text_structure.xml 607 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 01)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Józef Oleksy oraz wicemarszałkowie Józef Zych, Aleksander Małachowski i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefOleksy">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefOleksy">Na sekretarzy powołuję posłów Jerzego Jankowskiego i Stanisława Kusiora.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefOleksy">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Stanisław Kusior.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefOleksy">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefOleksy">Protokół 24 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefOleksy">Porządek dzienny został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefOleksy">Przypominam, że Sejm na ostatnim posiedzeniu podjął decyzję o przeniesieniu na bieżące posiedzenie punktów porządku dziennego 24 posiedzenia dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefOleksy">— sprawozdania komisji o projekcie ustawy o zmianie Prawa spółdzielczego,</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefOleksy">— sprawozdania komisji o projekcie rezolucji w sprawie lasów,</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefOleksy">— pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR, a także,</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefOleksy">— informacji o stanie bezpieczeństwa i higieny podróży Polskimi Kolejami Państwowymi.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefOleksy">Przypominam również, że Sejm na poprzednim posiedzeniu podjął uchwałę o trybie prac nad ustawą o ratyfikacji konkordatu, w której zdecydował o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefOleksy">Pragnę posłów poinformować, że rozpoczęło się posiedzenie Sejmu, w związku z tym proszę o przerwanie rozmów.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#JózefOleksy">Informuję, że właściwe komisje przedstawiły sprawozdania:</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#JózefOleksy">— o projekcie ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych,</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#JózefOleksy">— o poprawkach Senatu do ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#JózefOleksy">1) o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych,</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#JózefOleksy">2) o denominacji złotego.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#JózefOleksy">W związku z tym Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#JózefOleksy">— Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze;</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#JózefOleksy">— Sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych;</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#JózefOleksy">— Pierwsze czytanie komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR;</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#JózefOleksy">— Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o poselskim projekcie rezolucji w sprawie ochrony polskich lasów;</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#JózefOleksy">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o denominacji złotego;</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#JózefOleksy">— Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych;</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#JózefOleksy">— Wybór składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską;</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#JózefOleksy">— Informacja ministra transportu i gospodarki morskiej o stanie bezpieczeństwa i higieny podróży Polskimi Kolejami Państwowymi;</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#JózefOleksy">— oraz Interpelacje i zapytania - w końcowej części posiedzenia w piątek wieczorem.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#JózefOleksy">W związku z tym zmianie ulegnie kolejność punktów porządku dziennego. Nową kolejność zawiera doręczony posłankom i posłom porządek dzienny uwzględniający zmiany proponowane przez Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął te propozycje do porządku dziennego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#JózefOleksy">Pan poseł Mieczysław Krajewski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MieczysławKrajewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Proponuję rozszerzenie porządku dziennego o punkt dotyczący przyjęcia rezolucji w sprawie Międzynarodowego Roku Rodziny. Sprawy są pilne i wymagają decyzji. Ich odłożenie czyni rezolucję w dużym stopniu bezprzedmiotową. Wszystkie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefOleksy">Panie pośle, zapewne pan się orientuje, że to zgłoszenie jest nieregulaminowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MieczysławKrajewski">Zrobiliśmy wszystko, co było w naszej mocy - to znaczy łącznie z pierwszym czytaniem w komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefOleksy">Zgodnie z regulaminem Sejmu propozycja do porządku obrad powinna była być zgłoszona wczoraj do godz. 21. Wobec tego, niestety, nie możemy tego rozpatrzyć. Na szczęście Międzynarodowy Rok Rodziny kończy się w grudniu.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MieczysławKrajewski">Miałem informację, że Prezydium Sejmu rozważa możliwość wprowadzenia tego punktu do porządku dziennego. W związku z tym nie czyniłem takich starań, ale żałuję bardzo, że...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu nie rozważało tej sprawy, bo nie zgłoszono formalnie takiego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefOleksy">Rozumiem, że nie ma innych sprzeciwów co do przedstawionych propozycji, jeśli chodzi o porządek obrad. Rozumiem, że Izba te propozycje przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#JózefOleksy">Informuję, że na podstawie art. 99 ust. 3 regulaminu Sejmu zgłoszono wnioski do porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#JózefOleksy">Klub Parlamentarny Unii Pracy oraz Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, a także Koło Parlamentarne PPS zgłosiły wnioski o dodanie punktu dotyczącego sytuacji w Hucie Lucchini-Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, przychyla się do tych wniosków i proponuje dodać punkt porządku dziennego w brzmieniu: Informacja rządu o sytuacji strajkowej w Hucie Lucchini-Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#JózefOleksy">Jeśli nie będzie sprzeciwu, uznam, że Izba przyjęła tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#JózefOleksy">Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#JózefOleksy">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#komentarz">(Prezes Rady Ministrów Waldemar Pawlak: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-8.9" who="#JózefOleksy">Rozumiem, że pan premier wniósł sprzeciw w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-8.10" who="#JózefOleksy">W związku z tym wniosek Prezydium Sejmu poddaję pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-8.11" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem Prezydium Sejmu o włączenie do porządku obrad informacji rządu o sytuacji strajkowej w Hucie Lucchini-Warszawa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-8.12" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-8.13" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-8.14" who="#JózefOleksy">Głosowało 306 posłów. Za wnioskiem Prezydium Sejmu oddano 149 głosów, przeciw - 112, wstrzymało się od głosu 45 posłów.</u>
          <u xml:id="u-8.15" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Izba przyjęła wniosek Prezydium Sejmu o włączenie do porządku obrad informacji rządu o sytuacji strajkowej w Hucie Lucchini-Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-8.16" who="#JózefOleksy">Prezydium Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej wnosi o dodatnie punktu porządku dziennego w brzmieniu: Pierwsze czytanie komisyjnego projektu rezolucji w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-8.17" who="#JózefOleksy">W uzasadnieniu wniosku czytamy: Ze względu na wagę zagadnienia komisja zwróciła się z prośbą o rozpatrzenie projektu rezolucji w pierwszym i drugim czytaniu na posiedzeniu w dniach 23, 24, 25 czerwca br. Niestety prośba nie została uwzględniona. W związku z powyższym w imieniu prezydium komisji zwracam się do pana marszałka z prośbą o uwzględnienie w porządku obrad tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-8.18" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu, doceniając wagę tej problematyki, uznało, że jest to rezolucja o charakterze systemowym i w związku z tym nie ma palącej konieczności, by w tym napiętym porządku obrad ostatniego przed przerwą wakacyjną posiedzenia rozpatrywać tę, mimo że jest ona ważna, uchwałę Sejmu o polityce mieszkaniowej państwa. Uznaliśmy, że może to być uczynione na jednym z pierwszych posiedzeń Sejmu po przerwie wakacyjnej. Dlatego Prezydium Sejmu nie wnosi o włączenie tego punktu do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-8.19" who="#JózefOleksy">Czy wnioskodawcy podtrzymują wniosek?</u>
          <u xml:id="u-8.20" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie jest to rezolucja w sprawie polityki mieszkaniowej państwa, ale rezolucja w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa. Cztery lata transformacji - a do tej pory Sejm nie wypowiedział się w tak ważnej, newralgicznej społecznie kwestii, jak kwestia mieszkaniowa. Stąd też nieodzowne jest zobowiązanie rządu do przedłożenia w najbliższym czasie założeń polityki mieszkaniowej państwa, które będą mogły stanowić dopiero podstawę do przeprowadzenia debaty sejmowej i przyjęcia uchwały Sejmu w sprawie polityki mieszkaniowej państwa. Niepodjęcie tej rezolucji przed wakacjami oznacza dalsze przesunięcie w czasie wypowiedzenia się Sejmu w tak ważnej sprawie, jak założenia i w ogóle polityka mieszkaniowa państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefOleksy">Panie pośle, nie sądzę, by ktokolwiek tu w Izbie kwestionował doniosłość tej argumentacji, jeśli chodzi o potrzebę wypowiedzenia się rządu i przedłożenia założeń polityki mieszkaniowej. Rzecz tylko w tym, że ten wniosek jest zgłoszony dokładnie na ostatnim przed przerwą wakacyjną posiedzeniu, i praktycznie nie ma możliwości, by kluby przygotowały się do takiej szerokiej, modelowej wręcz dyskusji. I stąd propozycja Prezydium Sejmu, by uczynić to po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JózefOleksy">Ponieważ wnioskodawcy podtrzymują swój wniosek, sprawę rozstrzygniemy w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem Prezydium Sejmu, by na tym posiedzeniu nie wprowadzać do porządku obrad projektu rezolucji w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#JózefOleksy">Głosowało 309 posłów. Za wnioskiem oddano 200 głosów, przeciw - 53, wstrzymało się od głosu 56 posłów.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm potwierdził wniosek Prezydium Sejmu co do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że porządek dzienny 25 posiedzenia, zaproponowany przez Prezydium Sejmu, wraz z przyjętymi zmianami, został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#JózefOleksy">Przedstawię obecnie propozycje dotyczące trybu rozpatrywania punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, proponuje przeprowadzenie debaty średniej nad punktami dotyczącymi projektów ustaw lustracyjnych, a także sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze oraz debaty krótkiej nad punktem dotyczącym informacji rządu o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie styczeń-maj 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#JózefOleksy">Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół parlamentarnych w punktach dotyczących: pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską oraz pierwszego czytania komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#JózefOleksy">W debacie nad pozostałymi punktami porządku dziennego Prezydium Sejmu proponuje wysłuchanie 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół parlamentarnych, z wyjątkiem punktu dotyczącego uchwały w sprawie uczczenia 50 rocznicy Powstania Warszawskiego, nad którym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje nie przeprowadzać debaty.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#JózefOleksy">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#JózefOleksy">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AlfredDomagalski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zaproponować, aby nad punktem 5, dotyczącym debaty nad zmianą ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, przeprowadzić debatę krótką. Chciałbym to uzasadnić tym, iż, po pierwsze, Prawo spółdzielcze w tej Izbie dyskutowane jest już 4,5 roku, środowisko spółdzielcze zaś oczekuje na ustawę, a nie na szerokie dyskusje, a po drugie, porządek obrad jest bardzo napięty, istnieje zatem obawa, że nie zdążymy zrealizować wszystkich punktów.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefOleksy">Przegłosujemy w związku z tym wniosek Prezydium Sejmu o ustanowienie debaty średniej nad punktem porządku obrad dotyczącym Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#JózefOleksy">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za wnioskiem, by była to debata średnia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#JózefOleksy">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#JózefOleksy">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#JózefOleksy">Głosowało 313 posłów. Za wnioskiem Prezydium Sejmu opowiedziało się 50 posłów, przeciw - 238, wstrzymało się od głosu 25 posłów.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Izba wyraźną większością głosów przyjęła wniosek zgłoszony z sali o przeprowadzenie debaty krótkiej nad Prawem spółdzielczym.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Głosowania przeprowadzimy w czwartek o godz. 9 oraz w piątek: o godz. 9, o godz. 17 i pod koniec posiedzenia, wieczorem.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#JózefOleksy">Musimy pamiętać, że obrady Sejmu będą trwały do wyczerpania porządku dziennego w piątek do wieczora. Oczywiście może się zdarzyć, że czas przeznaczony na debaty w poszczególnych punktach nie będzie wykorzystany do końca - wtedy może nastąpić przyspieszenie rozpatrywania wszystkich punktów - ale, opierając się na dotychczasowym wyliczeniu, Prezydium Sejmu bardzo prosi Izbę o uwzględnienie, iż obrady będą trwały do około godz. 20 w piątek, a około godz. 20 - w związku z tym, że to jest ostatnie posiedzenie przed przerwą wakacyjną - musimy przewidywać jeszcze końcowe głosowania, zwłaszcza w sprawie materiałów będących przedmiotem obrad w popołudniowej części posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#komentarz">(Głos z sali: O której głosujemy jutro?)</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#JózefOleksy">Jutro głosowanie będzie o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#JózefOleksy">Informuję, że Senat przyjął bez poprawek ustawy:</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#JózefOleksy">— o zmianie ustawy Kodeks karny,</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#JózefOleksy">— o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz o zmianie niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-12.14" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o poselskich projektach:</u>
          <u xml:id="u-12.15" who="#JózefOleksy">1) uchwały w sprawie uczczenia 50 rocznicy Powstania Warszawskiego;</u>
          <u xml:id="u-12.16" who="#JózefOleksy">2) uchwały w sprawie uczczenia 50 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego;</u>
          <u xml:id="u-12.17" who="#JózefOleksy">3) oświadczenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie uczczenia 50 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego (druki nr 477, 497, 498 i 520).</u>
          <u xml:id="u-12.18" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Eugeniusza Janułę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku ze zbliżającą się 50 rocznicą Powstania Warszawskiego, w parlamencie - tak jak i w całym państwie - powstały różne inicjatywy dotyczące uczczenia tej bardzo doniosłej dla państwa, dla narodu rocznicy. Wyłoniły się w Izbie trzy grupy posłów z różnych klubów poselskich, które niejako indywidualnie opracowały propozycje uchwał w tej sprawie, zawarte w kolejnych drukach, mianowicie nr 477, 497 i 498. Jak już pan marszałek był uprzejmy powiedzieć, te druki mają tytuły: uchwała w sprawie uczczenia 50 rocznicy Powstania Warszawskiego, uchwała w sprawie uczczenia 50 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego oraz oświadczenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie uczczenia 50 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#EugeniuszJanuła">Komisja Ustawodawcza wyłoniła podkomisję, która po długim deliberowaniu ujednoliciła, tytułem kompromisu, te wszystkie trzy propozycje. Podkomisja - i w efekcie Komisja Ustawodawcza - przy udziale zainteresowanych przedstawicieli wnioskodawców opracowały jednolity tekst uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie uczczenia 50 rocznicy Powstania Warszawskiego. Ten tekst jest zawarty w druku nr 520. Zawiera on wszystko, co proponowały grupy wnioskodawców. Oczywiście w ich wnioskach akcent był położony na rozmaite treści, wszystkie jednak miały jednakowe intencje - jak najlepszego, należytego uczczenia tej bardzo doniosłej dla historii i pamięci narodu rocznicy. Pozwolę sobie odczytać projekt uchwały Sejmu: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 50 rocznicę Powstania Warszawskiego czci pamięć bohaterów: żołnierzy i ludności cywilnej.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#EugeniuszJanuła">Walczący, osamotniony kraj nie mógł wówczas odzyskać pełnej niepodległości. Powstanie pozostało jednak wiecznie żywym symbolem woli wolności i niepodległości. Polska nie uległa duchowemu zniewoleniu. Pamięć o dziejach polskiego państwa podziemnego i Armii Krajowej ożywiała ducha wolności. Dziś Polska jest znów wolna i niepodległa. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uroczyście uznaje, że powstańcy warszawscy dobrze zasłużyli się Ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#EugeniuszJanuła">Jest propozycja, żeby powyższy tekst Sejm był uprzejmy przyjąć przez aklamację.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Sejm postanowił o nieprzeprowadzaniu debaty nad tekstem tego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefOleksy">Rozumiem, że oklaski i aplauz, jakie tekst ujednolicony uchwały uzyskał w Izbie, oznaczają brak sprzeciwu co do treści przedłożonej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo. Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#JózefOleksy">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie uczczenia 50 rocznicy Powstania Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#komentarz">(Zebrani wstają, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy (druk nr 505).</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu ministra spraw zagranicznych Andrzeja Olechowskiego.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma pana ministra.)</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#JózefOleksy">Ogłaszam 10-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 23 do godz. 9 min 37)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JózefOleksy">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#JózefOleksy">Zanim udzielę głosu panu ministrowi Andrzejowi Olechowskiemu, muszę na chwilę powrócić do punktu 1 porządku obrad w związku z przejęzyczeniem się posła sprawozdawcy. Odczytam jeszcze raz tekst uchwały (według druku nr 520), który Izba przyjęła, żeby formalności stało się zadość.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#JózefOleksy">„Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 50 rocznicę Powstania Warszawskiego czci pamięć bohaterów: żołnierzy i ludności cywilnej.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JózefOleksy">Walczący, osamotniony kraj nie mógł wówczas odzyskać niepodległości. Powstanie pozostało trwałym symbolem walki o niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#JózefOleksy">Polska nie uległa duchowemu zniewoleniu. Pamięć o dziejach polskiego państwa podziemnego i Armii Krajowej ożywiała ducha wolności.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#JózefOleksy">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uroczyście uznaje, że powstańcy warszawscy dobrze zasłużyli się Ojczyźnie”.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#JózefOleksy">W ten sposób mamy prawidłowy tekst uchwały podjętej przez Izbę w związku z uczczeniem rocznicy Powstania Warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#JózefOleksy">Przepraszam Izbę za pomyłkę, która się wkradła do tekstu odczytanego przez posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Januła: Przepraszam.)</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#JózefOleksy">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy (druk nr 505).</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu w imieniu wnioskodawców ministra spraw zagranicznych Andrzeja Olechowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#AndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Chciałbym przeprosić, że moja nieobecność stała się przyczyną tej przerwy. Sprawiła to oczywiście naganna wątpliwość w zwięzłość debaty sejmowej. Taka wątpliwość nie powinna była zaistnieć, nie powinna była się ujawnić. Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#AndrzejOlechowski">Wysoki Sejmie! Przedmiotem mojego dzisiejszego wystąpienia jest sprawa o dużym znaczeniu dla polskiej polityki zagranicznej - ratyfikacja traktatu polsko-litewskiego. Traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy został podpisany w Wilnie w dniu 26 kwietnia 1994 r. przez prezydentów Lecha Wałęsę i Algirdasa Brazauskasa. Akt ten był zwieńczeniem długiej i niekiedy skomplikowanej historii stosunków polsko-litewskich - historii w szczególny sposób ważnej dla każdej ze stron.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#AndrzejOlechowski">Splot dziejowych wypadków spowodował, że po odzyskaniu przez oba państwa niepodległości w 1918 r. prawne uregulowanie stosunków dwustronnych w traktacie międzypaństwowym okazało się niemożliwe. Rozpoczęty w 1938 r. proces poprawy stosunków przerwała II wojna światowa. Po jej zakończeniu, zarówno Polska jak i Litwa znalazły się pod obcą dominacją, co na długie lata uniemożliwiło uregulowanie kontaktów międzypaństwowych. Dopiero zmiany, które nastąpiły w ostatnich latach, ponownie stworzyły szansę wszechstronnego uregulowania stosunków.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#AndrzejOlechowski">W latach 1991–1993 Polska zawarła umowy ze wszystkimi swoimi sąsiadami, poza Litwą. Tym samym traktat zamyka bardzo ważny etap w działaniach polskiej dyplomacji. Dzięki zawarciu tej umowy Polska należy do nielicznych państw, którym udało się pomyślnie uregulować stosunki ze wszystkimi sąsiadami. Kraj nasz wnosi w ten sposób duży wkład w proces stabilizacji kontynentu europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#AndrzejOlechowski">Wstępne prace nad traktatem Ministerstwo Spraw Zagranicznych rozpoczęło w 1992 r. Najistotniejsze przepisy, odnoszące się do położenia mniejszości polskiej na Litwie, oparte zostały na założeniach podpisanej 13 stycznia 1992 r. w Wilnie deklaracji o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Deklaracja zagwarantowała w szczególności możliwość pełnego zaspokojenia przez przedstawicieli mniejszości narodowych zamieszkujących oba kraje swoich potrzeb językowych, kulturalnych, religijnych i oświatowych.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#AndrzejOlechowski">W I połowie 1993 r. strony wymieniły projekty traktatów. Pozwoliło to na rozpoczęcie negocjacji, które trwały od lipca 1993 r. do lutego 1994 r. Dokument został parafowany przez ministrów spraw zagranicznych w dniu 18 marca br. w obecności marszałków Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#AndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Prezentację postanowień traktatu powinienem rozpocząć od podkreślenia, iż nie został do nich włączony jakikolwiek przepis mogący naruszyć pozycję prawną prezentowaną przez rząd RP w kwestii statusu prawnego Wileńszczyzny w latach 1920–1939. Strona polska utrzymała swoje stanowisko w kwestii najtrudniejszej, tj. niedopuszczenia do podważenia legalności zwierzchnictwa terytorialnego II Rzeczypospolitej nad tymi ziemiami w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Sformułowanie dotyczące oceny faktów historycznych zostało umieszczone w preambule w postaci ogólnego zapisu przewidującego możliwość różnej interpretacji historii stosunków polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#AndrzejOlechowski">Traktat, tak jak wszystkie tego typu dokumenty zawarte przez nasz kraj w ostatnich 3 latach, zawiera standardowe postanowienia dotyczące zasad regulujących stosunki międzypaństwowe. Wśród nich znajdują się tak powszechnie akceptowane zasady prawa międzynarodowego, jak poszanowanie suwerenności i integralności terytorialnej, zakaz agresji zbrojnej, zakaz ingerencji w sprawy wewnętrzne czy zobowiązanie się do pokojowego rozstrzygania sporów. Zasady te, wywodzące się z Karty Narodów Zjednoczonych, potwierdzone zostały w dokumentach Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#AndrzejOlechowski">Istotnym elementem traktatu jest potwierdzenie nienaruszalności granic między obu państwami oraz zobowiązanie do rezygnacji z roszczeń terytorialnych w stosunku do drugiej strony. Strony zobowiązały się do niewysuwania takich roszczeń także w przyszłości. Republika Litewska jest sukcesorem prawnym w stosunku do podpisanej 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą a Związkiem Radzieckim o granicy państwowej. Nie zmienia to jednak faktu, że pomimo swego deklaratywnego charakteru postanowienie odnoszące się do polsko-litewskiej granicy państwowej ma doniosłe znaczenie polityczne. Podobnie należy ocenić postanowienie, zgodnie z którym strony zobowiązały się do nieudzielenia pomocy i poparcia państwu trzeciemu w razie agresji na jedną z nich oraz do działania na rzecz uregulowania konfliktu zgodnie z prawem międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#AndrzejOlechowski">Traktat zawiera artykuł, w którym przewidziano regularne spotkania pomiędzy przedstawicielami najwyższych władz państwowych. Potwierdza on wolę utrzymania na wysokim poziomie istniejącej już współpracy. W ciągu ostatnich 2,5 lat w Polsce czterokrotnie gościł premier Litwy, odbyła się wizyta przewodniczącego litewskiego parlamentu oraz miało miejsce ponad 10 wizyt litewskich ministrów reprezentujących niemal wszystkie resorty. Jeśli chodzi o wizyty przedstawicieli władz polskich, to ograniczę się do wymienienia najważniejszej: W kwietniu br. dwudniową wizytę złożył na Litwie prezydent Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#AndrzejOlechowski">Istotną częścią traktatu są zobowiązania umożliwiające rozwój współpracy gospodarczej opartej na rynkowych zasadach. Z satysfakcją pragnę poinformować, iż zostały już spełnione podstawowe warunki konieczne do tego rozwoju. Podpisano umowy o ochronie inwestycji, o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz o współpracy gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#AndrzejOlechowski">Przepisy traktatu potwierdzają też zainteresowanie stron współpracą międzyregionalną i transgraniczną oraz w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego. Odpowiednie postanowienia wytyczają również kierunki współpracy w dziedzinie kultury i sztuki.</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#AndrzejOlechowski">Wysoka Izbo! Pragnę teraz przejść do kwestii, która budziła znaczne emocje, a dla wielu, zarówno w Polsce, jak i na Litwie, miała pierwszorzędne znaczenie. Mam tu na myśli artykuły, które stanowią gwarancje przestrzegania praw mniejszości narodowych w obu krajach. Art. 14 zawiera szczegółowy katalog takich praw. Art. 15 natomiast - zobowiązanie do ochrony tożsamości narodowej, kulturowej, językowej i religijnej osób należących do mniejszości polskiej na Litwie i litewskiej w Polsce. Strony potwierdzają, że przynależność do mniejszości narodowej jest sprawą wyboru wyboru dokonywanego przez jednostkę i że wybór ten nie może pociągać za sobą żadnych negatywnych następstw. Ważnym postanowieniem jest zobowiązanie do zachowania i objęcia ochroną prawną oraz utrzymania zgodnego z prawem międzynarodowym, zwyczajami narodowymi i religijnymi cmentarzy wojskowych i cywilnych oraz grobów i miejsc pochówków wraz z pomnikami, a także zapewnienia dostępu i możliwości nieskrępowanej opieki nad tymi obiektami.</u>
          <u xml:id="u-16.13" who="#AndrzejOlechowski">Wysoka Izbo! Traktat wpisuje dwustronne stosunki między Polską a Litwą w europejski porządek prawny. Jest on także, jak już wspomniałem, pierwszym dokumentem tej rangi całościowo regulującym stosunki polsko-litewskie. Dotychczas były one oparte na podpisanej przez ministrów spraw zagranicznych deklaracji o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy oraz umowach i porozumieniach międzyrządowych i resortowych. Uzgodnienie dokumentu wymagało kilkunastu miesięcy. Działo się tak dlatego, że zdawaliśmy sobie sprawę z faktu, iż ureguluje on stosunki polsko-litewskie na długie lata. Stąd dbałość o precyzję i adekwatność sformułowań, szczególnie w przypadku zakresu swobód i praw mniejszości narodowych. Z tego też powodu rząd był zdania, że traktat powinien zostać przedstawiony Wysokiej Izbie w trybie art. 33 ust. 2 ustawy ratyfikacyjnej, mimo iż jego wejście w życie ani nie pociągnie za sobą obciążenia finansowego państwa, ani nie spowoduje zmian w ustawodawstwie. Taka procedura umożliwia polityczną debatę, która - zdaniem rządu - dobrze przysłuży się zrozumieniu traktatu, jego akceptacji i wprowadzeniu w życie.</u>
          <u xml:id="u-16.14" who="#AndrzejOlechowski">Na zakończenie, panie marszałku, chciałbym powtórzyć słowa wypowiedziane przy okazji parafowania traktatu: Przedmiotem każdej umowy jest przyszłość. Polacy i Litwini otwierają nowy rozdział swych stosunków. Było ich w przeszłości wiele - wielkich i nędznych. Wierzymy mocno, że ten nowy będzie piękny i bogaty. Piękny - wzajemnym szacunkiem, twórczą współpracą, przyjacielskim wsparciem, bogaty - wspaniałymi osiągnięciami wolnych ludzi budujących swój dobrobyt. Traktat jest dobrym wstępem do tego rozdziału. Potrafimy go napisać, znamy dobrze słowa: wolność, demokracja, prawa człowieka, szacunek dla mniejszości, rynek, dobrobyt jednostki. To one i tylko one pozwolą rozwinąć ten wstęp w piękny i bogaty rozdział. Nie szukajmy innych, szczególnie w złej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-16.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JózefOleksy">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w dyskusji nad tym punktem porządku obrad 10-minutowych wystąpień w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#JózefOleksy">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#JózefOleksy">Proszę pana posła Tadeusza Iwińskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#TadeuszIwiński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Proszę mi pozwolić zacząć od stwierdzenia, że słuszna była decyzja rządu zwrócenia się do Sejmu o ratyfikację traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską, mimo że, jak wspomniał pan minister, dokument ten nie pociąga za sobą poważniejszych konsekwencji finansowych ani nie wymaga zmian w naszym ustawodawstwie, a więc zgodnie z Ustawą Konstytucyjną z października 1992 r. nie musiałby trafić do naszej Izby. Słuszna dlatego, że zatwierdzenie tego traktatu nie powinno być tylko aktem formalnym, lecz dobitnym wyrazem woli Sejmu jako najwyższego przedstawicielstwa naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#TadeuszIwiński">Klub Parlamentarny SLD pragnie, by układ ten stał się niewzruszonym fundamentem przyjaźni, współpracy i dobrosąsiedzkich stosunków z narodem i państwem szczególnie nam bliskim, by zarazem stanowił ostatni akord historycznego procesu pojednania między Polską a Litwą. Paradoksem było to, iż stosunki polsko-litewskie opierały się dotąd jedynie na deklaracji ze stycznia 1992 r. oraz to, że nigdy między naszymi państwami nie istniała umowa podstawowa. Omawiany traktat kończy zarazem etap zawierania przez Polskę ogólnych bilateralnych umów międzynarodowych, rozpoczęty w nowych warunkach traktatem z Republiką Federalną Niemiec z czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#TadeuszIwiński">Nie ma drugiego państwa i narodu w Europie, z którym historia Polski i nasze losy byłyby w toku dziejów tak ściśle splecione. Na przestrzeni czterech wieków Litwa i Korona tworzyły wspólnotę państwową, z której dziś niełatwo wydzielić to, co było odrębną historią litewską, a co polską. A nawet w czasach, kiedy państwo nasze zostało zlikwidowane i podzielone między trzech zaborców walka o odzyskanie jego niepodległości toczyła się na ziemiach litewskich nie mniej wytrwale niż na polskich.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#TadeuszIwiński">Wspomnijmy tylko, że walki z wojskami carskimi podczas Powstania Styczniowego toczyły się na Litwie nadal jeszcze wtedy, kiedy na terytorium dawnej Polski zdusiła je obca przemoc. A pomimo tych ścisłych i serdecznych więzi wspólnota naszych losów pękła pozostawiając za sobą bolesne uwrażliwienia, a często także gorycz niezrozumienia, jak mogło dojść do rozejścia się naszych dróg.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#TadeuszIwiński">Nie wchodząc w rozsądzanie historii ani nie chcąc być niczyim sędzią, właśnie dziś - przy ratyfikacji tego traktatu - winniśmy uprzytomnić sobie, że duża część polskiego społeczeństwa - nie tylko tam, na Wileńszczyźnie, ale w całym bodaj kraju - nie zdawała sobie w początkach tego wieku sprawy, jak dalece głęboki i naturalny był proces dojrzewania nowoczesnego narodu litewskiego. Wówczas nie mogło być inaczej. Nasi wrogowie wykorzystywali to przeciwko nam. Carat, świadom siły związków polsko-litewskich, postanowił nas rozdzielić perfidną polityką przeciwstawiania jednych drugim. Później klin między nas próbowały wbijać różne siły zewnętrzne.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#TadeuszIwiński">Jakże proroczo autor nieśmiertelnego zawołania „Litwo! Ojczyzno moja!” pisał w „Panu Tadeuszu”: „Dziwneć to były losy tej naszej Korony i naszej Litwy! Wszak to jak małżonków dwoje! Bóg złączył, a czart dzieli, Bóg swoje, czart swoje”.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#TadeuszIwiński">Oby odtąd wszystkie czarty chcące nas dzielić straciły możność wykoślawiania naszych stosunków. Niestety, i w Polsce, i na Litwie nie brak hałaśliwych środowisk, które patriotyzm chciałyby utożsamiać z nacjonalizmem, które racji swego istnienia upatrują nie w odbudowie przyjaźni i głębokich związków między naszymi narodami, lecz w ich trwałym konflikcie; sił, które na plan pierwszy wysuwają emocje, a nie wspólne interesy, które karmią się nawzajem hasłami wrogości, a co najmniej nieufności, sił, które z obu stron de facto wspierają się nawzajem.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#TadeuszIwiński">Sojusz Lewicy Demokratycznej pragnie przy okazji ratyfikacji traktatu między Polską a Litwą wyrazić nadzieję, że zawarte w jego 27 artykułach formuły prawne dostarczą ogromnej demokratycznej większości naszych społeczeństw konkretnych instrumentów twórczej, owocnej współpracy, pozwalającej przezwyciężać uprzedzenia i bolesne problemy.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#TadeuszIwiński">Kluczowym elementem traktatu jest potwierdzenie w art. 1–2 nienaruszalności granic między Polską a Litwą oraz potwierdzenie, że żadna ze stron traktatu nie zgłasza roszczeń terytorialnych w stosunku do drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#TadeuszIwiński">Traktat słusznie akcentuje dużą wagę współpracy między gminami, miastami oraz regionami, zwłaszcza na obszarach przygranicznych. Istotna jest też zawarta w art. 10 zapowiedź powołania Komisji do Spraw Współpracy Transgranicznej.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#TadeuszIwiński">Wiele regulacji traktatu, np. art. 5, ma charakter wzorcowy, choć trzeba pamiętać na przykład o zagrożeniach nuklearnych, wynikających z pracy oddalonej zaledwie o 170 km od naszej granicy elektrowni w Ignalino.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#TadeuszIwiński">Traktat winien sprzyjać współpracy w zakresie ochrony zdrowia i spraw społecznych, ochrony środowiska, w gospodarce, transporcie i łączności, w dziedzinie ochrony dóbr kulturalnych, współpracy naukowej.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#TadeuszIwiński">Nie bez znaczenia jest zapowiedź w art. 24 pkt 2 współpracy w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości, terroryzmu, przestępczości gospodarczej, nielegalnego handlu narkotykami i bronią. Pewną luką jest tu brak regulacji w zakresie przeciwdziałania praktykom prania brudnych pieniędzy, jak i zapowiedzi zawarcia umowy readmisyjnej.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#TadeuszIwiński">W dziele pojednania i współpracy polsko-litewskiej szczególną rolę odegrać mogą mniejszości narodowe, zamieszkujące od prawieków na swoich ziemiach. Traktat, przyjmując najwyższe standardy międzynarodowe zawarte w deklaracji kopenhaskiej, daje tym mniejszościom pełne równouprawnienie obywatelskie, a zarazem — szczególnie w art. 13, 14 i 15 — gwarancje swobodnego kontynuowania tradycji związanej z ich własnym rodowodem. Dokument pozwala oczekiwać, że mniejszości staną się ogniwami zbliżającymi nasze narody ku sobie, że na wyskoki szowinistycznego zacietrzewienia reagować będą ze świadomością, iż zdecydowana większość naszych społeczeństw pragnie bliskiej, dobrej współpracy i z ufnością patrzy w przyszłość. Traktat potwierdza spoczywający na mniejszości obowiązek lojalności wobec państwa, co służy obronie praw mniejszości przed nieuzasadnionym ograniczaniem i jednocześnie expressis verbis wyklucza prawo mniejszości do domagania się autonomii terytorialnej lub prawo do secesji.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#TadeuszIwiński">I my, i Litwini mamy masę wspólnych interesów, zarówno na płaszczyźnie stosunków dwustronnych, jak i wielostronnych. Mamy możność wspólnego oddziaływania na to, co dzieje się na Bałtyku i wokół naszego wspólnego morza. I Litwini, i Polacy pragną wiązać się z integrującą się gospodarczo Europą Zachodnią. Niech mi wolno będzie z tego miejsca w imieniu klubu SLD wyrazić przeświadczenie, iż w naszych szybko rozbudowujących się związkach z Unią Europejską oraz w działaniach zmierzających do przyspieszenia procesu jednoczenia się Europy rząd RP będzie miał zawsze na uwadze interesy naszych braci Litwinów.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#TadeuszIwiński">W konkluzji chcę powiedzieć, że wysoko ceniąc sobie to, co dobre we wspólnej historii polsko-litewskiej, i dziejopisom zostawiając ocenę tego, co wywoływało i wywołuje obustronne rozżalenia, Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej z optymistyczną myślą o przyszłości generalnie opowiada się za ratyfikacją traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#TadeuszIwiński">Trudne było nasze sąsiedztwo w okresie 1918–1939. Należy żywić nadzieję, że dzięki wypełnieniu właściwą treścią traktatu, o którym dziś dyskutujemy, dobrosąsiedzkie stosunki polsko-litewskie rozwiną się i umocnią. Na obecnym etapie procesu legislacyjnego wnosimy o przekazanie projektu ustawy do Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#TadeuszIwiński">Sądzę równocześnie, że jednomyślna akceptacja przez Sejm ustawy ratyfikacyjnej byłaby ważnym sygnałem przekazanym naszym litewskim przyjaciołom i stronnikom przyjaźni z Polską.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JózefOleksy">Głos zabierze pan poseł Adam Dobroński, który wystąpi w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#AdamDobroński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Długo czekaliśmy na ten traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy obu państw, tak silnie związanych historią, tak silnie historią obciążonych.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#AdamDobroński">Nie ma potrzeby, by przypominać dzieje kolejnych unii polsko-litewskich, ale i uciążliwych wzajemnych wojen oraz okresów wrogości, wspólnych władców, lecz i postaci budzących po dzień dzisiejszy protest w Wilnie lub w Warszawie. Nie sięgnę po cytaty z dzieł wieszczów, ze wspomnień sentymentalnych ani po teksty rozkazów i manifestów.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#AdamDobroński">Zaczynamy dyskusję sejmową nad ustawą szczególną - ostatnią tego typu umową między Rzecząpospolitą Polską a państwem ościennym. W Sejmie litewskim debata ratyfikacyjna trwa od 12 maja br. 7 dni później parlamentarzyści w Wilnie skierowali traktat do komisji. Za - opowiedziało się wówczas 48 posłów, przeciw - 9, a 11 wstrzymało się od wyrażenia swej woli. Cieszyć powinien ten wynik, bo pamiętamy, z jakim trudem posuwały się rokowania, jak mnożyły się oskarżenia, jak wolno ustępowała nieufność. Nadal zresztą obserwujemy nawroty żalów historycznych, krytycznych ocen i bulwersujących przykładów z teraźniejszości, zwątpień w możliwość zapanowania trwałej zgody w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#AdamDobroński">Historycy muszą ustalić prawdę o wzajemnych odniesieniach, by pomóc wyleczyć jednych z kompleksów, a innych z przejawów megalomanii narodowej, by wytrącić oręż z rąk harcowników. Politycy niech wyzbędą się maniery patrzenia na procesy integracyjne w Europie poprzez pryzmat rozgrywek wewnątrzpaństwowych.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#AdamDobroński">Jaka rola przypada posłom? Tak się złożyło, że przewodzę Polsko-Litewskiej Grupie Parlamentarnej. Kolega poseł, przewodniczący Grupy Parlamentarnej Litwa-Polska Sejmu Republiki Litewskiej Vytautas Plečkaitis napisał przed kilkoma dniami: „Jeśli mówimy tylko część prawdy, oszukujemy samych siebie. Stałe popłakiwanie i skarżenie się na obcych świadczy jedynie o naszej niedojrzałości”. Te słowa opublikowane w Wilnie zaadresować trzeba i do części rodaków nad Wisłą. Uzgodniliśmy już, w ramach porozumień obu grup, że wymienimy obserwatorów w końcowej fazie debat ratyfikacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#AdamDobroński">Brak nadal pełnej informacji. Uprzedzenia i nawyki z lat nieprzyjaznych stosunków międzywojnia, oskarżenia z czasów okupacji, półprawdy i manipulacje z ostatnich dziesięcioleci - te zadry tkwią po obu stronach granicy polsko-litewskiej. Słyszę często, że większy powinien ustąpić jako pierwszy. To brzmi przekonująco, ale niechże mniejszy pozbędzie się szybciej uprzedzeń.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#AdamDobroński">Już w czasie debaty ratyfikacyjnej Sejm Republiki Litewskiej podjął decyzję uniemożliwiającą w wyborach samorządowych wystawianie list wyborczych przez organizacje społeczne, w tym i Związek Polaków na Litwie. Uczynił tak w niezgodzie z literą traktatu polsko-litewskiego i międzynarodowymi standardami dotyczącymi praw członków mniejszości narodowych. Tę decyzję zawetował pan prezydent Algirdas Brazauskas, lecz ustawa wróci do parlamentu. Z kolei rząd Republiki Litewskiej 15 czerwca przyjął uchwałę o 55 rocznicy powrotu Wileńszczyzny do Litwy (była to, przypomnijmy, de facto decyzja Stalina z 27 października 1939 r.). W uchwale tej czytamy: „Reżimy okupacyjne pozostawiły w tym kraju wiele dawnych problemów dotyczących oświaty, kultury, gospodarki”. Chcę wierzyć, że program ten nie posłuży do zacierania śladów polskich, zwłaszcza że jeden z postulatów cytowanej uchwały dotyczy konieczności kształtowania tożsamości etniczno-kulturalnej i narodowej Litwinów zamieszkujących w krajach sąsiadujących z Litwą. Taką możliwość daje Litwinom właśnie podpisany już, a jeszcze nie ratyfikowany, traktat. Analogiczne, zgodne z traktatem, winny być prawa Polaków na Litwie.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#AdamDobroński">I jeszcze może przykład ostatni: obchody w Wilnie w dniach od 30 czerwca do 3 lipca 50 rocznicy operacji AK „Ostra Brama” - nerwowa reakcja władz miejskich, ale i uspokajający głos marszałka parlamentu Republiki Litewskiej pana Česlovasa Juršenasa. Dobrze więc, że odbyło się w Wilnie to sympozjum historyczne pod hasłem „Rok 1944 na Wileńszczyźnie” z udziałem historyków i polskich, i litewskich, i białoruskich. Nie spotkali się jednak, a tak planowano, Polacy i Litwini na mszach pojednania w Glinciszkach i Dubinkach, wsiach, w których są mogiły ofiar wzajemnego terroru. Tyle ostatnich przykładów trudnego procesu dochodzenia do zgody i zaufania.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#AdamDobroński">Wybrałem informacje z Litwy, ale mam świadomość, że tego typu zestawienia są czynione również przez obserwatorów życia publicznego w Polsce. Mówi się w Wilnie o protestach tzw. polskich towarzystw kresowych, o utrudnieniach w budowie domu kultury w Puńsku, o prowokacyjnych przykładach wspierania Polaków na Litwie, o postawach konfrontacyjnych w Sejnach, cytuje się niektóre artykuły pracy polskiej.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#AdamDobroński">Dobrze z takiej sytuacji zdawali sobie sprawę autorzy preambuły do traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską. W imię jednak rozwoju przyjaznej współpracy, z obowiązku śmiałego myślenia o przyszłości, przy uznaniu wzajemnej integralności, mając na uwadze zachodzące zmiany w Europie, obie strony w ponad 20 artykułach zawarły zasady postępowania i wskazały najważniejsze sfery działania. Cenne wydaje się m.in. postanowienie art. 6 o niezwłocznych konsultacjach w przypadku powstania sporu lub sytuacji grożącej konfliktem. Kilka innych artykułów potwierdza wolę zachowania pokoju i bezpieczeństwa. Art. 8 nakazuje rozwijanie regularnych kontaktów między organami państwowymi. Bardzo ważne są zapisy o współpracy gospodarczej, związkach poszczególnych regionów, zwłaszcza przygranicznych, doskonaleniu łączności i sieci transportu, nasilaniu ochrony środowiska. Jednym z pierwszych efektów tych zamiarów mogłaby być budowa nowych i nowoczesnych przejść granicznych, by dłużej nie bulwersowały zajścia na przejściu w Ogrodnikach.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#AdamDobroński">Uwagę zwraca art. 13 ze względu na zobowiązanie poszanowania międzynarodowych zasad i standardów dotyczących ochrony praw mniejszości narodowej. O tym mówiono już dzisiaj dużo. Bardziej szczegółowo zresztą traktują tę sprawę inne, kolejne artykuły.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#AdamDobroński">Pozostaje jednak wiele pytań, bardziej kontrowersyjnych, o:</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#AdamDobroński">— dalszy rozwój sieci szkół, w tym także i szkół wyższych,</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#AdamDobroński">— zasadę podwójnego obywatelstwa,</u>
          <u xml:id="u-20.14" who="#AdamDobroński">— usunięcie wątpliwości związanych z brzmieniem nazwisk, nazw miejscowości,</u>
          <u xml:id="u-20.15" who="#AdamDobroński">— przyszłe reformy administracji terenowej, by nie były one czynione ze szkodą dla praw mniejszości,</u>
          <u xml:id="u-20.16" who="#AdamDobroński">— rolę samorządów na terenach o zwartym osadnictwie polskim na Litwie, a litewskim w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-20.17" who="#AdamDobroński">Pytań jest więcej. Ale w tej chwili najpilniejsza jest sprawa zakończenia procesu ratyfikacji traktatu. Okaże się, na ile zasadne są obawy, że pojawić się mogą uchwały towarzyszące temu traktatowi, a przywołujące duchy w kostiumach historycznych, kładące się cieniami między obydwoma państwami; na ile prawdziwe są pogłoski, że obie strony czekać będą na decyzję sąsiada.</u>
          <u xml:id="u-20.18" who="#AdamDobroński">Klub PSL nie wnosi zastrzeżeń do treści traktatu między RP a RL o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Jak przystało na chodzących twardo po ziemi, apelujemy o obustronną, może jednoczesną ratyfikację traktatu tuż po przerwie wakacyjnej i o nasilenie już teraz kontaktów mających na celu stworzenie programów współpracy, bo one zadecydują o sukcesie lub fiasku okresu przełomu. Apelujemy o powstrzymanie się od działań mogących zakłócić proces przyjaznego sąsiedztwa. W ta pora, jak mówią nasi wilniucy, czas zamknąć wiek odchodzenia Polski i Litwy od siebie, by razem skuteczniej skorzystać z szansy powstałej po zmianach geopolitycznych w Europie. Temu ma służyć ten traktat. Traktat dla Polski i Litwy, to znaczy, że i dla Polaków na Litwie, i dla Litwinów w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-20.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JózefOleksy">W imieniu klubu Unii Wolności głos zabierze pani poseł Hanna Suchocka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#HannaSuchocka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Traktat polsko-litewski projektowany był z myślą o obowiązujących w świecie nowoczesnych zasadach dotyczących zarówno stosunków między państwami, jak i sfery praw człowieka. Ich promotorami są: Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Dzięki przyjęciu tych norm przy redagowaniu postanowień traktatowych porozumienie z Litwą będzie wsparciem dla dyplomatycznych wysiłków Polski na kontynencie i w świecie. Likwiduje nie uregulowane stosunki z sąsiadem i dowodzi, że Polska jest w stanie porozumieć się z państwami, z którymi dzielą ją różne kwestie sporne, otwiera także drogę do ich likwidacji oraz do dalszej współpracy.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#HannaSuchocka">Traktat jest ważnym elementem naszej polityki wschodniej ostatnich czterech lat. Prowadzi on do tworzenia kręgu narodów dobrze ustosunkowanych, a nie wrogo nastawionych do Polski. Uważamy to porozumienie także za istotny czynnik budowy w Europie Środkowej i Wschodniej atmosfery zrozumienia oraz za wyraz wzmocnienia tendencji do regulowania stosunków międzypaństwowych nie w drodze nacisków, ale negocjacji i wzajemnych ustępstw. W chwili gdy państwa tego regionu poszukują odpowiedniej formuły bezpieczeństwa, a punktów zapalnych jest jeszcze stosunkowo dużo, układ między Polską a Litwą jest przykładem, z którego możemy być zadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#HannaSuchocka">Traktat to także czynnik sprzyjający polityce Polski w basenie Bałtyku. Jego efektem będzie stymulowanie integracji regionalnej, a w konsekwencji przełamywanie barier Wschód - Zachód oraz wzmacnianie obecnej roli Polski jako lidera Rady Państw Morza Bałtyckiego. Mamy nadzieję, że doprowadzi do zacieśnienia kooperacji zwłaszcza w takich dziedzinach, jak wymiana towarowa, ochrona środowiska, energetyka, komunikacja, transport i - o czym już była mowa - liczymy też na to, że pomoże nam w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#HannaSuchocka">W ogólnokontynentalnej perspektywie traktat jest wyrazem przekonania, że w Europie dnia dzisiejszego, a zwłaszcza jutrzejszego, przyszłość mają tylko tendencje do integracji i współpracy, a nie do podziału i separacji. Jest faktem, że spory dzielące sąsiadów są niczym wyjątkowym i że toczyły się albo nadal się toczą między większością państw europejskich. Wyjątkowa jest jednak sytuacja, gdy państwa te nie potrafią sporów zakończyć albo widzą w sporach istotę stosunków między sobą.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#HannaSuchocka">Traktat między Polską a Litwą to pierwszy w historii obu państw dokument mający być trwałą i zaprojektowaną daleko w przyszłość podstawą ich wzajemnych stosunków. Do tej pory takiego dokumentu nie było. W latach międzywojennych zastępowała go wrogość, w latach powojennych - urzędowo zadeklarowana przyjaźń.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#HannaSuchocka">Od odzyskania pełnej suwerenności przez oba kraje trwały poszukiwania właściwej formuły regulowania stosunków polsko-litewskich. Zarysowały się w tej sprawie dwie perspektywy. Jedna z nich eksponuje prawa i interesy państwa, z których politykowi nie wolno rezygnować nigdy. My uważamy, że dwie strony, które stoją nieugięcie na straży tego, co poprzednio ogłosiły za swoje niezaprzeczalne prawa, niełatwo dojdą do porozumienia. Umowa, która odzwierciedla tylko układ sił między nimi, dowodzi jedynie, ile jeden kontrpartner zdołał wymusić na drugim. Żywot takiej umowy jest niedługi, a korzyści z niej płynące niewielkie. Strona, która uważa się za pokrzywdzoną, będzie dążyć do jak najszybszej zmiany przyjętych ustaleń. I takiej umowy z Litwą nie chcemy.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#HannaSuchocka">Długotrwałość negocjacji spowodowana była nie tylko różnicami poglądów, ale także tym, że niektóre grupy uważały te różnice za istotę stosunków polsko-litewskich. W obu krajach istnieją środowiska, które określają deklarację o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy z 13 stycznia 1992 r. jako błąd i wyprzedaż interesów narodowych. Zwolennicy twardego kursu argumentują, że nasze Ministerstwo Spraw Zagranicznych zachowuje się tak, jakby Polska miała 3 mln mieszkańców, a Litwa 40, że Polska nie potrafi kształtować biegu wypadków, a stać ją jedynie na to, by móc za nimi podążać. Nie zgadzamy się z tymi zarzutami. Co więcej, uważamy, że w sytuacji, gdy podobne zarzuty pod adresem swoich władz wysuwały niektóre ugrupowania na Litwie, jest to droga prowadząca donikąd. Jesteśmy zwolennikami opcji, według której istotą polityki międzynarodowej jest poszukiwanie kompromisu wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Traktat polsko-litewski to wynik tej drugiej opcji i jako taki zasługuje na to, by po ratyfikacji stać się trwałą podstawą stosunków między dwoma krajami. Po pierwsze, dlatego że zabezpiecza on interesy Polski tam, gdzie jest to konieczne. Po drugie, dlatego że zawiera ustępstwa jedynie tam, gdzie jest to możliwe i pożyteczne. Sądzimy, że taka formuła jest jedyną, na której można opierać współpracę międzynarodową.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#HannaSuchocka">W przypadku stosunków polsko-litewskich mamy do czynienia ze zjawiskiem dość dziwnym, choć raczej typowym dla Europy Wschodniej. Obu krajów nie dzieli żadna istotna różnica interesów. Pomimo to relacje polsko-litewskie są pełne trudności i często mamy w nich do czynienia z wyraźną złą wolą. Litwa jest jedynym krajem na świecie, gdzie poważne siły polityczne uważają, że Polska zagraża jego suwerenności. Za taki stan rzeczy odpowiedzialny jest przede wszystkim przerost nastrojów nacjonalistycznych. Nie sposób jednak wyobrazić sobie, że dobre stosunki polsko-litewskie można wykuć za pomocą presji Polski na Litwę albo odwrotnie. Dzieje się tak z dwu powodów. Po pierwsze, presja zamiast likwidować, tylko wzmaga nastroje wrogości. Po drugie, Polska nie może przyjmować na siebie roli mocarstwa, które rozdziela sąsiadom napomnienia. Nawet gdyby na taką postawę było nas stać, to uważamy, że taki model stosunków międzynarodowych należy już do przeszłości. Polska polityka wobec Litwy nie była - i nie jest - polityką bierności, jest polityką odpowiedzialności. Jest oparta na założeniu, że nie należy wymuszać na Litwinach określonych ruchów, ale trzeba raczej wspierać prądy umiarkowane i liczyć na ich polityczny sukces. Taktyka ta doprowadziła ostatecznie do podpisania tego traktatu.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#HannaSuchocka">Taką perspektywę miało przed sobą polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych i minister Krzysztof Skubiszewski, gdy w roku 1991 nawiązywaliśmy z odrodzoną Litwą stosunki dyplomatyczne. Podobna linia realizowana była w latach następnych, począwszy od deklaracji o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy ze stycznia 1992 r., poprzez wiele licznych porozumień resortowych z lat 1992–1994, aż do obecnego traktatu. Starałam się również osobiście ją realizować podczas moich spotkań z odwiedzającymi Polskę premierami Litwy: Abiszalą, Lubysem i Szleżevicziusem. Kontynuacją tej polityki są prace MSZ kierowanego przez pana ministra Andrzeja Olechowskiego. Wsparcie otrzymała ona również ze strony pana prezydenta. Wreszcie, do odnajdywania kompromisu przyczyniły się prace polsko-litewskiej grupy międzyparlamentarnej pracującej pod przewodnictwem pana Pleczkaitisa. Jej działalność dowodzi, że traktat nie jest jedynie porozumieniem zawartym przez rządy i partie.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#HannaSuchocka">Była już mowa o tym, że w traktacie zostały zabezpieczone interesy Polski: budowa bezpieczeństwa międzynarodowego, tworzenie zaplecza dla osiągania korzyści gospodarczych, jak i zagwarantowanie praw Polaków mieszkających na Litwie. Uważamy, że rozwiązania przyjęte w traktacie odpowiadają standardom międzynarodowym dotyczącym ochrony praw mniejszości. Odpowiednie punkty umowy traktatowej gwarantują Polakom zachowanie tożsamości narodowej, bronią ich przed wymuszoną asymilacją oraz gwarantują pełnię praw obywatelskich i ludzkich. Interesy mniejszości chronione są w sferach kultury, oświaty i edukacji, życia politycznego oraz stosunków gospodarczych. Wierzymy, że władze litewskie wyeliminują zdarzające się w przeszłości przypadki dyskryminacji mniejszości polskiej. Z drugiej strony opowiadamy się za pełnym honorowaniem regulacji odnoszącej się do sytuacji Litwinów w Polsce. Od czasu podpisania traktatu przez prezydentów Polski i Litwy mieliśmy już jednak do czynienia z nowymi problemami: kłopotami z umową o telewizji, konfliktem o ordynację wyborczą do litewskich rad samorządowych, sporami o obchody rocznic historycznych. Nie uważamy, że kontrowersje te dowodzą błędności dotychczasowej litewskiej polityki Polski i że podają w wątpliwość celowość ratyfikacji traktatu. Sądzimy, że tak jak zakończone zostały wielomiesięczne negocjacje traktatowe, tak samo można doprowadzić do uregulowania problemów bieżących. Liczymy, że ratyfikacja traktatu wzmocni w obu krajach siły przeciwne tworzeniu konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#HannaSuchocka">Spór o telewizję został rozwiązany. Spór o ordynację wyborczą wydaje się być na drodze do rozwiązania. Mamy nadzieję, że podobnie dojdzie do złagodzenia sporu o rocznice. Liczymy także, że na gruncie tego traktatu powinny znaleźć rozwiązanie problemy dotyczące kombatantów, którym się również należą prawa niezależnie od biegu historii.</u>
