text_structure.xml 44.5 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Dzień dobry. Witam bardzo serdecznie. Otwieram 121 posiedzenie Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Witam państwa posłów i zaproszonych gości. Stwierdzam kworum.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Stwierdzam przyjęcie protokołów z następujących posiedzeń Komisji: z posiedzenia nr 99, nr 100, a także z posiedzeń od nr 105 do nr 111.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Porządek dzisiejszego posiedzenia to rozpatrzenie informacji prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości o rozwoju polskiej gospodarki elektronicznej na przykładzie efektów działań 8.1 i 8.2 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w kontekście celów Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Powyższy porządek i materiały członkowie Komisji już otrzymali. Czy są uwagi do porządku dziennego posiedzenia? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła porządek dzienny posiedzenia bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Przystępujemy do realizacji porządku dziennego. Uprzejmie proszę o przedstawienie informacji panią prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Witam bardzo serdecznie panią prezes Bożenę Lublińską-Kasprzak. Bardzo proszę, pani prezes, oddaję pani głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, szanowni państwo. Chciałam przedstawić państwu informację na temat rozwoju polskiej gospodarki elektronicznej na przykładzie dwóch działań Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka – działania 8.1 i 8.2. Przygotowaliśmy na dzisiaj prezentację. Chcieliśmy państwu przedstawić trochę danych liczbowych na temat tych dwóch instrumentów, ale również pokazać dane jakościowe. Opieramy się tutaj na naszym badaniu, które przeprowadzamy na beneficjentach programu Innowacyjna Gospodarka; to badanie nazywa się „Barometr innowacyjności”.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Badaniem „Barometr innowacyjności” są objęci wszyscy beneficjenci, którzy realizują projekty z programu Innowacyjna Gospodarka. Śledzimy to, co się dzieje z projektami i jakie są wyniki w firmach, które realizują te projekty. Badanie objęło również działania 8.1 i 8.2. Myślę, że możemy państwu zaprezentować bardzo ciekawe dane.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Na początek przedstawię kilka danych liczbowych. Łącznie alokacja na te dwa instrumenty, czyli na działanie 8.1 i 8.2, wyniosła ponad 2,8 mld zł – ponad 1,3 mld na działanie 8.1 i ponad 1,5 mld na działanie 8.2. Nie są to ostateczne kwoty, ponieważ jeśli chodzi o stan realizacji tych dwóch działań, to jeszcze w tej chwili kontraktowane są ostatnie projekty. W związku z tym, że program Innowacyjna Gospodarka jest jeszcze realizowany i dopiero będzie zamykany – przynajmniej jeśli chodzi o część działań i ich kontraktację – to tutaj jeszcze następują przesunięcia kwot między różnymi działaniami, żeby wykorzystać alokację, aby wykorzystać środki całego programu. A zatem te kwoty mogą się jeszcze zmieniać, ale stan na dzisiaj mamy właśnie taki.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Te programy i te instrumenty cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem firm i przedsiębiorców. W ramach konkursów, które realizowaliśmy od 2008 r., złożono do Agencji 26 tys. wniosków na kwotę 14 mld zł. To też jest ciekawa informacja: otóż nie było możliwości, by sfinansować wszystkie projekty – bo, po pierwsze, projekty nie zawsze spełniały kryteria czy nie spełniały ich w wystarczającym stopniu, aby uzyskać dofinansowanie – ale z naszych obserwacji wynika, że bardzo często przedsiębiorcy mimo to kontynuują czy realizują owe projekty. Dzieje się tak nawet mimo tego, że nie uzyskali dofinansowania, bo zabrakło im punktów czy nie spełnili wszystkich kryteriów; mimo to realizują dobrze przygotowane projekty, finansując je z innych źródeł. Jest to, jak myślę, dodatkową wartością dodaną tych programów, która może nie została zmierzona do tej pory – i dodatkową siłą, napędzającą rozwój gospodarki elektronicznej w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Jeśli chodzi o nasz program, to zatwierdzono udzielenie dofinansowania dla ponad 7 tys. wniosków na łączną kwotę 3,7 mld zł, w tym w ramach działania 8.1 dla prawie 3 tys. wniosków na kwotę 1,6 mld zł, a w ramach działania 8.2 dofinansowanie otrzymało ponad 4,4 tys. wniosków na kwotę ponad 2 mld zł. W ramach obu działań PARP zawarła prawie 6,2 tys. umów na kwotę ponad 3 mld zł. To jest również dość ważna informacja, bo warto wspomnieć, że w ramach programów, finansowanych ze środków unijnych, realizujący te projekty przedsiębiorcy w większości zlecają różnego rodzaju usługi czy kupują na rynku produkty lub urządzenia, niezbędne do realizacji projektu.