text_structure.xml
85.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Otwieram posiedzenie Komisji Gospodarki. Protokół z poprzedniego posiedzenia, wobec niewniesienia uwag, uznaję za przyjęty. Rząd reprezentuje pan minister Tomczykiewicz ze współpracownikami. Witam pana ministra. Temat, szanowni państwo, jest tematem planowym, jakkolwiek troszkę przyspieszonym. Porządek dzienny przewiduje informację ministra gospodarki o stanie obecnym i perspektywach zaopatrzenia Polski w gaz. Ja, panie ministrze – tu może do ministerstwa dwa słowa – tutaj położyłbym nacisk na perspektywy. Być może, to wyszło trochę qui pro quo, ale myśmy prosili o materiał dotyczący perspektyw także zaopatrzenia w gaz, a państwo dali nam perspektywy zaopatrzenia w gaz ziemny. Mam nadzieję, że w toku dyskusji…jak dotychczas nigdy nie narzekaliśmy na współpracę między ministerstwem a Komisją. Stało się, jak się stało. Chciałbym tylko po prostu, żeby we wprowadzeniu zwrócić uwagę... tu jest pewien akapit, który dotyczy także gazu ze złóż niekonwencjonalnych. Proszę we wprowadzeniu o ewentualne rozszerzenie. Państwo podajecie, mówiąc o perspektywach zaopatrzenia w gaz ze źródeł niekonwencjonalnych, że to perspektywa 10 czy 15 lat, więc pomału się trzeba przygotować, żebyśmy za następne 5 lat nie mówili, że nie przygotowywaliśmy się do tego.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Jak powiadam, temat jest planowy i chciałbym, żebyśmy to sobie ewentualnie omówili także z perspektywą na przyszłość. Panie ministrze, proszę bardzo, pan jest dysponentem czasu, także jeśli chodzi o współpracowników.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Panie przewodniczący, dysponentem czasu jest pan przewodniczący i nigdy panu tego nie odbiorę. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, w kilku słowach chciałbym powiedzieć o stanie obecnym i perspektywach zaopatrzenia Polski w gaz ziemny, bo zarówno ten konwencjonalny, jak i niekonwencjonalny, to ten sam gaz. Zużycie gazu ziemnego w ostatnich latach utrzymuje się na poziomie około 14,5 mld m3, 30% naszych potrzeb zaspokajanych jest dzięki wydobyciu ze złóż rodzimych. W 2011 r. w Polsce wydobyto 4,3 mld m3 gazu ziemnego. W 2012 r. planowane jest zwiększenie pozyskiwania gazu do poziomu 4,7 mld m3, w tym 4,5 mld m3 ze złóż polskich, a 200 mln m3 ze złóż Norweskiego Szelfu Kontynentalnego. Około 70% rocznego zużycia polskiego stanowi nadal import i głównym kierunkiem oczywiście pozostaje Federacja Rosyjska. To jest 63% rocznego zużycia, to jest 9,4 mld m3. Pozostała część nabywana jest z Republiki Czeskiej i z Niemiec. Pomimo importu znacznych ilości gazu ziemnego z terytorium Rosji, warto podkreślić, że Polska pozostaje jednym z najmniej uzależnionych od importu nośników energii krajem Unii Europejskiej, bo stanowi to jedynie 31,2%, natomiast faktycznie, jeśli chodzi o import gazu, ta zależność wynosi 69,4%.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Polska dąży do zwiększenia wydobycia gazu ziemnego z polskich złóż, niezależnie od tego, czy jest to gaz ze złóż konwencjonalnych czy niekonwencjonalnych. Nadal pozostaje to naszym priorytetem. Warto podkreślić w tym miejscu działania, które podejmuje operator gazociągów przesyłowych, który dzięki zakończonym inwestycjom w 2011 r. zwiększył zdolność importową Polski o ponad 30% z kierunków alternatywnych wobec wschodniego. Otwarte zostało m.in. połączenie polskiego systemu gazowego z systemem czeskim o zdolności przesyłu do 500 mln m3 gazu rocznie. Zakończona również została modernizacja połączenia z Republiką Federalną Niemiec w okolicach Lasowa – wzrost z 1 do 1,5 mld m3 rocznie. Ponadto, dzięki ustanowieniu spółki Gaz-System operatorem Gazociągu Jamalskiego i uruchomieniu tzw. rewersu wirtualnego, Polska uzyskała dodatkowe możliwości zakupu gazu po cenach konkurencyjnych wobec cen, które oferuje Federacja Rosyjska. Obecnie trwają prace nad umożliwieniem fizycznego odwrócenia przepływu gazu na gazociągu jamalskim w celu poprawy poziomu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do Polski w przypadku wystąpienia kryzysu gazowego.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Poważny test systemu bezpieczeństwa energetycznego przeszliśmy z początkiem tego roku, w lutym. W wyniku fali silnych mrozów zużycie w naszym kraju osiągnęło rekordowy poziom, dotąd niespotykany – 72 mln m3 na dobę. Pomimo, że w tym okresie rekordowego zapotrzebowania na gaz pojawiły się zakłócenia dostaw z Rosji, to dzięki maksymalnemu wykorzystaniu dostępnych mocy przesyłowych i użyciu nowych narzędzi zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu, w tym usług rewersu wirtualnego oraz użycia zasobów zgromadzonych w podziemnych magazynach gazu, udało się nie dopuścić do wystąpienia zakłóceń w dostawach gazu dla odbiorców końcowych. Jednakże zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego państwa, jak również sprostanie rosnącemu zapotrzebowaniu gospodarki na gaz ziemny wymagać będzie dalszych znaczących nakładów inwestycyjnych. Kamieniem milowym na drodze do osiągnięcia tego celu będzie oddanie w 2014 r. terminalu LNG w Świnoujściu. Realizacja tej inwestycji umożliwi dostęp do globalnego rynku LNG, na którym ceny gazu nie są uzależnione od ceny ropy naftowej. Projekt umożliwi większą dywersyfikację źródeł dostaw gazu oraz z uwagi na swój regionalny charakter stanowić będzie nowy punkt dostaw gazu ziemnego dla Europy Środkowej i krajów bałtyckich. Dzięki tej inwestycji możliwe będzie powstanie w Polsce regionalnego hub’u gazowego. Terminal ten będzie mógł stanowić również regionalną bazę przeładunkową dla zaopatrzenia lokalnych terminali LNG, których budowę planują państwa bałtyckie. Poza wspomnianym już terminalem, inwestycjami zwiększającymi wydolność naszego systemu przesyłowego, jak i poprawiającymi nasze bezpieczeństwo, są połączenia gazowe z państwami Unii Europejskiej. Po zakończeniu w 2011 r. pierwszego etapu inwestycji w rejonie Cieszyna – o czym już mówiłem – prowadzone są prace przygotowawcze, zmierzające do poprawienia przepustowości tego połączenia. O dynamice rozwoju rynku gazu ziemnego w Polsce niech świadczy fakt ogromnego zainteresowania zakupem tego gazu przez połączenie w Lasowie. Zapotrzebowanie zgłoszone przez przedsiębiorstwa gazowe ponad dwukrotnie przekraczało oferowane moce tego zmodernizowanego połączenia. Ponadto, w fazie przygotowawczej znajdują się obecnie projekty połączeń Polska-Litwa oraz Polska-Słowacja. Aby wzmóc realizację tych ważnych z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego inwestycji, Ministerstwo Gospodarki wspiera spółki w pozyskiwaniu środków finansowych z Unii Europejskiej. Dotychczas, dzięki środkom pochodzącym z funduszy unijnych, udało się zrealizować lub rozpocząć szereg ważnych inwestycji infrastrukturalnych, są to, między innymi, połączenia międzysystemowe, rozbudowa pojemności poziemnych magazynów gazu, czy modernizacja sieci przesyłowej i dystrybucyjnej. Polska obficie korzysta ze strumienia unijnych funduszy realizując projekt terminalu LNG, którego budowa wsparta jest, między innymi, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, czy Europejskiego Programu Energetycznego na Rzecz Naprawy Gospodarczej. Warto w tym miejscu podkreślić, że wszystkie nowe projekty, zgłoszone do dofinansowania z Unii Europejskiej w ramach TEN-E w 2011 r. otrzymały pozytywne oceny. Jednocześnie, oprócz tych inwestycji rzeczowych, które prowadzą spółki, a które pewnie za chwilę Gaz-System w swojej prezentacji pokaże, chciałem wymienić i to, że jesteśmy w trakcie prac nad ustawami, które mają usprawnić przesył gazu i zliberalizować rynek gazu tak, aby był większy dostęp do tego rynku innych podmiotów niż dominujący, którym jest PGNiG. Na tym etapie, już po konsultacjach, trwają uzgodnienia międzyresortowe tak, aby projekt ustawy trafił na Radę Ministrów i w niedługim czasie mógł trafić do Sejmu i by jeszcze w tym roku udało się zakończyć prace nad tą ustawą. Trwają również prace nad ustawą „korytarzową”, która będzie miała ogromne znaczenie dla poprawy sieci, również gazowej. URE razem z Ministerstwem Gospodarki, Ministerstwem Skarbu oraz z PGNiG pracuje nad „mapą drogową” urynkowienia gazu. To są elementy ustawowe i okołoustawowe, które mają poprawić dostęp do gazu, liberalizację, dostęp do rynku.</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Pan przewodniczący prosił również o uzupełnienie informacji na temat gazu łupkowego. Jak państwo wiecie, dotychczas tych odwiertów nie wykonano zbyt wiele, bo około 18. Różne są efekty tych odwiertów. PGNiG swój odwiert, można powiedzieć, że zakończył sukcesem. Przewidywane przemysłowe wydobycie gazu z tego odwiertu, to 2014 rok. Prócz PGNiG wiercą również firmy zagraniczne, które te koncesje otrzymały, ale żadna z nich nie jest tak dalece zawansowana, żeby móc mówić o szacunkach, a tym bardziej o podjęciu już wydobycia. Te głównie zagraniczne firmy oczekują też bardzo na ustawy, które mają zliberalizować rynek gazu tak, aby mogły być pewne, że będą swobodnie mogły działać na rynku gazu w Polsce. Jak państwie wiecie, Państwowy Instytut Geologiczny wydał własną prognozę, która jest siedmiokrotnie niższa od prognozy amerykańskiej, ale nawet gdyby to ona była tą właściwą prognozą, to zapewniłoby to na kilkadziesiąt lat dostawy gazu łupkowego na poziomie kilku miliardów metrów sześciennych rocznie. Ale to wszystko, i ta prognoza amerykańska i PIG, to są tylko prognozy i dopiero odwierty próbne i pierwsze szczelinowania dadzą nam odpowiedź, czy w naszej polityce energetycznej na kolejne lata możemy gaz łupkowy uznać za znaczący w miksie energetycznym.</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">To z mojej strony tyle; jeśli pan przewodniczący pozwoli, to odbyłaby się teraz prezentacja spółki Gaz-System.