co mamy, unowocześnienie szkolnej bazy - warsztatów, laboratoriów, pracowni - wyposażenie w niezbędne narzędzia, maszyny i aparaturę pomiarową oraz wprowadzenie pewnych elementów formalnych, które pozwoliłyby na porównywanie kwalifikacji zawodowych absolwentów naszych szkół z porównywalnymi szkołami np. w Europie, do której przecież zmierzamy.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#KazimierzSas">Konieczne jest nawiązanie efektywniejszych kontaktów szkoły z zakładami pracy, zarówno tymi uspołecznionymi, państwowymi, jak i prywatnymi. Była również mowa wcześniej o współuczestnictwie tzw. biznesu w kreowaniu szkolnictwa zawodowego, z którego przecież niemała liczba absolwentów w tym biznesie pracuje. W celu bieżącego koordynowania kształcenia zawodowego należałoby powołać zespół międzyresortowy z udziałem pracodawców, instytutów naukowo-badawczych, związków zawodowych, z wiodącą rolą Ministerstwa Edukacji Narodowej. Chodzi o to, iż wiele instytucji i organizacji w resorcie edukacji i poza resortem zajmuje się tymi samymi lub zbliżonymi zagadnieniami, np. opracowując standardy kwalifikacji zawodowych, nową dokumentację programową czy wreszcie podejmując różne prace koncepcyjne i badawcze. I często dzieje się tak, iż nie ma wymiany informacji o efektach tych przedsięwzięć.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#KazimierzSas">Wydaje się, iż niezbędna jest nowelizacja ustawy o systemie oświaty w zakresie właściwego uregulowania spraw związanych z kształceniem zawodowym. Myślę tu o udziale zakładów pracy i prywatnych pracodawców w kształceniu praktycznym, z określonymi dla nich ulgami czy też preferencjami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#KazimierzSas">Wreszcie o zmianie organizacji i zarządzania warsztatami była już tu mowa; chodzi o to, aby w większym zakresie warsztaty, które mają charakter gospodarstwa pomocniczego, przechodziły pod budżet państwa. A tak myślę, że w dalszej perspektywie, z uwagi na procesy transformacyjne, które zachodzą w kraju, będzie chyba potrzebne przygotowanie projektu ustawy o kształceniu zawodowym i ustawicznym.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#KazimierzSas">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Aby móc zrealizować zasygnalizowane przedsięwzięcia w obrębie szkolnictwa zawodowego, niezbędna jest tu, w Sejmie, harmonijna współpraca, a także współpraca z Ministerstwem Edukacji Narodowej i z innymi resortami, które prowadzą szkoły zawodowe - myślę o szkołach górniczych, medycznych, artystycznych, będących domeną innych resortów - oraz współpraca z licznymi stowarzyszeniami kulturalno-oświatowymi.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#KazimierzSas">W konkluzji końcowej mego wystąpienia powiem, że w oświacie jestem od 24 lat i zetknąłem się z wieloma wspaniałymi, racjonalnymi, wydawałoby się, w założeniu - i pewnie w rzeczywistości - programami modyfikującymi, nowelizującymi ustawę. Na tej sali powiedziano tyle wspaniałych słów o tym, jaki to model edukacji winien być wykreowany przez Wysoką Izbę, i pewnie jeszcze wiele z tej trybuny usłyszymy. Ale jeśli nie będzie naszej wspólnej dobrej woli, aby przy kreowaniu budżetu państwa na 1995 r. w większym zakresie niż dotychczas, uwzględniając nawet realia ekonomiczne kraju, tego budżetu nie ukonkretnić, nie zwiększyć, to te wszystkie wspaniałe założenia, prognozy, mogą okazać się kolejną wspaniałą książką życzeń, która większości nauczycieli w kraju jest już dobrze znana. I z taką nadzieją na lepszy, większy budżet kończę swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Mączewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, zostały 3 minuty czasu klubowego.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#komentarz">(Głos z sali: I 17 sekund!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#JanMączewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zaproszeni Goście! W dzisiejszej debacie nad głównymi kierunkami doskonalenia edukacji w Polsce powiedziano już bardzo dużo. Chciałbym nie powtarzać wypowiedzianych już w większości bardzo słusznych prawd. Według mnie są w tych założeniach pewne kierunki rozwiązań, które nie mogą czekać, lecz powinny być wdrażane jak najszybciej. Należą do nich:</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#JanMączewski">— zwiększenie funkcji wychowawczo-opiekuńczych szkoły, a nie tylko dydaktycznych;</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#JanMączewski">— podnoszenie kwalifikacji nauczycieli;</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#JanMączewski">— rozwój szkolnictwa zawodowego różnych stopni, od zasadniczego do wyższego, dostosowanego do obecnych realiów życia;</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#JanMączewski">— racjonalizacja wydatków w systemie oświaty;</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#JanMączewski">— stworzenie w jak najkrótszym czasie podobnych warunków dla młodzieży wiejskiej i miejskiej;</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#JanMączewski">— przygotowanie warunków do jak najmniej kolizyjnego przejęcia szkół podstawowych przez samorządy. Na tym punkcie chciałbym się przez chwilę zatrzymać.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#JanMączewski">Przejmowanie szkół podstawowych przez samorządy to bardzo poważne przedsięwzięcie. Jest to zerwanie z półwieczną tradycją zarządzania oświatą podstawową przez administrację państwową. Samorządy to administracja o charakterze klasycznej demokracji bezpośredniej w sposobie sprawowania władzy. Zapis w ustawie samorządowej o przejęciu szkolnictwa podstawowego jest generalnie słuszny. Należy spodziewać się właściwego funkcjonowania szkół zarządzanych przez samorządy. Funkcjonowanie to będzie zależało od ułożenia się dobrej współpracy samorządów z organami nadzoru pedagogicznego. Chodzi też o to, żeby samorządy dostrzegły nie tylko rolę szkoły jako placówki nauczania młodzieży, ale też jej rolę kulturotwórczą, szczególnie w środowisku wiejskim. Pełnienie tej roli będzie zależało w dużym stopniu od nauczycieli i życzę im umiejętności w jej spełnianiu.</u>
          <u xml:id="u-121.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-121.9" who="#JanMączewski"> Czy zdążyłem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak jest, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kracika z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, klubowi pozostało 3,5 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#StanisławKracik">Pani Marszałek! Panie Premierze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Przygotowany przez MEN materiał jest oceniany i dobrze, i krytycznie zarazem. To, co jest deklaracją intencji, nie budzi poważniejszych zastrzeżeń. Kiedy poszukujemy jednak rozwiązań szczegółowych, to rodzą się poważne dylematy, każdy problem, który próbuje się racjonalnie rozwiązać, trzeba bowiem najpierw dobrze opisać, określić drogę dojścia, ale jako funkcję celu. Czy opis stanu rzeczy w tym materiale jest rzetelny? Wydaje się, że statystycznie tak. Konkluzje jednak są w niektórych miejscach trudne do zaakceptowania.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#StanisławKracik">Istnieje problem zmniejszania się sieci przedszkoli - to prawda. Ale trzeba jednak odpowiedzieć na pytania: Czy w 1989 r. sieć ta była racjonalna? Ile młodych matek nie mających pracy samodzielnie zajmuje się dziećmi? Jaka jest aktualna sytuacja i prognoza demograficzna? Nie widzę, panie pośle Kalbarczyk, niczego zdrożnego w tym, że młoda matka sama wychowuje swoje dziecko. Myślę, że nic lepszego jej spotkać nie może. Rzecz w tym, żeby z samej statystyki nie wyciągać błędnych wniosków. Wydaje się, że łatwiej byłoby uzgodnić stanowiska i poglądy, gdyby problem był dobrze postawiony. Sądzę, że nie kwestionowaną sprawą jest, aby rząd, a w jego imieniu MEN, realizując konstytucyjną powinność tworzenia dostępu do oświaty, wytyczał strategię i kontrolował jej realizację. Wydaje się, że z zasady pomocniczej roli państwa wynika, iż resztę powinny robić samorząd i szkoła. Tyle państwa, ile konieczne, tyle samorządu, ile konieczne, tyle szkoły, ile możliwe. Dyrektor w szkole ma swoje obowiązki, ale więcej i najwięcej powinien mieć ich nauczyciel. Wydaje się, że gdyby ta zasada została zrealizowana, zniknęłoby wiele kontrowersji. Natomiast jest coś, co chciałbym bardzo mocno podkreślić: Żadna reforma centralistyczna w tej mierze się nie powiodła, nie powiedzie się i powieść się nie może. To wszystko musi się łączyć z tym, co zresztą z materiału jakoś tam pośrednio wynika, tzn. z decentralizacją. Chodzi o to, że szkoła nie jest ani rządowa, ani samorządowa, jest polska.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#StanisławKracik">I teraz do pani poseł Sierakowskiej. Czy rodzice i dyrektorzy szkół są dalej od szkoły niż pani poseł? Czy zezwalają na bicie dzieci zwłaszcza przez katechetów?</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#StanisławKracik">Pytam: Co mamy lepszego nad prawo naturalne do dania naszym dzieciom? Dekalog pani Sierakowskiej? — nie radzę. To swoista sytuacja samozdemaskowania się ze strony pani — remont dachu zamiast wpajania zasady: nie kradnij, nie zabijaj. Moje gratulacje!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Kusiora z Polskiego Stronnictwa Ludowego - minuta i 22 sekundy, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#StanisławKusior">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pani poseł Wilczyńska podała zastraszające liczby, dotyczące likwidacji przedszkoli. Chciałbym jednak zapewnić, że nie wszędzie władze samorządowe postąpiły tak nierozsądnie. W mojej małej gminie wiejskiej na 4100 mieszkańców istnieje pięć przedszkoli publicznych, w tym dwa dwuoddziałowe, a więc siedem oddziałów, czyli jeden oddział w przeliczeniu na około 600 mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#StanisławKusior">Mogę postawić pytanie: Czy jest druga gmina w Polsce o tak dużym zabezpieczeniu wychowania przedszkolnego?</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#StanisławKusior">Mam ponadto warunki do utworzenia jeszcze dwóch przedszkoli i byłaby taka potrzeba, ale nie podołam finansowo. Gdyby pracownicy przedszkoli mieli być pracownikami państwowymi, nic nie stanie na przeszkodzie, aby tak się stało. Dzisiaj jestem dumny z tego, że nie dopuściłem do likwidacji przedszkoli, chociaż były takie zakusy. Również w obawie o oświatę nie przejąłem szkół podstawowych. Proszę zatem przestać bać się samorządów. Wszak wszystko zależy od ludzi, a nie od instytucji.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy są jakieś komunikaty, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałam poinformować, że w sumie na dyskusję pozostało nam jeszcze około 25 minut, a potem przewidujemy wystąpienie pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ogłaszam przerwę do godz. 17.30.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o punktualne przybycie na salę.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 57 do godz. 17 min 34)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy dyskusję nad informacją rządu o głównych kierunkach doskonalenia systemu edukacji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zygmunta Cybulskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#ZygmuntCybulski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ponieważ czas nagli, wobec tego pozwolę sobie tylko skrótowo do pewnych spraw się ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#ZygmuntCybulski">Panie pośle Gąsienica-Makowski, Polska jest w Europie, jeśli chodzi o oświatę, dzięki bezprecedensowemu poświęceniu szerokich rzesz nauczycieli. Tutaj kompleksu żadnego nie mamy. A co do kompleksu, chciałem podziękować panu posłowi Skubisowi, że mnie od niego uwolnił, bo z dotychczasowych przemówień wynika, że ponad 40 lat mojej pracy poszło na marne. Tylko dziwiłem się, skąd się wzięli ci szacowni, wykształceni posłowie na tej sali. Panie pośle Kalbarczyk, popieram w całej rozciągłości sytuację, o której pan mówił, i sposoby podniesienia poziomu oświaty na wsi. To problem, który niewątpliwie jest ważny.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#ZygmuntCybulski">Pozwolę sobie ustosunkować się nieco szerzej do sprawy, która w druku nr 421 nie została, moim zdaniem, wystarczająco mocno podkreślona. Moje uwagi dotyczyć będą edukacji ustawicznej. W rozdziale II w pkt. 3 przedstawiono nam materiał dotyczący tej formy kształcenia w systemie oświaty. Resort nazywa się: Ministerstwo Edukacji Narodowej, a więc odpowiada za cały proces edukacji - tej w resorcie oświaty, jak i tej poza resortem. Przedstawione dane wskazują na ponowny wzrost liczby słuchaczy szkół dla dorosłych. Znaczącą rolę w kształceniu ustawicznym odgrywają Zakłady Doskonalenia Zawodowego, różnego rodzaju ośrodki resortowe, Naczelna Organizacja Techniczna, uniwersytety ludowe wreszcie Ochotnicze Hufce Pracy. Wprawdzie liczba słuchaczy w ZDZ w ostatnich latach nieco zmalała, ale jest wciąż wysoka i wskazuje na potrzebę kontynuowania tej działalności.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#ZygmuntCybulski">Kształcenie na odległość, Fernstudium — nie potrafimy w dalszym ciągu mówić po polsku, studia czy nauczanie zaoczne, to tak pięknie brzmi — jest formą, która winna być bardzo szeroko rozpowszechniona. Prowadzenie jej jest zależne od intensywnego współdziałania struktur szkolnych i środków masowego przekazu: radia, telewizji, dzienników, tygodników. Mają one ogromny wpływ na powszechne rozumienie nauki. Radio i telewizja mają w procesie kształcenia ustawicznego szczególnie ważną rolę do odegrania. Chciałbym doczekać momentu, w którym kierownictwa tych instytucji dojdą do takiego wniosku i zrealizują go. Wrócę do projekcji programów tego typu, co „Sonda” (przez wielu już chyba zapomniana, redagowana i prowadzona przez Kurka i Kamińskiego), ale nie do „Krótkiego filmu o zabijaniu” Kieślowskiego czy programu wyemitowanego 21 maja o godz. 20.30 „Wygrać ze śmiercią”. O skutkach oddziaływania takiej edukacji mówiła z tej trybuny pani poseł Polak. Zatem ja to pominę. Telewizja: można stwierdzić, że już są programy edukacyjne. Tylko w takiej porze nadawania, że niewielu je ogląda — dzieci w szkole, a dorośli w pracy. Szkoły. No właśnie, szkoły nie mogą dostosować planu lekcji do czasu emisji. Pozostaje jedynie rejestrowanie na taśmie i odtwarzanie w czasie lekcji. No tak, ale skąd odtwarzacze w naszych szkołach? W tych lepiej wyposażonych owszem, są. A w gorzej zorganizowanych? Pozostawiam w domyśle.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#ZygmuntCybulski">Wielka Brytania, będąca w trakcie reformy swego systemu edukacji, tak właśnie szeroko widzi potrzebę zaangażowania mediów publicznych w procesie kształcenia ustawicznego. Projekty rozwiązań w tym zakresie są. Warto podejrzeć. Trzeba by resort - Ministerstwo Edukacji Narodowej - zacieśnił współpracę ze wspomnianym już NOT. Wreszcie muzea - z określonymi, stałymi ekspozycjami i lektoratami powinny także wchodzić w zorganizowany system kształcenia ustawicznego.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wielowieyskiego z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, pozostała minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#AndrzejWielowieyski">Wysoka Izbo! Niestety w tej minucie muszę państwa zmartwić. Obawiam się, że nasza debata w pewien sposób, w jakimś zakresie, jest pozbawiona sensu, a w każdym razie podstaw. Bo przecież opracowując takie dokumenty, jak przedstawiony przez MEN, i debatując, przyjmuje się jakieś cele. Przeczytajcie państwo jeszcze raz uważnie „Cele osobowe wychowania” na stronie 4 i 5. Jest to bardzo ładny rozdział, ale chyba nie ulega wątpliwości, że pasowałby świetnie do czasów Gomułki i Gierka, a ze społeczeństwem naszym — społeczeństwem demokratycznym, samorządowym, wolnorynkowym, które takim się staje, zmierza w tym kierunku — ten program, te cele nie mają nic wspólnego. W każdym razie nie ma tu jednego — przecież po to, żeby stawać się tym nowym społeczeństwem, trzeba dokonać ogromnego wysiłku wychowawczo-oświatowego, i to jest zadanie szkoły. I o tym nie mówi się nic. Jak żyć samodzielnie, jak sobie dawać radę w tym bardzo trudnym życiu — o tym nie ma nic. Nie ma tam nic o tym, jak zrobić szkołę XXI wieku i myślę, że taki był zamysł Ministerstwa Edukacji Narodowej — mamy propozycje doskonalenia szkoły PRL.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Kisielewskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Ma pan pół minuty, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#HenrykKisielewski">Pani Marszałek! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Z uwagi na kończący się mój czas klubowy, chcę się tylko odnieść do problemu szkół rolniczych. Otóż szkoły te w ostatnim okresie znalazły się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej. Ich funkcjonowanie w najbliższej perspektywie nie rysuje się najlepiej. Środki, jakie znalazły się w tegorocznym budżecie, stawiają te szkoły w sytuacji utrudniającej normalne funkcjonowanie. Wiele już szkół zlikwidowano, a innym grozi likwidacja. Zamyka się niektóre wydziały. Pod wielkim znakiem zapytania znalazły się również warsztaty szkolne i gospodarstwa przyszkolne, w wypadku których nie liczy się możliwość praktycznego poznawania zawodu, lecz wynik ekonomiczny gospodarstwa przyszkolnego.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Łybacką z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zostało pięć minut, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#KrystynaŁybacka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mamy dziś, po ponad dwudziestu latach, debatę na temat systemu edukacji w Polsce. Można by więc powiedzieć, że wreszcie oświata doczekała się swojego dnia, doczekała się możliwości ogólnonarodowej dyskusji. Podczas tej debaty wygłoszono wiele słów na temat wizji systemu edukacji, wiele ciepłych uwag pod adresem nauczycieli, wypowiedziano słowa, które pozwolę sobie zacytować: System edukacyjny stanowi fundament w procesie przebudowy państwa i jako fundament ma szczególne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#KrystynaŁybacka">Panie pośle Puzyna, to bardzo słuszne słowa. Ale jeżeli chcemy budować fundament, to budujmy go na odkłamanych podstawach. Dlatego z paroma tezami pozwolę sobie polemizować. Powiedział pan chwilę później: Niestety, warunki, w jakich znalazły się polska gospodarka i polska ekonomia po okresie czterdziestu lat funkcjonowania systemu centralistycznego, postawiły nie tylko oświatę w sytuacji krytycznej. Panie pośle, po raz kolejny w tej Izbie przytoczę dane, których bezlitosna wymowa musi poruszać.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#KrystynaŁybacka">Otóż w 1989 r. udział wydatków oświaty w budżecie państwa wynosił 11,7. W roku 1993 — 8,9. Nie jest więc prawdziwa wczorajsza informacja podana na planszy ekranów telewizyjnych, że udział ten wynosi ponad 10, albowiem owo „ponad 10” otrzymano poprzez fakt uruchomienia 1345 mld zł na oddłużenie szkół — i zrobił to już ten rząd. W tym kontekście planowany w tym roku udział wydatków oświatowych w budżecie — 9,27 - przeczy tezie, jakoby była to dalsza degradacja wydatków na oświatę w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#KrystynaŁybacka">Sprawa kolejna: mówi pan dalej, panie pośle, że dziedzictwo szkoły ukształtowanej w warunkach realnego socjalizmu niełatwo jest przekształcić i dostosować do wymogów transformacji ustrojowej. W tej szkole realnego socjalizmu wychowało się wielu mądrych ludzi. To dzięki nim - kulturowo, politycznie, naukowo - głęboko tkwimy w Europie. To dzięki nim wychowało się parę światłych umysłów Unii Wolności. Państwo uczyliście się w tych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#KrystynaŁybacka">Panie pośle, tak dziś przez pana epatowani nauczyciele także pracowali, i to pracowali dobrze, w szkole realnego socjalizmu i niczego im nie można zarzucić.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#KrystynaŁybacka">Pan poseł Gąsienica-Makowski dzisiaj martwi się, że od paru lat nie ma młodzieży na uroczystościach patriotycznych. Od paru lat. Zatem w owej szkole realnego socjalizmu młodzież uczestniczyła w patriotycznych uroczystościach, bo to była także szkoła patriotyzmu.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#KrystynaŁybacka">Dalej pan mówił, że z dokumentów wyłania się obraz szkoły poddanej regułom centralistycznego zarządzania, bo — mówi pan — jakże inaczej można rozumieć odebranie gminom praw do zarządzania szkołą? Otóż zapytajmy: Kiedy odebrano szkoły gminom? Zrobiono to na mocy ustawy 7 września 1991 r. Dlaczego wówczas wyłączono szkoły z systemu gminnego? Również odpowiedzmy raz uczciwie: wyłączono, albowiem uważano, że w ten sposób można „przełożyć” władzę również w teren, zwolnić wielu dyrektorów, pozbyć się niewygodnych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Puzyna: Było nas wtedy w Sejmie 35%, a 65% to byliście wy, więc kto to uchwalił?)</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#KrystynaŁybacka">A więc był to system oddziaływania politycznego. Dzisiaj odwraca się sytuację. Tymczasem szkoła to nie oręż w walce politycznej. Szkoła to obowiązek. Zaszczytny, ale i odpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#KrystynaŁybacka"> I podmiotem tego obowiązku muszą być dzieci, rodzice i nauczyciele. Nauczyciele, którzy będą pracownikami państwowymi, a więc wolni od zniewolenia w wykonywaniu zawodu. I ten fakt partia nosząca miano Unii Wolności powinna przede wszystkim rozumieć. </u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-134.15" who="#KrystynaŁybacka">Pan sam mówi, panie pośle, że to przeczy oddaniu władztwa nad szkołą gminom. Tu nie o władztwo chodzi. Tu chodzi o polską szkołę.</u>
          <u xml:id="u-134.16" who="#KrystynaŁybacka">I wreszcie chcę pana uspokoić, panie pośle: pan mówi, iż życie do szkoły wróci. W tej szkole wre życie. Ta szkoła tętni gwarem, tylko trzeba się wsłuchać w ten gwar, żeby rozumieć polską szkołę.</u>
          <u xml:id="u-134.17" who="#KrystynaŁybacka">Dalej — powiedział pan, że brak świadomości kosztów proponowanych rozwiązań zmniejsza szanse na dokonanie sensownych wyborów i zawiesza skądinąd piękne idee w próżni budżetowej. Panie pośle, na coś się zdecydujmy: piękne idee — czy to jest centralistyczne sterowanie szkołą? Poza tym państwo — na własne życzenie niejako — nie słyszeliście tego, co odpowiadały na państwa pytanie, głęboko bowiem uzasadnione było połączenie tej debaty z przedstawieniem programu „Strategia dla Polski”, w którym była mowa o tym, że stopniowo wyłączy się z podstawy opodatkowania dochody indywidualnych części wydatków związanych z inwestycjami w szkołę, że włączy się do kosztów uzyskania przychodów...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, muszę zwrócić uwagę, że czas się kończy.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan poseł Wielowieyski przekroczył czas.)</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie, wszyscy państwo... Ja tylko zwracam pani poseł uwagę, proszę o skończenie wystąpienia. Wszystkim zwracałam uwagę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#KrystynaŁybacka">Już kończę. Chcę jeszcze zwrócić uwagę panu posłowi Dołowemu. Panie pośle, pan narzeka, że 1/3 absolwentów nie jest przygotowana. To są absolwenci po 4-letnich liceach, już nie po szkole, która indoktrynowała. To są absolwenci, którzy byli wychowywani zgodnie z programem wówczas obowiązującym - absolwent winien umieć czytać, rachować, prowadzić samochód i obsługiwać komputer.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Pietrzykowskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle - pięć minut, prawie sześć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#ZbigniewPietrzykowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z nadzieją, lecz daremnie oczekiwałem w wypowiedzi pana premiera Łuczaka nuty świadczącej o zrozumieniu resortu oświaty dla spraw i miejsca sportu w systemie edukacji młodzieży. Mówię to nie tyle jako członek komisji sejmowej, ile przede wszystkim jako obywatel oraz człowiek, który nie z wyboru ani z nominacji, lecz z głębokiego osobistego przekonania prezentuje pogląd o życiowej niezbędności równowagi między wychowaniem umysłowym i fizycznym każdego młodego człowieka. Wiemy, do czego prowadzi zachwianie tej równowagi. Skutki są widoczne w gabinetach lekarskich, świadczą o tym rejestry przedwczesnych zgonów, platfusowaci poborowi i mało sprawna fizycznie policja. Masowość wad postawy u dzieci i młodzieży, zaniedbanie w rozwoju fizycznym i brak specjalistów, którzy gremialnie odchodzą od zawodu, brak infrastruktury to wszystko plasuje nas w „ścisłej czołówce” europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#ZbigniewPietrzykowski">Bez programowego, prawidłowego wychowania fizycznego i sportu dla każdego ucznia, niezależnie od jego ochoty oraz uzdolnień ruchowych, celu społecznego nie osiągniemy. Wiem, że to kosztuje, ale wiem też, że jest to niezbędne, opłacalne i godne forsowania. Tu cel trzeba wytknąć odleglejszy niż możliwości jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, zgłosił się pan poseł Włodzimierz Puzyna w trybie art. 109.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle, ściśle w trybie tego artykułu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#WłodzimierzPuzyna">Chciałbym pani posłance Łybackiej, której, niestety, nie ma na sali, wyjaśnić, że zdobyłem edukację nie dzięki systemowi, ale mimo systemu.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#WłodzimierzPuzyna">I drugie sprostowanie, to nie ławy Unii Demokratycznej, ku którym zwracała się pani posłanka, w 1991 r. zdecydowały o takim, a nie innym sposobie operowania szkołami, oddania szkół gminom lub nie...</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jest art. 109, bo pan poseł nie zgadza się...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#WłodzimierzPuzyna">... bo w 1989 r. głosy dzisiejszego Sojuszu Lewicy Demokratycznej o tym zdecydowały. Sejm kontraktowy — 65% wtedy mieliście państwo.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pan zajrzy do stenogramu tamtego posiedzenia.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę nie dyskutować z ław.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Leszka Smykowskiego z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#LeszekSmykowski">Pani Marszałek! Szanowni Zebrani! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Powiem szczerze, że jestem troszeczkę zażenowany tonem ostatnich wystąpień, zwłaszcza wystąpienia pani poseł Łybackiej. Jestem zwolennikiem rozmów pragmatycznych, spokojnych i rzeczowych - zawsze to podkreślałem. Dlatego chciałbym pani poseł Zalewskiej tytułem wyjaśnienia przypomnieć, że w Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego zawsze stałem na stanowisku pragmatycznym i starałem się raczej zauważyć pozytywy w deklaracjach kolegów z SLD wtedy, kiedy były one zgodne z oczekiwaniami społecznymi. I nie byłem w swoim postępowaniu jakby inspirowany ideologią, którą wyznaję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#LeszekSmykowski">Chciałbym też z tego miejsca podziękować za piękne słowa mojego kolegi z komisji edukacji, pana Krzysztofa Baszczyńskiego, za kilka bardzo ciepłych słów na temat młodzieży niepełnosprawnej, na temat szkolnictwa specjalnego. Myślę, że w tych trudnych czasach, kiedy wielu silniejszych przepycha się łokciami, ważne jest, aby pamiętać o tych, którzy samodzielnie nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#LeszekSmykowski">Przy okazji tego wystąpienia chciałbym też zwrócić uwagę na to, że w materiale przygotowanym przez resort jest także odrobina miejsca poświęcona nauczaniu integracyjnemu. Jest to jakby inna forma kształcenia osób niepełnosprawnych, osób upośledzonych umysłowo - kształci się je w ramach kontaktów z rówieśnikami mieszczącymi się w normie intelektualnej i fizycznej. Jestem wdzięczny resortowi za wyłuszczenie tej kwestii, ponieważ myślę, że w przyszłości będziemy zmierzali właśnie do takich form kształcenia. Są one jak najbardziej otwarte, nastawione na tolerancyjne przyjęcie innych osób, innych, co nie znaczy gorszych.