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Widzimy zatem, że program realizował dodatkowy cel, jakim było pobudzenie rynku czy wsparcie rynku informatycznego, ponieważ większość zakupów, dokonywanych przez wnioskodawców czy beneficjentów w ramach tych dwóch działań, dotyczyła rynku informatycznego. Ten program również, jak sądzimy, miał bardzo istotny wpływ na pobudzenie i rozwój rynku usług informatycznych w Polsce, ponieważ te 3 mld zł w dużej części zostały skierowane na zakup usług na rynku informatycznym.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#PrezesPolskiejAgencjiRozwojuPrzedsiebiorczosciBozenaLublinskaKasprzak">Jeśli państwo pozwolą, to teraz poproszę panią dyrektor Paulinę Zadurę, dyrektora Departamentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności PARP, o zaprezentowanie danych jakościowych. Pokażemy wyniki badania „Barometr innowacyjności” oraz zaprezentujemy efekty realizacji projektów już bezpośrednio u przedsiębiorców. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Dziękuję bardzo. W mojej prezentacji skupię uwagę na tych dwóch działaniach. Najpierw przedstawię działanie 8.1, a potem 8.2.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Pani prezes tutaj wspomniała, jak bardzo duża była liczba chętnych – mówiąc o tym, ilu potencjalnych przedsiębiorców było zainteresowanych dofinansowaniem i o tym, ile umów udało się podpisać Agencji. Chciałabym pokazać państwu, jak zmasowany charakter miało to działanie – otóż taki, że miało rzeczywiście ruszyć gospodarkę elektroniczną w kraju. Ponieważ działanie 8.1 miało wzmocnić stronę podażową rynku ICT, więc jest kierowane do start-upów, przede wszystkim w branży sektora informacyjno-komunikacyjnego. W Polsce ten sektor obejmuje około 15 tys. firm, a my otrzymaliśmy 15 tys. wniosków. To jest dosyć ciekawa informacja, pokazująca w ogóle potencjał polskich przedsiębiorców, a także to, jak bardzo ten rynek będzie rósł w kolejnych latach.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Jako Agencja wdrażamy bardzo wiele działań; możemy powiedzieć, że przypadku niektórych działań wiemy, iż to wsparcie nie jest na tyle duże, aby zaspokoić rynek, który mógłby zassać więcej środków. W tym przypadku też wiemy, że wygrywa co szósty wniosek, ale faktycznie widzimy, że jednak obejmujemy tym instrumentem bardzo dużą część sektora ICT. Taki też był cel tego działania, żeby to nie była tylko pomoc punktowa. Często działania tego rodzaju mają charakter pobudzający tylko dla części beneficjentów, no a reszta albo tylko patrzy i zazdrości, albo musi szukać środków własnych. W tym przypadku to jednak była zdecydowana interwencja państwa w celu pobudzenia sektora ICT. A dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Tak naprawdę dane też pokazują, że ten sektor nie tylko w innych krajach, lecz także w Polsce bardzo dynamicznie rośnie. Natomiast nasza baza jest dosyć niska, ale dynamika rozwoju tego sektora, jeśli chodzi o wartość dodaną, jest bardzo duża. To nas wyróżnia tak naprawdę w wielu obszarach, że nasze przedsiębiorstwa mają niską bazę jeśli chodzi o inwestycje i jeśli chodzi o udział w PKB. Natomiast dynamika w ostatnich latach bardzo rośnie i sektor ICT jest tutaj takim głównodowodzącym.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Inna ciekawa rzecz à propos samego sektora – i powód, dla którego uważamy, że dobrze się stało, iż takie działanie zostało uruchomione – to fakt, że nawet przedsiębiorstwa w branży tak bardzo innowacyjnej mają podobne problemy, jak reszta sektorów. Widzimy bardzo niski udział działalności badawczo-rozwojowej w tych przedsiębiorstwach. Bardzo niska jest koncentracja na eksporcie, co dosyć dziwi, ponieważ gospodarka elektroniczna to tak naprawdę przerzucenie wszystkiego do Internetu. Takie postępowanie byłoby ułatwieniem kontaktu z zagranicą, a nie jest to do końca jest realizowane. Pokazuje to, że nawet przedsiębiorcy w tym sektorze jednak reprezentują takie postawy, jak cała populacja przedsiębiorstw, czyli względne nastawienie na rynek krajowy i mniejsze myślenie o ekspansji zagranicznej, jak również o innowacjach.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Przechodzę już do samego działania 8.1. W tym działaniu nie wspieraliśmy prostych przedsięwzięć typu sklep internetowy, usługi hostingowe, usługi poczty elektronicznej czy usługi utrzymywania domen. Koncentrowaliśmy się na projektach bardziej wysublimowanych. Przede wszystkim dotyczyły one obszaru e-zarządzania, e-wiedzy, e-pośrednictwa i e-społeczności.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Co wybierali nasi beneficjenci? Jakie typy usług elektronicznych oferowali? Przede wszystkim było to udostępnianie oprogramowania przez Internet w modelu SaaS – Software as a Service – czyli użytkownik nie musi pobierać oprogramowania na swój własny komputer, tylko korzysta z oprogramowania, dostępnego w sieci. To dotyczyło 44% dofinansowanych serwisów. Przedsiębiorcy także świadczą usługi reklamowe i marketingowe – to dotyczyło 1/3 serwisów. Wyszukiwanie informacji, tworzenie rankingów, ocen, porównań – też 1/3 serwisów. Dalsze propozycje dotyczyły automatycznego przyjmowania zamówień online, udostępniania zasobów elektronicznych, dostarczania bieżących informacji.