          <u xml:id="u-22.11" who="#HannaSuchocka">Wierzymy w to, że prezydent Brazauskas był wyrazicielem opinii wielu Litwinów, gdy powiedział: „Dostrzegam znacznie więcej łączących nas mostów niż dzielących nas granic”.</u>
          <u xml:id="u-22.12" who="#HannaSuchocka">Naturalnie, można pójść drogą eksponowania nie wspólnych celów, ale różnic stanowisk. Być może na Litwie ratyfikacja traktatu będzie połączona z jednostronną deklaracją parlamentu dotyczącą punktów spornych. Oczywiście nasz Sejm mógłby postąpić podobnie. Krok taki byłby jednak sprzeczny z duchem zawartego porozumienia.</u>
          <u xml:id="u-22.13" who="#HannaSuchocka">Świadomość dzielących nas różnic nie powinna być połączona z tendencją do ich utrwalania. Uważamy, że historię pozostawić należy historykom, a do polityków należy budowanie przyszłości. I w tym duchu klub Unii Wolności opowiada się za ratyfikacją traktatu i mamy nadzieję, że ta ratyfikacja nie zostanie przesunięta do czasu uchwalenia nowej konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-22.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#JózefOleksy">Głos ma pani poseł Maria Nowakowska w imieniu klubu Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MariaNowakowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Pracy opowiada się za szybkim przyjęciem ustawy o ratyfikacji traktatu między Polską a Litwą. Na dokument ten czekaliśmy długo. Jest on ostatnim dokumentem tego typu zawieranym przez Polskę z krajem sąsiednim.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MariaNowakowska">Czy musiało tak być? Widocznie tak. Mówił o tym pan minister Olechowski. Widocznie potrzebny był czas, by ponad starymi podziałami, żalami i pretensjami móc wypracować taką preambułę, jaką wypracowano. Mamy świadomość, że zawarte tam zapisy zostaną przez jednych uznane za sukces, jakim jest kompromis i odpowiedzialność, przez innych zaś za niesatysfakcjonujące, niesprawiedliwe. Trzeba jednak pamiętać, że prawda i fałsz leżą czasami tak blisko siebie, bywają często tak przemieszane, że trudno je od siebie oddzielić. Nawet na chłodno, nawet z perspektywy czasu, a cóż dopiero, gdy grają emocje i ambicje.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MariaNowakowska">Tak się na szczęście złożyło, że obie strony, pomne złożoności historii naszych narodów oraz wielowiekowej bliskości Polaków i Litwinów, biorąc pod uwagę możliwości odmiennego rozumienia wspólnej historii przez oba narody, porozumiały się i umówiły na wspólne działanie.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#MariaNowakowska">Podpisanie traktatu między Polską a Litwą oraz jego - mamy nadzieję - ratyfikacja jest dopiero wyjściem na linię startu, otwiera przed nami szeroko drzwi, ale droga, którą mamy iść, jest długa i nie należy do najłatwiejszych. Zapewne nie będzie problemów - wierzymy w to - w podejmowaniu wspólnie różnych inicjatyw w grupie państw bałtyckich, w podejmowaniu współpracy gospodarczej, w różnych inicjatywach w dziedzinie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#MariaNowakowska">Traktat daje duże możliwości nawiązywania różnej współpracy. Niestety, nie jest w stanie od razu i mechanicznie wyciszyć, wygłuszyć przejawiających się w różny sposób lęków, nieufności, nietolerancji (kilka dni temu były zresztą tego przykłady). Nie ma też co ukrywać: jednym z trudniejszych problemów, jaki przyszło stronom uzgodnić, jest sprawa mniejszości narodowych. Polska i Litwa zobowiązały się do przestrzegania międzynarodowych zasad dotyczących praw mniejszości narodowych. Rządy obu krajów wiedzą, że w dzisiejszej Europie do szanowania tych zasad przywiązuje się ogromną wagę. Ale wiele krzywd dzieje się niżej, na styku mniejszych grup lokalnych czy też zwykłych kontaktów międzyludzkich.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#MariaNowakowska">Traktat otwiera większe możliwości aktywnej współpracy przygranicznej, daje możliwości działania różnym organizacjom i stowarzyszeniom. Pozostaje wierzyć, że po obu stronach znajdą się ludzie, którzy, korzystając z tych możliwości, przyczynią się do tłumienia wzajemnych pretensji, nieufności, nacjonalizmu, że nie zapominając o trudnej przeszłości, będziemy mogli pielęgnować to, o co wspólnie udało nam się wzbogacić kulturę europejską, i że w końcu ci spośród Litwinów i spośród Polaków, którzy dziś patrzą na siebie krzywym okiem, będą mogli powiedzieć, że nie taki Polak straszny, jak go Litwin maluje - i odwrotnie.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#MariaNowakowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Długo by jeszcze można mówić o szansach, jakie otwiera przed Polakami i Litwinami przedstawiona umowa. Mam jeszcze na to sporo czasu, ale tu nie trzeba zbyt wiele słów. Chyba już wszystko zostało powiedziane. Dlatego staramy się, aby ratyfikacja umowy między Polską a Litwą nastąpiła jak najszybciej.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#JózefOleksy">Głos ma pan poseł Leszek Moczulski, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#LeszekMoczulski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z żalem trzeba powiedzieć, że ten traktat podpisany został tak późno i za późno. Powinien i mógł to być pierwszy z traktatów, które mieliśmy szansę podpisać z odradzającymi się państwami na wschód od naszej granicy. I chyba pewna niepowtarzalna szansa historyczna została zmarnowana w styczniu 1991 r., kiedy to w Warszawie zabrakło odwagi i wyobraźni politycznej, kiedy to mogły być i powinny być ułożone w sposób szczególnie owocny sprawy stosunków polsko-litewskich.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#LeszekMoczulski">Na pewno są to stosunki szczególne. Relacja między Polską a Litwą - jedna z najważniejszych relacji w naszych stosunkach międzynarodowych - jest podwójnie obciążona. To obciążenie jest chyba też powodem opóźnienia, o którym była mowa - choć sądzę, że były i inne powody - i jest przyczyną doraźnych kłopotów, z którymi się spotykamy.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#LeszekMoczulski">Nasze stosunki są obciążone historią i tym, że w żadnym innym kraju poza Polską, w żadnym innym kraju na świecie ludzie narodowości polskiej nie stanowią tak dużej części ogółu obywateli.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#LeszekMoczulski">Stosunki polsko-litewskie są obciążone faktami historycznymi, ale jak sądzę, jeszcze bardziej obciążone są interpretacjami tych faktów. Historia ma to do siebie, że widzi się ją różnie, że wyciąga się z niej odmienne wnioski. Jeśli czynią to historycy, jest to bardzo pozytywne, ponieważ różne wnioski prowadzą do czegoś nowego. Jeśli jednak czynią to narody, jeżeli obok siebie mamy dwie różne historie, inaczej zupełnie dostrzegane, jest to bardzo silne zagrożenie. To zagrożenie występowało - i, jak przypuszczam, przez pewien czas, nie tak krótki, będzie jeszcze występować w naszych wzajemnych stosunkach.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#LeszekMoczulski">Można oczywiście odpowiedzieć na to - niech się zajmą tym historycy. Myślę, że byłoby to chowanie głowy w piasek. Historycy się tym zajmują i będą zajmować. Ale jeśli historycy dojdą do porozumienia, to jeszcze nie będzie oznaczało, że ta przeszłość przestanie nad nami ciążyć. Przeszłość, której skutków nie jesteśmy jeszcze w pełni świadomi.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#LeszekMoczulski">Któż sobie w Polsce - może także i na Litwie - w pełni zdaje sprawę z tego, że Litwa - i jeszcze dwa inne państwa - są, tak samo jak Polska, sukcesorem I Rzeczypospolitej. A będąc sukcesorem mają te same prawa. Mają te same prawa dziedziczenia. Jeśli ta świadomość nie przebije się albo jeśli będzie ona nawet odrzucana - w pewnych kręgach polskich, w pewnych kręgach litewskich widzimy chęć odrzucenia tego oczywistego skądinąd faktu - musi to ujemnie ciążyć na naszych stosunkach.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#LeszekMoczulski">Oczywiście można, i trzeba, zastanawiać się nad rozmaitymi kolejami losu. Nie jest tak trudno wyjaśnić, dlaczego rząd litewski opuścił Wilno w grudniu 1918 r. i wrócił tam w sierpniu 1920 r., i znowu w październiku 1920 r. - to już jest okres Żeligowskiego - to miasto opuścił. Nie jest trudno wytłumaczyć to historycznie. Jest bardzo źle, jeżeli widzi się tylko coś, co nastąpiło w grudniu 1918 r., a nie widzi się późniejszych wydarzeń. Jest bardzo źle, jeżeli w tym wszystkim zapominamy, że Wilno zawsze było stolicą Litwy - choć nie zawsze było stolicą państwa litewskiego, bo to są przecież dwie różne rzeczy - i że przez większą część swojej historii miało jednak charakter w znacznej mierze zdominowany przez kulturę i język polski, zdominowany przez Polaków i że do dzisiaj Polacy w tym Wilnie, w swoim własnym, rodzinnym Wilnie, stanowią bardzo ważną, dużą, liczącą się grupę obywateli.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#LeszekMoczulski">Trzeba przezwyciężać historię, ale nie tylko historię. Nie, nie wystarczy nam ograniczać się do przypomnienia, jakie są nowoczesne zasady traktowania grup etnicznych, grup narodowych mieszkających na terytorium innego państwa, jakie normy są tutaj stosowane, jakie rozwiązania. To jest rzecz kluczowa, rzecz jakby oczywista. Lecz przecież w Kanadzie też jest wielu Polaków, w Stanach Zjednoczonych jest znacznie więcej Polaków niż na Litwie, a jednak w tym wypadku mamy tę absolutnie szczególną sytuację, kiedy w swojej własnej ojczyźnie, i więcej, w swoim własnym państwie, mieszka blisko 3 mln Litwinów i ok. 300 tys. Polaków. To jest sytuacja, która musi powodować problemy i musimy być tego świadomi. Im bardziej będziemy świadomi, że te problemy istnieją, tym łatwiej, tym spokojniej i tym mniej emocjonalnie do tych kwestii będziemy mogli podchodzić.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#LeszekMoczulski">Jest przecież cały katalog spraw polsko-litewskich, które wymagają rozwiązania. Ogromna większość tych spraw wiąże się z historią, ale wiążą się one przede wszystkim z faktem, że bardzo poważna część Republiki Litewskiej, jej wschodnia część, w swojej przeważającej masie zaludniona jest przez Polaków, którzy od stuleci mieszkają tam w swojej ojczyźnie. Tak samo, jak w południowej części starej litewskiej ziemi, którą od stu kilkudziesięciu lat określa się mianem Suwalszczyzny, a która leży na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w swojej ojczyźnie od setek lat mieszkają o wiele mniej liczni Litwini.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#LeszekMoczulski">Ale, proszę Wysokiej Izby, stosunki polsko-litewskie powinny iść w takim kierunku, żeby kwestie, o których przed chwilą wspominałem, kwestie przeszłości, kwestie dziedzictwa - a będąc na Litwie czy gdy Litwin przyjeżdża do Polski, to od ciężaru tego dziedzictwa przecież uwolnić się nie sposób - chodzi jednak o to, aby kwestie dziedzictwa i kwestie zamieszkania, kwestie bardzo silnej grupy polskiej na Litwie i znacznie słabszej grupy litewskiej w Polsce nie wypełniały całości ani większej części naszych bieżących stosunków. Chodzi o to, żeby doszło do zmiany proporcji. Boję się, że nasza polityka zagraniczna, jakkolwiek na swoim wschodnim odcinku na pewno wykazuje pozytywne zmiany - choć może ciągle jeszcze brakuje i jasności celów, i konsekwencji, ale trudno nie dostrzec istotnych korzystnych zmian - otóż ta nasza polityka, jakkolwiek korzystnie się zmienia, została jakby wpędzona w ten sam zaułek, w którym tkwią stosunki polsko-litewskie. Zaułkiem tym są - jeżeli będziemy widzieli tylko to, co przeważa - przeszłość i stosunki etniczne. Myślę, że nasza polityka - a sądzę, że znajdziemy tutaj wdzięcznego partnera - powinna rozpocząć swoistą ofensywę na niesłychanie licznych polach, poczynając od takiej dziedziny, jaką jest otwieranie granicy, przez ułatwianie jej przekraczania, przez zwiększanie liczby przejść granicznych, aż po niesłychanie ważne działania gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#LeszekMoczulski">Wysoka Izbo! Klub, który reprezentuję, opowiada się za bardzo szybką ratyfikacją tego traktatu - i tak już spóźnionego. Opowiadamy się za tym, żeby projekt tej ustawy został jak najszybciej skierowany do komisji, ale do trzech komisji, ponieważ obok Komisji Ustawodawczej i Komisji Spraw Zagranicznych konieczne jest - także ze względów moralno-politycznych i pragmatyczno-politycznych - aby w tej sprawie wypowiedziała się również Komisja Łączności z Polakami za Granicą. Taki wniosek formalny składam.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#JózefOleksy">W imieniu klubu BBWR głos zabierze pan poseł Jerzy Wuttke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JerzyWuttke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Traktat z Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy odpowiada zasadniczym celom polskiej polityki zagranicznej: zapewnienia bezpieczeństwa poprzez dobre stosunki z naszym wschodnim sąsiadem, tworzenia warunków rozwoju poprzez współpracę gospodarczą oraz zapewnienia swobody kontaktów. Stosunki Polski z sąsiadami charakteryzuje dobitnie fakt istnienia spójnego, opartego na uznanych standardach międzynarodowych systemu traktatów. Traktat z Litwą zamyka istotny etap polskiej polityki zagranicznej i umacnia pozycję Polski jako ośrodka stabilizacji w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Tej stabilizacji służą m.in. postanowienia traktatu potwierdzające nienaruszalność granicy polsko-litewskiej, brak roszczeń terytorialnych teraz i w przyszłości, jak również zobowiązania do nieudzielania pomocy i poparcia trzeciemu państwu w razie agresji wobec jednej ze stron. Zapewnienie Polsce trwałego bezpieczeństwa to ułożenie dobrych stosunków z sąsiadami nie tylko na drodze traktatów, umów i porozumień, ale dzięki wielorakim kontaktom i wspólnym praktycznym działaniom, to normalny swobodny przepływ ludzi, informacji, towarów, usług i kapitału.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JerzyWuttke">Traktat zawiera odpowiednie zobowiązania w zakresie współpracy gospodarczej zarówno w dziedzinie współdziałania przedsiębiorstw, jak i współpracy międzyregionalnej i transgranicznej. Szczególne znaczenie przywiązuje do współpracy małych i średnich przedsiębiorstw, podkreślając również ważność działań promocyjnych. Współpraca gospodarcza, kontakty między firmami, swobodne porozumiewanie się wymagają modernizacji i doskonalenia połączeń telekomunikacyjnych, usprawnienia transportu i innych środków łączności. Traktat zawiera w tej mierze odpowiednie zobowiązania.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#JerzyWuttke">Mówiąc o otwarciu na Wschód, w czasie niedawnej wizyty w Polsce minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Douglas Hurd stwierdził, iż dobrobyt ważny jest jak bezpieczeństwo, a plac targowy jest starszy niż parlament.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#JerzyWuttke">Postanowienia traktatu idą w dwóch kierunkach. Po pierwsze, tworzą warunki do intensywniejszej współpracy gospodarczej, sprzyjają współpracy kulturalnej i naukowej, inspirują do ożywionych kontaktów parlamentarnych, środowiskowych, młodzieżowych. Po drugie, sprzyjają neutralizowaniu rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń. Służą temu zapisy traktatu dotyczące gwarancji praw mniejszości polskiej na Litwie i litewskiej w Polsce. Zagadnienie to jest szczególnie istotne, zważywszy na pojawiające się niejednokrotnie praktyczne trudności realizacji ze wszech miar słusznych postanowień.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#JerzyWuttke">Ratyfikacja traktatu polsko-litewskiego z całą pewnością przyczyni się do wzmocnienia zalet naszego sąsiedztwa i osłabienia zagrożeń. Dlatego też we wspólnym interesie sąsiadów nie należy przemilczać spraw trudnych, rodzących napięcia i niejednokrotnie niepożądane poczucie zagrożenia. Ustawa litewskiego sejmu dopuszczająca do udziału w wyborach jedynie partie polityczne, a nie organizacje społeczno-polityczne, została odebrana przez środowiska polskie jako gest antypolski. Wszak Związek Polaków na Litwie jest organizacją społeczno-polityczną, a nie partią. Opinie niektórych posłów litewskiego sejmu, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby Polacy startowali w jesiennych wyborach samorządowych z list różnych partii, niekoniecznie nawet będąc ich członkami, bynajmniej nie łagodzą poczucia krzywdy i zawodu, tym bardziej kiedy uświadomimy sobie fakt podjęcia tej decyzji przez litewski parlament niedługo po podpisaniu traktatu polsko-litewskiego w Wilnie, 26 kwietnia br.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#JerzyWuttke">Tak więc trudne procesy transformacji politycznej i gospodarczej na Litwie rodzą wielorakie problemy i polityczne, i gospodarcze, co wyraża się np. w żądaniach opozycji przeprowadzenia referendum na temat przedterminowych wyborów parlamentarnych, jak również referendum na temat ustawy konstytucyjnej w sprawie nielegalnej prywatyzacji, zdewaluowanych wkładów oszczędnościowych i łamania ładu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#JerzyWuttke">Litwa jest naszym naturalnym sąsiadem. To sąsiedztwo czasem nie jest łatwe, ale jest prawdziwe. Mając na względzie wagę przyjaznych stosunków i dobrosąsiedzkiej współpracy Polski i Litwy, trudny okres transformacji politycznej i gospodarczej, nie sposób nie docenić istotnej funkcji traktatu, wpisującego stosunki dwustronne między Polską a Litwą w europejski porządek prawny. Owo wpisanie stosunków bilateralnych w europejski porządek prawny wyznacza obszar i kierunek naszej współpracy, otwiera ją zdecydowanie na przyszłość i zwielokrotnia możliwości. Bezpartyjny Blok Wspierania Reform udziela swego poparcia przedłożonemu projektowi ustawy ratyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JózefOleksy">Głos ma pan poseł Henryk Kroll z Parlamentarnego Koła Mniejszości Niemieckiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#HenrykKroll">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Koło Parlamentarne Mniejszości Niemieckiej w swych wypowiedziach o polityce zagranicznej wyraża konsekwentnie stanowisko, że pierwszoplanowe znaczenie odgrywają związki z państwami sąsiednimi. A są to na ogół sprawy złożone. Także stosunki polsko-litewskie nie są tu wyjątkiem, ciąży bowiem na nich trudny okres międzywojnia oraz II wojny światowej. Również ocena wielowiekowej współpracy i wspólnoty interesów nie jest jednolita. Nie ma chyba obecnie innego wyjścia niż to, aby każda ze stron została przy własnych poglądach w tej materii.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#HenrykKroll">Należy podkreślić, że rokowania traktatowe rozpoczęły po obydwu stronach rządy o innej orientacji ideowej niż te, które sprawę zakończyły. Taka powinna być prawidłowość, polegająca na oderwaniu stosunków międzypaństwowych od orientacji politycznej aktualnego rządu. Biorąc także i to pod uwagę, należy stwierdzić, że nasza debata wieńcząca te rokowania jest ważnym krokiem ku normalizacji stosunków między obydwoma układającymi się państwami.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#HenrykKroll">Zasady traktatowe o stosunkach międzypaństwowych są ważne na podstawie norm powszechnie obowiązującego prawa międzynarodowego. Dobrowolne poszanowanie suwerenności oraz integralności terytorialnej drugiego państwa, deklaracja nieingerencji oraz pokojowego załatwiania sporów tworzą fundament polityczny, na którym opiera się dobre sąsiedztwo. Wiemy bowiem, że w praktyce brak jest skutecznych mechanizmów przymusowego dochodzenia w sprawie przestrzegania tych zasad.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#HenrykKroll">Mówiąc o tym traktacie jako przedstawiciele mniejszości niemieckiej, zwracamy szczególną uwagę na jego regulacje mniejszościowe. Oceniając je, myślimy też o naszej mniejszości, o odpowiednim traktacie polsko-niemieckim, który zawiera podobne regulacje. Zabezpieczenie praw mniejszości polskiej na Litwie oraz mniejszości litewskiej w Polsce jest naszym zdaniem czymś bardzo pozytywnym. Każda regulacja prawna, która umacnia słabszą czy słabą jednostkę względem silnego państwa, jest godna aprobaty, tym bardziej taka, która odnosi się do mniejszości, z natury rzeczy postawionych w gorszej sytuacji niż większość.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#HenrykKroll">Traktatowe prawo wyboru opcji narodowej - polskiej czy litewskiej - uważamy za słuszne rozwiązanie. Nie wolno bowiem nikogo zmuszać, aby był kimś innym. Nie należy też nikogo obrażać, jak to uczynił niegdyś jeden z naszych senatorów, przyjmowany zapewne bardzo serdecznie przez Polaków na Litwie. Otóż po powrocie do kraju oświadczył on publicznie, że wielu uważających się za Polaków mówi jakimś wolapikiem, który z polszczyzną nie ma wiele wspólnego.</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#HenrykKroll">Dotykamy tu problemu nauczania w języku ojczystym. O ile mi wiadomo, język polski nie był na Litwie zakazany i nauczano go nieprzerwanie. Podtrzymanie i rozwój języka polskiego, a także wsparcie działalności kulturalnej organizacji polskich na Litwie, będzie wymagało wysiłku finansowego i organizacyjnego ze strony polskiej. W Polsce o stosowne wsparcie będą zabiegali również Litwini. Polska jest bowiem państwem bogatszym niż Litwa i trzeba przyjąć, że właśnie do Polski będą najczęściej kierowane nadzieje i roszczenia finansowe związane z realizacją tego traktatu. Należy zatem podchodzić z pewną rezerwą do informacji rządu Rzeczypospolitej o nieznacznym obciążeniu finansowym państwa z tytułu tego traktatu. Uważamy jednak, że te koszta warto ponieść.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#HenrykKroll">Ważne są zobowiązania w zakresie dóbr kultury. Jest to bowiem istotny element potwierdzenia i podtrzymania tożsamości narodowej. To samo trzeba powiedzieć o ochronie pomników i miejsc pamięci. Tutaj jednak doświadczenia przeszłości nakładają się najsilniej na współczesność, a tolerancyjność większości wystawiona jest na szczególną próbę. Pomniki mniejszości często nie są akceptowane przez większość.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#HenrykKroll">Uważamy, że zamiar powołania pełnomocników rządów przez obie strony jest słuszny. Zakres ich działania, związany z problematyką art. 18 traktatu, został jednak zbyt wąsko określony.</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#HenrykKroll">Wysoka Izbo! Jako przedstawiciele mniejszości niemieckiej widzimy szereg spraw, które uchodzą uwagi wielu obecnych tu osób. Nie wystarczy bowiem nawet najlepiej napisane prawo. Jako osoby, które biorą udział w realizacji innego traktatu, wiemy, że podstawowe trudności tkwią, jak zwykle, w praktyce. Naszym naturalnym życzeniem jest jak najszersze i najskuteczniejsze zabezpieczenie praw mniejszości narodowych w Polsce i za granicą - traktatowe oraz w normach prawa wewnętrznego. Spodziewamy się bowiem, w miarę rozwoju takiej regulacji i odpowiadającej jej praktyki, większego zrozumienia dla problematyki mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#HenrykKroll">Oświadczam w konkluzji, że Parlamentarne Koło Mniejszości Niemieckiej będzie głosować za projektem ustawy ratyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#JózefOleksy">Głos ma pan poseł Andrzej Lipski z Koła Parlamentarnego PPS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#AndrzejLipski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W pełni zgadzam się z tymi wypowiedziami, które uznają za słuszne wniesienie sprawy ratyfikacji tekstu traktatu polsko-litewskiego pod obrady Wysokiej Izby. Ze względu na przeszłość i wzajemne stosunki obu państw, a także obu narodów, jest to bowiem zagadnienie budzące wiele dyskusji, a czasami wręcz emocji. Te emocje były widoczne już w trakcie negocjacji nad traktatem; szeroko rozpisywała się o nich prasa, dyskutowano o tym w wielu środowiskach po obu stronach granicy.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#AndrzejLipski">Szczególne emocje budziło ujęcie kwestii historycznych w preambule traktatu. Chyba dobrze się stało, że ta preambuła ma charakter ogólnikowy, nie odnosi się do kwestii szczegółowych, które z pewnością byłyby nie do zaakceptowania dla obu stron. Historia była bowiem tak bliska, a jednocześnie czasami tak wroga, iż wprowadzenie szczegółowych zapisów do traktatu czyniłoby znalezienie formuły kompromisowej niemalże niemożliwym. Raz jeszcze podkreślę, że dobrze się stało, że obie strony znalazły w końcu taką formułę, która jest akceptowalna po obu stronach granicy. Trzeba bowiem patrzeć nie w przeszłość - choć tej oczywiście ze świadomości historycznej obu narodów wykreślić się nie da - ale w przyszłość i ułożyć wzajemne stosunki na zasadach obowiązujących w cywilizowanym świecie.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#AndrzejLipski">Tekst samego traktatu nie budzi wątpliwości, wręcz przeciwnie - chciałoby się wyrazić jedynie nadzieję, aby wszystkie szczegółowe zapisy były realizowane w praktyce, i to jak najszybciej. Odbije się to z pewnością korzystnie na wzajemnych stosunkach obu państw i obu narodów.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#AndrzejLipski">Traktat jest ważny zarówno ze względu na stosunki dwustronne, jak i współpracę międzynarodową, rozumianą w szerszym zakresie. W tej ostatniej dziedzinie oba państwa mają wiele do wniesienia - szczególnie w zakresie współpracy państw regionu bałtyckiego, ale także w całej Europie. Polska Partia Socjalistyczna stoi na stanowisku - daliśmy temu zresztą wyraz w debacie nad polityką zagraniczną - iż współpraca regionalna ma dla naszego kraju bardzo istotne znaczenie, stąd cieszą zapisy traktatu mówiące o aktywizacji obu krajów we współpracy państw bałtyckich, mogące wpłynąć na wzrost dynamiki politycznej w tym rejonie Europy.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#AndrzejLipski">Równie ważne, a chyba nawet ważniejsze, są zapisy regulujące stosunki dwustronne. Za szczególnie cenne uważamy artykuły mówiące o wzajemnej gwarancji praw mniejszości narodowych. Wszystkie szczegółowe zapisy są cenne i - jeszcze raz to powtórzę - oby jak najszybciej weszły w życie i były realizowane w praktyce. Z pewnością wpłynie to nie tylko na zmniejszenie emocji po obu stronach, ale na stopniowe ułożenie wzajemnych stosunków na zasadzie budowy wzajemnego zaufania i sympatii, w miejsce odczuć wrogości, które niestety często jeszcze występują.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#AndrzejLipski">Szczególnie cenne są też zapisy o zwrocie dóbr kultury i opiece nad cmentarzami. Ta ostatnia sprawa pozostawiała bowiem dotąd wiele do życzenia - wspominał zresztą o tym pan poseł Kroll.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#AndrzejLipski">Dlatego też - reasumując - Polska Partia Socjalistyczna w pełni akceptuje tekst traktatu polsko-litewskiego i opowiada się za jego jak najszybszą ratyfikacją.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#JózefOleksy">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#JózefOleksy">Proszę o zabranie głosu pana ministra Andrzeja Olechowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#AndrzejOlechowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Trudno nie wyrazić satysfakcji, zadowolenia z tak bardzo jednoznacznego i jednomyślnego poparcia dla traktatu polsko-litewskiego. Myślę, że jeśli wyrazi się ono również w proponowanym przez pana posła Iwińskiego jednomyślnym przyjęciu ustawy ratyfikacyjnej, pozwoli to wysłać bardzo silny impuls w kierunku przełamania tego, o czym mówiła pani premier Suchocka - tych dziwnych odniesień do historii, tych nie spotykanych już dzisiaj w świecie i niepraktycznych kompleksów i niemodnego sposobu patrzenia na stosunki międzypaństwowe. Pozwoli zbudować nam dobrosąsiedzkie, przyjazne stosunki w jednej Europie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję bardzo panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JózefOleksy">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JózefOleksy">Wysoka Izbo! Wpłynął wniosek pana posła Leszka Moczulskiego o skierowanie traktatu dodatkowo do Komisji Łączności z Polakami z Zagranicą. To się rozmija z wnioskiem Prezydium Sejmu, które proponuje skierowanie go tylko do Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Ustawodawczej. W związku z tym sprawę skierowania traktatu poddamy pod głosowanie jutro o godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#JózefOleksy">Proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#StanisławKusior">Prezydia Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Ustawodawczej (zespół II) proszą o pozostanie w sali plenarnej członków wyżej wymienionych komisji.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#StanisławKusior">Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw paktu o przedsiębiorstwie państwowym w trakcie przekształceń odbędzie się w sali nr 22, budynek III, bezpośrednio po ogłoszeniu pierwszej przerwy w obradach plenarnych Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JózefOleksy">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#JózefOleksy">Ogłaszam przerwę do godz. 11.20.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 50 do godz. 11 min 25)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JózefZych">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego o stanowisku Senatu w sprawie ustawy Prawo budowlane (druki nr 492 i 494).</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Tadeusza Bilińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie (druk nr 494) o poprawkach Senatu do ustawy Prawo budowlane (druk nr 492).</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! Senat po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm w dniu 27 maja 1994 r. ustawy Prawo budowlane wprowadził do jej tekstu, uchwałą z dnia 24 czerwca, 24 poprawki. Komisje po rozpatrzeniu w dniu 28 czerwca uchwały Senatu i zawartych w niej poprawek, przedłożyły Wysokiemu Sejmowi sprawozdanie (druk nr 494).</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#TadeuszBiliński">Poprawek zgłoszonych przez Senat jest bardzo wiele. Znaczna ich część wymaga omówienia, a następnie wyjaśnienia stanowiska komisji sejmowych. Poprawki nr 7, 10, 12, 14 lit. a, 18 mają charakter redakcyjny, a poprawki nr 1 lit. a oraz 11 zawierają drobne, niekontrowersyjne propozycje zmian merytorycznych. Wszystkie te poprawki, wydaje się, nie wymagają komentarza. Pozostałe natomiast czuję się zobowiązany Wysokiej Izbie przedstawić i omówić.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 1 lit. b dotyczącej art. 3 Senat proponuje uzupełnienie słowniczka o pojęcie „zakończenie budowy”, przez które rozumie się zgłoszenie do użytkowania obiektu lub jego części, potwierdzone przez właściwy organ. Propozycja, zdaniem komisji, jest niewłaściwa. Odniesienie procesu budowy, jego zakończenia, do początku eksploatacji obiektu jest w zasadzie nie do przyjęcia. Ponadto propozycja ta powoduje niemożliwość stosowania art. 49 i trudności interpretacyjne art. 54. Jeśli zakończenie budowy jest zdefiniowane jako zgłoszenie do użytkowania właściwemu organowi, to organ musiałby wydać natychmiast, zgodnie z art. 48, nakaz przymusowej rozbiórki. Zatem termin ten pozbawiony jest znaczenia prawnego. Ponadto z interpretacji art. 54 wynikałoby, że zakończenie budowy sprowadza się do zawiadomienia o zgłoszeniu do użytkowania. Komisje negatywnie zaopiniowały tę poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 2 dotyczącej art. 5 ust. 1 pkt. 5 Senat wnosi o rozszerzenie spisu obiektów, które powinny być dostosowane do korzystania przez osoby niepełnosprawne, zwłaszcza poruszające się na wózkach inwalidzkich. W ustawie przewiduje się, że obiekty użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego muszą być dostosowane do korzystania przez osoby niepełnosprawne. Senat proponuje uzupełnienie wykazu o obiekty zamieszkania zbiorowego oraz zakłady pracy. Kontrowersji nie budzi rozszerzenie wymogów na obiekty zamieszkania zbiorowego, jak hotele pracownicze, internaty. Natomiast rozszerzenie tego na wszystkie zakłady pracy (niezależnie od ich profilu produkcyjnego, wielkości) ze względu na koszty - budowa pochylni, wind, przystosowanie toalet - nie znajduje uzasadnienia. Takie wymagania uczyniłyby zapewne ustawę niemożliwą do stosowania. Dlatego też komisje opowiedziały się przeciwko propozycji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#TadeuszBiliński">Poprawka nr 3 do art. 9 zdaniem komisji zasługuje na uwzględnienie. Odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, nawet dopuszczone przez prawo, nie powinno wprowadzać barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 4 lit. a do art. 10 ust. 2 pkt 1 Senat proponuje, aby certyfikat dopuszczający wyroby w budownictwie do obrotu i do stosowania ich odpowiadał wymaganiom ustawy o badaniach i certyfikacji. Takie stwierdzenie jest swego rodzaju uproszczeniem. Ustawowe brzmienie ust. 2 stanowi rozwinięcie zapisu z ustawy o badaniach i certyfikacji - art. 13 ust. 3 - gdzie stwierdzono, że podstawą certyfikacji na znak bezpieczeństwa są polskie normy oraz właściwe przepisy prawne. Aprobata techniczna oraz kryteria techniczne stanowią w tym przypadku właściwe przepisy w zrozumieniu ww. ustawy. W poprawce Senatu zmierza się do usunięcia aprobaty i kryterium technicznego jako podstawy do certyfikacji wyrobu na znak B.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#TadeuszBiliński">Należy w tym miejscu podkreślić, że aprobaty techniczne zastępują system dopuszczeń do stosowania wyrobów budowlanych funkcjonujący na podstawie obowiązującego dotychczas Prawa budowlanego. Pojęcie aprobaty wprowadzono w wykonaniu dyrektywy nr 89/106 Wspólnot Europejskich dotyczącej zbliżania przepisów w zakresie wyrobów budowlanych. Ponadto poprawka zawiera błąd legislacyjny, ponieważ przywołując ustawę o badaniach i certyfikacji nie zamieszczono w jej nowym brzmieniu tzw. metryczki ww. ustawy, co jest konieczne. Wobec powyższego komisje nie przychyliły się do propozycji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#TadeuszBiliński">Propozycja Senatu zawarta w poprawce nr 6 lit. a dotycząca art. 14 ust. 1 zmierza do likwidacji uprawnień budowlanych specjalności: technologia i organizacja budowy. Problem ten jest kontrowersyjny od początku prac legislacyjnych, zarówno w tej, jak i w poprzedniej kadencji. Wątpliwości budzi przede wszystkim wprowadzenie słowa „technologia”. Z drugiej strony o organizacji, zarządzaniu w budownictwie nie można mówić niezależnie od technologii budowania. Trzeba przy tym podkreślić, że efekty budownictwa, efekty ekonomiczne zależą przede wszystkim od technologii, metod wznoszenia obiektów, od organizacji budowy, od zarządzania procesami budowlanymi. Uchwalona 20 marca 1993 r., tj. w poprzedniej kadencji, ustawa przewidywała uprawnienia w tej specjalności. Przedłożenie rządowe tej specjalności nie przewidywało. Komisje po wnikliwym rozpatrzeniu, kolejnym już, poprawki Senatu, ponownie opowiedziały się za utrzymaniem tej specjalności i proponują poprawkę Senatu odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! Omawiając poprawkę nr 6 lit. b, dotyczącą art. 14 ust. 1 pkt 5, muszę z konieczności odstąpić od rygorów składania sprawozdania i oprócz prezentacji poprawki przedłożyć Wysokiej Izbie dodatkowe informacje, nie znane członkom komisji w czasie rozpatrywania uchwały Senatu, a które, moim zdaniem, będą miały bardzo istotne znaczenie przy podejmowaniu przez Wysoką Izbę ostatecznej decyzji. Poprawka Senatu dotyczy udzielania uprawnień budowlanych. Zmierza ona do rozszerzenia zakresu specjalności instalacyjnej przewidywanej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych o sieci, instalacje i urządzenia telekomunikacyjne. Propozycja Senatu nie budziła żadnych wątpliwości. Posłowie byli przekonani, że w świetle rozwoju inwestycji telekomunikacyjnych ich znaczenie społeczno-gospodarcze jest bardzo duże. Uzupełnienie więc jest nieodzowne.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#TadeuszBiliński">Nie kwestionuję słuszności wydawania uprawnień w tej specjalności, okazuje się jednak, że poprawka ta wywołuje negatywne skutki. Spowoduje ona bowiem wydawanie uprawnień budowlanych w zakresie całej specjalności, a więc osoby ubiegające się o uzyskanie uprawnień w tejże specjalności instalacyjnej będą musiały legitymować się wykształceniem z dwóch odrębnych kierunków politechnicznych. Zatem, aby uzyskać pełne uprawnienia, trzeba będzie posiadać dwa dyplomy ukończenia studiów, albowiem obecnie są to oddzielne kierunki studiów. Oznacza to, że pełne uprawnienia w tej specjalności praktycznie nie będą wydawane. Dodatkowo należy wskazać, że studia na tych kierunkach nie uzupełniają się wzajemnie i nie będzie można ich uznać jako wzajemnie sobie odpowiadające. Warto również zauważyć, że według obecnego stanu prawnego uprawnienia w specjalności telekomunikacyjnej nie były reglamentowane Prawem budowlanym. W wypadku nieprzyjęcia poprawki Senatu minister łączności w porozumieniu z ministrem gospodarki przestrzennej i budownictwa będzie mógł taką (węższą) specjalność wyodrębnić, zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 6 i art. 16 ust. 2. W tej sytuacji wydaje się konieczne zweryfikowanie stanowiska komisji sejmowych zawartego w sprawozdaniu (druk nr 494) i opowiedzenie się przeciw stanowisku Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 9 dotyczącej art. 19 ust. 2 Senat proponuje, aby minister gospodarki przestrzennej i budownictwa określał nie tylko rodzaje obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego, jak uchwalił Sejm, lecz także to samo w odniesieniu do nadzoru autorskiego. Poprawka zmierza do rozszerzenia delegacji dla ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa przez nałożenie obowiązku wskazania rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie nadzoru autorskiego. Przyjęcie takiego rozwiązania jest, zdaniem komisji, nieuzasadnione, albowiem nadzór autorski jest bardziej związany z realizacją konkretnej inwestycji w konkretnych warunkach, a nie z rodzajem inwestycji. Oceny, czy taki nadzór, jeśli chodzi o ochronę dobra publicznego, jest niezbędny, w sposób właściwszy może dokonać organ wydający pozwolenie na budowę, co ustawa przewiduje w art. 19 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 13 lit. a Senat proponuje w art. 29 ust. 1 pkt 2, aby obiekty budowlane piętrzące wodę i upustowe o wysokości piętrzenia poniżej 1 m nie tylko na obszarach parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych, ale także na terenie ich otulin nie mogły być zwolnione z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę. Jeśli mamy na uwadze ochronę przyrody, propozycja wydaje się w pełni uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#TadeuszBiliński">Podobna propozycja zawarta w poprawce nr 13 lit. b dotyczy robót budowlanych na terenie otulin parków. W poprawce zmierza się do objęcia obowiązkiem uzyskania pozwolenia na roboty budowlane realizowane również w otulinach parków narodowych, krajobrazowych oraz rezerwatów. Wydaje się to w pełni uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#TadeuszBiliński">Komisje wnoszą o przyjęcie obu poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 14 lit. b Senat proponuje w art. 30 ust. 3 dodanie nowego pkt. 5, który stanowi, że właściwy organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonych obiektów lub robót budowlanych, jeśli ich realizacja może spowodować wprowadzenie bądź nieusunięcie barier utrudniających dostęp lub użytkowanie przez osoby niepełnosprawne.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#TadeuszBiliński">Poprawka ta, zdaniem komisji, jest zbyt daleko idąca, gdyż może praktycznie doprowadzić do likwidacji instytucji zgłoszenia, to jest do nieprzestrzegania prawa. Ponadto w wielu wypadkach zrealizowanie tego przepisu będzie niemożliwe ze względów czysto technicznych, dlatego też komisje opowiedziały się przeciwko uwzględnieniu tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#TadeuszBiliński">Poprawki nr 15 i 16 dotyczą tej samej kwestii. W poprawce nr 15 dotyczącej art. 34 ust. 3 pkt. 2 Senat proponuje, aby projekt architektoniczno-budowlany zawierał również opis dostępności dla osób niepełnosprawnych. Poprawka ta jest uzasadniona. Jej przyjęcie pozwoli na łatwiejszą kontrolę zgodności projektu budowlanego z prawem.</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 16 Senat proponuje, aby przy sprawdzaniu projektu budowlanego szczególną uwagę zwrócić na sprawdzanie warunków dostępności dla osób niepełnosprawnych. Brzmienie odnośnego artykułu w ustawie jest uniwersalne, nie wymaga doprecyzowania. Poprawka zawiera zbędną kazuistykę, co wprowadza nie wynikającą z innych przepisów hierarchię uzgodnień i sprawdzeń. Dlatego też komisje opowiedziały się przeciwko tej poprawce.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#TadeuszBiliński">W poprawce nr 17 dotyczącej art. 43 Senat proponuje w nowym brzmieniu ust. 2, aby w uzasadnionych wypadkach właściwy organ mógł zwolnić z obowiązku geodezyjnego wyznaczania w terenie, jeśli chodzi o obiekty objęte sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych i obiekty o prostej konstrukcji. Sejm natomiast uchwalił, że właściwy organ może nałożyć obowiązek geodezyjnego wyznaczania w terenie również w stosunku do obiektów budowlanych wymagających zgłoszenia. Poprawka zastępuje dotychczasowy ust. 2 - który zawiera możliwość rozszerzenia wymagań z ust. 1 na obiekty wymagające zgłoszenia - wprowadzając, odwrotnie niż w brzmieniu ustawowym, liberalizację tych wymagań. Rozwiązanie takie jest możliwe do przyjęcia, lecz jego konsekwencje w przypadku nadużywania przepisów mogą być bardzo niebezpieczne. Komisje więc nie opowiedziały się za poprawką Senatu.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Reasumując, w imieniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego, wnoszę o przyjęcie poprawek 1a, 3, 5, 7, 10, 11, 12, 13a, 13b, 14a, 15 oraz o odrzucenie poprawek 1b, 2, 4a, 4b, 6a, 6b, 6c, 8, 9, 14b, 16, 17, 18.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#JózefZych">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Jacek Kocjan, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Michalik, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JacekKocjan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Obszerne omówienie przez posła sprawozdawcę poprawek Senatu do ustawy Prawo budowlane przy prezentowaniu sprawozdania Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego pozwalają mi na zaprezentowanie stanowiska Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, w którego imieniu zabieram głos, bez konieczności szczegółowego ustosunkowania się do każdej poprawki. Poprawki, których przyjęcie rekomendują nam wyżej wymienione komisje w większości wypadków mają charakter redakcyjno-stylistyczny i ich przyjęcie wpłynie na przejrzystość i jednoznaczność sformułowań wielu artykułów omawianej ustawy. Pozostałe - proponowane do przyjęcia poprawki - wprowadzają pewne uzupełnienia merytoryczne, dotyczące między innymi zagadnień ochrony środowiska oraz gwarantujące uwzględnianie praw osób niepełnosprawnych w procesie architektonicznym.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#JacekKocjan">Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej podziela stanowisko wyżej wymienionych komisji w sprawie tych poprawek z jednym jednak wyjątkiem, o którym już informował w swej wypowiedzi pan prof. Biliński. Nasz klub jest za odrzuceniem przez Wysoką Izbę przyjętej przez komisje poprawki nr 6b dotyczącej art. 14 ust. 1 pkt. 5, zmierzającej do rozszerzenia zakresu specjalności instalacyjnej określonej dla sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych o sieci, instalacje i urządzenia telekomunikacyjne. Przyjęcie tej poprawki spowodowałoby duże komplikacje w uzyskiwaniu uprawnień budowlanych przez zainteresowanych w zakresie całej specjalności, gdyż do otrzymania ich osoby ubiegające się będą musiały posiadać dyplomy ukończenia dwóch odrębnych kierunków studiów, nie uzupełniających się wzajemnie.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#JacekKocjan">Prowadziłoby to praktycznie do niewydawania uprawnień w pełnym zakresie tej specjalności. Odrzucenie poprawki Senatu nie przeszkadza jednak w wyodrębnieniu węższej specjalności, obejmującej zagadnienia telekomunikacyjne, przez ministra łączności w porozumieniu z ministrem gospodarki przestrzennej, budowlanej i mieszkaniowej na podstawie art. 16 ust. 2 omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#JacekKocjan">Panie i Panowie Posłowie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za odrzuceniem poprawki nr 6b - inaczej niż proponują komisje - i przyjęciem wszystkich innych, rekomendowanych przez te komisje oraz odrzuceniem pozostałych poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Józef Michalik, Polskie Stronnictwo Ludowe, a następnie pan poseł Jan Olszowski, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#JózefMichalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w dyskusji nad ustawą Prawo budowlane (druki nr 492 i 494) oraz o zagospodarowaniu przestrzennym (druki nr 493 i 495 zawierające poprawki Senatu) pragnę przypomnieć, że Komisje: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej; Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Samorządu Terytorialnego rozpatrywały powyższą uchwałę na posiedzeniu 28 czerwca 1994 r. Przedstawione poprawki Senatu są przedmiotem dyskusji; pomimo zróżnicowanej oceny tych ustaw przez Senat - wyrażonej w naniesionych poprawkach - należy stwierdzić, że te ustawy we właściwy sposób wpisują się w najważniejsze zadania gminy, do których należą zapewnienie ładu przestrzennego i ekologicznego oraz dbałość o infrastrukturę techniczną. Pośrednio wpływać będą na rozwój infrastruktury społecznej i zapewnienie ładu i porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#JózefMichalik">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za niektórymi poprawkami Senatu, zgodnie z rozstrzygnięciami przyjętymi na wspólnym posiedzeniu trzech komisji, gdyż nie zmieniają one istoty ustaw (w stosunku do poprawek, które zmieniają sens i znaczenie przyjętej przez Sejm regulacji, komisje wnoszą sprzeciw). Ustawy te porządkują bowiem relacje zachodzące między uczestnikami procesu decyzyjnego i są elementem mającym dość istotny związek z reformowaniem przekształcanej gospodarki. Odnosi się to szczególnie do gmin, w których ze względu na brak dostatecznych środków finansowych zadania zawarte w ustawach realizowane są na zasadzie „sponsorowania” budżetu państwa przez gminy. To powoduje, że na najniższym szczeblu zarządzania były i nadal są podejmowane decyzje najczęściej trafne. Ustawy te dają oprzyrządowanie do zapewnienia właściwego przebiegu szeregu trudnych procesów, jakie towarzyszą umacnianiu najniższego szczebla zarządzania w zakresie budownictwa i jego rozwoju oraz tworzeniu krajobrazu poprzez zagospodarowanie przestrzenne.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#JózefMichalik">Dziś już wiemy o wiele więcej o zamierzeniach rządu Waldemara Pawlaka, ogłoszonych w dokumencie „Strategia dla Polski”. Mamy też możliwość zapoznania się z założeniami polityki społeczno-gospodarczej wobec wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 2000, opracowanymi przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. W tych dokumentach zapisano, że dla rozwoju infrastruktury w przyszłości umiejętnie będą wykorzystane te cechy lokalnych środowisk, które w wielu przypadkach aktywnie mobilizują te środowiska do samodzielnego rozwiązywania lokalnych problemów i rozwijania się poprzez dokonywanie szeregu przedsięwzięć. Przyjęte i omawiane rozwiązania ustawowe mają wspomagać aktywność lokalnych środowisk, aspirujących do przebudowy swojej gospodarki zgodnie z wymogami i duchem czasu, dla dobra tzw. małych ojczyzn, jakimi są gminy i reprezentujące je, wybrane ostatnio samorządy.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#JózefMichalik">Rozwiązania przyjęte w omawianych projektach ustaw wyraźnie uznają przodującą rolę środowisk samorządowych w procesach decyzyjnych, a więc przeczą głoszonym hasłom o licznych próbach centralizacji władzy przez rząd. Owszem, są zapowiedzią konsolidacji poczynań gospodarczych rządu Waldemara Pawlaka i stanowią mały odcinek legislacyjny na tej trudnej drodze. Ustawy te na pewno w przyszłości podlegać będą zmianom, jeżeli podobne procesy wystąpią w zakresie przebudowy terenowej administracji rządowej, jak też samorządu terytorialnego. Procesy te następują - czy ktoś chce, czy nie. Zmiany nastąpią też po uchwaleniu innych aktów wyższej rangi, na przykład po uchwaleniu konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#JózefMichalik">Wiemy już dziś, że wiele decyzji z zewnątrz trafia na zdecydowany opór środowisk lokalnych. Dotyczy to szczególnie lokowania inwestycji - zarówno tych ze szczebla centralnego, jak też miejscowych, szczebla wojewódzkiego czy też rejonowego. Znane są liczne protesty lokalnych środowisk związane z tworzeniem nie chcianych wysypisk śmieci, miejsc utylizacji odpadów czy lokowaniem źródeł wytwarzania energii lub pozyskiwania kopalin. Mogą one lawinowo wystąpić i przybrać charakter roszczeniowy w związku z reformą administrowania krajem, tj. przy powstawaniu powiatów i ewentualnej redukcji liczby istniejących województw.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#JózefMichalik">Jak wiemy z dotychczasowych doświadczeń, już teraz - nawet opierając się na przedstawionych ustawach - trudno jednoznacznie i bez popełnienia błędów wskazać czytelne kryteria podziału zadań publicznych między aktualnie funkcjonującą terenową administracją rządową a gminną. Sądzę, że wszystkie ośrodki decyzyjne - niezależnie od tego, gdzie są umieszczone na mapie Polski - nabierać będą cech zwiększonej atrakcyjności, jeżeli posługiwać się będą rozwiązaniami zawartymi w omawianych ustawach. Szczególnie dotyczy to modnego ostatnio agroturyzmu i ekologii oraz rozwiązań mających na celu piękno i estetykę naszych miast i wsi. Ten cel stawiany jest w ustawach i powinien nas wszystkich łączyć przy ich uchwalaniu. W tym przypadku projekty ustaw, mimo dużej liczby poprawek Senatu i obaw, zasługują na poparcie Wysokiej Izby. Poprzemy je, jeżeli postąpimy zgodnie z tym, co przedstawiali posłowie sprawozdawcy, jeżeli podzielimy opinię tych posłów, którzy są za uchwaleniem tych ustaw, do czego w imieniu klubu PSL Wysoką Izbę serdecznie namawiam. Proszę o dokonanie tego wyboru.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Jan Olszowski, Unia Wolności, a następnie pan poseł Michał Kowalczyk, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JanOlszowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu klubu Unia Wolności wypowiadać się po raz kolejny na temat ustawy Prawo budowlane. Jednocześnie chciałbym podkreślić, iż obok tak ważnego i oczekiwanego aktu prawnego wchodzą w życie ustawy o własności lokali oraz o najmie i czynszach mieszkaniowych. Wszystkie te akty prawne łącznie stwarzają nadzieję, iż w sferze budownictwa przynajmniej w dziedzinie legislacji sprawy posuwają się do przodu.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#JanOlszowski">Wracając do meritum sprawy, czyli do uchwalonych przez Senat poprawek do ustawy Prawo budowlane, chcę powiedzieć, że Unia Wolności będzie głosować zgodnie z wnioskami połączonych komisji: Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#JanOlszowski">Senat do ustawy Prawo budowlane zgłosił w 18 punktach łącznie 24 poprawki. Proponujemy 11 poprawek przyjąć i 13 odrzucić. Myślę, że w tak krótkim czasie nie sposób byłoby odnieść się do wszystkich 24 poprawek, a w szczególności merytorycznie je omówić, zważywszy, że zostały już z tej trybuny raz omówione, stąd więc pozwolę sobie zasygnalizować tylko najważniejsze, zwracając jednocześnie uwagę na pozytywną rolę Senatu w procesie legislacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#JanOlszowski">Szczególnie ważne zmiany dotyczą osób niepełnosprawnych. Są one wprowadzone poprawkami w art. 9 i 34.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#JanOlszowski">W art. 21 i 22 zmiany dotyczą wzmocnienia roli projektanta w procesie realizacji budowy, dając mu możliwość żądania wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonania ich niezgodnie z projektem.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#JanOlszowski">Art. 29. Tu Senat słusznie uzupełnił zapis sejmowy dotyczący ochrony środowiska, rozszerzając zakaz prowadzenia budowy obiektów piętrzących wodę bez stosownego pozwolenia nie tylko - tak jak proponował Sejm - na parki krajobrazowe, ale również na ich otulinę.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#JanOlszowski">Jest w propozycjach Senatu 13 poprawek, które proponujemy odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#JanOlszowski">Poprawka dotycząca art. 35, w której proponuje się, aby przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę każdy projekt był rozpatrywany pod kątem dostępności dla niepełnosprawnych - tu jesteśmy przeciw, gdyż spowodowałoby to w konsekwencji, że projekt domku jednorodzinnego mógłby nie zostać zatwierdzony ze względu na niedostępność dla niepełnosprawnych, co wydaje się lekką przesadą.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#JanOlszowski">Jesteśmy również za zgłoszonym przez przewodniczącego komisji wnioskiem o odrzucenie poprawki Senatu, która pierwotnie miała być przyjęta, tzn. poprawki do art. 14 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego.</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Michał Kowalczyk, Unia Pracy, a następnie pan poseł Bernard Szweda, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#MichałKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z woli Senatu prowadzimy w dość nieodległym czasie po raz trzeci w tej sali debatę na temat Prawa budowlanego. Ta od dawna oczekiwana ustawa jest kompleksowym rozwiązaniem problemów związanych z procesem budowlanym, a niektóre wprowadzone przez Senat poprawki sprawiają, że uregulowania prawne są bardziej jasne, a także w pewnej mierze je uzupełniają.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#MichałKowalczyk">Realizując sugestie pana marszałka Oleksego o niewykorzystywaniu przysługującego poszczególnym klubom czasu przeznaczonego na debatę, pragnę krótko oświadczyć, że Unia Pracy Klub Parlamentarny, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, poprze w całości stanowisko połączonych Komisji: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej; Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Samorządu Terytorialnego zawarte w druku nr 494 w sprawie zmian wprowadzonych przez Senat, a dotyczących ustawy Prawo budowlane, z poprawką wniesioną przez posła sprawozdawcę. Ta krótka wypowiedź usprawiedliwiona jest również tym, że pan poseł sprawozdawca właściwie w tej sprawie wszystko powiedział i wprowadzenie czegoś nowego byłoby wręcz niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Bernard Szweda, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#BernardSzweda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt Prawa budowlanego z przyczyn, które przedstawiłem w moich poprzednich wystąpieniach, został przez nasz klub dość ostro skrytykowany. Przyczyną tej krytyki były m.in. takie zasadnicze słabości projektu, a obecnie, niestety, już uchwalonej ustawy, jak: stworzenie nowego urzędu centralnego, tj. Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego, brak poprawnej techniki legislacyjnej, zawiłość, niespójność i pozostawienie urzędnikom dużej swobody interpretacji ustawy, a przede wszystkim duża liczba delegacji ustawowych dla różnych ministrów. Jak w praktyce wygląda realizacja delegacji ustawowych przez poszczególne ministerstwa, to my już tutaj w tej Izbie coś na ten temat wiemy. Dotyczy to rozdziału VIII ustawy, a w szczególności art. 85, gdzie wprowadza się zamęt w kwestii specjalistycznych nadzorów budowlanych. Szczegółowo przedstawiłem te kwestie w moich wystąpieniach klubowych przy pierwszym czytaniu i przy uchwalaniu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#BernardSzweda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Miałem nadzieję, że Senat głębiej wniknie w merytoryczne zagadnienia, że dokona analizy ustawy w kontekście zasad tworzenia prawa zmierzających do porządkowania i upraszczania odbudowywanego i aktualizowanego systemu prawnego. Nic takiego jednak nie nastąpiło, poza, skądinąd słusznymi, ale w większości kosmetycznymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#BernardSzweda">Prawo ma służyć obywatelowi. Ma mu jasno mówić, co może, a czego nie. Ma istnieć dla niego i dla ułatwienia mu życia, a nie na odwrót. Tym bardziej, że z prawem budowlanym każdy obywatel przynajmniej kilka razy w życiu się styka. Wprawdzie ustawa ta wiele spraw aktualizuje i jest potrzebna, ma ona jednak służyć przez wiele lat. Dlatego nie mogę się pogodzić z pewnymi konsekwencjami, jakie z niej wynikają. W szczególności widać w tej ustawie lansowaną głównie przez rządy Unii Demokratycznej w ostatnich 4 latach, a obecnie kontynuowaną przez SLD, koncepcję państwa biurokratycznego i urzędniczego, choć pozornie i przewrotnie mówi się o decentralizacji. Przykładem tego rodzaju polityki jest powoływanie do życia niniejszą ustawą Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Nie chcę być złym prorokiem, ale w najbliższym czasie będą trafiać do tej Izby propozycje zmian tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#BernardSzweda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny BBWR nie może popierać takiej filozofii tworzenia prawa. Z jednej strony mówi się o państwie prawa, a z drugiej strony tworzy się prawo niejasne, tworzy się prawo dla biurokracji, a nie dla obywatela i dla ułatwienia mu życia.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#BernardSzweda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie mogłem nie powtórzyć po raz trzeci tych tak bardzo ważnych uwag co do zasad tworzenia prawa i przebudowy naszego systemu prawnego. Klub Parlamentarny BBWR w większości poprze kosmetyczne poprawki Senatu do przedmiotowej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#JózefZych">Więcej osób się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#JózefZych">Czy są problemy, które nie były wyjaśnione? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#JózefZych">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#JózefZych">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wydaje mi się, że ostatnia wypowiedź pana posła Szwedy mija się całkowicie z prawdą. Założenia, które znacznie wcześniej były przyjęte, zostały w pełni zrealizowane. Chodzi bowiem o zdyscyplinowanie wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego, zwiększenie ich odpowiedzialności. Chodzi o zwiększenie ochrony dobra publicznego, o uproszczenie procesów administracyjnych, aby procesy inwestycyjne były sprawne i racjonalne. Te założenia zostały zrealizowane. Stąd też wyrażam zdziwienie taką krytyczną opinią o tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#JózefZych">Do głosowań w tej sprawie przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (druki nr 493 i 495).</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Kazimierza Szczygielskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#KazimierzSzczygielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 28 czerwca br. na wspólnym posiedzeniu trzy połączone Komisje: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej; Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Samorządu Terytorialnego rozpatrzyły uchwałę Senatu z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 maja 1994 r. (druk nr 493).</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#KazimierzSzczygielski">Po wnikliwej analizie uchwały Senatu, zawierającej 13 poprawek do ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, komisje przedkładają sprawozdanie (druk nr 495) i rekomendują Wysokiej Izbie zajęcie stanowiska zgodnie z wynikiem prac komisji. Generalnie większość poprawek wniesionych przez Senat uzyskała aprobatę komisji, pozwolę sobie jednak na krótką charakterystykę poszczególnych ustaleń.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 1 do art. 1 ust. 2 pkt 3 zmierza do zwrócenia szczególnej uwagi na potrzeby osób niepełnosprawnych. Komisje zwracają uwagę, iż w ustawie sprawy dotyczące tych osób i innych zawarte są w normie ogólnej, biorąc jednak pod uwagę rozległość i doniosłość tego problemu przychyliły się do stanowiska Senatu i wnoszą o przyjęcie poprawki.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 2 do art. 7, polegająca na nadaniu mu nowego brzmienia, łącznie z przywołaniem ustawy o samorządzie, nie znalazła akceptacji z uwagi na fakt, iż to właśnie plan zagospodarowania przestrzennego jest przepisem, a nie zbiorem przepisów gminnych, a także iż omawiana ustawa dotyczy w swej istocie działania samorządu i przywołanie jej w sposób zaproponowany przez Senat, i tylko w odniesieniu do art. 7, nie znajduje uzasadnienia. Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 3 do art. 12 ust. 2 polega na bardziej poprawnym zredagowaniu inicjatywy samorządu. Komisje wnoszą o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 4 do art. 13 ust. 1 pkt 4 jest uściślającym przywołaniem art. 6 ust. 5 pkt 7, mówiącym, kiedy gmina obowiązkowo sporządza miejscowy plan. Uznając, że ma ona charakter redakcyjny, komisje wnoszą o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawki: nr 8, do art. 57 ust. 4, i nr 9, do art. 59 ust. 4, precyzują formę ogłaszania przez wojewodę o sporządzaniu studium i programów. Komisje wnoszą o przyjęcie obu tych poprawek w głosowaniu łącznym.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka — tutaj muszę wrócić — nr 5 do art. 18 ust. 2 polega na skreśleniu słów: „i propozycji” zarówno w tiret pierwszym, odnoszącym się do pkt. 1, jak i w tiret drugim, odnoszącym się do pkt. 5 lit. c — głosujemy łącznie — i komisje, uznając słuszność poprawki Senatu, wnoszą o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 6 odnosi się do art. 29 ust. 2 i precyzuje rodzaj opłaty za otrzymane wypisy i wyrysy. Poprawka ta zmienia charakter opłaty, jednak komisje, uznając, iż proponowana zmiana wyraźniej definiuje rodzaj opłaty i określa ją w budżecie, wnoszą o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 7 dotyczy skreślenia części ust. 10 w art. 36 i zmierza do dania większych możliwości czasowych wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi na wydanie decyzji o wysokości opłaty w ramach tzw. renty planistycznej. Komisje - po dyskusji, w której zwracano uwagę na jednoczesne skreślenie w tej poprawce sankcji za brak decyzji w ustawowym czasie - przychyliły się ostatecznie do stanowiska Senatu i wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-53.10" who="#KazimierzSzczygielski">W poprawce nr 10 zmierza się do dodania nowego ust. 4 w art. 67, w tym celu, żeby do planów przygotowanych pod rządami starej ustawy (z 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym), których projekty zostały wyłożone do publicznego wglądu przed dniem wejścia w życie tej ustawy, nad którą dyskutujemy, nie stosować przepisów nowej ustawy. Otóż komisje w dyskusji zwróciły uwagę, że zgodnie z procedurą sporządzania planów faza wyłożenia należy do początkowych w relacji obywatel-gmina. Dopiero po wyłożeniu (art. 18 ust. 3 pkt 6) obywatel lub instytucja ma prawo wnieść protesty i zarzuty, z których część może dotyczyć naruszenia interesu prawnego. Komisje zwracają także uwagę, iż po uchwaleniu planu pod rządami nowej ustawy gmina będzie zwolniona z obowiązku jego rewizji po 5 latach (jak przewiduje nowa ustawa) i wnoszą zdecydowanie o odrzucenie poprawki; należy ją przegłosować łącznie z poprawką nr 13, wiążącą się z tym.</u>