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Proszę bardzo, proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Dzień dobry. Sławomir Śliwiński, spółka Gaz-System. Zanim przejdę do opisu stanu obecnego, obecnie realizowanych inwestycji w system przesyłowy, i do tego, co planujemy do roku 2021, słów kilka o samej spółce. Jest to spółka Skarbu Państwa, w której Skarb Państwa ma 100% udziałów. Jesteśmy wydzielonym, niezależnym operatorem systemu przesyłowego na terenie naszego kraju, jesteśmy również właścicielem spółki Polskie LGN, która jest odpowiedzialna za budowę terminalu LNG w Świnoujściu. Jesteśmy również spółką o znaczeniu strategicznym dla naszego państwa w zakresie energetyki.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Polski system przesyłowy, to obecnie prawie 10 tys. km sieci wysokiego ciśnienia. Jest to sieć, która zapewnia nam przepływ gazu w różnych kierunkach, potem odbiór przez spółki dystrybucyjne innych operatorów niezależnych do sieci dystrybucyjnych i dalej – do klienta końcowego. To, co tutaj państwo widzicie, to jest sieć wysokiego ciśnienia oraz rurociąg jamalski – oznaczone są kolorem niebieskim. Liczba punktów wejścia do naszego systemu wynosi 61. Są to punkty zewnętrzne, jak i wewnętrzne np. z kopalni, z których czerpany jest gaz do naszego systemu krajowego. Liczba stacji gazowych – 869, liczba tłoczni – 14, liczba węzłów – 57.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Jeżeli chodzi o dostawy gazu z zewnątrz, to tutaj są wymienione obecne główne punkty dostaw gazu ziemnego do naszego systemu. Są to: Drozdowicze, tutaj macie państwo przepustowość w milionach m3 na dobę, jest to ponad 15 mln m3 na dobę, Wysokoje – na granicy z Białorusią, również 15 mln m3 na dobę, Włocławek – jest to na rurociągu jamalskim, w Gustorzynie – 8,4 mln m3 na dobę, Lwówek – również na rurociągu jamalskim – 6,5 mln m3 na dobę, Lasów, o którym mówił pan minister – 4,3 mln m3 na dobę, jest to połączenie z Niemcami, a operator po drugiej stronie, to firma ONTRAS, Tietierowka – jest to też na granicy z Białorusią, taki malutki odcinek rurociągu nad wejściem rurociągu jamalskiego na teren naszego kraju, oraz połączenie w Cieszynie, które dwa lata temu zostało oddane – z tamtego kierunku otrzymujemy około 0,5 mld gazu ziemnego rocznie.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Słów kilka również o terminalu. Tutaj macie państwo zdjęcie z jakiegoś etapu budowy. Już w tej chwili dwa zbiorniki stoją, a myślimy o trzecim zbiorniku. To, co teraz budujemy, pozwala na regazyfikację około 5 mld m3 gazu na rok. Są to dwa zbiorniki po 160 tys. m3 każdy. Mamy również możliwość rozbudowania tego projektu o trzeci zbiornik, czyli mielibyśmy możliwość regazyfikacji do 7,5 mld m3 gazu rocznie. Ten projekt „idzie”, świadczy o tym to zdjęcie. Zbiorniki stoją, cała infrastruktura jest zbudowana, również port zewnętrzny, nabrzeże również jest na zaawansowanym etapie.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Tutaj pokazujemy prognozę Gaz-Systemu. Zbudowana jest ona na podstawie wniosków przyłączeniowych i umów z klientami. To jest zebranie wszystkich wniosków, wszystkich projektów, które w tej chwili są w firmie. To nie jest prognoza, która by w tej chwili nas wiązała, ale pokazuje ona potencjalne możliwości rozwoju rynku. My tak ten program rozwoju projektujemy – w związku z naszymi klientami, z którymi rozmawiamy i którzy do nas się zgłaszają. Mamy to zaznaczone kolorami – kolor żółty to gospodarstwa domowe; powolny wzrost, systematyczny, bardzo stabilny. Do roku 2030 prognozujemy, że będzie to 7,7 mld m3 gazu. Kolor zielony to zużycie gazu przez innych odbiorców. Jest to handel, usługi, pozostali odbiorcy. On jest dosyć stabilny, ale też jest tu powolny, systematyczny wzrost – do 3,3 mld m3 w roku 2030. Kolor niebieski to są odbiorcy przemysłowi, bardzo ważni, ponieważ oni zapewniają pewną stabilność, cały czas jest on na tym samym poziomie, ponieważ tak zgłaszają się do nas wytwórcy w przemyśle i cały czas są te wnioski przyłączeniowe na tym samym poziomie. Dynamiczny wzrost mamy w zużyciu gazu w tzw. energetyce zawodowej, czyli w budowie 3 bloków gazowo-parowych. Tu jest bardzo wysoki wzrost, prognozy mamy do roku 2018, będziemy dodatkowo zużywali 7,7 mld m3 gazu. Ta prognoza dalej jest utrzymywana, bo nie mamy wniosków sięgających dalszego okresu.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Może jeszcze spójrzmy na slajd poprzedni. To jest slajd też istotny, są tu pokazane zużycia szczytowe, o których mówił wcześniej pan minister Tomczykiewicz. W tym roku mieliśmy rekord zużycia: 72 mln m3 gazu na dobę. Wskazuje to – i nie możemy przejść obok tego obojętnie – że takie zdarzenia w systemie przesyłowym będą występowały ze względu na pogodę, uwarunkowania klimatyczne. Musimy być przygotowani. Nasze prognozy mówią, że powinniśmy rozbudowywać system, powinniśmy rozbudowywać połączenia zewnętrzne, które umożliwią nam transport gazu od innych dostawców. Chodzi o to, żeby uniknąć sytuacji, kiedy system nie będzie w stanie funkcjonować, czyli gdy będzie tak ogromny pobór gazu, że będziemy musieli „odcinać” odbiorców. W związku z tym, prognozując wszystkie zużycia szczytowe uważamy, że im więcej w tej chwili połączeń, im więcej dostawców zewnętrznych, tym bardziej będziemy mogli czuć się bezpieczni.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Proszę państwa, to są inwestycje, które w tej chwili robimy. Część tych inwestycji robimy zgodnie ze specustawą. Są to zaznaczone kolorem żółtym gazociągi, których część jest w fazie realizacji, a część – w fazie rozstrzygania przetargów. Zostało osiemset kilkadziesiąt kilometrów gazociągów. Część już zrobiliśmy, są to rurociągi na Dolnym Śląsku, rurociągi do Gdańska, do Trójmiasta. Po 15 latach Gaz-System zrealizował ten gazociąg, skończył go i w związku z tym mamy połączenie od Włocławka do Wiczlina koło Gdyni. Tak więc, kilka inwestycji już udało nam się zrealizować, część zrealizujemy do roku 2014.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Niebieskim kolorem zaznaczono inwestycje, które są planowane do roku 2021 r. Jest to ponad 2200 km gazociagów. Gazociągi te są związane z rozbudową Korytarza Północ-Południe, czyli z rozprowadzeniem gazu z terminalu m.in. do połączenia Polska-Czechy, Polska-Słowacja. Również prowadzimy zaawansowane rozmowy odnośnie do połączenia Polska-Litwa. Jest to rurociąg narysowany przerywaną linią. W tej chwili mamy zrobioną analizę, koncepcję, podpisaliśmy umowę na feasibility study z firmą AB Lietuvos Dujos. I po tej analizie, pod koniec tego roku, będziemy podejmowali decyzję inwestycyjną odnośnie do tego połączenia. Tak, że bardzo intensywnie myślimy o przyszłości. Również wzięliśmy pod uwagę tzw. gaz łupkowy. Jest to gaz, którego główne pokłady leżą w pasie od Gdańska do Lublina; potem, na dalszym slajdzie, będzie to pokazane. Już w tej chwili planujemy ten „szkielet”, żeby bardzo elastycznie, dynamicznie Gaz-System mógł podłączać i transportować gaz właśnie z tych obszarów, gdzie ten gaz będzie eksploatowany.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Tu jest tabelka pokazująca, w którym miejscu jesteśmy z tymi najbardziej „wrażliwymi” przetargami, inwestycjami odnośnie do przetargów i inwestycji związanych z budową rurociągów, żebyśmy mogli ten gaz z naszego terminalu, który zostanie zbudowany w 2014 r., transportować i przesyłać w różnych kierunkach. Jak tu państwo widzicie, praktycznie wszystkie umowy są już podpisane, część gazociągów jest już w trakcie realizacji, w dwóch przypadkach musimy uzyskać na małe fragmenty pozwolenia na budowę. Tak dynamiczny program inwestycyjny i tak szybka realizacja tego programu była możliwa dzięki specustawie, która pozwoliła skrócić wiele decyzji administracyjnych i dzięki temu możemy cieszyć się, że jesteśmy w tym miejscu, w którym jesteśmy.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">To jest harmonogram szczegółowy każdej z tych inwestycji. To są poszczególne firmy, które wygrały w przetargach publicznych. Na to wszystko dostaliśmy dofinansowanie z Unii Europejskiej na poziomie 780 mln zł. To wszystko jest prowadzone w sposób transparentny, otwarty. Cała Europa miała dostęp do informacji o naszych inwestycjach, w związku z tym mamy pełne poparcie Komisji Europejskiej odnośnie do tych inwestycji, które realizujemy zgodnie z ustawą „terminalową”.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Proszę państwa, to, co istotne, żeby nasz system się rozwijał i żebyśmy mogli przesyłać większe ilości gazu – to połączenia międzysystemowe, tzw. interkonektory. W ostatnich dwóch latach oddaliśmy 2 interkonektory, czyli połączenia z Czechami – to jest rurociąg DN 500 oraz w Lasowie, którym przesyłamy w tej chwili około 1,5 mld m3 gazu. Tak, że po modernizacji tego systemu i po budowie fragmentów nowych gazociągów udało nam się zwiększyć przepustowość tego połączenia. Co istotne: połączenie w Mallnow rewers, czyli reverse flow, na rurociągu jamalskim również pozwolił nam na zwiększenie odbioru gazu ze strony niemieckiej, po bardziej atrakcyjnych cenach, jak mówił pan minister. Trwają również prace nad tym, by z tego połączenia wirtualnego zrobić rewers fizyczny i myślę, że do roku 2013 będziemy mogli to zrobić – odwrócić strumień i około 5,5 mld m3 gazu będzie mogło płynąć ze strony niemieckiej do naszego systemu przesyłowego.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Jeśli chodzi o perspektywy dotyczące połączeń, to w kwestii połączenia Polska-Litwa, podpisano umowę o współpracy z operatorem po stronie litewskiej – Lietuvos Dujos. To firma, która bardzo aktywnie z nami współpracuje. Jest to połączenie, które umożliwi przesył 2 mld m3 gazu rocznie w obu kierunkach. To jedno połączenie. Drugie połączenie – to połączenie ze Słowacją, z którą mamy podpisane umowy – z firmą Eustream ze strony słowackiej. Również intensywnie rozmawiamy z operatorem Net4Gas – po stronie czeskiej, aby powiększyć to połączenie, które zbudowaliśmy w roku 2010 z Czechami, po to, by tamtym kierunkiem można było przesyłać gazu znacznie więcej niż teraz. Teraz, przypomnę, przesyłamy około 0,5 mld m3 rocznie. Chcielibyśmy przesyłać 1 mld, może 2 mld m3 gazu. W związku z tym, że budujemy, kreujemy połączenie północ-południe, bardzo ważni są odbiorcy na południu – Słowacy i Czesi z tego względu, że tymi połączeniami będziemy mogli transportować ten gaz dalej, a myślimy o Chorwacji i o terminalu Krk, którego budowa jest planowana w tamtym rejonie. Interkonektory Polska – Niemcy, tu chodziłoby o rozbudowę tego rewersu fizycznego na Mallnow, który pozwoli przesyłać, już fizycznie, ponad 5,5 mld m3 gazu.</u>