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Ciekawe dla omawianych projektów było to, że w przypadku 82% z nich rozwiązania, które proponowali przedsiębiorcy, były kierowane i tworzone z myślą o osobach, posiadających dość elementarną wiedzę w zakresie korzystania z Internetu i technologii IT. A zatem te usługi de facto przeciwdziałają też wykluczeniu społecznemu, ponieważ starają się być dostępne w jak najlepszy sposób dla ogółu społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Z kolei w przypadku 74% projektów proponowana e-usługa wcześniej była niedostępna na polskim rynku, a więc te projekty charakteryzowały się wyraźną nowością. Również w przypadku 74% projektów rozwiązania, które były proponowane przez Internet, miały przyciągnąć klientów korzystających z podobnych usług, ale w świecie realnym. A zatem chodziło o przeniesienie do Internetu tego, co jest dostępne w sposób tradycyjny.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Głównymi odbiorcami usług elektronicznych w zamyśle działania 8.1 były osoby prywatne, czyli to był bussines to customers. Ponieważ mamy możliwość badania naszych beneficjentów po zakończeniu projektu, to widzimy, że te projekty krzepną i powoli zmienia się relacja; następuje przejście od konsumentów indywidualnych, od klienta prywatnego do klienta korporacyjnego. To znaczy, że te usługi coraz bardziej idą w kierunku służenia klientom korporacyjnym, co ma swoje zalety, ponieważ klient indywidualny jest bardziej kapryśny czy nieprzewidywalny i trzeba cały czas utrzymywać kontakt z pojedynczymi konsumentami. Natomiast klient biznesowy jest niejako bardziej stabilny i dochodowy dla tych serwisów. To pokazuje, że jeśli beneficjentom udał się taki model prowadzenia firmy – czyli nie dość, że dywersyfikują swoją grupę klientów, ale idą też w kierunku klientów korporacyjnych – no to mają większe szanse na rozwój własnego biznesu.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Kondycja ekonomiczna beneficjentów. Zawsze jest to bardzo ciekawe, na ile projekty dalej funkcjonują – czy projekty się kończą, czy wnioskodawcy faktycznie rozwijają swoje firmy? Trzeba powiedzieć, że w przypadku obu „ósemek” – też to pokażę – te wyniki są naprawdę bardzo dobre. W przypadku działania 8.1 działa efekt niskiej bazy, a jest tak dlatego, że tak jak wspominałam, było to działanie kierowane do start-upów. Jeśli zatem widzimy bardzo wysoki poziom wzrostu zatrudnienia, to jest to naturalne, ponieważ to były firmy, które zaczynały od zera.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Warto też powiedzieć, że udało się beneficjentom działania 8.1 stworzyć 10 tys. nowych miejsc pracy. Średnio na jedną firmę przypadają cztery etaty – właśnie przemnożenie 2,5 tys. projektów razy cztery daje nam 10 tys. nowych etatów. Jak państwo zobaczycie na pierwszym wykresie, sytuacja jest pod tym względem dosyć stabilna.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Opiszę skróty, ponieważ będą się pojawiały na kolejnych wykresach. Otóż „z” oznacza rok zakończenia projektu; „w tył” – to jest każdy rok do tyłu; „z+1” to jest rok po zakończeniu projektu, a „z +2” – dwa lata po zakończeniu projektu.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">A zatem możecie państwo zobaczyć, że zatrudnienie jest stabilne. Nawet dwa lata po zakończeniu projektu cały czas oscyluje wokół czterech stałych etatów w firmie. Także wyraźnie widać, jak bardzo te projekty potrzebowały też takiego zatrudnienia ad hoc w postaci umów cywilno-prawnych. Tak naprawdę przy projekcie pracuje w firmach drugie tyle osób. Rok-dwa lata po zakończeniu projektu także umowy cywilno-prawne się utrzymują, czyli ci przedsiębiorcy nadal potrzebują pracowników w podobnym wymiarze pracy. A wiemy, że firmy z każdym kolejnym rokiem dość poważnie się stabilizują, co dobrze rokuje dla ich przeżywalności.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Jeśli chodzi o przychody, to znowu niska baza powodowała, że na początku wzrosty przychodów ze sprzedaży produktów i towarów były kilkusetprocentowe. Przychody się stabilizują, natomiast – co jest ciekawe – w rok po zakończeniu projektu to jest nadal wzrost przychodów o 87%. W kolejnym roku już mamy spadek; nadal wzrost, ale już nie taki, jeśli się porówna do poprzedniego roku. Natomiast jeśli porównamy wzrost przychodów ze wzrostem przychodów w ogóle w populacji firm w Polsce i przymierzymy go do kryzysu, z jakim mieliśmy do czynienia, no to ten sektor radzi sobie po prostu świetnie.