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#LeszekSmykowski">Za kolegą Baszczyńskim chciałbym powtórzyć: Nie ma kaleki - jest tylko człowiek.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Faszyńskiego z Unii Pracy - 3,5 minuty, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#RyszardFaszyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jako członek Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów razem z panią poseł Ziółkowską, też z naszego klubu, która jest przewodniczącą tej komisji — skrzętnie odnotowaliśmy wszystkie deklaracje dotyczące wzrostu środków na oświatę. I będziemy je dokładnie pamiętać w wypadku klubów, które stanowią w tym Sejmie większość. Chociaż takie deklaracje padały również z ust przedstawicieli Unii Wolności, to nawet gdyby ta partia się z tego wycofała, a kluby większościowe by tego nie zaakceptowały, żadnej krzywdy by to oświacie nie wyrządziło. Dzisiejsze poranne głosowania wykazały, że tu nie cztery partie opozycyjne mają coś do powiedzenia przy podejmowaniu decyzji. Chcę powiedzieć natomiast, że na pewno nie zaakceptujemy już przy uchwalaniu następnego budżetu tezy, że to nie był program na najbliższy rok, tylko program „na dzisiaj”. Wtedy może się okazać, że to był program „na dzisiaj” — tak wnioskuję z wypowiedzi podczas tej debaty, przy czym na niektóre z nich padał cień 19 czerwca. Jedna strona mówiła, że samorządy są jedyną nadzieją oświaty; wszyscy inni szkodzą. Druga — że samorządy są najgorsze dla oświaty. Myślę, że gdyby debata nie odbywała się prawie w przeddzień wyborów, to poglądy nie byłyby aż tak skrajne; byłyby może bardziej zbliżone do tego, o czym mówił poseł Kusior, że wszystko jednak zależy od konkretnych ludzi, a nie od tego, jaka jest instytucja. Są bowiem takie samorządy, które pozamykały przedszkola, ale są też takie, które olbrzymią część swojego budżetu inwestycyjnego przeznaczają na oświatę.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#RyszardFaszyński">Pani poseł Łybacka mówiła o masowym udziale młodzieży w uroczystościach patriotycznych. Tak było, przy czym zaznaczano nieobecności, grożono. Ale ja nie akceptuję patriotyzmu pod groźbą. Sam za nieobecność na pochodach 1-majowych byłem wzywany swego czasu na rozmowy, moi rodzice także. Ne wiem, czy jest właściwe przymuszanie do uczestnictwa w czymkolwiek.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#RyszardFaszyński">Pan poseł Turko mówił o potrzebie szukania consensusu między koalicją a opozycją. To byłoby bardzo trudne. Ale może coś bym wskazał. Otóż pan poseł Zdrada mówił, że potrzebna jest być może równie głęboka reforma jak za czasów Komisji Edukacji Narodowej. Pani poseł Sierakowska mówiła o tym, że Kościół odbiera oświacie budynki. Widzę tu pewien wspólny element. Otóż trzeba pamiętać, że ekonomiczne podstawy działania Komisji Edukacji Narodowej zapewniła kasacja zakonu jezuitów. No, ale może nie posuwajmy się za daleko w tym poszukiwaniu wspólnych elementów.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#komentarz">(Poseł Izabella Sierakowska: Nie masz prawa podsumowywać.)</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#RyszardFaszyński">Na koniec z dużą przykrością muszę skierować uwagę do pani poseł Sierakowskiej; większość tez bardzo mi odpowiadała. Otóż mówiła pani, że 70% społeczeństwa chce ograniczenia aktywności Kościoła do działalności religijnej w murach świątyni. Otóż to jest za mocne - nie w murach świątyni, ale do działalności religijnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, czas się kończy.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista zgłoszonych mówców została wyczerpana i zostały wyczerpane czasy klubowe, z wyjątkiem kilku minut, zdaje się Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana wicepremiera Aleksandra Łuczaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AleksanderŁuczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym na początku podziękować wszystkim wypowiadającym się za poważne potraktowanie dzisiejszej debaty, za propozycje i uwagi, które zostały zgłoszone pod adresem materiału, który rząd przedłożył. Tak się składa, że z wielkimi problemami muszą się wiązać duże różnice poglądów, to naturalne. Są potrzebne zarówno tym, którzy w tej chwili kierują ministerstwem, jak i tym, którzy w przyszłości będą nim kierowali. Starałem się w swoim wystąpieniu powiedzieć, że sprawy edukacji są ponadpolityczne, że mają charakter narodowy, że zajmując się nimi, powinniśmy szukać porozumienia. Mimo że były tu ostre akcenty, nawet, powiedziałbym, miejscami chyba zbyt ostre, to jednak wydaje mi się, że cały przebieg tej debaty w tym duchu się realizował.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#AleksanderŁuczak">Jeżeli chodzi o sprawy, które zostały tu poruszone, to podzieliłbym je na kilka grup, na kilka wątków, które udało mi się wysnuć z wysłuchanych wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#AleksanderŁuczak">Pierwszy - bardzo ważny, zasadniczy - to kwestia zmiany organizacji oświaty i zarządzania nią. Problem ma swoją dramaturgię wynikającą z obecnej chwili, z naszego czasu. Ma również swoją dramaturgię wynikającą z faktu, że różne doświadczenia się odkładają (te doświadczenia były tutaj ilustrowane). To prawda: Jedni mówią o dużych sukcesach, inni tę samą strukturę widzą jako pogrążającą się w błędach. To, co jest naszą propozycją - i co chciałem też wyraźnie zaakcentować - to próba znalezienia partnerskiego układu, z uwzględnieniem odpowiedzialności, jaka spoczywa na administracji szkolnej, na administracji państwowej, a także na innych podmiotach, które się w naszej rzeczywistości pojawiają.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#AleksanderŁuczak">I nie jest tak, że samorząd jest strukturą, która ma jak gdyby nadprzyrodzone właściwości i możliwości rozwiązania spraw samorządu. Ma duże możliwości, to prawda, ale nasze doświadczenia samorządowe są niezwykle „młode”. Samorząd się dopiero kształtuje i ogromna odpowiedzialność, jaka wiąże się ze sferą edukacji, nie może być całkowicie scedowana na osoby, które tylko i wyłącznie są związane z samorządem.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#AleksanderŁuczak">Chciałbym również i to powiedzieć, że przecież konstytucyjny obowiązek realizacji polityki oświatowej, polityki państwa w tej dziedzinie, powoduje, że odpowiedzialność z tym związana spada na rząd. Pragniemy połączyć w działaniu na rzecz dobra szkoły zarówno samorząd, jak rodzinę, rodziców, uczniów i inne podmioty.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#AleksanderŁuczak">Dyskusyjne, powiedziałbym, są praktyczne kwestie - chodzi o nauczyciela państwowego i o powoływanie na stanowisko dyrektora. Wiele słyszy się - i na tej sali, i w wypowiedziach dziennikarzy, i w wypowiedziach prasowych - przekłamań i ogólnych sformułowań, które nie odnoszą się do tekstu, który pozwoliliśmy sobie przedstawić Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#AleksanderŁuczak">Jeżeli podstawą zatrudnienia dyrektora (a potem, wiadomo, dyrektor zatrudnia nauczycieli) jest konkurs i ten konkurs my wprowadzamy, to nie wiem, ile jeszcze razy trzeba powtarzać, że właśnie jest konkurs. W trakcie debaty mówiono, że to będzie arbitralne, że ktoś z góry zdecyduje itd. Chcę powiedzieć, że stanowisko dyrektora tylko wtedy nie będzie obsadzane w drodze konkursu, kiedy będzie jeden kandydat i zgoda gminy. Może będą się zdarzały takie sytuacje, a wobec tego rozsądek podpowiada, żeby takie rozwiązanie niekiedy zastosować. W innych wypadkach ma to być przeprowadzone w drodze konkursu.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#AleksanderŁuczak">Projekt ustawy nie jest dzisiaj dyskutowany, ma być dyskutowany za kilka dni, ale jest on przecież Wysokiej Izbie znany. W tym projekcie również zapisaliśmy - co było kiedyś w rozporządzeniu - kto będzie wchodził w skład komisji konkursowej. Wydaje mi się, że miejsce dla przedstawicieli samorządu (3 przedstawicieli samorządu na 8 członków komisji, a poza tym rodzice i inne podmioty) jest zagwarantowane.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#AleksanderŁuczak">Również z naszych propozycji dotyczących odwoływania nauczycieli czy dyrektorów wynika, że samorząd będzie mógł na to wpływać. Trudno polemizować, gdy oponent nie sięgnie do faktów i nie operuje faktami, tylko z góry stawia tezę, że arbitralność, antydemokratyczne pociągnięcie itd.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#AleksanderŁuczak">To jest jeden problem, związany z kwestią zarządzania oświatą.</u>
          <u xml:id="u-148.10" who="#AleksanderŁuczak">Drugi — to kwestia nowego statusu nauczyciela. Chciałbym przypomnieć zasadę, którą pozwoliłem sobie wyrazić, że nie chcę robić reformy przeciwko środowisku, przeciwko temu, co jest dzisiaj przez nie akceptowane. Jednym z takich elementów, który — jak mi się wydaje — dobrze wyczuwam, jest fakt, że właśnie w obecnym rozwoju świadomości, układów, jakie się w strukturach lokalnych zawiązują, status nauczyciela państwowego daje nauczycielowi możliwość pewnej stabilizacji. Stabilizacji, która jest nieodzowna w całym procesie edukacyjnym: zabezpieczenia przed zwolnieniami, przed chimerami, przed jakimiś nieodpowiedzialnymi zachowaniami. To prawda, będzie istniał margines posunięć wymierzonych w taką stabilizację, ale w skali kraju, w skali państwa, mając na względzie odpowiedzialność i rangę, jaką ma edukacja, wydaje mi się, że tego rodzaju zachowania czy tego rodzaju sytuacje należałoby ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-148.11" who="#AleksanderŁuczak">Co wynika ze statusu nauczyciela? Nie wynika z niego wcale, że nauczyciel nie będzie odpowiedzialny przed samorządem, że będzie mógł robić co zechce. Powiedziałem o zasadach, które go kreują. Poza tym ze statusu nauczyciela państwowego wynika, jak mi się wydaje, jeszcze jedno: nie wszystkie samorządy są finansowo przygotowane do tego, żeby przejąć nauczycieli na swój koszt, na swoje utrzymanie. Pewność, że podstawowe zabezpieczenie finansowe w budżecie państwa będzie zagwarantowane, daje chyba samorządom pewną możliwość innego funkcjonowania i prowadzenia innej działalności.</u>
          <u xml:id="u-148.12" who="#AleksanderŁuczak">Ze statusem nauczyciela państwowego jest jeszcze związana niezwykle ważna sprawa, która polega na tym, że droga do tego statusu nie powinna być drogą łatwą. Mówiłem już o tym niejednokrotnie w różnych wypowiedziach. Rozumiem i szanuję zasady Karty nauczyciela. Uważam, że jest to pewna zdobycz i nie tylko zdobycz poprzedniego peerelowskiego układu. Układu czy sytuacji, którą nauczyciel polski miał znacznie wcześniej. Natomiast chciałbym w ramach stanu nauczycielskiego spowodować takie działania systemowe, które prowadziłyby do tego, aby musiała tam funkcjonować zasada konkurencyjności. Gwarancja państwa oraz zapewnienie nauczycielowi zatrudnienia i pewności uposażenia nie mogą być łatwe do zdobycia. Droga do mianowania nie może być drogą prowadzącą przez proste przebywanie w szkole. Wydaje mi się, że zrozumienie tego przez związki zawodowe, przez stan nauczycielski jest daleko idące i zapisy prowadzące do trudnej drogi do stabilizacji są akceptowane. Tyle, jeżeli chodzi o sprawy związane z zarządzaniem.</u>
          <u xml:id="u-148.13" who="#AleksanderŁuczak">Druga sfera spraw, która - wydaje mi się - warta jest podkreślenia, to kwestia programów nauczania i całego profilu nauczania, jaki zaproponowaliśmy w naszych dokumentach. Można tak ocenić polską szkołę, jak to powiedziano tutaj, że jest to szkoła słaba, która nie zapewnia swoim absolwentom odpowiedniego poziomu przygotowania. To jest na pewno uproszczenie. Nie ma i nie może być jednoznacznej oceny polskiej szkoły w takich tylko kategoriach. Polska szkoła to szkoła, która obejmuje blisko 10 mln dzieci i młodzieży, to przeszło 20 tys. placówek, 600 tys. nauczycieli, ogromna rzesza ludzi, ogromny, zróżnicowany poziom. I jeżeli podejdziemy do tego zjawiska w ten sposób, że każda szkoła w Polsce ma być szkołą taką samą, dającą jednakowe wykształcenie, to oczywiście uważam, że jest to myślenie życzeniowe. Powiedziałem, że polska szkoła czy polski rząd, państwo, powinny zagwarantować młodzieży równy start, możliwości zdobywania wiedzy, umiejętności. Natomiast to, że rezultaty tego kształcenia będą różne, jest sprawą zrozumiałą. Dlatego chcąc to opisać czy uświadomić, jak ten poziom się przedstawia, proponujemy w naszym materiale określenie podstaw programowych. Czynimy to nie tylko po to, żeby zapisać w hasłach wiedzę, którą uczeń powinien zdobyć. Niezwykle dużą wagę przywiązujemy do tego, żeby w programach były zapisane konkretne umiejętności, które mają prowadzić do tego, żeby daną podstawę, dany fakt, daną umiejętność rozumieć i posługiwać się nią. Nie jest to droga łatwa. Na tej sali padają też zarzuty skierowane pod naszym adresem, że tego czy innego przedmiotu wykładamy za mało, że nie uwzględniamy go w naszych programach. To prawda. Chciałoby się uczyć, kształcić młodzież w znacznie większym stopniu, czy w większym zakresie, niż jest to możliwe. Powiem tylko, że jedna godzina lekcyjna w polskiej szkole kosztuje bilion złotych. Jest to ogromne obciążenie nawet dla tak dużego budżetu, jakim jest budżet Ministerstwa Edukacji Narodowej, będącego jednocześnie małym budżetem, jeżeli się go rozpisze na te wszystkie podmioty, o których wspomniałem. I nie może być innego rozwiązania, jak właśnie opisanie tych podstaw programowych i opisanie umiejętności jako drogi do osiągnięcia efektywności nauczania.</u>
          <u xml:id="u-148.14" who="#AleksanderŁuczak">Druga droga, którą proponujemy, to bardziej syntetyczne kształcenie w polskiej szkole. Zmierzamy do rozszerzenia szkolnictwa ponadpodstawowego. Jedną z tych formuł, która tutaj kilkakrotnie była omawiana, i słusznie, bo jest ona bardzo ważna, jest szkoła o charakterze zawodowym, przygotowująca do zawodu. Zgadzam się z tymi wszystkimi uwagami o trudnościach i konieczności powołania takiego rodzaju szkół. Jest jednak i z naszej strony uwaga, że nie chcemy ograniczać czy likwidować obecnego systemu szkolnictwa ponadpodstawowego - techników, szkół zawodowych. One w swojej sile, w swoim obecnym wymiarze będą nadal funkcjonowały, one zdają egzamin w polskiej rzeczywistości. Wydaje się jednak, że jest taka możliwość, i będziemy to próbowali pilotażowo organizować, chodzi o licea zawodowe. Zgadzam się również z uwagą, że bardzo istotną kwestią jest wyposażenie tych szkół w odpowiednie urządzenia, które przygotowywałyby młodzież do wejścia w XXI wiek. Ze strony ministerstwa jest zapewnienie - oczywiście nie takie, jakiego się oczekuje - że wyposaży się te szkoły w odpowiedni sprzęt. Będzie to jednak realizowane stopniowo.</u>
          <u xml:id="u-148.15" who="#AleksanderŁuczak">Kolejny duży problem, który pojawił się w naszej dyskusji, to kwestia nauczycieli. Wspomniałem o tym przy sprawie zarządzania, ale również dużo mówiliśmy o podnoszeniu kwalifikacji. Podzielam wszystkie opinie, które zostały tu wypowiedziane, i chcę zapewnić, że to jest właśnie jeden z naszych priorytetów. Pod różnymi kątami można rozpatrywać polskie szkolnictwo, ale właśnie od tego, w jaki sposób program będzie realizowany, przez kogo, bardzo dużo zależy. Stwarzamy, o ile tylko możliwości na to pozwalają, drogę do podnoszenia kwalifikacji. Około 2,5 tys. polskich nauczycieli corocznie uzyskuje stypendia. Jest to na pewno niezadowalająca liczba w stosunku do ogółu nauczycieli. W miarę możliwości budżetowych zostaną stworzone warunki do tego, żeby te stypendia były liczniejsze.</u>
          <u xml:id="u-148.16" who="#AleksanderŁuczak">Kolejną kwestią, którą chciałbym jeszcze poruszyć, jest problem finansowania. Można powiedzieć, że wszystko, o czym tutaj mówiliśmy, zależy od tego, w jaki sposób uda nam się rozwiązać problemy finansowania edukacji. Gdybym mógł użyć tutaj przenośni odwołującej się do znanego powiedzenia, to powiedziałbym tak: dajcie mi punkt oparcia, tym punktem oparcia niech będą środki, to ja poruszę edukację. Czy taki punkt oparcia w tej chwili jest możliwy do określenia? Wydaje mi się, że z wypowiedzi ministra Kołodki, która miała miejsce przed dyskusją dotyczącą edukacji, wynika zainteresowanie dla spraw związanych z inwestowaniem w człowieka, zrozumienie dla poglądu, że nie jest to obciążenie budżetu, lecz inwestowanie w przyszłość. Chciałoby się, żeby za tymi bardzo ważnymi, lecz jednak nieprecyzyjnymi sformułowaniami ogólnymi szły czyny.</u>
          <u xml:id="u-148.17" who="#AleksanderŁuczak">Czy premier, minister lub ktokolwiek inny może w tej chwili powiedzieć, jakie to będą środki? Nie, proszę ode mnie tego nie wymagać. Myślę, że w obecnej sytuacji gospodarczej i ekonomicznej państwa nikt na moim miejscu nie byłby w stanie powiedzieć, jaka będzie dokładnie wielkość środków przeznaczonych na edukację. Niemniej jednak wyrażam mocne przekonanie, że właśnie rozwój ekonomiczny państwa, polityka prowadzona w ostatnich miesiącach, rysująca się poprawa sytuacji, to, jak się ocenia nas z zewnątrz, przełamanie recesji europejskiej - wszystkie te czynniki spowodują, że nasz kraj będzie miał większe możliwości wzrostu gospodarczego, tak jak to zostało zapowiedziane w programie dotyczącym strategii dla Polski. W takim tylko zakresie można i należy liczyć na rozwiązanie spraw związanych z edukacją.</u>
          <u xml:id="u-148.18" who="#AleksanderŁuczak">Wobec tego pada zarzut, dlaczego mówimy o tych wszystkich sprawach, które poprzednio poruszałem. Proszę państwa, trzeba mieć wizję czy strategię naszego działania; strategię tę można natomiast realizować w różnym tempie. Oczywiście nikogo z siedzących na tej sali nie należy przekonywać, żeby była to droga lepsza, szybsza, skuteczniejsza. Natomiast nie ma wśród nas cudotwórców, którzy by byli w stanie tę drogę w cudowny sposób przyspieszyć, nie licząc się z realiami i możliwościami gospodarczymi.</u>
          <u xml:id="u-148.19" who="#AleksanderŁuczak">Na koniec chciałbym poruszyć sprawy, które są również niezwykle ważne i odnoszą się do sfery kształtowania charakteru edukacji. Absolutnie nie mogę się zgodzić, panie pośle Wielowieyski, że pan w tak krótkiej wypowiedzi, w ciągu kilku sekund chce scharakteryzować całą naszą działalność, która przecież w sumie kontynuuje tę prowadzoną poprzednio, tak też sobie powiedzmy. Jak powiedziałem, w dziedzinie edukacji nie da się w pewnym momencie zrobić zwrotu o 90 stopni, a pan chce to właśnie określić jako zwrot czy nawiązanie do tego, co było w latach ubiegłych. W tamtych latach też były rzeczy dobre i z nich trzeba korzystać. Jeżeli natomiast dzisiaj się spojrzy na szkołę jako taką, w której nie ma indoktrynacji politycznej, która wychowuje w duchu demokratycznym, w duchu państwa prawa, w duchu tolerancji, w duchu rozwijania wartości osobistych, jeżeli ta szkoła nie chce zastępować rodziny, lecz pragnie jej pomagać i wychodzić naprzeciw, jeśli nie neguje ona, lecz podkreśla inne wartości, które wymieniałem w swoim wystąpieniu, to chyba trzeba wykazywać brak obiektywizmu lub też dać ponieść się emocjom, żeby w ten sposób określić to, co się w polskiej szkole dzieje.</u>
          <u xml:id="u-148.20" who="#AleksanderŁuczak">Chciałbym jeszcze odnieść się do tych spraw, które wiążą się z kwestią poruszaną przez panią poseł Sierakowską. Powiedziałem w swoim wystąpieniu, że polska szkoła będzie szkołą tolerancyjną, że będzie zmierzała do tego, by zachowywać zasady tolerancyjności, wieloświatopoglądowości. Nie chciałbym, żeby ponownie polska szkoła była obiektem walki o krzyże.</u>
          <u xml:id="u-148.21" who="#AleksanderŁuczak">Co to oznacza? Oznacza to, że przeszliśmy przez pewien okres, w którym wszelkie decyzje dotyczące spraw nauczania religii poddawane były różnym osądom, przeszły właściwie taką drogę, jaka jest w Polsce możliwa - były osądzane przez parlament, sądy, Trybunał itd. Wszystkie te stwierdzenia potwierdzają zasadność, podstawę tych rozporządzeń, tych decyzji, które w tej chwili obowiązują. To jest jedna strona. Ale zgadzam się i z tą stroną, że nie można dopuścić do naruszania w praktyce tych wszystkich zapisów, które w taki sposób zostały w tych aktach sformułowane. Posłużę się tu przykładem: jeżeli rozpisuje się konkurs wiedzy o religii i na podstawie wyników tego konkursu chce się promować bez egzaminu do szkoły średniej, to uważam, że to jest naruszenie zasad, które obowiązują w tych rozporządzeniach. Wszelkie tego rodzaju sytuacje, praktycznie, będę z całą, powiedziałbym, wyrazistością i ostrością, jaką mam w przepisach prawa, starał się eliminować.</u>
          <u xml:id="u-148.22" who="#AleksanderŁuczak">Wydaje mi się, że te wszystkie uwagi, które koncentrują się wokół nauczania religii, należy rozpatrywać również w tym aspekcie, że to jest przedmiot, który niedawno wszedł do programu nauczania. Nie wszędzie - i z tym się zgadzam - osoby, które zostały powołane do wykładania tego przedmiotu, spełniają wymagane kryteria. Również tutaj spotyka się wiele nieprawidłowości. Odnosząc się do zarzutu związanego z wynagrodzeniami, chcę powiedzieć, że z ogromną atencją odnoszę się do tych decyzji, które są podejmowane przez Kościół katolicki, że księża - mimo iż upłynął już termin, w którym mieli otrzymać wynagrodzenie - tego wynagrodzenia nie pobierają w polskiej szkole. Polscy księża w polskiej szkole nie pobierają wynagrodzenia za nauczanie religii. Natomiast osoby świeckie pobierają.</u>
          <u xml:id="u-148.23" who="#AleksanderŁuczak">Czy to jest duże dla państwa obciążenie? Rzeczywiście, obliczyliśmy, że gdyby doszło do zapłacenia księżom za nauczanie religii, byłaby to suma w granicach około 1 bln zł. Rozmowy na ten temat prowadzone spowodowały, że księża z tej należnej im - jeżeli z punktu widzenia prawa na to patrzeć - opłaty zrezygnowali.</u>
          <u xml:id="u-148.24" who="#AleksanderŁuczak">Kolejna sprawa, która wiąże się z tą sferą, to kwestia podręcznika „Zanim wybierzesz”, może inaczej — nie podręcznika, bo to nie jest podręcznik, tylko pomoc naukowa, bo decyzją oczywiście nie tego, lecz poprzedniego rządu został on dopuszczony do nauczania jako pomoc naukowa i tak jest wpisany w naszym wykazie.</u>
          <u xml:id="u-148.25" who="#AleksanderŁuczak">Mówiąc dzisiaj o tym, w jaki sposób chcemy realizować sprawy podręczników i programy nauczania, wspomniałem, że w polskich podręcznikach wiedza powinna być wiedzą rzetelną. Myślę, że to określenie powinno się odnosić również do tego podręcznika, czy do tej pomocy naukowej, i do innych. Co to dzisiaj oznacza? Myślę, że - jak miałem sposobność to powiedzieć - sprawy oświaty powinny zgromadzić wiele osób, które są gotowe działać na jej rzecz. Z tego miejsca chciałbym się zwrócić z apelem do lekarzy, do pedagogów, do filozofów, do innych, którzy podjęliby trud napisania podręcznika nie będącego tak kontrowersyjnym jak ten, o którym w tej chwili tutaj mówimy. Chcę też powiedzieć, że ten podręcznik, czy wiedza zawarta w ramach tego podręcznika nie odnosi się tylko, nazwijmy to, do spraw seksu. Są to kwestie, które wiążą się z wychowaniem w rodzinie, z wartościami, które wynikają z dojrzewania młodego charakteru właśnie w gronie rodzinnym. Sądzę, że jest to podręcznik, na który patrzeć należy - nawet go krytykując - nie tylko z tych pozycji, które można by określić jako rzeczywiście wzbudzające tak duże kontrowersje.</u>
          <u xml:id="u-148.26" who="#AleksanderŁuczak">Jeszcze w związku z tym podręcznikiem i tym przedmiotem, chciałbym nawiązać do takiej myśli: Społeczeństwo polskie ma bardzo zróżnicowany pogląd na tę sprawę, spotykamy się w nim - mam na myśli dorosłe, dojrzałe społeczeństwo - z bardzo różnymi postawami wobec tego tematu. Nie jest więc tak, że nagle w szkole będzie inaczej, że nagle w szkole zrobi się wszystko w ciągu jednych wakacji, przygotuje się ludzi do wykładania tego przedmiotu. Chcę powiedzieć, że to też wymaga pewnego czasu, że to jest pochodna tego, jak społeczeństwo patrzy na tego rodzaju zagadnienia i jak je rozumie.</u>
          <u xml:id="u-148.27" who="#AleksanderŁuczak">Proszę Państwa! Chciałbym jeszcze raz serdecznie podziękować za wszystkie uwagi, które zostały wypowiedziane w trakcie dzisiejszej dyskusji. Wydaje mi się, tak jak wyraziłem to na początku swojego wystąpienia, że udało się na tej sali osiągnąć zrozumienie dla spraw polskiej szkoły. Zrozumienie, które będzie przekładało się na to, że w dyskusjach nad budżetem, w dyskusjach potem nad konkretnymi decyzjami, nad projektami uchwał będziemy znajdowali porozumienie.</u>
          <u xml:id="u-148.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację rządu na temat głównych kierunków doskonalenia systemu edukacji w Polsce do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-149.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-149.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-149.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o pilnym rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej (druki nr 365 i 432).</u>
          <u xml:id="u-149.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Władysława Święsa.</u>