          <u xml:id="u-53.11" who="#KazimierzSzczygielski">W poprawce nr 11 wnosi się o skreślenie art. 25 w ustawie o ochronie przyrody, co oznacza oczywiście, iż ten artykuł, istniejący w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym, ulega eliminacji. Jest to problem trudny i wzbudził kontrowersje na posiedzeniu komisji. Art. 25 w aktualnej ustawie o ochronie przyrody mówi, że plany ochrony parku narodowego i krajobrazowego są planami obszaru funkcjonalnego w rozumieniu ustawy o planowaniu przestrzennym. Chcę przypomnieć, że w przyjętej ustawie nie ma pojęcia planu funkcjonalnego i rodziło się pytanie, co chroni obszary przyrodniczo cenne. Otóż odpowiedź na to pytanie zawarta jest w nowej redakcji - nowej, bo zaproponowanej przez pana posła Komornickiego w trakcie prac nad ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym — art. 4 ustawy o ochronie przyrody. Te przepisy znajdują się w art. 73 ustawy o zagospodarowaniu, o której obecnie mówimy. Gwarantują one interesy ochronne obszarów przyrodniczo cennych.</u>
          <u xml:id="u-53.12" who="#KazimierzSzczygielski">Brzmienie art. 25 - abstrahując tu od pewnej kolizji prawnej z art. 4 ustawy o ochronie przyrody - może spowodować, że na terenie parków krajobrazowych zadziała kategoria renty planistycznej - tutaj, w tej wersji, wystąpienie o odszkodowanie czy o dostarczenie działki zamiennej. Istotne jest to zwłaszcza na obszarach zabudowanych. Fakt, iż parki krajobrazowe obejmują znaczną część obszaru - powinniśmy dbać o nie - wymusza dużą ostrożność określenia form ochrony, między innymi z racji finansowych. W sytuacji, gdy plan ochrony parku krajobrazowego jest z mocy prawa przepisem gminnym (równa się miejscowemu planowi), może narzucać gminie wszystkie wynikające z tego obowiązki, w tym opłaty wspomnianej tutaj renty planistycznej (odszkodowania). Może to spowodować - ta relacja pomiędzy wojewodą a gminą, ponieważ park krajobrazowy ustala rozporządzeniem wojewoda - że tworzenie tych parków może być wstrzymywane.</u>
          <u xml:id="u-53.13" who="#KazimierzSzczygielski">Zasada ujęta w art. 73 w odniesieniu do art. 4 ustawy o ochronie przyrody jest taką konstrukcją, którą komisje uznały za dostatecznie chroniącą przyrodę, dlatego wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-53.14" who="#KazimierzSzczygielski">Poprawka nr 12 wzmacnia formę ochrony starodrzewu zmieniając pozycję wojewody z opiniowania na zgodę (przypomnę, że w ustawie o ochronie przyrody w art. 44 przewidywano tryb porozumienia). Komisje wnoszą - idąc w ślad za wzmocnieniem tej pozycji - o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-53.15" who="#KazimierzSzczygielski">Wspomniana poprawka nr 13 jest powiązana z poprawką nr 10. Ponieważ proponujemy odrzucenie tamtej poprawki, komisje również wnoszą o jej odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-53.16" who="#KazimierzSzczygielski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu trzech połączonych komisji wnoszę o przyjęcie poprawek nr 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11 i 12 oraz o odrzucenie poprawek nr 2, 10 i 13.</u>
          <u xml:id="u-53.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o 5-minutowych wystąpieniach w imieniu klubów i kół parlamentarnych w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#JózefZych">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Tadeusz Biliński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Krzysztof Wolfram, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko klubu w sprawie sprawozdania Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym - druk nr 493.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! Wprowadzenie w życie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym zapoczątkuje reformę procesu inwestycyjnego, a szerzej - całej gospodarki przestrzennej. Ustawa ta, wespół z ustawą Prawo budowlane, stanowić będzie swego rodzaju konstytucję procesu inwestycyjnego, konstytucję procesu zagospodarowania przestrzennego kraju.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#TadeuszBiliński">Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym reguluje pierwszą sferę procesu inwestycyjnego - planowanie, procedury legislacyjne, a Prawo budowlane - fazy projektowe i wykonawcze. Obie ustawy będą miały istotny wpływ na szerokie sfery życia publicznego i gospodarczego, kluczowe dla prawidłowego rozwoju miast, dla ochrony środowiska przyrodniczego, krajobrazu, dla ochrony dóbr kultury, dla jakości architektury, w ogóle - dla ładu przestrzennego kraju.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#TadeuszBiliński">Możliwie szybkie wejście w życie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym jest sprawą ważną i pilną. Decyduje o tym bardzo wiele przesłanek.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#TadeuszBiliński">Obowiązujący model planowania przestrzennego i system prawnoinstytucjonalny procesu inwestycyjnego są nie dostosowane do zmienianego modelu naszej gospodarki, do reguł gospodarki rynkowej i — co szczególnie ważne, warte podkreślenia — do samorządności lokalnych społeczeństw.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#TadeuszBiliński">Nowa ustawa powinna również pomóc w zahamowaniu dewastacji miast, zapobiec dalszej degradacji otwartych, cennych przyrodniczo terenów; powinno się także - jak ustawa Prawo budowlane - przyczynić do powstrzymania, a nawet do eliminacji samowoli budowlanej.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#TadeuszBiliński">Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej aprobuje stanowisko komisji sejmowych, zawarte w sprawozdaniu (druk nr 493). Uważa również, że propozycje komisji odnośnie do poszczególnych poprawek są trafne.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#TadeuszBiliński">Waga poprawek jest oczywiście bardzo różna. Spośród istotnych poprawek szczególne znaczenie ma poprawka nr 11, dotycząca art. 73 pkt. 3, na którą zwrócił większą uwagę poseł sprawozdawca. Propozycja skreślenia art. 25 zmierza do usunięcia sprzeczności między nowym art. 4 i nowym art. 25 ustawy o ochronie przyrody. Ponadto zostałaby wyeliminowana wysoce wątpliwa prawnie konstrukcja jednakowej mocy prawnej dwóch różnych - przedmiotowo i podmiotowo - aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#TadeuszBiliński">Kończąc, informuję Wysoką Izbę, że Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej poprze stanowisko komisji w sprawie poprawek zgłoszonych przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Krzysztof Wolfram, Unia Wolności, a następnie pan poseł Mirosław Małachowski, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#KrzysztofWolfram">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Wolności w dyskusji nad sprawozdaniem Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego o stanowisku Senatu w sprawie ustawy O zagospodarowaniu przestrzennym, zawartym w druku nr 495, pragnę przedstawić stanowisko mojego klubu w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#KrzysztofWolfram">Poseł sprawozdawca w bardzo wyczerpujący sposób przedstawił uwagi i propozycje trzech komisji. Klub Unii Wolności utożsamia się z przeważającą większością tych uwag i będzie z całą pewnością głosował zgodnie z sugestiami posła sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#KrzysztofWolfram">Pragnę zająć stanowisko w dwóch istotnych dla dalszych losów ustawy kwestiach. Pierwsza dotyczy poprawki nr 10, traktującej o przedłużeniu funkcjonowania „starej” ustawy o planowaniu przestrzennym, z 12 lipca 1984 r., dla tych projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które zostały wyłożone do publicznego wglądu przed dniem wejścia w życie nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#KrzysztofWolfram">Zdaniem naszego klubu poprawka ta jest nie do przyjęcia; tworzy ona bałagan prawny. Dwie ustawy obowiązujące w jednym czasie, w tak delikatnej materii to zbyt dużo. W związku z tym proponuję tę poprawkę Senatu zdecydowanie odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#KrzysztofWolfram">Równie duży ciężar gatunkowy będzie miała decyzja Wysokiej Izby w sprawie poprawki nr 11 dotyczącej art. 73 pkt 3 projektowanej ustawy. Istnieją dwie wzajemnie wykluczające się opinie, odnoszące się do skutków przyjęcia lub odrzucenia poprawki Senatu, która dotyczy skreślenia art. 25 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991 r., w związku z nowym zapisem wzmiankowanego art. 73 pkt 3 projektu ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#KrzysztofWolfram">Pierwsza opinia zakłada, że zgodnie z art. 25 ustawy z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody, plany ochrony parku narodowego i krajobrazowego są planami obszaru funkcjonalnego w rozumieniu ustawy o planowaniu przestrzennym. W związku z tym, że w nowej ustawie o planowaniu przestrzennym nie występuje pojęcie obszaru funkcjonalnego, lecz tylko planu miejscowego, Sejm słusznie wniósł w art. 73 zapis zmieniający treść art. 25 ustawy o ochronie przyrody, że ustalenia planów ochrony parków narodowych i parków krajobrazowych mają moc ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Niestety, Senat wniósł poprawkę polegającą na wykreśleniu zapisu z ustawy o ochronie przyrody. Trzy połączone komisje sejmowe wypowiedziały się za przyjęciem tej poprawki Senatu. Nie zgłoszono wniosku mniejszości i w tej sytuacji pozostaje jedynie zgłoszenie tej poprawki w trakcie obrad plenarnych, o czym informuję.</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#KrzysztofWolfram">Zapisana w art. 73 pkt 3 ustawy o planowaniu przestrzennym zmiana do ustawy o ochronie przyrody - że ustalenia zawarte w planie ochrony, dotyczące obszaru poddanego ochronie, są wiążące przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w skład którego wchodzi ten obszar - nie stanowi rozwiązania sprawy, ponieważ do czasu zatwierdzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego plan ochrony nie będzie miał należytej mocy prawnej. Przy braku środków na opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego, plan ochrony nie będzie oczywiście w pełni skuteczny.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#KrzysztofWolfram">Istotny w sprawie jest także zapis art. 73 mówiący o ponoszeniu części kosztów przez budżet państwa, jeśli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmuje obszar poddany ochronie. Zachodzi więc pytanie, jakie będą skutki finansowe takiego zapisu. Mamy obecnie w Polsce następujące powierzchnie objęte ochroną: parki narodowe — jest ich 19, obejmują powierzchnię ok. 0,2 mln ha, parki krajobrazowe — jest ich 92, zajmują ok. 1,8 mln ha oraz obszary chronionego krajobrazu — zajmujące ok. 5,6 mln ha. To są bardzo duże powierzchnie. Ponadto na terenie wielu gmin istnieją rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne, a także inne obszary objęte ochroną z mocy ustawy o ochronie dóbr kultury. Łączna powierzchnia kraju objęta różnymi formami ochrony wynosi ok. 25% i dotyczy ponad 50% liczby wszystkich gmin. Można więc szacować, że budżet państwa musiałby wydatkować ok. 1–2 bln zł na sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin, niezależnie od potrzeby sporządzania planów ochrony parków narodowych, parków krajobrazowych oraz rezerwatów przyrody. Przyjmując ten pogląd — podkreślam — Sejm powinien zdecydowanie poprawkę Senatu odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#KrzysztofWolfram">Druga natomiast opinia, o której mówiłem, wskazuje na to, że przyjęcie art. 25 ustawy o ochronie przyrody w brzmieniu proponowanym przez Sejm spowoduje, że do planów ochrony będą miały zastosowanie przepisy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym dotyczące skutków prawnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a zwłaszcza art. 36, przyznający prawo do odszkodowań, działek zamiennych i wykupów nieruchomości. Zgodnie z tymi przepisami adresatem ewentualnych roszczeń właścicieli nieruchomości jest gmina, co prowadzi do wniosku, że gmina będzie ponosiła skutki finansowe wynikające z planu ochrony, przy czym planu tego nie będzie sporządzać. Inne rozwiązanie, polegające na tym, że ww. skutki będzie ponosił organ sporządzający plan ochrony, powoduje realną groźbę nieustanawiania parków narodowych i krajobrazowych z przyczyn czysto finansowych - obciążenia finansowe będą tak znaczne, że ich realizacja w terminie ustawowym (6-miesięcznym) będzie niemożliwa.</u>
          <u xml:id="u-57.9" who="#KrzysztofWolfram">Przedstawiłem te dwa punkty widzenia, ponieważ one są naprawdę bardzo istotne w głosowaniu nad tą poprawką.</u>
          <u xml:id="u-57.10" who="#KrzysztofWolfram">Konkludując, Klub Parlamentarny Unii Wolności poprze generalnie stanowisko trzech komisji wobec stanowiska Senatu w sprawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, zawarte w druku nr 495, i wyrazi swój pogląd w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-57.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Mirosław Małachowski, Unia Pracy, a następnie pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MirosławMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Omawiana ustawa ma bardzo duże znaczenie dla zagospodarowania przestrzeni kraju. Zawarte w niej zapisy ukierunkowują na wiele lat politykę państwa w tej materii. Nie precyzuje ona jednak zadowalająco sposobu rozwiązania wszystkich konfliktów występujących w gospodarce przestrzennej, np. składowanie odpadów i ich utylizacja, miejsce na budowę oczyszczalni ścieków, ich przyłącza do cieków wodnych. Problemy te będą musiały znaleźć rozwiązanie w ustawie o samorządzie terytorialnym, której nowelizacja staje się koniecznością.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#MirosławMałachowski">Dyskusja nad ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym w podkomisji i na połączonych komisjach, zwłaszcza w czasie ostatnich spotkań, była bardzo ożywiona. Kontrowersję budziły zwłaszcza zapisy o wzajemnym oddziaływaniu gmina-wojewoda, gmina-właściciel nieruchomości, jak i niektóre zapisy proekologiczne. Stąd kilka niezbyt precyzyjnych sformułowań, które szczęśliwie zostały przez Senat dostrzeżone. Wnioskujemy o przyjęcie tych poprawek. W wypadku poprawek nr 2, 10, 13 uważamy, że zapisy w ustawie są sformułowane wystarczająco jasno i czytelnie, dlatego będziemy głosowali za odrzuceniem tych poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Stanisław Kowolik, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#StanisławKowolik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł sprawozdawca szczegółowo i właściwie przedstawił wszystkie poprawki proponowane przez Senat. Jak rzadko się zdarza, większość z nich została przyjęta pozytywnie przez trzy komisje sejmowe, a jedynie trzy - zdaniem komisji sejmowych - należy odrzucić. Tak się stało dlatego, że wiele z tych poprawek ma charakter redakcyjno-stylistyczny, zmierzający do sprecyzowania siatki pojęciowej stosowanej w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#StanisławKowolik">Na szczególną uwagę zasługuje poprawka nr 1 związana z rozszerzeniem katalogu wymagań, jakie winny być uwzględnione w procesie planowania przestrzennego, o potrzeby osób niepełnosprawnych oraz poprawka nr 7 związana z rentą planistyczną. Pragnę w imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform wyrazić poparcie dla stanowiska przedstawionego w druku nr 495 trzech połączonych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#JózefZych">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#JózefZych">Czy pan poseł sprawozdawca pragnie zabrać głos? Nie.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#JózefZych">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#JózefZych">Do głosowania w tej sprawie przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#JózefZych">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druki nr 158 i 391).</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę sprawozdawcę komisji pana posła Alfreda Domagalskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#AlfredDomagalski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z prawdziwą satysfakcją staję dziś przed Wysoką Izbą, aby złożyć sprawozdanie z pracy Komisji Nadzwyczajnej do spraw rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących spółdzielczości, powołanej przez Sejm w dniu 21 stycznia br.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#AlfredDomagalski">Rozpatrywanie przez Wysoką Izbę ustawy Prawo spółdzielcze zbiega się z dwoma ważnymi dla spółdzielczości datami: w dniu 30 czerwca minęła bowiem 70 rocznica śmierci doktora Franciszka Stefczyka, pioniera spółdzielczości polskiej, a w dniu 4 lipca środowisko spółdzielcze obchodziło swoje święto Międzynarodowy Dzień Spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#AlfredDomagalski">Przeto pozwólcie państwo, że z tej wysokiej trybuny przekażę w imieniu Komisji Nadzwyczajnej wszystkim spółdzielcom gorące pozdrowienia i najlepsze życzenia. Myślę, że uchwalenie przez Wysoki Sejm nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze stanowić będzie znakomity prezent dla wielomilionowej rzeszy spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#AlfredDomagalski">Pragnę także na wstępie podkreślić, iż komisji naszej przyszło pracować pod presją czasu. Dwie kolejne próby nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze podjęte przez Sejm X i I kadencji zakończyły się bowiem niepowodzeniem. Zniecierpliwienie środowiska spółdzielczego osiągnęło swoje apogeum. Na podkreślenie zasługuje jednak fakt olbrzymiego zainteresowania nowelizowaną ustawą wśród szerokich kręgów spółdzielców. Świadectwem tego zainteresowania są dziesiątki listów, petycji, a także uwag nadesłanych na adres komisji. Stały się one wskazówką, ale także stanowiły mobilizację do intensyfikowania prac komisji.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#AlfredDomagalski">Wracając jednak do zasadniczego tematu pragnę przypomnieć, że komisja, której miałem zaszczyt przewodniczyć, otrzymała zadanie rozpatrzenia dwóch projektów ustaw. Pierwszy, o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości z 20 stycznia 1990 r., był to druk nr 199 zgłoszony przez posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, drugi, o zmianie ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, druk nr 158, zgłoszony przez posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego, a przygotowany przez Komisję Odbudowy Spółdzielczości przy Naczelnym Komitecie Wykonawczym PSL. Projekt pierwszy, dotyczący zakończenia procesu likwidacji związków spółdzielczych, został rozpatrzony przez komisję i w nowej redakcji uchwalony przez Sejm w dniu 22 kwietnia 1994 r. Ustawa została zatwierdzona przez Senat, podpisana przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i stała się, w związku z tym, obowiązującym już prawem. Projekt drugiej ustawy, o którym właśnie mówimy, został rozpatrzony przez komisję w trakcie jej 11 posiedzeń i przyjęty w dniu 10 czerwca br. Jest on modyfikacją projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze uchwalonej przez Sejm I kadencji w dniu 16 kwietnia 1993 r. Jak wiemy, spotkał się on z odmową podpisania przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Główne zastrzeżenia prezydenta dotyczyły:</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#AlfredDomagalski">— po pierwsze, pozbawienia członkostwa w spółdzielniach osób będących pracownikami spółdzielni oraz pozbawienia tych osób biernego prawa wyborczego do rad nadzorczych spółdzielni;</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#AlfredDomagalski">— po drugie, sposobu powoływania rady spółdzielczej;</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#AlfredDomagalski">— po trzecie, braku możliwości swobodnego zrzeszania się spółdzielni w związki gospodarcze.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#AlfredDomagalski">Do ustawy tej zresztą organizacje i środowiska spółdzielcze wysunęły liczne zastrzeżenia, kierując prośby do prezydenta, by odmówił jej podpisania. Zastrzeżenia te wynikały z wielu postanowień ustawy niezgodnych z zasadami ruchu spółdzielczego i zasadami demokracji oraz ograniczały samorządność spółdzielczości. Jaskrawym tego wyrazem był tryb powoływania naczelnego organu spółdzielczości - Rady Spółdzielczej przez prezesa Rady Ministrów i nadawania jej statutu. Brak w ustawie uprawnienia spółdzielni do tworzenia spółdzielczych związków gospodarczych, jak również postanowienia charakterystyczne dla okresu systemu nakazowo-rozdzielczego uzależniające decyzje samorządnych organów spółdzielni od zgody naczelnego organu spółdzielczości, to jest Rady Spółdzielczej. W ogólnej ocenie spółdzielców ustawa nie odpowiadała potrzebom spółdzielczości wynikającym z uwarunkowań obecnego okresu transformacji systemu gospodarki, w którym spółdzielnie powinny mieć prawo do bycia organizacjami samorządnymi.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#AlfredDomagalski">Kilka uwag o metodzie pracy komisji. Komisja, pragnąc uwzględnić oczekiwania spółdzielców, zastosowała w swej pracy metodę szerokiej konsultacji ze środowiskami spółdzielczymi. W pracach komisji uczestniczyli przedstawiciele związków rewizyjnych, stowarzyszeń spółdzielczych, związków zawodowych pracowników spółdzielczości, jak również indywidualni działacze i pracownicy nauki. Mieli oni możliwość przedstawiania swojego stanowiska na posiedzeniach, a także w formie pisemnej. Okazją do szerokiej konsultacji społecznej w sprawie opracowywanego projektu była regionalna konferencja zorganizowana w Łomży w dniu 10 marca br. przez wojewodę łomżyńskiego i Regionalny Ośrodek Usług Spółdzielczych w Białymstoku na temat rozwoju spółdzielczości i nowelizacji Prawa spółdzielczego. Wzięło w niej udział około 200 uczestników z trzech województw: łomżyńskiego, białostockiego i suwalskiego, a także członkowie parlamentu z tych województw.</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#AlfredDomagalski">Szczególnie cenne w pracach komisji było zorganizowane w dniach 4–6 maja przez Fundację Spółdzielczości Wiejskiej seminarium konsultacyjne z udziałem znawców prawa spółdzielczego w krajach członkowskich Unii Europejskiej (Francja, Niemcy, Holandia i Wielka Brytania). Zapoznali się oni z opracowywanym projektem i w toku dyskusji na temat stanu aktualnego prawa spółdzielczego w krajach Unii Europejskiej wyrazili następującą, pozytywną opinię o naszym projekcie: „Nie mamy żadnych wątpliwości, że po wprowadzeniu proponowanych obecnie poprawek polskie Prawo spółdzielcze będzie odpowiadało prawom istniejącym w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz koncepcjom zawartym w projekcie Unii Europejskiej dotyczącym przyszłego statutu dla europejskiej spółdzielczości. W szczególności zaś nowelizowane Prawo spółdzielcze w Polsce ułatwi rozwój polskich spółdzielni działających w obszarze gospodarki rynkowej i osiągających przede wszystkim cele ekonomiczne”.</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#AlfredDomagalski">Komisja w czasie swej pracy otrzymała dodatkowo od Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych Rzeczypospolitej Polskiej i Stowarzyszenia Unii Spółdzielców Mieszkaniowych projekty działu IV - Spółdzielnie mieszkaniowe. Komisja postanowiła rozpatrzyć te projekty i objąć nowelą całość ustawy Prawo spółdzielcze. W celu usprawnienia pracy powołane zostały zespoły robocze do przygotowania projektów szczegółowych rozwiązań w zakresie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni pracy i spółdzielni mieszkaniowych. Zespoły robocze na swych posiedzeniach przygotowały obszerne projekty, które po dyskusji na posiedzeniu plenarnym włączono do podstawowego projektu.</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#AlfredDomagalski">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi całościowy projekt noweli Prawa spółdzielczego cechuje się wyeliminowaniem z ustawy nakazów i zakazów oraz ograniczeń uprawnień organów spółdzielni uzależniających ich decyzje od stanowiska jednostek ponadpodstawowych.</u>
          <u xml:id="u-63.13" who="#AlfredDomagalski">Jakie są główne zmiany w proponowanej ustawie? W stosunku do obowiązującej ustawy z 1982 r. zasadnicza zmiana dotyczy art. 1, to jest definicji spółdzielni. Definicja ta brzmi: „Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska”.</u>
          <u xml:id="u-63.14" who="#AlfredDomagalski">Art. 1 ustawy podkreśla więc trzy podstawowe cechy spółdzielni: jej zrzeszeniowy charakter, dobrowolność członkostwa oraz zmienność składu osobowego i kapitału zakładowego, czyli funduszu udziałowego. Głównym celem funkcjonowania spółdzielni staje się działalność gospodarcza na rzecz swoich członków, nie zaś realizacja zadań ogólnospołecznych, o których mówi ustawa z 1982 r. Działalność społeczna i oświatowo-kulturalna będzie więc działalnością fakultatywną.</u>
          <u xml:id="u-63.15" who="#AlfredDomagalski">Komisja postanowiła jednocześnie utrzymać w mocy większość przepisów o członkostwie. Na uwagę zasługuje zmiana dotycząca przepisów w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym. Członek może mianowicie odwołać się w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym od uchwał w sprawach między nim a spółdzielnią do organu określonego w statucie, a w sprawach o wykluczenie lub wykreślenie może dochodzić swych praw także na drodze sądowej.</u>
          <u xml:id="u-63.16" who="#AlfredDomagalski">Także w przepisach o organach spółdzielni nie zachodzą poważniejsze zmiany, z wyjątkiem tych o zarządzie spółdzielni. Proponuje się, aby skład i liczbę członków zarządu ustalał statut. Zarząd będzie mógł być organem wieloosobowym bądź jednoosobowym, z tym że zarząd jednoosobowy nie będzie mógł wykonywać czynności wynikających ze stosunku członkostwa. Trzeba jednak podkreślić, że zarząd, podobnie jak i członkowie spółdzielni, otrzymuje uprawnienia zaskarżania do sądu uchwał walnego zgromadzenia niezgodnych z prawem lub postanowieniami statutu.</u>
          <u xml:id="u-63.17" who="#AlfredDomagalski">Przedkładany dziś projekt nowelizacji ustawy zmierza do tego, aby organami samorządu spółdzielczego były przede wszystkim walne zgromadzenia albo zebrania przedstawicieli i zebrania grup członkowskich oraz rada nadzorcza. Utraci natomiast taki charakter zarząd spółdzielni. Komisja uznała ponadto, że w spółdzielni nie jest potrzebny, oprócz samorządu spółdzielczego, samorząd pracowniczy, i proponuje skreślenie art. 60–65 Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-63.18" who="#AlfredDomagalski">Wysoka Izbo! Najbardziej radykalne zmiany odnoszą się do własności spółdzielczej i gospodarki spółdzielni. Zmierzają one do dostosowania działalności gospodarczej spółdzielni do reguł gospodarki rynkowej oraz likwidacji tzw. bezpodmiotowej własności społecznej. Stąd też w art. 3 znalazł się zapis mówiący, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Tym samym komisja proponuje odejście od obowiązującej obecnie bezwzględnej zasady niepodzielności majątku spółdzielni. Zasada ta obowiązywać będzie tylko w okresie funkcjonowania spółdzielni. W przypadku likwidacji spółdzielni o przeznaczeniu pozostałego majątku, po zaspokojeniu wierzycieli, zdecyduje ostatnie walne zgromadzenie. W takim przypadku zaspokajane są także roszczenia byłych członków spółdzielni, zgodnie z zasadami określonymi w statucie. Jedynie w przypadku, jeśli uchwała ostatniego walnego zgromadzenia nie będzie zawierać stosownego wskazania, pozostały majątek spółdzielni przekazywany jest przez likwidatora nieodpłatnie na cele spółdzielcze lub społeczne.</u>
          <u xml:id="u-63.19" who="#AlfredDomagalski">Spośród proponowanych przepisów o gospodarce spółdzielni na uwagę zasługuje rozwiązanie gwarantujące członkom niemal pełną swobodę określania sposobu podziału nadwyżki bilansowej. Jedynie 5% tej nadwyżki walne zgromadzenie będzie zmuszone przeznaczyć na zwiększenie funduszu zasobowego, jeżeli nie osiąga on wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych. Pozostałą część nadwyżki przeznacza się na cele określone w uchwale walnego zgromadzenia, przy czym zasady podziału nadwyżki bilansowej między członków określa statut. Wydaje się, iż stworzy to warunki do odchodzenia przez spółdzielnie od powszechnego dziś podziału nadwyżki w formie oprocentowania udziałów na rzecz zwrotu od zakupów czy też wielkości obrotów członka ze spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-63.20" who="#AlfredDomagalski">Przedkładany projekt przewiduje, że spółdzielnia będzie tworzyła dwa fundusze obligatoryjne, tj. fundusz udziałowy i zasobowy. Pozostałe fundusze statutowe będą fakultatywne, chyba że tworzenia określonych funduszy wymagają inne ustawy.</u>
          <u xml:id="u-63.21" who="#AlfredDomagalski">Komisja proponuje skreślenie przepisów art. 103–107, dotyczących przyłączenia jednostki organizacyjnej spółdzielni do innej spółdzielni. Przepisy te pozostają w sprzeczności z regułami gospodarki rynkowej i z powodzeniem może je zastąpić instytucja zbycia przedsiębiorstwa, zakładu albo określonych składników majątkowych między spółdzielniami.</u>
          <u xml:id="u-63.22" who="#AlfredDomagalski">Jednym z poważniejszych problemów, z jakimi spotkała się komisja, była kwestia zrzeszania się spółdzielni w związki. W przypadku związków rewizyjnych spór dotyczył raczej ich zakresu działania, różnice zdań dotyczyły natomiast celowości funkcjonowania związków gospodarczych. W rezultacie komisja proponuje, aby spółdzielnie posiadały pełną swobodę zrzeszania się, zarówno w związkach rewizyjnych, jak i gospodarczych, jeśli uznają, że związki takie są im potrzebne, a niewątpliwie są potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-63.23" who="#AlfredDomagalski">Podstawowym zadaniem spółdzielni jest wspieranie finansowe swoich członków, konkretnie ich gospodarstw domowych i firm rodzinnych. Dla realizacji tych celów spółdzielnie muszą walczyć z konkurencją na rynku i często w tej walce przegrywają, bo są mniej ekspansywne niż inne firmy nie mające struktury spółdzielczej. Żeby sprostać wymogom rynku, spółdzielnie samorzutnie zrzeszają się w związki rewizyjne i gospodarcze. Te pierwsze mają udzielać pomocy przy działalności bieżącej i podejmowaniu decyzji strategicznych oraz pomagać w profesjonalnym zarządzaniu, drugie zaś mają zapewnić korzyści ze zwiększonej skali działania, co zmniejszy koszty, a zwiększy konkurencyjność spółdzielni, bo powstają wspólne hurtownie, zbyt, transport, zewnętrzne zasilanie finansowe. Silniejsze i skuteczniejsze staje się także wspólne działanie marketingowe. Zasady i zakresy działania tych związków, zgodnie z przedkładanym projektem ustawy, określać będą ich statuty uchwalane przez założycieli, przy czym nie mogą one zastrzegać dla organów związku uprawnień stanowiących i nadzorczych wobec zrzeszonych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-63.24" who="#AlfredDomagalski">Projekt nowelizacji ustawy nakłada na każdą spółdzielnię obowiązek poddawania się lustracji raz na trzy lata w celu zbadania legalności, gospodarności i rzetelności jej działania. Lustracja prowadzona będzie przede wszystkim w interesie członków spółdzielni i właśnie im wskazywać ma nieprawidłowości w działaniach organów spółdzielni. Lustracja nie może więc być traktowana, jak bywało w przeszłości, jako jeden z podstawowych instrumentów władczego oddziaływania centralnych związków na spółdzielnie. Szczególnie duża rola przypada związkom rewizyjnym - w okresie odbudowy organizacyjnej i gospodarczej spółdzielni - jeśli chodzi o przywracanie w nich autentyzmu spółdzielczego oraz powiązania członka ze spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-63.25" who="#AlfredDomagalski">Sprawa dobrowolnej czy obligatoryjnej przynależności spółdzielni do związku spółdzielczego była także kwestią kontrowersyjną. Mimo wielu przesłanek wspierających argumenty na rzecz przynależności obligatoryjnej - w projekcie przyjęto zasadę dobrowolności, a to głównie ze względu na złe reminiscencje odnoszące się do przymusowej przynależności spółdzielni do związków w okresie PRL. By stworzyć jednak zachętę do zrzeszania się spółdzielni w związkach rewizyjnych, komisja w projekcie ustawy proponuje zastosowanie 5-procentowej obniżki podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Nie powinno to spowodować obniżenia dochodów budżetu państwa, lecz wręcz przeciwnie, wskutek przynależności spółdzielni do związku rewizyjnego powinna poprawić się ich kondycja ekonomiczna, co wpłynie dodatnio na dochody budżetowe. Takie właśnie ulgi dla spółdzielni zrzeszonych w związku rewizyjnym przewidywała ustawy o spółdzielniach z 1920 r.</u>
          <u xml:id="u-63.26" who="#AlfredDomagalski">Poważną zmianą w projekcie ustawy jest zastąpienie dotychczasowej struktury naczelnego organu spółdzielczości w formie Naczelnej Rady Spółdzielczej przez nową strukturę pod nazwą Krajowy Samorząd Spółdzielczy, opartą na zasadach demokracji. Najwyższym forum tego samorządu będzie kongres spółdzielczości zwoływany co 4 lata, a naczelnym jego organem Krajowa Rada Spółdzielcza, wybierana przez ten kongres. Przewiduje się, że forma samorządu będzie źródłem wyzwalającym inicjatywę środowisk spółdzielczych, odpowiadającym na ich wysiłki dla osiągania zarówno założonych celów globalnych, jak i celów poszczególnych uczestników samorządu spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-63.27" who="#AlfredDomagalski">Szczególnie duże zadanie przypadnie pierwszemu kongresowi, który powinien stworzyć w środowiskach spółdzielczych odpowiednią atmosferę i pobudzić spółdzielców do aktywności ekonomicznej, gospodarczej oraz społecznej. Kongres spółdzielczości, zgodnie z projektem ustawy, winien się odbyć najpóźniej w ciągu 9 miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-63.28" who="#AlfredDomagalski">Wysoki Sejmie! Jeśli spojrzymy na minione 4 lata, mając na uwadze miejsce spółdzielczości w systemie gospodarczym naszego państwa, to okaże się, że ani Sejm, ani — przede wszystkim — kolejne rządy nie brały pod uwagę specyfiki spółdzielni, akceptowanej współcześnie we wszystkich gospodarkach rynkowych. Nie została, jak dotąd, przeprowadzona prawdziwa prywatyzacja spółdzielczości. Na przeszkodzie ciągle stoi stara ustawa spółdzielcza z września 1982 r. Ten dualizm prawny jest jedną z barier utrudniających dostosowanie się spółdzielni do wymogów rynkowych. Państwo całkowicie wycofało się z prospółdzielczej polityki, stawiając na jeszcze XIX-wieczne zasady liberalnej polityki gospodarczej. Nie wzięto pod uwagę zasady porządkowania rynków, w których spółdzielczości przypisuje się ważne funkcje ekonomiczne i społeczne. Pominięto całkowicie długoletnie gospodarcze doświadczenie krajów zachodnich, z którego wynika, że spółdzielnie służą rozwojowi klasy średniej.</u>
          <u xml:id="u-63.29" who="#AlfredDomagalski">Organizacje samopomocowe, jakimi są spółdzielnie, mają służyć łatwiejszemu dostosowywaniu się przedsiębiorstw rodzinnych i gospodarstw domowych do zmieniających się warunków rynkowych. Mają zapewnić większe szanse rynkowe także przez stworzenie pozytywnego klimatu wokół małych i średnich przedsiębiorstw zrzeszonych w spółdzielczości. Spory, które toczyły się wokół Prawa spółdzielczego, oderwane były ciągle od rynkowych, a także demokratycznych zasad nowoczesnego państwa; nie uwzględniały rzeczywistych potrzeb spółdzielni i ich członków. Nie rozumiano, czy też nie chciano rozumieć, znaczenia spółdzielczej formy gospodarowania. Doprowadziło to wszystko do upadku najsilniejszej lokalnej struktury gospodarczej. Pociągnęło za sobą nadmierne bezrobocie oraz stworzyło barierę zbytu dla producentów rolnych będących motorem rozwoju gospodarczego w prowincjonalnych społecznościach. Komisja, w imieniu której występuję, wyraża przekonanie, że przedkładany projekt nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze usunie wiele występujących barier i stworzy warunki do rozwoju spółdzielczej formy gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-63.30" who="#AlfredDomagalski">Wysoka Izbo! Do przedłożonego projektu nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze zgłoszono 23 wnioski mniejszości, które komisja przedstawia w sprawozdaniu na żądanie wnioskodawców. Scharakteryzuję je pokrótce.</u>
          <u xml:id="u-63.31" who="#AlfredDomagalski">Wniosek nr 1 został wycofany - nie wymaga więc omawiania.</u>
          <u xml:id="u-63.32" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 2, dotyczącym art. 36 § 4, wnioskodawcy proponują, aby w walnym zgromadzeniu mogli uczestniczyć z głosem doradczym przedstawiciele każdego związku, którego członkiem jest spółdzielnia. Komisja uznała, że taki obowiązek powinien dotyczyć tylko związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona. Nie ma natomiast żadnych przeszkód, aby określona spółdzielnia zapraszała do udziału w swoim walnym zgromadzeniu każdy związek, jeśli uzna to za stosowne.</u>
          <u xml:id="u-63.33" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 3 wnioskodawcy postulują, generalnie rzecz biorąc, obniżenie liczby członków spółdzielni uprawnionych do żądania zwołania walnego zgromadzenia. Niesie to za sobą niebezpieczeństwo zwoływania walnego zgromadzenia nawet kilkakrotnie w roku przez wąskie grono członków reprezentujących niejednokrotnie partykularne interesy i grozi destabilizacją pracy spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-63.34" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 4 wnioskodawcy zmierzają do wykluczenia związku rewizyjnego i Krajowej Rady Spółdzielczej bądź tylko związku rewizyjnego spośród osób uprawnionych do zwołania walnego zgromadzenia spółdzielni, w przypadku jeśli nie dokona tego zarząd spółdzielni. Komisja uznała, iż takie rozwiązanie, jakie zawarto w projekcie ustawy, leży w interesie członków spółdzielni. Nie można się tutaj dopatrywać uprawnień władczych związku rewizyjnego i Krajowej Rady Spółdzielczej w stosunku do spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-63.35" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 5 wnioskodawcy zmierzają do wykluczenia związku rewizyjnego z uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółdzielni. Jest on sprzeczny z art. 36 § 4, który mówi, że przedstawiciel związku rewizyjnego ma prawo uczestniczyć w walnym zgromadzeniu z głosem doradczym.</u>
          <u xml:id="u-63.36" who="#AlfredDomagalski">Wniosek nr 6 zmierza do rezygnacji z ustawowego określenia kworum bądź ustalenia ważności walnego zgromadzenia w obecności 1/3 uprawnionych do głosowania. Komisja uznała, że z proponowanego art. 41 § 2 nie wynika ograniczenie regulacji statutowych. Przyjęto, iż zasadą powinna być obecność co najmniej połowy uprawnionych, statuty mogą jednak przyjąć inne regulacje w zależności od specyfiki i sytuacji danej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-63.37" who="#AlfredDomagalski">Wniosek nr 7 dotyczy § 4 w art. 41 i zmierza do ograniczenia dostępu do protokołu walnego zgromadzenia związkowi rewizyjnemu oraz Krajowej Radzie Spółdzielczej. Jeśli przyjmujemy rozwiązanie, że w walnym zgromadzeniu uczestniczą z głosem doradczym przedstawiciele związku rewizyjnego i Krajowej Rady Spółdzielczej, to nie można utajniać przed nimi treści protokołu.</u>
          <u xml:id="u-63.38" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 8 proponowany jest w zasadzie zapis instruktażowy i może on być pomocy w opracowywaniu statutów przynajmniej w pierwszym okresie wdrażania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-63.39" who="#AlfredDomagalski">Wniosek nr 9 dotyczy w zasadzie zmiany redakcyjnej.</u>
          <u xml:id="u-63.40" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 10 wnioskodawcy proponują, aby uprawnienia lustracyjne oprócz Krajowej Rady Spółdzielczej mogły wydawać także związki rewizyjne. Komisja uznała, że wielość podmiotów uprawnionych do wydawania takich uprawnień może odbić się niekorzystnie na doborze kadry lustratorów i jakości ich pracy.</u>
          <u xml:id="u-63.41" who="#AlfredDomagalski">Wniosek nr 11 prowadzi do zwolnienia walnego zgromadzenia, podejmującego uchwałę o podziale spółdzielni, z obowiązku zatwierdzania sprawozdania finansowego. Wydaje się, iż to właśnie sprawozdanie finansowe jest podstawowym dokumentem niezbędnym przy podejmowaniu uchwały o podziale spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-63.42" who="#AlfredDomagalski">Wniosek nr 12 w istocie zmierza do utrzymania dotychczasowej bezwzględnej zasady niepodzielności majątku spółdzielni, a decyzję co do ewentualnego podziału tego majątku pozostawia w gestii Krajowej Rady Spółdzielczej. Komisja uznała, że skoro majątek spółdzielni stanowi własność członków, to oni sami powinni decydować o jego przeznaczeniu.</u>
          <u xml:id="u-63.43" who="#AlfredDomagalski">We wniosku nr 13 wnioskodawcy proponują dwie zmiany do art. 139, przy czym w projekcie ustawy, zawarta jest propozycja skreślenia § 3, w związku z czym wniosek jest nieaktualny, natomiast w nowym brzmieniu § 2 zmierza się do tego, aby członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, oprócz rolników będących właścicielami, samoistnymi posiadaczami, dzierżawcami czy też użytkownikami gospodarstw rolnych, mogły być także inne osoby, jeśli statut tak postanowił. Komisja proponuje, aby ze względu na specyfikę tego typu spółdzielni obowiązywało ograniczenie mówiące o posiadanych kwalifikacjach przydatnych do pracy w danej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-63.44" who="#AlfredDomagalski">Wniosek mniejszości nr 14, polegający na skreśleniu proponowanej zmiany w art. 243, zmierza do pozbawienia spółdzielni możliwości zrzeszania się w związkach gospodarczych. Komisja uznała, że nie można ograniczać praw swobodnego zrzeszania się samodzielnych podmiotów gospodarczych, jakimi są spółdzielnie.</u>
          <u xml:id="u-63.45" who="#AlfredDomagalski">We wnioskach mniejszości nr 15, 16, 17 i 18 autorzy powracają do koncepcji rady spółdzielczej przy prezesie Rady Ministrów. Byłaby to niewątpliwie rada państwowa, a nie spółdzielcza. Przypomnę także, że prezydent Rzeczypospolitej zakwestionował takie rozwiązanie jako niezgodne z konstytucją i zasadami spółdzielczości w uzasadnieniu odmowy podpisania ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r.</u>
          <u xml:id="u-63.46" who="#AlfredDomagalski">We wniosku mniejszości nr 19 wnioskodawcy przedkładają dwie propozycje. Pierwsza polega na objęciu zwolnieniem podatkowym dochodów spółdzielczych związków rewizyjnych w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku po nim następującym na cele statutowe. Komisja proponuje podobne rozwiązanie wyłączające jednak działalność gospodarczą. Druga propozycja polega na zwolnieniu od podatku od osób prawnych dochodów spółdzielni osiąganych z tytułu jej obrotów z członkami, co stosowane jest w wielu krajach. Komisja nie zaproponowała takiego rozwiązania uznając, że zapis o niezaliczaniu stosowanych ulg i bonifikat w obrocie z członkami do praktyk monopolistycznych jest rozwiązaniem wystarczającym.</u>
          <u xml:id="u-63.47" who="#AlfredDomagalski">Wniosek mniejszości nr 20 polega na rozszerzeniu organizacji uprawnionych do prowadzenia lustracji według zasad określonych w ustawie o Unię Spółdzielców Mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-63.48" who="#AlfredDomagalski">We wniosku mniejszości nr 21 autorzy proponują wprowadzenie na okres przejściowy nowych zasad podziału spółdzielni mieszkaniowych. Jest to regulacja specjalna, ponieważ dział 11 art. 108–112 ustawy określają zasady podziału spółdzielni. Komisja nie podzieliła poglądu wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-63.49" who="#AlfredDomagalski">Wniosek mniejszości nr 22 jest wynikiem obowiązującego w latach 1990–1992 zakazu tworzenia związków rewizyjnych. W okresie tym powstawały różnego rodzaju stowarzyszenia spółdzielni. Wnioskodawcy proponują, aby organizacjom spółdzielczym powstałym w oparciu o prawo o stowarzyszeniach stworzyć możliwości szybkiego przekształcenia się w związki rewizyjne. Komisja nie podzieliła tego wniosku z uwagi na to, że nie ma żadnych przeszkód prawnych w tworzeniu związków rewizyjnych.</u>
          <u xml:id="u-63.50" who="#AlfredDomagalski">Wniosek mniejszości nr 23 zmierza do powołania tymczasowej rady spółdzielczej przez prezesa Rady Ministrów do czasu powołania rady stałej i stanowi konsekwencję wniosków nr 15, 16, 17 i 18.</u>
          <u xml:id="u-63.51" who="#AlfredDomagalski">Pozwólcie państwo, że na zakończenie zgłoszę jedną autopoprawkę, mającą charakter czysto techniczny. Chodzi mianowicie o skreślenie w zmianie 130, dotyczącej art. 257 § 1, błędnie przytoczonych artykułów. Proponuję więc skreślenie w czwartym wierszu tegoż artykułu słów: „i art. 91–93”.</u>
          <u xml:id="u-63.52" who="#AlfredDomagalski">W imieniu Komisji Nadzwyczajnej wnoszę o uchwalenie przez Wysoką Izbę przedłożonego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze zawartego w druku nr 391.</u>
          <u xml:id="u-63.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#JózefZych">Przypominam, iż Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 31 minut, to jest debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#JózefZych">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#JózefZych">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Jerzy Jankowski, Sojusz Lewicy Demokratycznej, a następnie pan poseł Stanisław Kalemba, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawić stanowisko do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, zawartego w druku nr 158.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#JerzyJankowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Dokonujące się w kraju zmiany polityczne oraz stworzone warunki gospodarki rynkowej uzasadniają dostosowanie do tych nowych warunków również zasad działania spółdzielczości. Rozwiązania zawarte w druku nr 158 stwarzają w odczuciu klubu Sojusz Lewicy Demokratycznej taką szansę i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom środowiska spółdzielczego. Świadczą o tym następujące propozycje zapisów projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#JerzyJankowski">Po pierwsze, po raz kolejny potwierdzono charakter własności majątku spółdzielczego jako majątku jej członków.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#JerzyJankowski">Po drugie, utrzymuje się niepodzielny charakter majątku spółdzielczego w okresie istnienia, natomiast proponuje się przyjęcie zasady, że w przypadku likwidacji spółdzielni jej majątek, uchwałą ostatniego walnego zgromadzenia, może być podzielony między członków spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#JerzyJankowski">Po trzecie, wprowadza się nowatorskie rozwiązanie - menadżerskie kierowanie spółdzielnią - dopuszczając możliwość powoływania zarządów jednoosobowych. Rozwiązanie takie winno wynikać z rozwiązań statutowych określających wymagania, jakim powinien odpowiadać prezes w wypadku zarządu jednoosobowego. Jednak przy przyjęciu takiego rozwiązania, mam na myśli zarząd jednoosobowy, nie może on podejmować decyzji w sferze praw i obowiązków członkowskich. Czynności te, zgodnie z zapisami ustawowymi, wykonuje rada nadzorcza.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#JerzyJankowski">Po czwarte, przyjęto zapis ustawy gwarantujący równość praw wszystkich członków spółdzielni, zarówno będących, jak i nie będących jej pracownikami. Obie te grupy, na identycznych zasadach, mogą uczestniczyć w organach samorządowych spółdzielni. Ograniczenia w tej generalnej zasadzie dotyczą jedynie niemożności powoływania w skład rady osób pełniących funkcje kierownika działalności gospodarczej spółdzielni lub pełnomocnika, jak również osoby pozostającej w związku małżeńskim oraz w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#JerzyJankowski">Po piąte, wprowadza się obowiązek lustracji działalności spółdzielni w cyklach raz na 3 lata, a w przypadku likwidacji coroczne.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#JerzyJankowski">Po szóste, spółdzielnie mogą zrzeszać się na zasadach dobrowolności w związkach rewizyjnych. Związki rewizyjne mogą prowadzić badania sprawozdań finansowych w trybie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie. Jednocześnie ustawa dopuszcza tworzenie związków gospodarczych. Celem działalności tych związków jest prowadzenie działalności gospodarczej na rzecz lub w interesie zrzeszonych spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#JerzyJankowski">Po siódme, nie dopuszcza się do uznania za praktyki monopolistyczne udzielania przez spółdzielnie swoim członkom w obrotach z nimi bonifikat, ulg i innych korzyści ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#JerzyJankowski">Po ósme, najwyższym organem samorządowym ruchu spółdzielczego jest wybierany przez spółdzielców Kongres Spółdzielczy, kreujący naczelny organ samorządu spółdzielczości, jakim wg projektu ustawy ma być Krajowa Rada Spółdzielcza, wyłoniona z poszanowaniem zasad demokracji wewnątrzspółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#JerzyJankowski">Wysoka Izbo! Przedkładane dzisiaj Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej jest w stosunku do przedłożenia prezentowanego w pierwszym czytaniu wersją poszerzoną m. in. o propozycje zmian w dziale czwartym Spółdzielnie mieszkaniowe. Oto najważniejsze z przyjętych w tej mierze rozwiązań nowelizacji Prawa spółdzielczego przez komisję, które w pełni popiera Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Podstawowe znaczenie mają zapisy określające przedmiot działalności spółdzielni mieszkaniowych, wyrażający się w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych członków, pozostawiając spółdzielni możliwość podejmowania innych rodzajów działalności gospodarczej, a także możliwość zaspokajania potrzeb mieszkaniowych na zasadach najmu. Wykorzystanie tych możliwości pozostawione jest do rozstrzygnięcia w statutach poszczególnych spółdzielni. Stworzenie takiej możliwości daje spółdzielniom mieszkaniowym również szansę włączenia się w realizację programu społecznego budownictwa czynszowego.</u>
          <u xml:id="u-65.11" who="#JerzyJankowski">Wysoka Izbo! Istotne znaczenie ma również dopuszczenie możliwości uzyskiwania przydziału lub najmu mieszkań w budynkach spółdzielczych przez osoby prawne, co wykluczały dotychczas obowiązujące rozwiązania ustawowe. Wprowadzenie tej możliwości jest również pozostawione do rozstrzygnięcia w statutach poszczególnych spółdzielni i ma na celu umożliwienie efektywnego wykorzystania lokali mieszkalnych nie znajdujących nabywców wśród osób fizycznych. Temu też celowi służyć ma skreślenie dotychczasowego zapisu uniemożliwiającego osobom fizycznym posiadanie dwóch lub więcej mieszkań własnościowych, które przecież w całości finansowane są ze środków własnych członka spółdzielni. Stosowanie tego ograniczenia proponuje się zawęzić jedynie do mieszkań lokatorskich, których budowa została w dużym stopniu sfinansowana ze środków publicznych.</u>
          <u xml:id="u-65.12" who="#JerzyJankowski">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Istotną dla spółdzielców jest proponowana zmiana dotycząca rozliczeń finansowych spółdzielni z członkami z tytułu wkładów mieszkaniowych i budowlanych. Dotychczasowe zasady waloryzacji wkładów mieszkaniowych członków zwalniających mieszkania lokatorskie wiązały ją z warunkami uzyskania mieszkania lokatorskiego w nowym budownictwie. Wobec tego, że nie buduje się nowych mieszkań spółdzielczych o statusie lokatorskim, niemożliwe stało się stosowanie tej zasady. Powszechną krytykę budziła też zasada, iż kredyt inwestycyjny, spłacany przez członka, zajmującego mieszkanie lokatorskie, nie powiększał jego wkładu mieszkaniowego, lecz był zapisywany na fundusz osobowy spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-65.13" who="#JerzyJankowski">W nowej ustawie zaproponowana została taka definicja wkładu mieszkaniowego, związanego z mieszkaniem lokatorskim, gdzie wkład mieszkaniowy ma odpowiadać różnicy pomiędzy kosztem budowy (wartością) mieszkania, a uzyskanymi przez członka środkami publicznymi na częściowe pokrycie, z budżetu państwa. Tym samym na wkład mieszkaniowy członka będą zapisywane nie tylko środki wnoszone przez niego przed objęciem mieszkania, ale również spłacone raty kredytu. Całkowita wysokość wkładu mieszkaniowego wynosić więc będzie od 50 do 70% wartości mieszkania - w zależności od wielkości umorzenia kredytowego, jakie uzyskał spółdzielca; było to uzależnione od daty czy roku realizacji danego przedsięwzięcia. Równocześnie jednak wkład mieszkaniowy będzie musiał być obciążony proporcjonalnie częścią kosztów zużycia budynku. Księgowe uporządkowanie ewidencji wkładów mieszkaniowych we wszystkich budynkach według nowych zasad miałoby nastąpić do dnia 31 grudnia 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-65.14" who="#JerzyJankowski">Wysoka Izbo! Pragnę wskazać jeszcze na dwie istotne zmiany zawarte w proponowanej ustawie. Pierwsza, to propozycja ograniczenia roszczeń członków z tytułu równowartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu do kwoty, jaką realnie spółdzielnia może uzyskać za dane mieszkanie w warunkach rynkowych. Druga, to propozycja komisji wprowadzenia zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, umożliwiająca odliczenie od podstawy opodatkowania nie tylko środków na wkład mieszkaniowy lub budowlany wnoszony przed objęciem mieszkania, ale również środków przeznaczonych na obsługę spłaty kredytu zaciągniętego na sfinansowanie części kosztów budowy mieszkania, ponoszonych już po zamieszkaniu. Aby proponowane rozwiązania w zmianach przepisów zawartych w art. 3 i 6 nie burzyły konstrukcji budżetu w 1994 r. proponujemy, aby te zapisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 1995 r.</u>