</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Trochę inaczej to wygląda, jeśli chodzi o udział przychodów z eksportu. Faktycznie, zauważyliśmy pewien trend, chociaż beneficjenci twierdzili, że serwisy są tak przygotowane w różnych wersjach językowych, iż ich biznes może być realizowany na całym świecie. Firmy przyciągają jednak głównie klientów z Polski; jest to też wynikiem koncentrowania się na klientach z Polski. Przedsiębiorcy nie wygenerowali istotnych przychodów z eksportu w związku z realizacją tych projektów i to jest dla nas temat do zastanowienia się – czy być może powinniśmy uruchamiać działania, które by mocniej stymulowały przedsiębiorców? Może takie, które by wręcz wymuszały na przedsiębiorcach jakieś działania, związane z umiędzynarodowieniem działalności, a także rozwojem w połączeniu z innowacyjnymi branżami? Jest to ciekawa kwestia do zastanowienia się – czy takie „wymuszenie” na beneficjentach miałoby szansę zadziałać.</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Jeśli chodzi o zyski przedsiębiorców, to w dwa lata po zakończeniu projektów 2/3 nowych firm, wspartych przez PARP, notuje zyski, a 1/3 firm raportuje stratę. Widzą tu państwo w kolejnych latach, że te „z+2” to jest 33% firm, które zgłaszają stratę i 2/3 firm, które zgłaszają zyski. Natomiast nie jest to nic dziwnego i odbiegającego od rzeczywistości. Według danych Komisji Europejskiej, w segmencie ICT pierwszy rok przeżywa generalnie 40% firm, a zatem nasze wskaźniki są lepsze niż dla ogółu populacji, co pokazuje, że wsparcie publiczne zadziałało i mniej firm przynosi straty. Również z innych badań wynika, że właśnie ta względna stabilizacja po realizacji jakichś projektów powoduje, iż przedsiębiorstwa mogą ponosić niewielkie straty. Dotyczy to właśnie sektora ICT.</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Natomiast jeżeli spojrzymy na tych beneficjentów działania 8.1, którzy odnotowują zyski, to jest to zysk rzędu 20 – 30% wzrostów, jeśli chodzi o przychody roczne. Tak naprawdę te wzrosty są spektakularne. To kwalifikuje te firmy do grona przedsiębiorstw szybkiego wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Jeśli chodzi o rezultaty, sprawdzane pod kątem tego, na ile projekty odnalazły się w gospodarce, na ile te serwisy są rzeczywiście użytkowane przez konsumentów, to ten wykres powyżej pokazuje, jak w kolejnych latach rosła i rośnie nadal liczba zarejestrowanych i aktywnych kont użytkowników. A zatem, po pierwsze, mamy naprawdę wyraźne wzrosty nawet po realizacji projektu, co wskazuje na dużą żywotność tych serwisów. Tu mamy pokazane wzrosty w pierwszym roku po zakończeniu projektu – o 64% wzrosła liczba aktywnych użytkowników, a dwa lata później – o 40%. Także rośnie liczba aktywnych kont, czyli określonego związania się konsumentów z danym serwisem. Poniższy wykres pokazuje, że także rośnie liczba odwiedzin tych stron, co jest oczywiste. Rośnie liczba odwiedzin, a to przekłada się na silniejsze związanie się konsumentów z danym serwisem. To jest pierwszy tak wyraźny wskaźnik, że wsparte firmy dobrze sobie radzą.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Jeśli chodzi o nowych klientów, to, tak jak wcześniej wspominałam, widać wyraźnie przeniesienie się firm na klientów obszaru B2B. Na wykresie powyżej możecie to państwo zobaczyć. Udział prywatnych użytkowników spada po zakończeniu projektu, a wyraźnie rośnie – o 14% w pierwszym roku, o 29% w drugim roku – udział klientów B2B. Na wykresie na dole możecie państwo zobaczyć, jak rośnie dynamika wzrostu nowych klientów i dostrzec rozejście się wykresu w kierunku klientów korporacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Co beneficjenci mówią o osiągniętych rezultatach w dwa lata po zakończeniu projektów? Przede wszystkim 65% z nich twierdzi, że przekroczyło założoną w projekcie liczbę użytkowników swojej usługi. Co czwarty przekroczył zakładany poziom przychodów, a 17% przedsiębiorców, czyli tak mniej więcej co piąty twierdził, że przekroczył zakładany poziom przychodów z reklam, które umieszczał w swoim serwisie.</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">A tutaj mamy ilustracje do działania 8.1. Mamy pokazany przykład dwóch firm. Pierwsza firma – tu na zdjęciu widać ładną aranżację wnętrza – to firma Homplex. Bardzo dynamiczna firma, która akurat koncentruje się na rynkach zagranicznych, dlatego że oferuje usługę aranżacji wnętrz przy użyciu takich wyrobów i produktów, które są dostępne na rynku. Nawiązują współpracę z firmami meblarskimi, wnętrzarskimi, z innymi przedsiębiorstwami, które produkują wyposażenie wnętrz. Aranżują wnętrza za pomocą tych produktów i taki jest ich model biznesowy. Dzięki tym zabiegom określone wyroby firm współpracujących sprzedają się lepiej. Homplex zarabia na tym, że firmy im płacą za aranżowanie wnętrz. Z serwisu Homplexu klienci są przenoszeni wprost do firm, które sprzedają te produkty.