<u xml:id="u-4.12" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Terminal LNG oprócz swojej podstawowej funkcji regazyfikacji pozwoli nam również otworzyć się na rynki zewnętrzne, przede wszystkim na kraje Morza Bałtyckiego: Szwecję, Norwegię, Litwę, Łotwę, Estonię. To są kraje, które będą chciały korzystać z tego terminalu. W tej chwili przygotowujemy różne warianty i możliwości tego terminalu, począwszy od kwestii statków, przeładunku tego na mniejsze gazowce, żeby ten gaz rozprowadzić na inne kierunki. Rozważamy różne kierunki, chcemy stworzyć taki hub LNG w Świnoujściu. W tej chwili wszystko wskazuje na to, że ten terminal spełni swoją rolę i pozwoli nam troszeczkę szerzej otworzyć się na Europę.</u>
<u xml:id="u-4.13" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">To, co najważniejsze w tych wszystkich projektach, to pieniądze. Jako Gaz-System mamy pełne finansowanie tych projektów, o których mówiłem – zarówno terminalu, jak i wszystkich rurociągów strategicznych. Mają one pełne zabezpieczenie finansowe. Są to przede wszystkim środki własne Gaz-Systemu, są to środki unijne, są to również kredyty z Europejskiego Baku Odbudowy i Rozwoju i z banków komercyjnych. Podpisaliśmy umowę obligacji, z której nie korzystamy, ale ją mamy, na wypadek, jeśli będziemy potrzebowali rozwinąć nasz program inwestycyjny. Jest tu pełne zabezpieczenie finansowe na poziomie 8 mld zł na cały program inwestycyjny, który w tej chwili prowadzimy. Patrzymy również w przyszłość i te wszystkie gazociągi i rozbudowy, które wcześniej pokazywałem, również będą kosztowały na poziomie – wstępnie liczymy – 10 mld zł. Na to również budujemy finansowanie, rozmawiamy z bankami, liczymy nasze przychody, zyski, taryfy. Tak, że tutaj też to wszystko dość dobrze wygląda.</u>
<u xml:id="u-4.14" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Jest jeden z elementów, który nas wspiera – to dotacje unijne, które pokazują też innym partnerom biznesowym, bankom, instytucjom finansowym, że Unia Europejska wchodzi w takie projekty. Przyłączają się inni – do dobrego projektu udaje nam się zebrać dobre towarzystwo i udaje nam się realizować te projekty za dobre pieniądze, bo pamiętajmy, że pieniądz kosztuje, jest oprocentowanie, a im niższe, tym wydajemy mniej i mniej kosztuje transport tego gazu na naszym rynku.</u>
<u xml:id="u-4.15" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">To w tej chwili, co pokazywałem, od Pomorza po Lubelszczyznę, to obszar, który w tej chwili jest wydzielony, gdzie trwają odwierty. Przygotowujemy się do rozrysowania mapy gazociągów. Na wcześniejszym slajdzie było to pokazane. Jako Gaz-System jesteśmy przygotowani do tego, jesteśmy otwarci na wszystkie propozycje firm, które do tych przedsięwzięć inwestycyjnych się przygotowują i bardzo czujnie obserwujemy rynek, ale też jesteśmy otwarci i zachęcamy do tego, żeby każdy, kto inwestuje w gaz łupkowy, kto wykonuje odwierty, przysyłał nam informacje, ponieważ możemy kreować te połączenia i możemy tworzyć potencjalne węzły, takie hub’y wewnętrzne, które będą pozwalały ten gaz transportować i na zewnątrz i wewnątrz naszego systemu przesyłowego.</u>
<u xml:id="u-4.16" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Proszę państwa, Gaz-System został uznany decyzją prezesa Urzędu Regulacji Energetyki za operatora odcinka gazociągu jamalskiego na terenie Polski do końca 2025 r. I tutaj również Gaz-System pełni nadzór i wykonuje operatorską robotę na tym rurociągu. Tu są pokazane obecne przepływy na rurociągu jamalskim na punktach wyjścia, o których mówiłem na początku. Są to wyjścia we Włocławku – w Gustorzynie, we Lwówku – na rurociągu jamalskim, oraz w miejscowości Mallnow – reverse flow na rurociągu jamalskim z kierunku niemieckiego do kierunku polskiego.</u>
<u xml:id="u-4.17" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Tutaj mamy pokazane przepustowości, jeżeli chodzi o ten rurociąg. Musimy to wszystko publikować na naszych stronach internetowych. Jest tu pokazana przepustowość tych połączeń, możliwość podłączenia się do tych przepustowości. Robimy na to otwarte procedury zapisu, to wszystko jest transparentne i zupełnie inaczej wygląda niż kilka lat temu. I tym slajdem zakończyliśmy pokaz.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo panu prezesowi. Szanowni państwo, otwieram dyskusję. Pierwszy zgłosił się pan poseł Rogacki. Proszę o zgłoszenia.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PoselAdamRogacki">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, panie ministrze, pan minister mówił o gazoporcie LNG. Cieszę się, że mimo potępiania w czambuł wielu rozwiązań i wielu propozycji rządu pana premiera Jarosława Kaczyńskiego, akurat ta inwestycja jest kontynuowana. Tylko wiemy, że polityka zagraniczna tego rządu doprowadziła do tego, że niezależnie od kontynuowania tej inwestycji, w „międzyczasie” na dnie przy torach podejściowych została położona rura gazociągu, który omija Polskę – rura Nord Stream. Dzisiaj liczymy, że być może ten gazoport miałby również szanse rozwoju. Wiemy, że dzisiaj mogą korzystać z niego statki o zanurzeniu do 13,5 m. Być może, zachodziłaby potrzeba, aby to było 15 m. Mamy zapewnienia medialne, głównie ze strony pana ministra Radosława Sikorskiego i pana premiera Donalda Tuska, który mówi, że pani kanclerz Merkel mówi, że gdyby zaszła potrzeba, to interesy będą chronione. Ale dzisiaj, tak naprawdę, kończy się to na różnych słownych deklaracjach i w związku z tym chciałem zapytać, czy pan minister, czy ministerstwo, czy rząd ma dzisiaj „w ręku”, jest w posiadaniu jakiegokolwiek dokumentu, jakiejkolwiek pisemnej deklaracji, jakiegokolwiek aktu prawa międzynarodowego, jakiejkolwiek umowy zawartej w oparciu o prawo międzynarodowe publiczne czy prywatne, która gwarantowałaby, że w przypadku konieczności rozwoju tego portu, faktycznie będzie możliwość dostosowania go chociażby do obsługi statków o zanurzeniu 15 m czy więcej?</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję panu. Pan poseł Naimski, potem pan poseł Nowak.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PoselPiotrNaimski">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo. Mam parę konkretnych pytań do dyrektora Śliwińskiego z Gaz-Systemu, takich uzupełniających. Po pierwsze, czy może nam pan powiedzieć, jak wygląda realizacja budowy terminalu LNG w Świnoujściu w stosunku do planowanego harmonogramu, którego finalnym punktem ma być oddanie do użytku terminalu w połowie 2014 r.? To jest pytanie pierwsze. Po drugie, podobnie chciałem zapytać, jak wygląda realizacja inwestycji Baltic Pipe, czyli interkonektora z Danią, na który połowę inwestowania Gaz-System zabezpieczył ze strony Unii Europejskiej, czyli 50 mln euro? W związku z tym można powiedzieć, że to nie jest już problem finansowy tylko organizacyjno-realizacyjny. Po trzecie, chciałem zapytać pana jak Gaz-System podchodzi do problemu magazynów, tzn. czy Gaz-System planuje budowę magazynów, będących w dyspozycji Gaz-Systemu i jaką funkcję te magazyny miałyby pełnić, jeżeli tak jest? Po czwarte, chciałem pana zapytać o wyjaśnienie w sprawie fizycznego rewersu w Mallnow. Jak wiadomo, ta kwestia była wielokrotnie przez stronę polską podnoszona i wielokrotnie Rosjanie nie zgadzali się na tę inwestycję. Rozumiem, że w tej chwili Gaz-System uzyskał zgodę Rosjan na te inwestycje? Jeżeli nie – proszę o wyjaśnienie, a jeżeli tak – o potwierdzenie. Po piąte, chciałbym pana zapytać o ocenę stanu sieci gazociągów przesyłowych w Polsce w sensie ich zużycia fizycznego – jaki jest średni wiek tych gazociągów i jaki będzie koszt odnowy tej sieci, która musi być w planach Gaz-Systemu i musi być zrealizowana? A po ostatnie, mam pytanie do pana ministra dotyczące kwestii rozporządzenia dywersyfikacyjnego z 2001 r., które określa w procentach ilość gazu, którą Polska może sprowadzić z zagranicy od jednego dostawcy, i jak to się ma w kontekście kontraktu jamalskiego, który jest realizowany wyłącznie przez stronę rosyjską? Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Pan poseł Nowak, potem pan marszałek Dorn.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PoselTomaszNowak">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, mam dwa pytania do przedstawiciela Gaz-Systemu o to, jak z ich perspektywy wyglądać będzie zapotrzebowanie na gaz przez energetykę, bowiem wiemy, że w tej chwili dylematem, przed którym stoją elektrownie, jest często przejście z węgla na gaz. W perspektywie do 2030 r. mamy zaplanowany ten wzrost, ale czy on jest w tej chwili wzrostem odpowiadającym tej strategii, którą zakładamy, czy może wzrostem większym? W związku z tym, że zapewne będą powstawały nowe bloki energetyczne w oparciu o gaz, czy do Gaz-Systemu zwracają się poszczególni inwestorzy, wskazując właśnie na lokalizację nowych bloków energetycznych? I konkretne pytanie: widziałem, że w Turku kończy się jeden z gazociągów, czy konkretnie ze strony PAK wpłynął również taki wniosek, że będzie tam powstawał blok energetyczny czy dwa bloki energetyczne, w oparciu o gaz? Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Pan marszałek Dorn, potem pan poseł Girzyński.