text_structure.xml 233 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16.)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Piotr Stefański.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Na sekretarzy powołuję posłów Danutę Maszczyk i Marka Ordona.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół 5 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów, dotyczący zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">W związku z powyższym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego punktu, z kolei czwartego, w brzmieniu następującym:</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">„4. Zmiany w składzie Rady Ministrów”.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Jednocześnie dotychczasowy punkt czwarty stałby się punktem piątym porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycje Prezydium Sejmu zostały przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatów w okręgach wyborczych: nr 47 w Pile, nr 57 w Sieradzu, nr 65 w Toruniu (druki nr 38, 39 i 40).</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Mirosław Martin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełMartinMirosław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 22 września br. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatów wygasłych wskutek śmierci posłów: Zygmunta Januzika (okręg wyborczy nr 47 w Pile), Czesława Burskiego (okręg wyborczy nr 57 w Sieradzu) oraz Wincentego Kraśki (okręg wyborczy nr 65 w Toruniu).</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PosełMartinMirosław">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższych sprawach odpowiednich wniosków.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PosełMartinMirosław">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatów zmarłych posłów na ostatnim posiedzeniu w dniu 22 września br.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PosełMartinMirosław">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej, Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tych spośród nie wybranych w okręgach wyborczych nr 47, 57 i 65 kandydatów, którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów i nie utracili w międzyczasie prawa wybieralności.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PosełMartinMirosław">Na podstawie danych państwowej Komisji Wyborczej, Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatami do objęcia mandatów poselskich są: w okręgu wyborczym nr 47 w Pile — obywatel Kazimierz Klupś, zamieszkały w Wągrowcu, inżynier budownictwa lądowego, dyrektor Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego w Wągrowcu, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; w okręgu wyborczym nr 57 w Sieradzu — obywatelka Henryka Krakowiak, zamieszkała w Łasku, prawnik, dyrektor Banku Spółdzielczego w Łasku, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; w okręgu wyborczym nr 65 w Toruniu — obywatel Zbigniew Białecki zamieszkały w Toruniu, maszynista lokomotyw spalinowych PKP w Toruniu, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PosełMartinMirosław">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła, że wymienieni kandydaci na posłów posiadają prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatów poselskich przez Obywateli: Kazimierza Klupsia — w okręgu wyborczym nr 47 w Pile, Henrykę Krakowiak — w okręgu wyborczym nr 57 w Sieradzu oraz Zbigniewa Białeckiego — w okręgu wyborczym nr 65 w Toruniu. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekty odpowiednich uchwał, których treść zamieszczona jest w doręczonych obywatelom posłom drukach nr 38, 39 i 40.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 38, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 47 — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 39, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 57 — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 40, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 65 — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#Marszałek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatów poselskich w okręgach wyborczych: nr 47 w Pile, nr 57 w Sieradzu oraz nr 65 w Toruniu, a tym samym obywatele:Zbigniew Białecki, Kazimierz Klupś i Henryka Krakowiak uzyskali mandaty posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">Wyżej wymienieni posłowie zgłosili się do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#Marszałek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełBiałeckiZbigniew">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełKlupśKazimierz">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#PosełKrakowiakHenryka">Ślubuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Stwierdzam, że posłowie: Zbigniew Białecki, Kazimierz Klupś i Henryka Krakowiak złożyli ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektów:</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">1) uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976–1980 (druk nr 30),</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#Marszałek">2) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1977 (druk nr 31),</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">3) ustawy budżetowej na rok 1977 (druk nr 32).</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rząd wniósł pod obrady Wysokiej Izby projekty planu 5-letniego na lata 1976–1980 oraz planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budżetu państwa na rok 1977.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Projekty te rozpatrzyło V Plenum Komitetu Centralnego partii. W referacie wygłoszonym na Plenum przez towarzysza Edwarda Gierka podjęte zostały najważniejsze dzisiaj problemy Polski i Polaków, wiążące się z dotychczasowym rozwojem społeczno-gospodarczym kraju, z obecną sytuacją, z kontynuacją strategii VI i VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wykonanie zawartych w projektach obu planów podstawowych założeń zapewni dalszą poprawę warunków życia narodu oraz rozbudowę i modernizację gospodarki. Zmienione warunki rozwoju wymagają istotnego udoskonalenia stylu i metod pracy wszystkich ogniw gospodarki i całej administracji. Nakładają obowiązek zwiększenia efektywności gospodarowania, racjonalnego i oszczędnego wykorzystywania zasobów, wzmocnienia równowagi ekonomicznej kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Projekty planów biorą również pod uwagę konieczność pokonywania trudności, które z natury rzeczy wyłaniają się przy tak szybkim rozwoju, jaki charakteryzował nasz kraj w latach 1971–1976 i które splotły się ze skutkami trzech ostatnich nieurodzajnych lat w rolnictwie oraz z komplikacjami w handlu zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Warunkiem dalszego pomyślnego rozwoju gospodarki jest odpowiednie przegrupowanie sił i środków. Kierunki tych zmian zostały wytyczone przed rokiem na VII Zjeździe PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przedłożone Wysokiej Izbie materiały przedstawiają podstawowe zamierzenia na rok przyszły i całe pięciolecie. Rząd oczekuje konstruktywnej, krytycznej oceny projektów. Będzie ona cenną pomocą w urzeczywistnianiu planów.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Chciałbym skupić uwagę Wysokiego Sejmu na kilku węzłowych problemach, których rozwiązanie — w przekonaniu Rządu — zadecyduje o osiągnięciu celów postawionych na całe obecne pięciolecie i na rok przyszły.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W urzeczywistnianiu naszej polityki społecznej, polityki dalszej poprawy materialnych warunków życia narodu, punkt ciężkości zdecydowanie przesuwamy na zadania związane z wydatnym zwiększeniem podaży towarów rynkowych i usług. Jest to ważny kierunek dokonywanego obecnie w gospodarce przegrupowania. Warunki dla tego manewru stworzyliśmy w poprzednim pięcioleciu. Dziś — dzięki temu — może ono przebiegać szybciej i na większą skalę. Priorytet potrzeb rynkowych znajduje wyraz w zwiększeniu nakładów inwestycyjnych i mocy produkcyjnych wytwarzających towary konsumpcyjne. W latach 1971–1975 wielkość nakładów przeznaczonych na rozwój zdolności produkcyjnych w tej dziedzinie wyniosła 280 mld zł; natomiast w obecnym pięcioleciu kwota ta powinna osiągnąć 400 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dążenia do zwiększenia produkcji poszukiwanych wyrobów rynkowych, uzyskania wydatnej poprawy ich jakości, podniesienia walorów użytkowych i estetycznych, wzbogacenia asortymentu, znajdują odzwierciedlenie w strukturze produkcji i dynamice produkcji przemysłowej. Tempo wzrostu produkcji rynkowej będzie wyższe niż tempo wzrostu całej produkcji przemysłowej. Produkcja i podaż towarów rynkowych i usług będą rosły szybciej niż siła nabywcza ludności. W latach 1976–1980 dostawy towarów rynkowych wzrosną o około 60%, a podaż usług o około 70%, przy planowanym wzroście pieniężnych przychodów ludności o ok. 44%.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Znacznie złagodzimy bądź całkowicie zlikwidujemy występujące dziś braki asortymentowe wielu wyrobów przemysłowych. Dostawy towarów produkowanych przez przemysł lekki wzrastać będą na poziomie tempa ogólnych dostaw rynkowych, a np. przemysłu drzewnego, szczególnie mebli, w tempie znacznie szybszym. Najbardziej wzrosną dostawy rynkowe przemysłu elektromaszynowego i chemicznego.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zakładamy rozwój usług, świadczonych zarówno przez gospodarkę uspołecznioną, jak i rzemiosło. Ich łączna wartość powinna wzrosnąć o prawie 70%. Oczekujemy, że zasadnicze znaczenie dla rozwoju usług będą miały udogodnienia dla rzemiosła, przewidziane w programie rządowym zatwierdzonym ostatnio przez Biuro Polityczne KC PZPR przy udziale Prezydium CK SD. Rząd przedstawił Sejmowi projekty ustaw w tych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Będziemy zwracać baczną uwagę na poprawę jakości produkcji towarów rynkowych. Krytyka niskiej jakości części tych towarów jest uzasadniona. Nie wszyscy działacze gospodarczy rozumieją, że w wielu wypadkach jakość może być substytutem ilości; mniejsza ilość naprawdę dobrych produktów daje większe poczucie obfitości niż duża ilość produktów o niskiej jakości; pozwala na lepsze dostosowanie produkcji do oczekiwań odbiorców, zapewnia dłuższe użytkowanie wyrobów.</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Barierę jakości tworzą często zupełnie elementarne zaniedbania i brak odpowiedzialności w procesie kierowania produkcją, w systemie organizacji nadzoru i kontroli. Jest to problem, któremu Rząd poświęcać będzie wiele uwagi. Koszty ponoszone przez gospodarkę na skutek produkcji złej jakości są niepokojące.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Chodzi tu jednak nie tylko o uszczerbek natury finansowej, lecz o straty moralne. Produkcja złej jakości świadczy o tolerowaniu w zakładach złej roboty. A na to nie możemy sobie pozwolić, na to nas po prostu nie stać. Dlatego wpajać będziemy kulturę jakości, tworząc po temu odpowiednie warunki materialne, stosując bodźce moralne i podejmując właściwe administracyjne decyzje.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Priorytet rynku musi znajdować się w centrum uwagi wszystkich przedsiębiorstw, a także ogniw zarządzania i administracji. Nie może być takich przypadków, jakie mają niekiedy miejsce, że niektóre zakłady produkcyjne, zwłaszcza przemysłu terenowego, przejmowane przez przemysł kluczowy, odchodzą od produkcji rynkowej, przestawiając się na produkcję o charakterze kooperacyjno-zaopatrzeniowym, a ministrowie i wojewodowie niedostatecznie przeciwdziałają takim zjawiskom.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rozwój produkcji towarów rynkowych i usług czynimy podstawowym kierunkiem działalności gospodarczej. Jesteśmy przekonani, że przy ustalaniu planów dla swych przedsiębiorstw administracja gospodarcza i konferencje samorządu robotniczego i także organizacje związkowe wszystkich zakładów pracy dadzą dobitny wyraz głębokiemu zrozumieniu tego naczelnego zadania.</u>
          <u xml:id="u-9.16" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Mówiąc o problemach rynku, chciałbym poinformować Wysoką Izbę o dokonanych w ostatnim okresie zmianach cen detalicznych niektórych przemysłowych towarów i usług. Wynikały one z dążeń do poprawy równowagi rynkowej, poprawy warunków produkcji i przeciwdziałania zjawiskom spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-9.17" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W II półroczu br. podwyższone zostały ceny usług motoryzacyjnych, niektórych samochodów osobowych i motorowerów, kryształów, dywanów, obuwia gumowego i tekstylno-gumowego oraz galanterii papierniczej. Obniżone zaś zostały ceny detaliczne telewizorów czarno-białych i obuwia z polcorfamu. Równocześnie, zgodnie z decyzją IV Plenum, utrzymujemy nadal stałe ceny na podstawowe artykuły żywnościowe, nie licząc sezonowych zmian cen.</u>
          <u xml:id="u-9.18" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że każdą propozycję podniesienia cen detalicznych towarów analizujemy bardzo wnikliwie. Decyzji tych nie podejmujemy z lekkim sercem. Ograniczamy się do przypadków najkonieczniejszych. Pragnę tu jeszcze raz potwierdzić, że stałą troską Rządu jest i będzie, żeby zmiany cen nie obniżały przewidzianego w planach tempa wzrostu płac realnych, które decydują o stopie życiowej społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-9.19" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W. bieżącym roku wzrost płac realnych będzie zgodny z założeniami planu. Oceniamy, że wyniesie on ok. 3,6% w stosunku do 1975 r.</u>
          <u xml:id="u-9.20" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Drugim, równorzędnym z produkcją rynkową kierunkiem przegrupowania sił i środków, naczelnym priorytetem obecnego pięciolecia jest poprawa wyżywienia narodu.</u>
          <u xml:id="u-9.21" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obecna sytuacja nie jest łatwa. Stoimy przed koniecznością likwidacji skutków trzech niekorzystnych lat dla rolnictwa, przed koniecznością stworzenia mocniejszych, bardziej stabilnych podstaw wzrostu produkcji rolnej, szczególnie w gospodarstwach indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-9.22" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przypomnę, że w stosunku do planów rocznych, ustalanych oględnie na podstawie wieloletnich tendencji — niedobór płodów rolnych i produkcji zwierzęcej w latach 1974–1976 był bardzo poważny. Szacujemy go na ok. 90 mld zł. Spowodował on poważne komplikacje na rynku wewnętrznym, a także w handlu zagranicznym. Najwięcej trudności przysparza obecnie głęboki spadek pogłowia trzody chlewnej i bydła w gospodarstwach indywidualnych, który spowodował dotkliwe zmniejszenie skupu żywca.</u>
          <u xml:id="u-9.23" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W przedłożonych Wysokiej Izbie projektach planów zakładany jest przyrost produkcji roślinnej w latach 1976–1980 o 20%i do 23%. Warunkiem tego będzie znaczne podniesienie plonów wszystkich roślin uprawnych.</u>
          <u xml:id="u-9.24" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wzrost produkcji zbóż i pasz umożliwi odbudowę produkcji zwierzęcej i stopniowe ograniczanie importu zbóż. Zakładamy również pełniejsze wykorzystanie stanowisk inwentarskich oraz budowę nowych stanowisk hodowlanych we wszystkich sektorach rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-9.25" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Spełniając te warunki, powinniśmy w 1980 r. w stosunku do 1975 r., który był dobrym rokiem, zwiększyć produkcję żywca o ok. 14%, a mleka o ok. 16,5%.</u>
          <u xml:id="u-9.26" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podstawowym zadaniem lat 1977–1978 jest odbudowa, a następnie zwiększenie pogłowia bydła i trzody chlewnej. Realistyczna ocena sytuacji wskazuje jednak, że osiągnięcie w nadchodzącym roku poziomu pogłowia trzody chlewnej z roku 1975 nie będzie jeszcze możliwe.</u>
          <u xml:id="u-9.27" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wzrost produkcji warzyw i owoców zapewnił wyraźną poprawę ich podaży. Przewidujemy budowę 100 wielkich szklarni o powierzchni ponad trzykrotnie większej niż w minionym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-9.28" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Na realizację zadań programu żywnościowego przeznaczamy znacznie zwiększone środki. W sumie na rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej zamierzamy przeznaczyć w pięcioleciu 22% ogółu nakładów inwestycyjnych wobec 20% w latach 1971–1975. Rosną również wydatki budżetowe na popieranie produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-9.29" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W projektach planów Rząd, podkreślając wagę zadań stojących przed rolnictwem, szczególnie wiele miejsca poświęca czynnikom i warunkom osiągania tych zadań. Proponujemy tu istotne przegrupowanie sił i środków.</u>
          <u xml:id="u-9.30" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W latach 1976–1980 rolnictwo otrzyma 330 tys. ciągników, to jest o 141 tys. szt. więcej niż w minionym pięcioleciu. Kombajnami w 1980 r. zbierać się będzie 65% zbóż wobec 21% w 1975 r., 40% ziemniaków wobec 5% w 1975 r. i 90% buraków cukrowych wobec tylko 25% w 1975 r. Zwiększy się stopień mechanizacji prac w hodowli.</u>
          <u xml:id="u-9.31" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W roku 1980 zużycie nawozów mineralnych wyniesie w czystym składniku 250 kg średnio na hektar użytków rolnych wobec 182 kg w 1975 roku. Poważnie wzrosną przeznaczone dla rolnictwa dostawy cementu i innych materiałów budowlanych. Wydatnie zwiększą się usługi produkcyjne dla rolników indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-9.32" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podejmując wielki wysiłek dla urzeczywistnienia programu poprawy wyżywienia narodu, państwo dba o to, aby trud rolnika był opłacalny, a wszystkie obsługujące go organizacje i instytucje pracowały znacznie sprawniej, aby skuteczniej wspierały jego starania o wzrost produkcji tak ważnej dla narodu i kraju.</u>
          <u xml:id="u-9.33" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obecna polityka rolna, kształtowana przez naszą partię wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i konsekwentnie realizowana przez Rząd, tworzy warunki do intensyfikacji produkcji płodów rolnych i zwiększenia ich sprzedaży państwu, a na tej podstawie do podnoszenia dochodów ludności rolniczej.</u>
          <u xml:id="u-9.34" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Popieramy i będziemy popierać rozwój gospodarstw indywidualnych, a szczególnie tych, które dążą do zwiększania posiadanego areału ziemi i uzyskiwania z niego wyższej produkcji towarowej. Będziemy umacniać poczucie stabilności takich gospodarstw. Szanujemy bowiem i wysoko cenimy pracę ich właścicieli, pomagamy im w powiększaniu i unowocześnianiu warsztatu rolnego, w rozwijaniu kooperacji i specjalizacji produkcji.</u>
          <u xml:id="u-9.35" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zdecydowanie więcej uwagi władze terenowe będą poświęcać wszechstronnej pomocy dobrze gospodarującym rolnikom indywidualnym, a zwłaszcza szybko i sprawnie załatwiać wnioski związane z nabyciem dodatkowych gruntów przez tych rolników, którzy chcą i potrafią zapewnić ich intensywne wykorzystanie. Dotyczy to również pomocy w nabywaniu przez tych rolników materiałów budowlanych w pierwszej kolejności na budownictwo inwentarskie. Pragniemy, aby więcej młodzieży wybierało zawód rolnika i trwale wiązało z nim swoją przyszłość. Tworzymy korzystne warunki dla młodych rolników, rozwijamy różne formy rolniczej oświaty. Zapewnimy warunki lepszego wykorzystania ziemi we wszystkich sektorach. Grunty nie wykorzystane należycie mamy głównie w gospodarce indywidualnej, ale znajdujemy je także w państwowych gospodarstwach rolnych i w kółkach rolniczych. Ministerstwo Rolnictwa oraz wojewodowie i naczelnicy gmin muszą zdecydowanie usprawnić nadzór i kontrolę nad użytkowaniem ziemi.</u>
          <u xml:id="u-9.36" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W założeniach obu rozpatrywanych dziś planów zawarte zostały działania i środki zapewniające rolnictwu stabilną i korzystną perspektywę rozwoju. Te sprzyjające warunki stworzą dobrą podstawę dla produkcyjnych decyzji i gospodarskich inicjatyw rolników indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-9.37" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Moce przetwórcze przemysłu spożywczego zostaną znacznie zwiększone. Szczególną uwagę zwracamy na rozbudowę i unowocześnienie przemysłu mięsnego, zwiększenie przetwórstwa mleka, owoców i warzyw, wzrost produkcji koncentratów, poprawę jakości pieczywa. Nie we wszystkich dziedzinach będziemy w stanie całkowicie zlikwidować w roku 1977 niedobór niektórych artykułów żywnościowych. Możliwości produkcji i importu, przede wszystkim mięsa i tłuszczu, nie pozwolą, mimo naszych usilnych starań, na pełne pokrycie potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-9.38" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Głęboki spadek hodowli spowodował bowiem, ze w nadchodzącym roku skup żywca, w przeliczeniu na mięso, będzie zapewne niższy niż w bieżącym roku, a dostawy artykułów mięsnych uda się zwiększyć tylko o 0,5% w stosunku do bieżącego roku. Ale i ten wzrost dostaw w 1977 roku wymagać będzie wsparcia własnej produkcji importem, który obejmie 100 tys. ton mięsa i 50 tys. ton smalcu. Przy osiągnięciu rozwoju produkcji rolnej, założonej w planie, spożycie mięsa w roku 1980 wzrośnie o około 5 kg na mieszkańca.</u>
          <u xml:id="u-9.39" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zapewnienie poprawy zaopatrzenia rynku w żywność stanowi i stanowić będzie przedmiot stałej troski Rządu. Obok długofalowych przedsięwzięć przewidzianych w projektach planu, podejmujemy również działania doraźne.</u>
          <u xml:id="u-9.40" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przemysł spożywczy zwiększył np. wydatnie produkcję przetworów zbożowo-mącznych, tłuszczów roślinnych i koncentratów spożywczych. Zawarliśmy również w br., to znaczy głównie w ostatnim jego kwartale, kontrakty na import 55 tys. ton mięsa, 20 tys. ton smalcu, 40 tys. ton ryżu, 20 tys. ton makaronu i 5 tys. ton płatków zbożowych. Przedsięwzięcia te przyczyniają się do poprawy sytuacji na rynku.</u>
          <u xml:id="u-9.41" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W porównaniu z analogicznym okresem ub. roku zakupy niektórych rodzajów żywności w IV kwartale wydatnie rosną, i tak — mąki pszennej o 12%, mąki żytniej — o 23%, kasz — o 27%, makaronu — o 18%, płatków zbożowych o 55% i ryżu o ponad 209%. Sprostanie tak wysokiemu wzrostowi popytu nie było łatwe ani dla przemysłu spożywczego, ani dla transportu, ani też dla pracowników handlu.</u>
          <u xml:id="u-9.42" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Pomyślnie przebiegało zaopatrzenie w ziemniaki, warzywa i owoce. Dostawy mięsa w IV kwartale br., mimo bardzo głębokiego spadku hodowli i skupu, będą bliskie poziomowi osiągniętemu w IV kwartale ub. roku. Dostawy tłuszczów zwierzęcych będą wprawdzie nieco niższe, ale będą uzupełnione poważnie zwiększonymi dostawami tłuszczów roślinnych.</u>
          <u xml:id="u-9.43" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">O kłopotach rynkowych mówimy otwarcie, bieżąco informujemy opinię publiczną o poczynaniach służących poprawie zaopatrzenia. Apelujemy do społeczeństwa o współudział w rozwiązywaniu tych trudnych problemów, o przeciwstawianie się plotce, wywołującej nerwowość na rynku, o piętnowanie wszelkich przejawów spekulacji.</u>
          <u xml:id="u-9.44" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Trzecim ogólnonarodowym priorytetem obecnego pięciolecia i całej dekady lat siedemdziesiątych jest wydatne zwiększenie budownictwa mieszkaniowego. Nakłady inwestycyjne na budownictwo mieszkaniowe, na zbrojenie terenów oraz inne potrzeby gospodarki komunalnej wzrosną z 413 mld zł w latach 1971–1975 do 606 mld zł w bieżącym pięcioleciu.</u>
          <u xml:id="u-9.45" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Do roku 1980 oddamy do użytku co najmniej 1 mln 575 tys. mieszkań, czyli o 50 tys. więcej niż zakładaliśmy w ustaleniach VII Zjazdu partii. W porównaniu z ubiegłym pięcioleciem będzie to wzrost o 450 tys. mieszkań. W 1977 r. oddamy do użytku prawie 290 tys. mieszkań, a w 1980 r. — blisko 360 tys.</u>
          <u xml:id="u-9.46" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Szybko rozwijać się będzie przemysł materiałów budowlanych oraz inne liczne gałęzie przemysłu mieszkaniowego. W 10-leciu 1971–1980 — 9 mln Polaków zamieszka, w domach zbudowanych w obecnej dekadzie.</u>
          <u xml:id="u-9.47" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Świadomi jesteśmy, że mimo tych osiągnięć sytuacja mieszkaniowa nie będzie jeszcze łatwa, na co wpływają poprzednie zaniedbania i opóźnienia oraz wzrost liczby nowych rodzin. Dlatego, wydatnie zwiększając obecne rozmiary budownictwa mieszkaniowego, tworzymy zarazem podstawy do jeszcze szybszego jego rozwoju po 1980 r., aby w rezultacie rozwiązać definitywnie ten najtrudniejszy społeczny problem.</u>
          <u xml:id="u-9.48" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem trzy główne priorytety polityki gospodarczej 1977 roku i całego obecnego pięciolecia. Są to sprawy najważniejsze dla poprawy warunków życia naszego narodu: rozwój produkcji rynkowej, tworzenie nowoczesnej gospodarki żywnościowej oraz rozwiązywanie kwestii mieszkaniowej. O zakresie manewru, jaki w tych dziedzinach robimy, najlepiej świadczy porównanie przeznaczonych na nie nakładów inwestycyjnych. W poprzednim pięcioleciu na te trzy dziedziny wydaliśmy 990 mld zł. W obecnym pięcioleciu możemy już przeznaczyć na ten cel około 1 bilion 450 mld zł, czyli o 47% więcej. Jest to więcej niż wyniosły-wszystkie w ogóle inwestycje kraju w ciągu lat 1965–1970. Oto jak wzrosły zasoby i możliwości naszej gospodarki i jak zmienia się ich rozdysponowanie — przede wszystkim na rzecz najważniejszych społecznych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-9.49" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Założenia polityki zatrudnienia i sposób rozdysponowania nowych zasobów pracy stanowią również obszar głębokich przegrupowań.</u>
          <u xml:id="u-9.50" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W minionych latach rozwiązaliśmy narodowe zadanie, zapewniające pełne zatrudnienie, a więc nowe miejsca pracy dla wielkich liczebnie, prężnych i dobrze przygotowanych do służby Polsce roczników naszej młodzieży z tzw. wyżu demograficznego. Stanowi to wielki historyczny dorobek naszej polityki.</u>