          <u xml:id="u-149.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WładysławŚwięs">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt rekomendować Wysokiej Izbie projekt ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#WładysławŚwięs">Skierowany do Sejmu w trybie pilnym rządowy projekt został rozpatrzony oraz uznany przez komisje za niezbędny i opracowany w sposób uzasadniający, mam nadzieję, wniosek o przyjęcie ustawy na posiedzeniu plenarnym Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#WładysławŚwięs">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy dotyczy nieruchomości zwolnionych przez wojska dawnego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, a później Federacji Rosyjskiej, czasowo stacjonujące w Polsce. Określenie „czasowo stacjonujące” było terminem umownym, lecz w ciągu prawie półwiecza tego stacjonowania „czasowość” w praktyce nabrała innego znaczenia i zasługuje na zgoła inną ocenę. Przemiany ustrojowe w Polsce i u sąsiadów umożliwiły ewakuację tych wojsk z naszego kraju, jednak ich wycofywanie odbywało się bardzo opornie. Przyspieszenie opuszczenia przez wojska rosyjskie gruntów i obiektów zajmowanych w 15 województwach, głównie zachodnich, nastąpiło dopiero po porozumieniu podpisanym przez prezydentów Polski i Rosji. Przejmowanie tych nieruchomości przez wojewodów zakończyło się w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#WładysławŚwięs">Trzyletni proces zagospodarowywania nieruchomości przejętych od wojsk rosyjskich przyniósł znaczne osiągnięcia, ale w związku z tym nasuwają się także liczne wnioski wynikające z trudności w ich rozdysponowaniu. Znany powszechnie zły stan ekologiczny gruntów i techniczny obiektów oraz specyfika pozostawionych budowli powodują, że brakuje kandydatów do ich użytkowania. Przedłużający się okres niewykorzystania nieruchomości powoduje ich niszczenie, a nawet dewastację oraz pociąga wysokie, niepożądane koszty finansowe, materialne i społeczne.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#WładysławŚwięs">Podejmowaniu rozstrzygnięć co do przyszłych właścicieli i użytkowników oraz rodzaju i sposobu przeznaczenia nieruchomości często nie sprzyjają też zbyt szczegółowe przepisy prawne. Nowa ustawa epizodyczna ma zapobiec takiemu stanowi i umożliwić przyspieszenie zagospodarowania tych nieruchomości. Projekt ustawy nie przewiduje jednak całkowicie nowych, odrębnych od powszechnie obowiązujących rozwiązań prawnych w odniesieniu do nieruchomości przejętych po wojskach rosyjskich ani też nie nowelizuje ustaw dotychczasowych. Zakłada on jedynie nieliczne odstępstwa od przepisów ustawowych, które uproszczą w uzasadnionych przypadkach tryb postępowania i ułatwią pozyskanie użytkowników nieruchomości. Nieruchomości, których dotyczy ustawa, należą do skarbu państwa. Nieruchomości zajmowane przez wojska radzieckie od zakończenia wojny, a później przez wojska rosyjskie, podlegają zarządowi organów i instytucji, którym przypadły wówczas na mocy dekretów i ustaw o nacjonalizacji gruntów rolnych i leśnych, przemysłu i tzw. mienia poniemieckiego. Ten stan prawny obowiązuje niezależnie od tego, że po wojnie nie przeprowadzono w stosunku do tych nieruchomości wymaganej w tamtym czasie procedury administracyjnej i że przez miniony okres - z powodu braku do nich dostępu - polscy zarządcy państwowi praktycznie nie sprawowali tego zarządu.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#WładysławŚwięs">Aby uniknąć postępowania według przepisów powojennych, projekt ustawy wskazuje na tryb, w jakim wojewodowie będą przekazywali nieruchomości, stanowiące własność skarbu państwa, odpowiednim zarządcom, z uwzględnieniem przeznaczenia ich pod zabudowę, na tereny leśne i grunty rolne. Dalsze gospodarowanie tymi nieruchomościami przez właściwy organ lub jednostki państwowe będzie podlegało już odpowiednim przepisom: o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, o lasach oraz o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#WładysławŚwięs">Nieruchomości udostępnione armii radzieckiej w okresie późniejszym, jeżeli zostały przejęte na rzecz skarbu państwa bez zachowania wymogów prawa, należą do osób fizycznych i prawnych, legitymujących się tytułem własności do tych nieruchomości. Nieruchomości prawnie wywłaszczone powinny być zwrócone poprzednim właścicielom. Postępowanie z tymi nieruchomościami odbywa się na podstawie przepisów ogólnie obowiązujących. Projekt ustawy ogranicza się do nieruchomości stanowiących - jak wspomniałem - własność skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#WładysławŚwięs">Przy rozporządzaniu nieruchomościami zdecydowane pierwszeństwo - tak zakłada projekt - będą miały wnioski dotyczące obronności kraju. W następnej kolejności mają być uwzględnione potrzeby państwowych jednostek organizacyjnych, nie mających osobowości prawnej, oraz repatriantów ze Wschodu. Gminy na zadania własne będą mogły otrzymać nieruchomości na zasadach komunalizacji mienia.</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#WładysławŚwięs">W projekcie proponuje się wprowadzenie obowiązku sporządzania dla nieruchomości planów zagospodarowania przestrzennego, dopuszczając zastosowanie uproszczonego trybu ich przygotowania. Przewiduje się też możliwość partycypowania wojewody w kosztach wykonania planu przez gminę. Przy wyłączeniu gruntów rolnych i leśnych znajdujących się na nieruchomościach nie obowiązywałby program rolniczego lub leśnego wykorzystania gruntów. Uprawniony organ mógłby zwolnić od obowiązku uiszczenia należności i opłat rocznych oraz jednorazowego odszkodowania w razie dokonania przedwczesnego wyrębu drzewostanu. Będzie to miało znaczenie zwłaszcza dla potrzeb komunalnych. Taka sytuacja istnieje np. w Bornem Sulinowie.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#WładysławŚwięs">Administracja ponosi duże koszty ochrony przejętych nieruchomości i przygotowania ich do sprzedaży (tj. dozór, zabezpieczenie techniczne, dokumentacja geodezyjna, oszacowanie, ogłaszanie przetargów, opłaty za energię). Wydatki na ten cel - pochodzące dotychczas w minimalnym stopniu z budżetu, częściowo tylko w formie środka specjalnego - nie pokrywały potrzeb w tym zakresie. Dlatego też projekt przewiduje posługiwanie się w tych sprawach środkiem specjalnym, którego - uzyskane z zagospodarowanych już nieruchomości - dochody nie będą przepadały z końcem roku kalendarzowego, lecz przechodziły na okres następny. Umożliwi to skumulowanie środków i dostosowanie ich do realizacji zadań.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#WładysławŚwięs">Projekt ustawy zakłada skrócenie trybu przetargowego sprzedaży nieruchomości, umożliwiając rozłożenie spłaty należności na raty, jeżeli nieruchomość nie będzie sprzedana w pierwszym przetargu. Lokale, przeznaczone do najmu lub dzierżawy, będą mogły być zagospodarowane na warunkach określonych przez strony, niezależnie od ich stanu technicznego (obecnie wymagane jest pełne wyposażenie). Proponuje się zapewnienie dzierżawcom i najemcom prawa pierwokupu, jeżeli dopełnią warunków ustalonych w umowie. W celu zachęcenia nabywców do inwestowania w nieruchomości i uruchamiania na nich działalności gospodarczej, oraz tworzenia nowych miejsc pracy, przewiduje się możliwość stosowania ulg w podatkach i opłatach do lat trzech, a państwowe jednostki organizacyjne byłyby zwolnione z opłat z tytułu zarządu i podatków przez pięć lat.</u>
          <u xml:id="u-150.11" who="#WładysławŚwięs">Proponuje się też umożliwienie nabycia bez wszelkich dotychczasowych ograniczeń (tzn. wszystkich rodzajów) nieruchomości po wojskach rosyjskich przez repatriantów i kandydatów do spółdzielni mieszkaniowych - na poczet przysługujących im praw. Repatrianci mogliby to czynić także na podstawie wspólnego wniosku (na zasadzie współwłasności). Mogliby też nabywać nieruchomości przekazane do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-150.12" who="#WładysławŚwięs">W projekcie ustawy określono również obowiązki organów państwowych i użytkowników nieruchomości w zakresie likwidacji zagrożenia ekologicznego, pożarowego, sanitarno-epidemiologicznego i niewybuchami oraz rekultywacji gruntów i dostosowania nieruchomości do zagospodarowania. Przewidziano też możliwość udziału w tych pracach nabywców nieruchomości na warunkach uzgodnionych w umowie. Znaczna część nieruchomości zwolnionych przez wojska rosyjskie w pierwszym okresie ich przekazywania została przejęta bezpośrednio przez gminy. Projekt ustawy zrównuje warunki prawnego postępowania z nieruchomościami przez władze gminy z możliwościami terenowych organów administracji rządowej. Gminy, które otrzymały już nieruchomości będą mogły je zwrócić kierownikowi urzędu rejonowego w ciągu 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-150.13" who="#WładysławŚwięs">Wysoki Sejmie! Podczas prac komisji sejmowych dokonano zmian w ujęciach merytorycznych niektórych zagadnień oraz pewnych korekt redakcyjnych, nadając projektowi kształt zawarty w dostarczonym paniom i panom posłom druku sejmowym.</u>
          <u xml:id="u-150.14" who="#WładysławŚwięs">Do rozpatrywanego projektu ustawy został zgłoszony przez pana posła Jerzego Ciemniewskiego wniosek mniejszości o skreślenie art. 13, przewidującego zwolnienie nieruchomości przejętych od wojsk rosyjskich z podatku od nieruchomości do czasu zawarcia umowy na ich zbycie lub wydania decyzji o oddaniu ich w zarząd. Wnioskodawca podnosi, że ulga taka uszczupli dochody gmin z tego tytułu. Dla wyjaśnienia tak istotnego zagadnienia zaznaczę, że większość nieruchomości została przejęta przez gminy i w tym zakresie rozważanie sprawy jest bezprzedmiotowe. Co się zaś tyczy nieruchomości pozostających w gestii administracji rządowej, to, po pierwsze, są to z reguły nieruchomości najtrudniejsze do zbycia, a po wtóre, organy tej administracji ponoszą ciężar ich ochrony oraz przygotowania do sprzedaży, nie posiadając środków budżetowych na ten cel i nie pobierając w zamian profitów. Nie są one bowiem praktycznie użytkownikami nieruchomości, lecz z mocy prawa są zobowiązane do rozdysponowania tego mienia.</u>
          <u xml:id="u-150.15" who="#WładysławŚwięs">Argumentacja wnioskodawcy, iż utrzymanie omawianego obowiązku podatkowego wymusi przyspieszenie zbycia nieruchomości, jest tylko pozornie słuszna. Pomijając ukryty w niej zarzut, że przyczyną braku nabywcy jest jedynie niechęć i nieudolność państwowego zarządcy, należy podkreślić, że brak środków finansowych - a podatki podnoszą przecież dodatkowo wysokość kosztów zarządu - uniemożliwia sporządzenie wymaganej dokumentacji i przeprowadzenie sprzedaży nieruchomości, co w praktyce odwleka oczekiwaną transakcję. Pamiętać natomiast trzeba o celu, który przyświeca temu projektowi, a mianowicie, iż ma on umożliwić szybsze zagospodarowanie nieruchomości nie chcianych, bo te atrakcyjniejsze znalazły już nabywców.</u>
          <u xml:id="u-150.16" who="#WładysławŚwięs">Godzi się również wziąć pod uwagę sytuację odwrotną od prezentowanej przez autora wniosku, iż proponowane czasowo ograniczenie przychodów gminy spowoduje zainteresowanie jej władz pilnym sporządzeniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, warunkującego rozporządzenie nieruchomością, oraz szybkim pozyskaniem kontrahenta, który po nabyciu nieruchomości będzie płacił od niej podatek oraz poczyni nakłady korzystne również dla gminy. Tam, gdzie doceniane jest takie współdziałanie zainteresowanych organów w terenie, gminy same udzielają zwolnień podatkowych administracji rządowej. W wypadku braku właściwego zrozumienia powinno działać rozwiązanie ustawowe. O rozstrzygnięciu tej kwestii zadecyduje Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-150.17" who="#WładysławŚwięs">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Z obowiązku sprawozdawcy uprzejmie informuję o podniesionym w toku dyskusji w komisjach sejmowych problemie udziału organów państwowych w odtwarzaniu, a ściślej rzecz biorąc, w rozwijaniu infrastruktury technicznej związanej z nieruchomościami. Wskazano na konieczność zapewnienia w budżecie państwa środków na subwencje dla wojewodów, gmin, przeznaczonych na ten cel. Oceniono, że jest to pilne zadanie dla rządu i dla parlamentu, do uzgodnienia w pracach nad budżetem. To są przecież, jak w wypadku Koszalińskiego, potężne, nie chciane miasta. Niezbędne jest również udzielenie organom terenowym, zarówno rządowym, jak i samorządowym, organizacyjnej pomocy ze szczebla centralnego w podejmowaniu przedsięwzięć zmierzających do szybkiego i racjonalnego zagospodarowania nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-150.18" who="#WładysławŚwięs">Wysoka Izbo! Przedstawiając sprawozdanie z prac komisji sejmowych nad projektem ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej, uprzejmie proszę Wysoką Izbę o jego przyjęcie w całości.</u>
          <u xml:id="u-150.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm ustalił podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne w debacie nad tym punktem porządku dziennego tak jak w debacie krótkiej, to jest od 6 do 31 minut.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wystąpień w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Tadeusza Bilińskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#TadeuszBiliński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko w sprawie sprawozdania o rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! Projektowana ustawa stanowi swego rodzaju lex specialis w stosunku do ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach oraz ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa i zmianie niektórych ustaw. Projekt ustawy nie stanowi więc nowych rozwiązań prawnych, nie jest też nowelizacją wymienionych wcześniej ustaw. Wprowadza jedynie nieznaczne odstępstwa od stosowanych powszechnie przepisów ustawowych, w istotny sposób upraszczając procedury postępowania, procedury podejmowania decyzji, co w efekcie pozwoli na szybsze, sprawniejsze zagospodarowanie nieruchomości przejętych po wojskach rosyjskich. Wprowadzenie obowiązku sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego i dopuszczenie uproszczonego trybu ich przygotowania, wprowadzenie uproszczonego trybu przeprowadzania przetargów, sprzedaży, wprowadzenie ratalnej sprzedaży w przypadku, gdy nieruchomość nie będzie sprzedana w pierwszym przetargu, zapewnienie dzierżawcom i najemcom prawa pierwokupu, przewidywanie ulg podatkowych czy też przyznanie prawa do rekompensaty finansowej kandydatom do nabycia nieruchomości — oto ważniejsze rozwiązania prawne, a właściwie odstępstwa od znanych rozwiązań prawnych, które powinny przyczynić się do szybszego i sprawniejszego zagospodarowania tego mienia.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! Po opuszczeniu przez wojska rosyjskie różnych i licznych nieruchomości zaistniał problem właściwego ich zagospodarowania. Pomysłów na zagospodarowanie było bardzo dużo. Przewidywano przekazanie wojsku obiektów militarnych, szpitali służbie zdrowia, szkół kuratorium, mieszkań społeczeństwu itd. Niewiele z tych pomysłów zostało zrealizowanych. Przyczyn oczywiście było wiele, ale przede wszystkim zabrakło pieniędzy. A tak w ogóle w zdecydowanej większości przypadków władze wojewódzkie nie były przygotowane organizacyjnie do szybkiego przejęcia tego mienia. Skutki w wielu przypadkach były bardzo negatywne. Dewastacja obiektów prowadziła do całkowitej utraty ich wartości użytkowej. Nie był to wyłącznie wynik działania opuszczających kraj wojsk rosyjskich. Niestety znaczący udział mieli tu także nasi rodacy. Przejmowaniu i rozdysponowywaniu tego mienia od samego początku towarzyszyły przeróżne nieprawidłowości, nawet skandale, a w samym procesie przejmowania widoczny był chaos.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#TadeuszBiliński">Przedłożona Wysokiej Izbie ustawa jest bardzo spóźniona, to prawda. Zdecydowana większość nieruchomości została już zagospodarowana (w niektórych miejscowościach całkowicie). Jednakże pozostałe, na ogół bardzo zdewastowane, często nie chciane, oczekują na szybkie zagospodarowanie. W przeciwnym wypadku nic ich nie uratuje przed całkowitym zniszczeniem. Dlatego też ustawa, choć bardzo spóźniona, jest bardzo oczekiwana w niektórych województwach.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! W sprawozdaniu komisje przedstawiły wniosek mniejszości. Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada się przeciwko temu wnioskowi, dotyczącemu skreślenia art. 13. Przepis art. 13 zwalnia od podatku tylko te nieruchomości, w stosunku do których jeszcze niczego nie postanowiono (na przykład nie sprzedano ich, nie oddano w zarząd, nie zawarto żadnej innej umowy). Te nieruchomości nie tylko nie przynoszą więc żadnych korzyści wojewodom, czyli skarbowi państwa, lecz wręcz przeciwnie, wymagają niekiedy znacznych środków finansowych. Chodzi tu o koszty zabezpieczenia mienia, czyli dozoru, opłaty za elektryczność, gaz, przygotowanie planów geodezyjnych itp. Gminy są zainteresowane tym, aby te wszystkie koszty ponosił wojewoda, i to jak najdłużej, nawet po przekazaniu nieruchomości gminie. Niemniej jest także prawdą to, że gminy w zasadzie nie występowały oficjalnie z odpowiednimi roszczeniami o uiszczanie podatków od nieruchomości, wychodząc z założenia, że i tak nie będą one ściągalne. Możliwość dochodzenia podatków była jedynie jednym z argumentów w prowadzonych pertraktacjach. Z założenia ustawa ma sprzyjać szybkiemu zagospodarowaniu nieruchomości, wprowadzenie natomiast opodatkowania nieruchomości na rzecz gminy mogłoby przynieść wręcz przeciwny skutek. Gmina byłaby zainteresowana utrzymywaniem jak najdłużej tego stanu rzeczy. Wniosek mniejszości o skreślenie art. 13 jest więc zdaniem Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej całkowicie niezasadny.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#TadeuszBiliński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za uchwaleniem ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej, przedłożonej w sprawozdaniu (druk nr 432).</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Jana Andrykiewicza o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JanAndrykiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W przeciwieństwie do Czech i Węgier z Polski jednostki wojsk rosyjskich były wyprowadzane dłużej i bez jasno określonego harmonogramu. Stan techniczny pozostawionych przez nie nieruchomości jest powszechnie znany. Wszystko, co nadawało się do sprzedania lub wywiezienia, zostało zdemontowane. W niektórych obiektach brakuje nawet ścian.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#JanAndrykiewicz">Przy przejmowaniu nieruchomości strona polska nie zadbała o przejęcie pełnej dokumentacji pozostawionej infrastruktury. Na części nieruchomości, szczególnie na terenach po bazach paliwowych, występuje znaczny stopień skażenia substancjami ropopochodnymi.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#JanAndrykiewicz">Drastycznie zjawisko to występuje na obszarze około 400 ha, gdzie ilość tych substancji jest zdumiewająco duża. Na części z nich okoliczna ludność urządziła swoiste szyby naftowe, pozyskując naftę lotniczą i inne materiały pędne. W gminie Żagań na przykład, w województwie zielonogórskim, wójt wydawał nawet koncesje na pozyskanie paliw. Powstało tam swoiste miasteczko jak na Dzikim Zachodzie.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#JanAndrykiewicz">Ustawę podobną do dyskutowanej dzisiaj przyjęli kilka miesięcy temu Niemcy. Tam jednak proces wycofywania jednostek armii rosyjskiej dopiero się kończy.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#JanAndrykiewicz">Źle się stało, że 3-letni okres zagospodarowywania nieruchomości odbywał się bez jasno sprecyzowanych zasad prawnych. Większość nieruchomości przejęły gminy, część — w zamian za mienie pozostawione na wschodzie — zabużanie. Jest jednak sporo obiektów, które bez odpowiednich preferencji podatkowych i cenowych nie byłyby zagospodarowane. Ustawa w sposób jasny i precyzyjny reguluje sposób postępowania z nieruchomościami dzierżawionymi w latach 1956–1993 przez jednostki armii radzieckiej, później rosyjskiej. W latach 1945–1956 obszary te były zajmowane samowolnie przez wojska sowieckie, o czym powszechnie wiadomo.</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#JanAndrykiewicz">Art. 2 zobowiązuje wojewodę do ustalenia sposobu zagospodarowania nieruchomości. Właściwym rozdysponowaniem tych terenów byłoby przejmowanie ich przez wojsko polskie. Są to przecież bazy wojskowe, w których stacjonowało od 60 do 100 tys. wojsk rosyjskich. Lotniska i poligony najbardziej przydatne są wojsku. W pełni zasadne są więc zawarte w ustawie preferencje dla Ministerstwa Obrony Narodowej. Ożywienie osiedli mieszkaniowych na nieruchomościach wymaga zorganizowania tam szkół, przedszkoli, posterunków policji, zakładów opieki zdrowotnej. Są tu więc potrzebne preferencje dla państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, co gwarantuje omawiana ustawa. Ustawa pozwala nabywać wszelkie nieruchomości osobom uprawnionym na podstawie art. 81 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, to jest osobom, które pozostawiły mienie nieruchome na terenach nie wchodzących w skład obecnego obszaru państwa, powszechnie nazywanych zabużanami. Ponieważ wartość obiektów często przewyższa wartość jednostkową mienia tych osób, mogą one łączyć swój majątek, przejmując do zagospodarowania ciekawe obiekty na terenie nieruchomości po jednostkach armii rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#JanAndrykiewicz">Celowe jest także zaliczanie na poczet ceny nabycia wszelkich nieruchomości kwoty rekompensaty przysługującej kandydatom do spółdzielni mieszkaniowej, którzy do końca 1990 r. zgromadzili wymagane wkłady mieszkaniowe. Przyczyni się to do lepszego wykorzystania substancji mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#JanAndrykiewicz">Do czasu zagospodarowania nieruchomości - sprzedania, oddania w zarząd lub dzierżawę - powinny one w myśl art. 13 być zwalniane z podatku od nieruchomości. Organy administracji państwowej, jak to podniósł mój przedmówca, ponoszą duże wydatki na ochronę i przygotowanie do sprzedaży tych obiektów. Jest to infrastruktura trudno zbywalna: hangary, bunkry, pasy startowe i rozjazdowe, obiekty o dużej kubaturze, od których należałoby odprowadzić znaczne podatki. W myśl ustawy, jeśli nie znajdą się nabywcy, zostaną one po prostu rozebrane. Brak takich zwolnień utrudni zagospodarowanie mienia. Dlatego wniosek mniejszości, dotyczący art. 13, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, uważa za niecelowy i będzie głosował przeciw.</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#JanAndrykiewicz">Konieczne jest zastosowanie zwolnień od podatku rolnego i leśnego oraz ulg w podatkach dochodowych dla tych inwestorów, którzy będą tworzyć nowe miejsca pracy. Warunkiem podstawowym właściwego zagospodarowania nieruchomości jest powstanie tam zakładów produkcyjnych, usługowych, które zapewnią mieszkańcom pracę i źródło utrzymania. Ważne jest, że gminy, które zastosują ulgi i zwolnienia, nie będą miały ograniczonych subwencji, co wyraźnie określa art. 17 ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#JanAndrykiewicz">W procesie cywilizowania tych terenów niezbędny jest jednak współudział budżetu państwa. Tworzenie infrastruktury komunalnej, oczyszczalni ścieków, kanalizacji, wodociągów wymaga kapitałowego wsparcia. Gminy wykorzystując własny budżet nie podołają tym zadaniom. Bez tych inwestycji zasiedlenie osiedli mieszkaniowych nie będzie możliwe. Zainteresowane ministerstwa, a także Urząd Rady Ministrów winny skutecznie włączyć się we wdrażanie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-154.10" who="#JanAndrykiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera rozwiązania zawarte w tej ustawie i będzie głosował za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-154.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Kazimierza Szczygielskiego o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#KazimierzSzczygielski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedkładane sprawozdanie przyjęte przez dwie komisje (druk nr 432) o pilnym rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej (druki nr 365 i 365-A) dotyczy materii budzącej szereg wątpliwości prawnych. W związku z wniesieniem tego projektu przez rząd uformowały się dwa przeciwstawne poglądy. Zgodnie z pierwszym z nich ustawa jest spóźniona o rok czy 2 lata, jako że większość wartościowego mienia została już skomunalizowana, a obecnie mówimy właściwie o mieniu nie chcianym i ustawa powinna pomóc w zagospodarowaniu tej resztówki. I tu nasuwa się refleksja: Jeśli nastąpiło skomunalizowanie, przejęcie, to dlaczego mówimy o spóźnionej ustawie? Wyznawcy drugiego poglądu, dość zasadnego, uważają, iż było i jest możliwe uregulowanie wszystkich kwestii dotychczas istniejących, a regulowanych w tym projekcie, bez uciekania się do tej konstrukcji lex specialis. Nasuwa się zatem pytanie, czy ta przedkładana konstrukcja nie będzie stanowiła precedensu, by tworzyć swoiste specustawy w celu rozwiązania palących bieżących spraw zamiast szybkiego sięgania do istniejących narzędzi prawnych. Jeśli Wysoka Izba uważa, że jest to nadinterpretacja, to chciałbym wspomnieć, iż już w o wiele istotniejszej kwestii, czyli w sprawach podatkowych, przyjęto (na szczęście chwilowo) rozwiązanie, które mogło pozbawić Izbę prawa stanowienia podatków. Wspominam o tej sytuacji dlatego, że przedkładany projekt dotyczy materii regulowanej przez szereg istniejących ustaw, i tylko relatywnie niewielkie, w sensie globalnej wartości, znaczenie pozostawionego mienia sprawia, że owo lex specialis nie powinno naruszać zbyt wielu interesów gminnych, jakkolwiek dla wielu z nich jest to majątek o znacznej wartości.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#KazimierzSzczygielski">Chcę także wskazać, że obecny projekt jest efektem krótkich — bo był to projekt pilny — lecz intensywnych prac, w wyniku których zmieniono około 3/4 artykułów, choć mimo to nie jest to optymalny model regulacji. Według tezy leżącej u podstaw prac nad ustawą chodzi o to, aby możliwie szybko rozwiązać problem owego nie chcianego mienia. I stąd propozycje określonych ulg i zwolnień zawarte w art. 15. Otóż konstrukcja ta, słuszna w wypadku tezy mówiącej o ułatwieniu sprzedaży, dzierżawy, wieczystego użytkowania, budzi jednak pewne wątpliwości związane z faktem, iż nie powinna być stosowana metoda regulacji ustawy o finansach gmin, zawarta w art. 15. W tym całym zestawie ulg i zwolnień, które odbierać by należało jako „sprzedaż promocyjną”, tkwi jednak pewna sprzeczność. Otóż nabywca kupuje (lub wchodzi w użytkowanie w innej formie) często towar wybrakowany, po słusznie niższej cenie (przywołuję tu art. 15), z dużymi ułatwieniami w płatnościach (art. 10). Jednakże w tej promocyjnej sprzedaży nie ma wspomnianej roli państwa. Wiele nieruchomości, głównie budynków, nie ma właściwego uzbrojenia, właściwej infrastruktury. Jeśli zatem szybko mamy znaleźć właściciela, to oprócz obniżonej ceny i tych wszystkich ułatwień, o których mówili moi poprzednicy, należy wspomóc nabywców (m.in. gminy) w zakresie uzbrojenia terenu. Brak środków na media może oznaczać, że mienie pozostanie dalej nie chcianym lub przekształci się w substandardowe slumsy.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#KazimierzSzczygielski">Jeżeli uznamy, że przedkładany projekt ustawy może zawierać uproszczenia w istniejących ustawach, i przyjmujemy, że ceną za to psucie prawa jest rozwiązanie problemu nie chcianego majątku, to działanie musi być skuteczne, a tak w pełni nie będzie. Wspomniany wyżej brak pomocy państwa oznacza, że operacja powiedzie się tylko wtedy, gdy potencjalny nabywca poradzi sobie z całokształtem zagospodarowania nieruchomości obciążonych ogromnym długiem infrastrukturalnym lub technicznym.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#KazimierzSzczygielski">Jest i drugi argument. Zwolnienie z podatku od nieruchomości do czasu zawarcia umowy lub wydania decyzji o oddaniu w zarząd (art. 13) oznacza pozbawienie gminy należnego jej dochodu i możliwość długiego czasu podejmowania decyzji. W wypadku niektórych nieruchomości już w tej chwili skarb państwa (tutaj urząd rejonowy) planuje działalność gospodarczą - co nie jest zbieżne z duchem tej ustawy, a wspomniany brak terminu sprzyjać może takiej praktyce. Stąd też opowiadamy się za wnioskiem mniejszości, a mianowicie za skreśleniem art. 13. Trzeba także wskazać, że 5-letni okres zwolnienia z opłat i podatków ciążących na nieruchomości jest okresem dość długim i może przedłużać rozwiązanie problemu zagospodarowania, czyli jest to jakby sprzeczne z duchem ustawy, w której mówi się o szybkim zagospodarowaniu tego mienia.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#KazimierzSzczygielski">W projekcie ustawy wprowadzono zapis (art. 16), którego nie było w projekcie rządowym, a mianowicie o możliwości uzyskiwania nieruchomości przez zabużan, z zaliczeniem wartości mienia pozostawionego na byłych terenach wschodnich. Trzeba jasno stwierdzić, że zakres tych rozwiązań nie jest znaczny ze względu na aktualną „szczupłość” tego mienia, niemniej jednak w pracach podkomisji uznano za słuszne (i przyjęła to też komisja) — chociażby w sferze swoistej symboliki — umożliwienie nabywania tego mienia przez zabużan, zwłaszcza w sytuacji zmieniającej się obecnie formuły ustawy o reprywatyzacji.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#KazimierzSzczygielski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Unii Wolności, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, stoi na stanowisku, iż realne rozwiązanie najbardziej nawet słusznych celów nie jest osiągalne jedynie w postaci zapisu prawnego, a właściwie swoistego wyciągu z istniejących regulacji, lecz wymagać może i powinno konkretnych form wsparcia materialnego, zwłaszcza gmin, gdzie ten problem występuje. Brak przejawu takiego podejścia w przedkładanej ustawie powoduje, że nie negując idei rozwiązania problemu odnosimy się z rezerwą do przedstawianego sposobu jego rozwiązania zarówno w sferze prawnej, jak i materialnej.