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PoselLudwikDorn">Panie przewodniczący, mam parę pytań. Po pierwsze, w dokumencie Ministerstwa Gospodarki parokrotnie się stwierdza, że ze względu na bezpieczeństwo energetyczne zwiększenie wydobycia gazu ze złóż krajowych ma priorytetowe, strategiczne znaczenie. No tak, tylko dalej w tym dokumencie jest mowa o tym, że jeśli chodzi o zasoby krajowe, to będzie utrzymywało się ono na dotychczasowym poziomie, przynajmniej do 2016 r., a zapotrzebowanie na gaz będzie rosło z obecnych nieco ponad 15 mld m3 do 17 mld m3 z „małym haczykiem” w roku 2020. Z tego wynika, że o ile uzupełnieniem nie będzie gaz spoza krajowych zasobów własnych PGNiG – a na razie nie jest ono wielkie: gaz norweski i Pakistan – to udział wydobycia z zasobów krajowych będzie jednak systematycznie malał. To jest dość oczywiste. Pytanie, czy się mylę, czy nie i co w związku z tym strategicznym znaczeniem, bo może z jakichś powodów, a chciałbym je poznać, nie można zwiększyć w ciągu najbliższych lat wydobycia? Ale wtedy, po co mówić o strategicznym znaczeniu?</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#PoselLudwikDorn">Następna sprawa, to pewne zaniepokojenie – ale ja jestem „świeżym” członkiem Komisji Gospodarki, więc może się mylę: w dokumencie Ministerstwa Gospodarki napisano, że wiadomo, że zapotrzebowanie na gaz w 2020 r. wyniesie około 17,6 mld m3. Ale jak Gaz-System pokazywał – i tu, panie przewodniczący, bym prosił, aby do nas ta prezentacja trafiła na skrzynki mailowe, bo dotąd nie trafiła, a verba volant, scripta manent – otóż pokazywał przewidywany przesył do końcowych użytkowników. Ja się doliczyłem około 26,5 mld m3. Może to jest absolutnie coś innego, ale ta różnica między zapotrzebowaniem na gaz w wysokości liczonej przez ministerstwo – 17 mld m3 i prawie 27 mld m3 prognozowanego przesyłu – ale, być może, są to rezerwy – aż 10 mld m3 mnie mocno zdziwiła.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#PoselLudwikDorn">Następne pytanie dotyczy Korytarza Północ-Południe. Tutaj pan z Gaz-Systemu mówił o inwestycjach, ale moje pytanie do Ministerstwa Gospodarki jest: po pierwsze, a co się z tym dzieje poza Polską, innymi słowy, czy po tych, następujących po sobie, prezydencjach środkowoeuropejskich, węgierskiej i polskiej, coś ruszyło do przodu w sensie korytarza łączącego, czy też jakby nie ruszyło? I też mam pytanie o to… bo tutaj mamy, jeżeli chodzi o 2011 r., wymienione inwestycje, które są bądź mają być dofinansowane. Które z nich są włączone w Korytarz Północ-Południe, a które nie, i czy w ogóle jest jakieś dofinansowanie tego przedsięwzięcia ze strony Unii Europejskiej?</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#PoselLudwikDorn">Kończąc, panie przewodniczący, mam pytanie, jeśli chodzi o dofinansowanie środków Unii Europejskiej. Jak rozumiem, wymieniono Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, European Energy Programme for Recovery i program European Networks-Energy i one „idą” z funduszy strukturalnych, natomiast dofinansowanie dla terminalu „idzie” z Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dlaczego? I pytanie kluczowe, mianowicie, jeśli chodzi o budowę i rozbudowę podziemnych magazynów gazu ziemnego oraz budowę gazociągów przesyłowych, to Ministerstwo Gospodarki mówi, że na ich realizację szacowane jest finansowanie o łącznej wartości – i tutaj padają te wartości dość wysokie. Co to znaczy „jest szacowane”? Czy to oznacza, że to jest tyle, ile byśmy chcieli, czy tyle, ile szacujemy, że zostanie dofinansowane decyzjami Komisji Europejskiej? Bo jak dofinansowano – to wiadomo. Jak wystąpiliśmy o tyle a tyle – to też wiadomo, ale sformułowanie „szacowane dofinansowanie” jest dla mnie niejasne i prosiłbym o wyjaśnienie.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Proszę, teraz pan poseł Girzyński, potem pan poseł Święcicki.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PoselZbigniewGirzynski">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, panie ministrze, wcześniej parlamentarzyści zadali już wiele pytań, które również mnie nurtowały, ale chciałem zapytać jeszcze o dwie rzeczy. Pierwsza rzecz: powiedział pan bardzo ogólnie, że są prowadzone prace, które zmierzające do odwrócenia biegu rurociągu jamalskiego w celu jakby awaryjnego zasilania Polski gazem z kierunku zachodniego. Chciałem pana ministra zapytać, jak bardzo są te prace zaawansowane i czy coś więcej pan minister mógłby na ten temat powiedzieć? I drugie pytanie – wspominał pan też, że kwestie związane z poszukiwaniem i ewentualnie z eksploatacją, już przemysłową, gazu łupkowego troszeczkę zostały wyhamowane, że poza PGNiG w zasadzie pozostałe podmioty prywatne, w tym zagraniczne, mają taką troszkę dłuższą perspektywę. PGNiG planuje na rok 2014 pierwsze wydobycie na użytek przemysłowy. Wspomniał pan wówczas, że pewnym problemem są oczekiwania dotyczące uregulowań prawnych, legislacyjnych. My wszyscy tu deklarujemy chęć pomocy w tym zakresie, ale to rząd musi wyjść z inicjatywą, czy powinien rząd wyjść, mając tego typu instrumenty, z konkretnymi projektami legislacyjnymi. Jaka jest perspektywa, że z tego typu projektami ze strony ministerstwa, jak rozumiem, w konsekwencji przyjętymi przez Radę Ministrów, tutaj, na posiedzeniu Komisji, będziemy mogli się zapoznać? Jak sądzę, zapewne wszyscy tutaj deklarujemy chęć daleko idącej pomocy.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Pan, panie pośle, tak? Tak, dziękuję, to pan poseł Święcicki, proszę. Proszę o ewentualne zgłaszanie się, jeśli ktoś z państwa posłów chciałby…</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PoselMarcinSwiecicki">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, chciałbym nawiązać do kwestii bilansu gazu. Mianowicie, z tego, co wynika z tego materiału, w roku, powiedzmy, 2015, będziemy mieć wydobycie własne na poziomie 4,7 czy 5 mld m3 gazu, tego tradycyjnie wydobywanego, 5 mld m3 z terminala gazu płynnego. To już jest razem około 10 mld m3, a zapotrzebowanie w Polsce na ten rok ocenia się na 15 mld m3 „z kawałkiem”, czyli potrzeba jakieś 5-6 mld m3. Tymczasem, mamy kontrakt z Gazpromem na 9 mld m3, czyli już pojawia się znaczna nadwyżka tego gazu, co gorsza, ten kontrakt – i tu prosiłbym o dalsze wyjaśnienia, czy obszerniejszą informację – jest to gaz w tej chwili najdroższy. I ten gaz krajowy, i gaz z importu są tańsze, więc nawet jeżeli będziemy chcieli jakąś część gazu eksportować, to oczywiście, ponieważ gaz na świecie tanieje, tego bardzo drogiego gazu z Gazpromu nigdzie „nie upchamy”, tak, że on obciąży naszą gospodarkę, natomiast najwyżej będziemy mogli sprzedawać, eksportować częściowo ten płynny gaz, czy może ten gaz z łupków, który w „międzyczasie” też powstanie, a o którym tu jeszcze nawet nie mówimy w tym bilansie. W związku z tym wydaje się, że taką „kulą u nogi”, takim ciężarem, są te warunki kontraktu z Gazpromem, tzn. ilości, które musimy pobierać, i cena tego gazu. Czy mogliby nam panowie jakoś szerzej przedstawić, jak daleko ten kontrakt sięga, na jakie ilości opiewa, na jakie ceny, jaka jest elastyczność „w dół”? Wiem, że w sprawie ceny podaliśmy sprawę do sądu i zobaczymy, co z tego wyniknie, ale czy w sprawie ilości tego gazu można zejść „w dół”, ponieważ w tej chwili jest to gaz, który wydaje się najbardziej „sztywny”, najdroższy i najtrudniej go będzie gdziekolwiek sprzedać po takiej cenie, to znaczy w ogóle wydaje się to niemożliwe. Tak, że sprawa wydaje się istotna dla naszej gospodarki. Prosiłbym o szerszą informację w sprawie tego kontraktu z Gazpromem.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję. Pan poseł Gadowski.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PoselKrzysztofGadowski">Dziękuję panie przewodniczący. Mam pytanie do przedstawiciela PGNiG. Ostatnio dość dużo i często mówi się o nowym instrumencie finansowym Unii Europejskiej w ramach programu „Łącząc Europę”. Tam ponad 50 mld euro jest przeznaczonych na cały ten program, z tego na sieci energetyczne, również na przesył – ponad 9 mld euro. Chciałbym zapytać przedstawiciela PGNiG, czy państwo będą sięgać po te pieniądze, czy nie, bo sytuacja wygląda tak, że odbędzie się otwarty konkurs i jeśli będą przygotowane konkretne projekty, to w ramach tych projektów będzie można sięgnąć po te pieniądze. Środki te nie będą przeznaczone na kraj, tylko na konkretne sieci w ramach konkursu otwartego. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Jeśli nie ma pytających, to, panie ministrze, proszę o odpowiedź. Ale chwilkę, proszę jednocześnie, by w odpowiedzi uwzględnić i ewentualnie powiedzieć, czy są jakieś przeszkody, by uczynić zadość postulatowi pana marszałka Dorna, tzn. żeby dostarczyć tę prezentację posłom na skrzynki? Czy potrzebne są konkretne adresy, czy coś innego? Proszę, panie ministrze.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Dziękuję bardzo. Tu wiele pytań padło w moim kierunku, ale odpowiadać będą przedstawiciele spółek, bo sprawy techniczne i kontraktowe leżą po ich stronie. Jest tu przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, który odpowie na pytania związane ze środkami unijnymi. Najważniejsze jest, jak myślę, pytanie dotyczące bilansu na najbliższe lata i zgodzę się z panem posłem, że ten bilans jest zapewniony w nadmiarze. Dzisiaj, de facto, po otwarciu terminalu LNG mamy zawarty kontrakt na 30% wykorzystania tej mocy. Pan prezes mówił o różnych możliwościach wykorzystania tego terminalu. Musimy pamiętać, że mamy zakupioną określoną ilość gazu do 2022 r. Udało się wynegocjować możliwość zmniejszenia o 15% tego zakupu ze strony rosyjskiej, w związku z tym ta elastyczność jest. Cena wynegocjowana przez firmę jest wysoka, jest ona oparta o ceny ropy. Jest arbitraż, czekamy na rozstrzygnięcie arbitrażu co do tego, czy ta cena zostanie utrzymana, czy też nie. Oczywiście, dzisiaj w tym bilansie gazu łupkowego nie uwzględniamy, ale nie dlatego… Ja w moim wystąpieniu nie mówiłem, że firmy zagraniczne spowolniły swój proces poszukiwań, one absolutnie nic nie zwolniły, różne są efekty tego poszukiwania. Jedna z firm pokazała, że te odwierty próbne nie dały pozytywnego rezultatu co do możliwości pozyskiwania gazu w ilościach przemysłowych. Prace, oczywiście, zgodnie z harmonogramem, trwają. Jedynie możemy powiedzieć, że spółki, w których ma udział Skarb Państwa, zwiększają swoją aktywność. Zostało podpisanych kilka listów intencyjnych z PGNiG, który jest właścicielem koncesji, tak, aby spółki energetyczne, jak Tauron, PGE czy KGHM, które dysponują środkami, w ten proces poprzez finansowanie również się włączyły.