          <u xml:id="u-9.51" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dopływ młodzieży pozwoli w bieżącym pięcioleciu zwiększyć zatrudnienie w całej gospodarce narodowej o 1 milion 100 tys. osób. Będzie to jednak o ponad 700 tys. osób mniej niż w minionym 5-leciu. Wzrasta więc znaczenie prawidłowej, racjonalnej gospodarki zasobami pracy. W br. uczyniliśmy na tej drodze poważny krok naprzód, kształtując zatrudnienie poniżej założeń planu. W latach nadchodzących trzeba będzie zrobić jeszcze więcej, jeszcze więcej działać na wszystkich szczeblach gospodarki, zatrudniać ludzi umiejętniej i oszczędniej.</u>
          <u xml:id="u-9.52" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zakładamy dokonanie istotnych zmian w rozdysponowaniu przyrostu zasobów pracy. Chcemy, aby znacznie większa niż dotychczas część nowych kadr zasiliła rolnictwo i gospodarkę żywnościową. O 200 tys. osób wzrosnąć powinno zatrudnienie w rolnictwie indywidualnym, a o 80 tys. w rolnictwie uspołecznionym. W przemieszczeniach ludności, w zatrudnianiu nowych roczników nastąpić musi istotna zmiana. Chodzi o to, aby na wsi pozostawali ludzie młodzi, sprawni, niezbędni do rozwijania produkcji rolnej. Również o 200 tys. osób chcemy zwiększyć zatrudnienie w rzemiośle i usługach indywidualnych, a o 100 tys. w pracy nakładczej i w systemie agencyjno-prowizyjnym.</u>
          <u xml:id="u-9.53" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zasadniczo zmienia się polityka zatrudnienia w pozarolniczej gospodarce uspołecznionej. Dotychczas nowi pracownicy zasilali przede wszystkim przemysł i budownictwo. Obecnie te działy gospodarki dysponują coraz nowocześniejszym wyposażeniem technicznym. Dlatego oceniamy, że przemysł może zwiększyć produkcję i wykonać stawiane przed nim zadania przy niewielkim wzroście zatrudnienia — o 170 tys. pracowników, czyli o niespełna 4%. Budownictwo powinno natomiast zmniejszyć zatrudnienie, bowiem jego stale rosnący potencjał techniczny i indywidualne uzbrojenie stanowisk pracy stwarza warunki do wzrostu wydajności pracy wyższego niż planowany wzrost produkcji. Ponad 2/3 przyrostu zatrudnienia w pozarolniczej gospodarce uspołecznionej skierujemy zatem do szeroko rozumianej sfery usług, w tym zwłaszcza do transportu, ochrony zdrowia, gospodarki mieszkaniowej i komunalnej, handlu oraz oświaty, wychowania, kultury. Oznacza to realizację w polityce zatrudnienia priorytetów gospodarczych obecnego 5-lecia. W administracji państwowej kontynuować będziemy i wzmacniać politykę oszczędności. Projekt budżetu na 1977 r. złożony Wysokiej Izbie, przewiduje dalsze 2% zmniejszenia zatrudnienia. Zapewniając zatrudnienie dla wszystkich naszych obywateli, umacniamy dziedziny, od których zależą warunki życia i obsługa potrzeb społecznych. Stawiamy również zadania racjonalizacji zatrudnienia w całej gospodarce, a szczególnie w przemyśle. Nie jest to zadanie łatwe, wymaga ono przede wszystkim sprawniejszej organizacji, lepszej dyscypliny, zdecydowanej egzekutywy i dobrej woli.</u>
          <u xml:id="u-9.54" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zakładamy znacznie wyższy stopień wykorzystania wielkiego zmodernizowanego potencjału produkcyjnego, który powstał dzięki ogromnym nakładom inwestycyjnym całego okresu Polski Ludowej, zwłaszcza zaś ostatnich 6 lat. Gwarancją realności zamierzeń planu na rok 1977 i lata dalsze do roku 1980 jest znaczne pogłębienie efektywności gospodarowania i oszczędności we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego. Tylko efektywnie pracująca gospodarka zdolna jest do coraz lepszego zaspokajania potrzeb społecznych. Znaczne osiągnięcia ostatnich 6 lat na tym odcinku nie mogą nikomu przesłonić poważnych jeszcze rezerw i możliwości w tej ważnej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-9.55" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zakładamy, że udział wydajności pracy w przyroście produkcji wyniesie w przemyśle ponad 93%, a w budownictwie 100%.</u>
          <u xml:id="u-9.56" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Znacznie zwiększone zadania efektywnościowe są wymierzone w planie realistycznie. Znajdują podstawę w znacznie wyższym poziomie wyposażenia technicznego większości przedsiębiorstw, w uruchomieniu wielu nowych zakładów, szerokim postępie modernizacji majątku trwałego, w odmłodzeniu i wydatnym wzroście kwalifikacji naszych kadr. Barierę na drodze szybkiego wzrostu efektywności gospodarowania stanowi często niski poziom organizacji pracy. W licznych zakładach zbyt powolny postęp w tej dziedzinie tworzy częstokroć dysproporcję, którą można i trzeba szybko likwidować.</u>
          <u xml:id="u-9.57" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wchodzimy w okres, kiedy wzrost wydajności pracy może w nieco wyższym stopniu wyprzedzać wzrost płac. Będziemy godziwie opłacać rzeczywisty wzrost wydajności pracy, zwiększać zachęty materialne. Jednocześnie jednak bardziej kategorycznie przeciwstawiamy się wielu jeszcze, niestety, nieprawidłowościom w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-9.58" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zasadniczy kierunek walki o efektywność gospodarowania wyznacza zaostrzenie się problemów paliwowych, surowcowych i materiałowych. Krajowe zasoby paliw i surowców są ograniczone. Ograniczone są również możliwości zwiększania ich importu. Pokonywanie tych barier na drodze rozbudowy krajowej bazy paliw i energii, surowców i materiałów oraz wzmożonego ich oszczędzania jest zasadniczym warunkiem pomyślnego rozwiązania wszystkich zadań planu 5-letniego.</u>
          <u xml:id="u-9.59" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wykonanie planu 5-letniego wymaga więc zmniejszenia udziału kosztów materiałowych w wartości produkcji i usług o ponad 9% w przemyśle i blisko 3% w budownictwie. Tak wydatną poprawę gospodarowania paliwami i energią, surowcami i materiałami będziemy bezwzględnie egzekwować wszystkimi dostępnymi środkami. Mimo wzrostu produkcji trzeba będzie znacznie oszczędniej przydzielać na potrzeby gospodarki węgiel i koks, energię elektryczną, gaz i olej opałowy.</u>
          <u xml:id="u-9.60" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wielkim źródłem oszczędności surowców i materiałów pozostaje poprawa jakości produkcji. Nie stać nas na produkcję niskiej jakości, niewspółmierną do wysokiego już dziś poziomu wyposażenia technicznego przedsiębiorstw, nieodpowiednią pod względem asortymentowym, odbiegającą od potrzeb rynku wewnętrznego i eksportu.</u>
          <u xml:id="u-9.61" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Będzie to powszechny i bezwzględny wymóg bieżącego 5-lecia. Rozmiar ponoszonych z tego tytułu strat jest poważny. Stąd konieczność wzmożenia kontroli jakości wyrobów przez producentów i odbiorców. Działania te wesprzemy odpowiednimi przedsięwzięciami organizacyjnymi i ekonomicznymi, prawnymi i społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-9.62" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Również pod kątem podnoszenia jakości pracy, sprawności i efektywności gospodarowania kształtować będziemy proces dalszych zmian w metodach planowania i zarządzania, w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Znaczenie tych spraw podkreślono w referacie I Sekretarza Komitetu Centralnego naszej partii tow. Edwarda Gierka na V Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-9.63" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W podnoszeniu jakości i efektywności pracy narodu sprawę największej wagi stanowi coraz szersze włączanie się nauki i techniki w realizację kluczowych zadań gospodarczych. Temu celowi służy doskonalenie programowania, organizacji i finansowania badań, ścisłe łączenie prac naukowo-badawczych z potrzebami gospodarki, zwiększenie efektywności badań i przyśpieszenie wdrożeń, szersze wykorzystanie własnych źródeł postępu technicznego.</u>
          <u xml:id="u-9.64" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W latach 1976–1980 nakłady w sferze nauki i badań oraz wdrażania ich dorobku wyniosą około 200 mld zł, czyli o 70 mld zł więcej niż w minionym 5-leciu. Jesteśmy przekonani, że pozwoli to środowiskom naukowym i technicznym wnieść godny i ważki wkład w rozwój ojczyzny, w podnoszenie jakości zbiorowego wysiłku oraz materialnych i kulturalnych warunków życia naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-9.65" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zasadniczą płaszczyzną dokonywanego przegrupowania środków czynimy program inwestycyjny, jego rozmiary i strukturę oraz jego efektywność.</u>
          <u xml:id="u-9.66" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W poprzednim 5-leciu zapewniliśmy Polsce wielki rozmach inwestycyjny. Był on konieczny, aby dźwignąć kraj na wyższy poziom, zaspokoić naglące potrzeby, umocnić materialną podstawę wzrostu stopy życiowej. Dzięki ogromnemu wysiłkowi społeczeństwa mamy dziś nieporównanie większy potencjał wytwórczy. Pozwala to planować dalszy rozwój kraju i poprawę warunków życia narodu przy niższym niż w poprzednich latach tempie wzrostu inwestycji i zmniejszeniu obciążenia dochodu narodowego inwestycjami. Na tym polega istota manewru obecnego 5-lecia. Równocześnie trzeba z całą siłą podkreślić, że projekt planu gwarantuje środki inwestycyjne wystarczające dla dynamicznego rozwoju gospodarczego w obecnym 5-leciu i tworzenia przyczółków rozstrzygających o rozwoju kraju w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-9.67" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Nakłady inwestycyjne w latach 1976–1980 wzrosną o 43% w stosunku do ubiegłego 5-lecia. Następuje też zmiana proporcji w podziale środków na poszczególne potrzeby zgodnie z głównymi priorytetami obecnego 5-lecia, o czym już wspominałem. Niezbędne środki przeznaczamy też na podstawowe inwestycje w górnictwie i hutnictwie, na przedsięwzięcia surowcowe w przemyśle chemicznym, drzewno-papierniczym i materiałów budowlanych. Choć są to inwestycje gałęzi przemysłu wytwarzającego głównie środki produkcji, ale ich wpływ na wzrost produkcji przedmiotów spożycia jest bezpośredni i wielki.</u>
          <u xml:id="u-9.68" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W inwestycjach przemysłowych wydatnie wzrośnie udział nakładów na modernizację oraz na kontynuowanie budowy obiektów rozpoczętych, aby jak najwcześniej osiągnąć dodatkowe zdolności produkcyjne i usługowe.</u>
          <u xml:id="u-9.69" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Będziemy też nadal znacznie zwiększać inwestycje kolejowe, drogowe i portowe, konieczne do odrobienia wciąż dotkliwie odczuwanych opóźnień w rozwoju i modernizacji naszego transportu. Planujemy również poważne środki na rozbudowę łączności telefonicznej, radiofonii i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-9.70" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Najważniejszą jednak sprawą w działalności inwestycyjnej jest terminowość i jakość uzyskiwanych rezultatów. Maksymalna koncentracja oraz sprawność procesu inwestycyjnego to warunek szybkiego dyskontowania nakładów poprzednich lat i planowego uruchomienia w latach 1977–1978 obiektów, które są dziś w budowie. Rząd podejmie w tych dziedzinach liczne przedsięwzięcia. Konieczne są jednak również głębokie zmiany w świadomości kadr gospodarczych wszystkich szczebli. Musimy położyć kres partykularnemu traktowaniu inwestycji, co dziś jest jeszcze częstym zjawiskiem. Mamy liczne możliwości wykorzystywania dla naszego rozwoju czynników pozainwestycyjnych — i po nie trzeba przede wszystkim sięgać, a inwestować rozważnie i efektywnie.</u>
          <u xml:id="u-9.71" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Oczywiście w rolnictwie, budownictwie mieszkaniowym i niektórych innych dziedzinach konieczne będzie rozpoczynanie także nowych zadań. Ale w każdym przypadku miernikiem oceny działalności inwestycyjnej będzie terminowość i jakość uzyskiwanych rezultatów.</u>
          <u xml:id="u-9.72" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Kategorycznie przeciwstawimy się wszelkim pozaplanowym inwestycjom, przejawom radosnej twórczości, którą realizuje się z reguły kosztem zmniejszania dostaw materiałów budowlanych dla rynku, a szczególnie dla wsi. Działania Rządu służące dalszemu usprawnianiu wszystkich ogniw procesu inwestycyjnego, podnoszeniu ich sprawności, umacnianiu dyscypliny i usuwaniu niedomagań jakościowych będą zdecydowane i konsekwentne.</u>
          <u xml:id="u-9.73" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Istotną cechą rozwoju gospodarczego lat 1971–1976 jest wielki wzrost i intensyfikacja powiązań gospodarczych z zagranicą. Sięgnęliśmy po szansę, jaką tworzyły dla kraju korzystne warunki uzyskiwania kredytów zagranicznych. Główną ich część przeznaczyliśmy na przyspieszenie technicznego awansu Polski, na import nowej techniki, nowych wysoce sprawnych kompletnych obiektów przemysłowych, nowych technologii. Kredyty te powiększyły dochód narodowy przeznaczony do podziału. Były one jednym z czynników budowy naszego potencjału eksportowego. Obecnie zakładamy, że potencjał ten zacznie owocować na znacznie większą skalę, szczególnie jeśli chodzi o eksport wyrobów przemysłu elektromaszynowego i chemicznego. Powinniśmy zarazem utrzymać na rynkach zagranicznych pozycję Polski jako dostawcy paliw i surowców.</u>
          <u xml:id="u-9.74" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W programowaniu i rozwijaniu produkcji eksportowej uwzględniamy potrzebę rozszerzania takich powiązań z zagranicą, które umożliwiają pogłębianie kooperacji i specjalizacji produkcji, sprzyjają pozyskiwaniu niezbędnych surowców i materiałów, a także maszyn i urządzeń, wpływają na doskonalenie technologii produkcji, ułatwiają wchodzenie na nowe rynki zagraniczne.</u>
          <u xml:id="u-9.75" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W naszym bilansie płatniczym wystąpiły pewne napięcia. Wynikły one głównie z niepomyślnego przebiegu produkcji rolnej, a także z niekorzystnych warunków handlu zagranicznego w latach 1974–1976. W okresie tym musieliśmy znacznie zwiększyć import zbóż i pasz oraz wielu surowców i materiałów, aby pokryć potrzeby naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-9.76" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Import zbóż i pasz z krajów kapitalistycznych kosztował w latach 1971–1976 ponad 9 mld zł dew., a import wyrobów hutniczych — około 10 mld zł dew. Przy tym szybciej rosły ceny towarów importowanych niż eksportowanych, co było dla nas wysoce niekorzystne.</u>
          <u xml:id="u-9.77" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W obecnym pięcioleciu chcemy jednak i musimy zmniejszyć zadłużenie państwa. Osiągniemy to, jeśli eksport będzie rósł znacznie szybciej niż import. Zakładamy, że zwiększy się on w ciągu 5 lat o ponad 75%, natomiast import tylko o jedną czwartą.</u>
          <u xml:id="u-9.78" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Możliwość zmniejszenia tempa wzrostu importu mamy przede wszystkim dzięki wielkim przedsięwzięciom inwestycyjnym w przemyśle. Przewidujemy np., że tylko inwestycje w hutnictwie żelaza i stali, związane w szczególności z zakończeniem I etapu budowy Huty „Katowice” pozwolą na obniżenie kosztów importu wyrobów hutniczych o ok. 3 mld zł dew. Drugim przykładem jest cement, na którego import wydatkowaliśmy dotychczas wielkie sumy, a od 1977 roku możemy już być eksporterem cementu. W zmniejszaniu dynamiki i racjonalizowaniu importu kluczowe znaczenie mieć będzie oczywiście oszczędzanie paliw, surowców i materiałów.</u>
          <u xml:id="u-9.79" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Założone w planie stopniowe zmniejszanie nadwyżki importu nad eksportem, a pod koniec pięciolecia uzyskanie nadwyżki eksportowej nie oznacza poniechania polityki kredytowej. Zamierzamy ją kontynuować, korzystając oczywiście tylko z dogodnych kredytów zagranicznych. Kredyty są dziś powszechnie stosowanym instrumentem rozwoju gospodarczego, współpracy i wymiany międzynarodowej. Instrument ten odgrywa coraz większą rolę także w stosunkach między krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-9.80" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wszechstronny rozwój współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i z innymi państwami socjalistycznymi ma dla nas znaczenie podstawowe. W obrotach naszego handlu zagranicznego udział socjalistycznych partnerów będzie w bieżącej pięciolatce systematycznie wzrastał. Jest to w dużym stopniu rezultat postępu socjalistycznej integracji gospodarczej, polepszenia i pogłębienia specjalizacji i kooperacji produkcji oraz współpracy naukowo-technicznej.</u>
          <u xml:id="u-9.81" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Realizacja zadań planowych stanie się dalszym krokiem na drodze umacniania roli handlu zagranicznego w rozwoju kraju, zapewni znaczne zwiększenie udziału socjalistycznej Polski w międzynarodowym podziale pracy, w handlu i współpracy z krajami Europy i świata.</u>
          <u xml:id="u-9.82" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zawarte w planie na nadchodzący rok cele i zadania społeczno-gospodarcze znajdują wyraz i oparcie w przedłożonym obywatelem posłem projekcie budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.83" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Założenia budżetu odzwierciedlają dalszy szybki rozwój gospodarki i dalszy poważny postęp w polityce socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-9.84" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zakłada się zgromadzenie dochodów budżetowych o ok. 9,5% większych niż w roku bieżącym. Znacznie szybciej, bo o 12% rosnąć będą dochody z przedsiębiorstw uspołecznionych, co będzie nie tylko rezultatem zwiększenia zadań, lecz także następstwem wzrostu efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-9.85" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wydatki budżetowe zwiększą się natomiast o około 9% i będą rosnąć w tempie wolniejszym niż dochody. Budżet łączy zwiększenie nakładów na różnorodne potrzeby społeczne i gospodarcze ze znacznie ostrzejszym reżimem oszczędnościowym w całej gospodarce, a szczególnie w administracji. Zapewni to równowagę finansową państwa, pozwoli na stworzenie niezbędnych rezerw oraz wygospodarowanie poważniejszych nadwyżek.</u>
          <u xml:id="u-9.86" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Ponad połowę środków budżetowych przeznacza się na finansowanie przedsiębiorstw i innych jednostek gospodarczych. Większe niż w ub. roku środki skierowane zostaną na gospodarkę mieszkaniową i komunalną, ubezpieczenia społeczne, działalność socjalną, na rozwój sztuki, rozwój ochrony zdrowia i opieki społecznej, nauki i oświaty, kultury fizycznej, sportu i turystyki i innych dziedzin służących bezpośrednio człowiekowi.</u>
          <u xml:id="u-9.87" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podkreślenia wymaga również szybki wzrost dopłat państwa do produktów żywnościowych, które przekroczą w przyszłym roku 110 mld zł, a łączne subwencje do całego kompleksu żywnościowego, nie wliczając dotacji inwestycyjnych, wyniosą 205 mld zł, co stanowi około 12% dochodu narodowego wytworzonego.</u>
          <u xml:id="u-9.88" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Urzędom wojewódzkim, miejskim i urzędom gmin zapewniamy warunki stabilizacji gospodarki finansowej, tworzymy zachęty do zwiększenia dochodów i oszczędności w wydatkach, aby na tej drodze zdobyć środki na trafnie wybrane, wszechstronnie uzasadnione cele. Gospodarując oszczędnie i efektywnie, ogniwa administracji terenowej dysponować więc będą środkami koniecznymi na rozwój swych inicjatyw i zaspokojenie ważnych lokalnych potrzeb. Jednocześnie znacznie zaostrzona będzie dyscyplina finansowa, zdarzają się bowiem zjawiska niefrasobliwości w gospodarowaniu groszem publicznym.</u>
          <u xml:id="u-9.89" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W realizacji zadań planu 5-letniego, w rozwiązywaniu złożonych problemów dalszego rozwoju kraju opieramy się na dokonaniach lat 1971–1976. Wydatnie powiększył się w tym okresie potencjał twórczych sił narodu, rozbudowaliśmy i unowocześniliśmy materialną bazę socjalistycznego budownictwa w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-9.90" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">We wszystkich dziedzinach gospodarowania mamy jeszcze znaczne rezerwy, które uczymy się wykorzystywać coraz lepiej.</u>
          <u xml:id="u-9.91" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Mamy już spory dorobek w doskonaleniu planowania i zarządzania, pracy państwowej i administracyjnej. Ale też świadomi jesteśmy istnienia szerokiej jeszcze sfery przejawów złej roboty, niedomagań w kierowaniu pracą wielu organizacji i przedsiębiorstw, niekonsekwencji w działaniu, przejawów niezdyscyplinowania i nieodpowiedzialności, marnotrawienia czasu, sił i środków, a niekiedy pogoni za sukcesami na pokaz, bez liczenia się z ich kosztami społeczno-ekonomicznymi.</u>
          <u xml:id="u-9.92" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Funkcje naszego państwa rozbudowują się wraz ze wzrostem gospodarki i z wyższym szczeblem naukowego i technicznego rozwoju produkcji, wraz z koniecznością zaspokajania rosnących potrzeb społecznych. Dlatego musimy i będziemy stale doskonalić działalność administracji państwowej i gospodarczej na wszystkich szczeblach. Będziemy także zwalczać przejawy formalizmu i biurokracji, nie dopuszczać do bierności i asekuranctwa, do uchylania się od odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-9.93" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Niezachwianą wytyczną polityki Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest niezłomny sojusz, braterska przyjaźń i wszechstronna współpraca ze Związkiem Radzieckim, ścisła więź i konsekwentne współdziałanie z państwami socjalistycznej wspólnoty. W tych właśnie wymiarach należy ocenić przebieg i rezultaty listopadowej wizyty partyjno-państwowej delegacji PRL z tow. Gierkiem w ZSRR. Skład naszej delegacji odzwierciedlał jednomyślność w rozumieniu przez społeczeństwo znaczenia sojuszu ze Związkiem Radzieckim dla Polski i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-9.94" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podstawowe treści wizyty zawarte zostały we wspólnym oświadczeniu, podpisanym przez przywódców Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Jest to dokument o wielkim znaczeniu politycznym. Zawiera on wysoką ocenę stosunków polsko-radzieckich, charakteryzuje ich nową jakość ukształtowaną w ostatnich latach oraz wskazuje na perspektywy współpracy we wszystkich dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-9.95" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Oświadczenie dobitnie podkreśla wszechstronne znaczenie stosunków polsko-radzieckich dla obu naszych krajów, dla budownictwa socjalistycznego w Polsce. Myśl tę wyraził I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek, stwierdzając: „braterskie więzi z Krajem Rad mają dla nas wagę najwyższą. Za ich stałym umacnianiem przemawiają wszystkie nasze narodowe i klasowe racje. Jest to jedna z kluczowych przesłanek pomyślności socjalistycznej Polski. Dlatego niezłomną wolą Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, wszystkich patriotycznych sił skupionych we Froncie Jedności Narodu, jest kroczyć zawsze tą drogą, iść nią nieustannie naprzód, zacieśniać polsko-radzieckie braterstwo, współpracę i współdziałanie”.</u>
          <u xml:id="u-9.96" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wielkie znaczenie przywiązujemy do rozwoju wzajemnych stosunków gospodarczych. Zwiększenie rozmiarów i zakresu oraz doskonalenia form wszechstronnej współpracy z Krajem Rad leży w najżywotniejszym interesie naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-9.97" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W planie na lata 1976–1980 założyliśmy wzrost obrotów handlowych ze Związkiem Radzieckim do 28 mld rubli, tj. o około 1,7 raza w stosunku do poprzedniego pięciolecia. Jesteśmy przekonani, że dodatkowe ustalenia przyjęte wespół ze stroną radziecką w trakcie przygotowań do wizyty i moich rozmów z towarzyszem Premierem Aleksiejem Kosiginem, a następnie potwierdzone i rozwinięte w rozmowach, którym przewodniczyli towarzysze Edward Gierek i Leonid Breżniew, pozwolą na przekroczenie tych wskaźników.</u>
          <u xml:id="u-9.98" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Uzgodniliśmy dodatkowe, roczne dostawy ze Związku Radzieckiego do Polski szeregu ważnych dla nas surowców, m.in. ropy naftowej, olejów pędnych, aluminium, a także maszyn i urządzeń, zwłaszcza na potrzeby rolnictwa. Ich liczna lista obejmuje traktory różnych typów, samochody ciężarowe, wielkie deszczownie, wyposażenie do produkcji pasz, fermy drobiarskie i owcze.</u>
          <u xml:id="u-9.99" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Ekwiwalentnie dostarczać będziemy do Zw. Radzieckiego nasze towary, głównie kompletne obiekty przemysłowe, maszyny i urządzenia, miedź, cynk, wyroby walcowane, rury, półwyroby stalowe i inne towary.</u>
          <u xml:id="u-9.100" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Porozumieliśmy się w sprawie prowadzenia dalszych prac nad rozszerzeniem specjalizacji i kooperacji produkcji, zwłaszcza w przemyśle maszynowym.</u>
          <u xml:id="u-9.101" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Podkreśliliśmy znaczenie realizacji w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej wieloletnich programów zmierzających do zaspokojenia zapotrzebowania na paliwa, surowce i materiały, unikalne maszyny i urządzenia, produkty rolnictwa i przemysłu spożywczego oraz przemysłowe towary rynkowe.</u>
          <u xml:id="u-9.102" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wyrazem braterskiej współpracy między Polską i Zw. Radzieckim jest ustalenie dalszych dostaw radzieckich dla drugiego etapu sztandarowej inwestycji 10-lecia Huty „Katowice”. Związek Radziecki dostarcza nam w bież. roku zboże oraz niektóre produkty spożywcze, co w obecnej sytuacji ma dla nas szczególnie ważne znaczenie. Podjęliśmy również ustalenia umożliwiające dogodne dla nas zbilansowanie i rozliczenie płatnicze wzajemnych obrotów w latach 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-9.103" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rozwój i rosnący zakres współpracy naukowej i technicznej symbolizuje porozumienie o przygotowaniu wspólnych lotów kosmonautów z krajów socjalistycznych, w tym i z Polski, na radzieckich statkach kosmicznych.</u>