</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Mieliśmy okazję zapoznać się ostatnio w Warszawie z prezentacją tej firmy. Jej przedstawiciele mówili, że przeszli już jeden program w Dolinie Krzemowej i mają klientów w Stanach. Przede wszystkim nastawiają się na Stany Zjednoczone, ponieważ po dokonanej przez nich analizie wyszło na jaw, że polski rynek nie jest jeszcze dostosowany do tego rodzaju oferty, natomiast w USA podpisują kolejne umowy z firmami. Natomiast musieli też przejść długą drogę, żeby określić, w jaki sposób sprzedawać swoją firmę i jak sprzedać swój produkt. Musieli się tego po prostu nauczyć – a jedyny sposób, w jaki mogli się tego nauczyć, to tak naprawdę jechać do Stanów i ćwiczyć prezentowanie firmy. Dodam, że firma została założona przez bardzo młodych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Drugi przykład to firma Audioteka – chyba już dość dobrze znana na polskim rynku, ale też bardzo aktywnie działająca na rynkach zagranicznych. Tak naprawdę to nowy model biznesowy na rynku wydawniczym i produkcja audiobooków do wielu krajów świata. Firma też podeszła do sprawy w ciekawy sposób – nie koncentruje się wyłącznie na Polsce, zauważyła niszę w wielu krajach. Nie koncentruje się na krajach anglojęzycznych, bo właśnie tu rynek jest bardzo dobrze zagospodarowany, tylko wchodzi na rynki hiszpańskie, włoskie i krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Audioteka jest firmą, która zaczynała działalność od ośmiu osób, żeby dobrze wystartować z projektem. W ciągu roku zwiększyła zatrudnienie do 50 osób, czyli tak naprawdę jest to przeskok z mikrofirmy do malutkiej firmy średniej z obrotami rzędu 10 mln zł. Śledzimy uważnie tę firmę, naprawdę, widzimy jej rozwój i co chwila słyszymy o spektakularnych sukcesach.</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Podsumowując działanie 8.1 można powiedzieć, że choć teraz być może już tak nie jest, ale były takie momenty, kiedy o działaniu 8.1 mówiło się, iż wspiera bardzo dużo projektów. Być może nie wszystkie są trafione. Natomiast okazało się, że trzeba było poczekać rok czy dwa lata, żeby zobaczyć, co wychodzi z tych projektów. Teraz, gdy zbieramy informacje o tym, jak sobie radzą projekty, jak sobie radzą beneficjenci, no to widzimy, że te projekty jednak odniosły sukces.</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Nie są to tylko oceny PARP. Ostatnio „Magazyn T3” przygotował listę ciekawych, obiecujących serwisów www, które zostały sfinansowane z działania 8.1. Znana jest na pewno państwu wyszukiwarka połączeń lotniczych www.fru.pl, czy firmy, które oferują automatyczną sprzedaż powierzchni reklamowych, czy oferują rozwiązania e-learningowe. Dla nas – może z poziomu dużych aglomeracji miejskich – takie rozwiązania są już bardzo oczywiste, ale zaręczam państwu, że w reszcie kraju niekoniecznie tak jest. Są to rzeczywiście innowacyjne pomysły.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Działanie 8.2. Pani prezes już wspomniała o tym, jakie były uwarunkowania finansowe i zainteresowanie tym działaniem. Ono w odróżnieniu od działania 8.1 miało wspierać stronę popytową rynku ICT, czyli zachęcić przedsiębiorstwa do tego, żeby stosowały rozwiązania informatyczne w swoich firmach. Tak naprawdę to działanie też spowodowało poprawę efektywności i jakości funkcjonowania firm, które działają w łańcuchu dostaw. A jest to coś, co jest bardzo potrzebne polskim przedsiębiorcom, którzy są mocno rozdrobnieni i mają obiekcje przed współpracą, a jednocześnie muszą bardzo pracować nad poprawą jakości i efektywności swoich firm. Rozwiązania informatyczne tego rodzaju, wiążące firmy między sobą, są bardzo skutecznym narzędziem wzmocnienia polskich firm także poprzez rozwój współpracy.</u>
          <u xml:id="u-3.27" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Natomiast działanie 8.2 było o tyle specyficzne, że, po pierwsze, było niejako nakierowane na wzmocnienie współpracy między firmami. Kierowane było też do firm dojrzałych z różnych branż, nie do start-upów. Tutaj reprezentowany był przede wszystkim sektor handlowy – więcej niż co trzeci beneficjent to firma z branży handlowej. Co piąty beneficjent – z branży ICT i również co piąty reprezentował przetwórstwo przemysłowe. Tu mamy większe, silniejsze firmy, co jest oczywiste, ponieważ w działaniu 8.1 to były start-upy, a tutaj są większe firmy. Średnio w takiej firmie, która się zgłosiła do PARP, pracowały 42 osoby, ale też co trzeci beneficjent reprezentował firmę mikro. A ponadto, jak widać, były małe i średnie firmy.</u>
          <u xml:id="u-3.28" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Projekty z działania 8.2 przede wszystkim polegały na wdrożeniu od podstaw nowych rozwiązań informatycznych. Faktycznie miały zatem ten walor, że budowały rozwiązania informatyczne wśród firm, wciągały firmy w budowę własnego zaplecza ICT, skłaniały przedsiębiorstwa do przechodzenia od działania na rynku tradycyjnym do działania na rynku elektronicznym. 2/3 projektów dotyczyło właśnie takich wdrożeń od podstaw, a 1/3 dotyczyła modyfikacji i integracji obecnych struktur. Z kolei dla trzech na czterech przedsiębiorców najważniejszym celem omawianych projektów było przede wszystkim udostępnienie swoim partnerom biznesowym rozwiązań informatycznych, które zwiększały możliwość automatyzacji procesów, jakie przebiegały między firmami. W przypadku jednego przedsiębiorcy na czterech chodziło o dopasowanie się systemów informatycznych partnera biznesowego.</u>