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Co do przepływu statków – dzisiaj każdy statek, jaki istnieje na świecie, który dowozi LNG, może wpłynąć do naszego portu, nie ma przeszkód i nie ma z naszej strony zapotrzebowania, aby ten tor pogłębiać. Jeżeli takie zapotrzebowanie będzie w przyszłości, to wtedy będzie realizowane zobowiązanie strony niemieckiej do tego, aby ta rura znalazła się na głębokości pozwalającej na to nasze nowe zapotrzebowanie odpowiedzieć.</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Co do pozostałych spraw, to proszę pana dyrektora Łukaszewicza z PGNiG, który powie na temat realizacji rozporządzenia z 2001 r. i odpowie na inne pytania, związane z funkcjonowaniem tej spółki.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#DyrektorDepartamentuPozyskaniaGazuwPolskimGornictwieNaftowymiGazownictwieSAMarianLukaszewicz">Dziękuję uprzejmie. Szanowni Państwo, jeśli chodzi o rozporządzenie dywersyfikacyjne, to w tej chwili jesteśmy, jeśli chodzi o dostawy gazu ze strony wschodniej, od roku 2009 w sądzie, ponieważ nie byliśmy w stanie spełnić wymagań od strony technicznej. Kolega był uprzejmy wcześniej powiedzieć, że w ostatnich dwóch latach rozbudowano przejście w Lasowie, wybudowano przejście na Czechy i jest rewers w Mallnow. To pozwala nam na branie gazu z innych kierunków. Wcześniej – i to jest nasz argument – nie było technicznych możliwości sprowadzenia gazu z innego kierunku, żeby utrzymać proporcje określone w rozporządzeniu. W „międzyczasie” również dogadaliśmy się z Rosjanami, że część gazu, która od nich będzie szła, to będzie głównie gaz turkmeński. W związku z tym, w wolumenie gazu, który idzie ze strony wschodniej, oczywiście operatorem gazu jest Gazprom, natomiast właścicielem pierwotnym gazu, jako takim, cały czas jest w jednej części Turkmenia, w drugiej części – Gazprom. Tak więc, dwa lata temu i w ubiegłym roku nie było już tego problemu. Głównie nie ma tego problemu dlatego, że zostały wybudowane nowe połączenia i mamy techniczne możliwości dostawy gazu z innych kierunków. Jeśli będzie jeszcze, na dodatek, Świnoujście, które w pierwszym etapie pozwoli na import gazu do 5 mld m3, to wtedy specjalnej sprawy właściwie nie będzie.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#DyrektorDepartamentuPozyskaniaGazuwPolskimGornictwieNaftowymiGazownictwieSAMarianLukaszewicz">Chciałem zwrócić uwagę na jedną rzecz. Jeśli my, jako firma, podchodzimy do bilansu, to patrzymy na dwa elementy. Pierwszy element, to taki, że szukając dostawcy gazu, muszę mieć techniczne możliwości sprowadzenia gazu, czyli, krótko mówiąc, w sieci muszą być „luzy”. Nie może być tak – a to już ćwiczyliśmy kilka czy kilkanaście lat temu – żeby każdy kierunek dostaw gazu, wszystkie gazociągi, były w pełni obciążone. Co ja wtedy mogę zrobić? Nic nie mogę zrobić, bo nie mogę ani 1 cm3 gazu przerzucić z lewej strony na prawą czy z góry na dół. W tej chwili, kiedy zdolności przesyłowe powoli, ale wzrastają, zrobiło się to, co w tym roku zimą: 72 mln m3 weszły na polski rynek, poprzednio myśmy „pękali” przy 63 czy 64 mln m3. Dlaczego weszło? Mało tego, nie wykorzystaliśmy w pełni zakupów z Rosji. Tam jest pewna elastyczność, możemy bez żadnych konsekwencji części gazu nie wziąć, ponieważ stworzone zostały możliwości zarówno rewersu z Niemiec na Lasów jak i z Czech i innych dostaw. Zrezygnowaliśmy z dostaw rosyjskich i gaz był. Tak, że, patrząc od tej strony, ja osobiście cieszę się, że są możliwości techniczne.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#DyrektorDepartamentuPozyskaniaGazuwPolskimGornictwieNaftowymiGazownictwieSAMarianLukaszewicz">Drugi element, o którym chciałem powiedzieć, patrząc z punktu widzenia firmy, to jest otwarcie rynków. Szanowni państwo, my w tej chwili formalnie nie jesteśmy monopolistą, ale mamy bardzo duży, dominujący, udział w rynku. Abstrahując od wszystkiego, czy inni dostawcy, którzy… Jak tu już kolega wspominał, czy też pan minister był uprzejmy wspomnieć, było znacznie większe zapotrzebowanie na wykorzystanie mocy przerobowych w Lasowie niż opiewała oferta złożona przez Gaz-System, co znaczy, że inne firmy miały ochotę dostarczać gaz do Polski. Ja nie wchodzę w tej chwili w to, co inne firmy mogą zaoferować. Patrzę tylko na psychikę każdego z nas: każdy chce spróbować czegoś nowego. I my musimy, jako firma – jeszcze raz to powtarzam – liczyć się z tym, że po otwarciu rynku, tak jak to było w innych krajach na Zachodzie, być może, część tego rynku stracimy. Nie dlatego, że cena będzie inna, wiadomo, że ktoś, kto wchodzi, daje czasami niższą cenę, z takiego czy innego powodu, ale dlatego, że psychika jest taka, że będę chciał sam spróbować, czego już zresztą mamy przykłady z chemią czy innymi branżami. Bardzo się cieszę osobiście, że szykują u siebie służby i będą próbowali sami kupować na rynku niemieckim gaz spotowy, a to jest chyba najtańszy gaz w Europie. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Pan teraz, proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#ZastepcadyrektoraDepartamentuKoordynacjiProgramowInfrastrukturalnychMinisterstwaRozwojuRegionalnegoJaroslawOrlinski">Dziękuję bardzo, panie przewodniczący. Jarosław Orliński – Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Chciałem odpowiedzieć na pytanie zadane przez pana posła Dorna na temat finansowania terminalu LNG z funduszy strukturalnych. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego jest jednym z rodzajów funduszy strukturalnych, w związku z tym terminal LNG jest finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, czyli de facto z funduszy strukturalnych. Warto tu nadmienić, że w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, a dokładnej w ramach 10. Priorytetu, finansujemy projekty związane z bezpieczeństwem energetycznym. Jest to działanie 10.1, w tym są właśnie te najważniejsze i największe z punktu widzenia strategicznego Polski inwestycje w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, jeżeli chodzi m.in. o sektor gazu, i w zasadzie to są prawie wszystkie inwestycje przedstawione w prezentacji pana dyrektora Łukaszewicza. Są to też inwestycje, dotyczące podziemnych magazynów gazu, to inwestycje PGNiG. Oprócz tego mamy też terminal LNG, o którym już wspominałem. Czyli są to środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zarządzane tutaj, przez nas, przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Prócz tego, tylko gwoli wyjaśniającej informacji: Gaz-System też uzyskał dodatkowe środki unijne, ale z innego programu, z programu, który jest zarządzany centralnie przez Komisję Europejską, z Europejskiego Programu Odbudowy Gospodarczej – European Energy Programme for Recovery. Te środki przede wszystkim zostały przekazane na inwestycje związane z interkonektorami, a częściowo na finansowanie terminala LNG, dzięki czemu to dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej dla tego projektu jest znacznie większe niż mogłoby być. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję, pan prezes Śliwiński – proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Dziękuję za głos. Proszę państwa, wynotowałem te pytania w ilości ośmiu. Jeżeli coś „zgubiłem”, to przepraszam, ale na pewno odpowiem, jeśli źle zapisałem. Pytanie pierwsze odnosiło się do pytania o LNG: jak postępują prace, w jakim momencie jesteśmy i czy zdążymy do czerwca 2014 r.? Spółka odpowiedzialna za budowę terminalu, to jest spółka Polskie LNG, zależna w 100% od spółki Gaz-System. Został podpisany kontrakt na realizację przez konsorcjum, które wygrało przetarg. Przetarg był otwarty, transparentny i jak pan dyrektor z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego powiedział, dostaliśmy dofinansowanie z funduszy unijnych, zarówno z European Energy Programme for Recovery, jak i z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W związku z tym jest na bieżąco monitorowany przez Gaz-System, jako właściciela spółki odpowiedzialnej za realizację, czyli spółki Polskie LNG, ale również przez Komisję Europejską, przez jej uprawnione organy, które na bieżąco kontrolują i proszą o wszelkie raporty związane z postępem prac z tego względu, że są na to przeznaczone środki unijne i w związku z tym ta budowa też musi być transparentna. W mojej ocenie, w tej chwili te wiadomości, które mamy ze spółki Polskie LNG, wskazują na to, że realizacja tej inwestycji idzie zgodnie z harmonogramem i nie ma innych niepokojących doniesień ze spółki oraz od konsorcjum odnośnie do ewentualnego przesunięcia terminu realizacji. To odnośnie do pytania pierwszego.