          <u xml:id="u-9.104" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Charakteryzując wzajemne stosunki i podkreślając znaczenie polskiej wizyty w Zw. Radzieckim, towarzysz Leonid Breżniew powiedział: „Wasza wizyta to kamień milowy na drodze dalszego rozwoju stosunków radziecko-polskich. Nigdy w przeszłości stosunki te nie były tak trwałe i nie sięgały tak głęboko. Oparte są one na całkowitej równości praw, na głębokim wzajemnym szacunku, na wielkiej zasadzie internacjonalizmu socjalistycznego”.</u>
          <u xml:id="u-9.105" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Rozmowy w Moskwie, a następnie pobyt w stolicach republik kazachskiej i białoruskiej — Ałma-Acie i Mińsku, były owocne i przebiegały w serdecznej atmosferze. Mieliśmy wiele przyjacielskich, bezpośrednich spotkań z ludźmi pracy Kraju Rad. Wszędzie przyjmowano nas z szacunkiem i niezwykle gościnnie. Na każdym kroku odczuwaliśmy, że jest to rzeczywiście wizyta przyjaciół u przyjaciół, że ludzie radzieccy z szacunkiem odnoszą się do naszego narodu i naszego dorobku.</u>
          <u xml:id="u-9.106" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Odwiedziliśmy także miejsce historycznej bitwy pod Lenino, gdzie zrodziło się polsko-radzieckie braterstwo broni i rozpoczął się zwycięski szlak bojowy Wojska Polskiego, sprzymierzonego z wyzwoleńczą Armią Czerwoną. Oddaliśmy hołd pamięci tych, którzy złożyli ofiarę życia w imię wolności i niepodległości Polski, w imię pokoju i szczęścia przyszłych pokoleń.</u>
          <u xml:id="u-9.107" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przebieg i rezultaty wizyty partyjno-państwowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Z w. Radzieckim stały się jednocześnie dobitnym potwierdzeniem ścisłego współdziałania obu państw na arenie międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-9.108" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Tylko w warunkach trwałego sojuszu i przyjaźni z pierwszym państwem socjalizmu Polska Ludowa mogła rozwiązać podstawowe problemy swego niepodległego bytu i bezpieczeństwa, zdobyć godne miejsce w Europie i w świecie. Sojusz, przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim były, są i będą fundamentem polskiej polityki zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-9.109" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przyjęte po moskiewskich rozmowach obu delegacji oświadczenie podkreśla zgodność poglądów na wszystkie kluczowe zagadnienia międzynarodowe i wolę kontynuowania skoordynowanych wysiłków w celu pogłębiania pozytywnych przemian w życiu międzynarodowym, umacniania procesów odprężenia oraz rozwijania wszechstronnej, wzajemnie korzystnej współpracy między państwami o odmiennych społecznych ustrojach.</u>
          <u xml:id="u-9.110" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Coraz owocniejszą, pomyślnie rozwijającą się współpracę polsko-radziecką uważamy za liczący się wkład naszego kraju w dzieło umacniania potęgi, jedności i zwartości całej wspólnoty równoprawnych i suwerennych państw socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-9.111" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dalszemu rozwojowi wszechstronnej współpracy bratnich krajów i umacnianiu polityki odprężenia dobrze służyć będą wyniki narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego, która odbyła się 25 i 26 listopada w Bukareszcie.</u>
          <u xml:id="u-9.112" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Na naradzie dokonano wszechstronnej analizy aktualnej sytuacji międzynarodowej i uogólniono budzące optymizm wyniki dotychczasowej walki państw — stron Układu Warszawskiego o zbudowanie na kontynencie europejskim stosunków opartych na zasadach przyjętych na Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach. Państwa uczestniczące w naradzie sformułowały program dalszego działania na rzecz utrwalania pozytywnych przemian w Europie, zahamowania wyścigu zbrojeń i wkroczenia na drogę rozbrojenia, rozwijania wzajemnie korzystnej współpracy z państwami o odmiennych ustrojach.</u>
          <u xml:id="u-9.113" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Z potrzeby doskonalenia w nowych warunkach mechanizmów współdziałania polityki zagranicznej członków naszego pokojowego i obronnego sojuszu oraz dalszego rozwoju wszechstronnej współpracy między nimi zrodziły się przyjęte na naradzie decyzje o powołaniu Komitetu Ministrów Spraw Zagranicznych oraz Zjednoczonego Sekretariatu Państw — Stron Układu Warszawskiego. Dorobek narady bukareszteńskiej zawarty został w deklaracji oraz w innych dokumentach opublikowanych w prasie i z satysfakcją przyjętych przez polską opinię publiczną.</u>
          <u xml:id="u-9.114" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Chciałbym z tej trybuny podkreślić jedynie znaczenie nowej ważkiej inicjatywy zawarcia układu, na mocy którego państwa — sygnatariusze aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie zobowiązywałyby się nie użyć jako pierwsze broni jądrowej przeciwko sobie. Rząd polski będzie aktywnie działać na rzecz wprowadzenia w życie tej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-9.115" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Oczekujemy, że koła polityczne na Zachodzie zajmą rzetelne stanowisko wobec tych propozycji. Ich realizacja stałaby się istotnym czynnikiem umacniania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Toteż najważniejszą obecnie sprawą jest pełne wcielanie w życie osiągniętych porozumień i prowadzenie rozpoczętych już rokowań na temat ważnych zagadnień europejskich, a także rozpoczęcie rzeczowych rozmów wokół nowych inicjatyw wysuniętych przez państwa socjalistyczne.</u>
          <u xml:id="u-9.116" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Uważamy równocześnie za niezbędne zdecydowane przeciwdziałanie aktywizacji sił antyodprężeniowych, które dążą do wywoływania napięć i podważania postępu osiągniętego w drodze pogłębienia pokojowego współżycia.</u>
          <u xml:id="u-9.117" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Polska Rzeczpospolita Ludowa udziela pełnego poparcia wspólnemu programowi sformułowanemu w deklaracji bukareszteńskiej. W imię realizacji tego konstruktywnego programu kraj nasz jeszcze mocniej zespoli swe wszechstronne wysiłki i niestrudzoną aktywność w działaniu wszystkich państw wspólnoty socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-9.118" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Projekty planów, które przedstawiłem Wysokiej Izbie, nie są łatwe i niełatwo nam będzie je realizować. Mimo trudniejszych dla gospodarki warunków wewnętrznych i międzynarodowych, zamierzenia te są w pełni realne i możliwe do wykonania. Podstawową cechą charakterystyczną obu planów jest wielostronność wysiłku podejmowanego w celu kontynuowania linii VI Zjazdu, strategii „dla ludzi i przez ludzi”.</u>
          <u xml:id="u-9.119" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zadania dotyczące poprawy warunków życia narodu będą konsekwentnie realizowane w całym obecnym dziesięcioleciu i stanowią kluczowy element planu. Nie schodzimy z tej drogi, choć jest dziś ona trudniejsza i wymaga wielu manewrów, których dokonujemy nie wbrew dotychczasowej strategii, lecz w imię jej kontynuacji.</u>
          <u xml:id="u-9.120" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Dla tej kontynuacji tworzymy warunki potwierdzające dobitnie, że troska o poziom życia całego narodu i każdego obywatela, o pozycję Polski w świecie była i jest podstawą naszej polityki społeczno-gospodarczej. Przedłożone Wysokiemu Sejmowi projekty stanowią program przezwyciężania trudności i napięć, wynikających z wysokiego tempa rozwoju kraju i nieprzewidzianych okoliczności. Jest to zarazem program dalszego rozwoju i postępu, wykładnia naszych szans i ambicji.</u>
          <u xml:id="u-9.121" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Chcemy, powinniśmy i musimy iść dalej, jeszcze aktywniej i na większą skalę zmieniać wizerunek i krajobraz Polski, umacniać jej twórczy potencjał, podnosić jakość pracy, polepszać warunki życia narodu.</u>
          <u xml:id="u-9.122" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Polska roku 1980 będzie krajem o wysokim poziomie warunków pracy i bytu, oświaty, techniki i kultury. W życiu narodu mocno i wyraziście przejawiać się będą humanistyczne walory naszego ustroju, który dzięki ludziom rozwija się i służąc im, dokumentuje swą wyższość.</u>
          <u xml:id="u-9.123" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Taka jest właśnie treść przedłożonych obywatelom posłom projektów. Takie są cele dla osiągnięcia których pracujemy, niezachwianie wcielając w życie strategię VI i VII Zjazdu, linię generalną partii, popieraną przez ZSL i SD, wszystkie siły Frontu Jedności Narodu, przez wszystkich patriotów.</u>
          <u xml:id="u-9.124" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Pomiędzy omówionymi przeze mnie tematami, założeniami dalszego rozwoju kraju, kierunkami dalszego zacieśnienia braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim i urzeczywistnianiem postanowień państw wspólnoty socjalistycznej istnieje ścisły, wręcz organiczny związek. Realizacja zadań na tych nierozdzielnych płaszczyznach służyć będzie sile Polski i pomyślności Polaków, sprawie pokoju i bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-9.125" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Pozwolicie obywatele posłowie, że na zakończenie mego wystąpienia przytoczę słowa tow. Edwarda Gierka, które padły wczoraj z trybuny V Plenum KC partii:</u>
          <u xml:id="u-9.126" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">„Polska jest naszym wspólnym dobrem. Razem niesiemy historyczną odpowiedzialność za jej dziś i jutro. Niechaj poczucie tej odpowiedzialności stale towarzyszy naszemu działaniu, niechaj kieruje postępowaniem każdego Polaka, niech potęguje skuteczność zbiorowego wysiłku”.</u>
          <u xml:id="u-9.127" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W tym przekonaniu, w imieniu Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proszę obywateli posłów o rozpatrzenie projektów planu i budżetu na rok 1977 i planu 5-letniego na lata 1976–1980.</u>
          <u xml:id="u-9.128" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Zwracam się również do Wysokiej Izby o przyjęcie informacji na temat wyników wizyty partyjno-państwowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-9.129" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Wysoki Sejmie! Konwent Seniorów proponuje, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu projektów: planu pięcioletniego oraz planu i budżetu na 1977 rok — nie przeprowadzać dyskusji i skierować projekty do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z tym, że właściwe komisje — zgodnie z art. 39 regulaminu Sejmu — rozpatrzą poszczególne części planów i budżetu i swe wnioski oraz uwagi przekażą Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawione propozycje.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Rządowy program rozwoju usług i rzemiosła w roku 1977 i założenia do roku 1980.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów Obywatela Tadeusza Pykę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz w swym przemówieniu przedstawił główne problemy rozwoju kraju w bieżącym pięcioleciu i na przyszły rok. Koncepcja ta, zarysowana na VI i VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, bazuje na strategii przyspieszonego rozwoju gospodarki wraz ze stałym wzrostem poziomu życia społeczeństwa. Mamy też rozpatrzyć na dzisiejszym posiedzeniu program rozwoju usług i rzemiosła na rok przyszły, a także założenia tego rozwoju do roku 1980. W imieniu Rządu chciałbym przedstawić ogólną ideę i koncepcję tego programu.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Problematyka usług i rzemiosła, ujęta kompleksowo, trafia po raz pierwszy — jako wydzielony i odrębny temat — na forum Sejmu. Można więc zapytać: dlaczego? Sprawa w pełni na to zasługuje.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Przez ostatnie 6 lat dokonaliśmy ogromnego postępu rozwoju produkcyjnej bazy naszej gospodarki. Powstały liczne zakłady wybudowane w oparciu o najnowsze światowe rozwiązania techniczne w przemysłach surowcowych, przetwórczych i rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Społeczeństwo jest nieporównanie zamożniejsze niż 6 lat temu. W skali jednego tylko przyszłego roku ludność otrzyma do swej dyspozycji wynagrodzenia i dochody o łącznej wartości 1 biliona 180 mld złotych, podczas gdy 6 lat temu społeczeństwo nasze dysponowało kwotą przychodów w granicach 500 mld zł, a więc kwotą ponad dwukrotnie mniejszą.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Na pokrycie siły nabywczej ludności państwo dostarczy w przyszłym roku towary o wartości sięgającej jednego biliona złotych, podczas gdy 6 lat temu przeznaczono na te cele niespełna 400 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Na potrzeby rynku i usług przeznacza się również znaczne środki dewizowe. W przyszłym roku sprowadzimy z innych krajów towary, których wartość na naszym rynku sięgać będzie ponad 90 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Jeżeli więc wszystko to policzyć i dodać, będziemy mieli właściwy obraz ogromnego wysiłku społeczeństwa, partii i państwa, aby zapewnić wyższą jakość pracy i wyższą jakość życia narodu, o czym mówił towarzysz Edward Gierek na VII Zjeździe partii.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Lepsza jakość życia w ustroju socjalistycznym, to jednak nie tylko obfitsza konsumpcja dóbr. Ze wzrostem zamożności zmieniają się też potrzeby społeczeństwa i tu dochodzimy do roli i wagi problemu usług i rozwoju rzemiosła jako całego, ogromnego zestawu poczynań na płaszczyźnie rynkowej, bytowej, kulturalnej, oświatowej i socjalnej, zestawu poczynań oszczędzających czas i wysiłek każdego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Dostępność i sprawność usług decydują w dużym stopniu o tym, jak żyjemy, ile możemy mieć wolnego czasu dla siebie i jak go zagospodarujemy. Usługi wpływają na poczucie dobrobytu w równorzędnym stopniu co dostępność i obfitość towarów i dóbr materialnych. W społeczeństwie, dysponującym dobrze zorganizowanymi usługami, żyje się po prostu łatwiej. Jest to więc kategoria nie tylko gospodarcza, lecz przede wszystkim społeczna, kształtująca w niemałej mierze warunki życia. Praca w usługach jest często trudniejsza niż w przemyśle czy budownictwie, wymaga dobrego przygotowania zawodowego i co najważniejsze jest bardzo potrzebna, jest po prostu niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Wysoki Sejmie! W minionym pięcioleciu Rząd trzykrotnie podejmował decyzje dotyczące rozwoju usług. Wartość ich poważnie wzrosła. Wydawało się, że to wiele, ale okazało się, że za mało. Ogromna dynamika rozwoju gospodarczego tego okresu, owo „polskie przyspieszenie”, a zarazem niezwykle szybki wzrost potrzeb ludzi, spowodowany wzrostem ich dochodów, jak gdyby podważyły osiągnięcia usługowe, prześcignęły je. Dziś potrzebne jest inne podejście i inna kompleksowa koncepcja rozwoju usług i rozwoju rzemiosła. I taką koncepcję Rząd pragnie Wysokiemu Sejmowi przedstawić. Koncepcja ta stanowi wykonanie decyzji wspólnego posiedzenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego partii i Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">W przedłożonym obywatelom posłom rządowym programie rozwoju usług i rzemiosła zakłada się zwiększenie wartości usług dla ludności przez gospodarkę uspołecznioną do prawie 200 mld zł w roku 1980.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Założona dynamika rozwoju odpowiada, a nawet nieco przekracza ustalenia VII Zjazdu partii, w których wskazano na konieczność zwiększenia usług co najmniej o 60%. Rząd zakłada, że wzrost usług wyniesie 65% i będzie szybszy niż produkcji przemysłowej i przychodów pieniężnych społeczeństwa. Niektóre rodzaje najbardziej potrzebnych usług wzrosną jeszcze bardziej — dwu-, a nawet trzykrotnie. Od przyszłego roku usługi stanowią część narodowego planu społeczno-gospodarczego i tak jak przemysł czy rolnictwo potraktowane są jako ważna gałąź gospodarki w dokumentach przedłożonych obywatelom posłom.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Rząd zamierza też skierować na rozwój usług poważne środki inwestycyjne, materiałowe i kadrowe. Wprowadzone zostaną odpowiednie decyzje systemowe, a więc ekonomiczno-finansowe i organizacyjne. Utrzymany będzie wprowadzony w latach ubiegłych szeroki zakres ulg i zwolnień podatkowych. Rząd widzi możliwość dalszego rozszerzenia systemu ulg, np. zasadę zwolnienia nowo uruchamianych zakładów usługowych przez okres 3 lat z oprocentowania majątku trwałego. Jest to zachęta do inwestowania i rozwoju sieci usług.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">W polityce wynagrodzeń Rząd proponuje upowszechnienie prowizyjnego systemu płac pracowników zakładów usługowych oraz rozszerzenie formy zryczałtowanego rozrachunku, czyli przechodzenie na formę ajencyjną, eliminując nadmiar dokumentacji. Czynności administracyjne przejmować będą wykonawcy usług za dodatkowym wynagrodzeniem z zaoszczędzonego funduszu płac. Rozszerzane będą uprawnienia kierowników zakładów, m.in. do dysponowania zryczałtowanymi środkami na wydatki rzeczowe związane z utrzymaniem zakładów.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Zasadnicza zmiana nastąpi w systemie zaopatrzenia usług. System ten dostosowany zostanie do wzrostu zadań rozwoju usług nakreślonych w programie rządowym.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Wykonawcy usług dla ludności zaopatrywani będą w materiały z rozdzielnika centralnego oraz z funduszu rynkowego w trybie określonym odrębnymi uchwałami Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Materiałami z funduszu rynkowego dysponować będą wojewodowie, którzy powinni w pierwszej kolejności zaspokajać potrzeby usług na rzecz ludności, zaś Komisja Planowania w przedstawionych projektach planów uwzględniła i zagwarantowała w pełni potrzeby materiałowe i surowcowe na rozwój usług.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">W koordynacji usług Rząd proponuje dalsze zwiększenie roli i odpowiedzialności wojewodów. Wojewodowie otrzymają dalsze uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawach rozwoju sieci placówek usługowych, lokalizacyjnych i kadrowych. Wojewodowie powinni z całą energią, całym sercem zająć się sprawami rozwoju usług i to niezależnie od tego, czy usługodawcy są podporządkowani organizacyjnie jednostkom terenowym czy też centralnym. Tak więc funkcja wojewody i terenowych organów administracji państwowej zostanie odpowiednio i zasadniczo wzmocniona. W ich więc rękach spoczywać będzie klucz do rozwiązania problemu usług potrzebnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Wysoka Izbo! Obecnie chciałbym omówić niezwykle ważną sprawę — problem polskiego rzemiosła i jego roli w naszym społeczeństwie i w naszej gospodarce. Rzemiosła — jako ważnego, obok przemysłu i rolnictwa, źródła zaopatrzenia naszego rynku. Mam też na myśli potrzebę wydobycia i rozwijania najlepszych prastarych tradycji polskiego rzemiosła, znanego ongiś w świecie ze swego kunsztu i wysokiej jakości swoich wyrobów, znanego ze swej rzetelności.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Prezentowane dziś przez Rząd projekty włączają w pełni rzemiosło do przedsięwzięć państwowych. Rząd przedstawia szereg projektów ustaw i przepisów wykonawczych o fundamentalnym znaczeniu dla rozwoju naszego rzemiosła. Dotyczą one nowej koncepcji podatkowej i nowej koncepcji ubezpieczeń społecznych dla rzemieślników. Omówię te dwie kolejne koncepcje.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Proponujemy nowy system podatkowy. Rząd pragnie nie tylko usunąć z dotychczasowego systemu to co mogłoby ewentualnie ograniczać śmiałe rozwijanie produkcji rynkowej i usług dla ludności, lecz również wprowadzić nowe, silne bodźce gwarantujące ten rozwój. W polityce podatkowej szczególnie aktywnie wspierać będziemy drobne i średnie zakłady, które zaspokajają potrzeby ludności, występujące najbardziej ostro i powszechnie.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Dostosowując politykę podatkową do aktualnych zadań i statusu społecznego rzemiosła, Rząd proponuje:</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— umocnienie zasady stabilności opodatkowania,</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— znaczne zbliżenie podatku dochodowego do obciążeń podatkowych innych grup ludności,</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— zapewnienie udziału samorządu rzemieślniczego w ustaleniu podatków.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Rząd proponuje np. podwyższenie granicy dochodu wolnego od opodatkowania z 12 tys. zł do 72 tys. zł. Granica ta będzie podwyższona o 24 tys. zł na współmałżonka i o dalsze 12 tys. zł na każde dziecko i innych członków rodziny, pozostających na utrzymaniu podatnika. Oznacza to, że w praktyce kwota wolna od podatku kształtować się będzie w granicach 120 tys. zł zamiast dotychczas 12 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Wydatnie złagodzona zostanie progresja podatkowa, co umożliwi zwiększenie obrotów przy zapewnieniu pełnej rentowności proporcjonalnej do zwiększonego wysiłku produkcyjnego i usługowego.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Bardziej elastycznie działać będzie również podatek obrotowy. Rząd zamierza przy pomocy tego podatku preferować szczególnie produkcję i usługi o podstawowym znaczeniu dla ludności. Na przykład dla rzemiosł spożywczych podatek obrotowy ma wynosić od 1% do 3%. Chcemy zwłaszcza rozwinąć piekarnictwo, a także rzemiosła cukiernicze i wędliniarskie. Ważne znaczenie ma też przyspieszenie rozwoju rzemiosł obsługujących szybko rosnące potrzeby naszej motoryzacji.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Dla podstawowej grupy rzemieślników zniesione będą limity obrotów w uproszczonych formach opodatkowania. Oznacza to stworzenie w systemie podatkowym warunków do maksymalnego wykorzystania potencjału produkcyjnego i usługowego naszego rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Dla zapewnienia poczucia stabilizacji tak ważnego dla rozwoju rzemiosła nie będzie się zmieniać raz ustalonego podatku za lata ubiegłe, czyli skończy się z praktyką tak dokuczliwych dla rzemiosł domiarów.</u>
          <u xml:id="u-11.30" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Prezentując taką koncepcję, Rząd opiera się jednak na pełnym zaufaniu do rzemiosła, licząc na rzetelne potraktowanie problemów przez samo rzemiosło. Ze swej strony Rząd udziela mu nie tylko poparcia, ale i gwarancji dotrzymania ustalonych dziś warunków.</u>
          <u xml:id="u-11.31" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Rząd proponuje także środki zmierzające do ograniczenia pola konfliktów z rzemieślnikami przez zapewnienie udziału rzemiosła w ustalaniu podstaw opodatkowania. Stworzona będzie więc sfera współpracy samorządu rzemieślniczego z terenowym aparatem podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-11.32" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Rząd utrzyma i będzie, w miarę potrzeby, rozszerzać ulgi inwestycyjne i zwolnienia od opodatkowania nowo powstających zakładów, ulgi podatkowe z tytułu szkolenia uczniów, jak również ulgi o charakterze społecznym, np. dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych, a także osób w wieku emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-11.33" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Przyjęcie projektów ustaw przez Wysoki Sejm wprowadzi więc zasadnicze zmiany w systemie podatkowym, które zapewnią rzemiosłu i innym usługowcom godziwe zarobki w zamian za zwiększoną i lepszą produkcję rynkową, i lepsze usługi.</u>
          <u xml:id="u-11.34" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Przechodzę do omówienia spraw ubezpieczeń społecznych dla rzemieślników. Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników przewiduje włączenie rzemieślników do systemu powszechnych ubezpieczeń społecznych w kraju. Oznacza to zasadniczą zmianę, a więc poprawę świadczeń dla osób objętych systemem rzemieślniczego ubezpieczenia społecznego przez zbliżenie systemu tych świadczeń do świadczeń pracowniczych w gospodarce uspołecznionej.</u>
          <u xml:id="u-11.35" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">W projekcie ustawy Rząd proponuje, obok dotychczasowych, wprowadzenie wielu nowych, korzystnych świadczeń. W szczególności proponuje się wprowadzenie:</u>
          <u xml:id="u-11.36" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— zasiłku macierzyńskiego i zasiłku porodowego na zasadach i w wysokości przysługujących pracownicom w gospodarce uspołecznionej,</u>
          <u xml:id="u-11.37" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— zasiłków rodzinnych dla ubezpieczonych oraz dla emerytów i rencistów, łącznie ze zwiększonymi zasiłkami na dzieci kalekie,</u>
          <u xml:id="u-11.38" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— zasiłku chorobowego za choroby długotrwałe, w wysokości przysługującej pracownikom,</u>
          <u xml:id="u-11.39" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— renty chorobowej w wysokości przewidzianej dla pracowników, przysługującej w razie konieczności kontynuowania leczenia po wyczerpaniu zasiłku chorobowego,</u>
          <u xml:id="u-11.40" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">— rent inwalidzkich i rodzinnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych na poziomie przysługującym pracownikom.</u>
          <u xml:id="u-11.41" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Podwyższone zostaną również stawki wymiaru rent inwalidzkich i rodzinnych, przy czym szczególną poprawę przyniesie zrównanie z pracowniczymi stawek wymiaru rent przysługujących z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Emerytury i renty przysługujące dotychczas w kwotach najniższych podwyższone zostaną do poziomu emerytur i rent pracowników w gospodarce uspołecznionej. Istotny wpływ na podwyższenie poziomu emerytur i rent mieć będzie także proponowane w projekcie ustawy stosowanie do tych świadczeń zwiększania ich z tytułu stażu pracy w Polsce Ludowej według zasad obowiązujących w pracowniczym systemie emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-11.42" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">W drodze przepisów wykonawczych do ustawy podwyższone zostaną dotychczasowe zryczałtowane kwoty podstawy wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych, co także w sposób korzystny wpłynie na zbliżenie poziomu świadczeń rzemieślniczych do poziomu świadczeń pracowniczych.</u>