</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Zygmunta Jakubczyka o zabranie głosu w imieniu Unii Pracy Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#ZygmuntJakubczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo polskie musiało czekać prawie 50 lat, aż zwrócone mu będzie to, co zostało przejęte najpierw przez zwycięskie, a później okupacyjne wojska radzieckie. O tym, że były to wojska okupacyjne, świadczy fakt, iż do 1956 r. status prawny wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce nie był w ogóle uregulowany. Na terenach zajmowanych przez jednostki armii sowieckiej panowała całkowita samowola. Rząd polski nie był zorientowany, jakie obiekty istnieją, a jakie są w budowie, jakim uzbrojeniem dysponują wojska, w końcu ile - liczbowo - wojska stacjonuje na terenie kraju. Garnizony wojskowe były wyłączone z podziału administracyjnego Polski. Nie znajdowały się nawet w spisie miejscowości. O miejscowościach takich jak Borne Sulinowo czy Świętoszów dowiadywaliśmy się dopiero wówczas, gdy wojska sowieckie zaczęły opuszczać terytorium Polski. W tych dwóch miejscowościach znajdowały się garnizony najważniejsze ze względu na zdolność bojową wojsk lądowych armii sowieckiej. Stacjonowało w nich łącznie około 43 tys. żołnierzy, w tym gwardyjska dywizja pancerna, wyposażona w nowoczesne czołgi, pułk artylerii, brygada rakiet operacyjnych i wiele innych jednostek wyposażonych w nie znane władzom polskim uzbrojenie. Po stronie plusów należałoby wskazać na to, że przejęliśmy 8 lotnisk, z tego 6 o długich, bo ponad 2200-metrowych pasach startowych, co mimo dewastacji infrastruktury daje pewne możliwości ekonomiczne w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#ZygmuntJakubczyk">Z dniem 21 marca 1991 r. uległo zmianie dotychczasowe zarządzenie prezesa Rady Ministrów dotyczące trybu przekazywania i zwalniania nieruchomości dzierżawionych przez wojska sowieckie. Na mocy obowiązującego zarządzenia mienie przekazywane stanowi własność skarbu państwa, przejmuje je wojewoda, a z jego upoważnienia pełnomocnik. Choć II wojna światowa skończyła się prawie 50 lat temu, to przyszło nam przejmować mienie w stanie tak zdewastowanym, jakby ta wojna zakończyła się dopiero teraz. Prawda jest taka, że niedawny sojusznik pozostawił przejęty majątek od państwa polskiego w stanie ogromnego, by nie powiedzieć totalnego, zniszczenia. Przejmujemy majątek, który nie był zinwentaryzowany, nie miał dokumentacji geodezyjno-kartograficznej, a nawet budowlanej. Pełnomocnik rządu ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce pismem ze stycznia 1991 r. poinformował wojewodów o pilnej potrzebie przygotowania się do przejmowania obiektów. Podaje się w nim, że obiekty wybudowane przez wojska radzieckie wznoszone były przeważnie samowolnie, dlatego muszą być zinwentaryzowane, aby ustalić, czy nadają się do przejęcia przez stronę polską. Muszą one być zgodne z przepisami naszego Prawa budowlanego, ochrony środowiska itp. I dalej: Pilnej inwentaryzacji poddać należy wszystkie sieci kanalizacyjne, wodociągowe i energetyczne, całą infrastrukturę. Według posiadanych wiadomości dotychczasowy użytkownik nie ma żadnej tego rodzaju dokumentacji. Pełnomocnik zaznaczył, że ważnym elementem prac przygotowawczych jest także podjęcie wcześniejszej decyzji o przyszłym użytkowniku. Pozwoli to uniknąć dalszej dewastacji budynków w okresie tzw. bezkrólewia (tzn. po opuszczeniu ich przez wojska radzieckie). Sądzę, że komentarz jest tutaj zbyteczny.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#ZygmuntJakubczyk">Gminy już w październiku 1990 r. przejmowały pierwsze obiekty, biorąc na siebie cały ciężar tego przedsięwzięcia, działając początkowo bez wsparcia ze strony budżetu państwa. I chwała im za to. Przejmujemy więc od niedawnych sojuszników majątek zdewastowany, ze zniszczoną substancją mieszkaniową, zniszczonym środowiskiem naturalnym i taką infrastrukturą techniczną. Straty szacowane za spowodowane zniszczenia w środowisku naturalnym sięgają miliardów złotych. Dziś, po opuszczeniu granic Polski przez wojska rosyjskie, mamy do czynienia z tzw. opcją zerową, co znaczy, że strony nie będą wnosiły w stosunku do siebie żadnych roszczeń o odszkodowanie z tytułu użytkowania i dokonanych zniszczeń. Mamy więc taką sytuację, iż przejęte mienie przez skarb państwa jest nie tylko w stanie ruiny, ale ruinę tę musi zabezpieczyć. Wiąże się to z ponoszeniem przez wojewodów kosztów związanych z dozorowaniem tych nieruchomości, zużywaniem energii elektrycznej i cieplnej, niezbędną konserwacją oraz przygotowaniem dokumentacji geodezyjnej, kartograficznej, budowlanej, a także z wyceną nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#ZygmuntJakubczyk">Unia Pracy Klub Parlamentarny zapoznał się z pilnym rządowym projektem ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej (druk nr 385 i 385-A). To prawda, że zagospodarowanie tych nieruchomości powinno odbyć się w trybie pilnym, ale czy tryb pilny projektu ustawy ten proces w chwili obecnej wspomoże - mamy znaczne wątpliwości. Przecież już na samym wstępie, w uzasadnieniu konieczności przyjęcia trybu pilnego, mówi się o braku rozwiązań systemowych, umożliwiających ich zagospodarowanie. Tych zaś nie rozwiązuje się pośpiesznym procesem legislacyjnym. Na samym też wstępie mieliśmy poważną wątpliwość. Tytuł ustawy w wersji rządowej mówi o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej. Tytuł projektu ustawy w wersji dwóch komisji mówi o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej. Jak dalece zdania są podzielone, niech świadczy fakt, że opinia o pilnym projekcie ustawy opracowana przez Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu jest rozbieżna z opinią grup ekspertów z różnych resortów, opracowaną na zlecenie Urzędu Rady Ministrów. Czyżby i w tym wypadku sprawdziło się powiedzenie, że ilu prawników tyle opinii?</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#ZygmuntJakubczyk">Unia Pracy jest zdania, iż tytuł w wersji zaproponowanej przez komisje sejmowe, mówiący o nieruchomościach skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej, oddaje prawdę historyczną. Choćby z tego powodu nie powinno stosować się nazewnictwa: „mienie porosyjskie”. Nieruchomości te nigdy przecież nie były rosyjskie ani porosyjskie, lecz tylko zawłaszczone i użytkowane przez byłą armię radziecką, później rosyjską. Od zakończenia II wojny światowej należą one do polskiego skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#ZygmuntJakubczyk">Jesteśmy zdania, że proponowane przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisję Ustawodawczą rozwiązania w projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej (druk nr 432) usprawnią proces zagospodarowania nieruchomości przejętych od wojsk sowieckich. Umożliwią w miarę szybkie oraz najlepsze ich wykorzystanie. Uproszczą i skrócą postępowania. Dopuszczą możliwość wynegocjowania wygodniejszych warunków sprzedaży z rozłożeniem na raty.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#ZygmuntJakubczyk">Mamy świadomość tego, że w wielu przypadkach racjonalne zagospodarowanie przejętego majątku będzie bardzo trudne. Brak odpowiedniego zaplecza i infrastruktury w tych miasteczkach-widmach będzie wręcz uniemożliwiać jego szybkie zagospodarowanie. Włos się jeży na głowie, gdy słyszymy o propozycjach na przykład miast dla bezdomnych. Przecież byłyby dokładnie takie same kłopoty, jakie z bezdomnymi ma wiele miast w Polsce. W niektórych przypadkach najlepszym rozwiązaniem będzie po prostu wyburzenie wielu obiektów.</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#ZygmuntJakubczyk">Z zadowoleniem przyjmujemy zapis art. 15, mówiącego o przyznaniu ulg w podatkach podmiotom, które przyczynią się do powstawania nowych miejsc pracy, poprawy stanu środowiska naturalnego lub rozwoju infrastruktury technicznej i socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#ZygmuntJakubczyk">Z pewną obawą przyjmujemy zapis art. 16 ust. 1 mówiący o możliwości nabywania wszelkich nieruchomości z zaliczeniem wartości pozostawionego za granicą mienia na poczet opłat z tytułu użytkowania wieczystego lub ceny sprzedaży. Wiadomo nam, że wiele obiektów mieszkalnych znajdujących się na terenach zajmowanych przez wojska sowieckie stawiano według technologii zwanej leningradzką. Mieszkania te budowano z użyciem materiałów azbestopochodnych, a więc szkodliwych dla zdrowia. Budowle te, naszym zdaniem, nadają się jedynie do wyburzenia. Proponowanie ich do sprzedaży byłoby niemoralne, byłoby przestępstwem. Kto zapewni, że przypadki takie nie będą miały miejsca? Muszą tu zostać wydane odpowiednie akty wykonawcze uwzględniające ten aspekt.</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#ZygmuntJakubczyk">Art. 21 projektu ustawy nie dość jasno określa, na jakich zasadach ma być dokonany zwrot nabytych przez gminę nieruchomości. Oświadczenie o zrzeczeniu się nieruchomości złożone wojewodzie nie wydaje się być właściwym aktem prawnym.</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#ZygmuntJakubczyk">Unia Pracy Klub Parlamentarny, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, z uznaniem wyraża się o pracy nad zmianą pilnego rządowego projektu ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości skarbu państwa przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej; opracowały go Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisja Ustawodawcza (druk nr 432). Chcemy jednak zwrócić uwagę na fakt dość późnego przekazania projektu ustawy posłom, bo na tydzień przed debatą sejmową. Mimo tych zastrzeżeń Unia Pracy będzie głosować za przyjęciem tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-158.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Kaźmierczaka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#AndrzejKaźmierczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, podziela stanowisko rządu w sprawie konieczności pilnego zagospodarowania nieruchomości przejętych przez skarb państwa od wojsk Federacji Rosyjskiej. Zły stan ekologiczny nieruchomości i nieodpowiedni stan techniczny obiektów z pewnością utrudnia pozyskanie przyszłych użytkowników, szczególnie przy obecnych zasadach obrotu nieruchomościami. Podzielamy więc stanowisko rządu w sprawie konieczności uregulowania spraw związanych z zagospodarowaniem przejętych nieruchomości oddzielną ustawą. Sprawne ich zagospodarowanie - jak najlepsze wykorzystanie tych nieruchomości i znajdujących się na nich obiektów - leży w interesie nas wszystkich. Sytuacja, w której przejęte obiekty ulegają szybkiej dekapitalizacji, a państwo ponosi duże koszty związane z ich dozorem i zabezpieczeniem technicznym, nie może trwać w nieskończoność.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#AndrzejKaźmierczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej będzie głosował za przyjęciem tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Stanisława Kowolika o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#StanisławKowolik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bezpartyjny Blok Wspierania Reform popiera każde działanie, które porządkuje i reguluje sprawy majątku nie chcianego i niczyjego.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#StanisławKowolik">Majątek odziedziczony po byłej Armii Radzieckiej podlega szybkiej degradacji, w związku z czym wymaga szybkich i radykalnych działań. Obecne przepisy prowadzą do dalszego niszczenia i tak już zdewastowanego odziedziczonego majątku. Powodują one, że trzeba wydawać znaczne kwoty z budżetu państwa na utrzymanie zdewastowanych nieruchomości, pozostawionych przez wojska Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#StanisławKowolik">Należy jednak wyrazić ubolewanie, że pierwsze czytanie projektu omawianej ustawy nie odbyło się z udziałem Komisji Samorządu Terytorialnego. Przecież w problemy zagospodarowania nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej szczególnie uwikłane są gminy. Konieczność wsparcia samorządów terytorialnych środkami finansowymi z budżetu państwa nie jest jedynym postulatem, zresztą już poparło go kilku moich przedmówców.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#StanisławKowolik">Ustalenie odpowiedzialności za zagospodarowanie nieruchomości po byłej Armii Radzieckiej jest najważniejsze. Pozwoli to na podjęcie optymalnych lokalnych decyzji. Dlatego pewne wątpliwości budzi odsunięcie od tych decyzji samorządów lokalnych. Wydaje się również, że niepotrzebne są uprzywilejowanie państwowych jednostek organizacyjnych przy zagospodarowaniu majątku oraz ingerencje w uprawnienia samorządu w zakresie planowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#StanisławKowolik">Godne poparcia natomiast jest skrócenie procedury sprzedaży wraz z możliwością obniżenia ceny i spłacania należności w ratach. Takie rozwiązanie na pewno przyczyni się do większego zainteresowania społeczeństwa majątkiem, który dzisiaj jest dla niego ciężarem. Wreszcie będzie można sprzedać lokal mieszkalny w stanie takim, w jakim on się znajduje, a koszt poprawy stanu technicznego będzie mógł ponieść najemca.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#StanisławKowolik">Wprowadzenie prawa pierwokupu, zwolnień podatkowych, zwolnień z tytułu opłat za zarząd oraz poszerzenie oferty, z którą można będzie wystąpić wobec repatriantów i posiadaczy mieszkaniowych książeczek oszczędnościowych, związanej z nabyciem nieruchomości bez ograniczeń wymagają pochwały. Jest to zasadne i odważne rozwiązanie. Dopuszczenie rozbiórki obiektów w wypadku braku kupujących oraz inne możliwości, które przynosi ustawa, pozwalają wystawić projektowi dobrą ocenę.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#StanisławKowolik">Pozytywnie należy również ocenić wprowadzenie przez rząd autopoprawki. Ma ona swój wyraz w art. 7, a uprawnia gminy ubiegające się o wyłączenie z produkcji gruntów rolnych i leśnych do zwolnienia z uciążliwych i kosztownych formalności.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#StanisławKowolik">Proponowana ustawa warta jest zatem poparcia i winna być zgodnie z intencją rządu jak najszybciej uchwalona. Da to szanse na znalezienie właścicieli majątku, który kryje wiele niespodzianek i bywa niejednokrotnie mocno zdewastowany. Pozwoli stworzyć instrument umożliwiający względnie szybkie uregulowanie problemu majątku po byłej Armii Radzieckiej.</u>
          <u xml:id="u-162.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu panią poseł Bronisławę Kowalską z klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#BronisławaKowalska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Problem przejęcia i zagospodarowania obiektów po byłej Armii Radzieckiej, o czym mówili już moi przedmówcy, nabrał szczególnego znaczenia na terenie ziemi legnickiej, z której się wywodzę, a gdzie, jak wiadomo, mieściły się sztaby wojsk stacjonujących w Polsce i gdzie występowała szczególna koncentracja jednostek i służb byłej Armii Radzieckiej.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#BronisławaKowalska">Warto przypomnieć, że na terenie województwa legnickiego w posiadaniu wojsk Federacji Rosyjskiej znajdowały się 1924 obiekty zlokalizowane na terenie 13 gmin. Powierzchnia zajmowanych przez nie gruntów wynosiła łącznie 18 253 ha, w tym tereny zabudowane stanowiły 2 tys. ha. W okresie od stycznia 1991 r. do 15 września 1993 r., to jest od momentu, gdy podjęto decyzję o wycofaniu wojsk rosyjskich z Polski, wojewoda legnicki przejął ogółem 1619 obiektów, w tym 935 obiektów dzierżawnych i 684 nowo wybudowanych. Na wymienione 1619 obiektów składa się: 267 budynków mieszkalnych wielorodzinnych, co daje ponad 4 tys. mieszkań; 214 budynków mieszkalnych bliźniaków i jednorodzinnych, co daje ponad 400 mieszkań; 123 budynki typu koszarowego, sztabowego i administracyjno-biurowego, wymagające adaptacji; 175 zespołów garażowych i 239 magazynów; 12 budynków szkolnych; 7 szpitali oraz 555 różnych obiektów kubaturowych, nie licząc 3 lotnisk i dwóch poligonów.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#BronisławaKowalska">Ani administracja rządowa, ani samorządowa nie były w pełni przygotowane do przejęcia i szybkiego zagospodarowania tak dużej liczby pozostających dotychczas w dyspozycji Rosjan nieruchomości. Znaczącym utrudnieniem było też niedostosowanie prawa, a szczególnie ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, do potrzeb szybkiego zagospodarowania przejmowanych obiektów. Wiązało się to głównie z wydłużonym czasowo postępowaniem w wypadku ogłoszeń o sprzedaży i przetargach, procedurami podawania informacji o przeznaczeniu nieruchomości do rozdysponowania oraz ich zbywania, a zwłaszcza rygoryzmem warunków zapłaty jednorazowo, przed sporządzeniem aktu notarialnego. Mnogość obiektów w zestawieniu ze złym ich stanem technicznym oraz brakiem kapitału nabywców ograniczała możliwość szybkiego pozyskiwania użytkowników oraz przeciwdziałania dewastacji opuszczonych obiektów. Znaczące bariery, w tym również finansowe, odnosiły się zwłaszcza do jednostek budżetowych, głównie jednostek użyteczności publicznej: służby zdrowia, wojska, policji, straży pożarnej. Ich w pełni uzasadnione potrzeby dotyczą dużych kubaturowych obiektów, ale potrzeba miliardów, którymi te jednostki nie dysponują. Konieczne jest poszukiwanie prostszych rozwiązań. Jedną z form prawnych może być użyczenie do czasu zaistnienia warunków stosownych do ustanowienia przewidzianego dla tych jednostek zarządu, pozwalające na znalezienie dla nich gospodarza i celowe ich wykorzystanie.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#BronisławaKowalska">Trudną do pokonania barierą było też nieobjęcie miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego wielu byłych rosyjskich kompleksów. Obowiązująca procedura zmiany funkcji terenu nie należy do łatwych i jest czasochłonna. Powoduje wydłużenie procesu zagospodarowania i ponoszenia kosztów. Trzeba tu znaleźć inne doraźne rozwiązania. W sytuacji ogromnej ilości mienia, które należy szybko zagospodarować, konieczne jest uproszczenie procedur i skrócenie czasu przygotowania nieruchomości do zbycia. I tu możliwości stwarza omawiany dziś projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#BronisławaKowalska">Niektóre projektowane regulacje idą jednak zbyt daleko. Uważam, że w art. 7 ust. 3 należałoby zrezygnować z zapisu o waloryzacji zabezpieczonej hipotecznie kwoty według zasad obowiązujących przy zwrocie wywłaszczonej nieruchomości, a zachować zasadę określoną w § 11 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (DzU nr 72, poz. 311), polegającą na bardziej elastycznym ustalaniu wysokości oprocentowania pomiędzy nabywcą a sprzedającym, należałoby sprawiedliwiej rozłożyć koszty aktualizacji planów między gminami a wojewodą, jeszcze bardziej uelastycznić tryb zbywania i udostępniania obiektów, a także precyzyjniej unormować zasady najmu lokali w zagospodarowanych obiektach. Zarówno społeczeństwu, jak i władzom lokalnym zależy na efektywnym i bardzo szybkim zagospodarowaniu obiektów, zanim zniszczeją i trzeba je będzie odbudować. Ustawa, którą uchwalimy, i ten cel powinna realizować.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Za chwilę ogłoszę przerwę do godz. 20. Po przerwie będziemy kontynuowali tę debatę. Zapisanych do głosu jest jeszcze 8 mówców.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 27 do godz. 20 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy debatę nad sprawozdaniem komisji o pilnym rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Medwida z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WładysławMedwid">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odnosimy się dzisiaj - w wystąpieniach posła sprawozdawcy, przedstawicieli klubów - do pilnego projektu ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej, zawartego w drukach nr 365 i 365-A oraz - po zmianach komisyjnych - w druku nr 432. Pisze się tam we wstępie o konieczności trybu pilnego, o szybkim zagospodarowaniu nieruchomości wojsk, tzw. jednostek Armii Radzieckiej:</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#WładysławMedwid">„Ze względu na brak rozwiązań systemowych umożliwiających ich zagospodarowanie, obiekty te, mało atrakcyjne... częstokroć niszczeją, a ich bieżące utrzymanie i zabezpieczenie stanowi znaczne obciążenie dla budżetów wojewódzkich. Szybkie zagospodarowanie przejętych nieruchomości powinno znaleźć pozytywne odbicie polityczne i społeczne”.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#WładysławMedwid">I tutaj chciałbym się odnieść do tych zdań zawartych we wstępie. Użycie określenia „obiekty mało atrakcyjne” nie oddaje całej istoty rzeczy, a świadczy o braku właściwego rozeznania w sprawach dotyczących nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#WładysławMedwid">Argument, że szybkie zagospodarowanie nieruchomości powinno znaleźć „pozytywny odbiór polityczny i społeczny”, bez podania kierunków, to bardzo ogólne stwierdzenie potwierdzające jeszcze raz brak rozeznania co do zagospodarowania — w niektórych rejonach — nieruchomości przejętych przez dwa ostatnie lata.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#WładysławMedwid">Przyjęcie pilnego trybu rozpatrywania ustawy to spóźniona reakcja, w wielu bowiem gminach zagospodarowanie już trwa - bez pomocy państwa, a proponowana ustawa może je utrudnić, co przedstawię na pewnych przykładach. Moje uwagi ograniczają się głównie do stwierdzeń, iż wiele w tej kwestii zrobiono w sposób pozytywny, ale też popełniono wiele błędów w realizacji tych przedsięwzięć, poczynając od roku 1991. Ograniczę się do przykładu gminy Brzeg, której sprawy są w moich kompetencjach jako posła.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#WładysławMedwid">Otóż jeśli chodzi o gminę Brzeg, której wojewoda przekazał bloki mieszkalne typu „Leningrad” (ale bez azbestu), można stwierdzić, że zagospodarowanie jest właściwie na ukończeniu. We wniosku o komunalizację gmina wystąpiła o całą nieruchomość, to jest o część osiedlowo-gospodarczą i cały teren lotniska, argumentując to tym, że społeczność gminna ponosiła największe uciążliwości z tytułu pobytu wojsk radzieckich i ta właśnie społeczność jest najbardziej zainteresowana rozwojem działalności gospodarczej na tym terenie. Bardzo dobrze się stało, że w art. 2 ust. 4 mówi się, iż wojewoda może przekazywać nieruchomości gminie na jej wniosek (jest to artykuł po poprawce komisji).</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#WładysławMedwid">Do chwili przedłożenia rządowego projektu ustawa ta powodowała wiele nieporozumień. Jeszcze raz z pełną odpowiedzialnością twierdzę, że prace komisji spowodowały, iż kilka zapisów zostało zmienionych na korzyść zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#WładysławMedwid">Wyrażam nadzieję, że skierowanie tego projektu do Sejmu w trybie pilnym umożliwi szybkie wprowadzenie uregulowań prawnych pozwalających na usprawnienie procesu zagospodarowania przejętych nieruchomości. Pozytywnie należy ocenić zapis art. 6, pozwalający zastosować tryb uproszczony do opracowania planów zagospodarowania przestrzennego przejętych terenów. Zastrzeżenia budzi jednak przewidziany w projekcie sposób finansowania w całości kosztów związanych z opracowaniem planu z budżetu gminy, skoro dysponentem nieruchomości, zgodnie z wcześniejszymi artykułami, jest wyłącznie skarb państwa reprezentowany przez wojewodę. Projekt nie przewiduje nawet możliwości finansowania tego rodzaju kosztów ze środków specjalnych.</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#WładysławMedwid">Uproszczenie i skrócenie postępowania, a także dopuszczenie możliwości negocjowania warunków sprzedaży poprzez ograniczenie liczby przetargów do jednego, obniżenie ceny sprzedaży i rozłożenie jej na raty (art. 11) może się przyczynić również do zwiększenia zainteresowania tymi nieruchomościami i, być może, szybszego tempa ich zbycia, co powinno wpłynąć na zmniejszenie dewastacji majątku.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#WładysławMedwid">Przewidziane w art. 17 i 18 rozszerzenie oferty dla repatriantów i posiadaczy książeczek mieszkaniowych oraz możliwość przekazania w najem lub dzierżawę lokali niezależnie od ich stanu technicznego, jak również prawo pierwokupu przysługujące dzierżawcom lub najemcom bądź ich następcom prawnym (art. 13 i 14), powinny być zachętą do zagospodarowania i przyczynić się do rozwiązania trudnej sytuacji mieszkaniowej. Projekt jednak nie przewiduje możliwości nieodpłatnego przekazywania nieruchomości, co jest błędem, który powinien być sprostowany. Biorąc pod uwagę krytyczną sytuację mieszkaniową w kraju i stan techniczny obiektów kubaturowych znajdujących się na przejętym terenie, należałoby rozpatrzyć możliwość nieodpłatnego przekazania gruntów wraz z budynkami mieszkalnymi na rzecz nowo powstałych spółdzielni mieszkaniowych, których członkowie zagospodarowaliby niszczejącą substancję mieszkaniową.</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#WładysławMedwid">Dlaczego o tym mówię? Dlatego, że gmina, która w początkowym okresie - kiedy pojawiły się te możliwości - otrzymała bloki, zagospodarowała je, natomiast urząd rejonowy, który miał do dyspozycji również 2 lub 3 bloki, nic nie wykonał w tym zakresie i budynki niszczeją.</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#WładysławMedwid">Trudna sytuacja finansowa potencjalnych członków oraz duże nakłady na niezbędne inwestycje w zakresie infrastruktury - chodzi o kotłownie, oczyszczalnie ścieków, ujęcia wody - jak również remonty kapitalne mieszkań, które należy wykonać przed zamieszkaniem, zniechęcają ich do tworzenia spółdzielni. Nieodpłatne przekazanie nieruchomości na rzecz takiej spółdzielni obniżyłoby koszty pozyskania mieszkania, które i tak, biorąc pod uwagę stan budynków, są bardzo wysokie. Przewidzianą w projekcie (art. 22) możliwość zwrócenia organom administracji rządowej nieruchomości nieprzydatnych gminom, przejętych bez należytego rozpoznania pod względem możliwości ich zagospodarowania, należy uznać również za fakt korzystny z punktu widzenia interesów gminy.</u>
          <u xml:id="u-167.12" who="#WładysławMedwid">Stwierdzam na podstawie własnych obserwacji, że zarówno skarb państwa, jak i gminy ponoszą znaczne wydatki związane z ochroną przejętego mienia. Na przykład w gminie Brzeg wydatkowano ponad 25 mld zł na ochronę budynków, w tym także oczywiście na remonty. Mienie to ze względu na skomplikowane procedury prawne nie jest zagospodarowane i, jak wcześniej powiedziałem, niszczeje, ulega postępującej dewastacji. Uważam, że skarb państwa powinien był przekazać to mienie w pierwszej kolejności na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, gdyż tym celom obiekty te wcześniej służyły. Zmiana funkcji na cywilną wiąże się często z bardzo dużymi nakładami, co staje się dla wielu potencjalnych kandydatów na nabywców nieopłacalne. Jeśli do tego doliczyć wysoką wycenę tych nieruchomości, problem zagospodarowania tego mienia staje się nierozwiązywalny.</u>
          <u xml:id="u-167.13" who="#WładysławMedwid">W tej sytuacji uważam, że skarb państwa powinien znaleźć takie możliwości prawne, aby chętni podejmujący się zagospodarowania tego mienia mogli w niektórych przypadkach nabyć te nieruchomości nawet za symboliczną złotówkę, oczywiście za społeczną aprobatą i za zgodą zarządu gminy i rady gminy. Jeżeli są tak duże problemy z zagospodarowaniem tego mienia, jego dysponenci nie mogą się zachowywać według zasady: lepiej nie przekazywać, niech raczej niszczeje.</u>