          <u xml:id="u-3.29" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Funkcje, które spełniają systemy ICT, wsparte w ramach działania 8.2, to przede wszystkim otrzymywanie online zamówień od kontrahentów. To dotyczyło prawie 90% projektów. W dalszej kolejności funkcje dotyczyły dokonywania elektronicznych transakcji handlowych, sprzedaży produktów od różnych dostawców, a także przeglądania i porównywania ofert. Jeśli z kolei spojrzymy na procesy biznesowe, które te systemy miały obsługiwać, to przede wszystkim zastosowane rozwiązania miały wspierać procesy sprzedaży, zarządzania relacjami z klientem i zakupów. Rzadziej natomiast projekty dotyczyły procesów w obszarze finansów, controllingu, logistyki czy analityki biznesowej. Myślę, że jest to ten dalszy etap, w który teraz będą wchodziły firmy – czy przy wsparciu publicznym, czy też samodzielnie.</u>
          <u xml:id="u-3.30" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Kim byli partnerzy, którzy nie uczestniczyli bezpośrednio w projekcie, ale korzystali z realizowanego projektu? Przede wszystkim byli to klienci biznesowi, czyli te firmy, które płaciły beneficjentowi za daną usługę. A następnie byli to inni partnerzy biznesowi, czyli np. tacy, którzy wspólnie z przedsiębiorcą realizowali sprzedaż lub świadczenie jakiejś usługi.</u>
          <u xml:id="u-3.31" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Kondycja ekonomiczna naszych przedsiębiorców. W przypadku działania 8.2 wzrost zatrudnienia był mniejszy niż w działaniu 8.1, ale wiadomo, że tu chodziło o inną specyfikę projektu i o innych beneficjentów. Tak jak wspominałam, działanie 8.2 dotyczyło przede wszystkim małych i średnich firm. Natomiast i tak przedsiębiorcom udało się wygenerować ponad 2 tys. miejsc pracy. Średni poziom zatrudnienia znowu rośnie od zakończenia realizacji projektu, czyli te firmy dobrze sobie radzą. Podobnie ma się sytuacja w przypadku podpisywania umów cywilno-prawnych.</u>
          <u xml:id="u-3.32" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Jeśli chodzi o przychody tych firm, to one też rosną. Tutaj mamy tylko dane za pierwszy rok po realizacji projektu i to jest rząd 11%; w działaniu 8.1 to było chyba około 13%. Natomiast znowu pokazuje się tu słabość polskich przedsiębiorstw – udział przychodów z eksportu jest po prostu niski i ma nawet tendencję spadkową. Aczkolwiek musi się nakładać na to sytuacja spowolnienia gospodarczego, że obserwowane przedsiębiorstwa w ostatnich latach po prostu nie uruchamiały takich działań.</u>
          <u xml:id="u-3.33" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">W przypadku zysku sytuacja beneficjentów działania 8.2 wygląda lepiej w porównaniu do beneficjentów działania 8.1, ale właśnie w tym rzecz, że dotyczy to jednak okrzepłych firm. Większość beneficjentów raportuje, że osiągają zyski rok do roku – to dotyczy blisko 90% beneficjentów. Firmy, które pokazują straty – to jest rząd 12 – 14% w kolejnych latach. Zysk brutto w przychodach jest jednak dość stabilny, choć z lekką tendencją spadkową. Nie możemy tutaj państwu pokazać, jakie to były konkretne lata, ponieważ to właśnie także różniło firmy – czas, kiedy kończyły projekty. Dobrze byłoby zatem nałożyć wyniki na sytuację gospodarczą, ale wtedy wykres byłby zupełnie nieczytelny.</u>
          <u xml:id="u-3.34" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">W przypadku beneficjentów działania 8.2 przyglądaliśmy się też innowacjom, które udało się im stworzyć. Przed otrzymaniem dofinansowania około 40% przyszłych beneficjentów deklarowało, że wprowadza innowacje produktowe bądź procesowe. Dwa lata po zakończeniu realizacji projektu już 93% firm wprowadzało innowacje produktowe, a 80% firm wprowadzało innowacje procesowe. A zatem faktycznie te firmy dokonały sporego skoku z wyjściowych 40% – dwukrotnie więcej firm zaczęło wprowadzać innowacje.</u>
          <u xml:id="u-3.35" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Tu mamy ostateczne rezultaty projektów działania 8.2. Co się udało zrobić naszym beneficjentom? 90% z nich deklaruje, że udało im się zoptymalizować procesy biznesowe wewnątrz organizacji, zwiększyła się rozpoznawalność ich produktu, a tym samym poprawił się wizerunek firmy na rynku. Również zwiększyła się liczba klientów biznesowych, a także udało im się osiągnąć lepszą jakość oferowanych wyrobów lub usług. Wymieniam te cztery główne rezultaty, które deklaruje 80% – 90% przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-3.36" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Także bardzo wymierną kwestią jest to, co udało się zrobić firmom. Przede wszystkim udało im się skrócić czas realizacji zamówień. To jest kluczowa rzecz w przypadku przeniesienia działalności do Internetu, że jednak to przyspiesza komunikację z klientem – czy z klientem korporacyjnym, czy z konsumentem prywatnym. Na kolejnym slajdzie zaraz pokażę, jak to rzeczywiście wyglądało. Skrócił się generalnie czas realizacji zamówień. Skrócił się czas podejmowania decyzji. Zmniejszyły się ostateczne koszty działalności przedsiębiorstwa. Okazuje się, że im szybciej działa przedsiębiorstwo, tym skuteczniejsze jest to działanie. Liczyliśmy to i wyszło nam, że czas realizacji zamówień skrócił się o 9 dni. Jeśli tak sobie pomyślimy po prostu o tym, jak my korzystamy z Internetu i zamawiamy coś, no to przyspieszenie o 9 dni jest naprawdę dość znaczne.</u>