          <u xml:id="u-11.43" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Jak z powyższego wynika, w proponowanym rządowym projekcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek przewiduje się znaczny wzrost poziomu i zakresu świadczeń, co wpłynie korzystnie na zabezpieczenie socjalne tej grupy ludności.</u>
          <u xml:id="u-11.44" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Wysoka Izbo! Rząd zamierza wyjść szerokim frontem naprzeciw aktualnym potrzebom rzemiosła. Chce umożliwić mu w większym niż dotychczas stopniu działalność inwestycyjną, zakup urządzeń, narzędzi i materiałów, chce też zapewnić opłacalność produkcji i usług. Co więcej, oferuje warunki gwarantujące poczucie pewności i stabilizacji, poczucie społecznej wartości własnej pracy oraz odpowiednie miejsce w systemie planowej gospodarki socjalistycznej.</u>
          <u xml:id="u-11.45" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Jednakże skuteczność całej operacji, operacji, która ma zapewnić społeczeństwu usługi na miarę jego potrzeb, wymaga bardzo aktywnego w niej udziału terenowej administracji państwowej. Będziemy żądać od wojewodów, aby szerzej i energiczniej wykorzystywali posiadane możliwości działania tak, aby powstały pełne warunki do rozwoju usług, rzemiosła i produkcji rynkowej.</u>
          <u xml:id="u-11.46" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">Oczekujemy, że oferta ta zostanie przyjęta i praca polskiego rzemieślnika stanowić będzie cenny wkład we wspólne dzieło budowy narodowego dobrobytu. Poziom, dostępność i jakość usług, stan rynku i podaż towarów rynkowych — to niezwykle ważne elementy w całym łańcuchu działań na rzecz wyższej jakości pracy i warunków życia, na rzecz człowieka.</u>
          <u xml:id="u-11.47" who="#WiceprezesRadyMinistrówTadeuszPyka">W tym sensie przedłożony dziś Wysokiemu Sejmowi program zawiera ogromny ładunek postępu społecznego i gospodarczego i zgodny jest z koncepcją socjalistycznego modelu życia. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-11.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję Towarzyszowi Wicepremierowi Tadeuszowi Pyce.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Obecnie proszę Posła Sekretarza Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#SekretarzposełMarekOrdon">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#SekretarzposełMarekOrdon">1) wspólne posiedzenie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#SekretarzposełMarekOrdon">2) wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Marszałek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 55 do godz. 18 min. 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Eugenia Kempara.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełKemparaEugenia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wniesiony przez Rząd pod obrady Sejmu program rozwoju usług i rzemiosła dotyczy ważnej dziedziny społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Uchwała VII Zjazdu partii nadała usługom rangę równą zadaniom produkcji artykułów rynkowych, widząc w nich czynnik współdecydujący o zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa i o jakości życia obywateli.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełKemparaEugenia">Problematykę usług rozpatrywać trzeba w dwóch płaszczyznach: społeczno-politycznej i gospodarczej. Z jednej bowiem strony usługi pogłębiają społeczny podział pracy, wpływają na kształt struktury konsumpcji, na lepszą organizację i poziom życia rodziny oraz racjonalne wykorzystanie wolnego czasu obywateli i wypoczynek, z drugiej zaś — stanowią instrument warunkujący zachowanie równowagi rynku, przedłużenie czasu eksploatacji przedmiotów, przyczyniają się do wdrażania nowych rozwiązań technicznych w produkcji.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#PosełKemparaEugenia">Mimo podejmowanych w bieżących latach różnorodnych działań, niedostatek usług nadal stwarza określone dysproporcje w zaspokajaniu potrzeb bytowych. Poprawa warunków życia narodu, poważny wzrost dochodów pieniężnych ludności — powodują coraz większe społeczne zapotrzebowanie na usługi i coraz większe wymagania w zakresie ich różnorodności i jakości.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#PosełKemparaEugenia">Aktywizacja zawodowa kobiet pociągnęła za sobą konieczność przejęcia przez sferę usług wielu tradycyjnie wykonywanych pracochłonnych i czasochłonnych domowych czynności. Mam na myśli pranie, sprzątanie, żywienie. Przybywa w naszych gospodarstwach domowych zmechanizowanego sprzętu trwałego użytku, wymaga on konserwacji i napraw. Rozwija się dynamicznie budownictwo mieszkaniowe, a wraz z nim wzrastają potrzeby urządzenia mieszkania, konserwacji, adaptacji do potrzeb i gustów mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#PosełKemparaEugenia">Coraz więcej na naszych drogach samochodów, a na polach maszyn rolniczych. Wicie służb usługowych czuwać musi nad tym, by te pojazdy nie zawodziły i nie stały bezczynnie. Sprawnej organizacji usług wymaga rozwijająca się turystyka, transport, łączność i gospodarka komunalna. Jak już wspomniałam — na przestrzeni ostatnich lat wiele zrobiono w zakresie rozwoju i doskonalenia struktury usług. Ale to co zadowalało nas wczoraj nie może zadowolić nas dzisiaj. Potrzeby wszechstronnego rozwoju kraju każą nam przeliczać na złotówki każdą godzinę bezcennego, społecznego czasu straconego na poszukiwanie usług, w kolejce na przyjęcie zamówienia w punkcie usługowym, czasu straconego na oczekiwanie na hydraulika (często jest to czas pracy), czasu spędzonego nad przysłowiową „balią” po przyjściu z biura, fabryki czy z pola. W społeczny koszt musimy wliczać bezużytecznie stojące, zepsute, oczekujące na fachowca i część zamienną maszyny, urządzenia rolnicze i środki transportu.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#PosełKemparaEugenia">Państwo ludowe podejmuje wysiłki na rzecz skrócenia czasu roboczego w produkcji. Uzyskany w ten sposób wolny czas człowiek powinien przeznaczyć na regenerację sił fizycznych, na harmonijny rozwój swej osobowości, na wychowanie dzieci, na naukę. Od sprawnej, dobrze zorganizowanej sfery usług w dużym stopniu zależy efektywność korzystania z dobrodziejstwa czasu wolnego.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#PosełKemparaEugenia">Tym społeczno-gospodarczym potrzebom kraju wychodzi naprzeciw ogólnonarodowy program rozwoju usług i rzemiosła w 1977 r. i założenia do 1980 r. przedstawione przez towarzysza wicepremiera Pykę. Na podkreślenie zasługują preferencje dla najważniejszych potrzeb społeczeństwa, a więc dla usług bytowych związanych z mieszkaniem, jego wyposażeniem, życiem rodziny, wypoczynkiem. Wzrost wartości tych usług o 118,8%, czyli z około 25 mld zł do 53,5 mld zł w pięcioleciu z pewnością stanie się odczuwalny dla większości polskich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#PosełKemparaEugenia">Zakłada się, że łączna wartość wszystkich usług wzrośnie o około 80 mld zł w stosunku do 1975 r., czyli przewyższy założenia uchwały VII Zjazdu partii.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#PosełKemparaEugenia">Program rządowy przedstawia też sposoby, formy i środki zabezpieczające rozwój usług. Na podkreślenie zasługują te kierunki, które zbliżają podaż usług do odbiorcy, w tym do odbiorcy na wsi, do osiedla mieszkaniowego i do gminy. Z uznaniem przyjmujemy założenia wypełniania przede wszystkim białych plam na mapie usług, dotkliwych luk w sieci placówek usługowych. Stwarza to określone nadzieje dla mieszkańców tych regionów, w których na realizację najprostszych usług bytowych oczekuje się od 3 miesięcy do pół roku.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#PosełKemparaEugenia">Ważnym zagadnieniem dla należytego rozwoju usług jest odpowiednie zaopatrzenie w materiały i części zamienne. Kierunki działania w tym zakresie zawarte w programie pozwalają przyjąć, że usługowcy nie będą tracić cennego czasu przeznaczonego na konkretną pracę — na wędrówki po kraju w poszukiwaniu części zamiennych bądź materiałów.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#PosełKemparaEugenia">Rozwój usług wymaga także wszechstronnie wykwalifikowanych kadr. Zadecydują one w ostatecznym rachunku o jakości usług, a zatem o bezpośrednich odczuciach obywateli. Obserwowane obecnie zjawisko ucieczki od usług do przemysłu wymaga wielostronnych działań i rozwiązań ekonomicznych. Przedstawione przez towarzysza wicepremiera propozycje usprawnień zasad wynagradzania w usługach, likwidacji przerostów administracyjnych, poprawy warunków pracy (m.in. przez wyposażenie usług w nowoczesne urządzenia) przyczynią się z pewnością do podniesienia rangi społecznej pracownika usług, jego osobistego zainteresowania zwiększeniem wydajności pracy, lepszą jej organizacją, doskonaleniem wiedzy fachowej.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#PosełKemparaEugenia">Do pracy w usługach trzeba pozyskać emerytów i rencistów — często znakomitych fachowców, wymaga to jednak wyraźnej zachęty materialnej przez stworzenie możliwości dodatkowego zarobku, jak to ma miejsce w pokrewnej dziedzinie w handlu.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#PosełKemparaEugenia">Praktykowana już obecnie i pogłębiana w przyszłości decentralizacja uprawnień w zakresie ustalania cen usług, przestrzeganie zasady rentowności i zysku, elastyczność cen w zależności od standardu jakościowego i terminu wykonania, przy jednoczesnej ingerencji państwowych organów w ustalanie cen usług o podstawowym znaczeniu dla kosztów utrzymania rodziny — powinny przynieść istotne usprawnienia w działalności usługowej, powinny przyczynić się do przywrócenia opłacalności szeregu usług potrzebnych, lecz zaniechanych oraz rozszerzyć zakres nowych usług.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#PosełKemparaEugenia">Znaczną część usług bytowych świadczy rzemiosło. Program rozwoju rzemiosła w 1977 r. i założenia do roku 1980 przewidują szereg działań, które mogą i powinny doprowadzić do pełniejszego włączenia rzemiosła do przedsięwzięć państwa, do wykorzystania istniejących w rzemiośle rezerw dla przyśpieszenia rozwoju usług. Na uwagę zasługują propozycje dotyczące zasad opodatkowania warsztatów, zmierzające do ugruntowania u podatników poczucia stabilności, propozycje umocnienia znaczenia samorządu zawodowego, usprawnienia polityki lokalowej dla rzemiosła, jego zaopatrzenia i wyposażenia.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#PosełKemparaEugenia">Przedstawione Sejmowi przez Rząd projekty aktów prawnych dotyczące rzemiosła, zawierają wiele korzystnych rozwiązań. Szczególnego podkreślenia wymagają zamierzenia powiązania ubezpieczeń rzemieślniczych z powszechnym systemem zaopatrzenia emerytalnego, podwyższenia kwoty dochodu rocznego wolnego od podatku, złagodzenia progresji podatkowej, ulgowe stawki podatku obrotowego. Te niewątpliwe preferencje staną się istotnym instrumentem porządkowania spraw rzemiosła i ważkim czynnikiem jego rozwoju. Muszą one jednak spotkać się w rzemiośle z należytym zrozumieniem. Powinny wyzwolić niewykorzystane moce, zwiększyć sprawność zawodową rzemieślników, a także ich obywatelską rzetelność zarówno w sferze należytego świadczenia usług, jak i właściwego wykonywania obowiązków podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#PosełKemparaEugenia">Wysoki Sejmie! Rządowy program rozwoju usług, oparty na założeniach przyjętych na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium CK SD, stwarza możliwości i szanse dla twórczej, aktywnej działalności wielu resortów, organizacji gospodarczych, dla ogniw administracji terenowej i inicjatyw obywatelskich. Poprawa bowiem dostępności usług, to nie tylko rozbudowa bazy, to także lepsze wykorzystanie już istniejącej, podniesienie zmianowości, zasilenie kadrami.</u>
          <u xml:id="u-16.16" who="#PosełKemparaEugenia">W ramach usług poprawiana jest nierzadko zła jakość produktu finalnego. Praktyka taka kieruje moce usługowe na rzecz gospodarki uspołecznionej, a nie indywidualnego konsumenta.</u>
          <u xml:id="u-16.17" who="#PosełKemparaEugenia">Gdyby obowiązek wyższej jakości produkcji i każdego działania społeczno-gospodarczego był sumiennie przestrzegany, łatwiej byłoby o usługę celową, konieczną, służącą rozwojowi, a to zależy nie tylko od programu, ale i od ludzi, od ich postaw, świadomości, zawodowych ambicji.</u>
          <u xml:id="u-16.18" who="#PosełKemparaEugenia">Życie nie znosi próżni. Niewystarczającą sieć zakładów usługowych i warsztatów rzemieślniczych wypełnia usługowe „podziemie”, zjawisko wysoce niekorzystne z punku widzenia ekonomicznych interesów państwa i nierzadko działające na szkodę klienta. Przedsięwzięcia i propozycje uregulowań zawarte w rządowym programie i w zgłoszonych projektach ustaw zapewnią niewątpliwie ochronę interesów usługobiorcy, a usługodawcom dadzą zadowolenie z ich wysoko cenionej, społecznie przydatnej pracy.</u>
          <u xml:id="u-16.19" who="#PosełKemparaEugenia">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia dla rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła w 1977 r. i założeń do 1980 r. Nasza partia w dalszym ciągu zmierzać będzie do tego, by harmonijne połączenie wysiłków wszystkich ogniw odpowiedzialnych za rozwój i jakość usług przyniosło oczekiwane efekty społeczne i gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-16.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelce posłance. Proszę o zabranie głosu posła Zdzisława Siedlewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz zapoznał Wysoką Izbę z projektem planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju do roku 1980 wraz z projektem planu na rok przyszły. W świetle tych planów i sprecyzowanych w nich nowych i rozległych zadań, w świetle ustaleń V Plenum KC PZPR, wyraźnie rysuje się rola usług jako ważnego, odrębnego działu naszej gospodarki narodowej oraz konieczność wydatnego przyspieszenia ich rozwoju. Odpowiada to jakościowo wyższym potrzebom rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego i znajduje potwierdzenie w trendach światowych.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Rangę usług w nowoczesnej gospodarce określają funkcje, jakie one spełniają. Przede wszystkim dobrze zorganizowane usługi wpływają na zaspokojenie stale zwiększających się i coraz bardziej zróżnicowanych potrzeb ludności. Stąd też ich bezpośredni udział w podnoszeniu poziomu i jakości życia społeczeństwa, w kształtowaniu struktury spożycia, w gospodarowaniu czasem wolnym od zajęć zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Istnieją określone, ścisłe związki między rozwojem produkcji przemysłowej a rozwojem usług — związki te zapewniają wykorzystanie i prawidłową eksploatację dóbr trwałego użytku, wytwarzanych przez przemysł. Jednocześnie występują dalsze, charakterystyczne współzależności między usługami a innymi działami gospodarki. Coraz dokładniej odczuwamy wpływ rozwoju niektórych usług budowlanych, lokatorskich, rolniczych czy motoryzacyjnych na realizację perspektywicznych programów: mieszkaniowego, żywnościowego oraz rozwoju motoryzacji. Wreszcie — służące zaspokajaniu określonych potrzeb materialnych i niematerialnych społeczeństwa — usługi równocześnie z podażą towarów są jednym z podstawowych czynników utrzymywania i utrwalania równowagi rynkowej, wiążąc odpowiednie środki pieniężne, jakie znajdują się w posiadaniu ludności.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Możemy zatem stwierdzić, że sytuacja w dziedzinie usług, zaspokajanie przez nie zwiększonego popytu, rzutuje w niemałej mierze na kształtowanie się społecznych odczuć oraz na ocenę ogólnego rozwoju gospodarczego kraju. Dlatego też, w okresie przyspieszonego rozwoju gospodarki narodowej, rozwój sfery usług stał się jednym z ważnych elementów przyjętej w tej mierze strategii, która została wypracowana na VI i VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Strategii tej Stronnictwo Demokratyczne udzieliło poparcia na swym X i XI Kongresie.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Uczestnicząc w realizacji programu dalszego rozwoju kraju, wytyczonego na VII Zjeździe partii oraz realizując uchwałę XI Kongresu Stronnictwa Demokratycznego, która położyła szczególny nacisk na sprawę wszechstronnego rozwoju usług — Stronnictwo nasze zainicjowało przegląd aktualnego stanu potrzeb i możliwości rozwojowych w usługach. Przegląd, który znalazł pełne oparcie w ogniwach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, był przeprowadzany również we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, administracją państwową, gestorami usług i placówkami naukowo-badawczymi, przyniósł realny i bogaty ze społeczno-ekonomicznego punktu widzenia dorobek.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Przegląd przybliżył i skonkretyzował społeczny punkt widzenia na stan i perspektywy rozwoju usług bytowych, wskazując zarazem na wzrastającą rangę usług w gospodarce narodowej. Ujawnił on także znaczne rezerwy, zwłaszcza o charakterze lokalnym, których racjonalne wykorzystanie pozwoli wydatnie zwiększyć skalę i zakres świadczonych usług. Jednocześnie przegląd potwierdził występowanie różnych nieprawidłowości w organizacji i funkcjonowaniu sfery usług. Stwierdzono, że występuje duży stopień rozproszenia potencjału usługowego, a podporządkowanie jednostek usługowych wielu pionom gospodarczym i ponad dwudziestu resortom jest jedną z przyczyn braków wynikających z niesprawnej koordynacji.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Stwierdzono, że w istotny sposób dają o sobie znać czynniki hamujące postęp w dziedzinie rozwoju usług, a wśród nich: niepełne rozeznanie społecznych potrzeb na usługi w układach terenowo-branżowych, niedobory zaopatrzeniowe, dotkliwe braki w bazie lokalowej i kadrowej.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Podkreślono także — w drodze konfrontacji zapotrzebowania społecznego na usługi z możliwościami jego zaspokojenia — że zbyt wielką wagę przypisywano dotychczas miernikom wartościowym, uzasadniając przy ich pomocy wzrost wielkości świadczonych usług. Tymczasem jednym z istotnych elementów prawidłowej oceny są mierniki rzeczowe, one bowiem wskazują na charakter świadczonych usług, na ich powszechność i jakość.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wysoka Izbo! Współzależność między postępami w całej gospodarce narodowej a sytuacją w dziedzinie usług, stanowi podstawę do decyzji podjętych na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu z dnia 4 listopada br. Posiedzenie to ma zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju usług.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Lata najbliższe powinny przynieść wyraźne, odczuwalne postępy w rozwoju usług. Z uwagi na istniejące opóźnienia w tej dziedzinie gospodarki, które trzeba wyrównać w warunkach stale wzrastającego popytu na usługi — tempo ich rozwoju musi być wydatnie przyspieszone. Zgodnie z oceną zapotrzebowania społecznego do roku 1980 powinno nastąpić podwojenie rozmiarów działalności usługowej w dziedzinie usług bytowych, a więc w tej dziedzinie, w której niedobory są szczególnie dotkliwie odczuwane przez ludność.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Decyzje podjęte na wspólnym posiedzeniu znalazły swój wyraz w przedstawionym przez Rząd na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu programie rozwoju usług dla ludności oraz w programie rozwoju usług i produkcji rynkowej rzemiosła na rok 1977 i do roku 1980. Program ten cechuje kompleksowe ujęcie problemu rozwoju usług, zarówno w trój sektorowym układzie ich funkcjonowania, jak i w układzie branżowym oraz — co ma szczególne znaczenie — w przekroju terenowym, który uwzględnia, obok skali ogólnokrajowej, szczebel wojewódzki i szczebel gminny. Po raz pierwszy tak szeroko zostały określone środki i warunki realizacji zadań — teraz więc trzeba uruchomić przewidziane środki, aby osiągnąć zamierzone cele.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Na podkreślenie zasługuje położenie silnego nacisku na sprawę koordynacji w rozwoju usług. Urzędy wojewódzkie mają być bezpośrednio odpowiedzialne za rozwój tej dziedziny na ich terenie. Program upoważnia je do wykonywania funkcji koordynacyjnych w stosunku do wszystkich gestorów usług, bez względu na ich podporządkowanie organizacyjne. Wyznacza on także konkretne zadania porozumieniom branżowym i zjednoczeniom wiodącym oraz ministrom — występującym w roli koordynatorów międzyresortowych.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wyrazem rzeczowości programu jest ścisłe powiązanie zadań rozwojowych z zabezpieczeniem warunków ich realizacji. Znajduje to wyraz przede wszystkim w założonym uporządkowaniu organizacji zaopatrzenia materiałowo-technicznego i w określeniu niezbędnych środków inwestycyjnych na techniczne dozbrojenie zakładów usługowych. Wiąże się z tym również zapewnienie odpowiedniej bazy lokalowej dla placówek usługowych, właściwe rozmieszczenie placówek poszczególnych branż, zgodnie z potrzebami ludności.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Najbardziej adekwatnym miernikiem rozwoju sfery usług — obok wskaźników wartościowych i rzeczowych — jest liczba zatrudnionych w usługach. Wykonanie w tej mierze założeń programu wymagać będzie wykształcenia zarówno odpowiedniej liczby fachowców, jak i wysoko wykwalifikowanych organizatorów usług. W programie położono zatem odpowiedni nacisk na właściwy i systematyczny dopływ nowej kadry do usług, a także wskazano kierunki ich zawodowego kształcenia. Rozwiązanie problemów kadrowych w usługach wymagać jednak będzie bacznej uwagi. Składa się na to wiele przyczyn. Najważniejszą — jak się wydaj e — jest podniesienie rangi zawodu usługowca.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Ludzie zatrudnieni w usługach, od których wymagamy wysokich kwalifikacji, nieustannego doskonalenia swoich umiejętności i również — ze względu na bezpośredni kontakt z usługobiorcami — odpowiedniego poziomu etycznego i poziomu kultury osobistej muszą cieszyć się prestiżem i szacunkiem społecznym. Ich praca powinna być należycie oceniana i wynagradzana i to bez względu na to, czy są zatrudnieni w pionie uspołecznionym czy indywidualnym.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Kształtowanie pozytywnych opinii o całym środowisku usługowym, przy jednoczesnym eliminowaniu z niego jednostek nierzetelnych, leży w interesie nas wszystkich. Od poziomu ludzi zatrudnionych w usługach zależy bowiem bezpośrednio jakość świadczonych usług. Tę zaś jakość — zgodnie ze społecznym oczekiwaniem — chcemy mieć jak najwyższą. Solidność, rzetelność, fachowość i uczciwość zawodowa muszą być cechami charakteryzującymi ludzi świadczących usługi. Jednocześnie rosnącym wymaganiom wobec pracowników usług muszą odpowiadać coraz lepsze socjalne i materialne warunki ich pracy.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wysoka Izbo! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża przekonanie, że przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu program rozwoju usług wychodzi naprzeciw społecznym potrzebom. Obecnie usługi mają szanse stania się mocnym i nowoczesnym ogniwem naszej gospodarki. Ogniwem, które w odpowiednim stopniu decydować będzie o kształcie jakości życia i pracy narodu. Nadanie usługom tej rangi łączyć się zarazem musi z podjęciem działań wyraźnych i konsekwentnych, które będą przeciwstawiały się zakorzenionym tu i ówdzie poglądom, że w całokształcie spraw gospodarczych stanowią one problem drugorzędny, który bynajmniej nie rzutuje na tempo wzrostu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Chodzi również o to, aby zadania usługowe były wyraźniej wyodrębnione w dokumentach planistycznych; aby upowszechniło się przekonanie, że ocena realizacji zadań w dziedzinie usług będzie traktowana tak samo, jak ocena realizacji zadań w produkcji przemysłowej i rolnej.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wysoka Izbo! Program rządowy w swym obecnym kształcie, mimo daleko idących zamierzeń, jasno sformułowanych zadań oraz — co jest szczególnie ważne — zabezpieczenia odpowiednich warunków i środków realizacyjnych, nie zapewnia jednak pełnego pokrycia rosnącego popytu na usługi. Dlatego też, tak wielkiego znaczenia nabiera wykonanie i przekroczenie wytyczonych zadań. Podkreślił to w swoim wystąpieniu I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek. Można osiągnąć to przez wzmożoną aktywność administracji państwowej i gospodarczej, przez działania zmierzające do najbardziej prawidłowego wykorzystywania sił i środków, przez dodatkowe inicjatywy zwłaszcza terenowe, a także przez ujawnienie i zagospodarowanie wszelkich dostępnych rezerw. Należy zatem zawsze pamiętać, że program rządowy ma charakter otwarty i że wszelkie poczynania w tej dziedzinie powinny być traktowane jako jeden z podstawowych czynników realizacji zadań zmierzających do wszechstronnego rozwoju naszego kraju. Wychodząc z tego założenia, uznajemy, że ważną rolę w przyspieszeniu wykonywania programu spełniać powinno rzemiosło, którego założenia rozwoju zarówno usług, jak i produkcji rynkowej, rozpatrujemy również na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Rzemiosło dowiodło — jak stwierdzono na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu — swej użyteczności społecznej i umocniło się jako trwały składnik naszej socjalistycznej gospodarki narodowej. Świadczy ono aktualnie ponad 50% różnego rodzaju usług bytowych, a jednocześnie tkwią w nim znaczne rezerwy. Rzemiosło ma duże możliwości, nie tylko w rozwijaniu swej działalności usługowej, może podjąć również na szerszą skalę produkcję rynkową wzbogacającą zaopatrzenie ludności. Pełne wykorzystanie potencjału rzemiosła dla zaspokojenia potrzeb społecznych zakłada przedstawiony program, który uwzględnia niezbędne przesłanki rozwoju rzemiosła i określa jego miejsce oraz rolę w życiu społeczno-gospodarczym kraju. Ważnym zaś składnikiem tego programu są wniesione do laski marszałkowskiej projekty nowych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-18.19" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Z uwagi na rozproszoną działalność rzemiosła, szeroko rozbudowaną sieć jego placówek, działających w bezpośrednim styku z obywatelem i dostosowujących się do jego wymogów, rzemiosło może w określonych warunkach wnieść duży, odczuwalny wkład w zdynamizowanie rozwoju usług, w rozwijanie produkcji poszukiwanych przez ludność artykułów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-18.20" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Istotne znaczenie ma również fakt, że praca wielu tysięcy drobnych warsztatów rzemieślniczych ma coraz mocniejsze oparcie w spółdzielczości rzemieślniczej, systematycznie rozszerzającej zakres swej działalności, jako współorganizatora procesu pracy, służącej równocześnie wielostronną pomocą indywidualnym usługowcom i wytwórcom.</u>