          <u xml:id="u-167.14" who="#WładysławMedwid">Generalnie rozwiązania przyjęte w projekcie oceniam pozytywnie, chodzi tylko o to, aby jak najszybciej mogły one wejść w życie. I jeszcze jedna uwaga, a mianowicie że w przyszłości, przekazując to mienie, wojewodowie muszą zdeklarować chęć jak najszybszego kontaktowania się z gminami, dlatego że są takie budzące grozę prawną sytuacje, że szefowie urzędów rejonowych potrafią ten majątek dewastować, wyrywając zbiorniki, niszcząc ogrodzenia, sprzedając betonowe chodniki czy wyrywając kable elektryczne z ziemi. Ten proceder musi być uznany za naganny i musi być z pełną surowością prawa karany. Chciałbym tylko powiedzieć, że ta sytuacja miała miejsce w tejże gminie i po kontrolach NIK prokurator przejął sprawę i nadzoruje dochodzenie prokuratorskie. Dlatego na tego rodzaju procedury należy zwrócić uwagę ludzi, którzy biorą udział w przekazywaniu mienia.</u>
          <u xml:id="u-167.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-167.16" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Józef Zych)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Mirosław Czech, Unia Wolności, a następnie pan poseł Ryszard Nowak, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MirosławCzech">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedkładana ustawa - jak to podano w uzasadnieniu do projektu rządowego - wychodzi naprzeciw potrzebom zgłaszanym przez wiele środowisk i wiele wspólnot lokalnych. Województwo koszalińskie, z którego mam zaszczyt być posłem, zalicza się do tych regionów, gdzie omawiany problem jest szczególnie nabrzmiały. W takich miejscowościach, jak Kołobrzeg, Białogard, Szczecinek i Borne Sulinowo nieruchomości pozostawione przez wojska Federacji Rosyjskiej były, jak się wydawało na początku przejmowania tego mienia, ogromną szansą. Substancja mieszkaniowa, budynki szpitalne, infrastruktura osiedli mieszkaniowych, hangary, magazyny zdawały się być niemal darem niebios dla niedoinwestowanych miast, dla ludzi oczekujących przez dziesiątki lat na własne mieszkanie. Jednakże ta początkowa, nie boję się tego stwierdzić, euforia szybko uległa erozji. Przyszły bowiem problemy. Chodzi przede wszystkim o możliwości finansowe gmin, organów władzy państwowej oraz obywateli. Stąd zagospodarowanie nieruchomości - pomimo wielu załatwionych spraw, co należy podkreślić - postępuje zbyt wolno. Brakuje pieniędzy. Tak się bowiem składa, że mienie po wojskach Federacji Rosyjskiej znajduje się w województwach o szczególnie dużym bezrobociu, borykających się z ogromnymi trudnościami w dostosowywaniu się do warunków gospodarki rynkowej. Koszalińskie jest województwem mającym największy odsetek bezrobotnych. Stanowi to najbardziej przejrzysty argument za tym, że omawiany problem nie jest jedynie problemem legislacyjnym, lecz znacznie szerszym, odnoszącym się do spraw gospodarczych, społecznych, socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MirosławCzech">Mienie pozostawione przez wojska Federacji Rosyjskiej podzieliłbym na dwie kategorie: mienie w większych, kilkudziesięciotysięcznych miastach, gdzie go łatwiej zagospodarować, bowiem te miasta mogą po prostu „wchłonąć” nieruchomości zostawione przez wojska rosyjskie, oraz mienie osiedli wojskowych, całkowicie wyludnionych po wyjeździe żołnierzy i ich rodzin, a leżących w odległości kilkudziesięciu kilometrów od większych aglomeracji miejskich. Klasycznym przykładem drugiej kategorii jest właśnie Borne Sulinowo, znane w całym kraju. To tutaj problemy są największe i, rzekłbym, najbardziej laboratoryjne. Chodzi w szczególności o to, że ludziom osiedlającym się w nowym mieście — Bornym należy zapewnić przede wszystkim miejsca pracy, należy odpowiedzieć na podstawowe pytanie: Co po osiedleniu i początkowym okresie remontów i budów? Pytanie to brzmi dramatycznie na wszystkich spotkaniach, jakie z mieszkańcami Bornego odbywam ja osobiście oraz parlamentarzyści z mojego klubu.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#MirosławCzech">Poseł Kazimierz Szczygielski, przemawiający w imieniu mojego klubu, podkreślił rezerwę wobec przedkładanego projektu. Bierze się ona z tego, że rozwiązania prawne w nim zastosowane, acz konieczne, niezbędne, nie są w istocie tak znaczące, jak powinny być, częstokroć zaś są kontrowersyjne. Chodzi bowiem o problem precedensu, specustawy, która tworzona doraźnie, w istocie nie odpowiada na podstawowe wyzwania rzeczywistości. Co bowiem po uchwaleniu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#MirosławCzech">W tej regulacji brakuje odpowiedzi na podstawowe pytanie: Jakie fundusze rzeczywiście zostaną wyłożone na zagospodarowanie mienia, które do dziś nie znalazło nabywców? Jak bowiem znaleźć dzierżawców lub nabywców na mienie w Gródku obok Bornego Sulinowa, w którym mieszkań jest ponad tysiąc, lecz w istocie są one pozbawione infrastruktury technicznej, bo miasteczko było szczególnie tajne. Cóż zatem z nim począć? Na to pytanie powinien odpowiedzieć rząd. Rząd powinien włączyć się do zagospodarowania, a nie cedować jedynie odpowiedzialność - jak to uczyniono w ustawie - na wojewodę czy też na samorządy. Podobne pytania można postawić w stosunku do innego mienia w naszym województwie, jak na przykład szpitala poradzieckiego w Białogardzie. Stąd stwierdzenie rządu zawarte w uzasadnieniu, iż wprowadzenie ustawy w życie nie przyniesie uszczerbku budżetowi państwa, nie powinno być tytułem do jakiejś szczególnej chwały.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#MirosławCzech">Ustawa jest potrzebna, i to chciałbym zaakcentować, tak jak potrzebne jest rozwiązanie problemu bezrobocia w województwie koszalińskim, sprawienie, by to województwo rozwijało się. Bowiem w istocie pytanie o to, co począć z mieniem pozostawionym przez wojska Federacji Rosyjskiej, jest tylko elementem znacznie szerszego zagadnienia. A ludziom zagospodarowującym to mienie, spełniającym częstokroć rolę pionierów osadnictwa na miarę osadników powojennych, należy ukazać perspektywę tego, co będzie dalej, za lat pięć albo dziesięć. Potrzebne byłoby zatem (i o to wnoszę) utworzenie — obok ustawy — również specjalnego funduszu na zagospodarowanie tego mienia.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Ryszard Nowak, Unia Pracy, a następnie pan poseł Lubomir Gliniecki, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#RyszardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować kilka uwag dotyczących pilnego rządowego projektu ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej. Aby uzmysłowić Wysokiej Izbie skalę zagadnienia, pozwolę sobie przytoczyć odrobinę danych statystycznych. Tylko na terenie woj. jeleniogórskiego, z którego pochodzę, mienie zajmowane przez wojska Federacji Rosyjskiej obejmowało obszar 22 tys. ha oraz 1016 budynków, w tym 127 mieszkalnych z 2 tys. mieszkań, żłobki, przedszkola, szpitale, domy kultury, a także obiekty o przeznaczeniu wyłącznie wojskowym. Należy podkreślić, że woj. jeleniogórskie było w skali kraju dopiero trzecim co do liczby, wielkości obiektów użytkowanych przez naszych wschodnich sąsiadów. Mamy więc do czynienia z olbrzymim, w skali państwa, majątkiem wymagającym szybkiego zagospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#RyszardNowak">Niestety, przedłożony projekt w obecnej wersji nie jest, moim zdaniem, dostosowany do specyfiki placówek wojskowych i ich zaplecza bytowego. Są to bowiem głównie zabudowania i urządzenia oddalone od skupisk ludzkich, o ograniczonym powiązaniu z istniejącą siecią komunikacyjną. Ponadto znaczną część budynków przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej stanowią konstrukcje poniemieckie wzniesione w latach 1939–1941, które na skutek braku odpowiedniej konserwacji i niewłaściwego użytkowania są zdekapitalizowane w 60–80%. Również domy mieszkalne jedno- i wielorodzinne, wzniesione ze środków ministerstwa obrony ZSRR, nie odpowiadają polskim normom Prawa budowlanego. Materiały użyte do budowy ograniczają ich przydatność do wykorzystania na cele mieszkalne, czy w ogóle cywilne. W tej sytuacji należy się liczyć z niewielkim zainteresowaniem ze strony potencjalnych dzierżawców lub nabywców przejętego mienia. Ponadto należy rozważyć zasadność i celowość ponownego badania nieruchomości pod względem zagrożeń ekologicznych i niewybuchów. Badania takie były już przeprowadzone przez Wojskową Akademię Techniczną. Likwidacja niewypałów, niewybuchów i przedmiotów niebezpiecznych powinna być zadaniem ciągłym i wieloletnim, gdyż usunięcie ich w toku jednorazowej akcji jest technicznie niemożliwe. Nadmienię, że aktualnie posiadany sprzęt sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pozwala na stwierdzenie występowania przedmiotów metalowych jedynie do głębokości 30 cm i nie gwarantuje całkowitego rozbrojenia terenu.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#RyszardNowak">Dyskusyjny jest również zapis przyznający 5-letnie zwolnienie z opłat i podatków z tytułu ustanowienia zarządu wyłącznie państwowym jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej. Moim zdaniem zapis ten narusza zasady równego traktowania wszystkich podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#RyszardNowak">Reasumując, pragnę zaznaczyć, że przytoczone zastrzeżenia wynikają z nietypowego i bardzo różnorodnego charakteru podmiotowych nieruchomości. Mam jednak nadzieję, że wszystkie dyskusyjne, moim zdaniem, elementy projektu nie wpłyną w sposób zasadniczy na sprawne wdrożenie ustawy w życie. Podkreślam, że jest to obecnie sprawa nie cierpiąca zwłoki, ponieważ stan przejętego mienia ulega z dnia na dzień pogorszeniu i tylko pilne zagospodarowanie obiektów przez nowych właścicieli lub dzierżawców działających na podstawie spójnych podstaw prawnych, może ten proces powstrzymać.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Lubomir Gliniecki, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Jerzy Ciemniewski, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#LubomirGliniecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Reprezentuję woj. legnickie, które w wyniku wyjścia wojsk rosyjskich odzyskało ok. 4% obszaru. Dla porównania obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe i sportowe stanowią raptem 0,4%. Skala problemów związanych z obiektami, które pozostały po wojskach rosyjskich, jest w naszym województwie ogromna.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#LubomirGliniecki">Odnosząc się do zapisów ustawy, muszę stwierdzić, że zawiera ona wiele pozytywów:</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#LubomirGliniecki">1. Proponowany uproszczony tryb sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pozwala na wydatne skrócenie czasu jego opracowania i podjęcie decyzji, na jakie cele można zagospodarowywać odzyskane nieruchomości. Praktycznie wszystkie większe kompleksy nieruchomości zabudowanych i nie zabudowanych odzyskanych od Rosjan stanowią w planach zagospodarowania przestrzennego miast oraz gmin tzw. białe plamy. Koniecznością wręcz jest pilne podjęcie prac zmierzających do uregulowania tego zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#LubomirGliniecki">2. Przeznaczenie dochodów pochodzących ze sprzedaży nieruchomości, oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste, użytkowanie, dzierżawę, najem lub zarząd na dochody środka specjalnego i możliwość wydatkowania ich na zabezpieczenie i zagospodarowanie tych nieruchomości wydatnie przyczynią się do przyspieszenia całego procesu, którego efektem jest znalezienie przyszłego użytkownika.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#LubomirGliniecki">W latach poprzednich administracja rządowa otrzymywała z budżetu państwa środki na ten cel. Wystarczały one jednak jedynie na zabezpieczenie dozorowania obiektów i ich wycenę w przypadku sprzedaży. Niewiele pomogły zawarte w ustawach budżetowych w 1992 i 1993 r. zapisy o przeznaczaniu 10% i 25% dochodów uzyskanych tylko ze sprzedaży nieruchomości, bowiem terenowe organy administracji rządowej sprzedawały mieszkania wyłącznie osobom posiadającym odpisy mienia pozostawionego poza granicami kraju. Większość mienia była oddawana w zarząd, dzierżawę lub najem, a dochody z tego tytułu nie mogły być zaliczane na konto środka specjalnego.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#LubomirGliniecki">3. Bardzo ważnym zapisem, który pozwoli zdecydowanie przyspieszyć zagospodarowanie mienia porosyjskiego, jest skrócenie czasu wywieszania wykazu nieruchomości do sprzedaży, dzierżawy itp. i ogłoszenia przetargu do 14 dni, a także zbywanie tego mienia w trakcie negocjacji bez ogłaszania kolejnego przetargu, jeżeli pierwszy nie dał rezultatu. Obowiązujące do tej pory przepisy ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości nie dawały takiej możliwości, a proces zbywania mienia trwał - przy dobrym układzie - co najmniej 3 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#LubomirGliniecki">4. Zwolnienie państwowych jednostek organizacyjnych z pierwszej opłaty z tytułu ustanowienia zarządu oraz na okres 5 lat z opłat i podatków ciążących na nieruchomości spowoduje zapewne większe zainteresowanie tych jednostek zagospodarowaniem obiektów po JAR.</u>
          <u xml:id="u-173.7" who="#LubomirGliniecki">5. Umożliwienie sprzedaży wszelkich nieruchomości na rzecz osób, które pozostawiły mienie poza granicami kraju, stworzy możliwość realizacji rekompensaty nie tylko w postaci mieszkania, ale także budynków koszarowych, magazynowych czy też składowych, które w konsekwencji mogą być przeznaczane na działalność gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-173.8" who="#LubomirGliniecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa nie rozwiązuje jednak problemów związanych z odtworzeniem infrastruktury technicznej, szczególnie na dużych kompleksach, do których zaliczyć należy sieci wodne, kanalizacyjne, gazowe, energetyczne, telefoniczne i centralnego ogrzewania. Na remonty kapitalne infrastruktury technicznej nieruchomości po JAR potrzebne są duże fundusze, których nie są w stanie wygospodarować ani samorządy, ani administracja wojewódzka. Wydaje się więc, że istnieje konieczność zabezpieczenia środków w budżecie państwa. W samej tylko Legnicy potrzeby te szacujemy na poziomie 300 mld zł - jest to kwota równoważna budżetowi tego miasta. Mimo tego ostatniego defektu, tj. braku stosownych zapisów w ustawie - licząc na zrozumienie przez rząd potrzeb samorządu w tym zakresie - pragnę wyrazić nadzieję, że to tzw. mienie nie chciane szybciej stanie się skarbem niż garbem dla gmin.</u>
          <u xml:id="u-173.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Jerzy Ciemniewski, Unia Wolności, a następnie pan poseł Stanisław Kopeć, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#JerzyCiemniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej stanowi próbę uporania się z dziedzictwem 45-letniej obecności na naszym terytorium wojsk obcego mocarstwa, które budowały dla swoich potrzeb infrastrukturę, nie licząc się z interesami Polski ani też nie biorąc pod uwagę możliwości kresu swojej obecności na naszym terytorium.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#JerzyCiemniewski">Cztery poprzednie rządy doprowadziły pomyślnie do końca sprawę ewakuacji wojsk obcych z Polski. Pozostały jednak obiekty, które służyły tym wojskom, a ich rozmieszczenie, charakter, a także stan techniczny powodują, że wykorzystanie ich dla potrzeb naszego państwa i naszych obywateli nastręcza wiele trudności. W ciągu ubiegłych 4 lat zarówno administracja państwowa, jak i samorząd terytorialny zrobiły wiele dla zagospodarowania tych obiektów i wykorzystania ich zgodnie z potrzebami społecznymi. Właściwe zagospodarowanie wymaga jednak przede wszystkim ogromnych środków, których nie ma. W wielu przypadkach zresztą wątpliwe jest, czy zagospodarowanie jest ekonomicznie uzasadnione. Omawiana ustawa oczywiście tych środków nie dostarcza; ma ona jednak stworzyć pewne prostsze rozwiązania prawne, które ułatwią przekazywanie przez administrację nie zagospodarowanych nieruchomości w ręce tych, którym mogą one przynieść pożytek.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#JerzyCiemniewski">Na dwie sprawy regulowane tą ustawą pragnąłbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby. Jedna to sprawa stworzenia pewnych preferencji w nabywaniu nieruchomości przejętych od wojsk rosyjskich przez osoby, które pozostają wierzycielami państwa z tytułu pozostawienia mienia na terenach utraconych przez Polskę w trakcie drugiej wojny światowej. Art. 4 projektu przewiduje, że przy gospodarowaniu nieruchomościami uwzględnia się w pierwszej kolejności potrzeby państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej oraz osób uprawnionych z tytułu pozostawienia mienia nieruchomego na terenach nie wchodzących w skład terytorium państwa polskiego. Postanowienie to, które traktuje tę kategorię obywateli na równi z instytucjami państwowymi, wywołało w komisji różnice zdań. Z przyjemnością słyszę, że nikt nie zgłasza w tej kwestii poprawek do tej ustawy i myślę, że sprawa ta nie będzie już na forum Izby kwestionowana. Mam nadzieję, że także ta sprawa umożliwienia zrealizowania w tym przynajmniej wąskim zakresie zobowiązań państwa wobec osób, które są wierzycielami państwa, w ramach tej ustawy zostanie pozytywnie rozstrzygnięta.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#JerzyCiemniewski">Drugą sprawą jest kwestia skutków dla gmin istnienia na ich terenach nieruchomości porosyjskich. Muszę z przykrością stwierdzić, że pan poseł sprawozdawca naruszył zasadę obyczajów parlamentarnych, określając w sposób, powiedziałbym, wartościujący wniosek mniejszości. Art. 13 projektu przewiduje, że do czasu zawarcia umowy lub wydania decyzji o oddaniu w zarząd, nieruchomości są zwolnione od podatku od nieruchomości. Ten przepis pozbawia gminy należnych im dochodów. W gminach, na których terenie jest wiele takich nieruchomości, są to kwoty niebagatelne i to jest jedno ze źródeł, które mogłoby im dostarczyć środków na finansowanie zagospodarowania tych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#JerzyCiemniewski">Z przykrością tutaj usłyszałem, że nie ma szans na przyjęcie tego wniosku mniejszości. Koalicja jak w wielu przypadkach działa przeciwko interesom samorządu lokalnego, przeciwko interesom gmin. Tutaj utrzymuje swój stosunek do samorządu. Mimo to jednak zwracam się do Wysokiej Izby o poparcie wniosku mniejszości - o skreślenie art. 13. Wykreślenie tego przepisu wpływać będzie stymulująco na administrację, by możliwie szybko zagospodarowała to mienie. Natomiast zarzuty, że gminy będą opóźniać przejęcie tego mienia po to, żeby uzyskiwać te środki, traktuję jako niesprawiedliwe pod adresem tych gmin i samorządów, które wykazują gospodarność i troskę o sprawy swojej społeczności.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Stanisław Kopeć, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pani poseł Elżbieta Piela-Mielczarek, również SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#StanisławKopeć">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawione wcześniej sprawozdanie połączonych komisji o pilnym rządowym projekcie ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej(druk nr 432) zawiera już naniesione przez wiele zainteresowanych samorządów, wojewodów i resortów poprawki, w których wprowadzaniu osobiście uczestniczyłem. O wielkości problemu, zniszczeniach, charakterze majątku, zagrożeniach i trudnościach w zbywaniu mówili już moi przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#StanisławKopeć">Pochodzę z województwa, w którym samorządy zrobiły już wiele w zakresie zagospodarowania mienia, i uwagi, które chcę przekazać do poszczególnych artykułów ustawy, są wynikiem dalszych konsultacji z zarządami gmin, sejmikiem samorządowym, wojewodą szczecińskim, niestety już po ukazaniu się sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#StanisławKopeć">I tak - w art. 9, myślę, wymaga sprecyzowania kwestia, kto prowadzi przetarg oraz kto wydaje zarządzenia wykonawcze do przeprowadzonego przetargu.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#StanisławKopeć">W art. 10 ust. 2 winna być ściślej określona maksymalna wielkość obniżki ceny, na przykład przez ustalenie procentowego progu możliwej obniżki w stosunku do ceny wyjściowej; zapobiegnie to ewentualnym podejrzeniom o tendencje zaniżania ceny.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#StanisławKopeć">W art. 11 zapis o przekazywaniu lokali niezależnie od ich stanu technicznego użytkownikom jest ogromnym ryzykiem. Znane są przecież wypadki skażenia kubatur substancjami chemicznymi powszechnego przeznaczenia, groźnymi dla życia, a także środkami chemicznymi i medycznymi niewiadomego przeznaczenia.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#StanisławKopeć">Lokale mogą być przeznaczone do najmu lub dzierżawy wyłącznie po zapoznaniu użytkownika ze stanem technicznym i gdy jest pewne, że nie są skażone w sposób niebezpieczny dla użytkownika obiektu.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#StanisławKopeć">W art. 13 istnieje rzeczywiście niebezpieczeństwo pozbawienia gmin dochodów, bowiem do czasu zawarcia umowy lub ustanowienia zarządu nieruchomości zwolnione są one z podatku od tych nieruchomości. Może to oznaczać, że gmina przez dłuższy czas, ponosząc koszty niezbędnych dokumentacji, nie będzie miała z obiektu żadnego dochodu. Mówił już o tym przed chwilą pan poseł Ciemniewski.</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#StanisławKopeć">W art. 14 występuje również, niestety, niezgodność z ustawą o samorządzie, ponieważ zgodę na zwolnienie z podatków od nieruchomości i rolnych na danym terenie wydaje wójt lub burmistrz. Zwolnienie z góry na 5 lat jednostek państwowych nie posiadających osobowości prawnej z wszelkich opłat i podatków ciążących na nieruchomości jest na pewno uszczerbkiem w dochodach gminy. Na szczęście w art. 15 w ust. 4 mówi się, że nie powoduje to ograniczeń w przyznawaniu subwencji gminom.</u>
          <u xml:id="u-177.8" who="#StanisławKopeć">W art. 15 ust. 1 - podobnie jak poprzednio - podmioty na 3 lata zostają zwolnione z podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego. Jednak możliwości uzyskiwania zwolnienia powinny być pozbawione te osoby i te podmioty gospodarcze, które na przykład dokonały wcześniej grupowych zwolnień, w ostatnich 3 latach zalegają systematycznie z podatkami i opłatami bądź też posiadają udziały w spółkach, które również regularnie nie płacą podatków.</u>
          <u xml:id="u-177.9" who="#StanisławKopeć">Podobnie w ust. 2 tegoż artykułu — jak sądzę — wyrażenie „mogą” musiałoby być zastąpione czymś bardziej jednoznacznym. Forma ta sugeruje wręcz korupcję.</u>
          <u xml:id="u-177.10" who="#StanisławKopeć">I wreszcie ust. 3 w tym artykule zawiera również zapis ogólnikowy. Mianowicie sprecyzowany winien być zapis, na jakich warunkach „umowy o zwolnieniach będą zawierane”. Czy zwrotu „przyczynią się znacznie” nie można by uściślić następująco: „stworzą”, na przykład, „co najmniej 10 miejsc pracy”.</u>
          <u xml:id="u-177.11" who="#StanisławKopeć">Podobnie w art. 17 słowo „można” proponuję zastąpić wyrazami: „zalicza się”.</u>
          <u xml:id="u-177.12" who="#StanisławKopeć">W art. 18 ust. 4 zapis, jak sądzę, w znacznej części jest nierealny, jako że w wielu wypadkach wydzierżawienie terenu wiąże się z rekultywacją i usunięciem dużych szkód ekologicznych. Najemca ma prawo oczekiwać pomocy państwa, a nie tylko odpowiedzialności. Jasno zatem należy sprecyzować, kto zapewni środki na realizację tych zadań.</u>
          <u xml:id="u-177.13" who="#StanisławKopeć">W art. 21 ust. 3 intencja rządu jest oczywista, ale w wielu wypadkach przekazanie mienia może wynikać nie tylko z chęci pozbycia się go, ale i z formalnej potrzeby wejścia w układy kapitałowe. W takim wypadku jest kwestią rzetelności wzajemnych kontaktów, aby poniesione nakłady mogły podlegać refundacji lub innej kompensacie ze strony przyjmującego mienie.</u>
          <u xml:id="u-177.14" who="#StanisławKopeć">I wreszcie — na zakończenie — w art. 20 po wyrazie „wojewoda” zasadne wydaje się dopisanie słów „i zarząd gminy”.</u>
          <u xml:id="u-177.15" who="#StanisławKopeć">Reasumując - uważam ustawę za potrzebną, mimo jej ułomności, i będę głosował za jej przyjęciem.</u>
          <u xml:id="u-177.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pani poseł Elżbieta Piela-Mielczarek, SLD, a następnie pani poseł Zofia Wilczyńska, również SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej pomija w opiniowaniu czy też decydowaniu o zagospodarowaniu pozostawionym mieniem administrację morską, a przecież w skład wyżej wymienionych nieruchomości wchodzą porty czy też ich części oraz infrastruktura portowa. Administracja morska nie została uwzględniona ani w art. 2, ani też w art. 18 projektu. Mam nadzieję, że administracja ta włączy się w razie konieczności do załatwiania spraw na zasadach innych przepisów w przypadku np. rozminowania wyspy na Kanale Piastowskim w Świnoujściu.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Wyeksponowano natomiast w projekcie - moim zdaniem, nadmiernie - rolę ministra obrony narodowej, którego wniosek jest obligatoryjny dla wojewody podczas przekazywania obiektu przy braku wskazania, kto rozstrzyga ewentualne spory w przypadku próby podważenia opinii ministra, iż obiekt ma szczególne znaczenie dla obronności.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#ElżbietaPielaMielczarek">Art. 16 projektu daje możliwość nabycia nieruchomości z zaliczeniem wartości pozostawionego za granicą mienia. Jest to możliwość w wielu wypadkach stracona wobec faktu zagospodarowania lokali i domów mieszkalnych przez samorządy. Mam obawy, że wprowadzenie tego zapisu wzbudzi nie uzasadnioną często niechęć do władz lokalnych, że mienie rozdysponowały, oraz do ustawodawcy, że spóźnia się z dobrymi pomysłami. Moje obserwacje w powyższej sprawie opieram na przykładzie działań lokalnych władz Świnoujścia. Inne doświadczenia mogą dotyczyć obiektów leżących w innych miejscowościach. Uważam natomiast, że trzeba w pełni poprzeć ulgi i preferencje przewidziane w projekcie, a także ułatwienia proceduralne przy zagospodarowaniu mienia.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pani poseł Zofia Wilczyńska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Mieczysław Jedoń, także SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Uważam, że bardzo dobrze się stało, iż projekt ustawy o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej został potraktowany jako pilny, a to z wielu względów.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#ZofiaWilczyńska">Według danych z 18 listopada, uzyskanych przeze mnie w Bornym Sulinowie, w Polsce wojska stacjonowały w 22 miastach i gminach, m.in. w moim województwie koszalińskim. Wystąpiłam w pewnym czasie do ministra środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, pytając o zamierzenia rządu dotyczące likwidacji zagrożenia ekologicznego na wszystkich terenach po byłej armii Związku Radzieckiego. Odpowiedź dostałam i za nią bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#ZofiaWilczyńska">Łączne szkody ekologiczne na tych terenach zgodnie z przyjętą metodyką wyceniono na około 52,2 bln zł. W tym samym obiekcie Borne Sulinowo, zapewne już państwu znanym - na 4,7 bln zł. Faktycznie należy założyć, że nigdy nie będzie ani możliwości, ani też potrzeby przeprowadzenia prac rekultywacyjnych w pełnym zakresie, wszak w niektórych miejscowościach nie stwierdzono skażeń bojowymi środkami trującymi ani skażeń promieniotwórczych. Łącznie jednak koszt pilnych prac zabezpieczających i rekultywacyjnych wyceniono na około 2,3 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#ZofiaWilczyńska">Niezależnie od otrzymanej odpowiedzi pragnę na podstawie wniosków dotyczących projektu zawartego w drukach nr 365 i 365-A, przesłanych przez wójtów z mojego województwa - m.in. Borne Sulinowo, Białogard, Kołobrzeg, Szczecinek - odnieść się do wspomnianych druków.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#ZofiaWilczyńska">I tak jeśli chodzi o art. 2 ust. 3, musi jasno wynikać, że wojewoda przekaże samorządom nieodpłatnie - zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania - lasy, grunty leśne wraz z budynkami w granicach miasta, jako strefy ekonomiczne w ramach tzw. komunalizacji.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#ZofiaWilczyńska">Treść art. 4 ust. 4 w zasadzie nie odzwierciedla intencji wnioskodawcy, gdyż określa, że: „organ uprawniony do wyłączania z produkcji gruntów rolnych i leśnych może zwolnić od obowiązku uiszczania należności i opłat”. A w uzasadnieniu wnioskodawca określił swoją intencję: „ułatwienie to polegać będzie na ustawowym zwolnieniu”. W związku z tym wnoszę, by wyrazy: „może zwolnić” zastąpić słowem „zwalnia”. W tym momencie wyłączenie rozszerza się na art. 2 ust. 1–3 i art. 3, które dotyczą wyłącznie nieruchomości pozostających w dyspozycji organów skarbu państwa, i art. 4 ust. 3, gdyż nie ma potrzeby, aby wojewoda zastępował organy samorządowe w sprawie zatwierdzania planów zagospodarowania przestrzennego nieruchomości, które przeszły na własność właśnie tej gminy.</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#ZofiaWilczyńska">Uregulowanie zawarte w art. 6 projektu jest zbędne, jeśli chodzi o nieruchomości komunalne. Zgodnie z rozporządzeniami ustawy (DzU z 1991 r. nr 30 poz. 127 z późniejszymi zmianami) przepisy wykonawcze do tej ustawy regulują bardzo dokładnie sprawy przetargu w razie sprzedaży i oddawania użytkownikom wieczystym nieruchomości komunalnych. Zgodnie z przepisami tejże ustawy nie ma tam wymogu przetargu w razie dzierżawy i najmu.</u>