          <u xml:id="u-3.37" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Beneficjenci działania 8.2. To ranking, który nie był prowadzony przez PARP, tylko przez firmę Deloitte, która przygląda się firmom technologicznym, działającym w środkowo-wschodniej Europie; obserwuje firmy i wybiera te, które bardzo szybko rosną pod względem przychodów. W XIII edycji tego rankingu w 2012 r. znalazło się już 30 firm z Polski, w tym właśnie beneficjenci działania 8.2, jak Inwestycje.pl czy LGBS Polska sp. z o.o. W XIV edycji mamy trochę mniej firm z Polski, ale beneficjentów działania 8.2 jest jeszcze więcej.</u>
          <u xml:id="u-3.38" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Wiele firm oczywiście ma obowiązek prezentowania faktu, że są wspierane ze środków publicznych. Jednak do ogólnej świadomości za bardzo nie dociera wiedza, jak wiele instytucji i firm, z których usług korzystamy, należy do tak dobrych właśnie dzięki wsparciu publicznemu. Mogą państwo tutaj na slajdzie zobaczyć tak znane firmy, jak Pizza Dominium, Luxmed, jak przywoływane fru.pl – który chyba musiał skorzystać i z 8.1, i z 8.2, bo tę firmę miałam wcześniej w prezentacji – czy firma Cobi. To są wybrane przykłady z projektów, które zostały zrealizowane z sukcesem.</u>
          <u xml:id="u-3.39" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Króciutko o przyszłości. Mieliśmy naprawdę dobrą sytuację w tej perspektywie, że udało nam się realizować dedykowane działanie dla sektora ICT oraz dedykowane działanie na rozwój technologiczny firm i przenoszenie działalności do Internetu. Badania pokazują, że firmy z bardzo różnych branż, które przenoszą swoją działalność do Internetu, radzą sobie dwukrotnie lepiej niż firmy, które pozostają w rzeczywistości niewirtualnej. Pokazuje to, że temu trendowi warto się nie tylko przyglądać, ale go wspierać. Mówiąc konkretnie, bez względu na branżę obroty firm, które przenoszą swoją działalność do Internetu, rosną dwa razy szybciej niż firm, które nie działają w Internecie.</u>
          <u xml:id="u-3.40" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Natomiast mamy nadzieję, że w nowej perspektywie PARP będzie tam realizować działania w ramach programów centralnych, gdzie widzimy obszary do wspierania ICT. Może poszczególne działania nie są wprost dedykowane temu sektorowi, ale widzimy, że na pewno firmy z obszaru ICT będą takimi działaniami zainteresowane.</u>
          <u xml:id="u-3.41" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">W przypadku programu Inteligentny Rozwój proponujemy cztery działania, które są nastawione na tworzenie nowych, innowacyjnych firm, na ich dokapitalizowanie i na wspieranie rynku kapitałowego, który będzie inwestował w te firmy.</u>
          <u xml:id="u-3.42" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Tutaj są wymienione cztery działania. STARTER, który nawiązuje do obecnego działania 3.1 z PO IG, dotyczącego inkubowania nowych firm. Fundusz innowacji – gdzie jednocześnie staramy się stymulować innowacyjne firmy, ale w mieszanym wsparciu publiczno-prywatnym, związanym z pozyskiwaniem inwestora kapitałowego. BIZ-NEST, który ma z kolei jeszcze bardziej wzmocnić środowisko „aniołów biznesu” i uruchomić finansowanie przedsiębiorstw w modelu syndykatowym. Polega to na tym, że łączą się „aniołowie biznesu” i wspólnie inwestują w firmy, przez co zmniejszają też swoje ryzyko biznesowe. 4 STOCK – też nawiązuje do obecnego wsparcia w ramach PO IG, które przygotowuje innowacyjne firmy do wejścia, np. na giełdę czy na NewConnect.</u>
          <u xml:id="u-3.43" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Mamy ciekawe działanie realizowane w przyszłym programie „Polska Wschodnia – platformy startowe dla nowych pomysłów”, które jest skierowane nieekskluzywnie, ale przede wszystkim do absolwentów, do osób kończących studia, do osób do 35 roku życia. Natomiast to jest jakby zachęta, że to działanie będzie się koncentrowało na tych osobach, ale nie tylko na nich, dlatego że zależy nam przede wszystkim na budowaniu innowacyjnych firm w Polsce Wschodniej.</u>