          <u xml:id="u-65.15" who="#JerzyJankowski">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnoszę o uchwalenie przedmiotowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-65.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Stanisława Kalembę, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pani poseł Maria Zajączkowska, Unia Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia stanowiska Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego dotyczącego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, projektu poselskiego klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#StanisławKalemba">Ruch ludowy, miliony ludzi pracy tradycyjnie związani są ze spółdzielczością. W początkowym okresie ze spółdzielczością oszczędnościowo-pożyczkową oraz ze spółdzielczością spożywców. Spółdzielczość jest częścią składową rdzennie polskiej propozycji systemu ustrojowego - idei agraryzmu.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#StanisławKalemba">Spółdzielczość zajmowała i zajmuje poczesne miejsce w programie społeczno-gospodarczym Polskiego Stronnictwa Ludowego. Odbudowa spółdzielczości, uchwalenie noweli Prawa spółdzielczego były podstawowymi punktami programu wyborczego Polskiego Stronnictwa Ludowego w wyborach parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#StanisławKalemba">Spółdzielczość w okresie II Rzeczypospolitej miała poważne osiągnięcia. Cieszyła się ona dobrą opinią w świecie. W okresie PRL spółdzielczość została wtłoczona w system gospodarki nakazowo-rozdzielczej, a jednak rozwijała swój potencjał i działalność. W 1989 r. udział spółdzielczości w tworzeniu dochodu narodowego wynosił 9%, a więc na poziomie krajów EWG. Rozbudowana organizacyjnie i gospodarczo spółdzielczość utraciła, niestety, w minionym okresie swoje cechy określane terminem więzi spółdzielczej, wyrażającej się podmiotowością członka spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#StanisławKalemba">Przemiany ustrojowe po wyborach 1989 r. objęły też spółdzielczość. Odbył się burzliwy kongres w grudniu 1989 r., a 20 stycznia 1990 r. została uchwalona przez Sejm kontraktowy nieszczęsna ustawa o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, która doprowadziła do znacznego zniszczenia dużego dorobku spółdzielczego, a także potencjału gospodarczego i organizacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#StanisławKalemba">Tragiczny obraz skutków postanowień tej ustawy likwidującej z dnia na dzień związki spółdzielcze, nie kontrolowanej działalności likwidatorów, nieprzychylnego stosunku poprzednich rządów do spółdzielców daje analiza danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego na koniec 1993 r. Podaję dane. Udział spółdzielczości w tworzeniu dochodu narodowego zmniejszył się z 9% w 1989 r. do 2% w roku 1993. Majątek obrotowy spółdzielczości, który w 1989 r. wynosił 18%, zmniejszył się do 6% w 1993 r. Na koniec 1993 r. nie było w spółdzielczości majątku naliczonego z zysku. Rentowność w I kwartale 1994 r. w spółdzielczości - planowano 5%, uzyskano 0%. Stosunek zobowiązań do należności w całej gospodarce w tym okresie wynosił 81,5%, a w spółdzielczości 131%. W 1989 r. w spółdzielczości było zatrudnionych 2,2 mln osób, a w 1993 r. niecałe 800 tys. osób. O złej sytuacji w spółdzielczości świadczą również niskie płace członków i pracowników. Były one niższe od średnich płac w sektorze publicznym w 1993 r. o 21,3%, a w I kwartale 1994 r. o 35%. W spółdzielczości nie było też premii z zysków.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie można dopuścić do dalszego pogłębiania się kryzysowej sytuacji w spółdzielczości, nie można doprowadzić tego ważnego obszaru gospodarki do upadku. Istnieje pilna potrzeba skutecznych działań. W interesie gospodarki narodowej i jej rozwoju spółdzielczość powinna mieć zapewnione warunki działania, a nie być na cenzurowanym. Pierwszoplanowym zadaniem jest wstrzymanie dalszego regresu spółdzielczości i stworzenie jej warunków do odbudowy potencjału i działalności, a następnie rozwoju. Dla osiągnięcia tego celu, zdaniem klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego, muszą być spełnione trzy podstawowe warunki. Chodzi, po pierwsze, o uchwalenie korzystnego dla spółdzielczości prawa, po drugie, przychylną politykę rządu, po trzecie, pomoc dla spółdzielczości w przywróceniu cech autentyzmu spółdzielczego w jej organizacji i działaniu. Działania w ostatnim obszarze musi podjąć sama spółdzielczość, ale bardzo pomocny w tym będzie przychylny spółdzielczości klimat władz państwowych, samorządowych, środowisk społecznych oraz partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#StanisławKalemba">Wysoki Sejmie! Już 4 lata spółdzielczość oczekuje na uchwalenie przez Sejm niezbędnego dla niej prawa. Nie doprowadziły do tego Sejmy dwóch poprzednich kadencji. Obecnie rozpatrywany projekt ustawy, wniesiony był w grudniu ub. r. przez klub Polskiego Stronnictwa Ludowego. Projekt ten uwzględnia istniejące uwarunkowania społeczne, moralne i gospodarcze w kraju i w środowiskach spółdzielczych. Zawiera rozwiązania, które są w stanie pobudzić inicjatywę środowisk spółdzielczych i ich otoczenia, skłonić je do innego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość i podjęcia zdecydowanych działań do usuwania przeszkód i osiągania założonych celów. Głównym celem jest zmiana postaw członków spółdzielni i ich organów samorządowych. Czynnikiem pobudzającym do takich przemian w postawach środowisk spółdzielczych, prowadzącym do wychodzenia z odrętwienia, marazmu i poczucia beznadziejności, jest główna myśl projektu ustawy - ukształtowanie samorządu spółdzielczego, poczynając od podstawowego ogniwa spółdzielni do reprezentacji krajowej, którą zgodnie z projektem ustawy będzie Kongres Spółdzielczości organizowany w trybie demokratycznym co 4 lata i wybierana na nim Krajowa Rada Spółdzielcza.</u>
          <u xml:id="u-67.8" who="#StanisławKalemba">Zniknęły z projektu obowiązujące według ustawy z 1982 r. wszelkie zakazy i nakazy. Spółdzielnie mają swobodę zrzeszania się, stosownie do potrzeb mogą tworzyć związki nie mające w stosunku do nich żadnych uprawnień władczych. Zgodnie z projektem rośnie rola i odpowiedzialność członków za działalność spółdzielni, są oni bowiem jej gospodarzami. Dzięki tej ustawie zostaje uhonorowana sytuacja pracowników spółdzielni i rola związków zawodowych pracowników spółdzielczości. Wzrośnie ich poczucie odpowiedzialności za działalność i los spółdzielni będącej ich pracodawcą.</u>
          <u xml:id="u-67.9" who="#StanisławKalemba">Ustawa przewiduje dla organizacji spółdzielczych szereg ulg związanych z podatkami. Mają one zachęcić do członkostwa w spółdzielni, a także pomagają w stwarzaniu sprzyjających warunków do doskonalenia działalności i rozwoju organizacji spółdzielczych. Należy do tych ulg m.in. ulga w podatku dochodowym w wysokości 5% dla spółdzielni zrzeszonych w związkach rewizyjnych. Ulga ta ma pokrywać koszty przynależności do związku, by nie pogarszały one zdolności spółdzielni, jeśli chodzi o konkurencję na rynku. Pośrednią korzyścią przynależności spółdzielni do związku rewizyjnego jest podniesienie stopnia zaufania społecznego do spółdzielni dzięki dokonywaniu lustracji spółdzielni przez związek rewizyjny. Następować będzie także podnoszenie efektywności działania spółdzielni dzięki pomocy udzielanej jej przez związek.</u>
          <u xml:id="u-67.10" who="#StanisławKalemba">Przepisy ustawy eliminują zagrożenia dla działalności spółdzielni wynikające z niewłaściwej interpretacji tego przez Urząd Antymonopolowy. Będą też stosowane przez spółdzielnie korzystniejsze ceny dla członków spółdzielni niż dla kontrahentów nie będących członkami.</u>
          <u xml:id="u-67.11" who="#StanisławKalemba">Uchwalenie ustawy stworzy spółdzielczości możliwość rozwijania działalności zgodnej z potrzebami członków i środowisk, w których one działają, bowiem potrzeby inicjatyw w tym zakresie są ogromne.</u>
          <u xml:id="u-67.12" who="#StanisławKalemba">Przede wszystkim konieczna jest odbudowa zlikwidowanego hurtu spółdzielczego. Jeśli chodzi o rolnictwo, niezbędna jest organizacja skupu i zagospodarowanie płodów rolnych, w tym współpraca z organizacjami spółdzielczymi za granicą, eksport produkcji.</u>
          <u xml:id="u-67.13" who="#StanisławKalemba">We wszystkich dziedzinach jest miejsce dla inicjatywy spółdzielczej, w tym możliwe jest tworzenie nowych miejsc pracy przy wykorzystaniu lokalnych warunków. W formach spółdzielczych powinien powstawać przemysł przetwórczy, rolno-spożywczy - we współpracy spółdzielni należących do różnych pionów. Ta współpraca międzyspółdzielcza jest szczególnie ważna, a zasada współdziałania dla realizacji wspólnych celów powinna być szczególnie rozwijana. Kierunki, sugestie i pomoc w tym zakresie powinny płynąć do spółdzielni z Krajowej Rady Spółdzielczej.</u>
          <u xml:id="u-67.14" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szczególnie dużą rolę w ukształtowaniu nowych warunków dla spółdzielczości i stworzeniu dla niej życzliwej atmosfery społecznej ma do spełnienia I kongres spółdzielczości, który powinien się odbyć jak najszybciej i powinien zostać zorganizowany w trybie demokratycznym.</u>
          <u xml:id="u-67.15" who="#StanisławKalemba">Debata nad projektem ustawy Prawo spółdzielcze przebiega w Sejmie w dniach bliskich Międzynarodowemu Dniu Spółdzielczości, przypadającemu 2 lipca. Ten rok jest szczególny. Przypada w nim bowiem 150-lecie zorganizowania pierwszej spółdzielni w Rochdale i 100 rocznica powstania Międzynarodowego Związku Spółdzielczego. Jest dobrym zwyczajem, że w dniach świąt i rocznic składa się jubilatom życzenia i podarki. Najlepszym podarkiem Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji dla polskich spółdzielców będzie uchwalenie noweli ustawy.</u>
          <u xml:id="u-67.16" who="#StanisławKalemba">Szczególna uwaga w programowaniu rozwoju spółdzielczości powinna być zwrócona na te dziedziny, w których istnieją największe potrzeby społeczne odnoszące się do tego, co decyduje o warunkach życia. Do tych dziedzin należy niewątpliwie, oprócz rolnictwa, rozwiązywanie przez spółdzielczość problemu mieszkaniowego, szczególnie ważnego dla młodego pokolenia. Wychodząc z tych przesłanek, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego poparł włączenie do projektu niezbędnej noweli ustawy działu IV: Spółdzielnie mieszkaniowe, wykorzystując propozycje wielu organizacji spółdzielni mieszkaniowych z całego kraju.</u>
          <u xml:id="u-67.17" who="#StanisławKalemba">Wysoka Izbo! Ustosunkowując się do wniosków mniejszości, zwracam uwagę na wniosek nr 15. Dotyczy on nadania nowego brzmienia art. 258. Cytuję: „Tworzy się Radę Spółdzielczą przy prezesie Rady Ministrów”. Zdumienie budzi fakt, że chociaż, jak powszechnie wiadomo, zgłoszony wniosek stanowił treść poprzedniej ustawy z 16 kwietnia 1993 r. i był jednym z powodów odmowy złożenia podpisu przez pana prezydenta, to właśnie owa treść została teraz zaproponowana we wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-67.18" who="#StanisławKalemba">W imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego zgłaszam poprawkę do art. 13 ust. 1 (str. 28 w druku nr 391), proponujemy takie jego brzmienie: Naczelna Rada Spółdzielcza w porozumieniu z przedstawicielami związków rewizyjnych, przedstawicielami ogólnokrajowych organizacji związków zawodowych oraz przedstawicielami ogólnokrajowych stowarzyszeń spółdzielczych zarejestrowanych w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy powoła Komitet Organizacyjny I Kongresu w ciągu 30 dni od daty wejścia w życie niniejszej ustawy oraz ustali zasady i tryb wyboru delegatów na kongres. Kongres powinien odbyć się w terminie 9 miesięcy od daty wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-67.19" who="#StanisławKalemba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wyrażam podziękowanie członkom, sympatykom spółdzielczości, spółdzielniom, organizacjom spółdzielczym za udział w kształtowaniu projektu ustawy. Wyrażam podziękowanie i uznanie Komisji Odbudowy Spółdzielczości przy Naczelnym Komitecie Wykonawczym Polskiego Stronnictwa Ludowego, pracującej bez przerwy od 1990 r., za podjęcie inicjatywy i opracowanie w trybie społecznym projektu przejętego przez nasz klub.</u>
          <u xml:id="u-67.20" who="#StanisławKalemba">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera przedmiotowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, przedstawiony przez Komisję Nadzwyczajną, i będzie głosował za jego przyjęciem na obecnym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-67.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pani poseł Maria Zajączkowska, Unia Wolności, a następnie pan poseł Krzysztof Wiecheć, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#MariaZajączkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kolejny raz Sejm przedstawia licznej rzeszy spółdzielców nowelizację Prawa spółdzielczego. Długotrwałe oczekiwanie na zapowiadaną zmianę prawa, trudności z dostosowaniem się spółdzielni do nowych reguł gospodarczych doprowadziły do niebezpiecznego rozbudzenia nadziei i oczekiwań, iż zmiana Prawa spółdzielczego będzie panaceum na wszystkie dolegliwości ruchu. Czy znowelizowane prawo wprowadza rozwiązania wnoszące nową jakość w życie spółdzielni i jest w stanie zaspokoić wszystkie oczekiwania? Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć: nie, nie jest to zmiana generalna, lecz uporządkowanie przepisów.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#MariaZajączkowska">Polska spółdzielczość przeżywa trudności organizacyjne, ekonomiczne i najpoważniejszy kryzys - kryzys tożsamości. Nowelizowane Prawo spółdzielcze, którego uchwalenie przeciąga się ponad miarę, nie daje rozwiązań pozwalających na automatyczne usunięcie wszystkich trudności i niedomagań. Nigdy i nigdzie regulacje prawne nie wejdą w życie i nie rozwiążą problemów, jeśli zainteresowane nimi grupy nie przejawią aktywności we wcielaniu ich w życie. Dlatego kolejny raz chcę przypomnieć o genezie najpoważniejszego kryzysu spółdzielczości - braku identyfikacji spółdzielców z własną spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#MariaZajączkowska">W Polsce Ludowej, w której upaństwowiono spółdzielczość, złamano podstawowe zasady spółdzielcze, pozbawiono spółdzielców prawa decydowania o spółdzielni, podporządkowano zarządy strukturom administracji rządowej i partyjnej, nastąpił odwrót prawdziwych spółdzielców od spółdzielni. Wbrew statystykom liczba spółdzielców, świadomych spółdzielców, malała, ponieważ większość tych, którzy formalnie byli członkami spółdzielni, nie zdawała sobie sprawy z tego, czym powinna być spółdzielnia, jakie są prawa i obowiązki spółdzielców; musieli oni należeć do spółdzielni, ponieważ państwo nie dawało szansy na inną formę realizacji ich potrzeb. Tak powstały przymusowe wielkie spółdzielnie mieszkaniowe, spółdzielnie rzemieślnicze i spółdzielnie produkcji rolnej oraz wiele innych.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#MariaZajączkowska">Dzisiaj, gdy istnieje szansa na autonomię spółdzielczości, na przejęcie władzy nad spółdzielniami, brakuje ludzi, którzy by tę szansę chcieli i umieli wykorzystać. Na ten kryzys nakłada się sprzeczność interesów wielu grup związanych ze spółdzielczością. Uwidoczniło się to w pracach komisji. Szczególnie dobitnie widać było, że zarządy spółdzielni i prezesi nie przemawiają tym samym głosem, tym samym językiem, co członkowie, oraz że interesy tych dwóch grup są często sprzeczne. Szereg osób z uporem dążyło do odtworzenia ponadspółdzielczych struktur, mających władzę nad spółdzielniami. Niemała była również grupa osób powołujących się na wolny rynek i liberalne poglądy tylko w tym celu, by umożliwić przejęcie majątku spółdzielczego. Na te głosy nakładał się głos pracowników spółdzielni, będących równocześnie ich członkami. Najsłabszy był głos szeregowych spółdzielców, rozproszonych, nie potrafiących dostatecznie wyraźnie zdefiniować swoich preferencji.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#MariaZajączkowska">Przedkładana ustawa jest wypadkową wszystkich tych tendencji i jako taka zawiera cały szereg przepisów kompromisowych. Chciałabym zwrócić uwagę na kilka zapisów odnoszących się do podstawowych zasada spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#MariaZajączkowska">Własność spółdzielcza. W omawianej ustawie majątek spółdzielczy został zdefiniowany jako własność prywatna spółdzielców, tak jak to było definiowane od początku istnienia tego ruchu. Mam nadzieję, że będzie to uwzględniane we wszystkich innych ustawach oraz że tak będzie to traktowała administracja.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#MariaZajączkowska">Podzielność majątku spółdzielni. Regulacje odnoszące się do tego problemu, zawarte w artykułach 26 i 125, noszą wyraźne cechy sprzecznych tendencji. Z jednej strony mówi się, że byłemu członkowi nie przysługuje prawo do majątku spółdzielni w czasie jej działalności, ale równocześnie dopuszcza się do podziału majątku spółdzielni w procesie likwidacji. Skąd ta dwoistość? Wiele zarządów jest zainteresowanych doprowadzeniem do podziału majątku spółdzielni i do przejęcia go na własność. Nie będę tu omawiała szczegółowo mechanizmów tego procesu, ale o skali zjawiska świadczy pojawianie się porad prawnych o tym, jak tego dokonać.</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#MariaZajączkowska">Z tego względu Unia Wolności zgłosiła własną regulację tej sprawy, zawartą w wniosku mniejszości nr 12. W myśl tej regulacji po zaspokojeniu wszystkich roszczeń uchwałą walnego zgromadzenia podejmuje się decyzję o przekazaniu pozostałego majątku na cele spółdzielcze lub społeczne, a Krajowa Rada Spółdzielcza może pozwolić na podział majątku między członków, kierując się stopniem ich przyczynienia się do powstania majątku spółdzielczego. Przy takim zapisie nie będzie obawy o to, że majątek spółdzielni przejdzie w ręce grupki osób będących blisko gremiów decyzyjnych, obawy o to, że będzie się specjalnie stawiać spółdzielnie w stan likwidacji. Wąskie grupy osób nie będą mogły przechwycić majątku przejętego wcześniej po likwidowanych centralnych związkach. Ci, którzy krytykują sposób rozdysponowania tego majątku przez likwidatorów, mają okazję do pokazania, czy są za pozostawieniem tego majątku w spółdzielni czy przeciw.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#MariaZajączkowska">Związki rewizyjne. Była pełna zgodność co do konieczności istnienia związków rewizyjnych. Akceptacja dobrowolności zrzeszania się w tych związkach była mniej powszechna. O zachętach mówili moi przedmówcy. O ile tworzenie związków rewizyjnych i konieczność lustracji nie budzą wątpliwości, o tyle sprzeciw mojego klubu budzi zgoda na prowadzenie przez związki rewizyjne działalności gospodarczej oraz oddanie w ręce związku prawa do postawienia spółdzielni w stan likwidacji. Związek rewizyjny, przeprowadzający lustrację i badanie sprawozdań finansowych, będzie mógł decydować o likwidacji spółdzielni. Naszym zdaniem jest to nadmierne uprzywilejowanie związku rewizyjnego.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#MariaZajączkowska">Związki gospodarcze. Spółdzielnie już obecnie mogą tworzyć różne wspólne formy gospodarowania, w tym spółdzielnie osób prawnych, tj. formy identyczne ze związkami gospodarczymi. Nie ma więc potrzeby wprowadzania odrębnych zapisów regulujących tę formę działalności, chyba że ustawodawcy przyświeca cel reaktywowania związków gospodarczych dominujących nad spółdzielnią, bo przecież decyzje gospodarcze związku będą wiążące dla spółdzielni. Po umocnieniu ekonomicznym związek zdominuje spółdzielnie. Wbrew podstawowym kanonom spółdzielczości decydować będzie kapitał, a nie spółdzielnia. Mając to na względzie, Unia Wolności proponuje odrzucenie proponowanego brzmienia art. 243 - wniosek mniejszości nr 14.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#MariaZajączkowska">Krajowa Rada Spółdzielcza. Unia Wolności, tak jak wcześniej, proponuje utworzenie Krajowej Rady Spółdzielczej jako ciała mieszanego, rządowo-spółdzielczego, w którym 2/3 członków byłoby demokratycznie wybranymi przedstawicielami ruchu spółdzielczego, a 1/3 stanowiliby przedstawiciele rządu. Tak powołana rada spółdzielcza miałaby osobowość prawną i działałaby na podstawie statutu nadanego przez prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#MariaZajączkowska">Wiemy, że tu, na tej sali, rozpocznie się atak na taką propozycję jako dotyczącą niedemokratycznej formy - i to ze strony tych, którzy kiedyś upaństwowili spółdzielczość. Przypomnę tylko, że jest to nawiązanie do rozwiązań istniejących w Polsce przed wojną, w II Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#MariaZajączkowska">Chciałabym jednak powiedzieć, że moje wątpliwości rozwiane zostały na skutek postępowania rządu z bankami spółdzielczymi. Gdyby istniała Krajowa Rada Spółdzielcza, działająca na podstawie proponowanych przez nas reguł, nie mogłoby dojść do zaproponowania przez rząd takiej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#MariaZajączkowska">Jeżeli zaakceptujemy rozwiązania przedstawione przez komisję, to rząd będzie proponował ustawy wymierzone przeciw spółdzielczości, bo nie będzie musiał wcześniej rozmawiać ze spółdzielniami, a demokratycznie wybrana rada szybko wyalienuje się ze społeczności spółdzielczej - tak jak obecna Naczelna Rada Spółdzielcza. Znów okaże się, że mimo że z radą identyfikuje się tylko 9 spółdzielni, może ona powoływać się na cały ruch spółdzielczy, działać nie tylko w interesie spółdzielców, ale również w interesie politycznym swojego kierownictwa.</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#MariaZajączkowska">Mimo że jesteśmy w opozycji, proponujemy powołanie rady przy prezesie Rady Ministrów. Stosowny zapis znajduje się we wnioskach mniejszości nr 15, 16, 17 i 23.</u>
          <u xml:id="u-69.15" who="#MariaZajączkowska">Spółdzielczość mieszkaniowa. Proponowane przez Komisję Nadzwyczajną zapisy w dziale IV idą - naszym zdaniem - we właściwym kierunku, ale są daleko niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-69.16" who="#MariaZajączkowska">Do pozytywnych zmian należy zaliczyć:</u>
          <u xml:id="u-69.17" who="#MariaZajączkowska">— możliwość budowy przez spółdzielnię lokali pod najem,</u>
          <u xml:id="u-69.18" who="#MariaZajączkowska">— odniesienie do statutu kwestii ustalania zasad kolejności przydziału lokali członkom i najemcom,</u>
          <u xml:id="u-69.19" who="#MariaZajączkowska">— umożliwienie spółdzielniom wynajmowania lokali mieszkalnych osobom prawnym,</u>
          <u xml:id="u-69.20" who="#MariaZajączkowska">— umożliwienie odzyskania przez spółdzielnię równowartości wkładu mieszkaniowego w razie wygaśnięcia lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielczego,</u>
          <u xml:id="u-69.21" who="#MariaZajączkowska">— umożliwienie posiadania dwóch lokali własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-69.22" who="#MariaZajączkowska">Tak jak wcześniej powiedziałam - zaproponowane regulacje idą we właściwym kierunku i popieramy je. Są jednak daleko niewystarczające, dotyczy to na przykład przepisów o podziale wielkich spółdzielni mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-69.23" who="#MariaZajączkowska">Dlatego opowiadamy się za wnioskiem mniejszości nr 21. Uważamy jednak, że liczba członków spółdzielni mieszkaniowych, ich problemy zasługują na wprowadzenie odrębnej regulacji prawnej, i o taką ustawę będziemy w Sejmie zabiegać.</u>
          <u xml:id="u-69.24" who="#MariaZajączkowska">Pracownicy spółdzielni. Unia Wolności zdaje sobie sprawę, że w polskich warunkach dominacja pracowników w wielu spółdzielniach odbija się negatywnie na efektywności spółdzielni. Często interesy spółdzielców i pracowników są sprzeczne. Pracownicy, członkowie rad nadzorczych nie mogą efektywnie kontrolować zarządu, któremu są podporządkowani. Trzeba jednak powiedzieć, że wiele spółdzielni przetrwało tylko dzięki pracownikom.</u>
          <u xml:id="u-69.25" who="#MariaZajączkowska">Uznajemy racje tych, którzy uważają, że pracownicy posiadają prawa nabyte i nie powinno się im tych praw ograniczać. Sądzimy, że sami spółdzielcy ułożą stosunki pracownik-spółdzielnia w statutach.</u>
          <u xml:id="u-69.26" who="#MariaZajączkowska">W proponowanym projekcie znalazły się również inne zapisy, na które warto zwrócić uwagę. Należy do nich zapis zabraniający członkom rad nadzorczych i zarządów prowadzenia działalności gospodarczej konkurującej ze spółdzielnią.</u>
          <u xml:id="u-69.27" who="#MariaZajączkowska">Ważną zmianą jest również oddanie do decyzji spółdzielców regulacji składu, liczebności i wymagań stawianych zarządowi.</u>
          <u xml:id="u-69.28" who="#MariaZajączkowska">Komisja znowelizowała również przepisy o rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-69.29" who="#MariaZajączkowska">Zdaniem Unii Wolności, liberalizacja tych przepisów poszła za daleko. Szczególnie protestujemy przeciw skreśleniu art. 140, mówiącego o tym, że decyzja o wykluczeniu i wykreśleniu członka może być podjęta jedynie przez walne zgromadzenie, dlatego wnoszę stosowną poprawkę do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-69.30" who="#MariaZajączkowska">Odrębną grupę zagadnień obejmują przepisy regulujące gospodarczą działalność spółdzielni, takie jak przepisy podatkowe, o bankowym postępowaniu ugodowym oraz zapis mówiący o tym, że bonifikaty, ulgi i inne korzyści ekonomiczne udzielane członkom nie są praktyką monopolistyczną.</u>
          <u xml:id="u-69.31" who="#MariaZajączkowska">W ustawie nie znalazł się jednak zapis stosowany dość powszechnie w odniesieniu do spółdzielni, a regulujący sprawy podatkowe dotyczące obrotu między spółdzielnią a członkiem. Proponujemy uzupełnienie ustawy o tę regulację w naszym wniosku oznaczonym nr 19.</u>
          <u xml:id="u-69.32" who="#MariaZajączkowska">Unia Wolności opowiada się za rozszerzeniem liczby podmiotów uprawnionych do przeprowadzania lustracji - zgodnie z wnioskiem mniejszości nr 20.</u>
          <u xml:id="u-69.33" who="#MariaZajączkowska">Na zakończenie chcę powrócić do ogólnej oceny ustawy. Zmiany wprowadzone do Prawa spółdzielczego nie idą tak daleko, jak spodziewają się tego spółdzielcy. Wyraźnie czuje się naciski różnych grup związanych ze spółdzielczością. Prezentowana ustawa nie jest ustawą, z którą Unia Wolności identyfikowałaby się bezkrytycznie, ale doceniamy pozytywny kierunek zmian. Prawdziwą wartość ustawy będzie można ocenić na podstawie tego, czy uda się przełamać bierność spółdzielców, skłonić ich do korzystania z prawa i wlać w nich wiarę w to, że warto być spółdzielcą, bo jest to forma dająca szansę na poprawę bytu, na znalezienie swojego miejsca na mapie gospodarczej, a przy tym pewien sposób życia związany z wrażliwością i otwarciem na innych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-69.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Krzysztof Wiecheć, Unia Pracy, a następnie pan poseł Kazimierz Wilk, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#KrzysztofWiecheć">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Pracy Klub Parlamentarny, którego stanowisko mam zaszczyt prezentować, ze szczególną uwagą odnosi się do przedstawionej propozycji nowelizacji Prawa spółdzielczego, zawartej w druku sejmowym nr 391. Wynika to co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze, Prawo spółdzielcze dotyczy znacznego fragmentu naszej gospodarki, reguluje bowiem zasady działalności blisko 17 tys. podmiotów gospodarczych, ponad 2 mln osób związanych zawodowo ze spółdzielczością. Uwzględniając członków ich rodzin, mówimy o regulacjach dotyczących kilku milionów Polek i Polaków. Po wtóre, spółdzielcza forma gospodarowania stanowi dla wielu ludzi nie dysponujących kapitałem, lecz mających chęć do pracy, o możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb: pracy, mieszkania, uzyskiwania dochodów, odnalezienia się w nowych warunkach i nowej rzeczywistości. Po trzecie, ruch spółdzielczy, którego tradycje sięgają na ziemiach polskich drugiej połowy XIX w., który rozwinął się w II Rzeczypospolitej, a po wojnie poddawany był niejednokrotnie brutalnym naciskom politycznym i ograniczeniom administracyjnym, w ostatnich 4 latach przeżywa bardzo głęboki kryzys. Funkcjonuje nadal, uzupełniane kilkakrotnie, uchwalone w stanie wojennym - aczkolwiek przygotowywane wcześniej - Prawo spółdzielcze. Na mocy ustawy z 20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości trwa nadal przewlekły proces likwidacji związków spółdzielczych. Mówiąc wprost i brutalnie, trwa proces wyniszczania spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#KrzysztofWiecheć">Nie zarysowaliśmy dotychczas w sposób jasny i przekonujący roli, jaką ma odegrać spółdzielczość w przemianach gospodarczych i społecznych. Nie mamy jasnej odpowiedzi na pytanie, jak chcemy wykorzystać ekonomiczną i społeczną funkcję tej formy własności. W „Strategii dla Polski” trudno znaleźć chociażby pojęcie „spółdzielczość”. Tak, niestety, rysuje się obraz sytuacji w spółdzielczości polskiej.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#KrzysztofWiecheć">Wychodząc z tych przesłanek, Klub Parlamentarny Unii Pracy wyraża przekonanie, że nowelizując Prawo spółdzielcze, rozpoczynamy proces odbudowy spółdzielczości, przywracamy milionom członków spółdzielni nadzieję na szansę działania w normalnych warunkach. Liczymy na to, że znane porzekadło - do trzech razy sztuka - sprawdzi się i nowelizacja Prawa spółdzielczego wreszcie stanie się faktem. Opowiadając się za rozwiązaniami przyjętymi w druku nr 391, Unia Pracy Klub Parlamentarny pragnie przedstawić pod rozwagę Wysokiej Izby kilka uwag i propozycji do uwzględnienia w dalszych pracach przed trzecim czytaniem.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#KrzysztofWiecheć">Pragniemy z całym naciskiem podkreślić, że w rozwiązaniach dotyczących zakresu działania i uprawnień związków rewizyjnych należy wykluczyć te dotyczące jakichkolwiek funkcji władczych wobec spółdzielni, dobrowolnie przecież w tych związkach zrzeszonych. Klub proponuje, aby w art. 40 § 1 skreślić wyrazy: „związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona” (mówi też o tym wniosek mniejszości nr 5). Uważamy bowiem, że zadania związku rewizyjnego winny sprowadzać się do przeprowadzania badań lustracyjnych, prowadzenia działalności instruktażowej, doradczej, szkoleniowej, zaś zaproszenie związku rewizyjnego na walne zgromadzenia należy pozostawić do swobodnej decyzji spółdzielni, a nie zmuszać jej do tego zapisem ustawowym.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#KrzysztofWiecheć">W odniesieniu do art. 41 § 4 proponujemy przyjąć wniosek mniejszości nr 7. Uważamy bowiem, że związek rewizyjny powinien mieć prawo wglądu do protokołu z walnego zgromadzenia jedynie w wypadku prowadzenia lustracji.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#KrzysztofWiecheć">Proponujemy, aby art. 82 nadać nowe brzmienie: „Oprocentowanie wkładów pieniężnych stanowi koszt uzyskania przychodów”, odpowiadające aktualnym realiom ekonomicznym.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#KrzysztofWiecheć">Ponadto w art. 240 § 3 wyeliminować należy naszym zdaniem zapisy pkt. 3 i 4, dotyczące reprezentowania zrzeszonych spółdzielni przez związki rewizyjne wobec samorządów gminnych, gdyż trudno sobie wyobrazić współpracę samorządu spółdzielczego z samorządem gminnym poprzez ogniwo pośrednie powołane dla celów kontrolnych i instruktażowych. Współpraca taka z pewnością powinna być bezpośrednio prowadzona na terenie działania spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-71.7" who="#KrzysztofWiecheć">Jeśli zaś chodzi o reprezentowanie interesów zrzeszonych spółdzielni za granicą, co przewiduje pkt 4, to chętnych jest wielu, a w czołówce znowu dostrzegamy związek rewizyjny. Uważamy, że Krajowa Rada Spółdzielcza pełnić będzie tę funkcję w sposób pełny. Kontakty zagraniczne spółdzielni powinny mieć charakter konkretny, gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-71.8" who="#KrzysztofWiecheć">Nie do przyjęcia jest w naszym rozumieniu wniosek mniejszości nr 10 dotyczący art. 91 § 4 dopuszczający możliwość nadawania uprawnień lustracyjnych przez związki rewizyjne. Uprawnienia te wydawać winien jeden organ wg jednolitych zasad i kryteriów. Organem tym jest Krajowa Rada Spółdzielcza. Mój klub popiera rozwiązania przyjęte w tym względzie w projekcie ustawy. Klub Parlamentarny Unii Pracy opowiada się także za przyjętymi w projekcie ustawy zasadami budowy Krajowego Samorządu Spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-71.9" who="#KrzysztofWiecheć">Jesteśmy przeciwni wnioskom mniejszości nr 15 i 16 przewidującym budowę krajowej reprezentacji spółdzielczości w postaci rady spółdzielczej przy prezesie Rady Ministrów. Niech samorząd spółdzielczy decyduje sam o swoich reprezentantach.</u>
          <u xml:id="u-71.10" who="#KrzysztofWiecheć">Na poparcie naszego klubu zasługują rozwiązania przywracające właściwą funkcję statutowi spółdzielni. W projekcie Prawa spółdzielczego jest wiele dyspozycji odsyłających do statutu w kwestiach szczegółowych rozwiązań. Taki kierunek zdecydowanie popieramy.</u>
          <u xml:id="u-71.11" who="#KrzysztofWiecheć">Mam szczególną satysfakcję, że zgłoszony przeze mnie w trakcie pierwszego czytania wniosek o uwzględnienie w noweli Prawa spółdzielczego działu IV został w trakcie prac Komisji Nadzwyczajnej uwzględniony. Środowisko spółdzielczości mieszkaniowej czekało na to długo. Proponowane zmiany są bowiem dostosowaniem do warunków rynkowych, gdyż m.in. wprowadzają możliwość najmu lokali mieszkalnych zarówno osobom fizycznym, jak i prawnym wg zasad określonych w statutach poszczególnych spółdzielni. Pozwoli to na zagospodarowanie tzw. pustostanów i zasiedlenie mieszkań, na które nie ma chętnych z przyczyn ekonomicznych. Dzięki temu spółdzielnie uzyskają także dodatkowe środki. Zmiany te dają również prawo posiadania więcej niż jednego mieszkania na warunkach określonych dla własnościowego prawa do lokalu. Proponowane rozwiązania określające zasady wnoszenia wkładu mieszkaniowego i budowlanego są korzystniejsze dla członków. Przewidują m.in. uwzględnienie we wkładzie mieszkaniowym nie tylko środków wniesionych przed objęciem mieszkania, ale także rat spłaconego kredytu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-71.12" who="#KrzysztofWiecheć">Nasz klub udziela także swojego poparcia propozycji Komisji Nadzwyczajnej wprowadzenia zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwalającej na odliczanie od podstawy opodatkowania również rat, czy też inaczej mówiąc transz, spłaconego kredytu i odsetek.</u>
          <u xml:id="u-71.13" who="#KrzysztofWiecheć">Zmiany w dziale IV nie spowodują rewolucji w działalności spółdzielni mieszkaniowych. Nie zwiększy się natychmiast liczba oddawanych mieszkań, do tego bowiem konieczna jest zasadnicza zmiana warunków kredytowania budownictwa mieszkaniowego. Jednakże dzięki tym regulacjom spółdzielczość mieszkaniowa uzyskuje warunki do tego, aby stać się solidnym partnerem pani minister Blidy w podejmowanych działaniach na rzecz wyprowadzenia z dramatycznie głębokiego kryzysu polskiego mieszkalnictwa.</u>
          <u xml:id="u-71.14" who="#KrzysztofWiecheć">Wysoki Sejmie! Klub Unii Pracy rozpatrywaną nowelizację Prawa spółdzielczego traktuje jako pierwszą fazę prac legislacyjnych mających na celu opracowanie nowego, nowoczesnego prawa spółdzielczego. Spółdzielczości polskiej potrzebna jest bowiem ustawa normująca zasadnicze kwestie bez rozbudowanych rozwiązań szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-71.15" who="#KrzysztofWiecheć">Panie i Panowie Posłowie! Obradujemy w przededniu Międzynarodowego Dnia Spółdzielczości. Niech ten dzień będzie także przypomnieniem, że spółdzielczość polska ma wieloletnie tradycje współpracy ze spółdzielcami innych krajów. Zbliżający się Międzynarodowy Kongres Spółdzielczy, mający się odbyć w Manchesterze w przyszłym roku, może przynieść wiele sugestii do dalszych prac nad rekonstrukcją ruchu spółdzielczego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-71.16" who="#KrzysztofWiecheć">Kończąc, pragnę oświadczyć, że Klub Parlamentarny Unii Pracy, przekazując zgłoszone uwagi, opowiada się za rychłym uchwaleniem Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-71.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#JózefZych">Głos zabierze pan poseł Kazimierz Wilk, Konfederacja Polski Niepodległej, a następnie pan poseł Zbigniew Pietrzykowski, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#KazimierzWilk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu mojego klubu przedstawić następujące uwagi do omawianej ustawy. W ogólnej ocenie przedstawiony dokument w toku prac legislacyjnych pozbawiono uchybień, które stały się przyczyną tak weta pana prezydenta, jak też krytycznych ocen ekspertów i działaczy spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#KazimierzWilk">W naszej opinii idealnym projektem byłby projekt tworzony od podstaw, w sposób systematyczny i jednolity. Przedstawiony projekt ma wszelkie cechy kompilacji ustaw, także projektów ustaw pochodzących z okresu stanu wojennego, ustawy zawetowanej przez pana prezydenta, oraz cechy ustawy, na którą próbuje wpływać lobby prezesów spółdzielni. Tyle tytułem wstępu.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#KazimierzWilk">Co zaś do meritum, uważam, że projekt ma wiele istotnych uchybień. Chciałbym na kilku przykładach postarać się to udowodnić. I tak:</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#KazimierzWilk">Art. 38 § 1 pkt 5 — prezentowany w projekcie zapis ogranicza rolę walnego zgromadzenia wyłącznie do czynności zbywania nieruchomości. Myślę, że tutaj powinien być też dodany zapis: „i nabycia”.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#KazimierzWilk">W art. 45 nie ma ustawowego zakazu łączenia stanowisk przez członków rady nadzorczej. Ustawa nie może dopuszczać do sankcjonowania sytuacji, by ta sama osoba była członkiem delegatem, członkiem rady, a także członkiem komisji rewizyjnej. Wtedy jedna osoba stanowi, wykonuje i sama siebie kontroluje. Są to klasyczne sytuacje z zakresu podziału władzy. Delikatną kwestią jest udział pracowników spółdzielni w jej organach samorządowych. Pracownicy, ponieważ są służbowo podporządkowani zarządowi, są dyspozycyjni, a często także stanowi to zaczątek sporów zarządów z samorządami. Tak więc ustawa nie powinna stwarzać dylematu moralnego dla pracowników spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#KazimierzWilk">Odnośnie do art. 42 § 2. Wiadomo, że diabeł tkwi w szczegółach. Otóż w artykule tym, w jego § 2, zawarta jest prerogatywa członka spółdzielni do zaskarżania do sądu uchwał walnego zgromadzenia z powodu ich niezgodności z prawem lub statutem spółdzielni. Na tej samej podstawie projekt dopuszcza zaskarżanie uchwał walnych zgromadzeń przez zarządy spółdzielni. Zapis ten jest nietrafny z uwagi na jego antyustawowy charakter. Przeczy on podmiotowości członka spółdzielni, a także przeczy zawartej w art. 3 niniejszej ustawy definicji, że majątek spółdzielni jest prywatnym majątkiem jej członków. Próba ustawowego obalania uchwał walnych zgromadzeń, tzn. uchwał suwerena — stanowiącego poprzez uchwały walnych zebrań — przez ciało stricte kontraktowe, to jest pracobiorcę, jakim jest zarząd, jest próbą ustawowego ubezwłasnowolnienia spółdzielców. Ma się to odbywać w trybie procesowym. W trybie procesowym będzie odbywało się zarządzanie spółdzielnią. Ustawodawca nie może dopuścić, by na gruncie gospodarki rynkowej strategiczne uchwały spółdzielców weryfikowane były z tytułu powództwa prezesów. Któż bowiem potrafi udowodnić, że długoletni proces, a z takim mamy do czynienia zazwyczaj, wykaże trafność wystąpienia do sądu prezesa; a jeżeli okaże się, że zaskarżenie pozbawione było podstawy, to kto odpowie za skutki tak prowadzonego zarządzania? Prawo zaskarżania uchwał powinno pozostać podmiotowym prawem członka spółdzielni jako persony, nie zaś kolegium zarządu. Podobna sytuacja jest z art. 42 § 6. W tym przypadku zaskarża zarząd, reprezentuje go rada nadzorcza, a podmiotowość traci spółdzielca–właściciel.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#KazimierzWilk">Następna uwaga dotyczy art. 56 § 3. Artykuł ten powinien być, moim zdaniem, rozszerzony o zapis, że członkowie rady i zarządu, oprócz niebrania udziału w działaniach konkurencyjnych, nie powinni uczestniczyć także w działaniach niekonkurencyjnych, jakim jest ich udział w kierowniczych zespołach spółek lub firm działających na rzecz spółdzielni czy też biorących udział w przetargach na wykonywanie robót. Pominięcie tego aspektu prowadzić będzie do zachowań korupcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#KazimierzWilk">I dwie ostatnie uwagi do art. 59 § 2. I tak pkt 1 powinien, moim zdaniem, być rozszerzony o zapis dotyczący członków komisji rewizyjnych, w celu zachowania reguł demokracji podstawowej. W pkt. 2 zaś powinien być zapis obligatoryjnego wybierania członków rady nadzorczej przez grupy członkowskie, nie zaś pośrednio, przez walne zebranie. Taki tryb wyłaniania odrywa kandydatów od ich elektoratu i czyni ich anonimowymi.</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#KazimierzWilk">Klub Konfederacji Polski Niepodległej w sprawie wniosków mniejszości wypowie się przy głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Zbigniewa Pietrzykowskiego, BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#ZbigniewPietrzykowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform uważa, że nowelizacja Prawa spółdzielczego, choć częściowa, jest konieczna, aby usunąć bariery hamujące aktywność lokalną mającą na celu zakładanie i prowadzenie działalności w interesie członków spółdzielni. Mamy nadzieję, że ta kolejna w ciągu ostatnich lat nowelizacja, choć fragmentaryczna, otworzy nowe możliwości przed ruchem spółdzielczym. Nie zastąpi się jednak ustawą autentycznej działalności ludzi. Zadaniem Sejmu jest stwarzanie możliwości i tak też postrzegamy tę nowelę.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#ZbigniewPietrzykowski">Interes spółdzielni jest interesem jej członków, a także - częściowo - pracowników. Jednoznaczne ustawowe zapewnienie o dobrowolności zrzeszania się i określenie celu wspólnej działalności na nowo odbuduje chęć działania ludzi dla wspólnej sprawy. Również regulacja dotycząca organizacyjnych podstaw działania spółdzielni i, co najważniejsze, uregulowanie spraw majątkowych stworzą podwaliny dla autentycznego ruchu.</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#ZbigniewPietrzykowski">W dalszym ciągu uważamy jednak, że prawo spółdzielcze powinno mieć charakter ramowy, regulujący tylko kwestie członkostwa, samorządności, własności i procedur likwidacyjnych. Sprawozdanie przedstawione przez Komisję Nadzwyczajną wiele tych problemów rozstrzyga, co przyjmujemy z zadowoleniem. Nie możemy jednak poprzeć zapisu art. 243 projektu ustawy, ponieważ nie ma w nim wyraźnego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez związki rewizyjne, a taka działalność mogłaby być konkurencyjna w stosunku do działalności zrzeszonych spółdzielni. Artykuł ten bowiem nie precyzuje jasno, czy związki gospodarcze będą mogły odgrywać rolę związku rewizyjnego, czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#ZbigniewPietrzykowski">Klub Parlamentarny BBWR popiera rozwój samorządności lokalnej i spółdzielczej, dlatego uważa, że wszystkie tworzone struktury czy związki winny być kształtowane na podstawie decyzji zainteresowanych podmiotów. W związku z tym naczelne władze tych organizacji winny być wybierane, a nie mianowane.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#ZbigniewPietrzykowski">Opowiadamy się za przyjęciem wniosku nr 18, ponieważ uważamy, że jednoznaczne określenie sposobu finansowania wydatków rady spółdzielczej wyeliminuje możliwości różnych nacisków na spółdzielnie, by świadczyły one dodatkowe środki finansowe na rzecz rady.</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#ZbigniewPietrzykowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny BBWR będzie głosował za przyjęciem tej nowelizacji, choć widzimy jeszcze szereg niedoskonałości zapisów tego projektu. Wnosimy jednak o przystąpienie do prac nad nowym prawem spółdzielczym, które ramowo obejmowałoby problemy dotyczące spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#JózefZych">Przechodzimy do wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#JózefZych">Głos zabierze poseł Marek Mazurkiewicz, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w debacie nad trzecim w ciągu 4 lat projektem głębokiej nowelizacji ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, warto przypomnieć, że zapoczątkowanym w 1990 r. przemianom społeczno-gospodarczym w Polsce towarzyszył narastający kryzys organizacyjno-prawny i ekonomiczno-finansowy spółdzielczości. Między innymi wskutek działania ustawy z 20 stycznia 1990 r. w połączeniu z nie uregulowanymi, i świadomie nie regulowanymi, stosunkami własnościowymi spółdzielni zaistniały fatalne dla spółdzielni następstwa, o których mówiliśmy w tej Izbie wielokrotnie i o których już dziś wspominano.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#MarekMazurkiewicz">Od początku Sejmu tej kadencji wykonaliśmy już - z inicjatywy posłów koalicji - liczne prace przygotowawcze i początkowe. Ustawa z 20 kwietnia tego roku o zmianie ustawy z 20 stycznia 1990 r. pozwoliła zakończyć wstępny etap porządkowania zasad funkcjonowania spółdzielczości, a ustawa z 10 czerwca tego roku - zamknąć proces porządkowania stosunków własnościowych spółdzielni. Obie wyeliminowały źródła niesprawiedliwości popełnionych wcześniej w stosunku do spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#MarekMazurkiewicz">Prezentowany dziś przez Komisję Nadzwyczajną projekt ustawy realizuje konstytucyjną - i określoną międzynarodowymi aktami związku spółdzielczego - zasadę swobody zrzeszania się organizacji spółdzielczych i nad tym tylko chcę skoncentrować się w swej wypowiedzi. Ustawa daje przy tym gwarancję należytej kontroli społecznej i demokratyzmu przy podejmowaniu decyzji w sprawach spółdzielczych i dysponowania majątkiem spółdzielczym. Eliminuje ona - jak już o tym mówił poseł sprawozdawca - władztwo organów administracji państwowej nad spółdzielniami, tak wyraźne w regulacjach z 1982 r. Ustawa nadaje też wyraźnie naszym spółdzielniom status prawny samorządu gospodarczego, działającego poza strukturami administracji gospodarczej i publicznej i niezależnie od niej; w tej mierze dysponowaliśmy ogromną korespondencją popierającą ten kierunek działania. Ustawa gwarantuje wreszcie konstytucyjne prawo zrzeszania się i prawo swobody gospodarowania spółdzielniom w związkach, kreując także podstawy powstania organów samorządu spółdzielczego na najwyższym jego szczeblu.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#MarekMazurkiewicz">Wysoka Izbo! Do wypowiedzi sprowokował mnie fakt, iż wydaje się ponurym paradoksem, że kiedy dziś powszechnie wszyscy głoszą wierność zasadom demokracji i wolności gospodarczej — deklarując poszanowanie instytucji własności obywateli i swobody podmiotów gospodarujących — w projektowanej ustawie (we wnioskach mniejszości nr 15–17) proponuje się powołanie — w miejsce naczelnych organów samorządu spółdzielczego, ustanowionych w projekcie w art. 258 — organu administracji państwowej do spraw spółdzielczości pod dość dyskusyjną nazwą „rady”, będącego w istocie organem nadzoru administracji państwowej nad ruchem spółdzielczym. Przeżyliśmy w latach 1949–1955 okres upaństwowienia spółdzielczości i starsi ludzie dobrze to pamiętają. Pamiętamy równocześnie rujnującą struktury i społeczność spółdzielczą recydywę brutalnej państwowej ingerencji w sferę samorządu spółdzielczego, dokonaną ustawą z 20 stycznia 1990 r. Nie popełniajmy tych samych błędów. Wnoszę o głosowanie za projektem w brzmieniu przedstawionym przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#JózefZych">I jeszcze przed przerwą głos zabierze pan poseł Zygmunt Bartoszewicz, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#ZygmuntBartoszewicz">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Rozpatrywane dzisiaj przez Wysoką Izbę sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze jest efektem 4 miesięcy intensywnych prac prowadzonych w komisji, co jest warte podkreślenia - z szerokim udziałem przedstawicieli różnych środowisk spółdzielczych. Jest to zatem projekt nowelizacji Prawa spółdzielczego, który wychodzi naprzeciw oczekiwaniom spółdzielców, uwzględnia warunki i postulaty zgłoszone przez nich w ciągu ostatnich kilku lat. W stosunku do projektu pierwotnego, zawartego w druku nr 158, obecna wersja ustawy została rozszerzona o propozycje zmian w innych ustawach, zwłaszcza tych, które dotyczą przepisów regulujących problemy gospodarcze i ekonomiczne spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#ZygmuntBartoszewicz">W toku prac Komisji Nadzwyczajnej doszliśmy bowiem zgodnie do wniosku, że bez tych regulacji ustawowych nowelizowane Prawo spółdzielcze byłoby niekompletne. Porządkowałoby sprawy wewnątrzspółdzielcze, pozostawiając nadal nie rozwiązane, tak ważne w warunkach gospodarki rynkowej problemy podatkowe, gruntowe, majątkowe i finansowe spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#ZygmuntBartoszewicz">W pełni popieram te propozycje, a na zastrzeżenia zgłaszane przez przedstawicieli rządu na posiedzeniach komisji chciałbym odpowiedzieć, że zdecydowana większość propozycji zmian w przepisach podatkowych ma charakter porządkujący, a pewne złagodzenie rygorów podatkowych wobec spółdzielni dla budżetu państwa nie ma większego znaczenia, ponieważ skala wpływów budżetowych od spółdzielni - z uwagi na ogólną słabszą kondycję ekonomiczną spółdzielni w stosunku do innych podmiotów gospodarczych - również jest obecnie niewielka. Ulgi te stanowić będą dla spółdzielni oraz stworzonych przez nie związków rewizyjnych i gospodarczych pewną podstawę do odbudowy potencjału gospodarczego i rozwinięcia działalności statutowej na rzecz potrzeb swoich członków. Będzie to również skromna rekompensata za straty, jakie przyniosła spółdzielczości ustawa z dnia 20 stycznia 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#ZygmuntBartoszewicz">Wysoki Sejmie! W rozpatrywanym na dzisiejszym posiedzeniu projekcie nowelizacji Prawa spółdzielczego zawarta jest duża liczba zmian o charakterze formalnym i porządkującym, ale umieszczono w nim również istotne regulacje o charakterze systemowym. Jedną z nich jest oddanie w ręce samych spółdzielców spraw związanych z powołaniem organów samorządowych spółdzielni, a więc Kongresu Spółdzielczości i Krajowej Rady Spółdzielczej. W tej kwestii nie udało się w pracach Komisji Nadzwyczajnej doprowadzić do jednolitego stanowiska. Świadczy o tym duża liczba wniosków mniejszości zgłoszonych przez posłów Unii Wolności, którzy nadal opowiadają się za ograniczeniem działalności związków rewizyjnych, a przede wszystkim za utworzeniem państwowej rady spółdzielczej. Trudno mi naprawdę zrozumieć, jak te propozycje można pogodzić z demokracją wewnątrzspółdzielczą i z rekomendacji jakich środowisk spółdzielczych posłowie Unii Wolności zgłaszają takie propozycje. Chciałbym w tym miejscu przypomnieć, że pomysł utworzenia państwowo-spółdzielczej rady spółdzielczej spotkał się ze zdecydowanym sprzeciwem Międzynarodowego Związku Spółdzielczego i stanowił jedną z zasadniczych przesłanek odmowy podpisania przez prezydenta Rzeczypospolitej ustawy z 16 kwietnia 1993 r. Jestem zatem zdecydowanie przeciw tym wnioskom mniejszości, które dotyczą tych spraw.</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#ZygmuntBartoszewicz">Szczególnie cenne i zgodne z oczekiwaniem spółdzielców są regulacje prawne dotyczące działalności rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz spółdzielni mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#ZygmuntBartoszewicz">Dobrze się stało, że nie znalazły szerszego poparcia w komisji wnioski o wyłączenie z ustawy nowelizującej Prawo spółdzielcze przepisów szczegółowych regulujących działalność poszczególnych typów spółdzielni, odłożyłoby to bowiem na dalszy termin uporządkowanie ważnych i pilnych spraw liczących się branży spółdzielczych.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#ZygmuntBartoszewicz">Jako reprezentant środowiska rolniczych spółdzielni produkcyjnych chciałbym udzielić pełnego poparcia propozycjom zmian dotyczącym tych spółdzielni. Są to rozwiązania nowoczesne, zrywające z dotychczas obowiązującymi zasadami uspołecznienia jednostek produkcji rolnej, które, być może, były uzasadnione w warunkach uchwalania ustawy z 1982 r., ale dzisiaj, w nowych warunkach ustrojowych odbiegają w zasadniczy sposób od życia i utrudniają nam, spółdzielcom rolnym, rozwijanie działalności w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym. Obecnie, po wejściu w życie omawianej ustawy, same spółdzielnie w swoich statutach określać będą zasady funkcjonowania spółdzielni, gospodarowania wkładami gruntowymi i pieniężnymi oraz rozliczania dochodu wypracowanego przez członków.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#ZygmuntBartoszewicz">Wysoka Izbo! Przygotowany został, moim zdaniem, dobry, odpowiadający nie tylko standardom krajowym, ale również europejskim, projekt Prawa spółdzielczego. Mamy szansę spowodować, by za kilka miesięcy prawo to weszło w życie i dobrze służyło spółdzielcom. Zdecydowanie opowiadam się przeciw tym, którzy postulują, aby czekać z wdrożeniem ustawy do nowego roku. Stawiam zatem wniosek, aby na tym posiedzeniu Sejmu przejść niezwłocznie do trzeciego czytania projektu. Sprawy są już dokładnie omówione i przedyskutowane, stanowiska różnych stron są dobrze znane i ewentualne ponowne odsyłanie projektu ustawy do Komisji Nadzwyczajnej niczego nie zmieni - przedłuży tylko niepotrzebnie proces legislacji. Stanowisko posłów z Klubu Parlamentarnego PSL jest w tej sprawie jasne - ustawa powinna jak najszybciej wejść w życie.</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#ZygmuntBartoszewicz">Jednocześnie jako projektodawca zwracam się do Wysokiej Izby o poparcie wniosku mniejszości umieszczonego w sprawozdaniu komisji pod numerem 10. Proponuję w nim stworzenie możliwości związkom rewizyjnym nadawania na równi z Krajową Radą Spółdzielczą uprawnień lustracyjnych lustratorom zatrudnionym przez te związki.</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#ZygmuntBartoszewicz">Kończąc, opowiadam się za przyjęciem przez Sejm sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej i uchwaleniem ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#JózefZych">Proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#StanisławKusior">Posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali obrad plenarnych.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#StanisławKusior">Posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej odbędzie się po ogłoszeniu przerwy obiadowej w obradach plenarnych w sali kinowej.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#StanisławKusior">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w obradach Sejmu odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Komisji Ustawodawczej w sali nr 12 w budynku G.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#StanisławKusior">W przerwie obiadowej o godz. 14.30 w starym Domu Poselskim w sali nr 301a odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#JózefZych">Zarządzam przerwę do godz. 15.05.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 02 do godz. 15 min 06)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AleksanderMałachowski">Kontynuujemy debatę nad projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Zielińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarekZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez Komisję Nadzwyczajną projekt Prawa spółdzielczego wychodzi naprzeciw oczekiwaniom wielu spółdzielców. Niestety, w małym stopniu dotyczy to członków spółdzielni mieszkaniowych. W tej części nastąpiło „oczyszczenie” ustawy tylko z niektórych zapisów nie przystających do obecnego systemu gospodarowania, jak również przedstawiono drobne modyfikacje doprecyzowujące poszczególne zapisy ustawy. Zabrakło rozwiązań mogących wprowadzić takie regulacje, które kompleksowo dostosowałyby ustawę do zmian w sferze politycznej i społecznej, a zwłaszcza ekonomicznej, charakteryzującej się wprowadzaniem reguł gospodarki rynkowej. Jako przykład nie zmienionych zapisów może posłużyć art. 207, ograniczający prawo do mieszkania w wypadku osób małoletnich, art. 215, stwarzający jednopodmiotowość spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, art. 217, ograniczający wynajmowanie i oddawanie w bezpłatne użytkowanie mieszkań spółdzielczych, czy art. 223 i 228 ograniczające zbywalność i dziedziczenie własnościowego prawa do lokalu.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MarekZieliński">Klub Unii Wolności wniesie do laski marszałkowskiej w najbliższym czasie, o czym wspominała już poseł Zajączkowska, projekt takiej ustawy, która by doprowadziła do radykalnych zmian systemowych. Projekt ten będzie dostosowany do uchwalonej już ustawy o własności lokali, jak również ustawy o najmie lokali mieszkalnych. Zanim to nastąpi, chciałbym wnieść jedną poprawkę, która w istotny sposób przyczyniłaby się do decentralizacji i demonopolizacji spółdzielni mieszkaniowych. Poprawka ta nawiązuje do art. 9 ustawy z dnia 20 stycznia 1990 r. Wiem, że ustawa ta była przez wielu krytykowana, ale proponowana poprawka uwzględnia część krytycznych ocen, a przede wszystkim uwzględnia praktykę spółdzielczą i sądową na tle stosowania art. 9 ustawy z 1990 r. Treść tej poprawki jest zbliżona do mojego wniosku mniejszości nr 21, dlatego nie będę jej szczegółowo omawiał, z dwiema istotnymi różnicami: po pierwsze, wniosek mniejszości umieszczony jest w przepisach przejściowych i końcowych, a poprawka dotyczy tekstu ustawy zasadniczej, wprowadza dodatkowy art. 108a; po drugie, wniosek mniejszości dotyczy tylko spółdzielni mieszkaniowych i działanie artykułu ograniczane jest w czasie, a poprawka dotyczy wszystkich spółdzielni i nie ma tam ograniczeń czasowych. Na ręce pana marszałka składam szczegółowy zapis.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#AleksanderMałachowski">Właśnie chciałem o to prosić, bo to już drugie czytanie. Dziękuję panu posłowi, to jest olbrzymi tekst.