          <u xml:id="u-181.7" who="#ZofiaWilczyńska">Proponuję jednocześnie poprawkę do art. 21, polegającą na tym, aby zdanie po przecinku o treści: „z wyjątkiem art. 5, 13, 14, 16, 17 i 22”, zastąpić zdaniem o treści: „z wyjątkiem art. 2 ust. 1–3, art. 3 i 4 ust. 3, art. 5, 6, 13, 14, 16 i 22”. Zmienia to zakres wyłączeń stosowania przepisów proponowanej ustawy do nieruchomości objętych ustawą, przekazanych na własność gminy.</u>
          <u xml:id="u-181.8" who="#ZofiaWilczyńska">Panie i Panowie Posłowie! Jeszcze kilka słów o art. 9. Proponuję w tym artykule skreślenie słów: „po upływie terminu określonego w umowie zawartej zgodnie z art. 8”, ponieważ uzasadnia się to tym, że wyczekiwanie na wygaśnięcie umowy najmu lub dzierżawy jest zbędne. Umowa nabycia będzie zawarta wówczas, gdy strony będą do jej zawarcia gotowe. W przypadku np. Bornego Sulinowa i innych miast, w których stacjonowały wojska Federacji Rosyjskiej, są one niezwłocznie gotowe do zawierania umów.</u>
          <u xml:id="u-181.9" who="#ZofiaWilczyńska">Zanim ta ustawa wejdzie w życie, większość umów będzie już zawartych. Ponadto nałożenie obowiązku rekultywacji tych terenów znacznie obniży ich cenę.</u>
          <u xml:id="u-181.10" who="#ZofiaWilczyńska">Chciałabym w imieniu miast i gmin podziękować tym, którzy dzisiaj zechcieli podjąć dyskusję nad przedstawionym projektem. Za tym projektem będziemy głosować ze względu na rozwój miast i gmin, w których stacjonowały wojska Związku Radzieckiego.</u>
          <u xml:id="u-181.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#JózefZych">W związku z tym, że pani poseł zgłosiła poprawki, chciałbym przypomnieć, że zgodnie z art. 56g ust. 2 regulaminu Sejmu marszałek Sejmu odmawia poddania pod głosowanie poprawki dotyczącej pilnego projektu ustawy, która uprzednio nie była przedstawiona w formie pisemnej w komisji. Tak że przykro mi, pani poseł, ale nie mogę tego uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Mieczysław Jedoń z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MieczysławJedoń">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zagospodarowanie nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej jest zagadnieniem bardzo ważnym. Ma przeciwdziałać niszczeniu obiektów, a często ich dewastacji. Obowiązujące zasady obrotu nieruchomościami nie sprzyjają popytowi na przejęte obiekty i grunty ze względu na ich zły stan techniczny. W efekcie administracja państwowa ponosi znaczne koszty związane z dozorem, opłatą za energię, sporządzaniem dokumentacji geodezyjnych.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#MieczysławJedoń">Projektowana ustawa przewiduje regulacje szczególne w obrocie nieruchomościami. Te szczególne rozwiązania winny przyczyniać się do usprawnienia procesu zagospodarowania tych nieruchomości i umożliwić w miarę szybkie oraz najbardziej odpowiednie wykorzystanie poszczególnych obiektów oraz gruntów.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#MieczysławJedoń">Słuszne jest przyjęcie w projektowanej ustawie zasady, że nieruchomości stanowiące własność skarbu państwa zostaną przekazane właściwym zarządcom przez wojewodę, a dalsze dysponowanie nimi będzie już zgodne z przepisami ustaw o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, o lasach, o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Przy zagospodarowaniu tych nieruchomości wojewoda zobowiązany zostaje do preferowania potrzeb państwowych jednostek organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#MieczysławJedoń">Zastosowanie trybu uproszczonego do sporządzania planów zagospodarowania winno mobilizować organy samorządowe do szybkiego działania zmierzającego do rozwiązania problemów związanych ze sposobem wykorzystania nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej - a w województwie wałbrzyskim takich obiektów jest wiele.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#MieczysławJedoń">Pozytywnie trzeba ocenić rozwiązanie przewidujące utworzenie środka specjalnego na zagospodarowanie nieruchomości. Działanie to pozwoli na wcześniejsze pozyskanie środków na przygotowanie nieruchomości do sprzedaży oraz skumulowanie środków, a także dostosowanie ich do potrzeb wynikających z realizacji zadań bez konieczności ich zaniechania w końcu roku. Dyskusyjna jest natomiast propozycja ograniczenia przetargów do jednego, a następnie obniżenia ceny i rozłożenia należności aż na 10 lat.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#MieczysławJedoń">Pozytywnym rozwiązaniem, przyspieszającym zagospodarowanie, jest możliwość doprowadzenia lokalu do stanu wymaganego przez najemcę, z zabezpieczeniem mu praw. Rozwiązanie wynikające z art. 10 i 11, odnośnie do zwolnień z podatków od nieruchomości, należy uznać za uzasadnione, gdyż również ono przyczyni się do właściwego unormowania problemów, które dotychczas nie były rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#MieczysławJedoń">Zachętą do przejmowania tych nieruchomości i inwestowania mają być ulgi w podatku dochodowym oraz od towarów i usług. Przyznanie ulg w podatku dochodowym uważam za bardzo słuszne, natomiast zastosowanie podmiotowego zwolnienia z podatku od towarów i usług należałoby traktować jako wyłom, ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z tego zwolnienia.</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#MieczysławJedoń">W ustawie tej brakuje szczegółowego trybu postępowania przy zwracaniu nieruchomości przez gminy. Dotyczy to art. 19. Na czyj wniosek ma to następować - kierownika urzędu rejonowego, czy przewodniczącego zarządu gminy?</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#MieczysławJedoń">Brakuje także wzmianki o tym, jakim aktem prawnym ma być dokonany zwrot. Czy ma to być uchylenie decyzji komunalizacyjnej przez wojewodę, czy nieodpłatne zrzeczenie się w formie aktu notarialnego? Wskazane byłoby zachowanie formy pierwszej, gdyż gmina uzyskała nieruchomość decyzją komunalizacyjną i jej zwrot powinien nastąpić na mocy uchylenia tej decyzji. Akt notarialny będzie powodował perturbacje w załatwianiu sprawy z gminą oraz koszty notarialne.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#MieczysławJedoń">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt uchwały o zagospodarowaniu nieruchomości przejętych od wojsk Federacji Rosyjskiej stwarza warunki do szybkiego ich zagospodarowania. W związku z tym będę głosował za skierowaniem go do odpowiedniej komisji sejmowej. Dziękuję za uwagę i przepraszam za przedłużenie czasu wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pełnomocnik rządu do spraw pobytu wojsk Federacji Rosyjskiej w Polsce pan generał Zdzisław Ostrowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#ZdzisławOstrowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem w trudnej sytuacji. Jak wynika z tytułu funkcji, jaką sprawuję, byłem odpowiedzialny za pobyt wojsk Federacji Rosyjskiej i ich wycofanie z Polski. Nie jestem odpowiedzialny za zagospodarowanie mienia po byłej armii rosyjskiej, ale interesuję się tym problemem, znam go może lepiej niż inni, dlatego że jest to moją swoistą ambicją. Myślę, że był to wspólny wysiłek wszystkich rządów od roku 1990 - kiedy objąłem stanowisko pełnomocnika rządu - mego biura i mój własny, zmierzający do tego, by wyprowadzić armię rosyjską z Polski. Zrobiliśmy to skutecznie i w nieco krótszym terminie, aniżeli przewidywał harmonogram, chociaż tu jeden z posłów powiedział, że takiego harmonogramu nie było. To jest nieprawda. Bardzo mnie też boli, że mamy tyle kłopotów z zagospodarowaniem mienia po tej armii, nie chcianej przez bądź co bądź prawie 50 lat. A więc jest to jedna troska, która sprawia, że znajduję się tu w nieco trudnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#ZdzisławOstrowski">I druga. Jestem pełnomocnikiem od roku 1990, w okresie wszystkich rządów powstałych po roku 1989. Od początku uważałem, że niezbędne jest uregulowanie - prawne uregulowanie - wszystkich spraw związanych z przejmowaniem mienia. Chcę odpowiedzialnie stwierdzić, że dopiero teraz udało mi się przekonać ekipę rządową, by pojechała w teren, zobaczyła, w jakim stanie się ono znajduje. W rezultacie powstał projekt taki, jaki tu dzisiaj był omawiany.</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#ZdzisławOstrowski">Dla lepszego zobrazowania sytuacji, informuję, że w latach 1990–1993 przejęliśmy w Polsce 7854 obiekty, w dwóch rodzajach. Pierwszy to zabudowania, które zajmowały wojska radzieckie w 1945 r. Było ich 3807, w tym ok. 1200 budynków mieszkalnych. I drugi, 4407 obiektów (w tym ok. 250 mieszkalnych) wybudowanych najczęściej bez zgody strony polskiej. W sumie można to mienie — ponad 7800 obiektów, z którymi mamy takie właśnie kłopoty w zagospodarowaniu — podzielić na cztery grupy.</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#ZdzisławOstrowski">Pierwsza grupa to obiekty, które wojewodowie i władze samorządowe wiedzą, jak zagospodarować, ale brakuje im środków na zrealizowanie tych zadań. Dotyczy to głównie 24 garnizonów. Przykładowo chociażby wymienię: Szczecin, Wrocław, Legnica, Świnoujście, Białogard, Warszawa i inne. Razem ok. 2 tys. obiektów.</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#ZdzisławOstrowski">Druga grupa. Koncepcja zagospodarowania jest, lecz nie wiadomo czy znajdą się chętni; z różnych powodów, np. ze względu na położenie obiektów, na brak miejsc pracy. Jest 18 takich garnizonów, w tym 2 duże — wymieniane tutaj bardzo często — Borne Sulinowo, Świętoszów. Co prawda Świętoszów przejęło Wojsko Polskie, ale jest to tylko połowiczne rozwiązanie sprawy. Razem tych obiektów jest ok. 3 tys.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#ZdzisławOstrowski">Trzecia grupa to są obiekty, których nikt nie chce. W ogóle nie ma koncepcji zagospodarowania ani nie ma ludzi chętnych do ich przejęcia, głównie ze względu na położenie, brak warunków, normalnej infrastruktury i możliwości stworzenia miejsc pracy dla ludności ewentualnie osiedlającej się. Moim zdaniem, wyjściem byłoby stworzenie tam ośrodków specjalnego przeznaczenia, podlegających Ministerstwu Sprawiedliwości, Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Są to garnizony, których nazwy również tutaj padały - Gródek, Pstrąże (Rosjanie nazywali Strachów), Kluczewo, Żagań, Szprotawa, Krzywa, w sumie ok. 2 tys. obiektów.</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#ZdzisławOstrowski">I wreszcie czwarta grupa obiektów. Są to obiekty, które (powiem swoim językiem) najprawdopodobniej zarosną trawą, albo mogą posłużyć - jeśli w szacunkach staną się przydatne - jako materiał rozbiórkowy. Są to ukrycia dla samolotów, stanowiska dowodzenia na poligonach itd. Jest takich obiektów ok. 500.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#ZdzisławOstrowski">Podczas dyskusji padały tu głosy, że projekt ustawy jest spóźniony co najmniej o dwa lata. I tu się w całej rozciągłości ze wszystkimi moimi przedmówcami zgadzam. Tak, jest to prawda - zresztą na wstępie, kiedy mówiłem o swoim dylemacie, również można było to odczytać. Ale z drugiej strony nie można powiedzieć, że panował chaos.</u>
          <u xml:id="u-185.8" who="#ZdzisławOstrowski">Wysoka Izbo! Premier rządu - jeszcze pan premier Bielecki, bo to wtedy rodziła się ta sprawa - zarządzeniem nr 13 z 25 marca 1991 r. wprowadził wytyczne szefa Urzędu Rady Ministrów, które regulowały tryb, zasady i sposób przejmowania obiektów po Armii Radzieckiej. Te wytyczne opierały się na obowiązujących do dzisiaj ustawach sejmowych. Nikt nie przypuszczał w tym czasie, że będziemy mieć tyle kłopotów z zagospodarowaniem mienia. Mimo, jak powiedziałem na wstępie, postulatów z mojej strony kierownictwa kolejnych rządów uważały, że wojewodowie sobie poradzą i trzeba im dać swobodę i możliwość zagospodarowania mienia. I w tym kierunku poszły wszystkie wytyczne. Okazało się, że wojewodowie jednak nie poradzą sobie, a środków finansowych, o których tu była mowa we wszystkich wystąpieniach, nie ma i prawdopodobnie nie będzie. Stąd zrodziła się myśl, by przynajmniej złagodzić pewne rygory prawne związane z przekazywaniem i zagospodarowaniem mienia. Stąd ta nowa propozycja. Ona jest spóźniona, ale jest potrzebna. Takiej propozycji domagały się również władze terenowe. Projekt był konsultowany ze wszystkimi radami gminnymi, na których terenie znajdują się obiekty porosyjskie. Wszystkie rady opowiadają się za przyjęciem tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-185.9" who="#ZdzisławOstrowski">Padło tutaj stwierdzenie, że u naszych sąsiadów, Niemców, Czechów, Węgrów, sprawy te rozwiązano lepiej i że tam nie ma takiego problemu jak u nas. Jest to nieprawda. Rozwiązano je inaczej, to prawda. U nas przyjęto system zdecentralizowany. Przekazano od razu całe mienie wojewodom jako mienie skarbu państwa i na nich scedowano cały proces zagospodarowania. Ci wojewodowie, którzy wcześniej skomunalizowali mienie, mają mniej kłopotów; w ich województwach jest mniej trudności z zagospodarowaniem tego mienia. Natomiast Niemcy od razu oddali to w ręce Ministerstwa Skarbu. Ministerstwo Skarbu od początku zajęło się sprawą przejmowania i szukania użytkowników mienia. Biuro takie jak moje (składające się z 18 osób) w Niemczech liczy ponad 100 osób i zajmuje się tylko i wyłącznie sprawami związanymi z pobytem i wycofywaniem wojsk. I tak samo było na Węgrzech. Ale jeśli ktoś był na wschodnich terenach Niemiec, to mógł i może dzisiaj jeszcze zobaczyć zdewastowane, zniszczone obiekty i zniszczone tereny, zniszczone poligony - zresztą nasza telewizja od czasu do czasu takie obrazy również pokazuje. A zatem to nie jest tak, że był absolutny chaos i nie było żadnych uregulowań związanych z przekazywaniem mienia. Problem się rozbijał o pieniądze. I dzisiaj też tu się rozbijał o pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-185.10" who="#ZdzisławOstrowski">Myślę, że ten projekt ustawy, o którego przyjęcie apeluję - bo on przynajmniej troszeczkę ułatwia sposób zagospodarowania tego mienia - do końca sprawy nie rozwiąże, jeśli nie znajdą się środki, a, niestety, cały czas mi mówiono, począwszy od rządu pana premiera Mazowieckiego poprzez wszystkie inne rządy, że żadnych środków na te sprawy nie dostaniemy. I tak jest do dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-185.11" who="#ZdzisławOstrowski">Również pojawiło się tutaj pytanie, dlaczego wojsko nie przyjmuje obiektów, które są przecież obiektami stricte militarnymi, szczególnie tych, które zostały teraz do zagospodarowania. Nie przyjmuje - bo nie może, też mu brakuje środków i nie potrzebuje tych obiektów. Proponowałbym, szanowne panie posłanki i szanowni panowie posłowie, żebyście rozejrzeli się w swoich województwach, ile już stoi obiektów oddanych przez wojsko polskie - wcale nie po armii rosyjskiej. I trzeba będzie się też zastanowić, co z tym zrobić.</u>
          <u xml:id="u-185.12" who="#ZdzisławOstrowski">Tak że mimo wielkiej radości z wycofania wojsk radzieckich z Polski, problem z tym związany stał się kością, która będzie długo tkwiła nam w gardle, póki nie znajdziemy finansów na zagospodarowanie i przejęcie mienia. W związku z tym apeluję o przyjęcie tego projektu; projektu, który w części przynajmniej złagodzi i być może przyspieszy zagospodarowanie mienia po armii rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-185.13" who="#ZdzisławOstrowski">W wielu województwach, przykładem może tu być województwo szczecińskie, z wyjątkiem dwóch lotnisk, uporano się dość dobrze z zagospodarowaniem mienia. Myślę, że trzeba by było poszukać może w budżecie na przyszły rok - bo ta sprawa się nie skończy - środków i przekazać je wojewodom na zajęcie się zagospodarowaniem mienia po armii rosyjskiej.</u>
          <u xml:id="u-185.14" who="#ZdzisławOstrowski">Jeszcze raz zwracam się z apelem do pań posłanek i panów posłów o przyjęcie tego projektu ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-185.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu generałowi.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#JózefZych">Głos zabierze sprawozdawca komisji pan poseł Władysław Święs.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WładysławŚwięs">Panie Marszałku! Wytrwałe Posłanki i Wytrwali Posłowie! Nie będę nadużywał czasu, sądzę, że zmieszczę się w dwóch minutach. Mam cztery uwagi.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#WładysławŚwięs">Pierwsza odnośnie do wypowiedzi pana posła Ciemniewskiego. Tak, panie profesorze, pan ma rację. Przepraszam i proszę o przyjęcie przeprosin. Cóż, jestem pierwszy raz posłem sprawozdawcą, co mnie w pełni nie usprawiedliwia, ale uczę się, a pan jest profesorem i uczyć powinien.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Ciemniewski: Nie w tym miejscu.)</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#WładysławŚwięs">Co do pozostałych wypowiedzi. Nic nowego tu nie padło, co nie byłoby powiedziane podczas obrad podkomisji, ale szczególnie chciałbym się odnieść do dwóch wystąpień, zaznaczam znowu - życzliwie. Mianowicie pan poseł Szczygielski uczestniczył, ba, przewodniczył tej podkomisji i konsekwentnie zgłaszał swoje uwagi. Cóż, został przegłosowany, ale muszę mu oddać, że wniósł bardzo duży wkład w ostateczny kształt tej ustawy, i za to mu, jeśli mogę, składam podziękowanie. Natomiast pan poseł Kopeć był członkiem podkomisji, ale raczej nie uczestniczył w jej obradach, a były sytuacje, kiedy był nam szczególnie potrzebny, kiedy się decydowały losy ustawy, bo przecież były wnioski o jej odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#WładysławŚwięs">Trzecia uwaga. Zasadniczym mankamentem tej ustawy, jak wszyscy mówili, jest to, że dzisiaj brakuje po prostu pieniędzy. Ale powtarzam - dzisiaj. Wobec tak licznych i zgodnych wystąpień na ten temat spodziewam się, że równie wielu posłów będzie o tym pamiętać przy ustawie budżetowej na przyszły rok.</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#WładysławŚwięs">Czwarta, ostatnia uwaga — pracowano nad ustawą w intencji usprawnienia, przyspieszenia, pomocy w zagospodarowaniu tychże, często nie chcianych, „trudnych” nieruchomości. Po wszystkich wystąpieniach, mimo zgłoszonych uwag i zastrzeżeń, pozostaję z przekonaniem, że ustawa będzie przydatna. Wnoszę więc o jej uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-187.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#JózefZych">Okazuje się, że jak na pierwszy raz, doskonale sobie pan poseł poradził.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#JózefZych">W tej kwestii już nikt nie zabiera głosu.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#JózefZych">Do głosowania w tej sprawie przystąpimy jutro o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy (druki nr 226 i 411).</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Marka Mazurkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składając w imieniu połączonych Komisji: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Ustawodawczej sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy, pragnę przypomnieć, że zapoczątkowanym w 1990 r. przemianom polityczno-gospodarczym w Polsce towarzyszył narastający kryzys organizacyjno-prawny i ekonomiczno-finansowy spółdzielczości, spowodowany i pogłębiany zarówno przyczynami obiektywnymi, jak i subiektywnymi.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MarekMazurkiewicz">Do tych pierwszych należały różnego rodzaju bariery i przeszkody natury politycznej, prawnej i ekonomicznej, świadomie często piętrzone przed organizacjami spółdzielczymi. Do drugiej - również słabość i nieprzygotowanie dużej liczby jednostek spółdzielczych, zwłaszcza do zmieniających się warunków gospodarki rynkowej - słabość pogłębiona wcześniejszym rozbiciem struktur organizacyjnych tej spółdzielczości - a także pozbawianie spółdzielni wsparcia instruktażowego, finansowego i pomocy organizacyjnej w wyniku niesławnej specustawy.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#MarekMazurkiewicz">Przedłożone dzisiaj sprawozdanie dwóch połączonych komisji stanowi kolejną propozycję nowelizacji ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz - będącej jej podstawą - ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#MarekMazurkiewicz">Pierwsza z powołanych ustaw już wówczas, w 1990 r., próbowała porządkować nie unormowane w minionym okresie stosunki majątkowe podmiotów gospodarczych, gruntów stanowiących własność skarbu państwa i gminy oraz związków międzygminnych, a także obiektów budowlanych będących w zarządzie innych niż skarb państwa osób prawnych. Świadomie jednak wyłączyła wówczas z tej regulacji spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#MarekMazurkiewicz">Kolejna nowelizacja tej ustawy, dokonana 30 sierpnia 1991 r., uprawniła spółdzielnie do starania się o wieczyste użytkowanie gruntów otrzymanych w użytkowanie na podstawie cytowanej już ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, ale i wówczas wyłączono z tej procedury spółdzielnie mieszkaniowe.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#MarekMazurkiewicz">Następna nowelizacja - nie wymieniam ich wszystkich, bo było ich kilkanaście - z 7 października 1992 r. znowelizowała przepis art. 2c ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, obejmując wówczas swym działaniem spółdzielnie i ich związki; ale tylko te spółdzielnie, które były użytkownikami w rozumieniu prawa rzeczowego gruntów. Nowelizacja była w pewnym względzie korzystna również dla spółdzielczości. Objęła bowiem swym zakresem także te spółdzielnie wśród wszystkich spółdzielni i związków, stworzyła jednak nową trudność, która postawiła spółdzielnie w sytuacji nierównoprawnej.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#MarekMazurkiewicz">Ujawniło się bowiem szybko, że niektóre spółdzielnie, spółdzielnie dzierżące grunty sprzed 1991 r., działając w dobrej wierze i zgodnie z obowiązującymi wówczas normami prawnymi, przed wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami, władały gruntami oddanymi im w posiadanie, ale bez spełnienia procedur administracyjno-prawnych przewidzianych tą ustawą. Spółdzielnie te na takich gruntach, stanowiących własność skarbu państwa, dzisiaj w dużej części skomunalizowanych, wzniosły budynki mieszkalne i inne obiekty mieszkaniowe oraz zasiedliły te budynki mieszkalne swoimi członkami. Wobec wyraźnego brzmienia noweli z roku 1992 nie mają one jednak w istocie do tych gruntów i wzniesionych na nich obiektów żadnych praw właścicielskich. Zalegalizowanie ich sytuacji prawnej i uwłaszczenie przy obecnych niedoskonałych regulacjach pociąga w tej chwili za sobą dla tych spółdzielni wielomiliardowe nieraz, nie zawinione przez nie wydatki, stawiając pod znakiem zapytania dalsze istnienie tych spółdzielni, zarówno mieszkaniowych, których członków doprowadziłoby to do ruiny, jak i inne, gospodarcze, wiejskie i spółdzielnie pracy, gdzie tego rodzaju procedury podcinają podstawy ich bytowania, prowadząc często do utraty miejsc pracy. Dotyczy to wprawdzie stosunkowo niewielkiej liczby spółdzielni o nie uregulowanym tytule prawnym do gruntów, na których działały, ale mimo to jest ich dostatecznie dużo, by stanowiły problem społeczny i prawny, a zagrożenie finansowe w tych wypadkach w spółdzielniach mieszkaniowych jest ogromne, jak wspomniałem, rujnujące członków.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#MarekMazurkiewicz">Dodać chyba trzeba w tym miejscu, że niedopełnienie tych procedur administracyjnych w przeważającej części nie było zawinione przez spółdzielnie, ale wynikało z przewlekłości postępowania wobec spółdzielni, niedopełniania przez organy administracji odpowiednich procedur administracyjnych w związku z przeniesieniem praw w dużej części, w ostatnich zwłaszcza latach, z niechęci niektórych gmin do przekazywania spółdzielniom gruntów w zarząd i użytkowanie. Ta sytuacja, występująca nie tak często, ale w dostatecznie dużej liczbie wypadków, pogłębiała i pogłębia trudną dziś sytuację wielu spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#MarekMazurkiewicz">Nie uregulowana sytuacja prawna użytkowanych często od wielu dziesiątków lat nieruchomości utrudnia dziś poprawę sytuacji majątkowej wielu jednostek spółdzielczych. Trudno bowiem dokonywać w tej sytuacji zmian w strukturze własnościowej, podejmować przedsięwzięcia gospodarcze, znaleźć partnera do współpracy gospodarczej czy zaciągnąć niezbędny kredyt inwestycyjny. Wiele spółdzielni nie ma zaś środków ani na inwestycje, ani nawet na koszty restrukturyzacji, a poniesienie opłat, zwłaszcza pierwszej opłaty z tym związanej, przekracza możliwości spółdzielni i spółdzielców. Sprawa nie jest tylko teoretyczna. Chciałbym się powołać na pismo, które wpłynęło dosłownie dziś w godzinach rannych do Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, skierowane przez Otwocką Spółdzielnię Mieszkaniową, która załączając do tego pisma odpis wystąpień o rewizję nadzwyczajną, o szereg interwencji do najwyższych władz państwowych wykazuje m.in. działania ich gminy. Gmina Karczew, właśnie z tytułu uporządkowania sytuacji zaistniałej przed wielu laty i wykorzystywanej przez burmistrza tejże gminy, obciąża spółdzielnię kwotą 8 mld zł, prowadzi egzekucję 1,5 mld zł. W sumie wydaje się, że niektóre samorządy, o których tak dużo dzisiaj mówiliśmy, zapominają, że samorząd to nie jest burmistrz i zarząd, lecz są to członkowie określonej społeczności lokalnej. W konsekwencji taka dbałość o interesy zarządu powoduje, że indywidualnych mieszkańców obciąża się kosztami w kwocie od kilku do kilkudziesięciu milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#MarekMazurkiewicz">Przedkładany dzisiaj Wysokiej Izbie projekt ustawy, który - chcę to wyraźnie podkreślić - uzyskał w reprezentowanych dziś przeze mnie komisjach jednogłośne poparcie, próbuje zamknąć proces porządkowania praw własnościowych spółdzielni, w tym wypadku spółdzielni mieszkaniowych, i wyeliminować skutki niedoróbek i - trzeba to wyraźnie powiedzieć - niesprawiedliwości wobec organizacji spółdzielczych popełnionych w toku poprzednich nowelizacji ustawy o gospodarce gruntami.