          <u xml:id="u-18.21" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Wysoka Izbo! Przedłożony dziś program jest wynikiem wspólnych decyzji PZPR i SD, jest urzeczywistnieniem założeń VII Zjazdu partii i XI Kongresu Stronnictwa. Stwarza on szerokie możliwości poprawy poziomu i jakości życia wszystkich obywateli. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za jego przyjęciem. Będziemy głosować za uchwałą Sejmu, akcentującą rangę tego programu.</u>
          <u xml:id="u-18.22" who="#PosełSiedlewskiZdzisław">Nasi członkowie i wszystkie ogniwa Stronnictwa codzienną, wytężoną pracą, w ścisłym współdziałaniu z PZPR, kierowniczą siłą narodu oraz ZSL będą przyczyniać się do pełnego urzeczywistnienia tego programu, do tego, aby usługi stały się mocnym ogniwem naszej gospodarki i organizacji życia społecznego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jadwiga Biernat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełBiernatJadwiga">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Szybki rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju rodzi duże zapotrzebowanie na różnorodne usługi podnoszące jakość pracy i życia społeczeństwa. Ważnym elementem harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego, założonego w planie na lata 1976–1980, przedstawionym przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza, będzie szybki rozwój usług dla ludności. Potrzeba szybkiego rozwoju usług jest nieodzowna dla harmonijnego i szybkiego rozwoju życia gospodarczego i społecznego.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#PosełBiernatJadwiga">Konkretyzacja działań służących pełniejszemu zaspokajaniu potrzeb w zakresie usług znalazła wyraz w rządowym programie rozwoju usług i rzemiosła na rok 1977 i w założeniach sięgających do roku 1980. Założenia tego programu, przedstawione przez wicepremiera Tadeusza Pykę, traktują rozwój usług na wsi jako ważny czynnik ogólnego, społeczno-gospodarczego i cywilizacyjnego rozwoju wsi i rolnictwa oraz stopniowego zacierania różnic w warunkach życia i pracy między mieszkańcami miast i wsi.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#PosełBiernatJadwiga">Szanowni Obywatele Posłowie! Dokonujące się na wsi przemiany społeczno-gospodarcze i kulturalne rodzą coraz większe zapotrzebowanie na rozwój wszelkiego rodzaju usług. Stają się one warunkiem dalszego szybkiego rozwoju gospodarki rolnej i życia społecznego ludności rolniczej, są składowym i coraz bardziej wiążącym elementem postępu produkcyjnego i społecznego na wsi. Mimo pewnego postępu osiągniętego w ostatnich latach, rozwój działalności usługowej dla gospodarki rolnej i ludności wiejskiej nie nadąża za szybko rosnącymi potrzebami i pozostaje nadal w wyraźnej dysproporcji do potrzeb ludności wiejskiej i potrzeb produkcji rolnej. Sieć punktów usługowych na wsi jest nie tylko niedostateczna pod względem ilości i zakresu świadczonych usług, ale również nierównomiernie rozmieszczona.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#PosełBiernatJadwiga">Na wsi jedną z podstawowych funkcji usług jest ich bezpośrednie lub pośrednie współdziałanie w procesie rozwoju produkcji rolnej. Istnieje cała grupa usług, które przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne służą rozwojowi gospodarki rolnej. Są to więc usługi transportowe zabezpieczające dostawę potrzebnych produktów do gospodarstwa rolnego, a także skup płodów rolnych, usługi w dziedzinie mechanizacji, chemizacji, inseminacji. Ta sfera działalności usługowej stanowi ważny czynnik intensyfikacji produkcji rolnej i rozwoju nowoczesnych form gospodarowania w rolnictwie, wpływa bowiem na wzrost produkcji rolnej i następnie na jej dostawy na rynek.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#PosełBiernatJadwiga">Nie mniej ważną grupą usług, obok usług produkcyjnych, są usługi dla ludności wiejskiej sprzyjające poprawie warunków życia na wsi. Poprawiając warunki życia rodzin wiejskich, mają one także bardzo istotny wpływ na postęp produkcyjny. Dotyczą one m.in. konserwacji i naprawy przedmiotów trwałego użytku, będących w użytkowaniu wiejskich gospodarstw domowych; są to też usługi osobiste (pralnie, fryzjerstwo, łaźnie) i usługi związane z opieką nad dzieckiem, z korzystaniem z dóbr kulturalnych, z wypoczynkiem, turystyką itp.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#PosełBiernatJadwiga">Usługi świadczone na terenach wiejskich służą nie tylko mieszkańcom wsi. W dużym stopniu, zwłaszcza na niektórych terenach, służą one także ludności miejskiej wypoczywającej na wsi w czasie urlopów lub w dni wolne od pracy. W świetle prognoz rozwoju turystyki krajowej i zagranicznej usługi związane z turystyką i wypoczynkiem na wsi powinny się rozwijać szczególnie szybko. Równocześnie budynki i urządzenia usługowe powinny odpowiadać standardowi życia ludności miejskiej. Dotyczy to również infrastruktury w dziedzinie żywienia, sportu i kultury.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#PosełBiernatJadwiga">Równocześnie istnieje duża grupa usług świadczonych na wsi, a zlokalizowanych w miastach. Wzmaganie funkcji usługowych miast i miasteczek na rzecz wsi i rolnictwa jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi gospodarki rolnej i równocześnie sprzyja aktywizacji osiedli miejskich.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#PosełBiernatJadwiga">W miarę społecznego rozwoju kraju wykształcają się również formy obsługi turystycznej ludności wiejskiej w miastach. Już obecnie organizuje się wiele wycieczek ludności wiejskiej do miast. Wyjazdy grupowe i indywidualne ludności wiejskiej do miast są coraz częstsze. Przyczyniają się one w sposób istotny do wyrównania różnic społecznych i ogólnocywilizacyjnych. W planowaniu infrastruktury usługowej w miastach na lata przyszłe zagadnienie wyjazdu ludności wiejskiej do miast w celach turystycznych nie powinno być zatem pomijane.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#PosełBiernatJadwiga">Usługi związane ze środowiskiem wiejskim pełnią bardzo wiele funkcji, przy czym występują tutaj inne priorytety aniżeli w miastach. Pragnę wskazać na dwie zasadnicze funkcje usług na wsi: po pierwsze — wyrównanie różnic w standardzie życia ludności miast i wsi; po drugie — zapewnienie sprzyjających warunków dla szybkiego wzrostu produkcji rolniczej. Rozwój tych dwóch zasadniczych funkcji usług będzie sprzyjał postępowi cywilizacyjnemu na wsi, a tym samym będzie wpływał na podejmowanie w coraz szerszym zakresie decyzji pozostawania na wsi przez młodych. Zgodnie z założeniami planu 5-letniego, przewiduje się zwiększenie zatrudnienia w rolnictwie. Powinno ono sprzyjać dalszej intensyfikacji produkcji rolniczej, a także wszechstronnemu rozwojowi usług. Będzie to miało wpływ na poprawę warunków pracy i życia ludności, a zwłaszcza na zmniejszenie uciążliwości pracy kobiety wiejskiej. Jeżeli instytucje usługowe mają spełniać te funkcje, muszą prowadzić działalność na terenach wiejskich. Inaczej mówiąc, zachodzi potrzeba ich zbliżenia do ludności wiejskiej. I rozmieszczenie, i organizacja sieci powinny być ściśle związane z funkcjami, jakie mają do spełnienia.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#PosełBiernatJadwiga">Często mówimy o specjalizacji i koncentracji w dziedzinie usług. Uruchomiono już w niektórych miastach tzw. zakłady scentralizowanego wykonawstwa usług (fabryki usług). Wiadomo, że specjalizacja i koncentracja znacznie usprawniają pracę zakładów, podnoszą ich efekty ekonomiczne, a także zapewniają jakościowo lepszą obsługę klienta. W miastach jest to uzasadnione. Wieś posiada jednak swoją specyfikę. Zdarzało się, że jednostki gospodarcze świadczące usługi, zamykały z powodu nierentowności małe zakłady zlokalizowane na wsi, a rozbudowywały większe zakłady i pawilony w miastach i miasteczkach. Także rzemieślnicy indywidualni chętniej uruchamiali swe zakłady w miastach aniżeli na wsi. Nadmierna specjalizacja i koncentracja powodują oddalenie się miejsca świadczenia usługi od miejsca zamieszkania ludności. Powoduje to faktyczne ogałacanie terenów wiejskich z usług i skazuje ludność na korzystanie z domorosłych „majstrów do wszystkiego”.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#PosełBiernatJadwiga">Oddalanie się zakładów usługowych od terenów wiejskich wynika z wąsko pojętej ekonomiki przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwom bowiem lepiej opłaca się wybudować duży zakład w mieście aniżeli kilka drobniejszych zakładów zlokalizowanych na terenach wiejskich. Wobec powszechnego braku usług, przedsiębiorstwo to może liczyć na klientów nawet z odległych wiosek. W ten sposób może zapewnić sobie odpowiednie zapasy zleceń i rytmiczność pracy, łatwiej mu wykonać narzucone odgórnie plany. Nie ponosi ono natomiast kosztów wynikających z długich, a nieraz wielokrotnych dojazdów klientów do zakładów, strat w produkcji rolnej, które — zwłaszcza w sezonach nasilenia pracy w rolnictwie — są przez rolników dotkliwie odczuwane, nie mówiąc już o trudzie, niezadowoleniu społeczeństwa i innych ujemnych skutkach o charakterze społecznym, będących wynikiem takiego splotu uciążliwości. Przy odpowiedniej organizacji i wyposażeniu w środki techniczne można uczynić rentownymi również małe zakłady usługowe. Niektóre zakłady rzemiosła indywidualnego na wsi są tego przykładem. Także zakłady gospodarki uspołecznionej, dające zatrudnienie na zasadach prowizji i ryczałtu, mogą na wsi powszechnie funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#PosełBiernatJadwiga">W niektórych rodzajach usług (np. w rolnictwie, usługach pralniczych, radio-telewizyjnych) oddalenie zakładów od miejsca zamieszkania ludności może być niwelowane przez szersze wprowadzanie ruchomych form świadczenia usług, takich jak np. wozy objazdowe zabierające z gospodarstwa wiejskiego przedmioty do naprawy, warsztaty w samochodach, ekipy ruchome itp. Analiza tych form wykazuje jednak, że wymagane są tu liczne usprawnienia o charakterze organizacyjnym, by formy te stały się rentowne dla przedsiębiorstw, a jednocześnie, by koszty przejazdów nie obciążały poszczególnych klientów wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#PosełBiernatJadwiga">Dotychczasowy poziom dostępności usług na wsi jest wysoce niezadowalający. Potrzebne są śmiałe koncepcje, które przezwyciężałyby utarte poglądy o nowoczesnych formach świadczenia usług. Poglądy te oparte są dotąd wyłącznie na znajomości interesów przedsiębiorstw i specyfiki świadczenia usług w miastach. Nie uwzględniają natomiast specyfiki wsi, rozproszenia w terenie gospodarstw rolnych, stosunkowo małej gęstości zaludnienia, roli czasu w produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#PosełBiernatJadwiga">W przypadku wielu rodzajów usług należy dążyć nie do specjalizacji, lecz do wielofunkcyjności placówek. Jest to jedyna droga do stworzenia podstaw ekonomicznych funkcjonowania zakładów usługowych również na terenach wiejskich. Zakłady te powinny świadczyć różne rodzaje usług i dla wszystkich grup odbiorców, a więc indywidualnych i instytucji. Uniwersalizm w organizacji usług na wsi powinien polegać nie tylko na łączeniu placówek pracujących dla ludności z tymi, które pracują na rzecz instytucji, usług dla rolnictwa z usługami bytowymi oraz z drobną produkcją w jednym zakładzie, lecz także na łączeniu ich np. z handlem czy produkcją rolniczą. Wprowadzania takich rozwiązań — jak dotąd — nie ułatwiają układy planistyczno-statystyczne, podział kompetencji i instytucjonalne podporządkowanie zakładów. Należy jednak naginać organizację usług do realiów życia na wsi, a nie odwrotnie. W tym miejscu trzeba powiedzieć, że Centralny Związek Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, działający także w sferze usług, coraz powszechniej dostosowuje swoją działalność do potrzeb wsi. Wzrost sprzedaży usług dla ludności w tym pionie do 1980 roku o 95,7% w stosunku do roku 1975, w 1 700 gminach — ośrodki „Nowoczesna gospodyni”, gminne ośrodki usług bytowych, których liczba w bieżącej pięciolatce powiększy się o dalsze 100, wybudowanie dalszych 85 wielobranżowych zakładów naprawczych — pozwolą uzyskać bardzo wyraźny postęp w ułatwianiu pracy i życia mieszkańców wsi.</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#PosełBiernatJadwiga">Wzrasta rola i zadania kółek rolniczych w organizowaniu i określaniu zapotrzebowania wsi na usługi świadczone przez jednostki gospodarcze kółek rolniczych. Dwa tysiące SKR w gminach do roku 1980 — jako wielobranżowe i wielozakładowe przedsiębiorstwa gminne — spełniać muszą główne zadanie zaspokajania zapotrzebowania wsi na nowoczesne usługi produkcyjne.</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#PosełBiernatJadwiga">Również rzemiosło może i powinno stać się ważnym organizatorem usług na wsi. Społeczna użyteczność rzemiosła indywidualnego jest na wsi w pełni doceniana. Kontynuowanie stabilnej polityki zapewniającej rzemiosłu korzystne warunki ekonomiczne i prawne oraz zaopatrywanie go w podstawowe materiały i surowce, kształcenie i dokształcanie rzemieślników — stworzą warunki niezbędne do pomyślnej realizacji programu dalszego rozwoju usług rzemieślniczych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#PosełBiernatJadwiga">Problematyka usług na wsi jest obszerna, ich zakres jest zróżnicowany, gdyż dotyczą one różnych, nieraz odmiennych dziedzin, jak kultura, zdrowie, pralnictwo, łaźnie, usługi naprawcze itp. Mimo tej różnorodności mają one wiele cech wspólnych. Z punktu widzenia organizacji przestrzennej miejscowości gminnych, wizji architektonicznej, funkcjonalności i dostępności obiektu, a przede wszystkim racjonalności ich wznoszenia i eksploatacji powinny być rozpatrywane jako wielofunkcyjny ośrodek usługowy w gminie. W tej dziedzinie mamy jeszcze wiele do zrobienia. Podległość organizacyjna różnym instytucjom powodowała zazwyczaj rozproszenie wysiłku inwestycyjnego i przypadkowość lokalizacji.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#PosełBiernatJadwiga">O tempie rozwoju usług na wsi decydują w dużej mierze także i ceny, jakie płacą za nie mieszkańcy. W wielu przedsiębiorstwach usługowych narzuty na robociznę bezpośrednio, a w konsekwencji i ceny usług są tak wysokie, że duża część ludności woli wykonywać je we własnym zakresie. W wyniku tego powstają znaczne szkody. Klienci tracą czas na wykonywanie prac, do których nie są przygotowani, ponoszą straty z racji braku gwarancji. Z kolei przedsiębiorstwa usługowe, nie znajdując odpowiedniego popytu na usługi, przestawiają się na produkcję lub ponoszą straty. Państwo, które poniosło koszty budowy placówek usługowych, szkolenia kadr, nie otrzymuje zwrotu poniesionych nakładów. Dlatego też właściwe ukształtowanie cen w drodze zwiększenia usług i obniżki kosztów jednostkowych będzie sprzyjało pełniejszemu zaspokajaniu popytu na usługi na wsi.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#PosełBiernatJadwiga">Istnieje jeszcze wiele innych czynników wpływających na harmonijny rozwój usług na wsi, takich jak płace, szkolenie kadr, postęp techniczny. Trzeba je wszystkie uwzględniać w realizacji rządowego programu rozwoju usług.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#PosełBiernatJadwiga">Obok wielkich środków, które przeznaczone zostaną na zrealizowanie tego programu, jego wykonanie zależeć będzie również od jakości pracy, zaangażowania, aktywności i inicjatywy ludzi zatrudnionych bądź odpowiedzialnych za rozwój usług na wsi. Zdajemy sobie sprawę z tego, że wiele w tej dziedzinie jest do zrobienia. Trzeba wiele zmienić, ulepszyć i poprawić. Dzień po dniu, rok po roku, indywidualnym i wspólnym wysiłkiem, środkami, jakie zostaną przeznaczone, a które trzeba wykorzystać najlepiej, po gospodarsku. Potrzebna nam konsekwencja i wytrwałość, cierpliwość i nieustępliwość w realizacji słusznych celów rządowego programu rozwoju usług dla ludności, bowiem stanowią one drugą, obok wytwarzania dóbr materialnych, sferę gospodarczej i cywilizacyjnej działalności człowieka. Ich podwojenie już w bieżącym pięcioleciu określa równocześnie lepszą perspektywę jutra polskie j wsi, która potrzebuje coraz to więcej młodych ludzi, wsi, w której ciężką pracę człowieka, tam gdzie jest to możliwe, zastąpi nowoczesna usługa, wsi — z czasem na podnoszenie kwalifikacji, korzystanie z dóbr kultury, z czasem na wypoczynek, z takimi warunkami pracy i życia ludności, które nie będą znacznie odbiegać od warunków pracy i życia mieszkańców miast.</u>
          <u xml:id="u-20.20" who="#PosełBiernatJadwiga">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, wyraża pełną aprobatę dla przedstawionych koncepcji i propozycji rządowego programu rozwoju usług dla ludności, usług i produkcji rynkowej rzemiosła na rok 1977 oraz założeń rozwoju do 1980 r. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-20.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelce posłance. Głos ma poseł Jan Waleczek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełWaleczekJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zgodnie z przyjętą na VI i VII Zjeździe PZPR strategią przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, składową częścią tej polityki stał się szybki rozwój usług dla ludności. Przy ustalaniu kierunków i tempa tego rozwoju na lata 1976–1980 przyjęto, zgodnie z dyrektywami VII Zjazdu partii, że usługi powinny w coraz większym stopniu wpływać na poprawę warunków życia i unowocześnianie struktury spożycia oraz na ogólny rozwój społeczno-gospodarczy kraju.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#PosełWaleczekJan">Takie ukierunkowanie roli i znaczenia usług wynika też z ogólnych prawidłowości rozwoju społeczno-gospodarczego państwa i społeczeństwa. Daje się bowiem zauważyć, że im bardziej rozwinięty kraj, tym udział tej sfery gospodarowania w wytwarzaniu dochodu narodowego jest większy. Ranga usług wynika również z faktu, że w coraz większym stopniu będą wpływały one na jakość życia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, jak i wreszcie z tego, że działalność usługowa, przedłużając czas użytkowania różnych przedmiotów, bezpośrednio wpływa na oszczędność materiałów i mocy wytwórczych.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#PosełWaleczekJan">Na tym tle przedłożony Wysokiej Izbie rządowy program rozwoju usług i rzemiosła w 1977 r. i założenia do 1980 r., przewidujący podwojenie podaży usług i produkcji rynkowej rzemiosła, należy powitać z uznaniem. Również na podobną ocenę zasługują przyjęte preferencje dla wybranych najpotrzebniejszych rodzajów usług takich, jak rolnicze, transportowe, w łączności, komunikacji, ochronie zdrowia, a także dla całej grupy usług bytowych, w tym remontowo-budowlanych, meblarskich, motoryzacyjnych, napraw domowego sprzętu zmechanizowanego i radiotechnicznego, pralnictwa oraz turystyki i wypoczynku. Koło Poselskie „Pax”, w imieniu którego przemawiam, widzi w tym programie możliwość istotnego zwiększenia zaspokojenia tych potrzeb społeczeństwa i wyraża nadzieję, że program ten zostanie konsekwentnie zrealizowany.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#PosełWaleczekJan">Wysoki Sejmie! W strukturze naszej gospodarki narodowej rzemiosło jest składnikiem trwałym. Nic więc dziwnego, że jego sprawy musiały się znaleźć wśród problemów załatwianych w toku porządkowania sfery usług, są one dalszym ciągiem znanych decyzji Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i nakreślonej przez Rząd polityki państwa wobec rzemiosła. Jej podstawowym celem jest generalna stabilizacja warunków działania rzemiosła i tworzenia atmosfery społecznej aprobaty dla uzasadnionych gospodarczo poczynań rzemieślników. Niektórzy pracownicy wojewódzkiego, miejskiego i gminnego szczebla będą musieli więc przyswoić sobie akcentowaną słusznie w dyskusjach prawdę, że użyteczności rzemiosła nie można mierzyć jedynie wpływami podatkowymi, że ma ono do spełnienia określone, społecznie uzasadnione zadania gospodarcze. Zadania te — jak wynika z programu — są niemałe. Zwiększona jedynie o ok. 31 tys. liczba warsztatów ma podwoić obroty. Jest to wzrost bezprecedensowy, a jednak realny, oparty bowiem na tkwiących w rzemiośle rezerwach. Wyzwalanie tych rezerw legło u podstaw konstrukcji dyskutowanego programu, który usunięcie obecnych barier czy ograniczeń, pełniejsze wykorzystanie kadr, urządzeń technicznych i powierzchni warsztatowej uznaje za niezbędne warunki osiągnięcia założonych celów. Jednocześnie włączenie rzemiosła do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, zmiany w zakresie stosowanej wobec niego polityki podatkowej, zapewnienie dopływu kadr do rzemiosła będą bodźcami, które doprowadzą do zintensyfikowania produkcji towarów rynkowych i usług.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#PosełWaleczekJan">Zmiany te, ważne z ekonomicznego punktu widzenia, będą też miały niemałe znaczenie psychologiczne — podniosą społeczną rangę rzemiosła i rzemieślnika. W roku 1980 powinno być zatrudnionych w rzemiośle przeszło pół miliona osób, a w sumie — co najmniej półtora miliona osób, wliczając członków rodzin, powinno żyć z pracy w rzemiośle. Jasne określenie ich statusu ma swoje społeczne znaczenie. Rola rzemiosła i rzemieślników wykracza poza czysto ekonomiczne znaczenie. Należy widzieć w nich również ludzi aktywnych, spełniających funkcje inicjatorów i organizatorów działalności społecznej i wychowawczej, wzbogacającej środowiska, w których pracują. Mówię to z pozycji działacza ruchu społecznie-postępowego, tkwiącego również w życiu społeczności parafialnej, gdzie ta rola ludzi rzemiosła jest wyraźnie dostrzegalna i pozytywnie oceniana.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#PosełWaleczekJan">Wysoki Sejmie! Tworząc ambitny program rozwoju usług i rzemiosła, nie należy poprzestać jedynie na zwróceniu uwagi na zasadnicze sprawy jego struktury i miejsca w naszym systemie gospodarczym. Możliwość spełnienia przez nie założonej funkcji będzie zależała od rozwiązania wielu konkretnych spraw. Na niektóre z nich chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#PosełWaleczekJan">Pierwszy węzłowy dla usług problem — to kadry. Niezbędne wydaje się, aby na wszystkich szczeblach szkolenia — wyższym, średnim i zawodowym, łącznie z systemem dokształcania zawodowego — rozwijać możliwości uzyskiwania wysokich kwalifikacji pracownika i organizatora usług. Powinno to być powiązane z poprawą warunków pracy, z podnoszeniem poziomu etycznego i kultury obsługi klienta. Pamiętać bowiem trzeba, że działalność usługowa oparta jest głównie na pracy żywej. Bez rozwiązania problemu kadr nie można potencjału usługowego ani rozbudować, ani zintensyfikować. Trudności kadrowe wynikają ze zbyt niskich płac, trudnych warunków pracy, słabego zaplecza socjalno-bytowego oraz niskiej rangi zawodu, co powoduje dużą fluktuację pracowników odchodzących z rzemiosła do przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#PosełWaleczekJan">Przeciwdziałać temu należy przez poprawę warunków materialnych i bytowych zatrudnionych w usługach, również rencistów i emerytów, przez stwarzanie uczniom możliwości uruchomienia własnego warsztatu po zakończeniu nauki. Niedobór kadr jest jedną z przyczyn rozwoju działalności nie rejestrowanych wykonawców usług. Dość powszechne występowanie tego zjawiska dowodzi, że zapotrzebowanie ludności na usługi w zakresie mającym charakter przymusowy, jak naprawy, remonty jest ostatecznie zaspokajane w okolicznościach niekorzystnych ze względów ogólnogospodarczych i moralno-etycznych.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#PosełWaleczekJan">Należałoby rozważyć organizacyjne ramy dla możliwości świadczenia usług przez fachowców zatrudnionych w innych działach gospodarki. Wykorzystanie ich przez punkty usługowe lub w ramach odpłatnej pomocy sąsiedzkiej, zorganizowanej np. przez samorządy mieszkańców lub komitety domowe, mogłoby zwiększyć wydatnie ogólną podaż usług.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#PosełWaleczekJan">Mówiąc o kadrach, chciałbym też przypomnieć organizacjom związkowym, społecznym i cechowym o stałej potrzebie pogłębiania pracy wychowawczej. Tą drogą możliwy jest do osiągnięcia wyższy poziom etyki zawodowej, która wpływa również na jakość i rzetelność działalności usługowej.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#PosełWaleczekJan">Drugim ważnym problemem usług są trudności lokalowe. Wiele placówek usługowych uspołecznionych i rzemiosła to często zakłady zlokalizowane w starej zabudowie, uniemożliwiającej wprowadzenie większych, nowoczesnych i wydajnych maszyn. Stan ten pogarsza niski stopień rewindykacji lokali oraz ich modernizacji przy jednoczesnej likwidacji placówek usługowych w trakcie wyburzania starych budynków w miastach oraz stałe niedobory i opóźnienia w oddawaniu placówek w nowych osiedlach. Podejmowane wysiłki na rzecz poprawy sytuacji lokalowej usług i rzemiosła nie dają należytych efektów, a często mają, niestety, charakter działań — powiedziałbym — pozornych. Tak np. po krajowej naradzie poświęconej usługom, wydano szereg rozporządzeń, stwarzając warunki do rozwijania tej sfery działalności. Dogodny klimat i pomoc materialna zrodziły pozytywne inicjatywy. Zawarto wówczas między Centralnym Związkiem Spółdzielczości Budownictwa Mieszkaniowego i Centralnym Związkiem Rzemiosła porozumienie. Strony miały dołożyć starań, by usługi rozwinąć na miarę potrzeb. Pierwsi obiecywali, że planując osiedla, zaprojektują potrzebne lokale, a w istniejących postarają się wygospodarować pomieszczenia nadające się do adaptacji. Drudzy zobowiązali się w imieniu Izby Rzemieślniczej okazać chętnym do prowadzenia warsztatów daleko idącą pomoc.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#PosełWaleczekJan">Jak wygląda realizacja umowy, zawartej z górą trzy lata temu? Źle albo prawie źle. Nie stało się to ze złej woli. Spółdzielczość nie mogła niczego zrobić, ponieważ nie jest gestorem budowanych przez siebie lokali usługowych. Przydzielają je — jak wiadomo — wyłącznie władze terenowe. Ta słuszna idea powinna być wcielana w życie przy pełnej pomocy władz terenowych.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#PosełWaleczekJan">Kolejny, kto wie czy nie najważniejszy moment — zaopatrzenie materiałowe. Według zgodnej opinii zainteresowanych, obecny i mający również obowiązywać w przyszłości system zaopatrzenia pochodzący z trzech źródeł: z rozdzielnictwa centralnego, z funduszu rynkowego oraz z ilości przewidzianych dla drobnych odbiorców pozarynkowych nie stwarza warunków do intensyfikacji posiadanego potencjału. Sytuację pogorszyła praktyka coraz częstszego przechodzenia na system centralnego rozdzielnictwa także niepełnowartościowych materiałów i surowców uzdatnionych w miejsce dotychczas przydzielonych materiałów pełnowartościowych. Zdarzają się i takie przypadki — jak w Kwidzyniu, o czym ostatnio poinformowała prasa — gdzie rzemieślnik kupował od lat w zakładzie sprzętu instalacyjnego stalowe odpady poprodukcyjne. Nowy dyrektor oświadczył jednak, że nie będzie w zakładzie prowadził kramiku sprzedaży złomu użytkowego. Wbrew uchwale Rady Ministrów, którą naczelnik miasta mu przypomniał. Nie pomogło.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#PosełWaleczekJan">Jeśli zatem praktyka ograniczania materiałów i surowców dzielonych centralnie, co i tak nie zaspokajało wszystkich potrzeb jednostek usługowych, zostanie utrzymana, wyrazić by trzeba było niepokój, co do możliwości zrealizowania przedstawionego nam programu. Ten niepokój wynika również z braku operatywności i troski niektórych władz terenowych o wydzielenie z obrotu rynkowego puli towarów przeznaczonych na zaopatrzenie punktów usługowych oraz ze stałego niewywiązywania się krajowych producentów z obowiązku zaopatrzenia zakładów usługowych, a szczególnie rzemiosła w części zamienne. Rozwiązanie problemu zaopatrzenia ma również określone znaczenie etyczno-moralne, albowiem działa na rzecz prawidłowych i pożądanych postaw społecznych.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#PosełWaleczekJan">Aktualnie obserwuje się niemałe dysproporcje w przestrzennym rozmieszczeniu sieci usług w odniesieniu do poszczególnych placówek oraz branż. Szczególnie silnie rysują się one między miastem i wsią oraz różnymi gminami, nieraz na terenie tego samego województwa. Najbardziej niekorzystna sytuacja pod tym względem występuje na terenie wsi.</u>