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Janusza Szymańskiego z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niewiele czasu mi pozostało na zabranie głosu, ale chcę zwrócić uwagę, że wedle mnie ta zmiana czy nowelizacja przepisów Prawa spółdzielczego jest spóźniona i w tym momencie już niewystarczająca. Tak na dobrą sprawę ta zmiana była potrzebna w 1991 r. Mamy rok 1994 i należałoby wyrazić bardzo mocno postulat szybkiej rewizji całego Prawa spółdzielczego czy nowej kodyfikacji, postępowego rozwoju Prawa spółdzielczego. Zastanawiam się, jak to zrobić, by w możliwie krótkim czasie, maksymalnie 6 miesięcy, wnieść inicjatywę ustawodawczą, która polegałaby na złożeniu nowego projektu całego Prawa spółdzielczego. Sądzę, że taki mandat mogłaby uzyskać Komisja Nadzwyczajna, którą Sejm powołał do rozpatrzenia projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, i można byłoby sformułować stosowny projekt zmiany tej uchwały, myślę, że z inicjatywy poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#JanuszSzymański">Chciałbym natomiast, panie marszałku, odnieść się przede wszystkim do dwóch zagadnień podstawowych. Trudno się nowelizuje Prawo spółdzielcze, trudno się je zmienia, ale myślę, że w tym względzie mają doświadczenie inne państwa. Nie bały się Węgry przyjąć nowej ustawy prawo spółdzielcze. Jest specjalna karta, czyli są standardy prawa europejskiego odnoszące się właśnie do prawa spółdzielczego, i na tym katalogu założeń można by było oprzeć nowe polskie prawo spółdzielcze, które byłoby dostosowane do zmienionych warunków rzeczywistości gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JanuszSzymański">Ale o dwóch sprawach chciałbym mocniej powiedzieć jako członek Komisji Ustawodawczej. Nie może być tak, by tak istotne zmiany Prawa spółdzielczego w art. 16 przewidywały tylko 30-dniowe vacatio legis. Chciałbym w tym miejscu sformułować zdecydowany pogląd, że jest to za krótki okres na dostosowanie do zmienionych warunków prawnych chociażby statutów spółdzielni. Sądzę, że taki okres należałoby rysować w horyzoncie 90 dni albo należałoby sformułować zdecydowany pogląd, że ta zmiana wchodzi w życie z dniem l stycznia 1995 r. Myślę, że to jest bardzo istotna uwaga, iż okres 30 dni jest, moim zdaniem, niewystarczający; brakowało wyobraźni, że tak krótki czas został zarysowany.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#JanuszSzymański">Chciałbym zdecydowanie opowiedzieć się przeciwko wnioskowi mniejszości do art. 13. Ten wniosek mniejszości właściwie zmierza do ubezwłasnowolnienia całego systemu spółdzielczego. Proponuje się mianowicie, aby prezes Rady Ministrów powoływał radę spółdzielczą przed upływem 9 miesięcy, i proponuje się inne umocowanie, nie umocowanie samodzielne, tak jak to przewiduje projekt.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#JanuszSzymański">Stąd może kierowałbym dwa generalne przesłania: po pierwsze, że okres na wejście w życie tej ustawy jest za krótki, a po drugie - że należy rozważyć możliwość zmiany uchwały dotyczącej powołania i zakresu działania Komisji Nadzwyczajnej, tak aby była ona właściwa do rozpatrzenia i przygotowania nowej inicjatywy ustawodawczej w zakresie nowego Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie pana posła Wojciecha Grabałowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WojciechGrabałowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla wielu ludzi w Polsce dzień dzisiejszy oznacza zamknięcie pewnego etapu, etapu trudnego, pełnego goryczy, etapu, którego końca część spółdzielców doczekała już na zasiłkach dla bezrobotnych. Z pewnością w wielu dzisiejszych wystąpieniach zawarte będzie jeszcze zadowolenie z końca 4-letniej pracy i z możliwości uchwalenia ustawy spółdzielczej na tym posiedzeniu Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#WojciechGrabałowski">Mnie, biorącemu udział w pracach legislacyjnych przy tej ustawie od 1990 r., też nieobce jest to uczucie radości, zważywszy moje w niej zaangażowanie i zważywszy zbieg uroczystości rocznicowych, o czym była tutaj mowa, nota bene uroczystości obchodzonych na świecie pod wysokim patronatem ONZ.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#WojciechGrabałowski">Zamykamy jednak etap zaledwie w trudnym procesie transformacji ustrojowej spółdzielczości i wydaje się, jestem tego wręcz pewny, że najtrudniejsze dopiero przed nami. Z licznych konsultacji, jakie prowadziłem w toku prac legislacyjnych w różnych spółdzielniach, jedna rzecz wydaje mi się szczególnie niepokojąca - skala oczekiwań, jakie wyrażają spółdzielcy w stosunku do tej ustawy, i często naiwne przeświadczenie, że oto z chwilą jej uchwalenia znikną wszystkie ich kłopoty i zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#WojciechGrabałowski">W tych poglądach jestem zgodny z tym, co mówiła pani poseł Zajączkowska. Natomiast wnioski, jakie z tego wyciągamy, są diametralnie różne. Pani poseł mówiła, z przyganą, o zbyt głębokim kompromisie, jakim jest ustawa, ja zaś od dobrych kilku lat, praktycznie od zmiany ustrojowej w naszym kraju, mówię spółdzielcom wyraźnie i uczciwie, że przyszłość polskiej spółdzielczości, jej „być albo nie być”, rozegra się nie na płaszczyźnie prawnej, lecz na płaszczyźnie ekonomicznej. Ustawa stanowić będzie jedynie instrument umożliwiający równoważną z innymi podmiotami pozycję spółdzielczości w grze rynkowej. I nie jest to wcale instrument doskonały. Sama gra rynkowa, walka z konkurencją, skala przedsiębiorczości, jaka jest możliwa do wyzwolenia, zdolność do adaptacji - to materie pozaprawne, zależne od samych spółdzielców, ich zdolności i tkwiące w samych spółdzielniach.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#WojciechGrabałowski">Oceniając dziś naszą pracę w Komisji Nadzwyczajnej i jej efekt w postaci projektu ustawy, zadaję sobie trzy pytania, a przyznam szczerze, że zadawałem je sobie w ciągu całej pracy komisji. Po pierwsze, w jakim stopniu ustawa wywoływać będzie wątpliwości prawno-interpretacyjne w zderzeniu z praktyką spółdzielczą. Po drugie, w jakim stopniu będzie skutecznym instrumentem w ułatwianiu spółdzielniom odnoszenia sukcesów ekonomicznych. I po trzecie - może naiwne pytanie - czy można było to zrobić lepiej. Mimo wspomnianej radości mam ogromny niedosyt przy końcu tej pracy. Odpowiedzi bowiem na tak zadane pytania są, niestety, nie w pełni satysfakcjonujące, przynajmniej mnie.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#WojciechGrabałowski">W odniesieniu do pytania pierwszego - nie wchodząc w szczegóły, co najmniej dwa obszary będą powodować te wątpliwości interpretacyjne: regulacje majątkowe dotyczące własności spółdzielczej i realizacja tego prawa w praktyce oraz fakt, że ustawa dość mocno wchodzi w materię innych ustaw, wymienię tutaj choćby tylko sprawy podatkowe. Ta druga sprawa jest bardziej kwestią systemu prawa, wiem o tym, niemniej jednak jest to zalążek konfliktów.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#WojciechGrabałowski">W odniesieniu do pytania drugiego trzeba powiedzieć, że ustawa ta jest pierwszym dopiero modelem narzędzia, jakie dajemy spółdzielcom do ręki. Być może jeszcze zbyt sękatym, nie całkiem dopasowanym do dłoni, jeszcze być może zbyt kłopotliwym w użyciu. Wydaje mi się, że są sprawy praktycznie pominięte, a niezmiernie ważne, jak choćby konsekwentna, pełna odbudowa beneficjów z przynależności do spółdzielni, możliwość płynnej modyfikacji struktur spółdzielczych, praca kapitału, możliwość tworzenia spółdzielni z udziałem obcokrajowców i ewentualnie możność emisji papierów wartościowych przez silne podmioty spółdzielcze. To wszystko ujawni nam się natychmiast z całą ostrością na drodze stowarzyszenia z Unią Europejską, stawiając nas w gorszej pozycji tego, który musi odrobić zaległości. I to nie tyle w kontekście, proszę państwa, zgodności naszego ustawodawstwa z tamtym prawem, ile zdolności do skutecznej konkurencji z podmiotami z tamtej strony.</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#WojciechGrabałowski">W odpowiedzi na trzecie pytanie powiadam: tak, można było zrobić to lepiej. Choć wiem, że różnię się w tej opinii z wieloma kolegami, ale chciałbym podkreślić, że odpowiedź na to pytanie, tak sformułowana, nie jest krytyką naszej pracy, bo znamy się jak przysłowiowe łyse konie i doskonale wiemy, kto i ile twórczej pracy i wysiłku w tę ustawę włożył, lecz raczej jest wyzwaniem, by pracy tej nie kończyć, by pracować koncepcyjnie i intelektualnie, by cały czas myśleć o tym, aby dać spółdzielcom bardziej nowoczesne narzędzie, takie, które posłuży nie kilka, a kilkanaście lat. Jestem przekonany, a życie to nieuchronnie udowodni, że bez względu na dzisiejsze poglądy w tej sprawie zadanie i tak trzeba będzie wykonać.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#WojciechGrabałowski">Przedstawione tu uwagi są bardziej refleksją, mnożenie bowiem uwag, mnożenie poprawek niewiele tu da, jedynie opóźni pracę. A ja sam jestem głęboko przekonany o tym, że spółdzielcom przynajmniej na jakiś okres potrzebna jest stabilizacja prawna. To jest też głównym powodem niezgłaszania poprawek. Chciałbym zaproponować tylko jedną poprawkę, mam ją przygotowaną. Dotyczy ona, proszę państwa, art. 90, do którego proponuję dodać § 3 w brzmieniu: „Strata bilansowa w banku spółdzielczym pokrywana jest według zasad i w terminie określonym w programie uzdrawiającym, o którym mowa w art. 104 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe” — i tutaj są zacytowane miejsca ogłoszenia tego prawa. Krótko wyjaśnię, o co chodzi. Art. 90 reguluje kwestie pokrywania strat w spółdzielniach. Mówi on również w § 1, że jedynie spółdzielnia nowo założona może straty pierwszego roku pokryć w ciągu dwóch lat. Dziś mamy sytuację taką, że w ponad 300 bankach spółdzielczych środków własnych brakuje na pokrycie strat. Jeżeli nie uzupełnimy tego punktu o możliwość rozszerzenia rozkładania strat na raty, w ten właśnie sposób jak proponuję, w tym roku jeszcze ponad 300 banków straci płynność finansową i zniknie nam z przestrzeni spółdzielczej. Proszę więc o rozważenie i przyjęcie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-88.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie i za wniosek, i za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Gnata z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#EdwardGnat">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tej Izbie w ostatnich latach różnie mówiło się o spółdzielczości. Jest to już historia, ale jeśli się chce budować przyszłość, właśnie znajomość historii jest konieczna. Powinniśmy znać błędy i sukcesy, by wybrać najlepszą drogę dla rozwoju spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#EdwardGnat">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Byli tacy, którzy głosili opinie, że spółdzielczość to pozostałość komunizmu, a więc trzeba ją zburzyć. Byli też i tacy, którzy wyznawali zasadę: zanim zaczniesz budować, zburz wszystko, łącznie z fundamentem. Byli wreszcie i tacy, którzy pragnęli wprowadzania zmian tylko dla samych zmian, po prostu by zmieniać. To, o czym mówię, dotyczy zmian wprowadzanych w spółdzielczości w ostatnich latach, a zachodzących z woli Sejmu poprzednich kadencji. Czytając dokumenty zgromadzone w Sejmie, przysłowiowy włos jeży się nawet na mojej głowie, jeśli się zważy, ile podjęto błędnych decyzji, a także jakie stosowano metody, by te decyzje podjąć.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#EdwardGnat">Wysoki Sejmie! Można by wymieniać kluby i nazwiska, a wśród - obecnie nie bardzo licznych - posłów widzę tych, co organizowali tzw. poparcie społeczne dla rujnowania spółdzielczości. Tak, proszę pań i panów posłów, organizowali poparcie dla niszczenia, a nie naprawy spółdzielczości. I dlatego też do dziś m.in. działają likwidatorzy i końca ich działalności nie widać. I dlatego zdecydowana większość spółdzielni wegetuje w osamotnieniu, pogarsza się obsługa wsi i rolnictwa. I dlatego brakuje odpowiednich spółdzielczych związków gospodarczych, działających na rzecz spółdzielni. I dlatego majątek spółdzielczy, bardzo znaczący, w ogromnym stopniu roztrwoniono. Zbyt często oglądamy ruiny po spółdzielczym majątku.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#EdwardGnat">Wysoki Sejmie! Mówię o tym tak ostro, by spojrzeć wstecz przy podejmowaniu następnych decyzji i by tym tzw. specjalistom od spółdzielczości, co tak często głośno zabierali głos, zabrakło dziś odwagi do ponownych wystąpień w sprawach, na których się - można powiedzieć - nie znają. Powszechnie wypowiadane hasło: niech spółdzielczość będzie spółdzielczością i sama się rządzi, jest tylko hasłem, używanym często dla uspokojenia własnego sumienia, usprawiedliwienia siebie i nieprzyznania się do popełnionych błędów. Dobrze więc się stało, że ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. pan prezydent Rzeczypospolitej nie podpisał.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#EdwardGnat">Wysoka Izbo! Żyjemy w czasie, w którym wielu ludzi jest zagubionych i zdezorientowanych. Naszym więc pilnym obowiązkiem jest uchwalenie prawa, które w sposób strategiczny określi kierunki i warunki rozwoju spółdzielczości. Prawo musi gwarantować samodzielność spółdzielni i spółdzielcom. Samodzielność spółdzielni ma wyznaczać jej statut, przyjmowany samodzielnie. Prawo powinno gwarantować formy rozwoju, ale nikt poza członkami spółdzielni nie może decydować o jej władzach, nie wyłączając szczebla krajowego. Również zakres prowadzonej działalności ma pozostać w gestii członków, zapisany w przyjętym przez nich statucie.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#EdwardGnat">Zawsze wiele sporów wywołuje i wystawia na pokusę majątek - dlatego popieram precyzyjny zapis, iż majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków i muszą być zabezpieczenia nie pozwalające na rozgrabienie tego majątku.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#EdwardGnat">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Będę głosował za przyjęciem ustawy. Jestem bowiem przekonany, że spełnia ona oczekiwania spółdzielców, w tym rolników. Starania Polskiego Stronnictwa Ludowego z poprzedniej i obecnej kadencji zostały spełnione; popieram również poprawkę zgłoszoną przez klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, dotyczącą art. 13 ust. 1. Mam wielką nadzieję, że ustawa stwarza możliwości do ożywienia gospodarczego kraju, zwiększa możliwości zatrudnienia, stabilizacji rynku i usprawnienia jego funkcjonowania. Wnosi w życie gospodarcze takie wartości, jak sprawiedliwość, uczciwość, pomoc wzajemna oraz pozwala na ożywienie działalności kulturalno-oświatowej na wsi. I wreszcie, jestem przekonany, że spółdzielczość przestanie być dyskryminowana.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Romualda Ajchlera z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#AleksanderMałachowski">Czas dla klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego został po przemówieniu pana posła Edwarda Gnata wyczerpany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#RomualdAjchler">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Występując już wcześniej z tej trybuny, kiedy to decydowaliśmy o dalszym toku prac nad nowelizacją Prawa spółdzielczego i w związku z tym powołaliśmy obecnie działającą Komisję Nadzwyczajną, stwierdziłem, że czas wielki przerwać toczącą się od kilku lat namiętną dyskusję nad Prawem spółdzielczym i wreszcie sprawę załatwić, że tego ode mnie i od wszystkich posłów zasiadających w tym parlamencie oczekują spółdzielcy, a ode mnie konkretnie członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, których reprezentuję. Zgadzam się ze stwierdzeniem pana posła Szymańskiego, że termin vacatio legis jest bardzo krótki, ale dla nas, spółdzielców, jest ważne, aby do 1 grudnia br. ustawa weszła w życie.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#RomualdAjchler">Sejm, opierając się na pracy Komisji Nadzwyczajnej, uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, przez co uporządkował problem przeciągającej się likwidacji związków spółdzielczych, a upraszczając tę procedurę, faktycznie przyczynił się - miejmy nadzieję - do rychłego załatwienia tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#RomualdAjchler">Najistotniejszą sprawą, w związku z którą ostatecznie komisja wypracowała zgodny pogląd, jest wspomniana już własność spółdzielcza. Myślę, że wszystkich spółdzielców w kraju satysfakcjonuje brzmienie art. 3, że majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Z tej fundamentalnej prawdy wynikać będzie szereg jasnych rozwiązań statutowych, prostych od strony ich prawnych konsekwencji. I to jest generalna zmiana, pani poseł Zajączkowska. O innych zmianach powiedział już poseł sprawozdawca.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#RomualdAjchler">O to, jak sądzę, wszystkim spółdzielcom w kraju chodziło, chociaż, być może, nie wszystkie te aspekty dostrzegliśmy zgodnie, jako członkowie Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#RomualdAjchler">Przestanie zatem funkcjonować powszechnie używane określenie, niestety popularne także wśród znacznej liczby samych spółdzielców, że własność spółdzielcza to własność niczyja. Życzyliśmy więc sobie przy tej okazji, aby nadanie statusu prywatności majątkowi spółdzielczemu było związane ze zwiększoną dbałością o ten majątek ze strony każdego członka.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#RomualdAjchler">Muszę stwierdzić, że długi okres dyskusji nad nowelizacją Prawa spółdzielczego obfitował w szereg działań likwidacyjnych w wielu spółdzielniach, a powodem tych likwidacji była nieodparta chęć natychmiastowego wykorzystania zwaloryzowanych udziałów i szybkiego wzbogacenia się za wszelką cenę. Niestety, dopuszczono się przy tym czynów, które są niewłaściwe przynajmniej pod względem etycznym, a chyba również prawnym, ale nie było już związków spółdzielczych, które by miały prawo i obowiązek pilnowania prawidłowości przeprowadzonych manipulacji. Obecnie spółdzielcy zwracają się do mnie jako posła, a wiem, że podobne listy i prośby trafiają do innych posłów, abyśmy zajęli się porządkowaniem w spółdzielniach spraw związanych z prywatyzacją i naprawą krzywd, które zostały im wyrządzone przez zarządy, a często przez samych prezesów, i do których, niestety, sami spółdzielcy dopuścili. A to pewnie dlatego, że nie mieli się do kogo zwrócić w odpowiednim czasie o radę i pomoc.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#RomualdAjchler">Mam tu oczywiście na myśli związki spółdzielcze, a zwłaszcza ich funkcje rewizyjne z niezbędnymi uprawnieniami w stosunku do organów spółdzielni. Może jeszcze dziś ruch spółdzielczy nie dojrzał do przyjęcia zasady obligatoryjnej przynależności do związków spółdzielczych, a zwłaszcza rewizyjnych, ale chyba samo życie nauczy spółdzielców i spółdzielnie. Na pewno będzie to znacznie więcej kosztowało niż obecnie. Myślę, że stworzenie sprawnych i drożnych, oczywiście nie zbiurokratyzowanych, struktur od spółdzielni wzwyż potrzebne jest nam, tzn. ruchowi spółdzielczemu i Polsce, byśmy dostrzegani byli we właściwy sposób i przy należnym nam miejscu w Międzynarodowym Związku Spółdzielczym.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#RomualdAjchler">Związki spółdzielcze i Krajowa Rada Spółdzielcza w myśl ustaleń komisji stanowią pozarządowe struktury państwa, które mają szansę lepszego nawiązania kontaktów zagranicznych, zwłaszcza z państwami Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#RomualdAjchler">Wnoszę zatem, by panie posłanki i panowie posłowie uchwalili nowelizację Prawa spółdzielczego w myśl ustaleń Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#RomualdAjchler">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na koniec kilka słów natury szczegółowej i odnoszących się do wniosków mniejszości. Znowelizowana ustawa, o ile Sejm ją przyjmie, daje prawo samym spółdzielcom do wyboru i powoływania reprezentacji ruchu spółdzielczego, jaką ma być wedle noweli Kongres Spółdzielczości i Krajowa Rada Spółdzielcza. Zdecydowanie w komisji przeciwstawiono się powoływaniu państwowej rady spółdzielczej. Próbę upaństwowienia reprezentacji spółdzielczej mieliśmy już w przeszłości - i tylko odmowa podpisania przez prezydenta Rzeczypospolitej ustawy spółdzielczej uchroniła spółdzielców przed narzuceniem jej reprezentacji państwowej. Próbę powrotu do pomysłów z przeszłości odnotowujemy ponownie, a jest ona zawarta we wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#RomualdAjchler">Zdecydowanie opowiadam się za odrzuceniem tych wniosków i tak odniosę się do nich w głosowaniu. W podobny sposób potraktuję te wszystkie poprawki, które niosą za sobą ograniczenie samorządności i samodzielności spółdzielców. O spółdzielcach, spółdzielniach i o tym, kto ma je reprezentować, decydować muszą sami spółdzielcy, gdyż spółdzielnia jest ich własnością, w której z własnej inicjatywy i na własne ryzyko prowadzą gospodarkę. Należy to uszanować.</u>
          <u xml:id="u-92.11" who="#RomualdAjchler">Godny poparcia jest wniosek mniejszości nr 22. Zmierza on do sprawnego utworzenia związku rewizyjnego z dotychczasowych organizacji, które zrzeszały się w spółdzielnie jako osoby prawne - wtedy, kiedy rozwiązano związki. Moim zdaniem tej inicjatywie należy pomóc, dlatego też będę głosował za przyjęciem tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-92.12" who="#RomualdAjchler">Na koniec dwa słowa, panie marszałku. Z całym szacunkiem dla pani poseł Zajączkowskiej, pozwolę sobie stwierdzić, że gdyby przyjąć poprawki zgłoszone przez Unię Wolności, to - moim zdaniem - lepiej w ogóle nie nowelizować Prawa spółdzielczego.</u>
          <u xml:id="u-92.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#AleksanderMałachowski">Jeszcze tylko posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej mają możliwość zabrania głosu. Zapisanych jest 5 osób i pozostało jeszcze ok. 5 minut, czyli mówiąc ogólnie, po minucie na osobę.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Lecha Szymańczyka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#LechSzymańczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój rodowód spółdzielczy szczególnie upoważnia mnie do zabrania głosu w dzisiejszej debacie nad nowelizacją ustawy Prawo spółdzielcze. Spółdzielczość to ogromny potencjał ludzki, członkowski i gospodarczy. Władze państwowe i polityczne naszego kraju od lat z różnymi skutkami próbowały nim administrować. Podejmowane też były próby jego zawłaszczenia - w wielu przypadkach to się udało. Ustawa z dnia 20 stycznia 1990 r., podjęta przez władze demokratycznego państwa w imię uzdrowienia polskiej spółdzielczości, doprowadziła ją do rozbicia i utraty znacznego majątku spółdzielczego. Spółdzielczość polska - dzięki nowelizacji Prawa spółdzielczego - musi zostać uwolniona od wszelkich ograniczeń administracyjnych i politycznych, a członkowie spółdzielni muszą odzyskać prawo do decydowania o sprawach swojej spółdzielni i jej reprezentacji.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#LechSzymańczyk">Prace w trzech kolejno działających sejmowych komisjach nadzwyczajnych od 1990 r. stanowią dostateczną płaszczyznę do rozpatrzenia i przeanalizowania wielu propozycji i rozwiązań w tym zakresie. Działająca od dnia 21 stycznia br. Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektu ustawy dotyczącej spółdzielczości w toku swojej działalności rozpatrzyła wiele wniosków. Komisja na bieżąco korzystała z opinii wysoko kwalifikowanych ekspertów i szeroko pojętej reprezentacji różnych pionów spółdzielczych oraz z doświadczeń działających samorządów i związków zawodowych. W pracach komisji uwzględniono także opinie Międzynarodowego Związku Spółdzielczego oraz ekspertów Unii Europejskiej, kierując się potrzebą integracji polskiego systemu prawnego z powszechnie uznanymi i respektowanymi międzynarodowymi zasadami spółdzielczymi.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#LechSzymańczyk">Reprezentując środowisko spółdzielczości pracy i spółdzielczości inwalidów, pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że przyjęty przez Komisję Nadzwyczajną projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, prezentowany na dzisiejszym posiedzeniu, uwzględnia powszechnie zgłaszane przez spółdzielców wnioski i postulaty, dotyczące głównie problemów:</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#LechSzymańczyk">— ustawowego określenia prywatnego charakteru własności spółdzielczej,</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#LechSzymańczyk">— ustawowego rozstrzygnięcia generalnych zasad funkcjonowania spółdzielni z przeniesieniem rozstrzygnięć szczegółowych do statutów spółdzielni,</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#LechSzymańczyk">— wyeliminowanie z ustawy wszelkich prób ograniczenia uprawnień członkowskich,</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#LechSzymańczyk">— stworzenie możliwości powołania spółdzielczych związków gospodarczych, umożliwiających samopomoc gospodarczą i realizację wspólnych przedsięwzięć będących podstawowymi i charakterystycznymi cechami spółdzielczości,</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#LechSzymańczyk">— ustanowienie samorządowego charakteru Krajowej Rady Spółdzielczej jako krajowego reprezentanta polskiej spółdzielczości, wyłanianego demokratycznie przez samych spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-94.8" who="#LechSzymańczyk">Wyrażam przekonanie, że znowelizowane Prawo spółdzielcze zgodnie z propozycjami Komisji Nadzwyczajnej ułatwi działalność i rozwój spółdzielni w warunkach gospodarki rynkowej, osiągających przede wszystkim założone cele gospodarczo-ekonomiczne i samorządowe.</u>
          <u xml:id="u-94.9" who="#LechSzymańczyk">Po wprowadzeniu proponowanych przez komisję poprawek nasze Prawo spółdzielcze będzie również odpowiadało prawom istniejącym w państwach członkowskich Unii Europejskiej, do której chcemy przystąpić, a także normom prawnym i zasadom obowiązującym w międzynarodowym ruchu spółdzielczym.</u>
          <u xml:id="u-94.10" who="#LechSzymańczyk">Przedstawiając Wysokiej Izbie powyższe opinie, pragnę również zwrócić uwagę, że przedkładająca sprawozdanie Komisja Nadzwyczajna nie była wolna od prób ustanowienia administracyjnego kierowania spółdzielczością przez powołanie państwowej Rady Spółdzielczej, o czym świadczą przedstawione wnioski mniejszości. Próbom takim należy się zdecydowanie przeciwstawić.</u>
          <u xml:id="u-94.11" who="#LechSzymańczyk">Wnoszę o uchwalenie ustawy w wersji przyjętej przez Komisję Nadzwyczajną.</u>
          <u xml:id="u-94.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Ewa Lewicka-Łęgowska ma pół minuty. Niestety, staż spółdzielczy nie wpływa na czas przemówień w Sejmie, tak że nie możemy tutaj nic zrobić, zostało pani pół minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#EwaLewickaŁęgowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest mi bardzo przykro, że zostało mi pół minuty, ponieważ ja jako osoba „inaczej sprawna” chciałam powiedzieć o problemach osób niepełnosprawnych w spółdzielczości inwalidów. Jest to tak ważny dział i mając tylko te pół minuty...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, przedłużam pani czas.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#EwaLewickaŁęgowska">Czy będę mogła odczytać mój tekst?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę uprzejmie, przedłużam pani czas przemówienia.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#EwaLewickaŁęgowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#EwaLewickaŁęgowska">Jako osoba „inaczej sprawna” i długoletni pracownik spółdzielczości inwalidów chcę się podzielić z paniami i panami posłami moimi obserwacjami i przemyśleniami na temat sytuacji osób niepełnosprawnych w spółdzielniach inwalidów w naszym kraju. Truizmem jest twierdzenie, że przemiany, jakie zapoczątkował rok 1989, miały dobry wpływ na los tej grupy osób. Jako grupa najsłabsza, najbardziej odczuła ona niedogodności, które wynikały z transformacji gospodarki, i była tą jednocześnie grupą społeczną, której pauperyzacja następowała najszybciej. To osoby niepełnosprawne w pierwszej kolejności traciły miejsca pracy na skutek likwidacji wielkiej liczby spółdzielni inwalidów. To osoby niepełnosprawne, tracąc pracę, traciły jednocześnie większość swoich dochodów, gdyż w świetle rozwiązań ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu w wypadku pobierania jakiejkolwiek renty traciły prawo do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku wyrównawczego lub innych. Ponieważ przed rokiem 1990 głównym miejscem pracy inwalidów była spółdzielczość inwalidów, tę grupę osób najbardziej dotknęły również konsekwencje wynikające z przyjętej 20 stycznia 1990 r. ustawy o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości, która likwidowała struktury spółdzielcze (regionalne i centralne związki) oraz obligatoryjnie zobowiązywała do weryfikacji kadry zarządzającej.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#EwaLewickaŁęgowska">W bardzo trudnym momencie dziejowym osoby niepełnosprawne pozbawione zostały więc oparcia w strukturach organizacyjnych, które niewątpliwie nie były doskonałe, ale które jednak przez lata wypracowały koncepcję rehabilitacji osób niepełnosprawnych i realizowały ją wobec 170 tys. zatrudnionych w spółdzielniach inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#EwaLewickaŁęgowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Opracowując obecnie Prawo spółdzielcze, w szczególny sposób należało spojrzeć na spółdzielnie inwalidów i niewidomych. Dla osób niepełnosprawnych praca jest nie tylko źródłem utrzymania. Ma ona także dodatkowe znaczenie - stwarza możliwość uczestnictwa w życiu społecznym, łagodzi skutki kalectwa oraz zmniejsza uczucie osamotnienia. Spółdzielnie inwalidów zaś, jako podmioty gospodarcze, mają za podstawowe zadanie stworzenie i zapewnienie osobom niepełnosprawnym warunków rozwoju w procesie rehabilitacji poprzez pracę.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#EwaLewickaŁęgowska">W przypadku tych spółdzielni pomoc państwa nabiera szczególnego znaczenia. Niewielkie fundusze własne tych spółdzielni uniemożliwiają podejmowanie bezpiecznych działań służących rozwojowi i dlatego pomoc ta powinna dotyczyć preferencyjnych kredytów inwestycyjnych lub chodziłoby o zastosowanie innych rozwiązań finansowych mających na celu promowanie przedsiębiorczości. Pozwoli to na zahamowanie procesów upadłościowych w wielu spółdzielniach oraz utrzymanie dotychczasowych miejsc pracy, a także na bardziej realną możliwość rozwoju. Przecież promocja przedsiębiorczości polega na stworzeniu warunków i szans startu podmiotom mającym pewne możliwości znalezienia swojego rynku. Jednak bez pomocy zewnętrznej działania własne, podejmowane przez spółdzielnie posiadające zdekapitalizowany majątek trwały oraz nie mające środków na jego odtworzenie, mogą okazać się nieskuteczne. Obecne przemiany polegające na przechodzeniu do gospodarki rynkowej, mimo że usunęły wiele barier stojących na drodze rozwoju przedsiębiorczości, nie stworzyły jednak kompleksowego systemu zachęt stymulujących jej rozwój. Na przykład w 1990 r. stworzono specjalną, gwarantowaną przez Narodowy Bank Polski linię kredytową z funduszu małej przedsiębiorczości. Pomoc ta jednak nie obejmowała spółdzielni pracy, a więc i spółdzielni inwalidów. Propozycje objęcia tych spółdzielni preferencjami kredytowymi spotykają się nadal z krytyką. Pozbawianie tych spółdzielni pomocy finansowej, podczas gdy inne podmioty gospodarcze z niej korzystają, jest bezzasadne. W przypadku spółdzielni inwalidów i niewidomych, gdzie zawodowa i społeczna rehabilitacja osób niepełnosprawnych realizowana jest poprzez pracę w prowadzonym wspólnie przedsiębiorstwie, o efektach działalności tych spółdzielni decyduje nie tylko osiągany zysk, lecz także wypełnianie statutowych celów. Dlatego należy ciągle wykonywać art. 181a § 3 Prawa spółdzielczego przez umożliwienie organom administracji rządowej i samorządu terytorialnego udzielania tym spółdzielniom wszechstronnej pomocy oraz zwolnień i ulg w świadczeniach publicznoprawnych. Przepis ten z różnych przyczyn stał się bowiem martwy i niewiele jest przypadków współpracy spółdzielni z samorządem terytorialnym.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#EwaLewickaŁęgowska">Mimo różnych uchybień nadal istnieje potrzeba podjęcia działań ze strony władz celem zahamowania degradacji spółdzielczości inwalidów, postrzeganej jako forma utrzymywania aktywności ludzi niepełnosprawnych doskonalsza niż rutynowe zapewnianie opieki socjalnej w postaci rent inwalidzkich. Zarówno spółdzielnie pracy, jak i spółdzielnie inwalidów, jako przedsiębiorstwa działające na rynku, postawione wobec istniejących barier i trudności, zostały znacznie osłabione przez pozbawienie ich związków, spełniających również wobec spółdzielni funkcje instruktażowe i doradcze. Osamotnienie i izolacja oraz brak fachowej pomocy w przejściowym okresie wpłynęły negatywnie na sytuację ekonomiczno-finansową zarówno spółdzielni pracy, jak i spółdzielni inwalidów i niewidomych. Poprawa tego stanu może nastąpić dzięki utworzonym w 1992 r. związkom rewizyjnym, jednak tylko wtedy, gdy ich główna orientacja opierać się będzie na lustracyjno-instruktażowym aparacie pracowniczym, który skutecznie wesprze działalność gospodarczą i społeczną spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#EwaLewickaŁęgowska">Spółdzielczość jako niedawny quasi-monopolista na wielu rynkach towarów i usług ma do przebycia drogę, której kierunek wyznaczają obecne zmiany społeczno-ekonomiczne. Grupowy charakter własności, wspólnota interesów członków w połączeniu z systemem informacji wewnątrzspółdzielczej o możliwościach wykorzystania środków pieniężnych i rzeczowych na zaspokajanie potrzeb członkowskich, może być istotnym czynnikiem aktywności w gospodarce państwa. Do ważniejszych czynników determinujących nieosiąganie dodatniego wyniku finansowego należy zaliczyć:</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#EwaLewickaŁęgowska">— wzrost kosztów niezależnych od spółdzielni, spowodowany wzrostem cen materiałów, surowców, energii, usług obcych oraz płac mających na celu stabilizację zatrudnienia i pozyskiwanie kadry fachowej;</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#EwaLewickaŁęgowska">— brak własnych środków finansowych na istotną modernizację, rozwój bądź restrukturyzację, przy jednoczesnej dekapitalizacji posiadanego majątku trwałego;</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#EwaLewickaŁęgowska">— zawężenie możliwości wyboru rodzaju produkcji w spółdzielniach zatrudniających w większości osoby niepełnosprawne, w sytuacji napływu na rynek towarów pochodzących z importu, których monopolistycznymi producentami były spółdzielnie inwalidów niewidomych. W warunkach gospodarki rynkowej przy zarządzaniu każdym przedsiębiorstwem ważne jest posiadanie fachowej wiedzy w zakresie organizacji, zarządzania, ekonomii i finansów oraz sprawność w operatywnym podejmowaniu decyzji i elastycznym dostosowywaniu się do reguł rynkowych.</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#EwaLewickaŁęgowska">W celu spełnienia powyższych warunków należy niezwłocznie podjąć działania, przy czym inicjatywa powinna należeć do samych spółdzielców, a objawiać się winna przez:</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#EwaLewickaŁęgowska">1. Zwiększenie zainteresowania członków działalnością spółdzielni i uświadomienie im skutków pasywnej postawy wobec kryzysu ekonomicznego własnej spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-100.12" who="#EwaLewickaŁęgowska">2. Pozyskanie do kierowania spółdzielniami specjalistów o niezbędnych kwalifikacjach zawodowych, odpowiednim doświadczeniu i menedżerskich umiejętnościach.</u>
          <u xml:id="u-100.13" who="#EwaLewickaŁęgowska">3. Zmienianie i doskonalenie sposobu funkcjonowania rad nadzorczych pod kątem realnego wykonywania zadań kontrolnych przez ten organ samorządu, celem poddania zarządzania spółdzielniami rzeczywistemu nadzorowi społecznemu.</u>
          <u xml:id="u-100.14" who="#EwaLewickaŁęgowska">Wymienione wyżej postulaty, kierowane i w stronę rządu, i samorządowych organów spółdzielczości, mają skłaniać do podniesienia jakości oraz uatrakcyjnienia oferowanych produktów i usług, a także do poszukiwania krajowych i zagranicznych rynków zbytu. Co zaś najważniejsze, ich spełnienie pozwoli zapobiec zniknięciu spółdzielni inwalidów z mapy gospodarczej Polski oraz zagwarantować pracę i radość z niej dużej rzeszy osób niepełnosprawnych. Obecna nowelizacja ustawy jest dobrą jaskółką dla spółdzielczości inwalidzkiej, zwiastującą możliwość uwierzenia w samodzielność i samozarządzanie na zasadach pełnej równości.</u>
          <u xml:id="u-100.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#AleksanderMałachowski">Chcę, Wysoka Izbo, powiedzieć rzecz następującą. Otóż pani posłanka Regina Pawłowska była łaskawa tu napisać, że wnosi o pilne uchwalenie ustawy Prawo spółdzielcze. Równocześnie dołączyła 21 poprawek. Poprawek jest kilkadziesiąt, co oczywiście spowoduje konieczność odesłania tego do komisji. Jeżeli komisja podejmie się przedstawić to jeszcze na tym posiedzeniu, to bardzo dobrze, tylko nie wiem, czy komisja podejmie taki wysiłek i czy będzie to możliwe.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Juliusz Braun.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Bo właściwie pytanie jest do pana ministra. Ja chciałbym prosić, by w swojej wypowiedzi uwzględnił pan odpowiedź na pytanie, jakie jest stanowisko rządu wobec projektowanych w tej ustawie rozwiązań podatkowych, zwłaszcza ulg podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#komentarz">(Poseł Regina Pawłowska: Panie marszałku, jeżeli to by miało spowodować przedłużenie debaty nad Prawem spółdzielczym, wycofuję zgłoszone przeze mnie poprawki.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanko, wycofanie pani poprawek niczego nie zmieni. Tu jest jeszcze oprócz tego cały plik poprawek, więc jak już są, to niech komisja wszystkie rozpatrzy, być może w nich są właśnie te brakujące, najlepsze rozwiązania. Tylko ja się bardzo boję, że spełnienie tego postulatu będzie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę obecnie o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Ryszarda Pazurę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pierwotnym projektem ustawy zawartym w druku sejmowym nr 158 rząd zajmował się w styczniu br. i w swoim stanowisku wyraził poparcie dla regulacji o charakterze kodeksowym. Ten projekt, opracowany w Komisji Nadzwyczajnej, spełnia taki wymóg w warstwie dotyczącej spółdzielczości, gdyż obserwujemy w nim odchodzenie od szczegółowych regulacji ustawowych, z odesłaniem w wypadku wielu spraw do statutu. Projekt ten zakłada rozszerzenie samorządności spółdzielczej i przebudowę przepisów dotyczących gospodarki spółdzielni. Niemniej nawet w warstwie dotyczącej spółdzielczości są problemy; postaram się je przedstawić.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#RyszardPazura">Pierwsza kwestia. Art. 3 określa w zasadzie majątek spółdzielni jako prywatną własność. W naszym odbiorze jest to zapis deklaratywny, ale już w przypadku spółdzielni osób prawnych rodzi bardzo negatywne konsekwencje, które w ogóle trudno przewidzieć. W odniesieniu do spółdzielni osób fizycznych wszystko jest tutaj w porządku; powstaje pytanie, co oznacza ten zapis w przypadku spółdzielni osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#RyszardPazura">Druga kwestia, jaką chcę poruszyć, to propozycja skreślenia art. 46 § 6. Oznacza to pozbawienie ochrony pracowniczej tych członków rady nadzorczej, którzy są jednocześnie pracownikami spółdzielni. Konsekwencją tego rozwiązania będzie to, że osoby te w obawie o miejsca pracy nie będą wypełniać funkcji przynależnych członkom rady nadzorczej. Jest to w praktyce widoczne i będzie jeszcze bardziej widoczne. Rada nadzorcza jest ciałem kontrolującym, nadzorującym i członek rady nadzorczej, w tym przypadku pracownik, nie może być pozbawiony ochrony, dlatego że nie wypełni wówczas, może nie wypełnić, przypisanych mu ustawowych funkcji.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#RyszardPazura">Kwestia trzecia w tej warstwie dotyczy art. 240a. Tu jest proponowana regulacja, z którą generalnie należy się zgodzić - chodzi o to, aby dać związkom rewizyjnym prawo przeprowadzania badań sprawozdań finansowych na zasadzie ustawy o biegłych rewidentach. Jednakże problem polega na tym, że nie można abstrahować od warunków, jakie musi spełnić związek rewizyjny (określa je wspomniana ustawa), żeby mógł wykonywać tego typu zadania. W innym wypadku po prostu niejednolicie traktujemy podmioty gospodarcze. To, co powiedziałem, wskazuje jedynie na konsekwencje tego rodzaju.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#RyszardPazura">Niezależnie od regulacji kwestii spółdzielczych, ustawa zawiera propozycje nowelizacji innych ustaw, w tym szczególnie ustaw podatkowych. Zmiany w ustawach podatkowych sprowadzają się, generalnie rzecz biorąc - tutaj podejmę próbę odpowiedzi na zgłoszone wcześniej pytanie - do szczególnego traktowania pod względem podatkowym spółdzielni i ich związków oraz członków spółdzielni, w tym członków spółdzielni mieszkaniowych. Trzeba powiedzieć od razu, że zmiany te idą daleko; pomijam już ten problem, że w świetle zasad legislacji ustawa Prawo spółdzielcze nie powinna regulować kwestii podatkowych (powinna to czynić ustawa kodeks spółdzielczy), tak jak Kodeks handlowy nie reguluje przepisów podatkowych dotyczących spółek. Te rozwiązania omówię pokrótce, bo idą one tak daleko, że w innym wypadku musiałbym wygłosić bardzo długi referat.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#RyszardPazura">Pierwsza sprawa - propozycja zmiany art. 16 ust. 1 pkt 37 (wprowadzona również jako zapis art. 83 Prawa spółdzielczego) zmierza do uznania za koszty uzyskania przychodów składek organizacji spółdzielczych na rzecz związków rewizyjnych i Krajowej Rady Spółdzielczej, do których przynależność nie jest obowiązkowa. W efekcie zapisy te w szczególny sposób wyróżniają spółdzielnie. To wyróżnienie jeszcze jest wzmocnione - z podatku dochodowego zwolnione są również związki rewizyjne. W tym stanie rzeczy należy tak powiedzieć - odwołując się do prawa międzywojennego - owszem, składki na rzecz związków były podstawą zmniejszenia podatku, z tym jednak iż minister skarbu określał górną granicę składki, a więc po prostu limit składki w ochronie spółdzielni. Tu takiego rozwiązania nie ma. Ale powstaje generalny problem. Dzisiaj zasada podatkowa jest taka: gdzie zrzeszenie ma charakter obligatoryjny, tam konsekwentnie składka stanowi koszt uzyskania przychodów. Tam gdzie zrzeszenie jest dobrowolne, tam nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. W tej ogólnej zasadzie robi się tu wyłom dla spółdzielni, być może słuszny. Z drugiej strony, jak powiadam, musi być ochrona spółdzielni, dlatego że można sobie ustalić dowolną składkę na rzecz związku i Krajowej Rady Spółdzielczej i w ogóle wyeliminować jakikolwiek podatek dochodowy w spółdzielni.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#RyszardPazura">Następne, drugie rozwiązanie, to jest zaproponowana zmiana art. 16 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym, zmierzająca do uznania za koszty uzyskania przychodów wydatków ponoszonych na rzecz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych spółdzielni zajmujących się produkcją rolną. I to rozwiązanie jest w naszym odczuciu prawidłowe, z tym jednak iż ustawa musi określać, że dotyczy to wyłącznie działalności opodatkowanej. Działalność rolnicza jest w ogóle wyłączona spod opodatkowania podatkiem dochodowym.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#komentarz">(Głos z sali: To oczywiste.)</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#RyszardPazura">Nie jest to oczywiste, trzeba by wyraźnie o tym napisać w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#RyszardPazura">Następny element to jest wprowadzenie zmiany do art. 18 ust. 1 polegającej na odliczeniu od dochodu, stanowiącego podstawę opodatkowania, 5% tej podstawy w spółdzielniach zrzeszonych w związkach rewizyjnych. Szczerze mówiąc, nie widzimy merytorycznego uzasadnienia takiego rozwiązania. Z jednej strony bowiem składkę na rzecz związku uznaje się jako koszt uzyskania przychodu, z drugiej związek rewizyjny jest zwolniony z podatku i jeszcze wprowadza się z tytułu przynależności do związku 5-procentowe odliczenie w podatku dochodowym od osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#RyszardPazura">Daleko idące zmiany dotyczą regulacji podatkowych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych - to jest art. 3 przepisów końcowych. I tu pierwsza propozycja dotycząca uzupełnienia art. 21 ustawy przez dodanie ust. 1a jest zbędna. Te rozwiązania już są stosowane. To jest zbędny zapis. Rodzi on następujące zamieszanie: sugeruje, że aparat skarbowy powinien wstecz pobierać od tego podatek.</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#RyszardPazura">Propozycja dotycząca rozszerzenia zapisu art. 26 ust. 1 pkt 5c ustawy jest również bardzo kontrowersyjna, dlatego że dotyczy rozwiązań, które były w parlamencie dyskutowane podczas prac nad ustawą budżetową na rok 1994 i zostały odrzucone ze względu na ich olbrzymi koszt. Przyjęta jest bowiem zasada odliczeń od dochodu, przy opodatkowaniu osób fizycznych, nie tylko wydatków na wkład mieszkaniowy lub budowlany, ale kredytów zaciągniętych w tym celu. To znaczy w świetle obowiązujących od 1994 r. przepisów przy dokonywaniu odliczeń wydatków poniesionych na wkłady budowlane lub mieszkaniowe nie ma znaczenia źródło finansowania tych wydatków. Przyjęcie natomiast zapisów, jakie tu się proponuje, prowadzi do podwójnych odliczeń. I dlatego koszt tego sięga bilionów złotych. Wystarczy powiedzieć, że zadłużenie z tytułu kredytów i odsetek tylko w PKO BP - głównym banku kredytującym - wynosi w tej chwili ok. 47 bln zł. Wydatki budżetu państwa musiałyby być już w przyszłym roku rzędu kilku bilionów złotych tylko z tego tytułu. W związku z powyższym przypominam dyskusję, którą przeprowadziliśmy uchwalając budżet państwa i ustawy podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#RyszardPazura">Również kontrowersyjna jest propozycja zawarta w art. 41 ust. 5a ustawy podatkowej (art. 3 ust. 3 przepisów końcowych)- zmiana trybu poboru zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu powiększenia funduszu udziałowego w spółdzielniach, gdyż znowu wprowadza inne rozwiązanie niż przy opodatkowaniu przychodów z analogicznych źródeł innych osób fizycznych. Po przyjęciu tego rozwiązania zaraz powstaje problem opodatkowania osób fizycznych uzyskujących dochody z analogicznych źródeł, np. z akcjonariatu pracowniczego. O ile niektóre rozwiązania w zakresie składki, po zabezpieczeniu jednak interesów spółdzielni, a więc przy jakimś ograniczeniu wysokości składki, są jeszcze do przyjęcia, to większość ze wskazanych przepisów podatkowych wprowadza tak istotne zmiany w prawie podatkowym, że należałoby dokonać kompletnej nowelizacji tego prawa w stosunku do innych podatników i identycznych merytorycznie dochodów, z tego zaś wynikłyby bardzo duże konsekwencje finansowe.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#RyszardPazura">Jest jeszcze jeden problem, który wskażę na zakończenie. Wzbudza również kontrowersje propozycja zapisu artykułu mającego na celu nowelizację ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz o zmianie niektórych ustaw. Chodzi o lakoniczność w formie tego zapisu, nakazującego rozciągnięcie przepisów ustawy również na spółdzielnie w zakresie stosowania bankowego postępowania ugodowego. Pomijam już problem, który Sejm musi rozwiązać. Na podstawie przepisów prawa cywilnego każdy bank może prowadzić postępowanie ugodowe. To jest ustawa specjalna - ustawa o restrukturyzacji finansowej - tu są pożyczone pieniądze, część jest sfinansowana z funduszu stabilizacji złotówki. Pomijam już ten problem, ale przecież powstają konsekwencje. Czy można w świetle postanowień innych ustaw, np. konstytucji, zadysponować w postępowaniu bankowym udziałami spółdzielców? Czy można wobec tego stosować te instrumenty w stosunku do prywatnej własności? A spółdzielnia jest prywatną własnością.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#RyszardPazura">Reasumując, myślę, że te rozwiązania wymagają dogłębnej dyskusji. W warstwie dotyczącej zaś samej spółdzielczości, jak powiedziałem, ta ustawa wnosi wiele korzystnych dla spółdzielni rozwiązań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#AleksanderMałachowski">Zaniepokoiło mnie to, co pan powiedział, dlatego że nie wiem, co w tej chwili zrobić, bo do poprawek, które tu zostały zgłoszone, doszły pana niezliczone zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#komentarz">(Poseł Juliusz Braun: Mam w związku z tym pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pan poseł Juliusz Braun.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JuliuszBraun">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Otrzymałem odpowiedź na pytanie, ale powstało w związku z tym następne pytanie. Pan minister, jak rozumiem, o niektórych przynajmniej rozwiązaniach dotyczących przepisów podatkowych wypowiedział się zdecydowanie negatywnie. Jesteśmy przy drugim czytaniu. Jeśli chodzi o tę sprawę, nie ma żadnych wniosków mniejszości, wobec tego nie ma już w tej chwili czasu na zastanawianie się nad tymi rozwiązaniami. Debata jeszcze nie jest zamknięta, więc czy pan przewiduje, że któryś z posłów koalicji rządowej zgłosi jeszcze poprawki w tej sprawie, czy też rząd będzie przeciw ustawie, bo argumenty, jakie padły, właśnie do tego zmierzają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Juliusz Braun potwierdza moje wątpliwości. Dziękuję panu uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#AleksanderMałachowski">Co właściwie w tej sytuacji mamy zrobić jako Izba, skoro pan minister przedstawił tyle zastrzeżeń? Nie ma poprawek na piśmie i jest drugie czytanie. Uchwalić ustawę, która natychmiast będzie odrzucona przez Senat czy zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego, to nie jest rozwiązanie. Czy pan minister mógłby nam coś zaproponować jako przedstawiciel strony rządowej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#RyszardPazura">Panie Marszałku! Jeśli chodzi o tę sprawę, rząd jest w bardzo trudnej sytuacji, gdyż był to projekt poselski, nie rządowy. Stanowisko rządu, na piśmie, przedstawialiśmy już w styczniu. Służby Ministerstwa Finansów brały udział w pracach komisji, również w jednym z posiedzeń wziął udział pan minister Modzelewski odpowiedzialny w ministerstwie za sprawy podatkowe. Dwukrotnie (raz na pewno) zwracałem uwagę, na piśmie, na te problemy. Nie negujemy ustawy, pomijając dyskusyjne kwestie, w warstwie spółdzielczej. Natomiast jako minister finansów musiałem Wysokiej Izbie zwrócić uwagę na to, że zawarte w tym projekcie rozwiązania, odnoszące się do podatków, znacznie wykraczają poza spółdzielczość. Nie mamy żadnych złudzeń, że po przyjęciu tej ustawy przyjdą inne grupy podatników z wnioskami o zastosowanie w stosunku do nich identycznych zasad. To jest jeden element. Drugi element jest następujący: Jeśli chodzi o finanse państwa, nie jesteśmy w stanie przełknąć tak daleko idących zmian w systemie podatkowym. Mamy już przecież orientację co do roku 1995, bo jesteśmy w trakcie przygotowywania założeń budżetu na przyszły rok. Dlatego ja, w takiej sytuacji, niestety, nie mogę niczego sugerować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł sprawozdawca Alfred Domagalski chce także zabrać głos na zakończenie debaty.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, może pan będzie próbował rozwiązać ten węzeł gordyjski - bo tu się robi coś bardzo niedobrego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#AlfredDomagalski">Dziękuję, panie marszałku. Sądzę, że gdy pomyślimy wspólnie z panem ministrem, to rozwiązanie znajdziemy. Chodzi o to, żeby wykazać dobrą wolę, zrozumienie i pchnąć sprawę do przodu. Pracowaliśmy w komisji naprawdę bardzo szybko, pod presją czasu, pod presją środowisk spółdzielczych. Każdemu na tej sali znana jest historia nowelizowania obowiązującej ustawy z 1982 r. Spółdzielczość czuje się dzisiaj jakby w trochę za ciasnych butach, w butach młodszego brata. Po prostu to prawo nie przystaje do rzeczywistości. Musieliśmy prowadzić prace bardzo szybko. Chcieliśmy chociaż w pewnym zakresie naprawić krzywdy, jakie wyrządzono spółdzielczości w minionym okresie. Do kwestii podatkowych jeszcze wrócę, bo będą one chyba najtrudniejsze.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#AlfredDomagalski">Natomiast chciałbym podziękować wszystkim mówcom, którzy zabierali głos w tej debacie i którzy w zasadzie nie wnosili zastrzeżeń, uznając, że jest to godny poparcia projekt, który może usunąć wiele barier na drodze rozwoju tej formy gospodarowania. Sądzę, że to jest najbardziej istotne. Osobiście podzielam poglądy wielu mówców, którzy mówili o pewnych rozwiązaniach kompromisowych. Podzielam pogląd pana posła Szymańskiego, który mówił, że jesteśmy spóźnieni - faktycznie, zaproponowane rozwiązania w 1991 r. byłyby zupełnie inaczej odbierane, przyniosłyby inny skutek, niż przyniosą teraz. Podzielam także pogląd, że nie jest to ustawa, która wybiegałaby w daleką przyszłość, że stoimy przed koniecznością opracowania zupełnie nowej ustawy spółdzielczej, że to prawo może obowiązywać maksymalnie 2 lata. Ale musimy mieć także świadomość, że dzisiaj nie było takiej możliwości. Mamy określone zaszłości organizacyjne, ekonomiczne, ale także i prawne, które tak ukształtowały naszą spółdzielczość, że dzisiaj trudno by było znaleźć rozwiązania prawne, które by rozwiązały wszystkie problemy.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#AlfredDomagalski">Myślę jednak, że tą ustawą czynimy istotny krok naprzód. Sądzę, że jeśli uda nam się uchwalić tę ustawę, pewniej poczują się podmioty gospodarcze, cała poważna sfera gospodarki, która, niestety, jakby zniknęła podczas naszego wchodzenia w wolny rynek i w wolną grę ekonomiczną. Chyba trochę zapomnieliśmy o tym, że taka forma gospodarowania, jak spółdzielczość, w ogóle istnieje, funkcjonuje i że na świecie ma swoje stałe miejsce, spełnia bardzo pożyteczną i bardzo ważną rolę nie tylko gospodarczą, ale także społeczną i, być może, także wychowawczą. Jest to niejako określona filozofia gospodarowania, pomnażania swojego majątku. To jest kwestia przewagi pracy nad kapitałem oraz uznania człowieka za najważniejszy podmiot w całym systemie ekonomicznym i gospodarczym. I żeby ta forma gospodarowania spełniała istotną rolę w naszej gospodarce, potrzebne jest w miarę przyzwoite prawo spółdzielcze, potrzebna jest pozytywna polityka państwa w stosunku do gospodarki, ale, niewątpliwie, potrzebne jest także przełamanie, jak mówiła pani poseł Zajączkowska, kryzysu tożsamości oraz wiara, iż właśnie ta forma gospodarowania stanowi pewną szansę dla ludzi, dla określonych środowisk i dla pewnych sektorów gospodarki, w których inne formy się nie sprawdziły, także na świecie. Bo jeśli weźmiemy np. rolnictwo, które na Zachodzie jest tak mocne, tak intensywne, to ma tam ono swoją określoną pozycję w zasadzie dzięki spółdzielczości. Musimy wykonać dużo pracy, żeby naszych rolników przekonać, że to właśnie spółdzielczość stanowi dla nich szansę obrony ich interesów. Sądzę, że to wszystko jest jeszcze przed nami.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#AlfredDomagalski">Odniosę się teraz do uwag szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#AlfredDomagalski">Była mowa o podzielności majątku i pojawiła się obawa, że mogą nastąpić próby celowego doprowadzania do likwidacji spółdzielni. Oczywiście takie próby mogą być podejmowane. Tam, gdzie decydują ludzie, można się spodziewać bardzo różnych decyzji. Uważamy jednak, że skoro ten majątek jest prywatną własnością członków, to nie można odbierać im prawa do decydowania o nim. I aby nie tworzyć warunków do przejmowania majątku przez niewielką grupę ludzi - jeśli na przykład w spółdzielni zostało kilkanaście czy 20 osób, żeby nie miały ochoty na przejęcie tego majątku - zabezpieczamy prawo byłych członków do roszczeń do tego majątku. Jeśli w spółdzielni kiedyś było 500, 1000 osób i wszyscy mają w momencie likwidacji prawo do sięgania po ten majątek, to niewątpliwie ostudzi to zamierzenia tej nielicznej grupy. Skoro przyjdzie ten pozostały majątek podzielić między wiele osób, to się po prostu nie opłaci. Lepiej, żeby ta spółdzielnia trwała i funkcjonowała.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#AlfredDomagalski">Co do nowego Prawa spółdzielczego. Jesteśmy, jak myślę, już w tej chwili przygotowani do podjęcia takiej inicjatywy. Może się tego podjąć Komisja Nadzwyczajna, która nad tym pracowała - może trzeba ją uzupełnić, może zmienić. Niewątpliwie przy wsparciu wielu środowisk - bardzo aktywnych w tej chwili środowisk spółdzielczych: fundacji spółdzielczości, Naczelnej Rady Spółdzielczej, odpowiedniego instytutu, centralnych stowarzyszeń - jesteśmy w stanie przygotować to prawo.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#AlfredDomagalski">Sprawę wejścia ustawy w życie omawialiśmy na posiedzeniu komisji. Chociaż nie jestem prawnikiem, uważam, że także ten okres powinien być przy tego typu ustawie nieco dłuższy, aby był czas na przygotowanie się. Z tym, że chciałbym podkreślić - być może, pan poseł Szymański nie zauważył tego - iż w przepisach przejściowych zapisujemy: spółdzielnie dokonują zgłoszenia zmian statutów do sądów rejestrowych w ciągu roku od dnia wejścia w życie ustawy. A więc mają czas na przygotowanie. Do momentu zarejestrowania zmian statutów postanowienia dotychczasowych statutów pozostają w mocy, z tym że w razie sprzeczności zastosowanie mają przepisy tej ustawy. Wydaje mi się, że jest to wystarczające i w celu przyspieszenia obowiązywania tej ustawy takie propozycje, jakie zostały zawarte w druku, mogą być przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#AlfredDomagalski">Jeśli chodzi o kwestie podatkowe. Dyskusje były dosyć obszerne i, można powiedzieć, bogate. Na ogół...</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Ile to kosztuje budżet?)</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#AlfredDomagalski">... Momencik. Na ogół członkowie komisji zgadzali się z tym, iż kwestie podatków powinny być uregulowane w ustawach podatkowych. Jednak brak pewności, czy Ministerstwo Finansów rozwiąże te problemy — nawet te, z którymi się zgadza — w ustawach podatkowych, spowodował, że jednak proponuje się, by dokonać określonych zapisów w tej ustawie. Wydaje mi się, że pewne ulgi podatkowe, zastosowane tutaj dla spółdzielni, są ulgami, które uznawane są w wielu krajach o gospodarce rynkowej. Specyfika działalności spółdzielni jest dostrzegana praktycznie we wszystkich krajach europejskich, do tego stopnia, że są kraje, gdzie spółdzielnie nie płacą podatku dochodowego — podatek płacą członkowie od otrzymywanej dywidendy. Celem spółdzielni bowiem nie jest wypracowywanie zysku, lecz pomnażanie dorobku członków. Te pieniądze powinny niejako wracać do członków i wtedy dopiero być opodatkowane.</u>