</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#MarekMazurkiewicz">W brzmieniu nadanym przez połączone komisje nowelizacja, nie zmieniając w stosunku do pierwotnego projektu zakresu przedmiotowego regulacji — chcę to wyraźnie podkreślić — odnosi się do regulacji trzech ustaw kompleksowo normujących stosunki własnościowe jednostek spółdzielczych i ich związków. Stąd modyfikacja także nazwy ustawy. Przedstawiony projekt obejmuje w szczególności zmiany ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (która wyeksponowana jest w tytule), ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz ustawy z 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowywania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991–1995. Powtarzam: projekt regulacji, jednogłośnie uchwalony w połączonych komisjach, jest owocem daleko idących kompromisów i odnosi się w swej zasadniczej konstrukcji do spółdzielni mieszkaniowych i ich związków, które do 5 grudnia miały w faktycznym władaniu grunty stanowiące własność państwa lub samorządu terytorialnego, przekazane im bez tytułu administracyjnego; do tych spółdzielni, które w sposób legalny, za zezwoleniem władzy budowlanej i posiadając stosowną dokumentację lokalizacyjną wybudowały na tych gruntach budynki i towarzyszące im obiekty budowlane, z wykluczeniem przez nas wszelkich stanów faktycznych, które mogłyby być zakwalifikowane jako samowola budowlana; wreszcie do spółdzielni, które uzyskają z tego tytułu prawo roszczenia o ustanowienie wieczystego użytkowania gruntów i prawo przeniesienia własności wzniesionych budynków w trybie bezprzetargowym, bez obowiązku uiszczenia pierwszej opłaty za użytkowanie — analogicznie do tego, jak to miało miejsce w stosunku do innych podmiotów gospodarczych państwowych i niepaństwowych osób prawnych objętych wcześniejszymi nowelizacjami tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#MarekMazurkiewicz">Aby ochronić interesy samorządu terytorialnego, na którego terenie spółdzielnie te działają, przyjęliśmy równocześnie zastrzeżenie - ten wątek pozwolę sobie rozwinąć, żeby wyeliminować wątpliwości, które mogłyby na tym tle powstać - iż prawo wieczystego użytkowania gruntów odnosi się do gruntów zajętych pod budynkami wraz z obszarem niezbędnym do korzystania z tych gruntów, wykluczając w ten sposób możliwość spekulowania przez tak uwłaszczone spółdzielnie nadwyżkami zbędnych w istocie gruntów.</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#MarekMazurkiewicz">Przedstawiając główne rozwiązania przyjęte przez komisje w prezentowanym dziś sprawozdaniu wyjaśniam, że są one owocem bardzo głębokich studiów i dyskusji - najpierw w zespole redakcyjnym, przy udziale ekspertów, później w powołanej podkomisji, wreszcie na forum połączonych dwu komisji, gdzie rozważaliśmy wiele wariantów i możliwych rozwiązań. Rozważano wszystkie konsekwencje - ustrojowe, administracyjne i finansowe - zarówno dla spółdzielni, jak i dla administracji państwowej, skarbu państwa i dochodów gmin.</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#MarekMazurkiewicz">Uzyskano, jeszcze raz powtarzam, consensus, jednomyślność i w związku z tym proszę Wysoką Izbę o uwzględnienie tego w swych decyzjach.</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#MarekMazurkiewicz">Omawiając krótko szczegóły rozwiązań, chciałbym przypomnieć, że w art. 1 projektowanej ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości proponujemy usunąć zaistniałe tam i ujawnione w toku dotychczasowej praktyki stosowania tej ustawy niedokładności i niedopowiedzenia. W szczególności po wyrazach: „zostały wybudowane” — co odnosi się do możliwości uwłaszczenia spółdzielni — proponujemy dodać wyrazy: „lub nabyte z własnych środków spółdzielni bądź poprzedników prawnych”, a to z uwagi na trudności, które co do tej oczywistej sprawy nasuwały się w orzecznictwie.</u>
          <u xml:id="u-189.15" who="#MarekMazurkiewicz">Proponujemy również przesunąć ustalony w tamtej ustawie termin 31 grudnia 1994 r. o rok, zastępując go terminem: 31 grudnia 1995 r., a to z uwagi na toczące się równocześnie prace nad nowelizacją ustawy Prawo spółdzielcze i nad zakończeniem procesu zmian organizacji i funkcjonowania spółdzielni, co wymaga określonego czasu na adaptację tych jednostek do zmienionych innymi ustawami warunków.</u>
          <u xml:id="u-189.16" who="#MarekMazurkiewicz">W art. 2 ustawy proponujemy usunąć dotychczasową lukę prawną, którą już omówiłem przedtem w związku z ustawą o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, przez nadanie zmienionej treści artykułowi 88a w ust. 1 i dodając po nim ustępy 2, 3 i 4 w brzmieniu przedstawionym Wysokiej Izbie w dokumencie, który sprowadza się do tego, iż pozwala uzyskać prawo wieczystego użytkowania w odniesieniu do gruntów posiadanych legalnie, ale bez prawa rzeczowego do tych gruntów, na których spółdzielnia wybudowała z własnych funduszów obiekty budowlane w granicach tych obiektów i w granicach niezbędnych do ich eksploatowania - przy określeniu terminu korzystania z tego roszczenia do 31 grudnia 1995 r., co zsynchronizowane jest z przepisami ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami.</u>
          <u xml:id="u-189.17" who="#MarekMazurkiewicz">Wreszcie, przy okazji tej regulacji, ujawniła się luka w ustawie z 4 października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowywania inwestycji budownictwa mieszkaniowego, która, przypomnę, przewidywała możliwość dysponowania - w celach określonych w tej ustawie - gruntami należącymi do gmin. Okazało się, że niektóre z gruntów wykorzystywanych pod budownictwo mieszkaniowe, w tym także spółdzielcze, znajdowały się we władaniu państwa i innych osób prawnych, na przykład w odniesieniu do spółdzielni przyzakładowych budujących często na gruntach tychże zakładów, później uwłaszczanych. Proponujemy uzupełnić przepis art. 6 tejże ustawy z 4 października 1991 r. o ust. 3 przewidujący, że przepisy ust. 2 w art. 6 tej ustawy stosuje się odpowiednio do gruntów stanowiących własność skarbu państwa, zawierając dalej przepis proceduralny.</u>
          <u xml:id="u-189.18" who="#MarekMazurkiewicz">W imieniu połączonych komisji wnoszę o zrozumienie przez Wysoką Izbę celowości i konieczności tej regulacji i przyjęcie przedstawionych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-189.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#JózefZych">Przypominam, że Sejm postanowił o ograniczeniu wystąpień w debacie nad tym punktem porządku dziennego do 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#JózefZych">Proponuję, aby nastawić zegarki, bo będziemy ściśle przestrzegać tego limitu czasu.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#JózefZych">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Jerzy Jankowski, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pani poseł Krystyna Ozga, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione propozycje zmian w ustawowych przepisach regulujących sprawę gospodarki gruntami i wywłaszczania nieruchomości mają trojaki cel.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#JerzyJankowski">Pierwszym i najważniejszym jest stworzenie możliwości uwłaszczenia spółdzielni mieszkaniowych gruntami zabudowanymi w przeszłości bez obowiązku wnoszenia pierwszej opłaty. Jest to niezbędne do zapobieżenia wysokim dodatkowym obciążeniom finansowym członków spółdzielni mieszkaniowych zajmujących lokale w budynkach wzniesionych w przeszłości na gruntach udostępnionych spółdzielniom przez władze administracyjne bez uporządkowania stanu prawnego tych gruntów. Stan ten nie był zawiniony ani przez członków spółdzielni, ani przez spółdzielnie mieszkaniowe, gdyż wynikał z ówczesnego dyrektywno-nakazowego określania przez władze zadań realizacyjnych budownictwa mieszkaniowego. Bardzo często jedynymi dokumentami określającymi uprawnienia spółdzielni mieszkaniowych do zajmowanych terenów są wskazania lokalizacyjne oraz zezwolenia na budowę wydane przez ówczesne organy administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#JerzyJankowski">Wysoka Izbo! Prowadzone obecnie działania na rzecz jasnego uporządkowania stosunków własnościowych w gospodarce gruntami nie mogą jednak powodować, że skutki finansowe zaniedbań prawno-organizacyjnych administracji terenowej będą obecnie przerzucane na członków spółdzielni mieszkaniowych. Dotychczasowe regulacje ustawowe uzależniają możliwość uwłaszczenia spółdzielni od legitymowania się przez nią tytułem użytkowania zajmowanego gruntu. Proponowana zmiana w stosunku do spółdzielni mieszkaniowych rozszerza tę możliwość uwłaszczania również na grunty zabudowane bez tytułu użytkowania, jeśli zabudowa nastąpiła za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego. W ramach tej zmiany proponuje się również uporządkować prawa majątkowe Naczelnej Rady Spółdzielczej do działki i budynku pozostających w jej władaniu od okresu przedwojennego.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#JerzyJankowski">Drugim istotnym celem proponowanych zmian jest przedłużenie o jeden rok, tj. do 31 grudnia 1995 r., terminu, w jakim organizacje spółdzielcze mogą składać wnioski o ich uwłaszczenie gruntami bez obowiązku wnoszenia pierwszej wpłaty. Równocześnie proponuje się, by prawo to przysługiwało nie tylko w przypadkach, gdy grunt został zabudowany przez dotychczasowego użytkownika, ale również wtedy, gdy użytkownik ten nabył obiekt stojący na danym gruncie.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#JerzyJankowski">Trzecim merytorycznym celem proponowanych zmian jest tworzenie możliwości bezprzetargowego udostępniania gruntów nie tylko komunalnych, ale również skarbu państwa dla spółdzielni mieszkaniowych, które przyjmują na członków kandydatów objętych listami prowadzonymi przez wojewodów lub zarejestrowanych w spółdzielni mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#JerzyJankowski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Proponowane zmiany w ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości umożliwią rozwiązanie wielu konfliktowych problemów społeczno-gospodarczych i przyspieszą proces porządkowania stosunków własnościowych w gospodarce gruntami. Wnoszę w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej o przejście do trzeciego czytania proponowanej ustawy i uchwalenie jej w trakcie obecnego posiedzenia Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pani poseł Krystyna Ozga, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pani poseł Joanna Szafruga-Sypniewska, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#KrystynaOzga">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłoszony projekt ustawy dotyczy zmiany istniejących już przepisów regulujących uprawnienia spółdzielni w uzyskiwaniu zbywalnych praw majątkowych do nierolniczych gruntów państwowych i gruntów komunalnych będących w użytkowaniu do dnia 5 grudnia 1990 r. oraz wprowadza nowe uprawnienia w uzyskiwaniu szerokich praw dla spółdzielni mieszkaniowych, ich związków i Naczelnej Rady Spółdzielczej w odniesieniu do posiadanych na ten sam dzień gruntów zabudowanych obiektami wzniesionymi z własnych środków przez te spółdzielnie lub ich poprzedników.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#KrystynaOzga">Zmiany w dotychczasowych przepisach to przesunięcie o jeden rok kalendarzowy - do końca 1995 r. - terminu występowania z roszczeniem o oddanie w wieczyste użytkowanie użytkowanych na dzień 5 grudnia 1990 r. gruntów państwowych lub komunalnych. Przesunięcie tego terminu jest wnoszone głównie przez uprawnione spółdzielnie i motywowane trudnościami w ustaleniu stanu prawnego gruntów bądź źródeł finansowania wybudowanych obiektów, co wydłuża niewątpliwie występowanie spółdzielni z odpowiednimi wnioskami.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#KrystynaOzga">Kolejna zmiana, dotycząca również art. 2c ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, usuwa dotychczasowe wątpliwości co do uprawnień spółdzielni do nieodpłatnego nabywania obiektów wzniesionych z własnych środków, a także nabytych z tych środków.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#KrystynaOzga">Zmiana objęta art. 3 projektowanej ustawy jest rozciągnięciem możliwości bezprzetargowego nabywania przez spółdzielnie mieszkaniowe także gruntów państwowych w przypadkach określonych w art. 6 ustawy z dnia 4 października 1991 r. o warunkach przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego w latach 1991–1995.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#KrystynaOzga">Nowym uprawnieniem odnoszącym się wyłącznie do spółdzielni mieszkaniowych, ich związków i Naczelnej Rady Spółdzielczej jest uregulowanie proponowane w art. 2 projektu ustawy. Jest to uprawnienie korzystniejsze niż dotychczas przyznane spółdzielniom. Przyznaje ono możliwość skutecznego ubiegania się przez wymienione spółdzielnie o nieodpłatne uzyskanie prawa wieczystego użytkowania posiadanych gruntów państwowych lub komunalnych, zabudowanych obiektami wzniesionymi przez wnioskodawców lub ich poprzedników na dzień 5 grudnia 1990 r. Jest to uprawnienie dalej idące co do terminu i warunków (bez tzw. pierwszej opłaty) niż uprawnienia przyznane spółdzielniom w art. 80 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#KrystynaOzga">W odróżnieniu od art. 80 ust. 2 spółdzielnie występujące o uzyskanie zbywalnych praw majątkowych muszą wykazać, że grunty te zostały zabudowane obiektami z własnych środków i za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego, co należycie chroni uzasadnione interesy gmin. Uprawnienia te wygasają z końcem 1995 r. Projekt przedkładany w obecnym brzmieniu odbiega znacznie na korzyść od wniesionego projektu poselskiego (druk nr 226). W projekcie tym wnoszono o nadanie takich samych uprawnień uwłaszczeniowych spółdzielniom, jakie ustanowione były dla państwowych i komunalnych osób prawnych. Ze względu na występujące różnice i dotychczasowe już odmienne uregulowania, słusznie projektuje się utrzymanie aktualnych uprawnień spółdzielni, wprowadzając tylko niewielkie, lecz niezbędne zmiany chroniące interesy gmin.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#KrystynaOzga">Art. 2 projektowanej ustawy daje jednak tylko spółdzielniom mieszkaniowym, ich związkom i Naczelnej Radzie Spółdzielczej możliwość korzystnego rozwiązania praw majątkowych do posiadanych zabudowanych nieruchomości, co było trudne wobec obecnie obowiązujących przepisów ze względu na kondycję finansową tych instytucji. Nie bierze jednak pod uwagę znajdujących się nieraz w znacznie trudniejszej sytuacji - nielicznych wprawdzie - innych spółdzielni, w szczególności drobnych spółdzielni wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#KrystynaOzga">Dlatego celem ostatecznego zamknięcia sprawy porządkowania sytuacji własnościowej wszystkich spółdzielni zgłaszam w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego poprawkę, wniosek o skreślenie z treści art. 2 projektu ustawy zamieszczonego tam dwukrotnie słowa: „mieszkaniowym”. W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego opowiadam się za uchwaleniem przedłożonej ustawy wraz z przedłożoną poprawką. Mimo zgłoszonej poprawki, której treść jest tak oczywista, wnioskuję o przejście do trzeciego czytania bez odsyłania projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pani poseł Joanna Szafruga-Sypniewska, Unia Wolności, a następnie pani poseł Beata Świerczyńska, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Problematyka prawna gruntów jest przedmiotem nieustannej legislacji od roku 1989. Przebudowa systemu własności państwowej - zapoczątkowana zmianą art. 128 Kodeksu cywilnego, opartego na założeniu, że mienie ogólnonarodowe należy niepodzielnie do państwa socjalistycznego oraz że podmiotem tego mienia jako całości mogło być jedynie państwo ludowe - trwa nadal. Niezmiernie trudno jest ukształtować prawidłowo prawną problematykę gruntów, gdy przez lat 45 tak bardzo zniekształcono prawo w tym zakresie. Regulując to obecnie, z konieczności musi się uwzględniać stan faktyczny powstały przez te lata, tak aby nie naruszać w istotny sposób uzasadnionych interesów osób, które na gruntach wybudowały budynki i budowle. Stąd też stan prawa w tym zakresie, prawa nieustannie zmienianego, jest daleki od doskonałości. Nie ma już jednak innej drogi niż ta rozpoczęta w 1989 r. i przez następne lata kontynuowana.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Rozpatrywana dziś ustawa, po fundamentalnych zmianach, jakie zostały dokonane w wyniku pracy komisji sejmowych, jest taką właśnie kontynuacją. Jest ustawą epizodyczną i dotyczącą pewnego tylko fragmentu zagadnienia, bo dotyczącą gruntów spółdzielni, ale ustawą potrzebną. Przy całej świadomości, że poprawiamy stosunki własnościowe w sposób, którego nie można uznać za poprawny, jasny i przejrzysty, Klub Parlamentarny Unii Wolności będzie głosował za ustawą.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Przy okazji dyskusji nad prawem spółdzielni do gruntów nie mogę powstrzymać się od przypomnienia, że to tak często krytykowany z tej trybuny parlament w sierpniu 1991 r. ustawą o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach dał spółdzielniom prawo do otrzymania w użytkowanie wieczyste gruntów oddanych im uprzednio w użytkowanie tzw. zwykłe. Prawa spółdzielni do gruntów zostały utrwalone, a przy tym łącznie z prawem użytkowania wieczystego gruntów spółdzielnie nabywają prawo własności budynków.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Prawdą jest, że niejasność sformułowania ustawy budziła wątpliwości interpretacyjne, co wymusiło niejako nowelizację tego przepisu. Termin, jaki ustawowo zakreślono jako graniczny, w którym to spółdzielnie mogą wystąpić z roszczeniem do skarbu państwa lub gminy o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz o przeniesienie własności budynków i innych urządzeń oraz lokali znajdujących się na gruncie, określony na 31 grudnia 1994 r., okazuje się zbyt krótki. Właśnie omawiane przedłożenie wydłuża go do dnia 31 grudnia 1995 r. Moja partia, Unia Wolności, akceptuje to. Równocześnie jednak zwraca się do rządu o usprawnienie działań administracji państwowej, które mają wpływ na przebieg procesu uwłaszczania osób prawnych, w tym spółdzielni. Akceptujemy też przyznanie spółdzielniom mieszkaniowym, które do dnia 5 grudnia 1990 r. wybudowały - mając stosowne zezwolenie budowlane - z własnych środków, czyli ze środków członków spółdzielni i kredytów, obiekty budowlane, roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów oraz o nieodpłatne przeniesienie własności obiektów budowlanych. To proponowane ustępstwo od zasady, że uwłaszczenie dotyczy wyłącznie gruntów, co do których osoba prawna legitymuje się prawem wywodzonym z decyzji administracyjnej, wydanej na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, możemy dopuścić wyłącznie w stosunku do spółdzielni mieszkaniowych. Bez tego prawa bowiem nie są one w stanie uregulować swych praw, a przy tym mamy wzgląd na aspekt społeczny sprawy, gdyż, po pierwsze, w innym wypadku konieczność wniesienia pierwszej wysokiej opłaty nie byłaby do udźwignięcia dla wielu spółdzielni mieszkaniowych, po drugie zaś w budynkach, do których, zgodnie z prawem, spółdzielnie mieszkaniowe nie mają żadnych praw, choć je wybudowały, członkowie spółdzielni kupili własnościowe prawa do lokali.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#JoannaSzafrugaSypniewska">Reasumując, Unia Wolności, traktując tę ustawę jako prostującą obowiązujące prawo, poprze ją w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pani poseł Beata Świerczyńska, Unia Pracy, a następnie pan poseł Andrzej Kaźmierczak, KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#BeataŚwierczyńska">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Mam zaszczyt zaprezentować Wysokiej Izbie stanowisko Klubu Parlamentarnego Unii Pracy. Proponowana przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisję Ustawodawczą ustawa zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy stanowi podstawę do uporządkowania stosunków własnościowych spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#BeataŚwierczyńska">Niefrasobliwe podejście do własności w ogóle, charakteryzujące poprzednie dekady, zaowocowało wieloma problemami trudnymi do rozwiązania na gruncie praktyki i orzecznictwa. Stąd konieczność poszukiwania rozwiązań na drodze kolejnych nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#BeataŚwierczyńska">Patologie stosunków własnościowych nie ominęły spółdzielczości mieszkaniowej. Mimo że od początku lat sześćdziesiątych spółdzielnie mieszkaniowe mogły występować o ustanowienie prawa wieczystego użytkowania gruntów, to w praktyce często nie dopełniały (zresztą z różnych przyczyn) wymaganych formalności. Doprowadziło to do sytuacji, w której około 10–20% spółdzielni — według szacunku Naczelnej Rady Spółdzielczej — do dziś nie ma tytułu prawnego do gruntów, których były faktycznymi posiadaczami, na których za zgodą organów nadzoru budowlanego i przy zachowaniu odpowiednich procedur administracyjnych wybudowały obiekty z własnych środków. Przypomnę, że chodzi tu o grunty skarbu państwa lub gminy, będące w ich posiadaniu do 5 grudnia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#BeataŚwierczyńska">Istotą przyjętych unormowań jest, by zawarcie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste oraz o przeniesienie własności obiektów budowlanych nastąpiło w trybie bezprzetargowym oraz bez obowiązku wniesienia pierwszej opłaty. Zapis ten jest niezbędny, gdyż przy dzisiejszych cenach gruntów wniesienie takiej opłaty — rzędu od 6–7 mln do 50 mln zł — wiązałoby się ze znacznym obciążeniem finansowym członków spółdzielni. Przy obecnych, często bardzo niskich dochodach polskich rodzin, byłoby to dotkliwą karą za niegdysiejsze błędy organów administracji, a czasami zarządów spółdzielni. W konsekwencji prowadziłoby to do niemożliwości zalegalizowania stanu prawnego z powodu braku środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#BeataŚwierczyńska">Niezbędne jest również zaproponowane w ustawie przedłużenie terminu prekluzyjnego dochodzenia roszczeń o ustanowienie użytkowania wieczystego do 31 grudnia 1995 r., nie tylko z uwagi na proponowane zmiany w Prawie spółdzielczym, rozszerzające zakres podmiotów zainteresowanych proponowanymi regulacjami, ale także ze względu na długotrwałą procedurę komunalizacyjną.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#BeataŚwierczyńska">Unia Pracy uważa, że proponowane nowelizacje w sposób kompleksowy rozwiązują problemy uwłaszczania spółdzielczości mieszkaniowej i będzie popierać ustawę w wersji zaproponowanej przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-197.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Andrzej Kaźmierczak, Konfederacja Polski Niepodległej, a następnie pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#AndrzejKaźmierczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, popiera projekt ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (druki nr 226 i 411).</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#AndrzejKaźmierczak">Z zadowoleniem przyjmujemy zapis art. 2 mówiący m.in. o tym, że spółdzielniom mieszkaniowym przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów oraz o nieodpłatne przeniesienie własności znajdujących się na nich obiektów budowlanych. Roszczenie to przysługuje spółdzielniom mieszkaniowym w odniesieniu do gruntów będących w ich posiadaniu od chwili zgłoszenia roszczenia i obejmuje grunty pod budynkami wraz z gruntem niezbędnym do prawidłowego korzystania z nich. Zapisy projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości będą miały pozytywny wpływ na sprawy związane z porządkowaniem prawa własności w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#AndrzejKaźmierczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej będzie głosował za przyjęciem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Andrzej Gąsienica-Makowski, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt zgłoszony do laski marszałkowskiej przez grupę posłów dotyczy zmiany ustawy o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i uwłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ze względu na nierówność różnych podmiotów gospodarczych wobec obowiązującego prawa, propozycje zmian w cytowanej ustawie szły w kierunku przyznania organizacjom spółdzielczym, spółdzielniom i ich związkom działającym w oparciu o ustawę Prawo spółdzielcze tych samych uprawnień w zakresie użytkowania gruntów będących własnością skarbu państwa lub samorządów, jakie od daty wejścia w życie tej ustawy służą przedsiębiorstwom państwowym. Należy się w całości zgodzić z propozycjami autorów projektu i stanowiskiem komisji, gdyż w państwie prawa nie może istnieć sytuacja nierówności różnych podmiotów wobec prawa, a taki stan istniał pod rządami ustawy w poprzednim kształcie. Ma to niewątpliwe implikacje, nie tylko formalnoprawne, że spółdzielnie, zwłaszcza spółdzielnie mieszkaniowe, nie mogły w sposób prawidłowy planować i realizować własnych inwestycji. To z kolei rzutowało na całą gospodarkę narodową. Brak inwestycji mieszkaniowych lub ich niewielka liczba, przy wysokim koszcie pozyskiwania gruntów przez spółdzielnie na te inwestycje, powodował zastój w tych inwestycjach i brak koniunktury w branżach produkujących na potrzeby budownictwa.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Zatem i z tego punktu widzenia jest w pełni zasadne poparcie zgłoszonego przez posłów projektu ustawy, jak również stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform będzie głosował za przyjęciem stanowiska komisji. Na marginesie tej debaty pragnę, panie marszałku, Wysoka Izbo, zwrócić uwagę na jeden aspekt tej sprawy. Gospodarka gruntami i związane z nią procesy inwestycyjne są w każdym kraju ważkim elementem gospodarki tak w skali mikro, jak i makro. Wynikające stąd kwestie finansowe, podatki i opłaty stanowiące źródło dochodów budżetowych, jak również związane z gruntami procesy inwestycyjne służące niewątpliwie wzrostowi gospodarczemu i zmniejszaniu bezrobocia są tak ważkie, że nie może istnieć sytuacja, w której tak podstawowe zagadnienia regulują dwa akty prawne rangi ustawy. Mamy przecież ustawę o gospodarce gruntami i ustawę zmieniającą ustawę o gospodarce gruntami. Obie w sposób ciągły są nowelizowane.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W wypadku pierwszej z nich opublikowany tekst jednolity był zmieniany kilkakrotnie. Do obu ustaw wydawane są akty prawne oparte na zawartych w nich delegacjach. Rodzi to i będzie rodzić bałagan, zamieszanie i - nie waham się stwierdzić - korupcję w obrocie nieruchomościami. Niejasność przepisów, które pozwalałyby stwierdzić, która ustawa jest ważniejsza, powoduje z kolei szereg wystąpień o wyjaśnienia i interpretację przepisów obu ustaw. Najwyższy czas z tym skończyć i, uwzględniając wszystkie dotychczasowe nowelizacje wraz z obecną, opracować jeden tekst jednolitej ustawy o gospodarce gruntami, przy okazji niejako rugując szereg zbędnych resortowych rozporządzeń, zarządzeń, tak by powiedzenie - niech prawo zawsze znaczy prawo - znalazło swe odbicie w realiach.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#JózefZych">Dalszych zgłoszeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Mazurkiewicz: Jeśli można się ustosunkować...)</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#JózefZych">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#JózefZych">Mam nadzieję, że sprawnie nam to pójdzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przede wszystkim w imieniu połączonych komisji, w imieniu wnioskodawców, bo mówimy o poselskim projekcie, podziękować gorąco wszystkim klubom, wszystkim zabierającym głos za zrozumienie nie tylko interesu spółdzielców, ale także interesu porządku prawnego, by wreszcie zamknąć ten ogromnie zabagniony stan prawny stosunków własnościowych różnych podmiotów gospodarczych, gdzie spółdzielczość była wyraźnie dyskryminowana.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#MarekMazurkiewicz">Chciałbym odnieść się, jeżeli pan marszałek pozwoli, do wniosku, jedynego wniosku zgłoszonego w czasie tej debaty i złożonego na piśmie, który odnosi się do skreślenia w art. 2. W poprawce odnoszącej się do art. 88 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości skreślono dwa użyte tam w dwu kontekstach słowa „mieszkaniowym”. W tekście „spółdzielniom mieszkaniowym, ich związkom i Naczelnej Radzie Spółdzielczej pozostawiono by w konsekwencji skreślenia zwrot „spółdzielniom, ich związkom i Naczelnej Radzie Spółdzielczej”, a w drugim zdaniu tego ustępu „roszczenie to przysługuje spółdzielniom mieszkaniowym, ich związkom oraz Naczelnej Radzie Spółdzielczej” pozostałoby: „spółdzielniom, ich związkom oraz Naczelnej Radzie Spółdzielczej”.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#MarekMazurkiewicz">Tę kwestię dyskutowaliśmy bardzo głęboko i w zespole roboczym, i w podkomisji, i w połączonych komisjach. Sprawa była wówczas otwarta. Wniosku tego nie uwzględniono po prostu bez głosowania, chcąc uzyskać w tej trudnej sprawie pełny consensus, co nam się udało. Skoro wniosek został zgłoszony i wydaje się, że nie pozostaje on w sprzeczności z porządkiem prawnym... W licznych wystąpieniach przedstawiono tutaj motywację rozszerzającą. Przyjęcie tego wniosku po prostu spowoduje, że nie będzie w najbliższym czasie kolejnej nowelizacji, rozszerzającej to na cały obszar spółdzielczości. Chcę dodać, że sprawa jest niesłychanie ważna z punktu widzenia zwłaszcza spółdzielczości wiejskiej, drobnych spółdzielni, które pozostały same po rozbiciu związków spółdzielczych i znalazły się w niesłychanie trudnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#MarekMazurkiewicz">Natomiast chciałbym niejako w odpowiedzi koledze posłowi Andrzejowi Gąsienicy-Makowskiemu powiedzieć, że dostrzegliśmy tę właśnie niesłychanie niekorzystną dla porządku prawnego dwoistość regulacji i świadomie - o czym powiedziałem na wstępie swego wystąpienia - dokonaliśmy zmiany strukturalnej projektu pierwotnego i projektu przedstawianego, który uzyskał aprobatę wszystkich klubów, właśnie przenosząc te przepisy z ustawy incydentalnej, zmieniającej ustawę, do ustawy podstawowej o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#JózefZych">Wysoka Izbo! Ponieważ zgłoszony został wniosek o przejście do trzeciego czytania projektu ustawy, informuję, że w dniu jutrzejszym rano przystąpimy do tego czytania, a obecnie proponuję, abyśmy rozstrzygnęli sprawę tej poprawki. Otóż w drugim czytaniu zgłoszono poprawkę, ale jest ona oczywista, jak przed chwilą usłyszeliśmy, wobec tego nie wymaga skierowania do komisji. W związku z tym proponuję, aby jutro Sejm przystąpił do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#JózefZych">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#JózefZych">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#JózefZych">Wobec tego jutro rano przystąpimy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#JózefZych">Obecnie to, jak szybko zakończymy dziś obrady, zależy od nas samych i od naszej sprawności.</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności (druki nr 283, 283-A i 417).</u>