          <u xml:id="u-22.15" who="#PosełWaleczekJan">Rozwój usług na wsi, mimo pewnej poprawy w ostatnim okresie, nie nadąża za wzrastającym zapotrzebowaniem. Po prostu za mała jest liczba zakładów usługowych na wsi, ich rozmieszczenie terytorialne nie odpowiada potrzebom, a poziom wyposażenia technicznego jest niski. Placówki uspołecznione, świadczące usługi produkcyjne dla rolnictwa indywidualnego, a szczególnie spółdzielnie kółek rolniczych, nie powinny uciekać, co się często zdarza, od świadczenia usług gospodarce rolnej, a głównie specjalistycznym gospodarstwom indywidualnym. Obowiązek organizowania tych usług na wsi spoczywa obecnie przede wszystkim na spółdzielniach kółek rolniczych. Jednakże jednostki te pod wpływem rosnących zadań w zakresie produkcji rolnej spychają usługi na dalszy plan ich działalności.</u>
          <u xml:id="u-22.16" who="#PosełWaleczekJan">Prawidłowy rozwój usług na wsi wymaga współdziałania wszystkich organizacji i instytucji wiejskich, ustalenia ich zadań i zasad współpracy. W rezultacie powinien powstać na wsi sektor usługowy o odmiennej niż w mieście strukturze. Zwiększyć trzeba przede wszystkim liczbę tzw. punktów przyjęć, rozwijać obwoźne formy świadczenia usług, tworzyć zmotoryzowane ekipy monterskie. Wspierać trzeba dobre tradycje pomocy sąsiedzkiej także przez dostawę materiałów i narzędzi, tworzenie wypożyczalni sprzętu budowlanego, rolniczego i innych.</u>
          <u xml:id="u-22.17" who="#PosełWaleczekJan">Rząd podjął słuszne decyzje o organizowaniu gminnych ośrodków usług bytowych. Ich realizacja nie jest jednak wszędzie prawidłowa, wiele lokali przygotowanych na ośrodki usług przeznacza się na inne cele.</u>
          <u xml:id="u-22.18" who="#PosełWaleczekJan">Jest wielu rzemieślników indywidualnych zainteresowanych uruchomieniem zakładów usługowych na wsi i w miasteczkach, pod warunkiem umożliwienia im wybudowania własnego mieszkania i warsztatu pracy. Udzielenie im odpowiedniej pomocy przyczyniłoby się z pewnością do zwiększenia liczby punktów usługowych na wsi i ich pełniejszej stabilizacji.</u>
          <u xml:id="u-22.19" who="#PosełWaleczekJan">I jeszcze jedno. Wydaje się być konieczna decentralizacja planowania i zarządzania usługami, co tak mocno podkreśla przedstawiony dziś projekt rządowy. Niezbędne jest zwłaszcza umocnienie w tym zakresie roli władz wojewódzkich, co może stanowić bardzo ważny element gwarantujący realizację programu. Pełną znajomość rzeczy mają tylko miejscowe władze i one powinny dysponować dźwigniami decydującymi o funkcjonowaniu usług na swoim terenie. Przekazywanie przedsiębiorstw przemysłu terenowego w gestię przemysłu kluczowego, centralne zarządzanie przez krajowe związki poszczególnymi rodzajami usług pozbawiły władze terenowe możliwości ukierunkowywania tej działalności. Często tak się dzieje, że przedsiębiorstwa dawnego przemysłu terenowego zobowiązywane są obecnie przez przemysł kluczowy do podejmowania produkcji w oderwaniu od swych tradycji i potrzeb danego terenu.</u>
          <u xml:id="u-22.20" who="#PosełWaleczekJan">Wysoki Sejmie! Jest rzeczą zrozumiałą, że realizacja prezentowanego programu rządowego w zakresie usług będzie możliwa przy pełnym zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych od szczebla centralnego po miejski czy gminny, jak również przy uwzględnieniu poruszanych w dzisiejszej dyskusji postulatów. Cała treść programu stanowi najbardziej miarodajne potwierdzenie wysokiej rangi sektora usług z rzemiosłem włącznie w gospodarce narodowej i odzwierciedla tkwiące w usługach możliwości poprawy jakości życia społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-22.21" who="#PosełWaleczekJan">Jesteśmy przekonani o merytorycznej słuszności proponowanych rozwiązań zawartych w rządowym programie, podkreślając jednocześnie konieczność długotrwałej koncentracji uwagi czynników państwowych i społecznych na całokształcie zagadnienia usług.</u>
          <u xml:id="u-22.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos zabierze poseł Jerzy Ozdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełOzdowskiJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony dzisiaj rządowy program rozwoju usług i rzemiosła do roku 1980 jest dokumentem o wielkiej doniosłości politycznej, ekonomicznej, społecznej i kulturowej. Działalność usługowa w latach 1976–1980 stanie się jednym z najważniejszych czynników wzrostu dobrobytu i poprawy struktury spożycia ludności. Zwiększenie i udoskonalenie działalności usługowej spełnia nie tylko rolę ekonomiczną, ale i kulturową, wpływa na jakość życia ludzi, stwarza podstawy wszechstronnego i harmonijnego rozwoju każdego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#PosełOzdowskiJerzy">W szczególności usługi powinny przyczyniać się do podniesienia poziomu życia rodzinnego i społecznego, stwarzając warunki budowy humanistycznego społeczeństwa jutra.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#PosełOzdowskiJerzy">Szczegółowa analiza dyskutowanego dzisiaj programu pozwala stwierdzić, że jest on oparty na podstawach naukowych, odpowiada preferencjom społeczeństwa i zawiera założenia aktywnej polityki usługowej. Zgodnie z tzw. prawem Petty'ego w miarę podnoszenia się społeczeństwa na wyższy stopień rozwoju gospodarczego, wzrasta udział usług w strukturze konsumpcji i zwiększają się rozmiary zatrudnienia w działalności usługowej. Ta obiektywna prawidłowość ekonomiczna występuje również w naszej gospodarce, która po osiągnięciu wysokiego poziomu uprzemysłowienia wkracza w stadium serwicyzacji, charakteryzujące się przyspieszonym wzrostem popytu na usługi. Dynamiczny rozwój produkcji dóbr materialnych doszedł do punktu, w którym niedostateczna podaż usług stanowi hamulec dalszego wzrostu gospodarczego i barierę podnoszenia się stopy życiowej ludności.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#PosełOzdowskiJerzy">Ekonomiczno-społeczna rola usług w rozwiniętej gospodarce wynika z istoty procesu reprodukcji. Usługi spełniają niezastąpione funkcje zarówno w sferze produkcji, jak i w sferze konsumpcji. W sferze produkcji funkcja ta polega na utrzymaniu i podnoszeniu sprawności bazy technicznej, na stwarzaniu pracownikom warunków do poprawy ich umiejętności i kwalifikacji, na umożliwianiu regeneracji siły roboczej. W dziedzinie konsumpcji usługi zapewniają odpowiednie użytkowanie przedmiotów materialnych i pozwalają na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, które pojawiają się po zaspokojeniu podstawowych potrzeb materialnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#PosełOzdowskiJerzy">Omawiany program rozwoju usług i rzemiosła wychodzi ze słusznego stwierdzenia dysproporcji między podażą a popytem na usługi odpłatne dla ludności. Mimo średniorocznego tempa wzrostu usług w ubiegłej pięciolatce na poziomie blisko 10%, w ogólnym odczuciu podaż usług nie podążała za popytem, co powodowało niski udział wydatków na usługi w przychodach pieniężnych ludności. Dysproporcja ta zaznaczała się najwyraźniej w takich rodzajach usług bytowych, jak pranie i chemiczne czyszczenie, usługi motoryzacyjne i konserwacyjno-remontowe. O niskim poziomie zaspokojenia potrzeb ludności na usługi świadczą między innymi czas oczekiwania na wykonanie zamierzonej usługi i odległość miejsca zamieszkania nabywców od zakładów usługowych. Wskaźniki te przedstawiają się niekorzystnie w nowo powstałych województwach, a szczególnie na obszarach wiejskich, odległych od miast.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#PosełOzdowskiJerzy">Rządowy program rozwoju usług i rzemiosła oparty jest na analizie przyczyn niedorozwoju działalności usługowej w naszym kraju. Do przyczyn tych zaliczyć należy:</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#PosełOzdowskiJerzy">— niedostateczną ilość i powierzchnię sieci usługowej,</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#PosełOzdowskiJerzy">— słabe wyposażenie techniczne zakładów świadczących usługi,</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#PosełOzdowskiJerzy">— niski poziom zatrudnienia i niedostateczny stan kwalifikacji kadry, — trudności na odcinku zaopatrzenia materiałowego,</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#PosełOzdowskiJerzy">— wady występujące w systemie parametrów ekonomicznych działalności usługowej (szczególnie w zakresie cen i płac),</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#PosełOzdowskiJerzy">— nadmierną biurokratyzację obsługi ludności,</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#PosełOzdowskiJerzy">— niedomagania systemu koordynacji usług,</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#PosełOzdowskiJerzy">— nieznajomość metod programowania działalności usługowej,</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#PosełOzdowskiJerzy">— brak modeli ośrodków usługowych dostosowanych do różnego typu miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-24.14" who="#PosełOzdowskiJerzy">Przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie program rządowy określa tempo i strukturę rozwoju usług i rzemiosła na lata 1976–1980, a równocześnie wysuwa szereg propozycji zmierzających do przezwyciężenia wymienionych trudności i barier.</u>
          <u xml:id="u-24.15" who="#PosełOzdowskiJerzy">W zakresie usług gospodarki uspołecznionej już w pierwszych latach bieżącej pięciolatki obserwujemy przyspieszone tempo wzrostu. W porównaniu z rokiem ubiegłym wzrost ten wynosi 12% w roku 1976 i wyniesie 11% w roku 1977. Należy jednak podkreślić, że w grupie usług bytowych analogiczne wskaźniki wykazują jeszcze wyższy poziom i znaczne przyspieszenie. Sądzę jednak, zatrzymując uwagę na jednym rodzaju usług, że można by uzyskać w roku 1977 pewne zwiększenie programowej wartości usług turystyki krajowej przez szersze wykorzystanie rezerw tkwiących w istniejącej bazie noclegowo-turystycznej lub przez rozbudowę tanich urządzeń sezonowych.</u>
          <u xml:id="u-24.16" who="#PosełOzdowskiJerzy">Obok usług bytowych, program rządowy obejmuje również inne czynności usługowe opłacone z dochodów pieniężnych ludności.</u>
          <u xml:id="u-24.17" who="#PosełOzdowskiJerzy">Dynamika wzrostu wartości usług produkcyjnych dla rolnictwa jest limitowana przyrostem bazy technicznej, ale należałoby rozważyć możliwość szerszego wciągnięcia do obsługi rolnictwa indywidualnego państwowych gospodarstw rolnych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i przemysłu rolno-spożywczego. Usługi w rolnictwie są nadzwyczaj ważnym czynnikiem intensyfikacji, modernizacji i integracji gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-24.18" who="#PosełOzdowskiJerzy">Stosunkowo mało wzrasta w roku 1977 wartość usług transportowych. Czy pewnych szans wzrostu tego rodzaju usług nie kryje w sobie mechanizacja prac załadunkowych i wyładunkowych?</u>
          <u xml:id="u-24.19" who="#PosełOzdowskiJerzy">W usługach łączności załatwi się w roku 1977 tylko 10% zgłoszeń ludności przez założenie 60 000 nowych numerów telefonicznych w mieszkaniach prywatnych. Należy przypomnieć, że wg uchwały VII Zjazdu PZPR w bieżącej pięciolatce zamierzamy zwiększyć liczbę abonentów telefonicznych co najmniej o 500 000.</u>
          <u xml:id="u-24.20" who="#PosełOzdowskiJerzy">Obserwujemy również wolne, a nawet malejące tempo wzrostu usług kulturalno-rozrywkowych. Wydaj e się, że na tle dynamiki potrzeb kulturowych i rozrywkowych, które wyzwala m. in. zwiększający się czas wolny od pracy, przyjęty wzrost tych usług pozostaje daleko poniżej „minimum kulturalnego”.</u>
          <u xml:id="u-24.21" who="#PosełOzdowskiJerzy">W skali całej pięciolatki rządowy program zawiera tylko ogólne założenia rozwoju usług. Przewiduje się wzrost łącznej wartości usług dla ludności świadczonych przez gospodarkę uspołecznioną o 64,7% w porównaniu z rokiem 1975, co pozwoli zwiększyć udział wydatków na usługi w przychodach pieniężnych ludności do 14%.</u>
          <u xml:id="u-24.22" who="#PosełOzdowskiJerzy">Stwierdzić można, że przedstawione Wysokiej Izbie założenia zawierają szereg postanowień służących realizacji postępu w działalności usługowej. Wymienić tutaj należy przede wszystkim:</u>
          <u xml:id="u-24.23" who="#PosełOzdowskiJerzy">— prawidłowe ustawienie preferencji w zakresie struktur rozwojowych usług,</u>
          <u xml:id="u-24.24" who="#PosełOzdowskiJerzy">— zwiększenie udziału środków technicznych w nakładach na usługi bytowe do 50%; w roku 1976 i 1977 ten wskaźnik wynosi tylko 30%,</u>
          <u xml:id="u-24.25" who="#PosełOzdowskiJerzy">— kontynuowanie kierunków i form działalności usługowej przyjętych w programie na rok 1977.</u>
          <u xml:id="u-24.26" who="#PosełOzdowskiJerzy">W ostatnim punkcie wymienia się zwiększenie stopnia wykorzystania potencjału usługowego i zbliżenie podaży usług do odbiorców. Chciałbym jednak zgodnie z postulatem „zasadniczego postępu” w usługach, sformułowanym na VII Zjeździe, dodać do tych trzech zaleceń jeszcze co najmniej dwa — nie mniej ważne, a mianowicie:</u>
          <u xml:id="u-24.27" who="#PosełOzdowskiJerzy">— rozszerzenie zakresu usług służących bezpośrednio zaspokojeniu potrzeb rodzin i gospodarstw domowych,</u>
          <u xml:id="u-24.28" who="#PosełOzdowskiJerzy">— dokonanie przełomu w dziedzinie poprawy jakości i terminowości usług.</u>
          <u xml:id="u-24.29" who="#PosełOzdowskiJerzy">W zakresie rozszerzenia i wzbogacenia oferty usługowej ciekawe innowacje wprowadzono ostatnio w Poznaniu, świadcząc usługi w zakresie tapetowania ścian, pokrywania podłóg wykładzinami dywanopodobnymi, chemicznego czyszczenia dywanów, kosmetyki leczniczej itp.</u>
          <u xml:id="u-24.30" who="#PosełOzdowskiJerzy">W ostatnim rozdziale części pierwszej rządowego programu wymieniono zwięźle środki przyspieszenia rozwoju usług w latach 1976–1980, przewidując szereg istotnych zmian i usprawnień w sferach zaopatrzenia materiałowo-technicznego, polityki kadrowej, mechanizmu ekonomicznego i organizacji usług. Do najważniejszych udoskonaleń systemu zaopatrzeniowego w usługach zaliczyć należy:</u>
          <u xml:id="u-24.31" who="#PosełOzdowskiJerzy">— wyodrębnienie sieci sklepów detalicznych dla zaopatrzenia drobnych odbiorców,</u>
          <u xml:id="u-24.32" who="#PosełOzdowskiJerzy">— podjęcie produkcji maszyn dla zakładów usługowych,</u>
          <u xml:id="u-24.33" who="#PosełOzdowskiJerzy">— usprawnienie planowania i funkcjonowania systemu zaopatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-24.34" who="#PosełOzdowskiJerzy">W polityce kadrowej słusznie zaakcentowano rolę spółdzielczości pracy i państwowego przemysłu w dziedzinie doskonalenia zawodowego wykonawców usług, zwracając jednocześnie uwagę na potrzebę zwiększenia w tym zakresie uprawnień wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-24.35" who="#PosełOzdowskiJerzy">Duży nacisk położono w programie na sposoby doskonalenia mechanizmu ekonomicznego w działalności usługowej. W systemie zatrudnienia przewiduje się m.in. rozszerzenie formy ajencyjnej, stworzenie możliwości zatrudnienia emerytów, zastosowanie w usługach umowy o dzieło.</u>
          <u xml:id="u-24.36" who="#PosełOzdowskiJerzy">W tym zakresie potrzebny jest zdecydowany krok w kierunku zbliżenia poziomu wynagrodzeń w usługach do poziomu płac w przemyśle, przy równoczesnym zagwarantowaniu pracownikom usługowym stabilnego minimum zarobków. Od rozwiązania tego problemu zależy w dużej mierze przejście na wyższy poziom ilościowej i jakościowej działalności usługowej.</u>
          <u xml:id="u-24.37" who="#PosełOzdowskiJerzy">Drugim centralnym problemem mechanizmu ekonomicznego jest zagadnienie cen w usługach. Program trafnie kojarzy w tym zakresie preferencje indywidualne i ogólnospołeczne z poziomem kosztów wykonania usług, postulując z jednej strony decentralizację uprawnień w ustalaniu cen, a z drugiej strony podtrzymując zróżnicowanie cen w zależności od jakości, terminu i formy świadczeń usługowych. Akceptując zasadę rentowności, należy jednak zakwestionować założenie stałego zysku w granicach 10% do 15% w sytuacjach, w których podwyższenie kosztów spowodowane jest złymi warunkami wykonania usług. Cena musi bowiem skłaniać do ekonomicznego postępu działalności usługowych. Chciałbym również dodać, że przy ustalaniu cen na usługi należy uwzględniać kryterium równowagi rynkowej. Stąd właśnie ten postulat zgłaszany przez wielu dyskutantów, aby przekazać decyzje w zakresie polityki cen władzom terenowym.</u>
          <u xml:id="u-24.38" who="#PosełOzdowskiJerzy">Słusznie program przewiduje usprawnienie systemu koordynacji usług w oparciu o precyzyjny podział zadań między władze terenowe, branżowe, zjednoczenia i resorty. Ale najważniejszą sprawą jest jednak wzbogacenie koordynacji formalno-prawnej środkami ekonomicznymi i nadanie jej na tej drodze właściwej mocy w dziedzinie harmonizowania działalności usługowej w układzie terenowym.</u>
          <u xml:id="u-24.39" who="#PosełOzdowskiJerzy">Część druga i trzecia przedstawionego nam programu rządowego poświęcona jest sprawom usług i produkcji rynkowej rzemiosła. Tematowi temu wiele uwagi poświęcili już moi przedmówcy, pragnę zatem ograniczyć się do kilku wybranych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-24.40" who="#PosełOzdowskiJerzy">Przyjmujemy z pełną aprobatą twierdzenie, że działalność usługowa stanowi trwały składnik gospodarki narodowej. W polityce gospodarczej niekorzystne były zjawiska niepewności i przejściowości występujące w stosunku do rzemiosła. W rezultacie w latach 1971–1975 ujawniła się szkodliwa gospodarczo fluktuacja zakładów rzemieślniczych, które często miały charakter krótkookresowych, koniunkturalnych przedsięwzięć. Uznanie trwałej pozycji rzemiosła w naszej gospodarce opiera się na pogłębionej znajomości ekonomiki drobnej wytwórczości. Proces koncentracji nie zawsze i nie wszędzie prowadzi do prymatu dużych jednostek wytwórczych i usługowych. Wręcz przeciwnie, nowoczesna, wielkoprzemysłowa i długoseryjna produkcja wymaga uzupełnienia ze strony drobnowytwórczej kooperacji, a przejście do sytuacji rynku nabywcy w konsumpcji stwarza wzrost zapotrzebowania na dobra i usługi rzemieślnicze. Stąd rządowy program słusznie przyznaje rzemiosłu dużą rangę w kooperacji i zaopatrzeniu rynkowym, a także w eksporcie.</u>
          <u xml:id="u-24.41" who="#PosełOzdowskiJerzy">W gospodarce socjalistycznej rzemiosło traci charakter sektora drobnokapitalistycznego, likwiduje możliwość wyzysku i wiąże wolną inicjatywę samodzielnych wytwórców z narodowym planem gospodarczym przez system form spółdzielczych i samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-24.42" who="#PosełOzdowskiJerzy">Program rządowy oparł się na wariancie pierwszym projektu opracowanego przez Centralny Związek Rzemiosła. Wariant ten zakłada maksymalne wykorzystanie możliwości ekonomicznych i organizacyjnych rzemiosła, a w szczególności wymaga zdecydowanego, konsekwentnego i wielostronnego poparcia ze strony wszystkich szczebli władz politycznych, administracyjnych i gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-24.43" who="#PosełOzdowskiJerzy">Pragnę zwrócić uwagę na fakt, że w porównaniu z projektem Centralnego Związku Rzemiosła program rządowy, podtrzymując planowane zadania rzemiosła, wprowadził już pewne ograniczenia w zakresie środków realizacji, w tym również w zakresie materiałów rozdzielanych centralnie. Na przykład Centralny Związek Rzemiosła zakładał w swoim programie w bieżącym pięcioleciu otrzymanie 63 000 ton pełnowartościowych wyrobów walcowanych z puli materiałów rozdzielanych centralnie. Rządowy program obniżył ilość tych dostaw do 60 000 ton. Jeżeli tego typu ograniczenia będą w toku bieżącej pięciolatki wzrastały, to wykonanie programu maksimum działalności rzemieślniczej będzie zagrożone.</u>
          <u xml:id="u-24.44" who="#PosełOzdowskiJerzy">Zasadniczo jednak rządowy program aktywizacji rzemiosła w latach 1976–1980 jest dokumentem wewnętrznie zgodnym, w którym przewidziano właściwe warunki i środki realizacji proponowanych zadań. W szczególności program przewiduje:</u>
          <u xml:id="u-24.45" who="#PosełOzdowskiJerzy">— istotną poprawę zaopatrzenia w surowce, urządzenia i narzędzia pracy,</u>
          <u xml:id="u-24.46" who="#PosełOzdowskiJerzy">— rozbudowę bazy lokalowej,</u>
          <u xml:id="u-24.47" who="#PosełOzdowskiJerzy">— wzrost zatrudnienia, w tym również emerytów i kobiet, dodajmy o różnym wymiarze czasu pracy,</u>
          <u xml:id="u-24.48" who="#PosełOzdowskiJerzy">— przejęcie przez organizacje rzemieślnicze kontroli nad poziomem cen,</u>
          <u xml:id="u-24.49" who="#PosełOzdowskiJerzy">— poparcie dla szkolenia w rzemiośle i dla rzemiosła, — włączenie rzemieślników do powszechnego systemu ubezpieczeń,</u>
          <u xml:id="u-24.50" who="#PosełOzdowskiJerzy">— właściwą politykę koncesyjną i podatkową.</u>
          <u xml:id="u-24.51" who="#PosełOzdowskiJerzy">Z uznaniem należy przyjąć inicjatywę organizacji rzemieślniczej w dziedzinie inwestycji, a mianowicie gotowość przeznaczenia na ten cel kwoty jednego miliarda złotych. Słusznie rządowy program podkreśla potrzebę podniesienia rangi zawodu rzemieślniczego. Niska ranga tego zawodu wyraża się m.in. w negatywnej opinii młodzieży na temat zawodu ojca, który jest rzemieślnikiem, i w odmowie kontynuowania tego zawodu. Podniesienie prestiżu rzemieślnika jest możliwe, ale wymaga wielostronnego oddziaływania na opinię społeczną, m.in. przez ustabilizowanie polityki popierającej rozwój rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-24.52" who="#PosełOzdowskiJerzy">Koło Poselskie „Znak” przywiązuje wielkie znaczenie do przedstawionego dzisiaj Wysokiej Izbie rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła. Jest on zgodny z zasadą równomiernej rozbudowy gospodarczej kraju, w którym obok rolnictwa i przemysłu musi wzrastać rola usług, przyczyniając się do podnoszenia poziomu życia całego społeczeństwa. Akceptujemy nową politykę wobec rzemiosła polskiego, które reprezentuje piękne tradycje narodowe i zawodowe. Katolicka myśl społeczna, do której najlepszych tradycji nawiązujemy w naszych wystąpieniach, zawsze uznawała wielki walor moralny pracy rękodzielniczej, a dzisiaj wskazuje na konieczność korzystania przez rzemieślników z postępu nauki i techniki i na potrzebę ustawicznego dostosowywania się drobnej wytwórczości do potrzeb oraz gustów ludności. Dla realizacji tych zadań niezbędna jest pomoc państwa, wyrażająca się w odpowiedniej polityce w zakresie szkolenia zawodowego, wymiaru podatków, udzielania kredytów, w dziedzinie ubezpieczeń oraz zabezpieczenia społecznego. W ten sposób dynamicznie wiąże się wolność działania rzemieślników z troską państwa o wspólne dobro całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-24.53" who="#PosełOzdowskiJerzy">Zgodnie z tezami I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka, wypowiedzianymi w Mielcu, patriotyczna jedność naszego narodu opiera się m.in. na zasadach wzajemnej tolerancji i współdziałania między ludźmi wierzącymi i niewierzącymi. Ta patriotyczna jedność powinna być przekuwana w czyn przede wszystkim na polu harmonijnego i dynamicznego rozwoju naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-24.54" who="#PosełOzdowskiJerzy">Koło Poselskie „Znak” popiera rządowy program rozwoju usług i rzemiosła, gdyż dostrzega w nim dowartościowanie roli działalności usługowej i uznanie doniosłości rzemiosła w realizacji zadań społeczno-gospodarczych bieżącego pięciolecia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-24.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Edward Sieradzki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełSieradzkiEdward">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W debacie nad programem rozwoju usług i rzemiosła zabieram głos jako członek Stronnictwa Demokratycznego i zajmujący się sam rzemiosłem od najmłodszych lat. Miałem przeto i mam wiele okazji, by spotykać się z uwagami na temat stanu rzemiosła i usług. Zwłaszcza usługi stały się w ostatnich latach przedmiotem rozmów potocznych i wielu oficjalnych wystąpień. Opinie są różne. Jedni chwalą złote ręce, mistrzostwo, artyzm. Inni ubolewają nad zanikaniem pewnych rzemiosł. Jeszcze inni dla odmiany skarżą się na nagminne przypadki odmowy usług, nieterminowość świadczeń i ich kiepską jakość.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PosełSieradzkiEdward">W takiej sytuacji wszyscy jednakowo są zainteresowani, aby istniejący stan rzeczy najszybciej, najskuteczniej poprawić, zwłaszcza w obliczu niebywale przyspieszonego rozwoju w wielu innych dziedzinach. Przyczyn niezadowalającej sytuacji w usługach jest wiele i są one różne, ale co najmniej dwie mają znaczenie zasadnicze. Mam tu na myśli niepełne wykorzystanie istniejących już możliwości, mało skuteczne warunki gwarantujące dalszy postęp.