          <u xml:id="u-110.10" who="#AlfredDomagalski">Weźmy kwestię składki. Zgadzam się z tym - i myślę, że takie rozwiązanie zaproponujemy - aby chronić spółdzielnie w wypadku tej składki, aby minister finansów mógł ustalać wysokość tej składki. Natomiast co do tej pięcioprocentowej obniżki podstawy opodatkowania mieliśmy poważny dylemat. Ze względu na interesy państwa, pewne usystematyzowanie gospodarki, przynależność spółdzielni do związków rewizyjnych jest ze wszech miar korzystna. To jest korzystne także i dla spółdzielni. Należało więc wybrać: albo dostosować się do obowiązujących w tej chwili zasad i wprowadzić obligatoryjną przynależność do związków rewizyjnych, albo pozostawić dobrowolność, zachęcając spółdzielnie do przystępowania do związków poprzez odpowiedni system ekonomiczny. Uznaliśmy, że zachęta ekonomiczna jest po prostu w dzisiejszych warunkach lepszym rozwiązaniem. Nie potrafię powiedzieć, czy te 5% spowoduje duże ubytki w budżecie. Myślę, że niewielkie. Podatek dochodowy, jaki wpływa dzisiaj ze spółdzielni do budżetu państwa, jest naprawdę niewielki i gdy się obniży tę podstawę o 5%, nic się nie stanie.</u>
          <u xml:id="u-110.11" who="#AlfredDomagalski">Najpoważniejsza zmiana, która może spowodować obniżenie wpływów do budżetu, dotyczy właśnie art. 26 ust. 1, który odnosi się do spłat rat kredytu i odsetek. Tak na dobrą sprawę to nie jest to kwestia należąca do spółdzielni, wydaje mi się więc, że ta regulacja nie powinna się znaleźć w tej ustawie. Jest to sprawa członków spółdzielni, polityki mieszkaniowej i pomocy dla tych, którzy zaciągnęli te kredyty. Myślę, że po konsultacjach z panem ministrem spróbujemy znaleźć w tym wypadku konkretne rozwiązanie. Natomiast wydaje mi się...</u>
          <u xml:id="u-110.12" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Panie pośle, jakie rozwiązanie?)</u>
          <u xml:id="u-110.13" who="#AlfredDomagalski">Prawdopodobnie polegające na skreśleniu tego.</u>
          <u xml:id="u-110.14" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie ma poprawki.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Janusza Szymańskiego, aby się zapisał do głosu w kwestii formalnej i nie prowadził tego rodzaju polemiki.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, problem polega na tym, że to jest drugie czytanie. To, co nie zostanie w ciągu najbliższych paru minut wniesione jako poprawka tutaj, na sali, na piśmie, nie będzie mogło być wniesione w ogóle. Tak więc nie jest tak w tej sytuacji, o której pan mówi, iż można coś robić. Może oczywiście to zmienić Senat, może pan prezydent nie podpisać ustawy, ale my jesteśmy w tym wypadku ograniczeni. Możemy nie zamykać debaty i poczekać, aż przygotowane zostaną odpowiednie wnioski na piśmie. Wtedy wznowimy debatę i panowie przygotują jakieś poprawki. Taka jest formalna sytuacja, to jest stryczek na szyi, tu nie ma już swobody ruchów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#AlfredDomagalski">Nie wiem, panie marszałku, czy my nie mamy już czasu na to, żeby dzisiaj odbyć posiedzenie komisji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, kłopot polega na tym, że to jest drugie czytanie, a tylko w czasie debaty podczas drugiego czytania możemy wnosić poprawki do tekstu, który panowie przedłożyli. Wszystkich innych uwag, takich, które nie zostaną wniesione w ciągu najbliższych paru minut, nie można uwzględnić, albo będzie to nielegalne z punktu widzenia prawa. Tak więc mówię: jedyne, co mogę zrobić... Marszałek Sejmu nie jest od ingerowania w merytoryczną treść obrad, tylko raczej od pilnowania porządku, ale to jest wyjątkowa sprawa. Mogę więc postanowić, że odroczę zamknięcie tej debaty. Panowie przygotują projekty ewentualnych zmian, które pozwolą uniknąć tych kłopotów, o których mówił pan minister Ryszard Pazura, i wtedy dokończymy tę debatę. Inaczej bowiem jesteśmy bez szans. Albo uchwalimy ustawę, albo musimy ją odrzucić - to też nie jest rozwiązanie - albo pozostaje pertraktowanie z Senatem, żeby wniósł poprawki. To też jest jakby trochę dla Sejmu sprawa... Jak to mówią, nie honor prosić Senat, żeby robił za Sejm różne poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#AlfredDomagalski">W takim razie bardzo proszę pana marszałka o to rozwiązanie, o którym pan marszałek wspomniał, to znaczy o odroczenie zamknięcia debaty.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#AlfredDomagalski">Chciałbym jeszcze skończyć jedną kwestię dotyczącą poprawki odnoszącej się do zmiany terminu opodatkowania dywidendy pobieranej przez członków. Uznaliśmy, iż momentem, w którym dywidenda powinna zostać opodatkowana, powinna być fizyczna wypłata tych środków dla określonego członka. Jeśli ona pozostaje w spółdzielni, to powinna służyć powiększeniu środków obrotowych i niejako wspomożeniu ekonomicznemu tej spółdzielni, bo kondycja spółdzielni jest bardzo kiepska.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#AlfredDomagalski">Kończąc, chciałbym wszystkim, którzy pracowali nad przygotowaniem tego projektu ustawy w komisji, ale także wielu działaczom społecznym, którzy nadsyłali swoje uwagi, listy, a także ekspertom złożyć z tego miejsca najgorętsze podziękowania.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, w tej sytuacji nie zamykam tej debaty. Będę prosił pana, żeby pan był łaskaw - do jutra może - przedłożyć w imieniu komisji poprawki czy też skłonić do ich złożenia jakiegoś posła. Bez terminu. Wolałbym, żeby to zostało zrobione do jutra, żebyśmy mogli przynajmniej skierować - bo musimy to zrobić - projekt ustawy do komisji. Jeśliby więc te poprawki zostały wniesione, to możemy skierować ustawę do trzeciego czytania i wtedy do sierpnia panowie mogliby przygotować nowe sprawozdanie. Myślę, że to jest rozwiązanie lepsze, niż gdyby została przyjęta ustawa zawierająca błędy czy też powodująca jakieś katastrofalne skutki, o których tu mówił pan minister Ryszard Pazura.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#AleksanderMałachowski">W takim razie jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na odroczenie zamknięcia debaty. Trzeba szukać wyjścia.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JanuszSzymański">Ja właśnie zastanawiam się nad wyjściem. Jest pewien precedens, mianowicie w trakcie debaty został złożony określony katalog poprawek. Rozumiem, że debata była krótka. W tej chwili jest szansa na to, że ktoś na piśmie złoży takie poprawki, skoro został wyczerpany czas przeznaczony na tę debatę. Proszę zauważyć — trudność polega na tym, że w tej fazie postępowania nie można zwrócić sprawozdania do komisji po to, żeby Komisja Nadzwyczajna wniosła autopoprawki, ponieważ nie ma już trybu ustosunkowania się... chyba że będzie przedstawiona przez Prezydium Sejmu stosowna interpretacja. W związku z tym proponowałbym tutaj — żeby nie „zasupływać” procedury — akcję indywidualną któregoś z posłów, członków Komisji Nadzwyczajnej, aby wnieść stosowne poprawki w zakresie zmian prawa podatkowego, zarówno do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i od osób prawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, tak czy owak, dopóki debata nie zostanie zamknięta, zgodnie z art. 108 regulaminu Sejmu poseł, który nie wziął udziału w dyskusji, może złożyć na piśmie wnioski, które mają moc wiążącą, taką samą jak zgłoszone w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#AleksanderMałachowski">Zatem, ponieważ nikt tu nie wyraził sprzeciwu wobec mojej propozycji przerwania debaty w tej chwili, odraczam jej zamknięcie i przejdziemy do następnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej w sprawie wniosku prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie ustawy z dnia 22 kwietnia 1994 r. o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów (druki nr 462 i 484).</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, zanim pan minister Ryszard Pazura wyjdzie z sali, to prosiłbym, żeby pan minister jednak był łaskaw skontaktować się z komisją i zadbać o to, by uniknąć tego wszystkiego, co pana zdaniem jest groźne, jeśli chodzi o przyszłe interesy budżetu państwa, co może doprowadzić do jakichś niepotrzebnych czy wręcz szkodliwych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan minister to zrobi? Tak. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Eugeniusza Janułę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#EugeniuszJanuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko dotyczące weta pana prezydenta odnośnie do ustawy z dnia 22 kwietnia 1994 r. o zmianie ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#EugeniuszJanuła">Przypominam, że na 18 posiedzeniu Sejmu przeprowadzono szczegółową debatę. Sejm przyjął przedłożone przez wnioskodawców poprawki do ustawy z 1985 r. Ideą poprawek, które wówczas przyjęto, była kwestia dostosowania sytuacji parlamentarzysty do rzeczywistości. Chodzi po prostu o to, że w miarę postępu demokracji...</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo o zaprzestanie rozmów na sali. Mało co słychać.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła o kontynuowanie przemówienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#EugeniuszJanuła">W miarę postępu demokracji coraz więcej parlamentarzystów uzyskuje status — dotyczy to zarówno posłów, jak i senatorów — parlamentarzysty zawodowego. Sądzimy oczywiście, że w nowej konstytucji będą zawarte zapisy, które rozwiążą ten problem w sposób szczegółowy i kompleksowy. Co natomiast skłoniło do zgłoszenia wniosku w sprawie nowelizacji ustawy? To przede wszystkim kwestia rozwiązania Sejmu I kadencji, a szczególnie jej nagłość, która wykazała wyraźnie, że w ustawie z 1985 r. istnieją bardzo poważne luki prawne i status posła i senatora nie jest przystosowany do takiej sytuacji. Chodziło w szczególności o kwestię związaną z ubezpieczeniem społecznym i w ogóle z działalnością polityków. Prezydent zawetował w efekcie tę ustawę, uważając, że — w części dotyczącej przyznania posłom i senatorom poprzedniej kadencji, którzy zostaną zarejestrowani jako kandydaci do Sejmu lub Senatu kolejnej kadencji, prawa do pobierania ryczałtu poselskiego lub senatorskiego przez cały okres przerwy międzykadencyjnej — przepis ten narusza konstytucyjną zasadę równości obywateli wobec prawa, wyrażoną w art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 ustawy konstytucyjnej. Drugim zastrzeżeniem pana prezydenta było to, że przyjęte poprawki naruszają zasadę lex retro non agit wywodzoną z art. 1 przepisów konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#EugeniuszJanuła">W efekcie odbyła się szczegółowa dyskusja nad tymi poprawkami, z udziałem pana ministra prof. Falandysza. Komisja Ustawodawcza większością głosów uznała, że ustawa Sejmu z 22 kwietnia 1994 r. nie narusza odnośnych przepisów konstytucji - po prostu wyrównuje pewną niesprawiedliwość, która zaistniała. W związku z powyższym komisja nie uznała poprawek merytorycznych, które złożyły się na weto prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#EugeniuszJanuła">Konkludując, Komisja Ustawodawcza prosi Wysoką Izbę o oddalenie weta prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam Wysokiej Izbie, że Sejm podjął decyzję o 5-minutowych wystąpieniach w imieniu klubów i kół parlamentarnych w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Danutę Ciborowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#AleksanderMałachowski">Czy jest pani posłanka?</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam, stąd nie widać.</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#DanutaCiborowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej bardzo uważnie przeanalizował debatę, jaka odbyła się nad wetem pana prezydenta podczas posiedzenia Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i Komisji Ustawodawczej, i przyjął do wiadomości decyzję komisji, uważając, że luka w zakresie uregulowań prawnych w tym względzie istnieje i że należy dostosować prawo do rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Lucyna Pietrzyk z Polskiego Stronnictwa Ludowego jest proszona o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#LucynaPietrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego przedstawić stanowisko w sprawie zawetowania przez pana prezydenta ustawy o zmianie ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#LucynaPietrzyk">Najlepszym weryfikatorem stanowionego prawa są realia. Podstawowym elementem tworzenia prawa winna być zasada, że prawo to powinno być na tyle jasne i elastyczne, aby w miarę możliwości każdy casus był zinterpretowany zgodnie z obowiązującymi normami prawa, żeby znalazł swoje uzasadnienie w normach prawnych, a jednocześnie normy te winny zapewniać maksymalną ochronę dóbr i praw stron. O tym, że nie zawsze tak jest, świadczy dzisiejsza debata. Przedmiotem naszych rozważań jest ustawa o prawach i obowiązkach posłów i senatorów uchwalona w 1985 r. Choć przez Sejm kolejnych kadencji była ona zmieniana, o tym że przepisy nadal nie są doskonałe, że nadal występują bardzo istotne problemy, najlepiej świadczy praca Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich i najlepiej wiedzą o tym właśnie posłowie, którzy są członkami tejże komisji.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#LucynaPietrzyk">Były tu już podnoszone pewne sprawy związane z inicjatywą legislacyjną Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Ustawodawczej. Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego w pełni popiera zastrzeżenia zgłaszane przez moich przedmówców. Uważamy, że wypełnienie luki prawnej przez inicjatywę poselską jest dostosowywaniem przepisów prawnych do już istniejących zdarzeń. Jest to niejako wyrównywanie statusu prawnego posłów poprzednich kadencji i w pewnym sensie podnoszenie prestiżu posłów poprzez to właśnie, że zrównuje się ich sytuację prawną. Zarzut, że zapis przedstawiony w brzmieniu art. 24 ust. 3a tejże ustawy o zmianie ustawy tworzy grupę posłów uprzywilejowanych, można odeprzeć innym zarzutem, że bez tych przepisów, bez tych uregulowań istnieje grupa posłów poszkodowanych, których dobra i prawa nie zostały uwzględnione w przepisach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#LucynaPietrzyk">Konkludując stwierdzam, że Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie wnosił o ponowne przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów, a więc o odrzucenie weta prezydenta w stosunku do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Tadeusza Zielińskiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#TadeuszZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezydent Rzeczypospolitej odmówił podpisania ustawy z 22 kwietnia 1994 r. o zmianie ustawy o prawach i obowiązkach posłów i senatorów. W uzasadnieniu podał, iż weto spowodowane było zamiarem skierowania do ponownego rozpatrzenia zapisów ustawy dotyczących przyznania posłom i senatorom poprzedniej kadencji, którzy zostaną zarejestrowani jako kandydaci do Sejmu lub Senatu kolejnej kadencji, prawa do pobierania ryczałtu poselskiego lub senatorskiego przez cały okres przerwy międzykadencyjnej. Drugi zarzut prezydenta dotyczy kwestii nadania art. 2 ustawy, normującemu sprawę ryczałtów w okresie ostatniej przerwy międzykadencyjnej, wstecznej mocy obowiązywania. Zdaniem prezydenta, pierwsza z zakwestionowanych norm narusza zasady równości obywateli wobec prawa, druga zaś opiera się na niedopuszczalnym, jego zdaniem, zastosowaniu zasady retroakcji.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#TadeuszZieliński">Wydaje się, iż trudno jest podzielać argumenty prezydenta, szczególnie z uwagi na fakt, że nie zakwestionował on głównego rozwiązania przyjętego w zawetowanej ustawie, polegającego na przyznaniu parlamentarzystom zawodowym ryczałtu po zakończeniu kadencji. Prezydent zaaprobował więc ideę przyznawania posłom i senatorom, którzy zrezygnowali z zarobkowania w swych dotychczasowych zakładach pracy, swoistej odprawy finansowej w okresie bezpośrednio po zakończeniu kadencji Izb. A przecież podważony przepis art.1 pkt 2 ustawy w zestawieniu z zaakceptowanym art. 1 pkt 1 przedłuża jedynie okres wypłaty ryczałtu parlamentarzystom zawodowym o czas pomiędzy upływem trzeciego miesiąca od zakończenia kadencji do momentu wyłonienia nowego parlamentu. Podkreślić należy, że dotyczy on tylko niektórych byłych posłów i senatorów, mianowicie tych, którzy pobierali ryczałt w wymienionej kadencji i decydują się ponownie kandydować do parlamentu. Przyjęte w ustawie omawiane rozwiązanie wydaje się ze wszech miar zasadne. Odnosi się bowiem do tych członków obu Izb, którzy służbie publicznej w Sejmie i Senacie poświęcili się w pełni, rezygnując ze swojej pracy zawodowej. Wymóg powrotu do macierzystego zakładu pracy na okres, de facto, kilku tygodni, wdrażania się ponownie (po kilku latach przerwy) w zadania zawodowe, w gorącym okresie kampanii wyborczej, jest zbyt duży, a nie waham się powiedzieć, że niesprawiedliwy. Brak takiego zapisu w ustawie uderzałby w grupę parlamentarzystów szczególnie ważną dla władzy ustawodawczej; to znaczy w grupę posłów i senatorów zawodowych, którzy w ustabilizowanych demokracjach zachodnich stanowią trzon parlamentów i w wielkiej mierze decydują o jakości procesu legislacyjnego. Inwestowanie w tę klasę deputowanych jest w interesie państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#TadeuszZieliński">Argumentacja prezydenta, dotycząca uchylenia art. 2 i 3 ustawy wydaje się nieuzasadniona. Nadanie niektórym przepisom tego aktu wstecznej mocy obowiązywania jest usprawiedliwione. Naprawia bowiem niedopatrzenie legislacyjne popełnione w minionej kadencji, znosi lukę prawną, w wyniku której w trudnej sytuacji znajduje się grupa posłów i senatorów, o której była wyżej mowa. Jest tu zatem uzasadniony przypadek zastosowania zasady działania prawa wstecz, bowiem ma to na celu poprawę sytuacji osób pozbawionych należnego im uprawnienia.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#TadeuszZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności mając na względzie troskę o godne warunki socjalne osób wykonujących służbę publiczną z mandatu ogólnonarodowego w obecnej kadencji, jak i we wszystkich przyszłych kadencjach, będzie głosował za ponownym uchwaleniem ustawy z 22 kwietnia 1994 r. w postaci przyjętej uprzednio przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#AleksanderMałachowski">Nie mam więcej zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby jeszcze coś powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#komentarz">(Poseł Eugeniusz Januła: Nie, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#AleksanderMałachowski">W tej sytuacji, skoro lista mówców została wyczerpana, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#AleksanderMałachowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych (druki nr 513 i 519).</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Andrzeja Malinowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#AndrzejMalinowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej w sprawie uchwały Senatu, dotyczącej ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych. Pozwalam sobie przypomnieć Wysokiej Izbie — materiały te zostały już doręczone — że w tej uchwale Senat wprowadza do tekstu ustawy z dnia 25 czerwca 1994 r. dwie następujące poprawki. W art.5 w ust. 2 wyrazy „art. 17” zastępuje się wyrazami „art. 18” — jest to pierwsza poprawka. W poprawce drugiej w art.10 w ust. 2 w pkt. 6 wyrazy „art. 18” zastępuje się wyrazami „art. 19”.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#AndrzejMalinowski">Wymienione przeze mnie komisje po rozpatrzeniu poprawek Senatu na swoim posiedzeniu w dniu 1 lipca 1994 r. wnoszą, aby Wysoki Sejm raczył je przyjąć. Jak widać, mają one charakter nie merytoryczny, tylko redakcyjny i są sprostowaniem oczywistego błędu powstałego w trakcie procesu legislacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#AleksanderMałachowski">Upały dobrze wpływają na tempo obrad.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, przypominam, że Sejm podjął decyzję o 5-minutowych wystąpieniach w imieniu klubów i kół parlamentarnych w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Mieczysława Czerniawskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#AleksanderMałachowski">Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#AleksanderMałachowski">A zatem proszę uprzejmie pana posła Henryka Bogdana z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#HenrykBogdan">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego opowiada się za przyjęciem poprawek Senatu do ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych. Uważamy, że proponowane poprawki Senatu nie mają charakteru merytorycznego, a jedynie redakcyjny, i nie budzą żadnych wątpliwości Klubu Parlamentarnego PSL co do ich zasadności.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Mariana Święcickiego z Unii Wolności.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Marcina.)</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#AleksanderMałachowski">Marcina - przepraszam, Marcina Święcickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#MarcinŚwięcicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poprawki Senatu mają charakter tylko formalny, dlatego chciałem powiedzieć, że nasz klub będzie głosował za ich przyjęciem. Podtrzymujemy nasze stanowisko, że jest to ustawa potrzebna, pożyteczna, że może się przyczynić do rozwoju naszego eksportu, poprawy warunków uzyskania kredytów, a zwłaszcza do zwiększenia eksportu dóbr inwestycyjnych. Jednocześnie mówimy, że ze względu na charakter tej ustawy i skalę eksportu, jakiej ona może dotyczyć, ze względu na skalę środków, jaką może nasz budżet wyasygnować, i w ogóle ze względu na zasady jej działania nie otworzy nam ona jakiejś wielkiej bramy na Wschód, nie powinniśmy mieć złudzeń, że jeśli partnerzy są niewypłacalni, to budżet państwa za nich zapłaci. W związku z tym nawet część krajów, być może tych postradzieckich, będzie w ogóle wyłączona spod działania tej ustawy w tej sytuacji. Dlatego ta ustawa, odgrywając pewną pożyteczną rolę w eksporcie Polski, nie zmieni radykalnie obecnej sytuacji i dopóki nasi tradycyjni partnerzy na Wschodzie nie będą wypłacalni, dopóty ten eksport się nie rozwinie.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Kazimierza Pańtaka jako ostatniego z posłów zapisanych do głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rzeczywiście trudno dyskutować nad czymś, co jest oczywiste. Chciałbym tylko zwrócić uwagę na jedną rzecz: nie może zdarzyć się tak czy zdarzać się tak mimo pilnego trybu. Rzeczywiście ta ustawa była procedowana w Sejmie w ciągu kilku dni, został nawet zmieniony tytuł tej ustawy na posiedzeniu połączonych komisji. Ale myślę, że - jest to wniosek pod adresem Prezydium Sejmu czy wręcz nowego szefa Kancelarii Sejmu - jednak należy wzmocnić służby legislacyjne, aby do takich pomyłek - bo rzeczywiście to są ewidentne pomyłki - nie dochodziło. To nie zwalnia nas, posłów, z odpowiedzialności za to, bo to w końcu my podejmowaliśmy decyzję. Należałoby jednak wykluczyć tego typu pomyłki, bo tu już nie chodzi o szukanie winnych, ale o to, iż mimo że ta ustawa jest tak pilna, to jej wejście w życie zostało opóźnione o kilka czy kilkanaście dni.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jeszcze jakieś zgłoszenia do dyskusji? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#AleksanderMałachowski">Wobec tego uważam listę mówców za wyczerpaną.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#AleksanderMałachowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#AleksanderMałachowski">Do głosowania przystąpimy jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#AleksanderMałachowski">No i mówi się, że nie ma powrotu do PRL - w ciągu 5 minut odbyła się debata nad ustawą. To tylko w starym Sejmie tak bywało.</u>
          <u xml:id="u-135.6" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Pierwsze czytanie komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR (druk nr 428).</u>
          <u xml:id="u-135.7" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu w imieniu wnioskodawców pana posła Kazimierza Pańtaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#KazimierzPańtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że, nawiązując do słów, które powiedział pan marszałek, tu powrót do PRL nastąpił tylko poprzez sam tytuł ustawy.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#KazimierzPańtak">Wysoki Sejmie! Trybunał Konstytucyjny w swoim orzeczeniu z 19 marca 1992 r. zakwestionował przepis art. 4 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Został ten przepis zakwestionowany tylko dlatego, iż roszczenia właścicieli do majątku, który był w samoistnym posiadaniu byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dniu 24 sierpnia 1980 r., mogły być dochodzone tylko do 31 grudnia 1992 r. Był to przepis uwzględniający bardzo krótki okres, przepis naruszający standardy przyjęte w sprawach przedawniania roszczeń. Przypomnę, że zgodnie z art. 223 Kodeksu cywilnego roszczenia do nieruchomości nie przedawniają się nigdy, natomiast roszczenia do rzeczy ruchomych przedawniają się w ciągu 10 lat. Tak więc zostały te terminy przyspieszone - są one bardzo krótkie. Skarga do Trybunału Konstytucyjnego została wniesiona przez grupę posłów. Dotyczyła generalnie innej materii. Orzeczenie jest bardzo obszerne. Trybunał uznał co do zasady tej ustawy, co do jej zgodności z konstytucją, że ustawa była słuszna i przejęcie tego majątku nastąpiło zgodnie z prawem, nie naruszone zostały zasady konstytucyjne. Natomiast Trybunał orzekł, że kwestionowany przepis art. 4 ust. 1 w części dotyczącej terminu dochodzenia roszczeń przez osoby będące właścicielami rzeczy wymienionych w art. 1 ustawy - jako termin rażąco krótki - narusza art. 7 i art. 67 przepisów konstytucyjnych. Jak podaje komisja w uzasadnieniu, orzeczenie Trybunału z 25 lutego 1992 r. Sejm na swoim posiedzeniu w dniu 29 lipca 1992 r. uznał za zasadne. Tak więc projekt komisji zmierza tylko do tego, aby nadać moc temu orzeczeniu i wprowadzić go w życie. Projekt jest, jak już powiedziałem, bardzo krótki. Zmienia zakwestionowany przepis w ten sposób, że osoby, które roszczą prawa do nieruchomości lub ruchomości, określonych w art. 1 ust. 1, mogą wystąpić na drogę sądową na zasadach ogólnych. Chodzi o to, że właściciele rzeczy ruchomych bądź nieruchomych na zasadach ogólnych mogą wystąpić z tym roszczeniem. Ustawa ta wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 stycznia 1993 r. Chodzi o to, żeby nie było pewnej luki, żeby nie istniała powaga rzeczy osądzonej, żeby można było zgodnie z ogólnie obowiązującymi terminami, standardami prawnymi występować do sądów z roszczeniami, żeby właściciele mogli o wydanie tych rzeczy występować. Jeżeli chodzi o skutki finansowo-budżetowe - jest to sprawa w tej chwili nie zbadana i nie do zbadania. Według naszych informacji praktycznie główni wierzyciele wystąpili czy zdążyli wystąpić, ale jeśli są przypadki, że nie zdążyli wystąpić - wierzyciele bądź ich spadkobiercy będą mieli stosowny czas do wystąpienia z takim roszczeniem. Takie były główne przesłanki wystąpienia komisyjnego. Chcę jednocześnie wystąpić z wnioskiem w imieniu Komisji Ustawodawczej, żeby przejść niezwłocznie do drugiego czytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, iż Sejm podjął decyzję o 10-minutowych wystąpieniach w imieniu klubów i 5-minutowych w imieniu kół parlamentarnych w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Wiatra z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawa jest bardzo prosta i Sojusz Lewicy Demokratycznej w pełni popiera projekt ustawy nowelizującej ustawę o przejęciu mienia byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jak również popiera wniosek o przejście natychmiast do drugiego czytania. W drugim czytaniu jesteśmy gotowi zgłosić niewielkie poprawki uzupełniające tę ustawę, aby pozostałe, drobne nieścisłości można było skorygować. W poprzedniej kadencji opowiadaliśmy się za przyjęciem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. To była ta część naszego wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, której zasadność Trybunał uznał. Wszystkie pozostałe kwestie związane z tą ustawą traktujemy jako definitywnie przesądzone przez cały tryb ustawodawczy, łącznie z odwołaniem do Trybunału Konstytucyjnego. Nie chcemy do tego wracać. Uważamy, że jest to jedna ze spraw związanych z zamykaniem minionego już okresu historycznego. Trzeba tego zamknięcia dokonać tak, by prawo mogło w pełni funkcjonować, dobrze, zgodnie z ogólnymi zasadami. Trybunał Konstytucyjny słusznie wskazał, że ustawa w jej wersji pierwotnej źle obchodziła się z prawami osób trzecich. To o te osoby trzecie idzie i proponowana obecnie nowelizacja, spełniając w pełni te oczekiwania, które były wynikiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, usuwa wszelkie braki poprzedniej ustawy. A więc popieramy zarówno sam wniosek, jak i propozycję przejścia do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Krzysztofa Budnika z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#KrzysztofBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Unii Wolności wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Projekt omawianej ustawy stanowi realizację orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 1992 r., który w pkt. 2 stwierdził niezgodność art. 4 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR w części dotyczącej ustalonego w nim terminu wystąpienia na drogę sądową przez osoby, które roszczą prawa do nieruchomości lub ruchomości przejętych przez skarb państwa w trybie tej ustawy z art. 7 i 67 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że według zasad ogólnych, określonych w Kodeksie cywilnym, roszczenia właściciela o wydanie przedmiotu własności, którym jest nieruchomość, nie ulegają w ogóle przedawnieniu, zgodnie z art. 223 § 1 Kodeksu cywilnego, natomiast w przypadku rzeczy ruchomych termin ten wynosi 10 lat, zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego. Skoro więc przedmiotowa ustawa o przejęciu majątku byłej PZPR weszła w życie z dniem 27 lutego 1991 r., a określony w jej art. 4 ust. 1 termin wystąpienia na drogę sądową upływał z dniem 31 grudnia 1992 r., Trybunał Konstytucyjny zasadnie wykazał, że w kwestionowanym zapisie ustawodawca rażąco pogorszył sytuację właścicieli dochodzących swoich praw na podstawie omawianej ustawy w porównaniu z sytuacją właścicieli dochodzących ochrony przysługującego im prawa własności na zasadach ogólnych. Konsekwencją powyższego ustalenia musiało się stać uznanie, że przedmiotowa ustawa w omawianej części narusza konstytucyjną zasadę równości obywateli Rzeczypospolitej Polskiej oraz poręczenia całkowitej ochrony własności.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#KrzysztofBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pamiętając o burzliwych debatach w Sejmie w 1990 r., dotyczących zasad zwrotu majątku byłej PZPR, należy przyjąć, że dobrze się stało, iż Trybunał Konstytucyjny miał możliwość dokonania oceny zgodności z konstytucją całej ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR. Skarżący tę ustawę posłowie zarzucili jej sprzeczność z konstytucją ze względu na:</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#KrzysztofBudnik">— wprowadzenie swoistego, ich zdaniem, upaństwowienia posiadanego majątku będącego w dyspozycji PZPR,</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#KrzysztofBudnik">— dyskryminację byłej PZPR i naruszenie tym samym zasady równości wobec prawa,</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#KrzysztofBudnik">— naruszenie prawem chronionych interesów osób trzecich oraz,</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#KrzysztofBudnik">— pozostawanie całej ustawy w sprzeczności z zasadą całkowitej ochrony własności.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#KrzysztofBudnik">Trybunał Konstytucyjny odrzucił zasadność powyższej argumentacji.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#KrzysztofBudnik">W postanowieniach ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR Trybunał Konstytucyjny upatruje analogię do dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich, widząc zasadność przejęcia majątku pozostałego po PZPR w ramach zrekompensowania szkód, jakie poniosło państwo polskie i społeczeństwo, a także w konieczności ustalenia sytuacji prawnej mienia, którego podmiot przestał istnieć.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#KrzysztofBudnik">Wykazano również, że prawo posiadania, na którego ochronę skarżący się powołali, nie może znosić ochrony praw podmiotowych, a w szczególności ochrony prawa własności. Odrzucony został również zarzut dyskryminacji byłej PZPR, skoro w czasie, gdy przedmiotowa ustawa wchodziła w życie, PZPR od 10 miesięcy już nie istniała. Nie można bowiem mówić o naruszeniu praw podmiotu, który przestał istnieć. Bezpodstawny okazał się również zarzut naruszenia zasady ochrony praw nabytych. Z takiej ochrony korzystają prawa nabyte słusznie, a w wypadku majątku zgromadzonego przez PZPR nie możemy zapominać, że znaczna część składników tego majątku, będąc własnością skarbu państwa:</u>
          <u xml:id="u-140.9" who="#KrzysztofBudnik">— została bezprawnie darowana partii;</u>
          <u xml:id="u-140.10" who="#KrzysztofBudnik">— była nabywana bezprawnie w wyniku postępowania wywłaszczeniowego albo w jego toku na podstawie umów budzących zastrzeżenia ze względu na możliwość istnienia zagrożenia dla zbywców stwarzanego przez to postępowanie wywłaszczeniowe;</u>
          <u xml:id="u-140.11" who="#KrzysztofBudnik">— była nabywana po bezprawnym wyłączeniu nieruchomości z rolniczego areału produkcyjnego albo na podstawie zasiedzenia, które także było bezprawne.</u>
          <u xml:id="u-140.12" who="#KrzysztofBudnik">Musimy pamiętać również, że część obiektów użytkowano na podstawie decyzji administracyjnych budzących zastrzeżenia prawne albo wręcz bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-140.13" who="#KrzysztofBudnik">Trudno jest nie wspomnieć o innych źródłach powstania majątku będącego w dyspozycji PZPR, do których należały na przykład dotacje z budżetu państwa, preferencyjne kredyty czy roboty wykonywane nieodpłatnie przez pracowników instytucji państwowych i żołnierzy. Innym źródłem finansowania działalności PZPR był udział w zyskach osiąganych przez RSW „Prasa-Książka-Ruch”, swoisty koncern przejmujący w okresie realnego socjalizmu liczne instytucje i przedsiębiorstwa na mocy decyzji, które często wywoływały liczne wątpliwości tak prawne, jak i z punktu widzenia zasadności ekonomicznej. RSW „Prasa-Książka-Ruch” korzystała z licznych ulg podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-140.14" who="#KrzysztofBudnik">Jednym z najbardziej istotnych ustaleń Trybunału Konstytucyjnego było uznanie, że nie nastąpiła sukcesja w postaci przejścia majątku byłej PZPR na rzecz SdRP oraz że majątek byłej PZPR po jej samorozwiązaniu się stał się bezpodmiotowy. Z tego powodu nie można utrzymywać tezy o niekonstytucyjności ustawy, na mocy której ustawodawca rozstrzygnął, że bezpodmiotowy majątek przechodzi na skarb państwa. Trybunał Konstytucyjny za bezzasadny uznał także zarzut niekonstytucyjności zaskarżonej ustawy w części art. 2, na mocy którego pewne czynności prawne dokonane przez PZPR uznaje się za nieważne. Istotnie, tego rodzaju regulacje z mocą wsteczną z reguły podważają zasadę stabilności prawa i zaufania obywateli do państwa, w tym wypadku jednak kwestionowany art. 2 obejmował jedynie te czynności prawne PZPR, które zostały podjęte w celu uszczuplenia majątku po dniu 24 sierpnia 1989 r., to znaczy z zamiarem uniknięcia skutków spodziewanej ustawy o przejęciu majątku partii przez skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-140.15" who="#KrzysztofBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego rozstrzygnęło spór pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR. Nie można już mówić o rozliczaniu czy odwecie, ale o przywróceniu własności moralnie i prawnie przynależnej całemu społeczeństwu. Również dlatego, że w okresie rządów ekip PZPR mieliśmy sytuację rządów państwa partii, państwa PZPR, która swoją pozycję monopolistyczną wykorzystywała dla budowania własnej siły materialnej i politycznej.</u>
          <u xml:id="u-140.16" who="#KrzysztofBudnik">Nie można już również mówić o jakichkolwiek analogiach pomiędzy sposobem potraktowania mienia byłej PZPR a praktykami stosowanymi przez PZPR i PPR po wojnie wobec partii politycznych II Rzeczypospolitej czy ugrupowań opozycji demokratycznej w latach siedemdziesiątych, czy w końcu „Solidarności” lub na przykład NZS po 13 grudnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-140.17" who="#KrzysztofBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dokonując zmiany ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR, musimy pamiętać, że ustawa ta nie jest dobrym aktem prawnym. Zawiera wiele niejasności, luk i sprzeczności, nie jest spójna z polskim systemem prawnym, zwłaszcza w zakresie stosunków cywilnoprawnych. Nie okazała się też ustawą skuteczną. Od wszczęcia postępowania likwidacyjnego w 1991 r. prowadzi je już czwarty likwidator, powoływany przez ministra - szefa Urzędu Rady Ministrów. Te częste zmiany na tym stanowisku są wynikiem między innymi tego, że w istocie wykonanie ustawy w obecnym jej brzmieniu bez pełnej współpracy SdRP jest niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-140.18" who="#KrzysztofBudnik">W przedmiocie częściowego zwrotu nieruchomości należy podkreślić, że w tym wypadku nie mamy do czynienia ze zwrotem, lecz jedynie przejęciem, gdyż budynki i grunty nigdy nie były własnością PZPR. Natomiast istotnie na terenie całego kraju przejęto szereg rzeczy ruchomych, ale jakże często pełnomocnicy likwidatora stwierdzali i stwierdzają brak ksiąg inwentarzowych byłych komitetów miejskich, gminnych i wojewódzkich PZPR. Wówczas odtwarzano stan tego majątku według spisu z natury w dniu rozpoczęcia postępowania lub na podstawie innej szczątkowej dokumentacji, i to przy świadomości, że wiele przedmiotów zbywała wcześniej PZPR, a potem SdRP.</u>
          <u xml:id="u-140.19" who="#KrzysztofBudnik">Być może celowe byłoby nałożenie na SdRP wyraźnego prawnego obowiązku ustalenia wykazu majątku podlegającego przejęciu na rzecz skarbu państwa - pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe oświadczenie. Nie musielibyśmy wówczas zmuszać pracowników administracji terenowej do prowadzenia swoistych poszukiwań mienia partii. Za konieczne należy uznać złożenie Wysokiej Izbie sprawozdania z dotychczasowego postępowania likwidacyjnego, jeszcze nie zakończonego, i to w najbliższym czasie.</u>
          <u xml:id="u-140.20" who="#KrzysztofBudnik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Unii Wolności popiera przedłożony projekt ustawy, nie zapominając jednak o tych istotnych problemach związanych z majątkiem byłej PZPR, które dotąd nie zostały ostatecznie rozwiązane. Prawdą jest, że tłem dla tej ustawy jest autorytarny system rządów PZPR i ocena tego okresu - tak jak i dla wielu innych regulacji ustawowych w okresie przejściowym, na przykład w wypadku kwestii weryfikacji sędziów, którzy sprzeniewierzyli się w tym okresie zasadzie niezawisłości, czy w wypadku kwestii przyznawania honorowego tytułu kombatanta tym, którzy stosowali represje wobec żołnierzy polskiego podziemia. Nie można bowiem mówić o zerwaniu z niechlubną przeszłością polityczną, gdy nie wykazuje się woli rezygnacji z korzyści majątkowych powstałych w poprzednim okresie. Musimy wiedzieć, że historii nie da się przegłosować jakąkolwiek większością parlamentarną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła sekretarza o przeczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#StanisławKusior">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w obradach Sejmu w sali kinowej w nowym Domu Poselskim odbędzie się posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#StanisławKusior">W dniu 7 czerwca br., w czwartek, o godz. 8 rano w sali nr 24 w budynku G odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji: Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Systemu Gospodarczego i Przemysłu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję uprzejmie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#AleksanderMałachowski">Zarządzam przerwę do godz. 17.40.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#AleksanderMałachowski">Spotykamy się za pół godziny.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 08 do godz. 17 min 43)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 8 porządku dziennego: Pierwsze czytanie komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform oczywiście popiera zgłoszoną nowelizację ustawy, tym bardziej że ta nowela wynika z postanowień orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Uważamy również, że upływ czasu nie powinien powodować łamania zasady zwrotu mienia, które zostało w taki czy inny nieprawny sposób zagarnięte byłym właścicielom, niezależnie od tego, czy to jest majątek ruchomy czy nieruchomy. Taki zwrot powinien nastąpić, tak jak w tym przypadku, na drodze sądowej. Będziemy głosować za przyjęciem noweli tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Ryszarda Burskiego z klubu Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#RyszardBurski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany dzisiaj projekt ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dotyczy w zasadzie wprowadzenia dwóch zmian.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#RyszardBurski">Po pierwsze, w art.4 ust. 1 usunięto nieaktualne już ograniczenie czasowe dotyczące dochodzenia roszczeń wynikających z uprawnień przyznawanych przez tę ustawę i dodano słowa: „na zasadach ogólnych”. Jest to zmiana jak najbardziej słuszna, albowiem wydłuża czas dochodzenia swych praw również na zasadach wynikających z prawa cywilnego.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#RyszardBurski">Po drugie, w art.7 poprzedniej ustawy dodano sformułowanie: „z mocą od dnia 1 stycznia 1993 r.”. Jest to zmiana również, zdaniem Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, jak najbardziej słuszna. Zapis taki pozwala zachować ciągłość prawa w tym zakresie, umożliwia też realizację wniosków wcześniej złożonych w sądach.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#RyszardBurski">Reasumując, Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej będzie głosował za przyjęciem zmian proponowanych przez Komisję Ustawodawczą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przemawiający w imieniu wnioskodawców pan poseł Kazimierz Pańtak zgłosił wniosek o przystąpienie do drugiego czytania projektu ustawy na bieżącym posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy zatem do drugiego czytania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu projektu ustawy?</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłosił się pan poseł Jacek Piechota z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-148.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JacekPiechota">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Jak powiedział pan poseł Krzysztof Budnik podczas pierwszego czytania, ustawa o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyjmowana w bardzo gorącej atmosferze emocji, napięć zawiera cały szereg niejasności, które dzisiaj są przedmiotem wielu różnych interpretacji dokonywanych przez sądy, które rozstrzygają w sprawach dotyczących tegoż majątku. Dlatego też chcielibyśmy przy tej okazji wnieść dwie poprawki do projektu ustawy, które uporządkowałyby pewne zasadnicze dla naszego wymiaru sprawiedliwości sprawy. Jak powiedział pan poseł Jerzy Wiatr, jesteśmy za pełną ochroną praw osób trzecich. Szanujemy w pełni orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i nie wnosimy żadnych uwag, w pełni także popieramy projekt zmiany w art. 4. Jesteśmy też za pełnym rozliczeniem Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej z majątku, który użytkowała ona po zakończeniu działalności przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Ale aby można było przeprowadzić takie pełne rozliczenie, proponujemy dokonanie tych poprawek, które zasygnalizowałem na wstępie.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#JacekPiechota">Po pierwsze, wnoszę o uwzględnienie poprawki do art. 1 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR, polegającej na tym, by po słowach „podległych byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” dodać słowa: „użytkowane przez Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej” i dalej: „przechodzą na mocy niniejszej ustawy na rzecz skarbu państwa” — tu już wracam to tekstu ustawy podstawowej. Chodzi po prostu o to, iż ustawa, o której mówimy, weszła w życie w listopadzie 1990 r., natomiast od zakończenia działalności PZPR w styczniu 1990 r. majątek, o którego przejęciu przez skarb państwa mówimy, był użytkowany przez Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi więc o to, aby mogła ona się rzeczywiście w pełni rozliczyć przed sądami z tego majątku, który użytkowała, a który przejął skarb państwa.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#JacekPiechota">I druga poprawka, w której chodzi o to, aby w art. 1 ust. 2 skreślić słowo „kwot”. Otóż artykuł ten zawiera sformułowanie: „wierzytelności, środki finansowe i inne prawa majątkowe” i jeszcze dodatkowo czwarte pojęcie: „kwoty”, co znowu powoduje spory interpretacyjne w procesach toczących się przed sądami. Mając zatem na uwadze orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zmierzające również do oczyszczenia ustawy z wątpliwości legislacyjnych, proponujemy przyjęcie przez Wysoką Izbę tych dwóch poprawek. Ich dokładny tekst przekazuję na ręce pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przedstawiciel wnioskodawców chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Nie bardzo zrozumiałem, ale jeżeli w art. 1 ust. 1 dopiszemy to, co proponował mój przedmówca, to nie będzie to zbyt logiczne, ponieważ chodzi tutaj o ruchomości i nieruchomości, które w dniu 24 sierpnia 1989 r. były w samoistnym posiadaniu byłej PZPR. O ile dobrze wiem, to chyba 24 sierpnia 1989 r. jeszcze nie było SdRP. Natomiast nie ma znaczenia to, kto ten majątek później użytkował. Te rzeczy rozstrzygają przepisy Kodeksu cywilnego. Ja tylko chcę tu wymienić art. 224 i 225 - one rozróżniają, czy w dobrej czy w złej wierze; gdy rzecz została zużyta lub jej wartość uległa zmniejszeniu, wówczas ten, kto ją użytkował, jest zobowiązany wyrównać utraconą wartość. Przepraszam, bo to do mnie powinny być kierowane pytania, a to ja zadaję pytania panu posłowi wnioskodawcy, ale ten wniosek jest niezbyt logiczny.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#KazimierzPańtak">Jeśli chodzi o użycie tutaj słowa „kwot”, to nie mam w tej chwili w tej sprawie określonego zdania. Rozstrzygnie sąd. Ale ten pierwszy wniosek nie bardzo rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł wnioskodawca mógłby wyjaśnić wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł chciałby zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł był pierwszy, a potem pan poseł wnioskodawca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#KrzysztofBudnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam, ale też mam pytanie do posła wnioskodawcy odnośnie do tych „kwot”. Pan poseł oświadczył, że na tle tego sformułowania w art. 2 występują spory interpretacyjne w trakcie procesów sądowych. Bardzo prosiłbym o bliższe wyjaśnienie, jakie występują opcje w zakresie interpretacji tego przepisu, jakie wątpliwości zachodzą przy stosowaniu tego artykułu w konkretnych procesach i czy występują duże rozbieżności w konkretnych orzeczeniach sądowych w tym zakresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł wnioskodawca poprawki zechciałby wyjaśnić wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JacekPiechota">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że sprawa powinna wrócić do komisji i w komisji być szczegółowo rozpatrzona, bo tu można by było długo mówić o procesach toczących się przed sądami.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JacekPiechota">Po pierwsze, pan poseł mówił właśnie o użytkowaniu w dobrej czy w złej wierze. Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej zaczęła ten majątek użytkować z chwilą zakończenia działalności przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Natomiast przejęła cały majątek, którym Polska Zjednoczona Partia Robotnicza dysponowała w dniu zakończenia swojej działalności. Rodzi się cały szereg wątpliwości właśnie co do tej interpretacji - dobra czy zła wiara, ponieważ ustawa o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej sięga wstecz znacznie dalej niż czas przekazania majątku PZPR Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JacekPiechota">W końcu stycznia SdRP przejęła w całości majątek, który wówczas był w dyspozycji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, od tego czasu go użytkowała i chodzi po prostu o uściślenie, że na rzecz skarbu państwa przechodzi w całości ten właśnie majątek przejęty w późniejszym czasie przez SdRP. Ustawa weszła w życie 9 listopada 1990 r. Wtedy Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej już istniała, a więc to zastrzeżenie pana posła, że nie istniała wcześniej, jak myślę, jest do wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#JacekPiechota">Po drugie, sprawa kwot. Przypomnę, chodzi o ten ustęp, w którym mówi się, iż na rzecz skarbu państwa przechodzą istniejące w dniu wejścia w życie ustawy wierzytelności, środki finansowe i inne prawa majątkowe byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z wyjątkiem kwot pochodzących ze składek członkowskich. Toczą się spory przed sądami, zapadają różne wyroki. Jeżeli określony majątek powstał z kwot pochodzących ze składek członkowskich — i to ewidentnie, bezspornie, co przyznaje sąd — czy w związku z tym przechodzi on na skarb państwa czy nie. Mamy tu już do czynienia nie z kwotą, ale z majątkiem, który powstał dzięki posiadaniu kwoty pochodzącej ze składek partyjnych. Dysponujemy różnymi wyrokami sądów w tej sprawie i możemy to w czasie pracy komisji przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy panowie posłowie, którzy zadali pytania, są zadowoleni z wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł w imieniu wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#KazimierzPańtak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pan poseł rzeczywiście wyjaśnił, o co mu chodzi. Rozumiem, że jest to zaproponowanie zmiany w przedmiotowej ustawie wychodzące poza zakres wniosku komisyjnego. Wniosek komisyjny dotyczył tylko orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny pod tym względem nie rozpatrywał tych spraw, o których mówił pan poseł wnioskodawca. Dlatego wydaje mi się, że rzeczywiście sprawa powinna wrócić do komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, jest wniosek pana posła wnioskodawcy o skierowanie sprawy ponownie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę uściślić wniosek, panie pośle. Jest możliwość skierowania projektu ustawy do trzeciego czytania, komisja będzie pracować i jutro podejmiemy decyzję po wyjaśnieniu wątpliwości w komisji.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#KazimierzPańtak">Przepraszam, pani marszałek. Ja tylko ustosunkowałem się do wniosku pana posła. Nie składam wniosku o przekazanie sprawy do komisji. Jeszcze raz podkreślam — zaproponowane zmiany wychodzą poza wniosek Komisji Ustawodawczej, która wniosła go w związku z zakwestionowanym w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego zapisem ustawy. Trudno mi w tej chwili ustosunkować się do tych zmian, które nawet, jak już pan poseł był uprzejmy powiedzieć, nawiązują do istniejącego w tej chwili stanu orzecznictwa w sprawie. Czyli jest to zagadnienie znacznie szersze od wniosku komisji. Jestem zobowiązany pozostawać przy zakresie zmiany ustalonym przez komisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym, że w drugim czytaniu zgłoszono poprawkę, właściwie poprawki, bo są dwie, proponuję, aby Sejm przystąpił do trzeciego czytania w dniu jutrzejszym, po wyjaśnieniu przez komisję wątpliwości, które tutaj się pojawiły. Proszę bardzo pana posła wnioskodawcę i komisję o zebranie się celem wyjaśnienia tych wątpliwości i przedstawienie sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przystąpienia w dniu jutrzejszym do trzeciego czytania przyjął.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Czy pani marszałek, mówiąc o komisji, miała na myśli Komisję Ustawodawczą?)</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak jest, Komisję Ustawodawczą, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy nie ma sprzeciwu, jeśli chodzi o skierowanie tej sprawy do komisji i przystąpienie do trzeciego czytania jutro?</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo. Sprzeciwu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o poselskim projekcie rezolucji w sprawie ochrony polskich lasów (druki nr 354 i 457).</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Komornickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JanKomornicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dniu 25 marca 1994 r. na ręce marszałka Sejmu złożony został projekt rezolucji - poselski projekt rezolucji - w sprawie ochrony polskich lasów. Opatrzony on został sygnaturą druku nr 354. Dwukrotnie projekt ten znalazł się w porządku obrad Sejmu, dwukrotnie był przekładany. W dniu 13 maja 1994 r. Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z własnej inicjatywy wyraziła swoją opinię o projekcie rezolucji, zawartą w druku nr 354 i opinię tę przesłała...</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy mogę prosić panów o umożliwienie wystąpienia panu posłowi?</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#JanKomornicki">13 maja 1994 r. Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z własnej inicjatywy opracowała opinię o projekcie rezolucji (zawartej w druku nr 354) i przesłała ją Prezydium Sejmu. W tej sytuacji Prezydium Sejmu podjęło decyzję o ponownym niekierowaniu projektu rezolucji pod obrady Wysokiej Izby, a o skierowaniu go do pierwszego czytania w komisji ochrony środowiska. Zgodnie z tą dyspozycją - z zachowaniem wymogów regulaminu Sejmu nakazującego powiadomienie o pierwszym czytaniu w komisji wszystkich posłów - odbyło się pierwsze czytanie projektu rezolucji w komisji w dniu 8 czerwca 1994 r. Tu chciałbym powiedzieć - także nawiązując do opinii komisji przesłanej Prezydium Sejmu - że opinia ta była negatywna, uzasadniona szczegółowo, merytorycznie, wskazująca także na prace komisji ochrony środowiska, dotyczące problemów leśnych. Komisja proponowała wnioskodawcom, poprzez Prezydium Sejmu, wycofanie projektu rezolucji i podjęcie, czy przyjęcie, w tej sprawie, uzasadnienia, jakie przedstawiła. W czasie pierwszego czytania w komisji, z którego sprawozdanie panie i panowie posłowie otrzymali w druku nr 457, poseł wnioskodawca przedstawiał różne propozycje zmian w projekcie rezolucji, łącznie z przedstawieniem tekstu zupełnie nowego, który wszakże nigdy nie został formalnie zgłoszony do marszałka Sejmu i nie stał się drukiem sejmowym - mimo to komisja w czasie pierwszego czytania rozważała wszystkie te możliwości zmian i większością głosów postanowiła zwrócić się do Wysokiej Izby, aby raczyła projekt rezolucji odrzucić.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#JanKomornicki">Podstawowym uzasadnieniem, które w imieniu komisji przedstawiam, jest kwestia następująca. Stan lasów w Polsce i w Europie, ich kondycja biologiczna zależy od bardzo wielu czynników. Nie można — a do tego sprowadza się projekt rezolucji — łączyć stanu lasów z istniejącym ustawodawstwem. Projekt rezolucji, który państwo otrzymaliście, zawiera wiele błędów. W tym projekcie rezolucji, zawartym w druku nr 354, który formalnie jest dziś w pierwszym czytaniu rozpatrywany, nie ma ani jednego zdania, które nie zawierałoby merytorycznego lub fachowego błędu. Jakiekolwiek poprawianie tego projektu sprowadzałoby się do zupełnie nowej pracy, do tworzenia kompletnie innego projektu.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#JanKomornicki">Sądzę, że Wysoka Izba ma zaufanie do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, składającej się z fachowców pracujących bardzo często nad próbą wypracowania opinii dotyczących tych zagadnień. W ostatnim okresie dwie obszerne opinie, dotyczące także lasów, przekazaliśmy rządowi. Myślę więc, że zwolni mnie to z obowiązku zajmowania czasu pań i panów posłów szczegółowym uzasadnieniem, dlaczego ten projekt jest, niestety, nie najlepszy.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#JanKomornicki">Wyraziliśmy nasze uznanie dla posła wnioskodawcy i posłów wnioskodawców za ich troskę o stan polskich lasów, natomiast nie możemy się zgodzić, ażeby powstawały w Sejmie dokumenty zawierające tak wiele błędów merytorycznych i próbujące łączyć niedobry stan rzeczywisty lasów z sytuacją w ustawodawstwie. Jak powiedziałem, stan lasów zależy od bardzo wielu innych czynników zewnętrznych. Należy przy tym zauważyć, że akurat stan lasów w Polsce na tle lasów europejskich, może za wyjątkiem lasów skandynawskich, wcale nie jest taki zły.</u>
          <u xml:id="u-163.4" who="#JanKomornicki">Reasumując, ponawiam wniosek i prośbę Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, zawartą w druku nr 457, aby Wysoki Sejm raczył odrzucić poselski projekt rezolucji o ochronie polskich lasów.</u>