          <u xml:id="u-204.8" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji panią poseł Izabelę Jarugę-Nowacką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#IzabelaJarugaNowacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie - druk nr 417 - o rządowym projekcie ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#IzabelaJarugaNowacka">Prezydium Sejmu już 2 marca br. skierowało powyższy projekt ustawy w brzmieniu zaprezentowanym w druku nr 283 do wyżej wymienionych komisji. Planowane na dzień 17 marca br. połączone posiedzenie obu komisji zostało odwołane z powodu informacji, jakie wpłynęły do Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Sekretarz generalny Polskiej Akademii Umiejętności zawiadomił, że w wyniku postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Krakowie (Wydział II Cywilny Rewizyjny), z dnia 11 marca 1994 r. uchylony został wpis prawa własności skarbu państwa w księdze wieczystej Polskiej Akademii Nauk, a tym samym właścicielem nieruchomości położonych w Krakowie przy ul. Sławkowskiej 17, Św. Jana 22 i 26 oraz Straszewskiego 27 została uznana Polska Akademia Umiejętności. W tej sytuacji rządowy projekt omawianej ustawy, zwłaszcza zaś art. 2, stracił rację bytu, odpadła bowiem potrzeba ustawowej regulacji statusu prawnego wyżej wymienionych nieruchomości. Rząd Rzeczypospolitej wniósł autopoprawkę do projektu ustawy, i tak druk nr 283-A, dotyczący już tylko regulacji niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk, trafił 13 maja 1994 r. pod obrady Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#IzabelaJarugaNowacka">Projektowana ustawa nie jest ustawą uwłaszczeniową, ponieważ nie zmienia podstaw uzyskania przez PAN własności budynków oraz użytkowania wieczystego gruntów. Aktualna też pozostaje zasada, że Polska Akademia Nauk nabywa tylko te nieruchomości, które stanowiły własność skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#IzabelaJarugaNowacka">Głównym celem przedkładanego Wysokiej Izbie projektu ustawy jest zwolnienie Polskiej Akademii Nauk z obowiązku wnoszenia opłat za nabyte budynki oraz uiszczania opłat rocznych związanych z użytkowaniem wieczystym gruntów skarbu państwa. Z przywilejów takich korzystają szkoły wyższe na mocy ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz jednostki badawczo-rozwojowe, zgodnie ze znowelizowaną w 1991 r. ustawą o jednostkach badawczo-rozwojowych. Zatem w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego jedynie Polska Akademia Nauk nie korzysta z tego rodzaju praw. Byłoby to zrównanie jej sytuacji prawnej w tym zakresie z innymi pionami nauki, co jest sprawą bardzo istotną. Jednakże jeszcze bardziej ważkim argumentem przemawiającym do członków komisji za jak najszybszym przyjęciem tej ustawy był fakt, że egzekwowanie od Polskiej Akademii Nauk tego rodzaju zobowiązań ograniczyłoby możliwości finansowania całego obszaru nauki. Mogłoby spowodować upadek placówek PAN, które jak wiadomo reprezentują najwyższy poziom naukowy. Byłby to zatem oczywisty cios w naukę polską.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#IzabelaJarugaNowacka">Gdyby zaś Polska Akademia Nauk nie wnosiła opłat z tytułu użytkowania wieczystego, powstałaby sytuacja typowa dla stanu niepraworządności, tzn. obowiązywałaby norma prawna, która nie mogłaby być realizowana. Jedynym źródłem, z którego PAN mogłaby uzyskać środki finansowe na opłacenie świadczeń z tytułu użytkowania wieczystego stu kilkudziesięciu nieruchomości znajdujących się w jej władaniu, jest budżet państwa, szczególnie zaś jego część przeznaczona na naukę. Jak wiadomo, w budżecie nie ma środków przeznaczonych na te cele i nie należy oczekiwać, że pojawią się one w najbliższej przyszłości. Znane są bowiem trudności finansowe naszego państwa, które od kilku lat przeznacza bardzo niewielkie sumy na rozwój nauki.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#IzabelaJarugaNowacka">Podczas prac w komisjach posłowie byli zgodni, że pomimo skromnego kształtu, jak i fragmentarycznego charakteru projektu tej ustawy, trzeba ją jak najszybciej nowelizować, aby zapobiec narastaniu negatywnych konsekwencji obecnego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#IzabelaJarugaNowacka">Wysoka Izbo! Uchwalenie przedkładanej ustawy zamykałoby pewien zakres spraw dotyczących kwestii majątkowych związanych z funkcjonowaniem nauki. Jak już wspomniano, mamy uregulowaną sytuację w tym zakresie, jeśli chodzi o szkoły wyższe i jednostki badawczo-rozwojowe. Ostatnio uregulowana została sytuacja w odniesieniu do państwowych nieruchomości rolnych w znowelizowanej ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi, w której Polskiej Akademii Nauk przyznano te same prawa, co innym pionom nauki.</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#IzabelaJarugaNowacka">Jako poseł sprawozdawca wspomnieć muszę, że podczas dyskusji w komisji wyrażono opinię, iż niekorzystna jest sytuacja, kiedy sprawy jednej instytucji regulowane są w kilku odrębnych ustawach. Dlatego też posłowie byli zgodni, że środowisko naukowe powinno jak najszybciej dojść do consensusu i przedłożyć całościowy projekt nowej ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Nie ulega bowiem wątpliwości, że dzisiejszy jej kształt nie służy tej instytucji, która powinna zajmować ważne miejsce w systemie funkcjonowania nauki.</u>
          <u xml:id="u-205.8" who="#IzabelaJarugaNowacka">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego i Komisja Ustawodawcza jednomyślnie przyjęły rządowy projekt ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk (druk nr 283-A). Wnoszę, by Wysoki Sejm raczył przyjąć przedłożony projekt.</u>
          <u xml:id="u-205.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm postanowił o ograniczeniu wystąpień w debacie nad tym punktem porządku dziennego do 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#JózefZych">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Longin Pastusiak, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Jan Andrykiewicz, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutujemy dziś nad jednym z najkrótszych projektów ustaw, składającym się zaledwie z jednego artykułu merytorycznego i jednego artykułu formalnego. Nikogo jednak nie powinna zmylić zwięzłość tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#LonginPastusiak">Projekt ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk dotyczy bowiem spraw żywotnych nie tylko dla PAN, ale także dla nauki polskiej, i dlatego Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej opowiada się za uchwaleniem tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#LonginPastusiak">Projekt ustawy, który dziś jest przedmiotem naszej debaty, jest nie tylko merytorycznie uzasadniony, ale jest także projektem pilnym. Należy wyrazić żal, że dopiero teraz trafił on pod obrady Sejmu. Wiem, że Polska Akademia Nauk od dłuższego czasu pragnęła uregulować pewne sprawy majątkowe, nie czekając na uchwalenie nowej ustawy o PAN, która także jest pilnie potrzebna i mam nadzieję, że w niedługim czasie będzie przedmiotem obrad Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#LonginPastusiak">Co uważam za najważniejsze w projekcie ustawy o uregulowaniu niektórych spraw majątkowych Polskiej Akademii Nauk? Otóż proponowana ustawa eliminuje nierównoprawne traktowanie trzech pionów nauki polskiej - szkolnictwa wyższego, jednostek badawczo-rozwojowych i PAN - w zakresie nabywania od skarbu państwa mienia, którym one zarządzają. Należy przy tym podkreślić, że PAN nabywa tylko te nieruchomości, które stanowiły własność skarbu państwa, a nie innych podmiotów prawnych. Innymi słowy, projekt ustawy nie narusza praw osób trzecich. Warto przy tej okazji przypomnieć, że obecnie PAN zarządza stu kilkudziesięcioma nieruchomościami, których prawo własności uzyskał właśnie skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#LonginPastusiak">Dyskutowany dziś projekt ustawy, zwalniając z obowiązku płacenia za nabyte budynki, a także z obowiązku uiszczania opłat rocznych związanych z wieczystym użytkowaniem gruntów skarbu państwa, eliminuje dyskryminację majątkową Polskiej Akademii Nauk, przyznając jej przywileje, z których korzystają już ustawowo szkoły wyższe, a także jednostki badawczo-rozwojowe. Gdyby instytuty PAN, których rola w rozwoju polskiej nauki jest nie kwestionowana i wysoko oceniana, musiały nadal łożyć świadczenia z tytułu użytkowania wieczystego, to albo musiałyby one otrzymać dodatkowe fundusze z budżetu państwa - których, jak wszyscy doskonale wiemy, nie ma - albo też musiałyby ogłosić upadłość, co byłoby wielką katastrofą dla nauki polskiej. Przyjmując projekt ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk, Wysoki Sejm ma szansę zapobiec takiemu właśnie, niepożądanemu biegowi rzeczy. Dodatkowym, ale ważnym argumentem na rzecz dyskutowanego projektu jest to, że nie wiąże się on z żadnymi wydatkami budżetowymi.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#LonginPastusiak">Wysoki Sejmie! Przyjęcie projektu ustawy regulującej niektóre prawa majątkowe PAN w niczym nie zmniejsza pilnej potrzeby uchwalenia ustawy o Polskiej Akademii Nauk, ustawy, która ureguluje całokształt spraw związanych z funkcjonowaniem tej zasłużonej dla nauki polskiej instytucji w nowych warunkach. Wiem, że prace nad takim projektem są zaawansowane i wyrażam nadzieję, że trafi on wkrótce do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Korzystam z tej okazji, aby zwrócić uwagę Wysokiej Izby na potrzebę zainteresowania się polityką naukową rządu i państwa polskiego oraz bardzo trudnymi warunkami, w jakich znalazła się nauka polska i polscy uczeni. Naukowcy mają siłę intelektualną, nie mają jednak siły przebicia w nowych warunkach społeczno-politycznych i nie stworzyli, niestety, skutecznego nacisku politycznego. Uczeni nie strajkują, uczeni nie wygrażają pięściami przed Sejmem, przed Belwederem, przed Urzędem Rady Ministrów. Powinni jednak organizować się i bronić interesów nauki polskiej. Uważam, że również w naszym Sejmie powinniśmy stworzyć lobby naukowe. Liczę na to, że liczni przedstawiciele nauki, których nie brak wśród pań posłanek i panów posłów, przystąpią do takiego sejmowego lobby naukowego i chciałbym oświadczyć, że z taką inicjatywą już wystąpiłem.</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#LonginPastusiak">Głosując za przyjęciem projektu ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk, mamy szansę wnieść wkład w poprawę funkcjonowania tego ważnego i dynamicznego ośrodka polskiej nauki, jakim jest Polska Akademia Nauk.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Jan Andrykiewicz, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Jerzy Ciemniewski, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JanAndrykiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo że przedmiotem naszej dzisiejszej debaty nie jest kwestia uwłaszczenia Polskiej Akademii Umiejętności, chciałbym przypomnieć kilka faktów, kilka kart z historii poprzedniczki Polskiej Akademii Nauk. Mimo braku własnego państwa członkowie Polskiego Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, a w szczególności jego prezes Józef Majer, doprowadzili do powołania w 1872 r. Akademii Umiejętności w Krakowie. Akademia jako instytucja wyższej użyteczności publicznej oparta była na stałym budżecie, zapewniającym polskim naukowcom dynamiczne zwiększenie możliwości pracy naukowej i publikacji. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. zmiana statutu i nazwy na Polską Akademię Umiejętności przeprowadzona została szybko, bo już w 1919 r. Nazwiska Stanisława Tarnowskiego, piastującego przez okres 27 lat godność prezesa Akademii, Kazimierza Morawskiego, Jana Michała Rozwadowskiego czy Stanisława Kutrzeby wpisały się na trwałe w dzieje polskiej nauki.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#JanAndrykiewicz">Do chwili włączenia Polskiej Akademii Umiejętności do Polskiej Akademii Nauk prezesem był Kazimierz Nitsch. Boleśnie dotknęły władze Akademii prześladowania hitlerowskie. Prezes, sekretarz i cały zarząd zostali w listopadzie 1939 r. aresztowani i wywiezieni do obozu w Sachsenhausen. Mimo represji pracownicy Akademii kontynuowali prace. Tajne nauczanie, przygotowanie podręczników - to podstawowe formy tej pracy. Tak się stało, że w Krakowie nieruchomości te przejęła Polska Akademii Umiejętności decyzją notariatu. Niemniej przygotowana wcześniej ustawa zakładała dobrowolne przekazanie tychże nieruchomości przez Polską Akademię Nauk. W chwili obecnej dyskutujemy jednak nad projektem znowelizowanym, zawartym w druku nr 283-A. Uregulowania prawne zawarte w tym druku zwalniają Polską Akademię Nauk z obowiązku płacenia za nabyte budynki oraz uiszczania opłat rocznych związanych z użytkowaniem wieczystym gruntów skarbu państwa. Pozwoli to na jednolite uregulowanie sytuacji prawnej wszystkich trzech pionów polskiej nauki.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#JanAndrykiewicz">Polska Akademia Nauk, posiadając we władaniu sto kilkadziesiąt nieruchomości objętych obowiązkiem świadczenia opłat z tytułu użytkowania wieczystego, środki na nie musiałaby czerpać z budżetu państwa. Doprowadziłoby to do znacznego obniżenia nakładów na naukę. W pełni podzielam stanowisko pana prof. Pastusiaka o sytuacji materialnej polskiej nauki, szczególnie młodszych pracowników nauki, tych, którzy nie pracują na kilku etatach. Takie rozwiązanie znacznie pogorszyłoby ich sytuację materialną. Uchwalenie projektowanej ustawy nie powoduje żadnych wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#JanAndrykiewicz">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem tych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Jerzy Ciemniewski, Unia Wolności, a następnie pan poseł Tomasz Nałęcz, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#JerzyCiemniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera projekt ustawy o uregulowania niektórych praw majątkowych Polskiej Akademii Nauk. Istniejący dotychczas stan prawny stawiał Polską Akademię Nauk oraz jej placówki badawcze w sytuacji gorszej, gdy idzie o zobowiązania wobec fiskusa, aniżeli szkoły wyższe i jednostki badawczo-rozwojowe. Różnica w tych prawach wynika nie z jakichś zamierzeń dyskryminowania nauki uprawianej w ramach Polskiej Akademii Nauk, lecz z różnych epok ustawodawstwa regulującego funkcjonowanie tych form organizacyjnych. Jednakże skutki finansowe tej różnicy są dla placówek PAN bardzo dotkliwe i mogą w nieobliczalny sposób wpłynąć na byt instytucji naukowych. Podkreślić przy tym trzeba, że wbrew głosom w prasie, omawiana ustawa nie będzie miała żadnego wpływu na roszczenia osób trzecich do majątku Polskiej Akademii Nauk.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#JerzyCiemniewski">Popierając przyjęcie przez Sejm ustawy o uregulowaniu niektórych praw majątkowych PAN, chciałbym jednocześnie powiedzieć w imieniu klubu Unii Wolności, że uchwalenie tej ustawy nie powinno osłabić woli przygotowania projektu nowej ustawy, regulującej miejsce Polskiej Akademii Nauk w systemie organizacji nauki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Tomasz Nałęcz, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#TomaszNałęcz">Panie Marszałku! Panie Prezesie! Szanowni Państwo! Przemawiając jako ostatni, niewiele mam do dodania do tego, co moi koledzy z tej trybuny powiedzieli. Omawiana ustawa likwiduje stan pewnego wręcz szykanowania Polskiej Akademii Nauk, co przy ogólnej kondycji, w jakiej znajduje się Polska Akademia Nauk, zważywszy na stan budżetu, jest pewnym zadośćuczynieniem. Chciałbym, przyłączając się do głosów posłanki sprawozdawczyni i kolegów z innych klubów, gorąco poprzeć projekt tej ustawy i zapowiedzieć, że Unia Pracy będzie głosowała za jego przyjęciem. Pragnę też bardzo życzliwie i ochoczo powitać inicjatywę pana posła Pastusiaka, dotyczącą stworzenia lobby naukowego w Sejmie. To inicjatywa ze wszech miar godna poparcia.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#JózefZych">Muszę przyznać, że to lobby skutecznie panowie tworzycie; przy okazji debaty na określony temat włączone zostały pewne inne zagadnienia. Nie chciałem tu już interweniować ze względu na dobro nauki polskiej.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#JózefZych">O głos prosi prezes Polskiej Akademii Nauk, pan prof. Leszek Kuźnicki.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#JózefZych">Proszę, panie prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#LeszekKuźnicki">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! W imieniu własnym, w imieniu Prezydium Polskiej Akademii Nauk, ale przede wszystkim w imieniu całego środowiska Polskiej Akademii Nauk - biorąc pod uwagę, że w jej komitetach pracują faktyczni przedstawiciele całej nauki polskiej - chcę tylko powiedzieć jedno: dziękuję bardzo. Wierzę, że zapoczątkowana tą ustawą działalność polskiego Sejmu przyczyni się naprawdę do stworzenia lepszych niż dotychczas warunków do rozwoju tej sfery działalności, która dla naszej przyszłości ma szczególne znaczenie. Raz jeszcze mówię: dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#JózefZych">Dziękuję, panie prezesie.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#JózefZych">Do trzeciego czytania projektu ustawy przystąpimy w dniu jutrzejszym rano.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#JózefZych">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#JózefZych">Będą jeszcze oświadczenia, ale za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#JózefZych">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#JózefZych">Nie ma komunikatów.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#JózefZych">Przystępujemy do wysłuchania oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#JózefZych">Informuję, że w celu złożenia oświadczeń poselskich zgłosili się posłowie: pan poseł Stanisław Rusznica, Sojusz Lewicy Demokratycznej, i pan poseł Ryszard Nowak, Unia Pracy.</u>
          <u xml:id="u-216.9" who="#JózefZych">Proszę pana posła Stanisława Rusznicę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#StanisławRusznica">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym złożyć oświadczenie w sprawie pochówku Ignacego Stanisława Witkiewicza, skierowane do pana prof. Kazimierza Dejmka, ministra kultury i sztuki.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#StanisławRusznica">Wielce Szanowny Panie Ministrze! Chciałbym wyrazić rozczarowanie i ubolewanie z powodu odpowiedzi pana ministra na moją interpelację z dnia 14 lutego 1994 r. Chodzi o sprowadzenie prochów Stanisława Ignacego Witkiewicza do kraju. Pan minister nie dopuszcza do żadnej dyskusji w tej sprawie; ogranicza się jedynie do przedstawienia swego negatywnego stanowiska. Informuję tylko, że pan minister zasięgnął opinii nie znanych z nazwisk specjalistów, których opinia także jest negatywna. Czyżby byli to ci sami specjaliści, którzy organizowali pogrzeb Witkacego tak, aby sprowadzić do kraju ciało nieznanego Poleszuka? Niektórzy z nich zresztą pracują jeszcze w resorcie kultury.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#StanisławRusznica">Stanowczo nie mogę uznać za uzasadnione następujących argumentów pana ministra:</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#StanisławRusznica">— Po pierwsze chodzi o: „wywołanie nowej sensacji wokół tej sprawy”.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#StanisławRusznica">— Po drugie: „W wytworzonej sytuacji należałoby uznać grób w Zakopanem za symboliczny”.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#StanisławRusznica">— Po trzecie: „Decyzję co do ewentualnej powtórnej ekshumacji powinniśmy pozostawić najbliższej rodzinie Stanisława Ignacego Witkiewicza”.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#StanisławRusznica">Wszystkie cytaty pochodzą z pisma pana ministra do pana Włodzimierza Ziemlańskiego, adresowanego 20 stycznia br. Odpowiedź pana ministra z 22 marca 1994 r. na moją interpelację tylko te stwierdzenia powtarza.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#StanisławRusznica">Z żalem muszę podkreślić, że podane wyżej cytaty ze stanowiska pana ministra nie zawierają żadnego rzeczowego argumentu ani nawet próby uzasadnienia odmowy.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#StanisławRusznica">Pan minister wyraża w sposób arbitralny swe sądy i nie chce zająć się tą sprawą. Uznaje tym samym, że tak być musi, i nie dopuszcza żadnej dyskusji na ten temat. Pogrzeb Witkacego nie może pozostać prywatną sprawą jego rodziny, gdyż zawiniło państwo. Godny pochówek wielkiego pisarza i człowieka teatru nie może pozostać w sferze symboliki.</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#StanisławRusznica">Pan Włodzimierz Ziemlański z Rzeszowa gotów jest wskazać prawdziwe miejsce, w którym leży ciało Witkacego. Potrzeba tylko dobrej woli ze strony pana ministra kultury i sztuki. Z rozgoryczeniem przyjąłem fakt, że tej dobrej woli brakuje.</u>
          <u xml:id="u-217.10" who="#StanisławRusznica">Panie ministrze, stwierdzam, że to nie ja, a opinia publiczna oczekuje od pana pozytywnej odpowiedzi w tej sprawie. Trzeba zadośćuczynić prawdzie. Tylko tyle i aż tyle.</u>
          <u xml:id="u-217.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Ryszard Nowak, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#RyszardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak dowodzą sondaże i dane statystyczne z lat ubiegłych, z przyczyn ekonomicznych podczas tegorocznych wakacji zaledwie 20% spośród 7,5-milionowej grupy uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych skorzysta ze zorganizowanych form wypoczynku, takich jak kolonie letnie, wczasy i obozy harcerskie. Pozostałe dzieci, to jest około 6 mln osób, pozostaną w domach rodzinnych i jak wynika ze wstępnych informacji Ministerstwa Edukacji Narodowej - otrzymają bardzo skromną ofertę placówek kulturalno-oświatowych w zakresie zajęć tzw. lata w mieście.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#RyszardNowak">Najgorzej sytuacja wygląda w małych miejscowościach i na wsi, gdzie dzieci i młodzież będą zdane wyłącznie na własną inwencję i pomysłowość co do formy spędzenia wolnego czasu. Powyższe zjawisko pociąga za sobą szereg negatywnych skutków społecznych, począwszy od zaniku funkcji rekreacyjno-poznawczych, z jakimi tradycyjnie kojarzą się wakacje, czy też osobistego bezpieczeństwa dzieci pozostających bez fachowej opieki, aż do zagrożenia demoralizacją, jeśli chodzi o młodzież ze środowisk patologicznych i kryminogennych.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#RyszardNowak">Uważam, że nie można pozostać obojętnym wobec wyżej przytoczonych faktów, dlatego też zwracam się z gorącą prośbą do koleżanek i kolegów posłów o popieranie wszystkich inicjatyw i działań organizacji społecznych oraz osób prywatnych, zmierzających do wysłania na kolonie letnie, wczasy i obozy harcerskie jak największej liczby dzieci z rodzin najuboższych, a także urozmaicania wakacyjnego wypoczynku dzieciom pozostającym w miejscu stałego zamieszkania poprzez udział w imprezach sportowych, turystycznych i kulturalnych.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#RyszardNowak">Mam również nadzieję, że przedstawiciele środków masowego przekazu przysłuchujący się dzisiejszej debacie aktywnie włączą się poprzez swoje redakcje do popularyzacji wszelkich działań na rzecz dzieci i młodzieży podczas tegorocznych wakacji.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#RyszardNowak">Wierzę, że moje oświadczenie nie pozostanie bez echa i zaowocuje uśmiechem na twarzy wielu dzieci.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#JózefZych">Na tym zakończyliśmy wysłuchiwanie oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#JózefZych">Zarządzam przerwę w obradach do dnia 10 czerwca 1994 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 25)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>