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PosełSieradzkiEdward">Istniejące w rzemiośle rezerwy szacuje się na około 30% obecnego potencjału, co równa się wartości około 15 mld zł. W latach 1971–1975 liczba zakładów zwiększyła się o 11 tys., ale rachunek ten nie ilustruje całej złożoności problemu. W rzeczywistości bowiem przybyło aż 105 tys. nowych zakładów, jednak w tym samym czasie ubyło ich aż 94 tys. O czym świadczą te liczby? Oznaczają one, że byli chętni do podjęcia pracy w rzemiośle, którzy spotykali się z życzliwym stosunkiem i pomocą, że zainteresowały ich perspektywy. Ale z drugiej strony oznaczają, że jednocześnie dla bardzo wielu warunki okazały się niesprzyjające tak dalece, że zrezygnowali z prowadzenia warsztatów.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PosełSieradzkiEdward">Ten stan rzeczy nie mógł być obojętny dla działaczy rzemieślniczych, zmuszał do poszukiwań i proponowania lepszych rozwiązań. Nie wystarczyły już incydentalne próby korygowania ujemnych zjawisk. Można je było podejmować tak długo, dopóki interesowały one bezpośrednio środowiska, dla których świadczenie usług stanowi podstawę ich własnej egzystencji. Dziś inne jest znaczenie i zakres odpowiedzialności, gdy sfera usług zaczyna w bardzo znacznym stopniu decydować o dobrobycie i nowoczesności całego społeczeństwa. Tak rozumiana skala i ranga tego problemu, uczyniła go tematem wspólnego posiedzenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego i Prezydium Rządu w dniu 4 listopada bieżącego roku, a którego rezultaty rozpatruje Wysoki Sejm w postaci przedstawionego przez obywatela wiceprezesa Rady Ministrów — programu rozwoju usług i rzemiosła.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PosełSieradzkiEdward">Dzisiejsza debata toczy się nad rozwiązaniami, które na tle wyraźnie odczuwalnych po trzeb społeczeństwa — mają przynieść na tyle wydatny i ukierunkowany rozwój usług, by mogły się one stać rzeczywiście ważnym ogniwem nowoczesnej gospodarki. Można postawić pytanie, jaka jest wielkość tych zadań w zestawieniu z aktualnym udziałem i możliwościami rzemiosła. Wypada w tym miejscu, nie pierwszy już raz, unaocznić, że jest to potencjał blisko 200 tysięcy zakładów rzemieślniczych i ponad 300 tysięcy zatrudnionych, a zatrudnienie w rzemiośle ma w tym pięcioleciu wzrosnąć o ponad 130 tys. osób, przy podwojeniu zadań w usługach dla ludności i produkcji rynkowej w ciągu czterech najbliższych lat.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PosełSieradzkiEdward">Wyraźnie zaznaczył się już udział rzemiosła w realizacji programu żywnościowego, rozwoju motoryzacji, budownictwa mieszkaniowego. Coraz bardziej zwiększa się usługi na rzecz wsi i rolnictwa. Program zakłada konsekwentnie, by dalszy rozwój rzemiosła był też kierunkowany, szczególnie w branżach: motoryzacyjnej, elektrometalowej, budowlanej, drzewnej, odzieżowej i jubilersko-pamiątkarskiej. Szczególnej opieki ze strony administracji terenowej wymagać będzie indywidualna produkcja spożywcza, której rynkowy charakter nie wymaga uzasadnień.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PosełSieradzkiEdward">W zapewnieniu dalszego rozwoju rzemiosła istotną rolę odgrywa administracja terenowa. Jej polityka, kojarząca postanowienia centralne z potrzebami terenu, powinna rzeczywiście wpływać na rozwój rzemiosła, pobudzać do wyzwalania tkwiących w nim rezerw, niwelować dysproporcje występujące pomiędzy popytem a podażą na usługi i towary rynkowe.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PosełSieradzkiEdward">Innego też spojrzenia wymaga działalność rzemiosła zaliczana do świadczeń na rzecz gospodarki uspołecznionej. Usługi, w tym usługi budowlano-remontowe, świadczone dla placówek oświatowych, ochrony zdrowia itp., służące społeczeństwu, powinny być traktowane jako społecznie uzasadnione, a zatem popierane i rozwijane.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PosełSieradzkiEdward">Wysoka Izbo! Rzemiosło polskie ceni sobie bardzo wysoko, iż o jego sprawach niejednokrotnie rozstrzygał najwyższy organ przedstawicielski — Sejm PRL, że w 1972 r. ustalony został jego status w postaci ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#PosełSieradzkiEdward">Niezwykle dynamiczny, przyspieszony rozwój społeczno-gospodarczy sprawia, że i w tej dziedzinie, podobnie jak w wielu innych, życie stawia coraz to nowe zadania i czyni niewystarczającymi niedawne nawet ustalenia. Potrzebne też są nowe, odmienne metody działania.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#PosełSieradzkiEdward">Usłyszeliśmy dzisiaj z ust obywatela wiceprezesa Rady Ministrów informację nie tylko o projektach nowych zasad programowych, ale również uregulowań o charakterze ustawowym. Zapewnią one stabilne podstawy ekonomiczne prowadzenia działalności gospodarczej rzemiosła, a także rozszerzają zakres świadczeń w systemie ubezpieczenia społecznego i emerytalnego rzemiosła na zasadach powszechnie obowiązujących.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#PosełSieradzkiEdward">Ubezpieczenie społeczne rzemieślników jest istotnym warunkiem rozwoju rzemiosła. Dotychczasowe niskie świadczenia emerytalne oraz trudności sfinansowania kosztów tych świadczeń hamują rozwój rzemiosła. Społeczność rzemieślnicza jest zdaniem specjalistów zbyt mała, aby mogła koszty te w pełni finansować w oparciu o zasadę samowystarczalności. Tym bardziej, że zdecydowana większość, bo około 70% zakładów rzemieślniczych — to warsztaty jednoosobowe. Łącznie z zakładami dwuosobowymi stanowią one aż 85% ogółu warsztatów rzemieślniczych.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#PosełSieradzkiEdward">Przedstawiony Wysokiej Izbie program kładzie więc nacisk na wzbogacenie sprzyjających rozwojowi rzemiosła warunków, a równocześnie ograniczenie występujących przeszkód i trudności. Wiele proponowanych rozwiązań powinno zapewnić prowadzącemu zakład rzemieślnikowi lepsze warunki i możliwości, odciążyć go od czasochłonnych zabiegów poszukiwania zaopatrzenia, załatwiania spraw zbytu itp. — z korzyścią dla samego procesu świadczenia usług i wytwarzania wyrobów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#PosełSieradzkiEdward">Ważną w tym zakresie rolę ma do spełnienia spółdzielczość rzemieślnicza jako organizator nowoczesnych form pracy i gospodarowania. Z tego też względu niezbędne jest wyposażenie jej w zespół środków gwarantujących właściwą i pełną obsługę zrzeszonych w spółdzielniach zakładów rzemieślniczych. Pożądane przyspieszenie wszelkich pozytywnych procesów będzie następowało w miarę dalszego skupienia się rzemieślników w spółdzielniach rzemieślniczych, przy wzrastającej systematycznie roli i znaczeniu samorządu gospodarczego rzemiosła, szczególnie we współdziałaniu z organami administracji terenowej.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#PosełSieradzkiEdward">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż rzemiosło wita korzystne zmiany jako dalszy dowód swej przydatności i zachętę do wykorzystania swych wytwórczych i usługowych możliwości. Skupimy nasze działanie wokół wychowania patriotycznego, a także szkolenia i dokształcania zawodowego, będziemy tworzyć coraz lepsze warunki dla młodzieży, umożliwiać jej szybsze usamodzielnianie się.</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#PosełSieradzkiEdward">Jeszcze bardziej konsekwentnie czuwać będziemy nad przestrzeganiem norm etyki zawodowej, eliminowaniem z działalności rzemiosła zjawisk ujemnych przez dalsze doskonalenie kontroli samorządowej tak, by społecznie użyteczna funkcja rzemiosła w pełni odpowiadała potrzebom obecnego okresu rozwoju gospodarki i społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#PosełSieradzkiEdward">Rzemiosło, cały jego aktyw w pełni rozumie i wysoko docenia wysiłki państwa, które zmierzają do wszechstronnego włączania rzemiosła do programu rozwoju usług. Zaufanie, jakim się nas obdarza, zostanie zdyskontowane przez wzrost świadczonych usług i zwiększenie produkcji poszukiwanych przez społeczeństwo towarów rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-26.17" who="#PosełSieradzkiEdward">Rzemiosło wyposażone w objęty programem zespół nieodzownych warunków i środków — zadania wykona. Naszą uczciwą, fachową i solidną pracą udokumentujemy pełne zaangażowanie w służbie socjalistycznej ojczyzny — Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-26.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełRostworowskiStanisław">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Niedawno w jednej z lokalnych gazet przeczytałem artykuł zatytułowany „Zielone światło dla rzemiosła”. Przywiodło mi to falę wspomnień, już dziś chyba sprzed 18 lat, kiedy to w prasie czytało się artykuły pod takimi właśnie tytułami. Zbieżność ta ilustruje jakby dwa zagadnienia, iż z jednej strony co pewien czas podejmujemy wysiłki ku ożywieniu tego nurtu życia gospodarczego, jakim są szeroko pojęte usługi, a z drugiej zaś — na tym polu napotykamy trudności, jakie niełatwo nam przezwyciężyć.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełRostworowskiStanisław">Przedłożony obecnie Wysokiej Izbie rządowy projekt rozwoju usług i rzemiosła na najbliższe czterolecie wyda je się jednak być kamieniem milowym na tej drodze, którą powinniśmy przebyć. Odnoszę wrażenie, że mimo wszystko zaprezentowanie w tym właśnie stadium rozwoju gospodarki narodowej takiego programu nie jest rzeczą przypadku. W minionym pięcioleciu stoczyliśmy uwieńczoną poważnym sukcesem walkę o modernizację naszego przemysłu. Dysponujemy ściśle określonym, konsekwentnie realizowanym 15-letnim programem rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Toczymy nie zawsze w pełni zwycięskie boje na polu zwiększenia efektywności rolnictwa, ale tu również zakreśliliśmy dalekosiężną perspektywę rozwoju. Opanowaliśmy wiele priorytetów inwestycyjnych i tempo nakładów w tej mierze ulegnie pewnemu przyhamowaniu. Spowoduje to naturalnie zmianę chłonności rynku pracy. W bieżącej pięciolatce zakładamy, iż przyrost zatrudnienia w przemyśle będzie o pół miliona osób niższy, a w budownictwie stan zatrudnienia zmaleje o 80 tysięcy pracowników w stosunku do lat 1971–1975. Na przyszły rok przewidujemy już ujawnienie się rezerwy siły roboczej w skali 41 tys. osób. Rozwój usług może właśnie angażować wolną siłę roboczą, nie pociągając za tym nadmiernych nakładów inwestycyjnych. Działalność usługową charakteryzuje stosunkowo niska materiałochłonność, przy jednoczesnej zdolności do ściągania nadwyżek zasobów pieniężnych, jakimi dysponuje ludność w stosunku do potencjału zaopatrzenia handlu. Najistotniejsze jest jednak to, że rozwijając naszą gospodarkę, doszliśmy już do takiego stadium, że nie dalsze zwielokrotnienie potencjału wytwórczego, ale dostosowanie istniejących zasobów do potrzeb konsumpcyjnych ludności, staje się naczelnym trendem dalszego rozwoju. A cel ten może wypełnić, obok handlu, właśnie zdynamizowana działalność usługowa. Mówię o tym wszystkim nie tylko po to, aby chwalić podjętą inicjatywę, lecz przede wszystkim, by wskazać, że obecnie istniejący zespół przesłanek ekonomicznych stanowi o tym, że podjęty program rządowy powinien dla rozwoju usług i rzemiosła okazać się skuteczny i trwały.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełRostworowskiStanisław">Wysoki Sejmie! Zasadniczo podaż usług, szczególnie bytowych, dla ludności w bieżącym roku kształtowała się korzystnie, wykazując dynamikę wzrostu aż ponad 18-procentową. Był to przyrost większy niż w handlu detalicznym, gdzie dynamika wzrostu sprzedaży osiągnęła za 9 miesięcy roku poziom również liczących się 14%. Mimo to jednak nie możemy uznać, iż działalność zakresie usług i rzemiosła nie napotykała określonych trudności. O wielu z nich jest mowa w przedłożonym dokumencie rządowym, na niektóre jednak, obywatele posłowie pozwolą, że zwrócę szczególną uwagę.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PosełRostworowskiStanisław">Za podstawową barierę dynamicznego rozwoju usług powszechnie uważa się występujące poważne trudności w zaopatrzeniu materiałowym. W roku bieżącym dostawy z rozdzielnictwa centralnego oraz dostawców wyspecjalizowanych były na tyle niskie, iż zaopatrzenie, czerpano z puli rynkowej, przeznaczonej na zaspokojenie potrzeb ludności. Spośród dostarczanych znów centralnie artykułów, niektóre z nich mogą być wykorzystywane na rzecz usług świadczonych tylko dla zakładów przemysłowych, a nie dla ludności. Na przykład szkło dostarczane było w wymiarach nadających się do oszklenia obiektów przemysłowych, a nie okien budownictwa mieszkaniowego. Jest także rzeczą zaskakującą, że szereg artykułów, jak np. terakota, glazura, tapety — importujemy, mając w kraju własne wytwórnie tych samych materiałów. Jakość jednak artykułów wytwarzanych w kraju nie zadowala klienta polskiego i przez to nie są one w pełni wykorzystane w procesie świadczenia usług.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PosełRostworowskiStanisław">Z kolei w dziedzinie usług motoryzacyjnych niedostateczna ilość części zamiennych w poważnym stopniu limituje skuteczność działalności zakładów tej branży. Są to tylko niektóre aspekty, z tytułu których sektor usług może rościć sobie poważne zastrzeżenia pod adresem resortów przemysłowych. Wynikałoby stąd, że współpracę należałoby poważnie usprawnić, kładąc nacisk zarówno na ilość, jakość, jak i różnorodność asortymentową materiałów dostępnych dla zakładów usługowych.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#PosełRostworowskiStanisław">Generalnie rzecz biorąc, idealny stan byłby taki, gdyby zakłady te mogły nie korzystać z limitowanego zaopatrzenia, lecz by podaż rynkowa mogła być dostatecznym źródłem nabycia materiałów. Wówczas sam klient mógłby dostarczać materiały, natomiast zakłady usługowe nie musiałyby ich magazynować, a rola ich ograniczałaby się do świadczenia samej robocizny.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#PosełRostworowskiStanisław">Magazynowanie materiałów w niektórych branżach, jak np. krawiectwo, tapicerstwo, zwiększa ryzyko ponoszenia strat, o których mogą zadecydować zmieniające się gusty klientów.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#PosełRostworowskiStanisław">Dotychczasowy system rozliczania działalności usługowej związany jest z kategorią przerobu materiałowego. Teoretycznie, gdyby jakaś spółdzielnia pracy chciała uzyskać najwyższe wskaźniki rentowności, powinna by pracować na najdroższym materiale, np. na zlocie. W praktyce ukierunkowuje to zakłady usługowe do prowadzenia działalności produkcyjnej. W jej ramach uzyskuje się większe efekty finansowe niż przyjmując zlecenia od ludności, których wykonanie jest czasochłonne i wymaga większego nakładu pracy. Na tym tle należałoby wnioskować, aby dochodowość zakładu usługowego obliczana była w stosunku do nakładu wykonywanej robocizny, a nie kosztów przerobu, który w wypadku usług jest miernikiem wtórnym.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#PosełRostworowskiStanisław">Zagadnienie materiałowe wiąże się również z problematyką cen. Projekt rządowy słusznie postuluje wprowadzenie decentralizacji uprawnień w zakresie ustalania cen na usługi. Ruch cen usługowych jest jednak przede wszystkim warunkowany ruchem cen zużytych materiałów. W niektórych usługach jest to problem szczególnie ostry. Na przykład opłata za umycie głowy u fryzjera męskiego wynosi 6 zł, a butelka szamponu kosztuje 15 zł. W rezultacie za wysoka cena zużytego materiału w ogóle eliminuje wykonywanie określonych usług. Dlatego też tym bardziej należałoby opłaty za usługi wiązać z kosztem nakładu robocizny, a nie zużytego materiału. Natomiast dobór artykułów byłby bądź przedmiotem indywidualnej decyzji klienta, pociągającej za sobą odrębną opłatę, bądź też wiele branż usługowych przetwarzałoby materiały zlecone przez klienta.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#PosełRostworowskiStanisław">Kolejnym istotnym zagadnieniem jest sprawa wyposażenia usług. Przy obecnym szerokim zapotrzebowaniu na usługi przemysłowe i budowlane, wyposażenie techniczne usług rzemieślniczych pozostaje w poważnej kolizji z poziomem uzbrojenia technicznego, jaki zdołaliśmy już osiągnąć w resortach przemysłowych. Ów niski stan wyposażenia ogranicza również możliwości wykonywania usług w domu klienta. Odczuwa się bowiem poważny brak lekkiego elektrosprzętu przenośnego i uniwersalnego, który dla wykony wania robót poza samym warsztatem usługowym jest niezbędny. Zainicjowanie krajowej produkcji takiego sprzętu byłoby czymś nieodzownym. I to stanowi określony postulat pod adresem Ministerstwa Przemysłu Maszynowego.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#PosełRostworowskiStanisław">Zagadnienie to zresztą zostało uwzględnione w programie rządowym, podobnie jak też program ten słusznie gwarantuje Centralnemu Związkowi Rzemiosła przydział środków dewizowych na import uzupełniających urządzeń oraz rezerwuje odpowiednie przydziały krajowych środków transportowych niezbędnych dla usprawnienia działalności. Są to wszystko decyzje w pełni uzasadnione, które dopiero będą mogły otworzyć nową fazę działalności usługowej, zbliżonej do miejsca zamieszkania klienta.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#PosełRostworowskiStanisław">W tym samym aspekcie ważna by była realizacja sprecyzowanego postulatu zapewnienia odpowiedniej liczby lokali dla rzemiosła w nowych osiedlach mieszkaniowych. Efektywnie zbliżyłoby to świadczenie usług do miejsca zamieszkania zleceniodawcy. Generalnie zaś niezbędną rzeczą jest przełamanie bierności zarządów spółdzielni mieszkaniowych, które projektując nowe osiedla dla usług i rzemiosła nie znajdują żadnego miejsca. Tak przynajmniej dzieje się w bardzo wielu województwach. A trzeba pamiętać, że obecnie około 60% zakładów rzemieślniczych znajduje się w lokalach w zasadzie nie nadających się do użytku. Tak więc odnowa zasobów lokalowych rzemiosła jest sprawą palącą i słusznie, że program rządowy na ten problem kładzie duży nacisk.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#PosełRostworowskiStanisław">Ostatnio również pewne utrudnienia nastąpiły na tle wprowadzenia limitów energetycznych. Jakkolwiek są one wymogiem chwili, to jednak, gdyby miały być utrzymane, to dla rzemiosła korzystne byłoby ustalenie limitów rocznych, a nie stosowanych do zużycia miesięcznego. Przykładowo, jeśli w zakładzie świadczącym usługi młynarskie za podstawę do wyznaczenia limitu przyjmie się zużycie energii w czerwcu, to jest rzeczą zrozumiałą, że w jesiennym sezonie natężonych prac będzie on musiał te limity przekraczać.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#PosełRostworowskiStanisław">Dyskutowany dziś program rządowy zawiera wiele trafnych rozwiązań trudnego problemu naboru kadr do rzemiosła i usług. W dużej mierze wiąże się on z całym kompleksem spraw podatkowych, które trzeba przyznać, świetle obecnie proponowanych ustaleń zna lazłyby właściwe rozwiązanie. Należy również przypuszczać, że zawarty w programie reformy systemu szkolnictwa zamiar wprowadzenia dla części młodzieży form obowiązkowego kształcenia zawodowego sprzyjać będzie wzrostowi naboru uczniów do rzemiosła. Od istniejących jednak szkół zawodowych i techników należałoby wymagać, aby kształciły absolwentów wielozawodowych. Słuszne są bowiem uwagi organizatorów usług, by wykwalifikowany murarz mógł również posiadać specjalność tynkarza, malarza i np. cykliniarza. Pozwalałoby to mu świadczyć, szczególnie w domu klienta, usługi wieloprofilowe.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#PosełRostworowskiStanisław">Wysoka Izbo! Rzemiosło polskie w historii naszej nie miało łatwej drogi do stworzenia podstaw swej egzystencji. Musiało często porać się z wpływami obconarodowymi, które w wielu miastach były dominujące. Walka o swe prawa nadała mu szczególny zmysł patriotyczny. To pokolenie rzemieślników, które dziś już sięga wiekiem swym kilku dziesiątek lat nie miało również łatwego startu w okresie międzywojennym. Szkolnictwo zawodowe było ubogie i dla wielu ludzi niedostępne. Mimo to jednak w latach powojennych, szczególnie w mniejszych miastach, rzemieślnicy tworzyli liczący się krąg miejscowej inteligencji. To spośród nich rekrutowali się radni, ławnicy, organizatorzy ogródków jordanowskich, działacze blokowi. W mentalności tych ludzi patriotyzm wiązał się ze zdolnością podejmowania inicjatywy i ponoszenia ofiarności dla celów dobra społecznego. Aż dziw, że środowisko to w latach współczesnych nie doczekało się jakiegoś pełniejszego obrazu w polskiej literaturze narodowej.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#PosełRostworowskiStanisław">Rzemieślnik, spółdzielca usługowy, to człowiek świadom swych umiejętności i pragnący je wykorzystywać w sposób wolny. On sam jest organizatorem swego miejsca pracy. Nie staje na rynku pracy jedynie jako dawca siły lub kwalifikacji, ale sam sobie stawia cele swej wytwórczości. Myślę, że w podtrzymaniu owego zmysłu przedsiębiorczości i inicjatywy leży cały klucz żywotności rzemiosła. Ważne są wszystkie sfery pomocy materialnej i liberalizacji podatkowej, lecz ponad nimi znajduje się jeszcze wyższa sfera świadomości psychicznej, która jedynie może decydować o tym, że rzemieślnikiem, usługodawcą po prostu warto być.</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#PosełRostworowskiStanisław">Chodzi tu na pewno o walory godności ludzkiej, o rangę wykonywanego zawodu. W programie rządowym mowa jest o proklamowaniu „Karty praw i obowiązków rzemieślnika”. Sądzę, że jest to inicjatywa godna poparcia. Niemniej nie jest łatwo określić treści, które w takim dokumencie powinny się znajdować. Treści, które nie miałyby charakteru werbalnego. Ale Karta ta jest potrzebna, gdyż w świadomości rzemieślników w ciągu długich lat wytworzyło się przekonanie, że są oni odrębną, a w wielu wypadkach pomijaną kategorią obywateli. Ustawa z roku 1972 wspominała o tym, że cech powinien współdziałać z właściwym związkiem zawodowym w organizowaniu działalności socjalnej, kulturalnej i oświatowej dla uczniów i pracowników zakładów rzemieślniczych. Niemniej jednak została zachowana wyłączność cechu wobec związków zawodowych. A przecież historycznie rzecz biorąc, cech jest prototypem związku zawodowego. Sądzę więc, że współdziałanie, o którym mówiła ustawa, należałoby przekształcić w ściślejszą więź organizacyjną. Dzisiejszy rzemieślnik staje się członkiem związku zawodowego dopiero po przejściu na emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#PosełRostworowskiStanisław">Wysoko należy ocenić zapowiedzianą nowelizację ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz jej szeroki zakres, który nam dziś zaprezentował wicepremier Pyka. Dotychczasowe ustalenia nie zapewniają rentowności dla Funduszu Emerytalnego Rzemieślników, jak również korzystających z uprawnień tego funduszu czynią odrębną kategorią społeczną. Pracownik rzemiosła i usług winien mieć również zabezpieczone podstawowe wynagrodzenie w granicach minimum socjalnego, tak jak to się stosuje wobec pracowników innych działów gospodarki narodowej. Nie sądzę zaś, aby to, że rzemieślnik ponosi pełną odpłatność za pobyt dziecka w przedszkolu czy też wykupione wczasy było praktyką uzasadnioną. Opłaty te powinny być stosowne do uzyskiwanych dochodów. Wreszcie szereg innych dziedzin, jak możliwość uzyskania mieszkania spółdzielczego czy brak punktów ułatwiających skierowanie dziecka na studia, względnie nawet sprawa uzyskiwania wyróżnień obywatelskich, odznaczeń państwowych — wszystkie obowiązujące w tych dziedzinach zasady winny być od nowa przemyślane. Najistotniejszą rzeczą bowiem byłoby to, aby rzemieślnik jako usługodawca poczuł się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa wytwórców ustroju socjalistycznego.</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#PosełRostworowskiStanisław">Odnoszę również wrażenie, że podobnego przeglądu rezultatów społecznych i ekonomicznych należałoby dokonać w stosunku do ustawy z 1974 r. o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej. Dotychczasowa skuteczność tej ustawy dla rozwoju, szczególnie nie uspołecznionej gastronomii czy też świadczenia usług hotelarskich wydaje się zbyt znikoma. Wypada też chyba zwrócić uwagę na to, że wiele organów terenowej administracji nie potrafi stworzyć korzystnej atmosfery dla rozwoju tego typu usług. A są one potrzebne zarówno w miejscowościach wczasowych, jak i jako czynnik różnicujący charakter świadczeń rozbudowanej sieci gastronomii państwowej.</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#PosełRostworowskiStanisław">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt rozwoju usług i rzemiosła oraz wstępne założenia zmian w opodatkowaniu rzemiosła Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego uznaje za dokumenty ogromnie doniosłe, kładące podwaliny pod rozwój czwartego już, poza przemysłem, budownictwem i rolnictwem, tak ważnego sektora gospodarki narodowej i z prawdziwym uznaniem udziela przedłożonym propozycjom swego poparcia.</u>