          <u xml:id="u-163.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Witolda Firaka o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#WitoldFirak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem w trudnej sytuacji, a to z tej prostej przyczyny, że przed chwilą występował przewodniczący mojej komisji, jestem bowiem członkiem Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Niestety w imieniu mojego klubu nie mogę się po prostu zgodzić zarówno z wystąpieniem przewodniczącego, jak i z głosowaniem komisji.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#WitoldFirak">Po pierwsze, w okresie międzywojennym lesistość Polski w jej historycznych granicach zmalała z 38% w 1920 r. do 20% w 1938 r.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#WitoldFirak">Po drugie, w 1990 r. - w wyniku masowych akcji zalesiania po II wojnie światowej - lasy pokrywały prawie 28% powierzchni kraju. Było to niespotykane osiągnięcie w skali całej Europy. Nadal jednak ten wskaźnik w Polsce niższy jest od średniej europejskiej, czyli od 32%.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#WitoldFirak">Po trzecie, w latach dziewięćdziesiątych - w czasie wielkich przemian ustrojowych - zepchnięto sprawy ochrony lasów na daleki plan. Nikt o tym poważnie nie chciał myśleć albo myślał o tym bardzo niepoważnie. Dzisiaj jednak nie chodzi o żadne resentymenty polityczne, ale zatrzymanie marszu polskich lasów ku zagładzie. Temu ma służyć przyjęcie rezolucji - jako wezwania do pilnego powstrzymania degradacji polskich lasów.</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#WitoldFirak">Po czwarte, z ocen posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, i nie tylko, wynika, że początkiem zła była ustawa o lasach z września 1991 r. Zwalniała ona właścicieli lasu od obowiązku uzyskiwania zezwoleń na wyrąb drzew oraz konieczności legalizowania pozyskiwanego drewna. Sankcje za wyrąb, niezgodny z planami urządzeń lasów, miały charakter zupełnie symboliczny, poza tym nie były egzekwowane.</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#WitoldFirak">Po piąte, w okresie od wejścia w życie ustawy o lasach, to znaczy od 1 stycznia 1992 r., do końca ubiegłego roku w lasach niepaństwowych usunięto drzewostany młodych klas zrębami zupełnymi na powierzchni ponad 4200 ha oraz nadmiernie przerzedzono drzewostany na powierzchni około 16 tys. ha.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#WitoldFirak">Po szóste, w sposób zastraszający narasta plaga kradzieży drewna z lasów prywatnych i państwowych. Nie chcę tu mówić o tym, gdzie jest tych przypadków więcej, a gdzie mniej, ale zjawisko występuje, ono narasta. Wszystko to właściwie dzieje się bezkarnie. Zdziesiątkowane, źle opłacone i pozbawione środków technicznych służby leśne nie są w stanie przeciwstawić się zagrożeniom. W wyniku obowiązującej do dzisiaj ustawy z 1991 r. zmniejszono zatrudnienie na stanowiskach nierobotniczych w nadleśnictwach, m.in. gajowych - o ponad 6 tys. osób. Zatrudnienie pracowników terenowych zaliczanych do służby leśnej wynosi obecnie zaledwie około 13 tys. i zmalało w ostatnich dwóch latach o około 5700 osób. Na jednego pracownika służby leśnej przypada do nadzoru i prac prognostyczno-ochronnych około 600 ha, często w kilku gminach. Jest to zadanie nie do wykonania. Jest to niemożliwe, żeby człowiek odpowiedzialny za te sprawy mógł sobie z tym wszystkim poradzić. I nie jest to wina, proszę Wysokiej Izby, projektodawców, dlatego że w dobrej wierze, naprawdę w dobrej wierze, ktoś pozwolił na to, że jeżeli jest się właścicielem lasów, to można sobie te lasy wycinać, tak jak się chce. To było w dobrej wierze, my w to wierzymy, że to było w dobrej wierze, tylko że niestety w pewnym momencie przestaliśmy - społeczeństwo, rząd - kontrolować wyrąb polskich lasów i widzieć dewastację tychże lasów.</u>
          <u xml:id="u-165.7" who="#WitoldFirak">Przykłady dewastacji. Ocenia się, że tylko 8% polskich lasów zasługuje na miano zdrowych. To po pierwsze. Po drugie, w rejonie Szklarskiej Poręby 82% drzewostanu znajduje się w stanie obumierania całkowitego. Góry Izerskie i Karkonosze to obszary klęski ekologicznej. Jodła wyginęła w Sudetach, na Śląsku i w zachodnich Karpatach. Świerk ginie w Beskidach i Sudetach. Narasta zagrożenie brudnicą mniszką i innymi szkodnikami, które są po prostu liściożerne, jeśli można tak to nazwać. Dodajmy masowe występowanie pożarów, od których jeszcze dziś nie jesteśmy w stanie uchronić naszych polskich lasów. Tak sądzę, jako że jestem pożarnikiem i młodym strażakiem. W woj. krośnieńskim, które reprezentuję, czy w nowosądeckim, większość tych zjawisk również narasta.</u>
          <u xml:id="u-165.8" who="#WitoldFirak">W tej chwili trzeba przerwać pasmo tragicznych zjawisk. Obojętnie, proszę pań i panów posłów, czy pan przewodniczący mojej komisji, którego bardzo szanuję (szanuję też decyzję komisji, w której posiedzeniu nie mogłem uczestniczyć z przyczyn osobistych), będzie przekonywał Izbę, że dzisiaj nie należy przyjmować tej rezolucji, ja zawsze jako człowiek, który urodził się w lesie, który w tym lesie się wychował, być może dlatego - nie wiem, jak to wyrazić poprawnie stylistycznie - że właśnie tam żyłem, ten las będę chronił. I podarujmy sobie, proszę państwa, jakiekolwiek podziały polityczne, rozważanie, czy to rząd Unii przygotował złą ustawę czy jakiś inny, tu nie o to chodzi. Podarujmy sobie pewne sprzeczności, musimy bowiem chronić lasy polskie. Nie o to chodzi, czy poseł reprezentujący wnioskodawców pan Roman Nowicki - dla którego mam wielkie uznanie za to, że w ogóle się tym zajął - ma rację czy nie, bo rację ma na pewno. Rację mają nie SLD, nie Nowicki z SLD, nie pan przewodniczący, który sądzi, że nie należy na razie przyjmować tej rezolucji, ani też komisja ochrony środowiska - bo nie jest ważne, że bez konsultacji komisji zostało coś takiego wniesione - lecz ci, którzy uważają, że lasy polskie są czymś ponad podziałami politycznymi, że to jest nasze wspólne dobro. Dlatego więc choćby nawet rezolucja była zła, skoro rozpoczyna proces chronienia lasów, to powinniśmy ją podjąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Jestem zmuszona zwrócić uwagę, że czas już minął, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#WitoldFirak">Pani marszałek, już kończę, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#WitoldFirak">Na koniec, zanim złożę formalny wniosek w imieniu klubu SLD o przyjęcie rezolucji, chciałbym podkreślić, że nie jest to nerwowa reakcja czy też odpowiedź na słowa pana posła Krzysztofa Króla, który wyraził swego czasu obawy, że może zabraknąć drabin dla członków klubu SLD. Panie pośle Król - szkoda, że nie ma pana posła i jego klubu również - otóż w trosce o to, żeby pan i pańskie dzieci, a także członkowie klubu SLD mieli drabiny z dobrego materiału, chcemy te lasy chronić.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#WitoldFirak">W imieniu klubu SLD, pani marszałek, zgłaszam wniosek o poparcie rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Bogdana w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#HenrykBogdan">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, w sposób istotny zainteresowany jest prawidłowo realizowaną polityką ekologiczną państwa, która obejmuje szeroko rozumianą gospodarkę leśną i ochronę lasów. Las jako ważna gałąź szeroko pojętej produkcji rolnej odgrywa również istotną rolę w oczyszczaniu powietrza, poprawie stanu retencji wody i utrzymaniu wód gruntowych na stałym poziomie, a także ochronie gleb. Las dostarcza wiele cennych asortymentów drzewnych, a także inne wartościowe produkty przemysłowe i spożywcze. Stabilność wszystkich funkcji lasu - zarówno produkcyjnych, jak też tzw. ekologicznych - jest możliwa tylko wtedy, gdy lasy są w dobrej kondycji biologicznej. Utrzymywanie tej kondycji zależy od wielu czynników, a jej kontrolą zajmuje się naukowa i praktyczna dyscyplina leśnictwa zwana ochroną lasów. Stan zdrowotny lasów w Europie, niezależnie od stopnia lesistości poszczególnych obszarów, jest generalnie zły, z wyjątkiem północnej części kontynentu. W Polsce sytuacja jest zróżnicowana. Znaczne obszary leśne są poważnie zniszczone, najczęściej z winy przemysłu - dotyczy to głównie drzewostanów iglastych, mniej odpornych na zanieczyszczenia powietrza. Mamy też w Polsce obszary leśne o wyjątkowych walorach przyrodniczych i unikalnych cechach, charakteryzujące się dużą bioróżnorodnością. Wymienić tu można Puszczę Białowieską, wpisaną na listę światowego dziedzictwa ludzkości, czy chociażby 18 parków narodowych, z których 6 uzyskało nadawany przez UNESCO status rezerwatów biosfery.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#HenrykBogdan">Jeśli chodzi o organizację gospodarki leśnej, przed prawie trzema laty dokonano zmiany regulacji prawnych przez uchwalenie w dniu 28 września 1991 r. w Sejmie X kadencji ustawy o lasach. Jest to ustawa, która w wielkim stopniu zliberalizowała nadzór nad lasami niepaństwowymi, a także zreorganizowała służbę leśną w taki sposób, że budzi to wątpliwości. Mankamenty i ułomności ustawy o lasach uwidoczniły się szczególnie jaskrawo w odniesieniu do lasów prywatnych. Wejście w życie ustawy o lasach, bez przepisów karnych, w okresie gdy na wsi panuje trudna sytuacja ekonomiczna, w czasie rozwijania się przedsiębiorczości związanej ze skupem, przerobem i sprzedażą drewna oraz gdy istnieje łatwość jego zbytu, zwłaszcza po niskich cenach, spowodowało w niektórych rejonach kraju nadmierne, o charakterze dewastacyjnym, pozyskiwanie drewna w lasach niepaństwowych. Nasilenie się szkodnictwa leśnego występuje we wszystkich formach własności lasu i ma ścisły związek z ogólnym wzrostem przestępczości w kraju. Również wprowadzone wzmiankowaną ustawą o lasach zmiany organizacyjne, m.in. zlikwidowanie stanowisk gajowych, redukcja stanowisk leśniczych ds. lasów niepaństwowych i spadek liczebności zatrudnienia w grupie pracowników terenowych - w znacznej mierze stały się przyczyną nasilenia się bezkarnego szkodnictwa leśnego.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#HenrykBogdan">Z posiadanych przez nasz klub informacji wynika, że w celu zapobiegania niekontrolowanemu pozyskiwaniu drewna w lasach prywatnych część wojewodów w ramach prawa miejscowego nakazało legalizację pochodzenia drewna poprzez jego ocechowanie i numerowanie. Wiadomo nam również, że w celu wyeliminowania niekorzystnych norm obecnego prawa leśnego zespoły ekspertów już opracowały propozycje zmian, zarówno w samej ustawie o lasach, jak również w głównych aktach wykonawczych do tej ustawy. W Sejmie oczekuje też na rozpatrzenie projekt ustawy o zmianie Kodeksu wykroczeń. Projekt ten został przyjęty przez Radę Ministrów 12 kwietnia 1994 r. Obejmuje on nowelizację Kodeksu wykroczeń w zakresie przepisów karnych, które stanowiłyby karnoprawną ochronę lasów przed szkodnictwem leśnym.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#HenrykBogdan">Wysoki Sejmie! Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, której jestem również członkiem, od początku obecnej kadencji Sejmu wspólnie z Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa kilkakrotnie podejmowała problematykę leśną, formułując m.in. dwie obszerne opinie skierowane do premiera i wybranych członków rządu. Ponadto rząd przedłożył Sejmowi sprawozdanie o stanie lasów za 1992 r. i przedłoży - do tego jest zobowiązany - analogiczny dokument za 1993 r. Opierając się na wstępnych informacjach, sądzimy, że należy oczekiwać, iż Wysoka Izba dokona oceny tego materiału w październiku br. na sesji poświęconej szeroko rozumianej problematyce ekologicznej państwa.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#HenrykBogdan">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Projekt rezolucji w sprawie ochrony polskich lasów, przedłożony Wysokiej Izbie w druku nr 354, był negatywnie oceniony w maju 1994 r. przez komisję ochrony środowiska. Natomiast w dniu 8 czerwca br., zgodnie z decyzją Prezydium Sejmu, odbyło się w tej komisji pierwsze czytanie projektu rezolucji. Pomimo wniesienia przez reprezentanta wnioskodawców autopoprawki do tekstu rezolucji, w czasie pierwszego czytania Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa uznała, że tekst projektu rezolucji zawiera zbyt dużo nieścisłości i stwierdzeń nieprawdziwych, aby rekomendować go Wysokiej Izbie do uchwalenia lub dalszego procedowania. Łączenie bowiem stanu zdrowotności lasów w Polsce jedynie z obowiązującą od ponad dwóch lat ustawą jest zupełnym nieporozumieniem, choć - jak wspomniałem - ustawa ta wymaga szybkiej nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#HenrykBogdan">W tej sytuacji Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował, zgodnie z wnioskiem Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, za odrzuceniem rozpatrywanego projektu rezolucji z druku nr 354.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Krzysztofa Wolframa o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#KrzysztofWolfram">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rezolucja w sprawie ochrony polskich lasów przedstawiona Wysokiej Izbie w druku nr 354 była przedmiotem pierwszego czytania w Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa i po wyczerpującej merytorycznej dyskusji nie znalazła uznania u większości posłów, członków komisji. Klub Parlamentarny Unii Wolności, w którego imieniu mam zaszczyt występować, popiera stanowisko przedstawione przez posła sprawozdawcę i jest za odrzuceniem projektu rezolucji w przedłożonym kształcie.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#KrzysztofWolfram">Można by w zasadzie zakończyć dyskusję na ten temat tymi kilkoma zdaniami, gdyby nie fakt, że problem leśnictwa i lasów w Polsce w oczywisty sposób zasługuje na uwagę Wysokiej Izby. Niezbyt fortunnie przedstawiony projekt rezolucji nie może przesłaniać obrazu stanu i potrzeb polskiego leśnictwa. Myślę, że tegoroczny przebieg akcji zwalczania szkodliwych owadów, a szczególnie gradacji brudnicy mniszki jest dość dobrze znany szerokiej opinii publicznej. Nie wszyscy jednak wiedzą, że dynamika rozwoju owada jest tak wielka i tak rozległa, że w roku przyszłym możemy się spodziewać podwojenia areału jej występowania. Istnieje zatem potrzeba zwielokrotnienia nakładów sił i środków, w tym finansowych, przeznaczonych na przyszłoroczną akcję zwalczania.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#KrzysztofWolfram">Innym, poważnym problemem jest stałe duże oddziaływanie emisji gazów i dymów przemysłowych na obszary leśne, pomimo ich zmniejszającej się bezwzględnej ilości. Kryzys ekonomiczny Polski i krajów ościennych oraz rozpoczęte w ostatnich latach działania organizacyjne i techniczne na rzecz ograniczenia emisji powoli zaczynają przynosić poprawę sytuacji w zakresie globalnej ilości emitowanych zanieczyszczeń, pomimo to szkody ciągle narastają.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#KrzysztofWolfram">Dodatkowym problemem jest to, że pomimo określenia jakości i wartości poniesionych szkód Lasy Państwowe nie są w stanie wyegzekwować należności od sprawców, którzy je wyrządzili. Odnosi się to szczególnie do działalności przemysłu energetycznego i hutniczego w Polsce. W związku z tym nie można skorzystać z bardzo poważnych kwot na rzecz rekultywacji gruntów leśnych i na ochronę drzewostanów, a wartość tych strat sięga wielu bilionów złotych rocznie.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#KrzysztofWolfram">Stoimy obecnie przed wielkim wyzwaniem, jakim jest program budowy autostrad i dróg ekspresowych w Polsce. To niewątpliwie ważne zadanie, zbliżające nas do wysoko cywilizowanych krajów Europy Zachodniej stanie w kolizji z potrzebą ochrony substancji leśnej. Już dziś pierwsze kroki w dziele modernizacji polskich dróg wskazują na możliwości powstawania poważnych zagrożeń dla lasów. Ocena wstępnych projektów przebiegu drogi szybkiego ruchu w ramach budowy tzw. Via Baltica wskazuje na zagrożenie substancji Puszczy Augustowskiej w związku z projektowanym obejściem miasta Augustów. Wszystko wskazuje na to, że pod siekiery i buldożery może pójść kilkaset hektarów najcenniejszych drzewostanów w puszczy, położonych w strefie sanatoryjno-wypoczynkowej. Oczywisty interes lasów tworzących podstawowy szkielet ochronny obszaru „zielonych płuc Polski” zostanie poważnie zagrożony. Sądzę, że podobnych kolizji na trasach budów przyszłych autostrad będzie znacznie więcej.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#KrzysztofWolfram">Przedstawiłem tylko trzy sfery zagrożeń, trzy przykłady, które świadczą o wielkim problemie, o wielkiej potrzebie ochrony polskich lasów. Na tych przykładach chciałbym wykazać, że wycinkowy i bardzo ogólnikowy charakter przedłożonej rezolucji nie może stanowić podstawy do poparcia jej przez Wysoką Izbę w proponowanym kształcie.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#KrzysztofWolfram">Kończąc, pragnę wyrazić nadzieję, że zgodnie z art. 52 ustawy o lasach z 28 września 1991 r. Rada Ministrów przedstawi informację o stanie lasów w trakcie projektowanej debaty ekologicznej, którą zamierzamy odbyć w październiku br. Stwierdzam, że w rezolucji proponuje się działania, które znalazły miejsce w aktach prawnych przyjętych już przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Sądzę zatem, że zarówno w materiałach przygotowywanych na wzmiankowaną debatę, jak i w wyniku jej przeprowadzenia problem ochrony polskich lasów zostanie w pełni naświetlony, a uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej pozwolą na stworzenie właściwych mechanizmów ochronnych, teraz i w przyszłości, dla dobra polskich lasów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Ryszarda Nowaka o zabranie głosu w imieniu klubu Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#RyszardNowak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polska w porównaniu z innymi państwami europejskimi jest krajem o średnim stopniu zalesienia - ok. 28% ogólnej powierzchni. Nie jest to zatem wskaźnik imponujący. Ponadto od wielu lat obserwuje się w naszym kraju spowodowaną wieloma czynnikami postępującą degradację lasów, która w niektórych rejonach przybiera rozmiary klęski ekologicznej. W tym kontekście każdą inicjatywę działań proekologicznych, obejmującą problematykę ochrony lasów, należy przyjąć jako cenną i zasadną. Jednakże po zapoznaniu się z treścią rozpatrywanego dzisiaj projektu rezolucji w sprawie ochrony polskich lasów odnoszę wrażenie, że jest on chybiony i nie trafia w sedno zagadnienia. Aby uzasadnić powyższe stanowisko, pozwolę sobie przytoczyć kilka argumentów opartych na danych statystycznych.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#RyszardNowak">Po pierwsze, największe szkody w polskich drzewostanach powoduje bezpośrednio i pośrednio znaczne zanieczyszczenie powietrza. Według danych GUS 1308 tys. hektarów lasów jest zagrożonych działaniem szkodliwych pyłów i gazów, co stanowi ok. 20% ogólnej powierzchni leśnej. Wtórnym skutkiem zanieczyszczenia powietrza jest trwałe zakwaszenie gleby, wymywanie składników pokarmowych oraz ogólna toksyfikacja środowiska, powodująca zmniejszenie odporności drzew na choroby, suszę, mróz i szkodniki. Z tej przyczyny co roku notuje się olbrzymie straty wywołane masowym pojawieniem się szkodników owadzich i szkodliwych mikroorganizmów.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#RyszardNowak">Po drugie, istotnymi czynnikami powodującymi poważne straty w gospodarce leśnej są szkody wyrządzone przez zwierzynę płową, średnio w ciągu roku na obszarze około miliona hektarów, oraz szkody górnicze występujące odpowiednio na obszarze około 40 tys. hektarów powierzchni leśnej.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#RyszardNowak">Po trzecie, należy zwrócić uwagę na strukturę wiekową i gatunkową drzewostanów, od której zależą biologiczne możliwości odtworzenia lasów. W latach ubiegłych na skutek nadmiernego wyrębu grubizny sukcesywnie malał przeciętny wiek drzewostanów. Obecnie w polskich lasach przeważają drzewostany młodszych klas wieku, tj. do 40 lat, które zajmują ponad 42% ogólnej powierzchni leśnej. Drzewostanów rębnych powyżej 60 lat jest stosunkowo niewiele, bo około 32%.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#RyszardNowak">W świetle powyższych danych, biorąc pod uwagę długość cyklu wzrastania lasu, trwającego co najmniej 60 lat, można stwierdzić, że straty powstałe w wyniku nieracjonalnego użytkowania lasów będą bardzo trudne do odrobienia.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#RyszardNowak">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Reasumując stwierdzam, że zjawisko kradzieży drewna w lasach, podnoszone przez autorów projektu rezolucji, stanowi jedynie margines problemu dewastacji środowiska naturalnego w naszym kraju. Uważamy, że posłowie wnioskodawcy niewłaściwie umiejscowili przedmiot zawartego w projekcie rezolucji motywu wezwania, niewspółmierny do rzeczywistych przyczyn degradacji lasów. Unia Pracy Klub Parlamentarny będzie głosowała przeciw przyjęciu projektu rezolucji w sprawie ochrony polskich lasów w obecnej formie.</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Grzegorza Kaczmarzyka o zabranie głosu w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj rezolucję o ochronie polskich lasów, z tym że w ostatnim zdaniu tej rezolucji jest napisane tak: „Sejm wzywa rząd do pilnego przedstawienia szczegółowego raportu o stanie ochrony polskich lasów”. Raportów o stanie lasów do tej pory było wiele, pisanych nie tylko przez obecny rząd czy obecne władze, ale także i przez byłe rządy. Jednak przedstawianie samych raportów niczego nie zmieni. Trzeba rozważyć, co szkodzi polskim lasom. Naprawdę ciągłe przedstawianie przez różne ugrupowania raportów nie poprawi sytuacji polskich lasów. Trzeba znaleźć środki zapobiegające powstawaniu tej sytuacji, a nie tylko przygotowywać raporty, jak to się robi do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Jak już powiedzieli moi przedmówcy, na posiedzeniach Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa i we właściwym departamencie ministerstwa ochrony środowiska są rozważane środki służące zapobieganiu dewastacji, kradzieży w lasach, są przewidywane zmiany w ustawie o lasach. Według klubu Konfederacji Polski Niepodległej wnioskodawcy przedstawiając rezolucję naprawdę nie wnieśli niczego nowego, gdyż, tak jak już wcześniej powiedziałem, sam raport naprawdę nie zmieni stanu polskich lasów. Sytuacja w leśnictwie — czy to prywatnym, czy państwowym — jest poważna i dlatego, o ile wiem, w okresie jesiennym (październik–listopad) mają się odbyć debaty ekologiczne. Myślę, że w trakcie tych debat — na posiedzeniach Sejmu czy na posiedzeniach komisji — te problemy zostaną rozwiązane.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Na koniec chciałbym się jeszcze zwrócić do pana posła Firaka, ponieważ „przyłożył” klubowi Konfederacji Polski Niepodległej (nie był konsekwentny, bo powiedział, że nie będzie łączył tu polityki). Otóż nie kto inny, lecz właśnie posłowie z Konfederacji (sam jestem leśnikiem, członkiem komisji ochrony środowiska) zgłaszali w interpelacjach i zapytaniach — posłowie z innych klubów też, ale posłów z SLD akurat nie zauważyłem — problemy polskiego leśnictwa. Chciałbym powiedzieć posłowi Firakowi, żeby się nie przejmował tym, czy poseł Król będzie miał bądź jego dzieci będą miały w przyszłości las, tylko żeby znalazł wyjście — bądź żeby klub pana posła znalazł wyjście — z naprawdę ciężkiej sytuacji, w jakiej znajdują się polskie lasy.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#GrzegorzKaczmarzyk">Klub Konfederacji Polski Niepodległej będzie głosował za odrzuceniem rezolucji.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego o zabranie głosu w imieniu klubu Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przyjęcie czy odrzucenie rezolucji nie poprawi stanu polskich lasów. Deklaracje są oczywiście słuszne, intencje wnioskodawców na pewno były bardzo dobre, niemniej dla ratowania polskich lasów są potrzebne konkretne działania prawne i nie tylko prawne - także podatkowe, o których powiem później. Jednak poruszenie tego tematu w okresie wakacyjnym jest istotne i tutaj jest ten plus czy pozytywna strona rezolucji - żeby obywatele, którzy udają się na wczasy, zwrócili uwagę, że w równej mierze są odpowiedzialni za lasy.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Klub Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform będzie jednak głosował przeciwko przyjęciu tej rezolucji. Uważamy, że konieczne są tutaj działania, a nie tylko głoszenie deklaracji.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Chciałbym przy okazji zwrócić uwagę na dewastację lasów spowodowaną zanieczyszczeniem lokalnym i zanieczyszczeniem o dalekim zasięgu, które napływa nad lasy, szczególnie lasy górskie. Sytuacja lasów górskich jest w niektórych przypadkach bardzo tragiczna, wpływ na to mają zanieczyszczenia transgraniczne, a także lokalne. Lasy te są bardzo ważnym elementem przyrody, znajdują się przy źródłach rzek, służą retencji wód, ich ochrona jest więc bardzo istotna. Jak państwo wiedzą, rosną one w trudnych warunkach klimatycznych i glebowych, są bardzo wrażliwe na działanie szkodliwych pyłów, gazów i dlatego muszą tutaj nastąpić konkretne działania.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Jakie to mają być działania? Oczywiście na szczeblu lokalnym powinny być wspierane inicjatywy, które będą zmierzały do zmiany systemów ogrzewania na tych terenach. Konieczne są także zmiany systemu podatkowego. Dziwi to, że na przykład lasy państwowe czy parki leśne są zwolnione z opłat leśnych, natomiast rolnicy czy prywatni właściciele lasów muszą płacić podatek rolny od obszarów leśnych. Przecież las w terenie górskim pełni tę samą funkcję, co las w parku narodowym czy też las państwowy. Głównym kierunkiem powinna więc być zmiana systemów ogrzewania i zmiana systemu podatkowego.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Ustawa z 1991 r. zmierzała w dobrym kierunku - zwiększenia odpowiedzialności prywatnych właścicieli. Niemniej okazało się później, że zwolnienie z oznakowania, z wymogów wydawania świadectw przez leśniczych spowodowało te właśnie duże kradzieże, o których mówi rezolucja. Chciałbym tu zaznaczyć, że nawet sami właściciele w większości przypadków już dostrzegli, że oznakowanie pozyskiwanego drewna zmierzało do ochrony ich własności. Trzeba tutaj wprowadzać takie elementy, takie regulacje, które spowodują zablokowanie kradzieży drewna. Można to zrobić w prosty sposób, dokonując prawnych zapisów sankcyjnych, które będą obligowały zakłady przecierające drewno do prowadzenia rejestrów.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Jak powiedziałem, najważniejszą sprawą jest konkretne działanie i dlatego będziemy głosować przeciwko rezolucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#JanKomornicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Muszę wyrazić pewien żal, może osobisty, bo nie spodziewałem się, że projekt tej rezolucji wzbudzi emocje polityczne i wymianę ciosów z tej kategorii.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#JanKomornicki">Otóż chciałbym panie i panów posłów poinformować, że w Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, której mam zaszczyt przewodniczyć, umówiliśmy się, że uprawiamy w niej wyłącznie politykę ekologiczną, która nie podlega - i podlegać nie może - zmianom w zależności od politycznych nastrojów. Ona po prostu - tak samo jak wszystko, co dla niej się tworzy, w tym także pełna oprawa prawna - podlega, niestety, prawom naturalnym, do których trzeba odnosić się zawsze z szacunkiem, bez względu na to, jaki jest polityczny układ wśród ludzi odpowiedzialnych za stan polskiej przyrody.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#JanKomornicki">Pragnę wszystkim panom posłom podziękować za przedstawione w imieniu klubów stanowiska, także i te, które nie podzieliły opinii komisji. Chciałbym w sposób szczególny odnieść się do jednego zdania zawartego w wystąpieniu pana posła Ryszarda Nowaka, który był łaskaw stwierdzić, że stan lasów jest tylko marginesem całego problemu dewastacji i stanu środowiska w Polsce. Otóż to jest prawda. Myślę, że słuszna jest decyzja Prezydium Sejmu - zasygnalizowana nam w materiałach informacyjnych - że w połowie października bieżącego roku odbędzie się posiedzenie Izby poświęcone generalnie stanowi ochrony środowiska w Polsce, a także funkcjonowaniu prawa ekologicznego, jakim dzisiaj dysponujemy. Na tym posiedzeniu będziemy także ustosunkowywali się do kolejnego sprawozdania, za rok 1993, o stanie polskich lasów. Byłoby jednak złą rzeczą, gdybym nie poparł... Tu muszę Wysoką Izbę przeprosić - chcąc skrócić wystąpienie, nie powiedziałem, dlaczego komisja ochrony środowiska uznała projekt rezolucji za niewłaściwy i dlaczego pozwoliłem sobie stwierdzić, że każde zdanie w projekcie rezolucji zawiera jakiś błąd fachowy, merytoryczny.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#JanKomornicki">Otóż, w takim razie, muszę w tej chwili bardziej szczegółowo odnieść się do tej kwestii, odpowiadając panu posłowi Firakowi i prosząc, żeby traktował rzecz li tylko i wyłącznie jako problem merytoryczny - stanu lasów. Przed wojną mieliśmy inny procent powierzchni leśnej w stosunku do powierzchni ogólnej, inny procent lasów, po prostu dlatego że Polska funkcjonowała w innych granicach, inna była wtedy lesistość. Ogromny wysiłek podniesienia lesistości naszego kraju jest oczywisty i ważny. Mam nadzieję, że ta lesistość jeszcze się powiększy, jako że ponad milion hektarów gruntów rolnych w najbliższym czasie - wierzę, że z naszą pomocą - zostanie prawdopodobnie zalesionych. Jest to pewna szansa.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#JanKomornicki">Początkiem zła w lasach nie była ustawa. Ustawa o lasach spowodowała wiele zakłóceń w funkcjonowaniu służby leśnej. Poza tym, niestety, wprowadziła liberalizację w wyrębywaniu, w wycinaniu lasów niepaństwowych, kierując się - swoiście tutaj interpretowanym, z niekorzyścią dla lasów - świętym prawem własności.</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#JanKomornicki">Pan mówi, panie pośle, że nastąpiły olbrzymie wyręby w lasach niepaństwowych - to jest prawda. Ale jeżeli państwo chcieliby prześledzić, jak postępowało nasilenie wyrębów, to muszę powiedzieć tak: gdy zaczęliśmy się zajmować nowelizacją ustawy o lasach i kiedy zapowiedzieliśmy wprowadzenie przepisów karnych do tej ustawy, dodając pominięte wówczas sankcje za nieprzestrzeganie jej zapisów, to zakres wyrębów wzrósł - wszyscy ci, którzy jeszcze chcieli skorzystać z wolności, powiększyli skalę dewastacji. Otóż w projekcie rezolucji, w pierwszym zdaniu mówi się o lasach państwowych i niepaństwowych i stwierdza, że był wielki niekontrolowany wyrąb także w lasach państwowych, co nie jest prawdą. To jest po prostu nieprawda. Boleję nad stanem polskich lasów i nad tym, że nie ma w tej chwili na posiedzeniu Sejmu przedstawiciela Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Chcę powiedzieć, że chociaż w latach poprzednich bywał czasem zawyżany wymiar cięć w lasach państwowych, to zawsze był on kontrolowany, dlatego możemy dokładnie stwierdzić, czy był zbyt duży, czy zbyt mały, i podać też cały szereg danych dotyczących stanu lasów, np. w Górach Izerskich czy w Sudetach w ogóle. Akurat nie jest aż tak źle, jak pan poseł mówił, ale fragmentami rzeczywiście lasy w Górach Izerskich są cmentarzem lasu, wszakże przyczyną tego faktu nie jest ustawodawstwo, tylko nieprawdopodobna emisja zanieczyszczeń pochodzących z terytorium dawnej NRD i z Czech, a także z naszego kraju. Rzeczywistą przyczyną złego stanu polskich lasów jest stan atmosfery, spadek poziomu wód gruntowych, wpływ przemysłu itd. Choćbyśmy uchwalili wiele rezolucji w tej sprawie, to - jak słusznie zauważył pan poseł Kaczmarzyk - lasów na pewno nie uratujemy.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#JanKomornicki">Rezolucja, jak każda, składa się w dwóch części. Część pierwsza, opisowa, zawiera szereg błędów, druga - jest wezwaniem pod adresem rządu. Chcę przypomnieć, że art. 52 ust. 2 ustawy o lasach z 1991 r. ustanawia obowiązek składania przez rząd takich sprawozdań. Komisja ochrony środowiska z obowiązku, a nie z powodu własnych ambicji, w grudniu 1993 r. rozpatrywała sprawozdanie rządu dotyczące wykonywania postanowień ustawy o lasach i zarazem stanu polskich lasów, a obecnie została powiadomiona, że rząd przekaże w najbliższym czasie komisji i Wysokiej Izbie sprawozdanie o stanie lasów za 1993 r. Toteż, panie pośle, nie bardzo rozumiem, dlaczego Sejm ma wzywać rząd do czegoś, z czego rząd się wywiązuje. Gdybyśmy mogli naszym wezwaniem dokonać wielkiej poprawy stanu polskich lasów, to oczywiście warto by było to zrobić, ale wzywając rząd do wykonania obowiązku, z którego się wywiązuje, możemy tylko spotkać się z jego ogromnym zdziwieniem.</u>
          <u xml:id="u-179.7" who="#JanKomornicki">Chciałbym raz jeszcze powiedzieć, że w komisji rozumiemy doskonale intencje wnioskodawców. Podzielamy ich pogląd, że stan lasów jest zły, natomiast rezolucja w sprawie stanu lasów, jeśli rzeczywiście ma pomóc, nie może wzywać do wykonania czynności, która w tym względzie niczego nie zmieni. Toteż w imieniu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa i swoim, jako sprawozdawcy, proszę Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej, ażeby zechciał poprzeć stanowisko komisji w sprawie odrzucenia w pierwszym czytaniu projektu rezolucji, co wcale nie oznacza, że chcemy tym samym uznać, iż stan polskich lasów jest dobry. Uważamy po prostu, że tekst tej rezolucji nie nadaje się do poprawienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#WitoldFirak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mnie po prostu, jako młodemu człowiekowi - z czego się bardzo cieszę i z czego jestem dumny - a przede wszystkim przewodniczącemu organizacji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, ja tylko chciałam zwrócić uwagę...</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Poseł Witold Firak: W trybie sprostowania, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo ograniczyć się do sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#WitoldFirak">Chciałbym tylko sprostować jedną rzecz, że jest mi strasznie przykro jako przedstawicielowi pomysłodawców, że żaden z klubów nie zgłosił żadnej poprawki do tej rezolucji. Wszyscy po prostu powiedzieli, że jest to zasadne...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo przepraszam, w tym punkcie były tylko wystąpienia klubowe, nie możemy teraz prowadzić debaty, więc pan poseł będzie uprzejmy ograniczyć się do sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#komentarz">(Poseł Witold Firak: Pani marszałek, ja tylko jedno słowo. Mogę?)</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#WitoldFirak">W imieniu młodzieży polskiej i wszystkich organizacji, którym leży na sercu ochrona polskich lasów - szkoda, że ani komisja, ani nikt nie zgłosił...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, to nie jest sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WitoldFirak">Ja chcę pani marszałek przekazać kwiaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo. To też nie jest w trybie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję za kwiaty.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania nad tym punktem porządku dziennego przystąpimy w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o denominacji złotego (druki nr 514 i 526).</u>
          <u xml:id="u-188.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Szczepaniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JanSzczepaniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej, które w dniu 5 lipca 1994 r. rozpatrywały uchwałę Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zawartą w druku sejmowym nr 514 w sprawie ustawy sejmowej z dnia 25 czerwca br. o denominacji złotego, przedstawiam sprawozdanie z ich pracy. Panie i panowie posłowie otrzymali to sprawozdanie w druku sejmowym nr 526.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#JanSzczepaniak">Panie i Panowie Posłowie! Senat Rzeczypospolitej w dniu 30 czerwca br. uchwalił 6 poprawek dotyczących 4 artykułów ustawy o denominacji złotego. Przekazano nam je w druku nr 514.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#JanSzczepaniak">Poprawka nr 1 lit. a tiret pierwsze, w której Senat proponuje, aby w art. 4 w ust. 3 w zdaniu drugim wyrazy „na zasadach ogólnych” zastąpić wyrazami „na ogólnych zasadach matematycznych”. Kwestia dotyczy, proszę państwa, zaokrąglania cen towarów i usług w okresie 2 lat, kiedy to w obiegu będą stare i nowe złote. Sejmowe komisje proponują tę poprawkę odrzucić. Zapytany o zdanie poseł — fachowiec, matematyk — stwierdził, że poprawka ta niczego nie zmienia. Senat uzasadnia, że zmiana uściśliłaby przepis, gdyż istnieją różne dopuszczalne zasady zaokrągleń, np. w przepisach podatkowych. Ten przepis dotyczy przeliczania i zaokrąglania cen towarów i usług. Zasady ogólne zaokrągleń są, zdaniem obu komisji, jasne dla każdego. Natomiast inne dopuszczalne zasady zaokrągleń są przepisami szczególnymi. Komisje były tu całkowicie jednomyślne.</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#JanSzczepaniak">Poprawka nr 1 lit. a tiret drugie, dotycząca także art. 4 ust. 3, prowadzi do tego, by minister finansów mógł skrócić okres wyrażania cen towarów i usług w starych i nowych złotych. Połączone komisje sejmowe, w imieniu których występuję, proponują poprawkę Senatu odrzucić. Wyszliśmy z założenia, że jeżeli w okresie dwóch lat będą w obiegu dwa rodzaje środków płatniczych, to w takim samym czasie powinno obowiązywać eksponowanie dwu cen na towarach i ustalanie dwu cen na usługi. Ułatwi to, zdaniem komisji, przeliczenia nabywcom i zapobiegać będzie, jak sądzimy, chęciom nieuzasadnionego podwyższania cen w nowym pieniądzu. Uzasadniałem to szerzej w drugim czytaniu ustawy w Wysokiej Izbie. Jeśli kogoś interesuje, głosowanie w komisji wyglądało w sposób następujący: 3 posłów było za uznaniem poprawki Senatu, 16 przeciw, 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#JanSzczepaniak">Poprawka nr 1 lit. b proponuje nowy zapis w art. 4 ust. 9, a mianowicie: „Właściwi ministrowie dostosują przepisy wydane na podstawie innych ustaw do przepisów niniejszej ustawy w terminie do dnia 31 października 1994 r.”. Sejm ustanowił takie zobowiązanie tylko dla ministra finansów i w krótszym terminie, bo do 30 września 1994 r. Komisje sejmowe rekomendują Sejmowi przyjęcie tej poprawki, a rekomendacja ta wynika z bezpieczeństwa dla całego procesu wymiany pieniędzy. Jeżeli więc inne resorty — mimo że wcześniej nie uzgodniły tego z projektodawcami i nie poinformowały nikogo poza ministrem finansów — wprowadziły swoje odmienne przepisy o rachunkowości, niech teraz dostosują je do niniejszej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#JanSzczepaniak">Poprawka nr 2 dotyczy art. 6 ust. 1 — chodzi o skreślenie wyrazów „paszportowej i konsularnej”. Przepis dotyczy wymiany znaków opłat publicznych. Okazuje się, proszę państwa, że opłaty konsularne i paszportowe uiszcza się gotówką do kas właściwych organów lub na ich rachunki bankowe. Komisje proponują przyjąć tę poprawkę Senatu.</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#JanSzczepaniak">Poprawka nr 3 dotyczy art. 8 — chodzi o to, by po wyrazie „sprzedaży” dodać wyraz „towarów”. Komisje sejmowe proponują przyjąć tę poprawkę ze względu na wewnętrzną spójność ustawy. Artykuł dotyczy sankcji za nieuwidacznianie cen sprzedaży towarów i usług.</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#JanSzczepaniak">Poprawka nr 4 dotyczy art. 9 zobowiązującego właściwych ministrów do ogłoszenia aktów wykonawczych dotyczących przeliczania wartości praw i obowiązków w księgach wieczystych i rejestrach prowadzonych przez sądy oraz szczegółowych zasad wymiany znaków opłat publicznych, o których mowa w art. 4 ust. 8 i art. 6 ust. 2, w terminie do dnia 30 września 1994 r. Senat proponuje przedłużenie tego terminu do 31 października 1994 r. Komisje sejmowe proponują odrzucenie poprawki - była tu też prawie jednomyślność, przy jednym wstrzymującym się głosie - uważamy bowiem, że należy zapewnić tysiącom podmiotów uczestniczącym w obrocie pieniężnym odpowiedni czas na przygotowanie się do denominacji, a kilku ministrów może, jak sądzimy, przygotować odpowiednie rozporządzenia w stosunkowo krótszym czasie, tj. do 30 września br.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#JanSzczepaniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu komisji wnoszę, aby Sejm raczył odrzucić poprawkę Senatu nr 1 lit. a pierwsze i drugie tiret odnoszącą się do art. 4 ust. 3, a poprawkę nr 1 lit. b, dotyczącą nadania nowego brzmienia art. 9 — przyjąć; poprawkę nr 2 dotyczącą art. 6 ust. 1 — przyjąć; poprawkę nr 3 dotyczącą art. 8 — przyjąć; poprawkę nr 4 dotyczącą art. 9 — odrzucić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm podjął decyzję o wysłuchaniu w debacie nad tym punktem porządku dziennego 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Józefa Nowickiego o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JózefNowicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej chciałbym wyrazić nasze stanowisko dotyczące poprawek Senatu w sprawie ustawy o denominacji złotego. I tak, jeśli chodzi o poprawkę dotyczącą art. 4 ust. 3, proponujemy, aby poprawkę tę odrzucić zgodnie z wolą komisji i podzielamy opinię, że zapis, który proponuje Senat: „na ogólnych zasadach matematycznych” jest tutaj nadmiernym uszczegółowieniem i w zasadzie, ponieważ rzecz dotyczy cen, nie wnosi tutaj nic, a jednocześnie nie stanowi o tym, by przepis ten był bardziej czytelny.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#JózefNowicki">Podzielamy również stanowisko komisji i proponujemy odrzucić poprawkę polegającą na tym, aby minister finansów mógł skracać okres uwidaczniania, w okresie obowiązywania dwóch cen wyrażonych w starych i nowych złotych. Stoimy na stanowisku, że możliwość skracania tego okresu może wprowadzić zamieszanie, jeśli chodzi o czytelność cen, a jednocześnie może stanowić okazję i pretekst do tego, by zawyżać ceny wyrażane w nowej walucie.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#JózefNowicki">Natomiast nasze stanowisko odnośnie do poprawki w ust. 9, by zobowiązać właściwych ministrów do dostosowania przepisów wydawanych na podstawie innych ustaw do przepisów ustawy o denominacji, uznajemy za słuszne, jako że w tej chwili w różnych resortach obowiązują różne przepisy dotyczące księgowania i innych czynności.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#JózefNowicki">Proponujemy również przyjąć poprawkę w art. 6 w ust. 1, dotyczącą zapisu o opłatach paszportowych i konsularnych. Senat proponuje skreślić ten zapis wobec jego sprzeczności z obowiązującym prawem, gdyż odmienny jest tryb i rodzaj tych opłat. Wniesienie takiej poprawki jest słuszne.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#JózefNowicki">Poprawka w art. 8 ma charakter typowo redakcyjny; proponujemy ją przyjąć.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#JózefNowicki">Natomiast nasz klub opowiada się za odrzuceniem poprawki w art. 9, która polega na tym, by termin przygotowania aktów wykonawczych, określony w ustawie na dzień 30 września, przedłużyć do dnia 31 października 1994 r. Propozycję tę uznajemy za niesłuszną, nieuzasadnioną. Uważamy, że ministerstwo i rząd powinni przygotować te akty wykonawcze, by instytucje, organizacje i inne podmioty mogły odpowiednio wcześnie zapoznać się z tymi przepisami i przygotować do wdrożenia w życie ustawy o denominacji.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Święsa w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#WładysławŚwięs">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wszystko zostało już powiedziane. Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego po zapoznaniu się z poprawkami Senatu oraz stanowiskiem do tych poprawek komisji, podanym tutaj przez posła sprawozdawcę, podziela i popiera stanowisko Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej co do poprawek Senatu do ustawy o denominacji złotego.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Helenę Góralską w imieniu klubu Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#HelenaGóralska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Te poprawki, które dzisiaj rozpatrujemy, nawet w części nie są tak emocjonujące jak wnioski mniejszości, które rozpatrywaliśmy przy uchwalaniu tej ustawy, bo jednak to, czy trzy zera, czy cztery było znacznie bardziej emocjonujące niż to, z czym mamy tutaj do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#HelenaGóralska">Uważam, że stanowisko komisji wobec poprawek Senatu jest słuszne i rozsądne i zgodnie z nim będziemy głosować. Chciałam tylko zwrócić uwagę na to, że być może niektórych z tych oczywistych błędów byśmy nie popełnili, gdyby nie pośpiech - niestety, to się powtarza, że mamy tę presję.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#HelenaGóralska">Po raz kolejny była taka presja i stąd błędy, stąd powrót do Wysokiej Izby, ale jednak za dwa błędy, które się znalazły w tej ustawie, nie posłowie ponoszą odpowiedzialność, tylko rząd. Mianowicie chodzi o poprawkę nr 1 lit. b, nadającą nowe brzmienie ust. 9 w art.4, który mówił o tym, że minister finansów dostosuje przepisy o rachunkowości. Nagle bowiem okazało się, że Ministerstwo Obrony Narodowej ma własne przepisy o rachunkowości, o czym - jak rozumiem - w ramach konsultacji międzyresortowych nie poinformowało rządu; i w trakcie tej pospiesznej pracy też nikt nas nie raczył o tym zawiadomić.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#HelenaGóralska">I drugi błąd, za który ponosi winę rząd, dotyczy zmiany w art. 6 ust. 1, w którym była mowa o nieskasowanych znakach opłaty paszportowej i konsularnej. Dopiero w Senacie okazało się, że opłat paszportowych i konsularnych nie pobiera się w drodze wykupu znaków, tylko w innym trybie. I za te dwa oczywiste błędy, które trzeba tu było korygować, winę ponosi rząd, nie dopatrzywszy tego w trakcie uzgodnień międzyresortowych.</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#HelenaGóralska">I jeszcze może powiem o jednej poprawce, ostatniej: Do kiedy mają być wydane przepisy wykonawcze? Uważamy, że przedłużanie tego terminu, tak jak zaproponował Senat z 30 września na 31 października, czyli opóźnienie o miesiąc... Do końca roku zostaje już tylko listopad, grudzień, a denominacja ma wejść w życie przecież 1 stycznia, więc uważamy, że im szybciej przepisy wykonawcze będą wydane, tym lepiej - i instytucje, i ludzie będą się mogli z nimi zapoznać. Jesteśmy za odrzuceniem tej poprawki Senatu; ten wniosek zresztą jednogłośnie w trakcie posiedzenia komisji tak został przegłosowany. Czyli podsumowując, będziemy głosować tak, jak proponuje komisja.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#HelenaGóralska">Tak więc błędy, które korygował Senat, wynikają z narzuconego nam pospiesznego trybu pracy, a te dwa, o których powiedziałam troszkę więcej... Za ten chaos winę ponosi rząd, nie dopatrzywszy dobrych uzgodnień międzyresortowych.</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską w imieniu Klubu Parlamentarnego Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#WiesławaZiółkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chcąc powtarzać argumentacji, która z tej trybuny już padła, chcę powiedzieć, że Unia Pracy w całości identyfikuje się z uwagami zgłoszonymi przed chwilą przez moją przedmówczynię, a dotyczącymi źródeł błędów i pomyłek, które w ustawie denominacyjnej się znalazły. Będziemy też głosować tak, jak zaopiniowały te zmiany Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#WiesławaZiółkowska">Na koniec chciałabym jeszcze powiedzieć, że oczekujemy nie tylko jako komisja, ale myślę, że jako cały Sejm od rządu bardzo szybkich prac przygotowawczych mających na celu wprowadzenie tej ustawy w życie, dlatego że nie jest to tylko operacja techniczna; jest to operacja, która ma olbrzymi wymiar i społeczny, i psychologiczny, i ekonomiczny, i absolutnie nie można czekać, aż będą upływały terminy, tylko już w tej chwili trzeba wszystkie te rozporządzenia przygotowywać i nawet wyprzedzać terminy, które przyjęła Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i wyznaczył Sejm - nie należy sprawy odkładać.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Błasiaka w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#WojciechBłasiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Wszystko już właściwie zostało powiedziane. I zabierając głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej, mam zaszczyt stwierdzić, iż będziemy głosować tak, jak raczyły to uchwalić Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza, i popieramy całą argumentację, zgłoszoną przez pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Lista zgłoszonych mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosowania przystąpimy w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-200.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych (druki nr 186 i 422).</u>
          <u xml:id="u-200.7" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z wyjazdem zagranicznym pana posła Marka Wielgusa komisje wybrały ze swego składu nowego sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-200.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Mariana Michalskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#MarianMichalski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt przedłożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie z wyników prac wyżej wymienionych komisji, których przedmiotem był poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych - druki nr 186 i 422.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#MarianMichalski">Przypomnę, że wcześniej nad kształtem omawianego projektu ustawy pracowała również podkomisja z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Finansów, Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki oraz Państwowego Przedsiębiorstwa „Totalizator Sportowy”.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#MarianMichalski">Ostateczna treść projektu prezentowanej ustawy została przyjęta w dniu 26 maja 1994 r. podczas posiedzenia trzech komisji.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#MarianMichalski">Wniosek o przyjęcie ustawy zyskał 28 głosów, 1 poseł wstrzymał się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#MarianMichalski">Wysoka Izbo! Nie byłoby dzisiaj debaty nad projektem ustawy o grach losowych, gdyby ustawą z dnia 14 grudnia 1990 r. nie zlikwidowano Centralnego Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, na którego konto Państwowe Przedsiębiorstwo „Totalizator Sportowy” odprowadzało aż 26% swoich dochodów. Zlikwidowanie bezpośredniego dopływu środków pozabudżetowych oraz drastyczne cięcia budżetu w latach 1991–1993, dotyczące kultury fizycznej, to przyczyny nie tylko znacznej dekapitalizacji obiektów sportowo-rekreacyjnych, ale również pogorszenia stanu rozwoju fizycznego i sprawności motorycznej wszystkich Polaków. Zamiana funkcji części obiektów sportowych również miała i ma wpływ na wzrost przestępczości dzieci i młodzieży oraz innych dewiacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#MarianMichalski">Wysoka Izbo! Głównym założeniem projektu ustawy jest próba znalezienia środków finansowych, które mogłyby złagodzić wyżej wymienione negatywne zjawiska. Obecne zapotrzebowanie finansowe związane z koniecznością dokonania remontów i dokończenia wstrzymanych inwestycji sportowych sięga dziesiątków bilionów złotych. Dotyczy to między innymi obiektów sportowo-rekreacyjnych przy przedszkolach, szkołach i wyższych uczelniach. Nadto wszystkie stadiony sportowe w Polsce poza jednym nie spełniają wymogów, jakie stawiają międzynarodowe przepisy. Dlatego nie jest i nie będzie możliwe rozgrywanie na terenie Polski zawodów o randze międzynarodowej. Chciałbym tutaj przynajmniej przypomnieć konwencję nr 120 Europejskiego Związku, który wyznaczył rygory w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#MarianMichalski">Przedstawione w projekcie rozwiązania zmierzają do zmiany art. 45: W zmianie 1 lit. b dodaje się w art. 45 pkt 4 w brzmieniu: „gier liczbowych — 20%”, co oznacza wzrost podatku odprowadzanego do budżetu o 5%.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#MarianMichalski">Generalnie zaś zmiany ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. dotyczą wprowadzenia nowego rozdziału 4a. Art. 47a mówi, że w grach liczbowych prowadzonych przez PP „Totalizator Sportowy” ustanawia się dopłaty do stawek w wysokości 20% stawki ustalonej dla danej gry, która znalazłaby swoje odniesienie w regulaminie gry liczbowej. Zapis art. 47b precyzuje zasady przekazywania wpływów z tych dopłat: byłyby one przekazywane na rachunek Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. W art. 47b ust. 2 przedstawiono katalog celów, z którego wynika, że pozyskane środki na rachunek Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki przeznaczone byłyby na modernizację, remonty i dofinansowanie inwestycji obiektów sportowych w celu rozwijania sportu wśród dzieci i młodzieży. Ponadto w art. 47c określa się zasady rozliczania się przez UKFiT ze środków przekazanych przez „Totalizator Sportowy”. Wynika z tych zasad, że prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki zobowiązany byłby przedstawiać Sejmowi półroczne sprawozdania z wykorzystania środków finansowych, które wpłynęłyby na rachunek tego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#MarianMichalski">Wysoka Izbo! Na posiedzeniu trzech komisji 26 maja 1994 r. zgłoszono dwa wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#MarianMichalski">We wniosku pierwszym proponuje się odrzucić projekt ustawy w całości. Sądzę, Wysoka Izbo, że to nie nastąpi.</u>
          <u xml:id="u-201.10" who="#MarianMichalski">Drugi wniosek mówi, by ust. 2 w art. 47b nadać następujące brzmienie: „Wpływy z dopłat, o których mowa w ust. 1, przeznacza się na modernizację, remonty i dofinansowanie obiektów sportowych oraz na rozwój sportu dzieci i młodzieży”. Jeżeli ten wniosek zostanie przyjęty przez Wysoką Izbę, wówczas bezprzedmiotowy byłby zapis w art. 47b ust. 2, a zwłaszcza drugi jego człon.</u>