          <u xml:id="u-3.44" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Grupą docelową będą osoby z pomysłem biznesowym – z innowacyjnym pomysłem biznesowym czy w obszarze technologii, czy w obszarze usług. Znajdą się tam działania o charakterze doradczym, mentoringowym, a więc w przypadku pozytywnego rozwoju tego pomysłu biznesowego – jeśli pomysł będzie się dobrze wykluwał – to osoby z pomysłem dostaną też dofinansowanie na założenie innowacyjnej firmy.</u>
          <u xml:id="u-3.45" who="#DyrektorDepartamentuRozwojuPrzedsiebiorczosciiInnowacyjnosciPARPPaulinaZaduraLichota">Widzimy, że takie działania to jest ten obszar, w którym będą się mogły znaleźć firmy z obszaru ICT. Mamy nadzieję, że to wystarczy do dalszego, dynamicznego rozwoju tej części gospodarki. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Bardzo serdecznie dziękuję za prezentację. Proszę bardzo, otwieram dyskusję. Kto z państwa posłów ma pytania do pani prezes bądź do pani dyrektor? Pan przewodniczący Kaźmierczak. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJanKazmierczak">Jeśli można, to mam pytanie do tego łącza pomiędzy przeszłością a przyszłością. To, co nam pani dyrektor pokazała, to była w zasadzie relacja o pozytywnych wynikach analiz, które państwo przeprowadziliście. Natomiast byłbym bardzo ciekawy, czy z tych badań wyszło także jakieś wskazanie czy wskazania dotyczące tego, co w PO IG – w działaniach, które PARP obsługiwał – było może nie tyle „nie tak”, ale było tym czymś, co można byłoby poprawić. Pytam, ponieważ to pewnie byłaby dobra rekomendacja dla działań, które będą prowadzone; rozumiem, że głównie w obszarze Inteligentnego Rozwoju, ale być może nie tylko – pani wspomniała bowiem o rozwoju Polski Wschodniej, ale pewnie także o programach regionalnych. Czy to jest mniej więcej jasne, czy mam doprecyzować pytanie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#DyrektordepartamentuPARPPaulinaZaduraLichota">O tym, co się zmieniało w działaniach 8.1 i 8.2 w trakcie realizacji, można powiedzieć jakby w dwóch obszarach. Może by mnie tu wsparł pan dyrektor Radosław Runowski, który realizował te działania.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#DyrektordepartamentuPARPPaulinaZaduraLichota">Faktycznie, nie wspomniałam o tym, że drugi cel tematyczny, który dotyczy gospodarki elektronicznej i administracji elektronicznej, będzie wspierany przede wszystkim z poziomu regionów. Tak naprawdę rekomendacja Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości jest taka, że instrumenty dedykowane temu sektorowi powinny być…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PoselJanKazmierczak">W regionach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#DyrektordepartamentuPARPPaulinaZaduraLichota">W regionach.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#DyrektordepartamentuPARPPaulinaZaduraLichota">Druga rzecz to jest to, co wynika z działania 8.1. Jego celem też było m.in. pobudzenie przedsiębiorczości elektronicznej w całym kraju. A jednak wnioski, które otrzymaliśmy i które finansowaliśmy, pochodziły w większości z dużych aglomeracji miejskich. Zatem nie udaje się osiągnięcie celu, żeby zaangażować przedsiębiorstwa z mniejszych ośrodków, które w Internecie nie powinny mieć barier związanych z położeniem geograficznym. Po prostu nadal najlepsze pomysły pochodzą z dużych ośrodków miejskich. Trzeba byłoby się zastanowić, w jaki sposób jednak wzmocnić te obszary, na których, tak jak na wschodzie Polski, rozwijanie standardowej przedsiębiorczości jest utrudnione ze względu choćby na problemy komunikacyjne czy na małą gęstość zaludnienia. Można powiedzieć, że tutaj to działanie nie zdało egzaminu.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#DyrektordepartamentuPARPPaulinaZaduraLichota">Widzimy wyraźnie – i takie tendencje pokazują także dane GUS – jak bardzo rośnie udział młodych ludzi wśród tych, którzy zakładają nowe firmy. Zaczyna to być grupa dominująca jeśli chodzi o zakładanie firm w bardzo innowacyjnych sektorach, w części sekcji przemysłowych, w branży informacyjno-komunikacyjnej, w branży finansowej. Zaczynają tam dominować młode osoby do 39 roku życia i są to ludzie bardzo dobrze wykształceni. Stąd właśnie pomysł na działanie „Platformy startowe w Polsce Wschodniej” – jeśli chcemy faktycznie wyłowić innowacyjne pomysły, no to kierujmy działanie do grupy wysoko wykształconej i względnie młodej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze pytania? Nie widzę. Czy ktoś z zaproszonych gości ma ochotę zadać pytanie bądź wziąć udział w dyskusji? Nie widzę. W takim razie zamykam dyskusję. Bardzo serdecznie dziękuję. Dziękuję pani prezes. Dziękuję pani współpracownikom za przybycie na posiedzenie Komisji i za prezentację.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PrzewodniczacyposelGrzegorzNapieralski">Protokół z posiedzenia z załączonym zapisem jego przebiegu jest do wglądu w sekretariacie Komisji w Kancelarii Sejmu. Na tym kończymy posiedzenie Komisji. Dziękuję bardzo. Życzę miłego popołudnia i do zobaczenia.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>