          <u xml:id="u-28.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Stanisław Mach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełMachStanisław">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony pod dzisiejsze obrady rządowy program rozwoju usług i rzemiosła swoim znaczeniem znacznie wykracza poza sferę rozważań o charakterze czysto ekonomicznym. Osobiście upatruję w nim kolejny etap realizacji uchwały VII Zjazdu partii, jego przewodniej myśli sformułowanej w tezie o nowej jakości życia. Sama konstrukcja programu, zawarte w nim zadania oraz wskazane instrumenty jego realizacji w swej ostatecznej wymowie zmierzają konsekwentnie do unowocześnienia jednej z kolejnych, ale istotnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego, a w efekcie znacznej poprawy bytu naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełMachStanisław">Sfera usług podlega ciągle krytycznym osądom, a zróżnicowany pogląd na stan usług, sądzę, wynika stąd, że włożyliśmy wszystkie usługi niejako do jednego koszyka. Włożyliśmy tam usługi i elementarne, i usługi wysoko wyspecjalizowane i próbujemy ocenić cały ten koszyk. Osobiście, a pomógł mi w tym właśnie przedłożony program, stoję na stanowisku, że i w zakresie usług bytowych potrzebne są wyraźne rozróżnienia. Nie ze względu na zamiłowanie do prac analitycznych, lecz dla uzyskania prawdziwego obrazu potrzebne jest rozróżnienie wśród usług bytowych — usług typu tradycyjnego, mających długą historię w rozwoju naszego rzemiosła i powiązanych z określonym standardem życia społecznego. Okaże się wówczas, że nasze potrzeby w zakresie tych świadczeń są tradycyjnie zaspokajane w sposób zadowalający.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełMachStanisław">Niedosyt natomiast odczuwamy w rejonie potrzeb będących pochodną dynamicznego rozwoju gospodarczego ostatnich lat. W odczuciu społecznym przecież nie miałby miejsca fakt braku usług motoryzacyjnych, telewizyjnych, zmechanizowanego sprzętu domowego, gdyby lata siedemdziesiąte nie przyniosły szybkiego rozwoju tych gałęzi produkcji. Można więc określić, choć może zabrzmi to trochę paradoksalnie, że są to społeczne utrudnienia swoistego rodzaju popytu, który pojawia się na wyższym etapie rozwoju. I zdać sobie trzeba sprawę z tego, że popyt ten w krótkim okresie, rzecz jasna, zaspokojony w pełni być nie może. Podobnie — niedosyt usług budowlanych jest przecież niczym więcej, jak skutkiem wzrastającej zamożności, a szeroko ujmowanych usług rolniczych — tendencji do ułatwienia życia na wsi.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełMachStanisław">Moje dotychczasowe wywody nie zmierzają do udowodnienia, że w dziedzinach życia, które dzisiaj programujemy, nie pozostaje już nic do zrobienia i nie pozostaje wiele mankamentów. Intencją, która mi przyświeca jest jednak pokazanie tych mankamentów z uwzględnieniem tych uwarunkowań, bo wówczas dopiero nabiorą one właściwych wymiarów.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#PosełMachStanisław">Taką koncepcję ich prezentacji wysunąłem z programu dziś dyskutowanego oraz z wcześniejszych aktów zatwierdzonych przez Wysoki Sejm. Na kanwie rozważanego programu, w efekcie poselskich spotkań z aktywem instytucji i placówek usługowych, wysnułem refleksje, którymi pragnę się podzielić. Jedna z nich dotyczy społecznego statusu ludzi świadczących usługi. Otóż wśród licznej rzeszy pracowników usług, pracowników dobrych, ofiarnych, jeszcze funkcjonują co najmniej trzy typy negatywne, które psują opinię o tych usługach. Pierwszy z nich, poruszający się na krawędzi między legalnością a przestępstwem — to bywalec modnych lokali, posiadacz domu, precjozów, zagranicznego auta. Typ drugi — w sposób aktorsko wyborny zaprezentował nam go w ostatnią niedzielę Jan Kobuszewski w scenie ze ze swoim uczniem Wiesławem Golasem i przedstawicielem terroryzowanego przez rzemieślników społeczeństwa, Michnikowskim. Typ trzeci — to ów Jasio jeszcze z dydaktycznych rodzicielskich rozmówek wywodzący się: jak nie będziesz się uczył, to pójdziesz na szewca, krawca, stolarza, czyli we współczesnym naszym rozumieniu, właśnie do usług.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#PosełMachStanisław">Zdaję sobie sprawę, że poruszone przed chwilą zagadnienia swą wartością poznawczą i merytoryczną pozornie nie korespondują z doniosłością programu i wagą poselskich obrad. Jednakże postulat programowy zwiększenia do 1980 r. o 50% wielkości zatrudnienia tylko w usługach bytowych, w moim osobistym przekonaniu wymaga podjęcia prac nad zmianą w świadomości społecznej stereotypu ludzi świadczących właśnie usługi. Czas więc podjąć wysiłki nad popularyzacją pozytywnego portretu pracownika sfery usług, tym bardziej że wobec wzrastających powszechnie płac, rośnie równolegle zapotrzebowanie i na satysfakcję, na pobory — rzekłbym — moralne.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#PosełMachStanisław">Refleksja druga — zrodzona na podstawie programu partii, traktującego o kształceniu kadr i rozwoju bazy lokalowej usług. W dotychczasowej praktyce naboru uczniów do szkół i techników zawodowych wszystkich typów, ale zwłaszcza o profilu usługowym, przygotowujemy absolwentów tylko pod kątem istniejących miejsc pracy, bez uwzględnienia potrzeb rynku usługowego. Szkoły te mają określone swoje limity. Postulowałbym, żeby szkoły kształcące fachowców dla sfery usług, wymagających szybkiego rozwoju, miały prawo rekrutacji nawet na wolny rynek pracy. Wówczas nie będziemy obserwować, że nowoczesne stacje napraw samochodów i punkty napraw telewizyjnych, sprzętu gospodarstwa domowego — wyposażone przecież w drogie nowoczesne urządzenia — będą stały nieczynne po 12 godzin na dobę, co dzisiaj, niestety, jest przecież zjawiskiem nagminnym.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#PosełMachStanisław">I refleksja trzecia: prawie 2-letni okres funkcjonowania nowego systemu organizacji i zarządzania usługami, który — jak wiemy — został wprowadzony wraz ze zmianą administracyjnego podziału kraju, ujawnił już jego zalety i wady. Nie wdając się tutaj w ich wyliczanie — wskutek obserwacji i trochę z praktyki — skłaniałbym się do powtórnego rozpatrzenia zasad organizacyjnych tego systemu w kierunku zwiększenia kompetencji władz terenowych, bowiem z istoty, że świadczenie usług wiąże się zawsze z rynkiem lokalnym, do władz lokalnych też powinny należeć kompetencje i odpowiedzialność za usługi. Nadmierna zaś centralizacja w sferze usług, w moim przekonaniu, rozwadnia tę odpowiedzialność, a co jest szczególnie groźne — centralizuje społeczne pretensje. Dochodzi nieraz przecież do paradoksów, że za brak jakiejś usługi czy za złą jej jakość obwinia się partię, obwinia się Rząd, podczas kiedy odpowiedzialność za ten stan powinien ponosić kierownik zakładu, kierownik jednostki, naczelnik, a co najwyżej — wojewoda. Sądzę, że propozycje Rządu, zmierzające do wyposażenia wojewodów w dodatkowe uprawnienia, jeżeli już nie można dokonać z powrotem reorganizacji w zakresie przywrócenia dawnych związków spółdzielczych, powinny rozwiązać sprawę.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#PosełMachStanisław">Wysoki Sejmie! Zasygnalizowane zagadnienia są refleksem doświadczeń terenowych i chcę z przyjemnością zaznaczyć, że w przedłożonym programie znajdują pełne rozwiązanie, rozwiązanie kadrowe, organizacyjne i materialne. Daje to nam wszystkim gwarancję postępu w tak niezmiernie istotnej sprawie, jaką są usługi i ich rola w życiu społeczno-gospodarczym kraju. Dlatego też z pełną świadomością poselskiej odpowiedzialności będę głosował za przyjęciem tego programu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Wysoki Sejmie! Konwent Seniorów proponuje podjęcie uchwały, której projekt pozwolę sobie odczytać:</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#WicemarszałekPiotrStefański">„Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawie rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła w roku 1977 i założeń do roku 1980.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu informacji wiceprezesa Rady Ministrów Tadeusza Pyki oraz przeprowadzonej dyskusji — wyraża aprobatę dla przedstawionych w rządowym programie koncepcji i propozycji. Nakreślony w programie rozwój usług przyczyni się do lepszego zaspokajania potrzeb społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sejm stwierdza, że przyspieszenie tempa rozwoju usług dla ludności, w tym podwojenie podaży usług bytowych, będzie wymagało — obok wzrostu nakładów — zwiększenia wysiłku administracji państwowej, wszystkich organizacji gospodarczych i rzemiosła dla pełnego wykorzystania istniejącego potencjału usługowo-wytwórczego i podniesienia jakości usług, prawidłowego ich rozmieszczenia terytorialnego i branżowego, dopływu wykwalifikowanych kadr.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sejm podkreśla poważną rolę rzemiosła w realizacji przedstawionego programu. Zgodnie z potwierdzonym przez Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium CK SD stanowiskiem — rzemiosło, jako trwały składnik gospodarki narodowej, powinno rozwijać społecznie i gospodarczo pożądaną działalność.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że realizacja rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła stanowić będzie istotny czynnik równowagi rynkowej i urzeczywistniania celów społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju, wytyczonych przez VII Zjazd PZPR”.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Czy w sprawie zaproponowanego przez Konwent Seniorów projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-31.13" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie przedstawionego przez Rząd programu rozwoju usług i rzemiosła w roku 1977 i założeń do roku 1980.</u>
          <u xml:id="u-31.14" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-31.15" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Pragnę przedłożyć Wysokiej Izbie wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów obywateli:</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">— Jana Szydlaka — członka Biura Politycznego i sekretarza KC PZPR, posła na Sejm,</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">— Józefa Kępy — członka Biura Politycznego KC PZPR, I sekretarza Komitetu Warszawskiego PZPR, posła na Sejm,</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">— profesora Kazimierza Secomskiego — I zastępcę przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, członka Prezydium PAN.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Jednocześnie wnoszę o odwołanie obywatela Alojzego Karkoszki ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów w związku z powołaniem go na stanowisko sekretarza KC PZPR. Pragnę w imieniu Rady Ministrów serdecznie podziękować obywatelowi Alojzemu Karkoszce za jego owocną działalność w składzie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Kandydatur obywateli Jana Szydlaka i Józefa Kępy nie uzasadniam, gdyż ich długoletnia działalność polityczna, społeczna, a także życiorysy są znane obywatelom posłom i naszemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatel profesor Kazimierz Secomski jest wybitnym uczonym ekonomistą, od roku 1966 jest członkiem rzeczywistym PAN, zastępcą Sekretarza Naukowego PAN, obecnie jest członkiem Prezydium PAN i przewodniczącym Komitetu Nauk Ekonomicznych. Jego liczący się dorobek teoretyczny, zwłaszcza w dziedzinie programowania i planowania inwestycji oraz prognozowania i planowania perspektywicznego stanowi istotny wkład w rozwój polskiej myśli ekonomicznej. Dorobek naukowy, jak i długoletnia praktyczna działalność prof. Secomskiego w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i wielkie doświadczenie były pomocne przy rozwiązywaniu problemów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Profesor Secomski jest laureatem Nagrody Państwowej I i II stopnia w dziedzinie nauk społecznych. Jako oficer rezerwy, obywatel Kazimierz Secomski brał udział w kampanii wrześniowej w 1939 r. jako dowódca batalionu piechoty. Obywatel Kazimierz Secomski jest bezpartyjny.</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">W wyniku zaproponowanych Wysokiej Izbie zmian w składzie Prezydium Rządu, zwiększy się do dziesięciu liczba wiceprezesów Rady Ministrów. Jest to podyktowane tym, że V Plenum KC partii postawiło przed Rządem zwiększone zadania i obowiązki związane z rozwojem i zarządzaniem gospodarką, ze wzmożeniem funkcji koordynacyjnych i kontrolnych, z koniecznością podnoszenia dyscypliny w całej działalności gospodarczej i administracyjnej.</u>
          <u xml:id="u-32.9" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Pragnę również zwrócić uwagę, że kilku wiceprezesów Rady Ministrów piastuje równocześnie inne bardzo odpowiedzialne funkcje, mające poważne zakresy działania i bardzo absorbujące ich czas.</u>
          <u xml:id="u-32.10" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Tadeusz Wrzaszczyk pełni funkcję Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-32.11" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Józef Tejchma jest równocześnie Ministrem Kultury i Sztuki.</u>
          <u xml:id="u-32.12" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Franciszek Kaim jest Ministrem Hutnictwa.</u>
          <u xml:id="u-32.13" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Kazimierz Olszewski jest stałym przedstawicielem Rządu PRL w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i obecnie przewodniczącym Komitetu Wykonawczego Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz zajmuje się problematyką dwustronnej współpracy gospodarczej Polski z krajami RWPG.</u>
          <u xml:id="u-32.14" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Kierowanie bieżącą działalnością resortów ogranicza w dużej mierze możliwość powierzania wymienionym wiceprezesom Rady Ministrów zadań wynikających z bardzo rozległych zadań Prezydium Rządu, które narastają w związku z rozwojem potencjału gospodarczego naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-32.15" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Przedstawiona sytuacja, a także konieczność wzmożenia ze strony Prezydium Rządu kontroli realizacji zadań bieżącego pięciolecia uzasadniają więc zgłoszone Wysokiej Izbie wnioski co do składu Prezydium Rządu.</u>
          <u xml:id="u-32.16" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Na stanowiskach ministrów proponuję dokonanie następujących zmian.</u>
          <u xml:id="u-32.17" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Stefana Olszowskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych w związku z jego powołaniem przez V Plenum na stanowisko sekretarza Komitetu Centralnego PZPR.</u>
          <u xml:id="u-32.18" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wyrażam obywatelowi Stefanowi Olszowskiemu podziękowanie za owocne kierowanie pracami naszej służby zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-32.19" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie obywatela Emila Wojtaszka na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych, z równoczesnym odwołaniem go ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-32.20" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatel Emil Wojtaszek członek KC PZPR pracował wiele lat za granicą w służbie dyplomatycznej oraz w organizacjach międzynarodowych i ma w tej mierze poważne doświadczenia. Był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i ambasadorem PRL we Francji.</u>
          <u xml:id="u-32.21" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska obywatelki Marii Milczarek.</u>
          <u xml:id="u-32.22" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatelka Maria Milczarek urodziła się w Poznaniu, w rodzinie robotniczej. Ma wyższe wykształcenie pedagogiczne, jest magistrem pedagogiki. Znana i ceniona działaczka polityczna i społeczna. Pracowała w Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego, a także w instancjach PZPR w Warszawie. W latach 1968–1975 była przewodniczącą Zarządu Głównego Ligi Kobiet. Obecnie nadal pełni funkcję przewodniczącej Krajowej Rady Kobiet Polskich przy Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu. Od roku 1975 jest I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego partii w Skierniewicach. Obywatelka Maria Milczarek jest członkiem Komitetu Centralnego PZPR i posłem na Sejm. Od grudnia 1970 r., od kiedy mam zaszczyt przewodniczyć Radzie Ministrów, będzie to pierwsza kobieta minister w Rządzie PRL.</u>
          <u xml:id="u-32.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-32.24" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Jerzego Gawrysiaka ze stanowiska Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług. Równocześnie wyrażam podziękowanie obywatelowi Gawrysiakowi za dotychczasową pracę na stanowisku Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u>
          <u xml:id="u-32.25" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatel Jerzy Gawrysiak przewidziany jest na stanowisko ambasadora w jednym z krajów socjalistycznych.</u>
          <u xml:id="u-32.26" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług proponuję powołać obywatela Adama Kowalika.</u>
          <u xml:id="u-32.27" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Obywatel Adam Kowalik urodził się w miejscowości Płaza woj. katowickie w 1933 r., w rodzinie inteligencji pracującej. Ukończył studia prawnicze, jest magistrem praw. Obywatel Adam Kowalik przez kilka lat pracował w Centralnym Zarządzie Przemysłu Elektronicznego na stanowisku naczelnika wydziału, a następnie był naczelnym dyrektorem Zakładu Ceramiki Radiowej w Warszawie. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji politycznych, był I sekretarzem Komitetu Dzielnicowego PZPR Warszawa-Mokotów, a następnie sekretarzem ekonomicznym KW PZPR w Warszawie. W 1975 r. został wybrany na stanowisko I sekretarza KW PZPR w Tarnobrzegu, którą to funkcję pełni dotychczas. Obywatel Adam Kowalik jest zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR i posłem na Sejm PRL.</u>
          <u xml:id="u-32.28" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Macieja Wirowskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego i powołanie go na Ministra, członka Rady Ministrów. Mam zamiar powierzyć obywatelowi Maciejowi Wirowskiemu funkcję I zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-32.29" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Równocześnie proponuję powołać na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego obywatela Henryka Konopackiego, dotychczasowego podsekretarza stanu w tym Ministerstwie. Obywatel Henryk Konopacki urodził się w 1925 r. we Wronkach woj. pilskie, w rodzinie robotniczej. Ukończył wyższe studia na Uniwersytecie Poznańskim, uzyskując stopień magistra chemii. Po ukończeniu studiów pracował na kierowniczych stanowiskach w zakładach przemysłu chemicznego. Od 1958 r. był naczelnym inżynierem w Zjednoczeniu Przemysłu Organicznego i Tworzyw Sztucznych, a następnie dyrektorem naczelnym tego Zjednoczenia. Od maja 1960 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego i pełni funkcję I zastępcy Ministra Przemysłu Chemicznego. Obywatel Henryk Konopacki jest członkiem PZPR.</u>
          <u xml:id="u-32.30" who="#PrezesRadyMinistrówPiotrJaroszewicz">Wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył przedłożone przeze mnie wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w przedstawionych sprawach?</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Przypominam, że zgodnie z art. 54 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Stwierdzam, że na posiedzeniu obecnych jest więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszałekPiotrStefański">W związku z przedstawionymi przez Prezesa Rady Ministrów wnioskami — proponuję na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjęcie następujących uchwał:</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Jana Szydlaka na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.10" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.11" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.12" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Józefa Kępy na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-33.13" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.14" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.15" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.16" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.17" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Kazimierza Secomskiego na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-33.18" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.19" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.20" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.21" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.22" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Alojzego Karkoszki ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-33.23" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.24" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.25" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.26" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.27" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Stefana Olszowskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-33.28" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.29" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.30" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.31" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.32" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Emila Wojtaszka ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-33.33" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.34" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.35" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.36" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.37" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Emila Wojtaszka na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-33.38" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.39" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.40" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.41" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.42" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatelki Marii Milczarek na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-33.43" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.44" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.45" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.46" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.47" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Jerzego Gawrysiaka ze stanowiska Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u>
          <u xml:id="u-33.48" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.49" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.50" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.51" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.52" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Adama Kowalika na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u>
          <u xml:id="u-33.53" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.54" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.55" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.56" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.57" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Macieja Wirowskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego.</u>
          <u xml:id="u-33.58" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.59" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.60" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.61" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.62" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Macieja Wirowskiego na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-33.63" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.64" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.65" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.66" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.67" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uchwała w sprawie powołania obywatela Henryka Konopackiego na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego.</u>
          <u xml:id="u-33.68" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u>
          <u xml:id="u-33.69" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.70" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.71" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
          <u xml:id="u-33.72" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwały w sprawie odwołania obywateli: Alojzego Karkoszki — ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów; Stefana Olszowskiego — ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych; Emila Wojtaszka — ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska; Jerzego Gawrysiaka — ze stanowiska Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług; Macieja Wirowskiego — ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego oraz podjął uchwały w sprawie powołania obywateli: Jana Szydlaka, Józefa Kępy oraz Kazimierza Secomskiego — na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów; Emila Wojtaszka — na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych, Marii Milczarek — na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska; Adama Kowalika — na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług; Macieja Wirowskiego — na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów oraz Henryka Konopackiego — na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego.</u>
          <u xml:id="u-33.73" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 41).</u>
          <u xml:id="u-33.74" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-33.75" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-33.76" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Nik się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-33.77" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-33.78" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-33.79" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Uważam, że Sejm proponowaną uchwałę w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych przyjął.</u>
          <u xml:id="u-33.80" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-33.81" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#SekretarzposełMarekOrdon">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#SekretarzposełMarekOrdon">1. Polsko-Austriackiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 101,</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#SekretarzposełMarekOrdon">2. Polsko-Japońskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#SekretarzposełMarekOrdon">W dniu jutrzejszym, tj. 3 grudnia br., odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#SekretarzposełMarekOrdon">1. Wspólne posiedzenie Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi oraz Komisji Handlu Zagranicznego — o godz. 9, w sali nr 118;</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#SekretarzposełMarekOrdon">2. Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — o godz. 10, w sali nr 67, Dom Poselski;</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#SekretarzposełMarekOrdon">3. Komisji Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 10, w siali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#SekretarzposełMarekOrdon">4. Komisji Przemysłu Lekkiego — o godz. 8 min. 30, w sali nr 70, Dom Poselski;</u>
          <u xml:id="u-34.8" who="#SekretarzposełMarekOrdon">5. Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 11, w sali kolumnowej;</u>
          <u xml:id="u-34.9" who="#SekretarzposełMarekOrdon">6. Komisji Spraw Zagranicznych — o godz. 10, Centralne Archiwum KC PZPR, II piętro, sala nr 217.</u>
          <u xml:id="u-34.10" who="#SekretarzposełMarekOrdon">W dniu 4 grudnia br., tj. w sobotę, odbędą się posiedzenia:</u>
          <u xml:id="u-34.11" who="#SekretarzposełMarekOrdon">1. Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — o godz. 9, w sali nr 101;</u>
          <u xml:id="u-34.12" who="#SekretarzposełMarekOrdon">2. Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 9, w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Na tym kończymy 6 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszałekPiotrStefański">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszałekPiotrStefański">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 55)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>