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Pytanie drugie dotyczyło Baltic Pipe. Baltic Pipe jest projektem, który ma swoje korzenie już prawie dziesięcioletnie. My ten projekt odnowiliśmy, nadaliśmy mu nowy rys i w związku z tym wchodzimy też do realizacji. To nie jest tak, że przy projekcie Baltic Pipe nic się nie robi. Dostaliśmy dofinansowanie z programu TENE-E w wysokości 3,4 mln euro na badania. Przeprowadziliśmy badania geofizyczne i teraz przystępujemy do badan geotechnicznych. Jak będziemy mieli te badania, to dopiero będziemy mogli wystąpić o pozwolenie na budowę tego rurociągu. W związku z tym, że są to prace głębinowe, ten proces trwa i jest skomplikowany, niemniej jednak to się dzieje, ten projekt nie został zarzucony, ale wymaga wielu zabiegów, które są konieczne przy realizacji takich morskich projektów międzynarodowych…</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PoselPiotrNaimski">Panie prezesie, to ja jeszcze zapytam: czy jesteście panowie, jako Gaz-System, w nowym porozumieniu, jak rozumiem, bo tamte powygasały – ze stroną duńską w tej sprawie? W ogóle Duńczycy partycypują w tym projekcie, czy nie? A po drugie, jakie są warunki porozumienia z 26 sierpnia 2010 r. uzyskania tych 50 mln euro?</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Mamy cały czas obowiązującą umowę z firmą Energinet – po stronie duńskiej. Umowa nie ekspirowała, cały czas obowiązuje. Pragnę przypomnieć, że te pieniądze po części zostały zrealizowane przy projekcie Świnoujście-Szczecin, przy gazociągu, z tego względu, że jest to też połączenie, które pozwoli na transport tego gazu w kierunku północnym przez rurociąg Baltic Pipe. To jest wpisane w całą strategię. Jest to udokumentowane. To odnośnie do Baltic Pipe.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Odnośnie do magazynów. Gaz-System nie posiada swoich magazynów, niemniej jednak w swojej strategii do roku 2020 planujemy albo wybudować, albo nabyć podziemny magazyn gazu czy w akwiperach, czy w innych pokładach solnych, na potrzeby ruchowe. Gaz-System potrzebuje przede wszystkim mocy w szczycie, czyli w zimie, i w związku z tym potrzebujemy magazynu. W tej chwili mamy umowę na część magazynu w Mogilnie, który daje nam bardzo dużą moc, bo nie tylko gaz jest potrzebny, ale też ciśnienia, które nam pozwolą ten gaz transportować w różnych kierunkach przez rurociągi. System jest tak skonstruowany, że sama ilość gazu nie powoduje tego, że ten gaz się transportuje w różnych kierunkach, potrzebujemy ciśnień i odpowiedniego ukierunkowania systemowego do tego, żeby ten gaz przesyłać w różnych kierunkach, dlatego planujemy, jako Gaz-System, w przyszłości nabyć lub wybudować swój magazyn gazu. W tej chwili wszystkie magazyny należą do PGNiG. Mówimy w tej chwili – a to są plany Gaz-systemu – o magazynie na około 0,5 mld do 2 mld m3 gazu. Ale to są magazyny przede wszystkim na potrzeby Gaz-Systemu. Jeżeli będziemy mieli nadwyżki, a pozyskalibyśmy magazyn, to byśmy mogli mówić też o innych usługach. Niemniej jednak w tej chwili jest wydzielony operator systemu magazynowego. Jest to operator, który należy do PGNiG i dlatego Gaz-System nie może się wypowiadać w tym temacie.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Fizyczny reverse flow na Mallnow. Pokazywałem w czasie swojej prezentacji, że w tej chwili mamy revers flow wirtualny; żeby powstał reverse flow fizyczny na rurociągu jamalskim, czyli fizyczne odwrócenie strumienia ze strony niemieckiej w kierunku Polski, potrzeba pewnych inwestycji. Na przykład, niemiecka firma, która była w Intransgas, a teraz się nazywa Gascade, w tej chwili musi po swojej stronie zmienić swoją infrastrukturę techniczną, żeby można było transportować gaz. To jest układ pomiarowy, wszystkie ciągi technologiczne, żeby można było przesyłać taką ilość gazu. Pamiętajmy, że system został wybudowany po to, by gaz szedł z kierunku wschodniego na zachodni. W tej chwili Niemcy muszą zmienić troszeczkę u siebie infrastrukturę techniczną, żeby można było przesłać ten gaz z kierunku zachodniego w kierunku wschodnim…</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Tak, jak kiedyś było nie do pomyślenia, że możemy być operatorem na rurociągu jamalskim, a nim jesteśmy. Tak, że Gaz-System zmienia w tej chwili świat, w tej chwili rozmawiamy ze spółką, jesteśmy zupełnie inną firmą, otwartą nie tylko na nasze potrzeby, ale i na Europę. Mamy przedstawicielstwo w Brukseli, stale uczestniczymy w wielu komisjach, monitorujemy prawo, rozporządzenia, zmieniające się przepisy na bieżąco, dlatego uważamy, że jesteśmy w tej chwili dobrym partnerem dla wszystkich operatorów zewnętrznych, nie tylko niemieckich: rozmawiamy z Czechami, ze Słowakami, Litwinami z Białorusinami. Z każdym umiemy się porozumieć, by stworzyć system w tej chwili. Tak, że uważam, że wyszliśmy mocno do przodu.</u>
<u xml:id="u-27.4" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Następne pytanie dotyczyło oceny stanu sieci przesyłowej w Polsce. Ona jest, jaka jest proszę państwa. Jest to dzisiaj przede wszystkim ta, wybudowana w latach 60. i 70. Ponad 6 tys. km gazociągów, to są gazociągi mające powyżej 25. lat. Tak, że większość tej sieci przesyłowej jest już zaawansowana, niemniej jednak ten program inwestycyjny, który pokazywaliśmy, uwzględnia również i modernizację i odbudowę tych połączeń, które w tej chwili istnieją. Nie jest łatwo wybudować gazociąg. Państwo dobrze wiecie: trzeba wszelkich pozwoleń, decyzji środowiskowych, lokalizacyjnych, zgód właścicieli nieruchomości. W związku z tym, nawet jak gazociąg leży, to nie można go wyjąć i położyć nowego z tego względu, że całą procedurę trzeba uruchomić od początku.</u>
<u xml:id="u-27.5" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Dyrektor Wiltman jeszcze pokaże to dokładnie na slajdzie, który był wyświetlany wcześniej. W tym programie od 2014 do 2021 mamy wskazane 10 mld i w tych kwotach również odbudujemy te rurociągi, o których tu mówimy. Nie jesteśmy w stanie wszystkiego zrobić, bo część „idzie” zmodernizować, wyremontować i to dalej funkcjonuje. Tak, że mamy taki system sieci przesyłowych u nas i powolutku to modernizujemy i remontujemy. Tak, że jest to robione na bieżąco. Są rurociągi, m.in. od pozycji 11 do 30, które będą dublowały połączenia, które są niewystarczające – bo niektórych połączeń nie będziemy modernizowali czy remontowali, ponieważ one są o bardzo małej średnicy i nie przystają do potrzeb, szkoda po prostu pieniędzy. Patrzymy, jakie jest zapotrzebowanie, jak się rozwija rynek, jacy są klienci, jak się rozwija energetyka zawodowa, jakie są w tej chwili wnioski o przyłączenie, i w związku z tym planujemy gazociągi o zupełnie innych średnicach. Często dublujemy trasę, albo zmieniamy ją ze względu na zapotrzebowanie, tak, że tamte rurociągi stają się rurociągami lokalnymi, zapasowymi, a budujemy nowe kierunki po to tylko, żeby wymieniać i modernizować te połączenia, które pozwolą nam dotrzeć do większej ilości potencjalnych klientów.</u>
<u xml:id="u-27.6" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Następnym pytaniem było, jak będzie wyglądało zapotrzebowanie na gaz w energetyce? To pytanie łączone, bo ono jest do shipperów, operatorów, jak i pewnych analityków, którzy ten rynek badają. My takie swoje szacunki robimy na podstawie wniosków i zapytań, które przychodzą do Gaz-Systemu, tak szacujemy te prognozy. Pokazywaliśmy to wcześniej na slajdach. Przede wszystkim chodzi w tym pytaniu o energetykę zawodową. Ona jest policzalna. Mamy wnioski, mamy firmy, które się zgłaszają do systemu, wydajemy warunki przyłączeniowe. Tutaj są miejsca właśnie, gdzie energetyka zawodowa chce się przyłączyć, wydawaliśmy warunki, wydajemy lub trwają negocjacje odnośnie do przyłączenia się. To są konkretne liczby. Na podstawie tych analiz jesteśmy w stanie określić zapotrzebowanie na gaz energetyki zawodowej. Chcę dodać jeszcze jedną rzecz, że to, o czym mówią firmy, które chcą budować bloki gazowo-parowe, to jest jedno, a rzeczywistość, to rzecz druga. Często firmy zgłaszają się z zapytaniem, idzie medialna informacja, że chcą one budować o takim potencjale, a potem okazuje się, że do Gaz-Systemu, czy do innej firmy, przychodzi zupełnie inny wniosek, na inną ilość paliwa gazowego, zupełnie zmodyfikowany, z innym punktem wejścia lub z innym punktem wyjścia. To wszystko podlega płynnym ocenom, dlatego też bardzo proszę ostrożnie patrzeć na te liczby, ponieważ same firmy, które się zgłaszają i potem komunikują, że będą budowały, wysyłają drugi wniosek i zupełnie coś innego w nim jest, tak, że my to bardzo uważnie obserwujemy i jesteśmy takim strażnikiem bezpieczeństwa rozwoju sieci.</u>
<u xml:id="u-27.7" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Jeżeli chodzi o Turek, to jest to bardzo szczegółowe pytanie. Jeszcze nie mamy informacji zwrotnej. Nie mamy oficjalnej informacji z PAK odnośnie do podłączenia ich do naszej sieci przesyłowej. Nie było – jak tu szybko sprawdziliśmy – formalnego wniosku w Gaz-Systemie o podłączenie, jeżeli chodzi o gazociąg Turek i PAK. To jest odpowiedź na to pytanie.</u>
<u xml:id="u-27.8" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Które inwestycje z Korytarza Północ-Południe są objęte dofinansowaniem z programów europejskich? O, tutaj jest rysunek, możemy pokazać. Te rurociągi, które są tutaj zaznaczone na zielono, na niebiesko, są albo objęte, albo zgłoszone do dofinansowania z europejskiego programu ochrony środowiska, albo z planu recovery.</u>
<u xml:id="u-27.9" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Następne pytanie było o Mallnow, o odwrócenie tego połączenia. Mówiłem o nim. Trwają prace ze stroną, z operatorem niemieckim Gascade. Wszystko wskazuje na to, że rok 2013, najpóźniej 2014, że w tym czasie będziemy mogli przesyłać fizycznie gaz z kierunku niemieckiego. To są te wszystkie pytania, które ja zanotowałem, które były do Gaz-Systemu. Jeżeli jakieś pytanie mi umknęło, to bardzo przepraszam, z przyjemnością na nie odpowiem.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Było jeszcze pytanie o prezentację.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Panie ministrze, oczywiście, tak, przekażemy. Ministerstwo Gospodarki ma, my nie mamy adresów posłów…</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Można do sekretariatu przesłać.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#InwestycjiwGazSystemSASlawomirSliwinski">Z największą przyjemnością my to wszystko zrobimy, dobrze. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Teraz pan poseł Święcicki, tak?</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PoselMarcinSwiecicki">Nie, nie chcę.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Jeszcze pani dyrektor Szymańska uzupełniłaby informację na temat połączenia Północ-Południe. Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Bardzo proszę, pani dyrektor.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#DyrektorDepartamentuRopyiGazuMinisterstwaGospodarkiMalgorzataSzymanska">Szanowni państwo, posłanki i posłowie, prace w Grupie Północ-Południe trwały z inicjatywy Unii Europejskiej przez cały 2011 r. na zasadach projektu pilotażowego, takiego testującego zasady zaproponowane później przez Komisję Europejską w projekcie nowego rozporządzenia, dotyczącego tras europejskich sieci, które ma zastąpić decyzję dotychczas obowiązującą. A prace te toczyły się w regionie Północ-Południe w trzech podgrupach, dotyczyły one sektora naftowego, gazowego i elektroenergetycznego. W czasie polskiej prezydencji, w listopadzie, udało się doprowadzić do podsumowania tych prac, opracowania wstępnych wspólnych list projektów, najważniejszych dla każdej z podgrup w regionie Północ-Południe, dla zbudowania osi przesyłu, stanowiącej swoistą przeciwwagę dla historycznej osi przesyłu, ze wschodu na zachód – w kierunku orientacji przesyłu na północ i południe. Jeśli chodzi o system gazowy, to dotyczy to budowy połączenia pomiędzy terminalem LNG w Polsce, w Świnoujściu, a terminalem LNG w Chorwacji. Tak, że wstępny przebieg projektów, lista projektów, które mogą wchodzić w skład tej osi, została już przez państwa członkowskie zdefiniowana. Jeśli chodzi o system polski, to pan prezes Śliwiński przed chwilką pokazał te projekty. Warto też zaznaczyć, że pierwszy etap projektu połączenia Polska-Czechy już został zrealizowany, a drugi etap wszedł w skład listy projektów inicjatywy Północ-Południe. Wprowadziliśmy tam również, jako ważny dla interesu europejskiego i zwiększenia bezpieczeństwa, projekt połączenia Polska-Słowacja, dalej są projektowane połączenia: Słowacja-Węgry, które już jest w fazie realizacyjnej, połączenie między Węgrami a Chorwacją i zmierzające aż do bezpośredniego połączenia z terminalem LNG w Chorwacji. Oczywiście, grupa ta pracuje jako swoisty projekt pilotażowy, ponieważ faktyczne wyodrębnienie, ustalenie listy projektów wspólnego interesu, nastąpi dopiero po przyjęciu rozporządzenia w sprawie trasy europejskich sieci, które w tej chwili jest w fazie dyskusji i oczywiście środki alokowane na realizację tych projektów będą mogły pochodzić dopiero z nowej perspektywy finansowej w ramach dyskutowanego właśnie instrumentu Connecting Europe Facility, o którym wspominał też któryś z panów posłów.</u>
<u xml:id="u-36.1" who="#DyrektorDepartamentuRopyiGazuMinisterstwaGospodarkiMalgorzataSzymanska">Tak, że jeśli chodzi o przygotowanie merytoryczne wszystkich trzech sektorów w ramach prac grupy, to te prace zostały już przeprowadzone, jesteśmy gotowi do jak najszybszego rozpoczęcia prac, kiedy tylko rozporządzenia zostaną przyjęte.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Ponownie, tak?</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#PoselLudwikDorn">W tym sensie ponownie, że na część moich pytań, zwłaszcza tych, dotyczących korytarza, dziękuję za odpowiedź, ale na większość – po prostu nie otrzymałem żadnej odpowiedzi. Jeżeli Gaz-System wyjaśnia, na jakiej podstawie szacuje przesył na około 26 mld m3 do użytkowników końcowych, to jest to jakoś porównywalne z zapotrzebowaniem. Z tego, jak zauważyliśmy, na samą energetykę gazową, obecną, w 2012 r., można szacować ponad 14 mld m3; to jest moje pytanie do ministerstwa – na jakiej podstawie ono stwierdza, że zapotrzebowanie na gaz ziemny w Polsce będzie się kształtować w 2020 r. na 17 mld m3? Ja się o „głupi” miliard „w tył” lub „w przód” nie będę wykłócał, ale tu różnica jest za duża. A mamy tutaj szacunek niesłychanie precyzyjny – 17,1 mld m3, nie widełki, tylko… Jaka jest metodologia, że potem Sejmowi dostarczacie, takie dane, że 17,1 w 2020 r.? Tu nie otrzymałem żadnej odpowiedzi na pytanie. Nie otrzymałem żadnej – i to jest pytanie do ministerstwa – odpowiedzi na pytanie, jak to jest z tym strategicznym priorytetem, jakim jest wzrost wydobycia z zasobów krajowych, skoro z dalszej części dokumentu wynika, że żadnego wzrostu wydobycia nie będzie, a udział zużycia gazu z zasobów krajowych w zużytym gazie w ogóle, będzie nie rósł, ale malał? Na to pytanie też nie otrzymałem odpowiedzi. I nie otrzymałem odpowiedzi na pytanie, i to też ze strony ministerstwa. Jak rozumiem, kiedy się porówna zaplanowane inwestycje Gaz-Systemu z nadwyżką cash-flow, to brakuje około 700 mln. I te 700 mln można znaleźć w tym dokumencie. To się jakoś tam – 50 mln „w tył”, „w przód” – dopina. Ale zrobi się potężna dziura, na 350 mln euro, w każdym razie duża dziura jeśli chodzi o dofinansowanie rozbudowy podziemnych magazynów i budowę gazociągów przesyłowych. Pytanie do ministerstw jest: co to znaczy „szacowane dofinansowanie”? Czy tyle, o ile my występujemy, czy tyle, ile spodziewamy się – a jeżeli, to na jakiejś podstawie – że będzie wynegocjowane z Komisją Europejską? Co to w ogóle znaczy „szacowane dofinansowanie”, i na jakiej podstawie? Tutaj też nie otrzymałem odpowiedzi.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję, ale jeszcze zanim…, to pan poseł Rębek się zgłaszał i potem pan poseł Girzyński.</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Może najpierw odpowiedzi, bo potem będę umykać i będą musieli mi powtarzać te pytania…</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dobrze, panie ministrze, proszę uprzejmie.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Poproszę, pan dyrektor jeszcze odpowie na temat środków unijnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-43">
<u xml:id="u-43.0" who="#ZastepcadyrektoraDepartamentuKoordynacjiProgramowInfrastrukturalnychMinisterstwaRozwojuRegionalnegoJaroslawOrlinski">Może tak: odpowiedź na ostatnie pytanie, o szacowane dofinansowanie. Tutaj trzeba zacząć od tego, że wszystkie projekty Gaz-Systemu są objęte zasadami pomocy publicznej. Komisja Europejska, a dokładniej Dyrekcja Generalna – Konkurencyjność, musiała wydać indywidualną zgodę na dopuszczalny poziom pomocy publicznej dla prawie wszystkich projektów zgłoszonych przez firmę Gaz-System, a więc tych projektów, które były zgłoszone i są na liście podstawowych, ponieważ oprócz projektów podstawowych mamy też projekty, które czekają w kolejce; są to tzw. projekty rozerwane, które czekają w kolejce aż pojawią się dodatkowe środki w ramach naszego programu operacyjnego, którymi moglibyśmy dofinansować te inwestycje. I teraz tak. Poziom dopuszczalny pomocy publicznej dla projektów Gaz-Systemu w decyzji indywidualnej, wydanej przez Komisję Europejską w zakresie pomocy publicznej, jest znacznie większy niż to, co oferuje nasz program operacyjny, jakimi środkami dysponujemy w naszym kraju. W związku z tym mówimy też o szacowanym poziomie dofinansowania dlatego, bo w przypadku, gdyby jakiemuś innemu beneficjentowi – mam nadzieję, że tak się nie stanie – który jest w ramach właśnie priorytetu 10, działania 10. 1, nie udałoby się zdobyć dofinansowania, to w tym przypadku moglibyśmy podwyższyć stopień dofinansowania dla projektów tego beneficjenta, czyli dla projektów firmy Gaz-System. To jest uzależnione od tego. W związku z tym, domyślam się, że w prezentacji przedstawicieli Gaz-System informacja dotycząca szacunkowego dofinansowania między innymi z tym też jest związana. Tak się tylko domyślam, bo ja tej prezentacji nie przygotowywałem i domyślam się, że to jest z tym związane. Poza tym, warto też powiedzieć, że dofinansowanie dla projektów unijnych jest związane z pewnymi wymogami. Jeżeli to są tzw. projekty małe, czyli projekty poniżej 50 mln euro, to te projekty zatwierdzamy tutaj, na miejscu, w kraju, i nie potrzebujemy żadnej zgody Komisji Europejskiej. Jeżeli jest wcześniej zgoda dotycząca pomocy publicznej, a takowa dla projektów Gaz-System została wydana, to w takim przypadku my podejmujemy taką decyzję. Jest podpisywana umowa o dofinansowanie i konkretnie, gdy chodzi o Gaz-System, dwa małe projekty zostały już zrealizowane. Nie musiały być przekazywane do oceny Komisji Europejskiej. Są to: projekt, który był dziś przez pana prezesa Śliwińskiego wymieniany, projekt Włocławek – Gdynia, projekt ten w zeszłym roku został oddany do realizacji, i drugi projekt, który na początku tego roku został oddany do realizacji, też mały, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, projekt Jeleniów-Dziwiszów.</u>
<u xml:id="u-43.1" who="#ZastepcadyrektoraDepartamentuKoordynacjiProgramowInfrastrukturalnychMinisterstwaRozwojuRegionalnegoJaroslawOrlinski">Mówiłem o projektach małych, ale oprócz tego są tzw. projekty duże, powyżej 50 mln euro, i w tym przypadku, niestety, oprócz tego, że projekty Gaz-Systemu musiały pierwotnie uzyskać decyzję indywidualną, notyfikację przez Komisję Europejską pomocy publicznej, to Komisja Europejska musi się też zgodzić, musi też wydać decyzję co do ich realizacji.</u>
<u xml:id="u-43.2" who="#ZastepcadyrektoraDepartamentuKoordynacjiProgramowInfrastrukturalnychMinisterstwaRozwojuRegionalnegoJaroslawOrlinski">Podsumowując, my w tym momencie przekazaliśmy wszystkie projekty Gaz-Systemu do oceny Komisji Europejskiej i czekamy. Lada chwila powinniśmy uzyskać decyzję Komisji Europejskiej, pomimo tego jednak podpisaliśmy umowę o dofinansowanie, ponieważ taką możliwość daje nam zmodyfikowane rozporządzenie 1083, dotyczące wdrażania funduszy europejskich. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-44">
<u xml:id="u-44.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję panu dyrektorowi. W takim razie, pan poseł Rębek, proszę. Pan minister jeszcze?</u>
</div>
<div xml:id="div-45">
<u xml:id="u-45.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">No bo jeszcze pozostały te prognozy. Powiem tak: na 2020 r. ta prognoza jest 17,1 mld m3, i nie jest jakaś bardzo wygórowana. Zresztą w tym roku jesteśmy zobowiązani do przejrzenia i ogłoszenia nowego dokumentu pod nazwą „Polityka energetyczna do 2035 r.”Ale, jak pan dyrektor z PGNiG, pan Łukaszewicz, mówił, to nie powinno być tak, że gazociągi są w 100% wykorzystane, bo to znaczyłoby, że projektowanie było złe, bo dzisiaj obowiązkiem firmy jest tak przygotować sieć, aby ona była zdolna zwiększyć przesył, by mogła sprostać przyszłemu zużyciu.</u>
</div>
<div xml:id="div-46">
<u xml:id="u-46.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Proszę, panie pośle Rębek.</u>
</div>
<div xml:id="div-47">
<u xml:id="u-47.0" who="#PoselJerzyRebek">Dziękuję bardzo. Pan minister podczas swojej wcześniejszej wypowiedzi przekazał nam informację odnośnie do tego, że niektóre z firm zajmujących się poszukiwaniem złóż gazu łupkowego przerwały prace ze względu na to, że działania były mało zadawalające, jak rozumiem…</u>
</div>
<div xml:id="div-48">
<u xml:id="u-48.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Przepraszam, naprawdę, bo potem wychodzimy i są nieprawdziwe informacje. W ogóle nie mówiłem, że ktokolwiek przerwał prace poszukiwawcze, tak, że proszę…</u>
</div>
<div xml:id="div-49">
<u xml:id="u-49.0" who="#PoselJerzyRebek">Proszę wybaczyć, w takim razie, może troszeczkę rzeczywiście niezgrabnie to pytanie zadaję, czy też próbuję zadać. Pan powiedział, że niektóre z dotychczasowych prac zostały zakończone i one nie przyniosły oczekiwanych efektów. No, panie ministrze, słyszałem.</u>
</div>
<div xml:id="div-50">
<u xml:id="u-50.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Proszę jeszcze raz powiedzieć – bo czasem bywa tak, że człowiek chce powiedzieć jedno, a powie drugie – żeby było jasne, co pan minister chciał powiedzieć.</u>
</div>
<div xml:id="div-51">
<u xml:id="u-51.0" who="#PoselJerzyRebek">Ale może ja skończę, dobrze? W kontekście takim oto mówię: w mediach coraz częściej pojawiają się informacje, jakoby te potencjalne złoża gazu łupkowego były dalece odbiegające od tego, co jeszcze wcześniej strona amerykańska nam przekazała. I to jest taka jedna wielka dezinformacja właśnie, między innymi, dlatego, że aby ocenić złoża gazu łupkowego, należałoby wykonać w zasadzie co najmniej sto odwiertów, prawda? I w tym kontekście zadaję to pytanie. No, bo jednak mimo wszystko ta informacja gdzieś tam przenika i tworzy się nieprawdziwy obraz tego, jak wyglądają poszukiwania złóż gazu łupkowego, a równocześnie, jakie są jego zasoby. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-52">
<u xml:id="u-52.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">To może jeszcze pan poseł Girzyński.</u>
</div>
<div xml:id="div-53">
<u xml:id="u-53.0" who="#PoselZbigniewGirzynski">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, panie ministrze, na jedno istotne pytanie nie uzyskałem odpowiedzi. Te rozwiązania legislacyjne – o to bym prosił. Jeśli mogę, chciałbym jeszcze uzupełnić to, o co prosił pan marszałek Dorn, i czego ja też nie usłyszałem, ale być może gdzieś tam się rozmijamy w oczekiwaniach. Różnica, na którą zwrócił uwagę pan marszałek Dorn, to jest różnica szacunków zapotrzebowania. W jednym dokumencie jest 17 mld, a w drugim – 27. Nie możliwości przesyłowych tylko zapotrzebowania. I tutaj jakoś nad tym pan minister przeszedł zupełnie do porządku dziennego, a ta różnica jest rzeczywiście ogromna.</u>
</div>
<div xml:id="div-54">
<u xml:id="u-54.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-55">
<u xml:id="u-55.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Jeszcze raz odpowiem: zapotrzebowanie prognozowane na 2020 r. i to, co jest zawarte w „Polityce energetycznej kraju” – „Prognozowane zapotrzebowanie”, to jest 17,1, tak.</u>
</div>
<div xml:id="div-56">
<u xml:id="u-56.0" who="#PoselLudwikDorn">Ale, panie ministrze, z Gaz-Systemu to mamy, jest tam zawarte, jest napisane. Pan mówi: napisaliśmy takie cyferki. Ale Gaz-System na podstawie pewnych zapowiedzi ze strony firm, których końcowy efekt, finalny, stawia – i słusznie, bo to jest racjonalne – znak zapytania, mówi, że na podstawie tego, co może się zmieniać, to jest około 26,5 – 27 mld. Moje pytanie: skąd się wzięło, poza tym, że „stoi” napisane, te 17 mld?</u>
</div>
<div xml:id="div-57">
<u xml:id="u-57.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-58">
<u xml:id="u-58.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Wykonała tę prognozę firma na zlecenie i zrobiła to w oparciu o zużycie dotychczasowe, o to, co się dzieje w świecie, w kraju, o wzrost gospodarczy. Pan minister dobrze wie, skąd się biorą prognozy. Ja chcecie państwo dokładnie wiedzieć, co wzięto do metodologii, to oczywiście, jeżeli to nie będzie tajemnica, przedstawimy, co było wzięte do metodologii, ale wydaje się, że to dość oczywiste.</u>
</div>
<div xml:id="div-59">
<u xml:id="u-59.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">A odpowiedź panu posłowi Rębekowi, panie ministrze?</u>
</div>
<div xml:id="div-60">
<u xml:id="u-60.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Ja jeszcze raz precyzyjnie odpowiem, że żadna z firm nie odstąpiła od wierceń poszukiwawczych. Jedna z firm, Exxon Mobil, podała fakt. Ja myślę, że tylko interpretacja faktu jest nieprawdziwa i może powodować nieporozumienia. Fakt jest taki, że w dwóch próbnych odwiertach, bez prób szczelinowania, stwierdzono, że łupek, na który natrafiono, nie spełnia parametrów łupku, z którego w sposób przemysłowy, opłacalny można wydobywać gaz. Ale to nie spowodowało, że Exxon Mobil przerwał swoje badania poszukiwawcze. Robi to dalej, mając już takie doświadczenie ze swojego terenu, że niektóre odwierty dają wynik negatywny. I to nie jest nic nadzwyczajnego. Zgadzamy się oczywiście z panem, że na podstawie kilkunastu odwiertów stawianie jakichś kardynalnych wniosków jest nieuzasadnione. Tych odwiertów musi być znacznie, znacznie więcej, żeby móc z prognoz przejść już do szacunków i wreszcie – do komercyjnego wydobycia.</u>
<u xml:id="u-60.1" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Co do przygotowywanych ustaw, to poproszę panią dyrektor Szymańską, która powie, na jakim etapie jesteśmy. Jak wspomniałem, prowadzimy dwie ustawy: jedną – o korytarzach przesyłowych, ona dotyczy nie tylko gazu, ale również innych sieci liniowych, i drugą ustawę – stricte dotyczącą gazu.</u>
</div>
<div xml:id="div-61">
<u xml:id="u-61.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Proszę, pani dyrektor.</u>
</div>
<div xml:id="div-62">
<u xml:id="u-62.0" who="#DyrektorDepartamentuRopyiGazuMinisterstwaGospodarkiMalgorzataSzymanska">Dziękuję bardzo. Jeśli chodzi o działania legislacyjne, dotyczące rynku gazu, to właśnie zakończyliśmy konsultacje społeczne i międzyresortowe dotyczące ustawy – Prawo gazowe. Wszystkie uwagi, jakie otrzymaliśmy, są dostępne publicznie na stronie Ministerstwa Gospodarki. W tej chwili trwa analiza uwag i przygotowywanie kolejnej wersji projektu do przeprowadzenia wysłuchania publicznego i uzgodnień międzyresortowych. Jak tylko projekt będzie gotowy, zostanie przedłożony pod obrady komitetu Rady Ministrów.</u>
<u xml:id="u-62.1" who="#DyrektorDepartamentuRopyiGazuMinisterstwaGospodarkiMalgorzataSzymanska">Równolegle trwają prace dotyczące modyfikacji dwóch rozporządzeń istotnych dla sektora gazowego. Jedno, to jest rozporządzenie dotyczące funkcjonowania systemu gazowego. Tam dokonujemy zmiany wprowadzając możliwość obrotu gazem w punkcie wirtualnym, a także zmieniamy parametry jakościowe gazu tak, aby możliwy był import gazu LNG do polskiego systemu. Równocześnie też przygotowujemy nowelizację rozporządzenia taryfowego, które dopuści możliwość rozliczania opłat za przesył gazu na zasadzie systemu enter/ exit. Jeśli chodzi o sektor gazowy, to Ministerstwo Gospodarki pracuje w tej chwili nad tymi trzema aktami. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-63">
<u xml:id="u-63.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję. Pan poseł Naimski chciał zabrać głos, tak?</u>
</div>
<div xml:id="div-64">
<u xml:id="u-64.0" who="#PoselPiotrNaimski">Wracając do poprzedniego punktu, czyli do prognozowania. Jak bym miał doradzać Ministerstwu Gospodarki, panu ministrowi, to był doradzał, żeby nie przyjmował jako „prawdy objawionej” tego, co przynosi firma na zamówienie. Natomiast uważam, że jest rozsądne, zdroworozsądkowe, że firma, która musi podejmować decyzje biznesowe, czyli Gaz-System, opiera się na tym, co od swoich klientów uzyskuje, i to rokuje, że ten system przesyłowy będzie również wydolny i za dziesięć lat. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-65">
<u xml:id="u-65.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Pan minister.</u>
</div>
<div xml:id="div-66">
<u xml:id="u-66.0" who="#SekretarzstanuwMinisterstwieGospodarkiTomaszTomczykiewicz">Ja przypomnę jeszcze, podkreślę, że w tym roku jest modyfikacja tego planu. On był robiony w 2009 r., wtedy, kiedy energetyka zawodowa w ogóle jeszcze nie planowała, czy w bardzo minimalnym stopniu planowała użycie gazu jako źródła wytwarzania energii elektrycznej, i z pewnością prognozy Gaz-Systemu będą brane pod uwagę w nowej „Polityce energetycznej kraju do 2035 r.”</u>
</div>
<div xml:id="div-67">
<u xml:id="u-67.0" who="#PrzewodniczacyposelWojciechJasinski">Dziękuję bardzo. Szanowni państwo, czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos? Jeśli nie, to uważam, że dość szeroko to omówiliśmy. Dziękuję panu ministrowi, dziękuję panu prezesowi, dziękuję pracownikom Gaz-Systemu, pracownikom ministerstwa. Zamykam posiedzenie. Dziękuję państwu posłom.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>