          <u xml:id="u-201.11" who="#MarianMichalski">Komisje proponują przyjąć zapis w zasadniczej formie. Dla wyjaśnienia podaję, że przez pojęcie gry liczbowej — w myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. — rozumie się gry, w których wygraną uzyskuje się przez prawidłowe wytypowanie liczb, znaków lub innych wyróżników, a wysokość wygranych zależy do łącznej kwoty wpłaconych stawek. Obecnie gry liczbowe prowadzone są przez Państwowe Przedsiębiorstwo „Totalizator Sportowy”, które od 1993 r. jest jednoosobową spółką skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-201.12" who="#MarianMichalski">Wysoka Izbo! Wnoszę o pozytywne rozpatrzenie omawianego projektu ustawy, który służyć będzie nie tylko obecnemu, ale i przyszłym pokoleniom Polaków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Sejm postanowił, że w debacie nad tym punktem porządku dziennego wysłuchamy 5-minutowych wystąpień w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Zbigniewa Gorzelańczyka o zabranie głosu w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, iż państwo zawsze powinno być odpowiedzialne za stan zdrowotności i sprawności własnego społeczeństwa. Niestety, większość w poprzednim parlamencie była innego zdania. Co więcej, dominowała taka, powiedziałbym, zbyt liberalna filozofia, że sprawność zdrowotną i fizyczną może poprawiać każdy na tyle, na ile go stać. W zasadzie te dwie przyczyny spowodowały, że oto Sejm poprzedniej kadencji zmniejszył zdecydowanie, bo 10-krotnie, środki na kulturę fizyczną, zlikwidował fundusze kultury fizycznej i turystyki, sprywatyzowano Bank Turystyki i totolotek, który, właściwie powołany po to, by finansowo wspomagać kulturę fizyczną, przestał to czynić. Wspomagał, ale w zdecydowanym stopniu inne, niesportowe, instytucje, o czym z pewnością państwo wiecie.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Obecnie sytuacja jest następująca. Stan zdrowia społeczeństwa uległ zdecydowanemu pogorszeniu, wady postawy wśród dzieci i młodzieży stały się powszechnością, młodzież bez zajęcia popada w kolizję z prawem, dorośli - zabiegani, wiecznie zajęci zdobywaniem środków do życia - jeśli już mają czas wolny, to zbyt często spędzają w go sposób niekulturalny. Dodam jeszcze, że obiekty sportowe niszczeją, o czym mówił mój szanowny przedmówca, a - co gorsza - bywa, że po prostu nie są wykorzystywane.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Moda na sport przebija się z trudem, ale widać wyraźnie, że społeczeństwo zaczyna rozumieć te funkcje, jakie spełnia kultura fizyczna, a więc dostrzega jej stymulacyjną, adaptacyjną, korekcyjną, rekreacyjną, a przede wszystkim wychowawczą rolę. Widzą to również samorządy, które w coraz większym stopniu finansują kulturę fizyczną. Sądzę, że jeżeli my wspomożemy te działania, pragnienia i tendencje, to nadrobimy straty.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Uchwałą rządu z dnia 17 grudnia 1955 r. zostało powołane z inicjatywy PKOl Przedsiębiorstwo Państwowe „Totalizator Sportowy”, a nadzór nad tym przedsiębiorstwem powierzono GKKFiT. Od początku istnienia tej instytucji z jej wpływów wybudowano 230 hal sportowych, 1302 sale gimnastyczne, 184 kryte pływalnie, 163 otwarte pływalnie, 1106 stadionów sportowych i 100 lodowisk sztucznie mrożonych. Tak było do roku 1990, dopóki „Totalizator Sportowy” przekazywał do dyspozycji GKKFiT ze swych wpływów 26% środków finansowych. Można więc powiedzieć, że dochody instytucji powołanej celowo po to, by wspomagać sport, zostały przejęte przez budżet państwowy. Nasuwa to może zbyt daleko idące porównanie z sytuacją, w której można by nagle upaństwowić w ten sposób inicjatywę i działalność Jerzego Owsiaka, a więc pozyskane przez niego środki włączyć w budżet i nimi dysponować. Wydaje mi się, że takie porównanie wskazuje na nonsens, jakim było przejęcie środków, które wypracowywał totalizator.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Jestem świadomy tego, że nie sposób dzisiaj zmienić wszystkich decyzji, które spowodowały tak krytyczną sytuację w kulturze fizycznej, ale jeżeli możemy cokolwiek zrobić, to sądzę, iż po prostu trzeba to uczynić.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Świadomy jestem również słabości tego projektu. Jeżeli jednak sytuacja jest taka, jaka jest - a przedstawiliśmy ją i sądzę, że każdy zdaje sobie z niej w pełni sprawę - to warto ten projekt poprzeć także po to, by nieco tę sytuację poprawić.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#ZbigniewGorzelańczyk">Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada się za poparciem proponowanego projektu, zgodnie z przedłożeniem Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Ryszarda Kalbarczyka o zabranie głosu w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#RyszardKalbarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie opinię dotyczącą sprawozdania Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych - druki nr 186 i 422. Projekt ustawy umożliwia znalezienie środków finansowych niezbędnych do zahamowania postępującej dekapitalizacji obiektów sportowych i rekreacji ruchowej, a tym samym zapobieżenia spadkowi poziomu kultury fizycznej wśród naszego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#RyszardKalbarczyk">Wysoka Izbo! W latach 1956–1990 dzięki znaczącym wpływom z „Totalizatora Sportowego” wybudowano w Polsce ok. 4 tys. obiektów sportowych kubaturowych oraz na otwartej przestrzeni. Wybudowane obiekty są nie tylko bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój fizyczny i stan zdrowia, ale także istotnym elementem kulturowym. Nie należeliśmy, a tym bardziej nie należymy teraz, do państw o dobrze rozwiniętej infrastrukturze w zakresie obiektów do uprawiania masowej kultury fizycznej, sportu wyczynowego i turystyki. Zatem i pod względem poziomu rozwoju biologicznego i motorycznego w sposób wyraźny odstajemy od populacji innych państw. Liczne badania naukowe dowodzą, że choć posiadamy dorodną młodzież, to stan jej zdrowia, a zwłaszcza wydolności fizycznej, jest niepokojący. Duży odsetek dzieci i młodzieży szkolnej i akademickiej ma nabyte wady postawy, które m.in. są wynikiem ograniczonych możliwości aktywnego spędzania czasu, co byłoby z pożytkiem dla zdrowia fizycznego i umysłowego. Do rzadkości należą przedszkola i szkoły posiadające krytą pływalnię, a przecież pływanie jest interdyscyplinarnym rodzajem aktywności warunkującym prawidłowy rozwój biologiczny, a zrazem umożliwiającym korygowanie szeregu dysfunkcji rozwojowych. Nie trzeba Wysokiej Izby przekonywać, że dobrze rozwinięta sieć obiektów sportowo-rekreacyjnych rozwiązuje wiele problemów wychowawczych i zapobiega dewiacjom i patologii, zwłaszcza w środowiskach dzieci i dorastającej młodzieży. Tym negatywnym skutkom Wysoki Sejm poświęcił już wiele uwagi podczas omawiania projektu zmiany Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Prawa karnego dla nieletnich. O tym była również mowa na ostatnim posiedzeniu Sejmu, kiedy odbywała się debata na temat stanowienia prawa, bezpieczeństwa i porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#RyszardKalbarczyk">Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu zabieram głos, nie rozumie przyczyn, dla których w latach 1991–1993 drastycznie obniżono dotacje budżetowe na kulturę fizyczną. Ponadto, jak wiemy, w 1990 r. zlikwidowano Centralny Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej, a przecież na jego konto „Totalizator Sportowy” odprowadzał 26% własnych dochodów, które posłużyły do wybudowania wcześniej wspomnianych obiektów.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#RyszardKalbarczyk">Mając na uwadze pilną potrzebę utrzymania istniejącego stanu obiektów oraz konieczność rozbudowy istniejącej bazy sportowo-rekreacyjnej, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera inicjatywę ustawodawczą zawartą w druku nr 422 i jednocześnie proponuje odrzucenie wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#RyszardKalbarczyk">Uzyskane wpływy z 20-procentowych dopłat do stawek ustalonych dla danej gry liczbowej przekazywane byłyby na rachunek Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki z określeniem ich przeznaczenia. Zatem ustawa miałaby charakter materialny, a nie podatkowy. Dodatkowe wpływy finansowe w zasadzie wrócą do społeczeństwa w postaci obiektów służących rozwojowi masowej kultury fizycznej oraz sportu wyczynowego, w przypadku którego międzynarodowe przepisy stawiają określone wymagania bazowe. Jak już wcześniej moi przedmówcy wspomnieli, w Polsce jest jak dotąd tylko jeden stadion piłkarski nadający się do rozgrywania meczów międzynarodowych, a przecież mamy 54 drużyny pierwszo- i drugoligowe z własnymi stadionami, nie mówiąc o drużynach klas niższych. Nadto, Wysoka Izbo, duża liczba rozpoczętych budów obiektów sportowych, wstrzymanych z braku finansów, czeka na realizację. Skala potrzeb w tej mierze sięga wielu bilionów złotych. Nie zmarnujmy kolejnej szansy.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#RyszardKalbarczyk">Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o jak najszybsze uchwalenie ustawy na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#RyszardKalbarczyk">Na zakończenie mojego wystąpienia chcę powiedzieć, że klub Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi poprawkę do art. 47b ust. 3, który według nas powinien brzmieć: Dopłaty, o których mowa w art. 47a ust. 1, przekazuje się według zasad i w trybie określonym dla wpłat z tytułu podatku od gier.</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Mamy jeszcze 4 wypowiedzi w debacie nad tym punktem porządku dziennego. Przystąpimy do ich wysłuchania po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#StanisławKusior">Po zarządzeniu przerwy w sali nr 22 budynek G odbędzie się posiedzenie Komisji Ustawodawczej w sprawie poprawek zgłoszonych do projektu ustawy o zmianie ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałabym na zakończenie tej części obrad wyrazić żal, że ławy rządowe są puste. Rozumiem, że rząd może być zaskoczony szybkością, z jaką dzisiaj Sejm rozpatruje poszczególne punkty porządku dziennego, niemniej wydaje mi się, że omawiamy dość ważne sprawy i szkoda, że nikt z przedstawicieli rządu z odpowiednich resortów nie słucha tej debaty.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Gorzelańczyk: Pani marszałek, pan minister przebywa obecnie na sali.)</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Bardzo mi miło, że jeden z panów ministrów zaszczycił Sejm swoją obecnością.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ogłaszam przerwę do godz. 20.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 27 do godz. 20 min 04)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#AleksanderMałachowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Kontynuujemy debatę nad sprawozdaniem komisji o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Syryjczyka z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#TadeuszSyryjczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozumiem, że znacznie łatwiejsza jest argumentacja na rzecz zorganizowania źródeł finansowania poszczególnych wydatków w tak wdzięcznym temacie, jak rozwój sportu wśród młodzieży, poprawa jej kondycji fizycznej i możliwości rekreacyjnych, a także doinwestowanie obiektów sportowych, zwłaszcza tych, które służyłyby całej społeczności i młodzieży. I tu już rodzi się pierwsza refleksja. Nie o tym chciałem mówić, ale z dyskusji wynika, że nie do końca o to chodzi, bo także trzeba mieć na względzie finansowanie sportu wyczynowego, czyli innych celów, niż zapisane w ustawie, albowiem, jak skądinąd wiadomo, z dostępem do obiektów sportu wyczynowego szerokiej społeczności bywa różnie w tym naszym kochanym świecie. Przejdźmy może jednak do spraw innej natury.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#TadeuszSyryjczyk">Otóż mam pierwsze fundamentalne pytanie. Zarówno realizacja tego celu, o którym dzisiaj tak dużo mówiono, jak i szeregu innych celów społecznych powinny być finansowane przez państwo. To jest poza sporem. Zaczynamy się spierać wtedy, kiedy mówimy o tym, w jaki sposób ciała rządowe i parlamentarne powinny podejmować decyzję o podziale funduszy publicznych. Można tu przyjąć dwie taktyki, dwie techniki. Jedna to skonsolidowany budżet, w którym łącznie rozpatruje się prawdopodobne wpływy publiczne, dochody finansów publicznych i rozchody, wydatki, ważąc ich celowość, słuszność, w jednym czasie i miejscu, w jednym dokumencie. Jedna z fundamentalnych reform przeprowadzonych w roku 1990 polegała na tym, że dokonano konsolidacji budżetu i skasowano jego fragmentaryzację. Proponowałbym, żeby ten, kto jest przeciwnikiem tej właśnie reformy i krytykuje ją, powiedział wprost, że uważa tę decyzję za błędną - bo ktoś może mieć takie poglądy na temat projektowania budżetu państwa - a nie powoływał się na przykłady niedorozwiniętych fizycznie dzieci, bo jedno z drugim nie ma zupełnie nic wspólnego. Dyskutujemy dzisiaj nie o tym, czy należy finansować sport młodzieżowy czy nie należy tego robić, tylko o tym, w jakim trybie władza publiczna powinna podejmować decyzję o podziale finansów publicznych. To jest pierwsza sprawa, którą trzeba sobie wyraźnie powiedzieć. Takich funduszy było więcej. Cele, dla których były tworzone, również zasługiwały na uwagę. Decyzja o podziale funduszy nie była, jak to niektórzy chcą demagogicznie przedstawiać, decyzją przeciwko sportowi, przeciwko nauce, sędziom, prokuratorom, przeciwko mieszkaniom dla różnych grup zawodowych o uzasadnionych potrzebach, przeciwko blisko 40 różnym celom społecznym, dla których utworzono fundusze w latach ubiegłych - do roku 1990. Miała na celu zreformowanie gospodarki funduszami publicznymi. I na tym tle powstaje pytanie: można narzekać na podział środków budżetowych, ale skoro tak się narzeka, to czemu w roku 1994, a raczej na rok 1994, nie zwiększono wydatków budżetowych na rozwój obiektów sportowych dla dzieci i młodzieży? Bo to już jest budżet tego Sejmu i tego rządu, i tej koalicji rządzącej w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#TadeuszSyryjczyk">Następne pytanie: Czemu nie podjęto próby zrealizowania tych celów w ramach istniejącego prawa? Na przykład w ustawie, którą nowelizujemy, czytamy: Gry liczbowe muszą przeznaczać na wygrane 50% kwoty stałej. Czyli przy założeniu, że koszty własne są rzędu 5%, 10%–40% jest do podziału. Sprawa podziału wyniku finansowego gry liczbowej jest znowu kwestią rządu i to budżet decyduje, co się z tymi pieniędzmi dzieje. Nie wymaga to dokonywania generalnej zmiany i tworzenia bardzo trudnego później do przezwyciężenia precedensu w gospodarce finansami publicznymi państwa.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#TadeuszSyryjczyk">Czy obecny rząd i obecne siły polityczne zamierzają odstąpić od polityki konsolidacji budżetu? Jeżeli tak, to ta ustawa zmierza rzeczywiście w tym kierunku. Jeśli nie - to jest to niedobry precedens, bo posłów, grup nacisku i sił, które będą opowiadały się za zdrowiem dzieci, za nauką i za wieloma innymi celami społecznymi, znajdzie się w każdej chwili dowolną liczbę. Natomiast zmontowanie większości politycznej do uchwalenia tak radykalnego cięcia w strukturze finansów publicznych jest bardzo trudne i bardzo dużo kosztuje, bo z każdym z tych środowisk trzeba, że tak powiem, stoczyć merytoryczny bój, w którym bardzo trudno uzasadnia się potrzebę sanacji finansów, a bardzo łatwo sprzeciw wobec tej sanacji - powołując się na interesy rozmaitych grup, a także na słuszne cele społeczne indywidualne i grupowe.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#TadeuszSyryjczyk">W związku z powyższym będę oczekiwał w tej sprawie oświadczenia rządu, czy rząd odchodzi, czy nie odchodzi od fragmentacji finansów publicznych. Skoro odchodzi, skoro zgadza się z takim postawieniem sprawy, to trzeba jeszcze zwrócić uwagę na parę drobnych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#TadeuszSyryjczyk">Otóż fundusze, które likwidowano w latach 1989–1990, miały swoje akty normatywne, które określały, kto zatwierdza plan tych funduszy, jakie są reguły ich kontroli, jaki jest system sprawozdawania. Tutaj mamy tylko pewne elementy. Wiemy, że jest to de facto danina publiczna, albowiem jest przymusowo ściągana z pewnej grupy usług, jaką jest gra w totalizatora. Proszę...</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Nie trzeba grać, nie ma przymusu gry.)</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#TadeuszSyryjczyk">Nie ma również przymusu korzystania z większości usług ani kupowania większości towarów poza jakimiś bardzo elementarnymi. Wiemy, że fundusze te wpływają na rachunek urzędu i że system aparatu finansowego je kontroluje.</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#TadeuszSyryjczyk">Kto decyduje o podziale tych środków, tego właściwie nie wiemy. Jest to rachunek szefa urzędu i są składane sprawozdania. Natomiast nie ma, w odróżnieniu od funduszu na przykład turystyki czy funduszu nauki, które istniały wcześniej, nie ma ani rady nadzorczej, ani zarządu, ani osób personalnie odpowiedzialnych za decyzje, które można by rozliczać poza szefem urzędu.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#TadeuszSyryjczyk">Więc znowu powstaje pytanie: Czy ten rachunek jest w istocie czymś mniej kontrolowalnym niż fundusz w pełnym tego słowa znaczeniu?</u>
          <u xml:id="u-210.10" who="#TadeuszSyryjczyk">Chciałbym mieć deklarację rządu co do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-210.11" who="#TadeuszSyryjczyk">Sama sprawozdawczość to nie wszystko. Finanse publiczne na ogół są jednak, także na etapie planowania, w jakiś sposób kontrolowane przez parlament. Tym bardziej nasuwa mi się ta uwaga - już kończę, panie marszałku - że w istocie w tekście ustawy mówimy o tym, że chodzi o obiekty sportowe w celu rozwijania sportu wśród dzieci i młodzieży, a już w dyskusji była mowa o tym, że chodzi m.in. o wydatki na sport wyczynowy. Nie jestem przeciwnikiem sportu wyczynowego, ale uważam, że akurat jest to dziedzina, którą stać na pewien udział sponsoringu prywatnego, na pozyskiwanie sponsorów, a jej finansowanie akurat nie należy do specjalnie zdrowych, powiedzmy sobie szczerze, i akurat lokowanie środków w tym zakresie w nie do końca kontrolowany sposób nie jest, w moim przekonaniu, najlepszym pomysłem. I dlatego oczekuję wypowiedzi rządu w tych kierunkowych sprawach.</u>
          <u xml:id="u-210.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę państwa o przestrzeganie regulaminu Sejmu i zachowywanie norm czasowych przyznanych klubom.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#AleksanderMałachowski">Pani poseł Wiesława Ziółkowska, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Pracy będzie popierała ten projekt, mimo że szereg zastrzeżeń, które zostały zgłoszone przez pana posła Syryjczyka, to zastrzeżenia głęboko merytoryczne. Posłowie Unii Pracy, którzy pracują w komisji budżetowej od 5 lat, obserwowali zmagania i uczestniczyli w tych zmaganiach, żeby jakieś, chociażby drobne kwoty, przeznaczyć na kulturę fizyczną i sport. Nigdy nie było to możliwe. Rozumiemy więc w tej chwili determinację tych, którzy uznali, iż stan tego obszaru jest taki, że trzeba odwołać się do instrumentów szczególnych.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#WiesławaZiółkowska">To nie jest dobry instrument, to jest faktycznie zły instrument, jeśli wprowadza się dodatkową dopłatę. Powinno to być realizowane przez budżet. Tutaj też trzeba sobie uczciwie powiedzieć, spoglądając na posłów z koalicji rządowej, że mamy do czynienia ze swoistym rozdwojeniem jaźni. Z jednej strony podnoszą w sposób zdyscyplinowany rękę za budżetem, nie przyjmują żadnej korekty budżetu, nawet takiej drobnej, wskazującej środki na właśnie tę dziedzinę, a z drugiej strony za chwilę przedstawiają projekt ustawy, z której wynika konieczność nałożenia dodatkowej dopłaty na sport.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#WiesławaZiółkowska">Zresztą z podobnym rozdwojeniem jaźni mieliśmy do czynienia już w sobotę, 2 tygodnie temu, kiedy przyjmowaliśmy „Strategię dla Polski”. Z jednej strony jest „Strategia dla Polski” przyjęta przez koalicję rządową, a z drugiej strony uchwała, w której się zobowiązuje rząd do podwyższenia środków budżetowych na oświatę. To jest sytuacja bardzo niezdrowa. Trzeba się na coś zdecydować i tych wyborów trzeba bezwzględnie dokonywać w budżecie.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#WiesławaZiółkowska">Natomiast chcę wskazać, że ta ustawa zawiera też, proszę państwa, podwyższenie podatku od gier liczbowych z 15% na 20%. Jest to kilkanaście mld zł, a mając na uwadze fakt, iż pieniędzy w budżecie jest ciągle za mało w stosunku do potrzeb - i ta różnica jest bardzo duża - to dobre i te kilkanaście mld zł, tym bardziej że rentowność gier liczbowych jest ciągle bardzo wysoka.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#WiesławaZiółkowska">Kończąc chcę powiedzieć, proszę Wysokiej Izby, że 2 lata temu jako poseł sprawozdawałam ustawę o grach losowych i zakładach wzajemnych. Wtedy duże grupy posłów były przeciwne tej ustawie. Mówiono, że całkowicie zrujnujemy gry losowe, kasyn nie będzie, będziemy mieć same rozprawy międzynarodowe przed trybunałami, bo łamiemy jakieś prawo. Nic się nie stało, niczego się nie złamało, proszę państwa. Natomiast w budżecie państwa z tytułu tej ustawy jest 1 200 mld zł w 1993 r. I to też poddaję pod rozwagę Wysokiej Izby i tych, którzy wtedy krzyczeli, że ustawa, którą wprowadzamy, doprowadzi do całkowitego załamania gier losowych i do najróżniejszych zjawisk patologicznych.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Wojciecha Błasiaka z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#WojciechBłasiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Mimo szeregu zastrzeżeń, acz drugorzędnych, mój klub zdecydował się poprzeć projekt ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#AleksanderMałachowski">Coś niezwykłego, jak szybko przebiega debata.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Zbigniewa Pietrzykowskiego z Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#ZbigniewPietrzykowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja nie będę taki szybki. W imieniu Klubu Parlamentarnego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform oświadczam, że popieramy projekt ustawy o zmianie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych. Pragnąc umotywować to stanowisko, przytoczę fragment tekstu uzasadnienia z druku nr 186: „W latach 1990–1993 bez żadnego uzasadnienia drastycznie zmniejszono wydatki budżetowe na kulturę fizyczną. Dotkliwym ciosem była likwidacja w grudniu 1993 r. Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej...”.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#ZbigniewPietrzykowski">Przez wiele lat przyjętą i powszechnie akceptowaną praktyką było zasilanie, wspomaganie kultury fizycznej z dochodów gier liczbowych. „Totalizator Sportowy” kojarzył się pozytywnie — w odczuciu każdego uczestnika gier losowych — z instytucją, która z pożytkiem wykorzystuje część pieniędzy zapłaconych przez obywateli. Uważamy, że te pozytywne skojarzenia powinny zostać utrzymane. W wyniku prac komisji dokonano korzystnej zmiany tekstu rozpatrywanej ustawy poprzez wyraźne wskazanie sposobu wykorzystania wpływu z dopłat do stawek obowiązujących.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#ZbigniewPietrzykowski">Jednocześnie popieramy drugi wniosek mniejszości, który umożliwia bardziej elastyczne wykorzystanie dochodów przedsiębiorstwa „Totalizator — i tu chcę dobitnie powiedzieć — Sportowy”.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#AleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy nikt więcej nie pragnie zabrać głosu w tej sprawie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Skoro nikt się nie zgłasza, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#AleksanderMałachowski">Czy przedstawiciel rządu chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#AleksanderMałachowski">Nie. Nikt nie chce odpowiadać na postawione tu zarzuty.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś chce odpowiedzieć na zarzuty, na pytania pana posła Tadeusza Syryjczyka?</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#AleksanderMałachowski">Czy pan poseł sprawozdawca? Nie prowadziłem obrad, więc nie wiem, kto był posłem sprawozdawcą.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Ja kierowałem pytania do rządu.)</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#AleksanderMałachowski">Tak. A czy jest przedstawiciel rządu, który mógłby udzielić odpowiedzi na te pytania?</u>
          <u xml:id="u-217.10" who="#AleksanderMałachowski">To moje głębokie westchnienie oznaczało stosunek do tej sprawy. Zwrócimy się do rządu, że jednak w czasie obrad muszą być jego przedstawiciele i odpowiadać na pytania.</u>
          <u xml:id="u-217.11" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Ponieważ w drugim czytaniu zgłoszono poprawkę do projektu ustawy, proponuję, aby Sejm przystąpił do trzeciego czytania jutro rano.</u>
          <u xml:id="u-217.12" who="#AleksanderMałachowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-217.13" who="#AleksanderMałachowski">Rozumiem, że pan poseł Tadeusz Syryjczyk nie zgłasza sprzeciwu, mimo że nie otrzymał odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-217.14" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-217.15" who="#AleksanderMałachowski">Nie, panie pośle, zgadzam się. Jestem zdumiony, że powstała taka sytuacja. Tylko mówię: Jeżeli pan zgłosi sprzeciw, ja go przyjmę i sprawa będzie odroczona. Jeżeli pan sprzeciwu nie zgłasza, to ja nie mogę tego zrobić z własnej inicjatywy i dlatego przejdziemy do głosowania nad tym punktem porządku w trzecim czytaniu w dniu jutrzejszym.</u>
          <u xml:id="u-217.16" who="#AleksanderMałachowski">Czy jeszcze poseł sprawozdawca chciałby coś powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-217.17" who="#AleksanderMałachowski">Nie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-217.18" who="#AleksanderMałachowski">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-217.19" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm wysłuchał sprawozdania komisji o powyższym projekcie ustawy oraz wysłuchał przedstawiciela rządu i posła sprawozdawcy. W związku z ujawnieniem rozbieżności w czasie dyskusji zapowiedziano zgłoszenie dodatkowych poprawek w trybie art. 108 regulaminu Sejmu. Poprawki te wpłynęły.</u>
          <u xml:id="u-217.20" who="#AleksanderMałachowski">Czy w związku z tym ktoś chciałby jeszcze zabrać głos w sprawie Prawa spółdzielczego?</u>
          <u xml:id="u-217.21" who="#AleksanderMałachowski">Ponieważ nie ma zgłoszeń, zamykam dyskusję...</u>
          <u xml:id="u-217.22" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo, jeszcze pani poseł Maria Zajączkowska.</u>
          <u xml:id="u-217.23" who="#komentarz">(Poseł Maria Zajączkowska: Czy dyskusja jest zamknięta?)</u>
          <u xml:id="u-217.24" who="#AleksanderMałachowski">Nie, nie jest zamknięta. Nie dostrzegłem tylko, że pani poseł Maria Zajączkowska pragnie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-217.25" who="#AleksanderMałachowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MariaZajączkowska">Panie Marszałku! Ponieważ zakończenie tej debaty było trochę nietypowe, tak to nazwijmy - zgłoszono cały szereg poprawek - wnoszę o przesłanie projektu ustawy do trzeciego czytania do komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani poseł, taki jest właśnie mój wniosek. Wszystko odbyło się zgodnie z regulaminem Sejmu, tylko nie wszyscy prowadzący obrady go stosują w tak szerokim zakresie. Regulamin Sejmu pozwala na to rozwiązanie. Skoro przedstawiciel rządu przedstawił tak daleko idące rozbieżności, trudno było to pozostawić bez echa.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#AleksanderMałachowski">W tej chwili wpłynęły, jak mnie zapewniono, poprawki, które częściowo rozwiązują ten problem.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#AleksanderMałachowski">Mogę więc zamknąć debatę, co niniejszym czynię.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#AleksanderMałachowski">Natomiast w związku ze zgłoszonymi poprawkami Prezydium Sejmu proponuje ponowne skierowanie projektu ustawy do Komisji Nadzwyczajnej w celu przedstawienia dodatkowego sprawozdania. Myślę, że możemy przyjąć, że to sprawozdanie zostanie przedstawione jeszcze w toku obecnego posiedzenia Sejmu. Jeśli zostanie przedstawione jutro pod wieczór, to w piątek rano będziemy mogli przystąpić do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Szczęsny Zarzycki: Wnoszę sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł wnosi sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-219.7" who="#AleksanderMałachowski">W takim razie będziemy musieli jutro rozstrzygnąć to w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-219.8" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12 porządku dziennego: Informacja rządu o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie styczeń-maj 1994 r. (druk nr 487).</u>
          <u xml:id="u-219.9" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Jana Kubika.</u>
          <u xml:id="u-219.10" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#JanKubik">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W okresie od 1 stycznia do 31 maja 1994 r. podstawowe wskaźniki charakteryzujące wykonanie budżetu państwa kształtowały się następująco:</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#JanKubik">1. Dochody budżetu państwa — plan 613 bln zł, wykonanie 234,6 bln zł, wskaźnik 38,3%.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#JanKubik">2. Wydatki budżetu państwa — plan 696 bln zł, wykonanie 252,2 bln zł, wskaźnik 36,2%.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#JanKubik">3. Finansowanie niedoboru — plan 83 bln zł, wykonanie 17,6 bln zł, wskaźnik 21,2%.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#JanKubik">Wskaźniki wykonania planu dochodów i wydatków budżetowych po 5 miesiącach są wyższe niż w roku 1993. W 1993 r. zaawansowanie wykonania dochodów wynosiło po I kwartale 19,7% (18,6% rzeczywiście zrealizowanych dochodów), po 5 miesiącach - 37,5% planu i 35,4% faktycznych dochodów rocznie. W roku bieżącym w I kwartale zrealizowano ok. 21%, a po 5 miesiącach - 38,3% planowanych dochodów.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#JanKubik">Podobne są proporcje wskaźników wykonania planu wydatków. W 1993 r. w ciągu pierwszych 5 miesięcy zrealizowano 35,6% planu rocznego, natomiast po 5 miesiącach br. - 36,2%.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#JanKubik">Nie występowały trudności w finansowaniu deficytu budżetowego. Popyt na bony skarbowe i obligacje w pełni zaspokajał potrzeby bieżącego finansowania wydatków budżetowych. W ciągu pierwszych 5 miesięcy na aukcjach bonów skarbowych wykorzystano przeciętnie 64% zgłaszanych ofert zakupu bonów. Dzięki temu udało się utrzymać niski poziom przyrostu zadłużenia budżetu w Narodowym Banku Polskim, co w istotny sposób zwiększa elastyczność działania w II półroczu i powinno dopomóc w dalszym obniżaniu kosztów obsługi długu krajowego.</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#JanKubik">Nie nastąpiły istotne zmiany w poziomie zadłużenia jednostek budżetowych. Na koniec kwietnia 1994 r. stan wymagalnych zobowiązań jednostek budżetowych wynosił 8,3 bln zł i był o 3,8% wyższy niż na początku roku. Realna wartość zaległych zobowiązań zmniejszyła się o ok. 4%.</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#JanKubik">Przy analizie dochodów budżetowych zwracają uwagę następujące fakty.</u>
          <u xml:id="u-220.9" who="#JanKubik">Po pierwsze, dochody z podatku dochodowego od osób prawnych wyniosły w ciągu pierwszych 5 miesięcy 25 100 mld zł, co stanowi zaledwie 30,9% dochodów planowanych na cały rok. Jest to w dużym stopniu spowodowane tym, że w styczniu praktycznie nie ma dochodów z tego podatku - w grudniu natomiast powinna wpłynąć do budżetu podwójna zaliczka na ten podatek. Niższe zaawansowanie dochodów jest więc zjawiskiem naturalnym, obawy budzi jedynie niski poziom wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych w maju (ok. 4600 mld zł); istnieje ryzyko, że planowane wpływy mogą nie być zrealizowane w stu procentach.</u>
          <u xml:id="u-220.10" who="#JanKubik">Po drugie, wysokie zaawansowanie planu dochodów z prywatyzacji wynika ze zrealizowania w I kwartale br. dużych wpływów (ok. 4200 mld zł) z tytułu prywatyzacji Banku Śląskiego. Pozostałe dochody z prywatyzacji pochodzą głównie z wpływów zrealizowanych przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych (ok. 1600 mld zł w ciągu pierwszych 4 miesięcy) oraz z opłat za dzierżawę i leasing majątku skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-220.11" who="#JanKubik">Po trzecie, wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego osiągnęły po 5 miesiącach prawie 50% planowanych wpływów z całego roku. Wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego są jednak bardzo zmienne i zależą głównie od rozkładu płatności przez budżet dyskonta należnego NBP od bonów skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-220.12" who="#JanKubik">Po czwarte, wysoki poziom dochodów w kwietniu został spowodowany dwoma jednorazowo działającymi czynnikami: wysokimi wpłatami z Narodowego Banku Polskiego oraz dodatkowymi dochodami z podatku dochodowego od banków, wynikającymi z upływu terminu rocznych rozliczeń. Dochody budżetowe z tego tytułu wyniosły ok. 2–2,5 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-220.13" who="#JanKubik">Wydatki budżetu państwa za 5 miesięcy br. wyniosły 252 200 mld zł, co stanowi 36,2% rocznego planu wydatków. Wskaźnik ten jest zbliżony do analogicznego wskaźnika z 1993 r., gdyż w ciągu pierwszych 5 miesięcy zrealizowano 35,6% planowanych wydatków. Zaawansowanie planu wydatków, choć niższe od wskaźnika upływu czasu, jest zgodne z przewidywanym rozkładem wydatków budżetowych na poszczególne miesiące roku.</u>
          <u xml:id="u-220.14" who="#JanKubik">O nierównomierności rozkładu wydatków decydują następujące czynniki. Z ogólnej kwoty rezerwy płacowej, wynoszącej 27 600 mld zł, tylko ok. 4400 mld przypada do wykorzystania na pierwsze cztery miesiące roku. W następnych czterech miesiącach wykorzystanych zostanie ok. 10 500 mld zł na podwyżki, a w ostatnich 4 miesiącach roku ok. 12 700 mld zł. Dalej, do końca maja nie zostały uruchomione rezerwy na kredyty ASAL i EFSAL, łącznie ok. 4 100 mld zł. Z ogólnej kwoty 29 700 mld zł przeznaczonej na obsługę zadłużenia zagranicznego aż 23 bln zł przypada na płatności w II półroczu, z czego prawie 11 bln zł na wrzesień.</u>
          <u xml:id="u-220.15" who="#JanKubik">Najpoważniejsze zagrożenia po stronie wydatków budżetowych. Po pierwsze, są to skutki wcześniejszej waloryzacji emerytur i rent (od czerwca, a nie - jak zakładano - od grudnia), powodujące wzrost wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych o ok. 15 bln zł i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o ok. 1800 mld zł. Można liczyć na częściowe pokrycie wyższych wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zwiększonymi wpływami ze składek oraz na oszczędności z mniejszego niż planowano przyrostu liczby świadczeniobiorców. W tej chwili trudno jeszcze rozstrzygnąć, czy dodatkowe wpływy i oszczędności będą na tyle duże, by umożliwić sfinansowanie niezbędnych wydatków funduszu bez zmiany wysokości dotacji z budżetu państwa. Za przesądzoną uznać należy natomiast konieczność zwiększenia dotacji dla Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, która nie może liczyć na zwiększenie dochodów. Po drugie, utrzymujący się wysoki stan zaległych zobowiązań jednostek służby zdrowia i oświaty.</u>
          <u xml:id="u-220.16" who="#JanKubik">Stan wymagalnych zobowiązań jednostek budżetowych, wynoszący na koniec 1993 r. ok. 8 bln zł, wzrósł w ciągu pierwszych 4 miesięcy roku o 300 mld zł. Zarejestrowany w sprawozdaniu za I kwartał wzrost wymagalnych zobowiązań do 10 200 mld zł wynikał nie ze wzrostu zaległości płatniczych w jednostkach budżetowych, lecz z zaliczenia do wymagalnych na koniec marca zobowiązań nie zrealizowanych płatności ok. 2300 mld zł na rzecz PKO.</u>
          <u xml:id="u-220.17" who="#JanKubik">Deficyt budżetu państwa wynosi po pierwszych 5 miesiącach br. 17 600 mld zł, co oznacza, że limit ustalony w ustawie budżetowej został wykorzystany tylko w 21,2%. Podstawowym źródłem finansowania deficytu budżetowego jest nadal sprzedaż bonów skarbowych. Od początku roku do dnia 31 maja zadłużenie skarbu państwa w bonach skarbowych wzrosło w ujęciu kasowym o 22 500 mld zł, z czego 17 800 mld zł przypada na zadłużenia poza Narodowym Bankiem Polskim, a 4700 mld zł na bony skarbowe nabyte przez Narodowy Bank Polski, natomiast o ok. 10 200 mld zł wzrosło zadłużenie z tytułu obligacji skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-220.18" who="#JanKubik">W ciągu pierwszych 5 miesięcy br. budżet spłacił długoterminowe zobowiązania krajowe na łączną kwotę 12 300 mld zł, w czym największą pozycję stanowi wykup w kwietniu kolejnych rat obligacji dolarowej na ok. 4 800 mld zł. Niewielkie były jak dotąd spłaty zobowiązań zagranicznych. Po 5 miesiącach ujemne saldo kredytów zagranicznych wynosiło tylko 2 bln zł, co stanowi 9,5% kwoty planowanej na cały rok bieżący.</u>
          <u xml:id="u-220.19" who="#JanKubik">Od początku roku aż do chwili obecnej nie ma trudności finansowania niedoboru budżetowego. Przeciętny popyt na bony skarbowe na cotygodniowych aukcjach bonów skarbowych wynosił w okresie od 3 stycznia do 23 maja ok. 8 300 mld zł, przeciętna sprzedaż bonów 5 300 mld zł - ok. 64% zgłaszanego popytu.</u>
          <u xml:id="u-220.20" who="#JanKubik">Uruchomiona w 1994 r. emisja długoterminowych - 2 i 5-letnich obligacji skarbowych o stałej stopie procentowej, w wysokości 2 bln zł, została w pełni sprzedana.</u>
          <u xml:id="u-220.21" who="#JanKubik">Reasumując, Rada Ministrów oceniła, że realizacja budżetu państwa w pierwszych 5 miesiącach roku przebiega zgodnie z przewidywaniami. Środki budżetowe były przekazywane zgodnie z planem. Udało się również powstrzymać narastanie zadłużenia jednostek budżetowych. Zarysowały się możliwości uzyskania wyższych dochodów, lecz jednocześnie pojawiły się zagrożenia, które, gdyby zostały potwierdzone w dalszych miesiącach, zmuszałyby do dokonywania awaryjnych przesunięć w strukturze wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-220.22" who="#JanKubik">Biorąc to wszystko pod uwagę, Rada Ministrów stwierdza, że w chwili obecnej nie ma uzasadnienia do wystąpienia do Sejmu z projektem zmiany ustawy budżetowej na rok bieżący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#AleksanderMałachowski">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy kluby i koła parlamentarne, w zależności od ich wielkości, w granicach od 6 do 31 minut, tj. debatę krótką.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#AleksanderMałachowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#AleksanderMałachowski">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Mieczysław Czerniawski w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#AleksanderMałachowski">Już raz czekaliśmy na pana bezskutecznie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym właśnie rozpocząć od złożenia przeprosin za nieobecność podczas debaty nad punktem 7 porządku dziennego. Nie było to spowodowane tylko sprinterskim tempem pracy w dniu dzisiejszym, ale również tym, że równolegle odbywało się posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, w którym brało udział kierownictwo Ministerstwa Finansów, z czego wynikły dla mnie później pewne zadania i nie zdążyłem, panie marszałku, za co przepraszam. Ale chcę - aby formalności stało się zadość - poinformować, iż Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie oczywiście głosował za poprawkami Senatu, jeżeli chodzi o ubezpieczenia kontraktów eksportowych, które były w tym punkcie rozpatrywane.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MieczysławCzerniawski">Wracając natomiast do obecnego punktu naszych obrad, chciałbym stwierdzić, iż, jak dowodzi historia, żaden jeszcze budżet nie przyniósł powszechnego zadowolenia — również w krajach nie obarczonych olbrzymim długiem zagranicznym i wewnętrznym, o wysokiej produktywności i nadwyżkach eksportowych. Wynika to z prostej przyczyny — zależności bilansowania dochodów i wydatków, z bezwzględnej zasady rachunku ekonomicznego, określonego regułą „coś za coś”. Brak jego równowagi prowadzi jedynie do czasowego odłożenia konieczności poniesienia kosztów, zazwyczaj znacznie większych.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#MieczysławCzerniawski">W realiach naszego kraju nie ma rozwiązań budżetowych pociągających za sobą jedynie pozytywne skutki, zwłaszcza w sytuacji drastycznego wzrostu w ostatnich 3 latach długu publicznego, kryzysu finansów, wzrostu niedoboru w obrotach handlowych, rosnącego bezrobocia i drastycznego zubożenia społeczeństwa. Te niekorzystne tendencje, będące wynikiem szokowego przestawiania polskiej gospodarki na wolnorynkowe tory, zaważyły na konstrukcji tegorocznego budżetu, którego zasadniczym celem jest ich zahamowanie i odwrócenie. W sytuacji ogromnych potrzeb i krótkiej kołdry możliwości ich zaspokajania budżet stał się siłą rzeczy kompromisem między łataniem dziur starego garnituru i szyciem nowego, przy czym ów kompromis nie ograniczył stymulowania wzrostu produktu krajowego brutto i zmniejszenia poziomu inflacji. Krytycy przyjętego budżetu zwracali uwagę głównie na nierealność osiągnięcia założonych wskaźników, zwłaszcza po stronie dochodów, oraz na brak programu społeczno-gospodarczego do 1997 r., co stawiało pod znakiem zapytania stabilność rozwiązań budżetowych. Zaprezentowana niedawno „Strategia dla Polski” rozwiewa, mam nadzieję, te ostatnie wątpliwości. Odpowiedź na pierwszy zarzut daje przedstawiona Wysokiej Izbie, choć niepełna, informacja o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa za 5 miesięcy. Mimo że większość danych ma charakter wstępny, nie jest bowiem potwierdzona oficjalnymi materiałami sprawozdawczymi, informacja wskazuje na utrzymanie dyscypliny budżetowej i potwierdza na dziś trafność prognozy dochodów.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Biorąc pod uwagę przedłożoną przez pana ministra Kubika informację, można zadać sobie pytanie, czy powinniśmy optymistycznie patrzeć na realizację budżetu w 1994 r. zarówno po stronie dochodów, wydatków, jak również wysokości deficytu budżetowego. Myślę, że te liczby - których nie chciałbym powtarzać i nie chciałbym dokonywać ponownej ich analizy, bo liczby mówią same za siebie - wskazują, że realizacja, jeżeli chodzi o dochody budżetu, jest poprawna. Oczywiście nakładam na to nie tylko samą treść ustawy budżetowej, ale ciągle mam w pamięci uchwałę o zwiększeniu dochodów państwa, którą przyjęliśmy razem z ustawą budżetową, w której zakładaliśmy i proponowaliśmy określone rozwiązania systemowe, które pozwoliłyby wyjść poza planowane, zapisane w budżecie dochody.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#MieczysławCzerniawski">Trudno również jednoznacznie odnieść się na podstawie tej informacji do wydatków, albowiem — jak stwierdza sam rząd — ten niski poziom czy pułap wydatków za 5 miesięcy może drastycznie zmienić się w najbliższych kilku miesiącach, ponieważ większe wydatki akurat zostały zaplanowane na ten okres. Sądzę, że właśnie ta dyscyplina budżetowa spowoduje, iż wydatki zaplanowane w budżecie będą przekroczone tylko wówczas, jeżeli podejmiemy, jeżeli Wysoka Izba podejmie — uwzględniając rzetelną analizę i pozytywne procesy, jeżeli chodzi o dochody — decyzję o nowelizacji ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#MieczysławCzerniawski">Oczywiście jednym z zagrożeń jest na pewno ogromne ciśnienie różnych grup i słuszne ciśnienie, bo niepokój musi budzić... Nie chciałbym ponownie wracać do informacji, którą przedstawiał pan minister Chmielak, kończąc pełnienie swojej funkcji, o sytuacji w służbie zdrowia, oświacie oraz ogromnych potrzebach i jednocześnie braku środków na ich pełne zaspokojenie, także w zakresie opieki społecznej. I oczywiście niepokój musi budzić utrzymujący się nadal wysoki poziom zadłużenia tych jednostek budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#MieczysławCzerniawski">Myślę, że trafnie w dniu dzisiejszym w trakcie posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów pan premier Kołodko stwierdził, że jeżeli chodzi o, powiedziałbym, pierwsze jaskółki poprawy stanu finansów publicznych, to te pozytywne tendencje dopiero się zarysowują.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#MieczysławCzerniawski">Dlatego też, Wysoka Izbo, odnosząc się pozytywnie do ewidentnych, trwałych elementów, jakie odnotowujemy w naszej gospodarce, to jest do utrzymującego się tempa wzrostu produkcji, a więc ożywienia gospodarczego, to jest do zahamowania narastającego tempa, podkreślam, tempa bezrobocia - ostatnio wzrosła liczba ofert stanowisk pracy finansowanych z Funduszu Pracy, co ma niebagatelne znaczenie dla regionów o dużym zagrożeniu bezrobociem - że wreszcie odnotowujemy spadek inflacji przy jednoczesnym wzroście realnego wynagrodzenia, to jednak sądzę, że w dniu dzisiejszym na podstawie tych informacji nie jesteśmy jako klub SLD do końca uzbrojeni w argumenty, aby wydać jednoznaczną, pozytywną opinię czy też wskazać na ogromne, jednoznacznie negatywne zjawiska, jakie występują w realizacji budżetu w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-222.8" who="#MieczysławCzerniawski">Dlatego też Klub Parlamentarny SLD proponuje, po pierwsze, przyjąć do wiadomości przedłożoną informację, natomiast zgłasza formalny wniosek, aby zobowiązać rząd do przedłożenia komplementarnej informacji o realizacji budżetu w 1994 r. za 6 miesięcy we wrześniu, wraz z informacją, zgodnie z naszym zapisem, o realizacji uchwały w zakresie zwiększania dochodów pieniężnych. Proszę?</u>
          <u xml:id="u-222.9" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Za osiem, przewidywany dziewiąty.)</u>
          <u xml:id="u-222.10" who="#MieczysławCzerniawski">Tak jest, łącznie z poprawką pani przewodniczącej.</u>
          <u xml:id="u-222.11" who="#MieczysławCzerniawski">I myślę, że wówczas, opierając się na tej informacji, będziemy mogli formułować wniosek o ewentualną nowelizację ustawy budżetowej na 1994 r., z zapowiedzią, iż klub SLD, jeżeli do takowej nowelizacji dojdzie, będzie sugerował, aby w pierwszym rzędzie skierować dodatkowe środki na oświatę, służbę zdrowia i opiekę społeczną, realizując jedną z zasad „Strategii dla Polski”, abyśmy przede wszystkim inwestowali w ludzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, przepraszam, ale się zgubiłem, bo pani poseł Wiesława Ziółkowska skierowała do pana jakieś zdanie, które do mnie nie dotarło. Obawiam się, że nie dotarło ono także do pań stenografujących nasze obrady, więc prosiłbym, żeby to zostało wyraźnie sformułowane. Czy to jest wniosek pana czy pani poseł Wiesławy Ziółkowskiej? Chcę, żeby to było jasne, bo potem będziemy mieli problem.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Zgłoszę ten wniosek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Pani przewodnicząca jeszcze ten wniosek doprecyzuje. W każdym razie mój wniosek kończy się tym, żeby przyjąć informację, natomiast zobowiązać rząd do ponownego przedłożenia informacji o podobnym tytule, jaki rozpatrujemy w dniu dzisiejszym, w końcu września. Wynika to z uchwały, którą przyjęliśmy wraz z ustawą. Jest tam zapis, że do 30 września rząd przedstawi również informację o realizacji uchwały w zakresie zwiększenia dochodów budżetu państwa w 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#AleksanderMałachowski">A to się rząd ucieszy.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Waldemara Michnę z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WaldemarMichna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jednocześnie z uchwaleniem ustawy budżetowej na 1994 r. Wysoki Sejm podjął dwie uchwały, które uzupełniały ustawę budżetową na rok bieżący, a mianowicie: uchwałę Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 marca 1994 r. w sprawie zwiększenia dochodów budżetu państwa i uchwałę Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 marca 1994 r. w sprawie założeń polityki pieniężnej na 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#WaldemarMichna">Uchwała w sprawie zwiększenia dochodów państwa inspirowana była przekonaniem, że w obszarze gospodarki istnieją takie jej strefy, w których obciążenie różnych podmiotów na rzecz budżetu jest niedostateczne. Przytaczane były takie chociażby przykłady, jak: niedostateczna dyscyplina użytkowników pojazdów mechanicznych w płaceniu podatku drogowego i celowość zintegrowania podatku drogowego z ceną benzyny; możliwość wdrożenia opłat wyrównawczych przy imporcie produktów żywnościowych; wdrożenie niewielkiego podatku od dochodów uzyskiwanych na giełdzie itp. Źródłem inicjatywy podjęcia uchwały Sejmu o zwiększeniu dochodów państwa były także liczne społeczne potrzeby, które nie mogły być zaspokojone poprzez włączenie ich realizacji w ciężar uchwalonego budżetu. Oczywiście, potrzeb nie w pełni zaspokojonych można by wymienić bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#WaldemarMichna">W wyniku przekonania, że możliwe jest zwiększenie dochodów państwa, rząd zobowiązany został do przygotowania projektu ustawy w sprawie zwiększenia dochodów budżetu w II półroczu 1994 r. Uchwała nie określiła celów, na jakie można by wydatkować środki, które zostałyby ewentualnie dodatkowo zgromadzone.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#WaldemarMichna">Dzisiejsza debata ma odpowiedzieć na pytanie, czy w świetle przebiegu realizacji budżetu potwierdziła się hipoteza o możliwości pozyskania większych środków pieniężnych, niż przewiduje to ustawa budżetowa, a co za tym idzie - czy są warunki do tego, aby dokonać korekty budżetowej. Nie ma prostej i łatwej odpowiedzi na postawione wyżej pytanie. Zdarzenia, jakie zaistniały w ciągu 4 miesięcy od uchwalenia ustawy budżetowej, potwierdzają zrównoważenie planowanych przychodów i rozchodów budżetu. Na dzień 30 czerwca dochody wyniosły 47% zakładanych przychodów w ciągu roku. Również wydatki budżetu w okresie od stycznia do czerwca wyniosły blisko 47% wydatków zakładanych w budżecie na rok bieżący. Fakty świadczą więc, że przychody i wydatki są dobrze wyważone. Nie pozwalają jednak w sposób prosty wnioskować o możliwości kształtowania się sytuacji w II półroczu 1994 r. Co więcej, duża część ekspertów przewiduje możliwość pojawienia się licznych potencjalnych zagrożeń w równoważeniu budżetu w II półroczu br. Zdaniem niektórych ekspertów, zagrożenia te mogą się pojawić na skutek następujących okoliczności:</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#WaldemarMichna">— Po pierwsze, równowaga dochodów i wydatków może być zakłócona spłatą obsługi długu zagranicznego. Trwają negocjacje z klubami naszych wierzycieli, a więc z Klubem Paryskim oraz z Klubem Londyńskim. Skutki ustaleń negocjacyjnych dla wydatków z budżetu w II półroczu są wciąż trudne do określenia. Do chwili zakończenia negocjacji niezbędne jest utrzymanie dość dużego poziomu rezerw. Wiadomo jest jednak, że w II półroczu obsługa długu zagranicznego pochłonie poważną ilość środków.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#WaldemarMichna">— Po drugie, ujawnia się zjawisko słabnięcia wpływów podatkowych od osób prawnych. Budżet państwa na 1994 r. założył nominalny wzrost wpływów o 29,2% od tych jednostek w stosunku do 1993 r. Można uznać, że założenie to nie jest wygórowane. Niemniej jednak udział podatków od osób prawnych w przychodach budżetu w 1994 r. zmniejszył się znacznie w stosunku do 1993 r. Wymaga to specjalnej analizy. Procesy prywatyzacji i restrukturyzacji nie powinny bowiem owocować spadkiem świadczeń osób prawnych na rzecz budżetu. Osoby prawne wpłacają do budżetu mniej niż zakładał budżet i stanowi to pewien problem.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#WaldemarMichna">— Po trzecie, zakłada się, że w 1994 r. wartość sprzedanych bonów skarbowych bankom komercyjnym wyniesie 75 bln zł, tj. wzrośnie w stosunku do 1993 r. o 92%. Tak duży zakładany wzrost — zwłaszcza w warunkach dużego obciążenia banków komercyjnych złymi kredytami - może w pewnym momencie okazać się potencjalnym zagrożeniem budżetu.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#WaldemarMichna">— Po czwarte, nawet znani z wyjątkowo liberalnych poglądów ekonomiści zwracają uwagę, że potencjalnym zagrożeniem dla budżetu może być brak kontroli płac lub mała skuteczność takiej kontroli, co mogłoby wywoływać spadek opłacalności przedsiębiorstw. Takie zagrożenie może się pojawić, gdyby ujawniły się symptomy destabilizacji socjalnej.</u>
          <u xml:id="u-226.8" who="#WaldemarMichna">— Po piąte, potencjalnym zagrożeniem jest także automatyczne powiązanie wysokości emerytur z wysokością płac. Płace mogą rosnąć nawet kosztem wzrostu bezrobocia — zwłaszcza że ujawnia się bezrobocie w wyniku zwolnień z pracy także w prywatnych przedsiębiorstwach. Nawet jednak w takiej sytuacji może działać mechanizm napędowy wysokości emerytur i rent, gdyby płace rosły kosztem wzrostu bezrobocia. Zrozumiałe jest, że taka sytuacja może utrudnić utrzymywanie równowagi dochodów i wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-226.9" who="#WaldemarMichna">Wymienione wyżej zagrożenia równowagi dochodów i wydatków budżetu na 1994 r. pozostają - jak dotąd - na szczęście tylko potencjalnymi zagrożeniami, głównie z uwagi na to, że w gospodarce dominują liczne i wyraźne zjawiska pozytywne. Na zaakcentowanie zasługują zwłaszcza następujące zjawiska pozytywne:</u>
          <u xml:id="u-226.10" who="#WaldemarMichna">1. Wzrost produkcji i poprawa rentowności. Rentowność wzrosła m.in. na skutek ograniczenia zatrudnienia w wielu zakładach pracy, niemniej jednak umacnia ona część przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-226.11" who="#WaldemarMichna">2. Poprawa relacji między wartością produkcji sprzedanej a wartością produkcji w magazynach. To znaczy, że przedsiębiorstwa dostosowują się do rynku i odwrotnie - wydaje się, że wzrasta także popyt, co tworzy właśnie tę równowagę między popytem i podażą.</u>
          <u xml:id="u-226.12" who="#WaldemarMichna">3. Ujawnia się wzrost inwestycji w gospodarce. Już w I kwartale br. rozpoczęto 1815 zadań inwestycyjnych o wartości kosztorysowej wynoszącej 14,7 bln zł. Przypuszcza się, że również w II kwartale rozpoczęto nie mniejszą, a w każdym razie podobną liczbę zadań o podobnej wartości.</u>
          <u xml:id="u-226.13" who="#WaldemarMichna">4. Zahamowanie przyrostu zadłużeń, które dotyczy przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-226.14" who="#WaldemarMichna">5. Następuje ograniczenie zatorów płatniczych. Jest tutaj niewielki jeszcze postęp, ale trzeba to odnotować.</u>
          <u xml:id="u-226.15" who="#WaldemarMichna">6. Stopniowa poprawa stosunku między eksportem i importem. Zarówno Narodowy Bank Polski, jak też Ministerstwo Finansów stwierdzają, że w I półroczu nastąpiło istotne ograniczenie inflacji, w zasadzie zgodne ze ścieżką określoną w budżecie państwa.</u>
          <u xml:id="u-226.16" who="#WaldemarMichna">Występująca zdecydowana przewaga zjawisk pozytywnych nad negatywnymi w gospodarce nie daje jednak podstawy do twierdzenia, że można dokonać zwiększenia obciążeń określonych grup podmiotów gospodarczych dodatkowymi świadczeniami na rzecz budżetu państwa. Z drugiej strony nie są konieczne korekty formalne w budżecie, aby zwiększać dyscyplinę egzekwowania podatków, uszczelniać granice celne, zwiększać reżim oszczędnościowy w wydatkach budżetowych itp.</u>
          <u xml:id="u-226.17" who="#WaldemarMichna">Klub Parlamentarny PSL reprezentuje pogląd, że nie wykrystalizowały się jeszcze dostateczne przesłanki dla decyzji o tym, czy powinna nastąpić korekta budżetu na 1994 r. Gdyby takie przesłanki wykrystalizowały się w najbliższych miesiącach, rząd powinien wystąpić z inicjatywą korekty przychodów i wydatków budżetu po trzech kwartałach. Wniosek ten i ta konstatacja zbiega się z tym, o czym mówił mój przedmówca. Nie ma jednak dzisiaj przesłanek dla ostatecznego wiązania rządu jakąkolwiek decyzją.</u>
          <u xml:id="u-226.18" who="#WaldemarMichna">Klub PSL uważa, iż rezygnacja z decyzji o korekcie budżetu obecnie, na tym posiedzeniu, nie powinna oznaczać deaktualizacji innych treści uchwały Sejmu z 5 marca br. w sprawie zwiększenia dochodów budżetu państwa. Wyżej wymieniona uchwała Sejmu obliguje rząd do opracowania i przedłożenia Sejmowi kilkuletnich programów porządkowania różnych aspektów gospodarki narodowej. Przedłożona przez rząd przed paroma tygodniami „Strategia dla Polski” spełniła globalne wymogi omawianej uchwały Sejmu w sprawach przedłożenia programu społeczno-gospodarczego na lata 1994–1997. Bardzo ważne jest to postanowienie tej uchwały. Można jednak oczekiwać, że przed rozpoczęciem prac nad budżetem na 1995 r. opracowane będą niektóre szczegółowe, branżowe, programy rozwoju społeczno-gospodarczego na najbliższe lata, odpowiadające charakterem szczegółowości wymogom, jakie stawia omawiana dziś uchwała. Debata nad informacją o realizacji dochodów i wydatków budżetu w okresie styczeń-maj 1994 r. stwarza także dobrą okazję do przypomnienia, iż uchwała Sejmu z 5 marca 1994 r. w sprawie założeń polityki pieniężnej na 1994 r. zakładała, iż po zakończeniu półrocza bieżącego roku rząd i NBP dokonają analizy polityki pieniężnej, a w tym podaży pieniądza w okresie 6 miesięcy br. Uchwała postanawia, że jeżeli w ciągu 6 miesięcy br. tempo inflacji nie przekroczy zakładanych w budżecie wskaźników inflacji, przyrost podaży pieniądza w gospodarce zostanie odpowiednio zwiększony do 169 bln zł, aby zapewnić właściwy dostęp jednostek gospodarczych do kredytów, a także aby ewentualnie niedobór pieniądza nie powodował zbędnych napięć w gospodarce. Uchwała zakłada, że przyrost podaży pieniądza powinien nastąpić w takim tempie, w jakim rośnie produkt krajowy brutto. Przedkładane posłom różne materiały sugerują, że z jednej strony inflacja utrzymuje się w granicach przewidzianych przez budżet, a z drugiej — banki komercyjne znamionowała w I półroczu br. pewna nadpłynność pieniądza. Dostarczane informacje sugerują, że podaż pieniądza jest nadmierna, mimo że inflacja utrzymuje się w granicach założeń. Tymczasem dopływ kredytów do gospodarki jest wciąż niedostateczny, a banki utrzymują wysoką stopę procentową kredytów. Nie uwidacznia się konkurencja między bankami, jeśli chodzi o obniżanie stopy procentowej. Ciągle jeszcze w dużej mierze utrzymują się też zatory płatnicze. Wiele ośrodków myśli ekonomicznej uważa, że podaż pieniądza jest zbyt mała.</u>
          <u xml:id="u-226.19" who="#WaldemarMichna">Klub PSL nie wypowiada się jeszcze, czy podaż pieniądza jest zbyt mała, czy wystarczająca, jest bowiem przekonany, że zgodnie z uchwałą Sejmu z 5 marca 1994 r. w sprawie założeń polityki pieniężnej rząd i Narodowy Bank Polski dokonają oceny skutków polityki pieniężnej realizowanej w I półroczu br. oraz ustalą politykę pieniężną na II półrocze 1994 r. Klub PSL oczekuje, że Sejm otrzyma w tej kwestii odpowiednie materiały motywacyjne.</u>
          <u xml:id="u-226.20" who="#WaldemarMichna">Reasumując, pragnę stwierdzić, że Klub Parlamentarny PSL opowiada się za przyjęciem informacji rządu o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie styczeń - maj 1994 r. wraz z konkluzją końcową zawartą w tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-226.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Helenę Góralską z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Otrzymaliśmy od rządu wstępną informację o wykonaniu dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie pierwszych pięciu miesięcy br. Konkluzja zawarta w informacji jest optymistyczna:</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#HelenaGóralska">1) wykonanie planowanych dochodów nie jest zagrożone;</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#HelenaGóralska">2) istnieje pewne zagrożenie po stronie wydatków, co związane jest z wcześniejszą niż zakładano waloryzacją emerytur i rent, co oznacza prawdopodobnie zwiększenie dotacji na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych;</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#HelenaGóralska">3) zadłużenie jednostek budżetowych realnie się zmniejszyło;</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#HelenaGóralska">4) nie ma trudności w finansowaniu deficytu budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#HelenaGóralska">Jednakże wnioski, jakie można wyciągnąć po bardziej wnikliwej lekturze przedstawionej informacji, nie prowadzą do tak optymistycznych konkluzji.</u>
          <u xml:id="u-228.6" who="#HelenaGóralska">Zajmijmy się najpierw stroną dochodową budżetu. Już w debacie budżetowej Klub Parlamentarny Unii Wolności wyrażał wątpliwość co do możliwości osiągnięcia dochodów zaplanowanych na poziomie 613 bln zł. Te wątpliwości nadal pozostały.</u>
          <u xml:id="u-228.7" who="#HelenaGóralska">W debacie 6 stycznia zwracaliśmy uwagę na przeszacowanie wpływów z podatku od osób prawnych. Obecnie również rząd widzi zagrożenie w zrealizowaniu dochodów z tego źródła. Niebezpieczeństwo wynika, naszym zdaniem, z szeroko już stosowanych ulg podatkowych, z dalszych ulg eksportowych i inwestycyjnych obficie zapowiadanych w „Strategii dla Polski”.</u>
          <u xml:id="u-228.8" who="#HelenaGóralska">Chcę również przypomnieć w tym miejscu, że w maju tego roku Sejm uchwalił ustawę o uznaniu za koszty uzyskania przychodów w bankach rezerw na kredyty stracone. Taka decyzja pomniejsza oczywiście wpływy podatkowe. Uważamy więc, że istnieje ryzyko niezrealizowania dochodów z podatku od osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-228.9" who="#HelenaGóralska">Zgadzamy się również z kolejnym poglądem o ryzyku niezrealizowania dochodów z dywidendy (w okresie od stycznia do maja wpłynęło zaledwie 9% planowanej na cały rok dywidendy), przed czym również przestrzegaliśmy pół roku temu. Wysokie w okresie pierwszych miesięcy wpływy z prywatyzacji i wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego były spowodowane czynnikami jednorazowymi, które nie wystąpią w następnych miesiącach.</u>
          <u xml:id="u-228.10" who="#HelenaGóralska">Rząd nie widzi zagrożenia w zrealizowaniu wpływów z VAT i z akcyzy. Przestrzegałabym przed przedwczesnym optymizmem. W krajach, które wprowadziły ten podatek, przedsiębiorcy uczyli się go obchodzić. Nie sądzę, aby polscy przedsiębiorcy byli mniej zdolni. Nadal istnieje więc obawa o mniejsze wpływy z VAT i z akcyzy. Jedynym źródłem dochodów, w wypadku którego rząd przewiduje, że pozwoli na uzyskanie wyższych wpływów, niż zakładano, jest podatek od osób fizycznych. Czy aby nie przeszkodzą temu również obiecywane w strategii różnorakie ulgi?</u>
          <u xml:id="u-228.11" who="#HelenaGóralska">Jeśli chodzi o sprawę dochodów, uważamy, że wpływy z prywatyzacji i z zysku Narodowego Banku Polskiego nie będą wyższe. Widzimy znacznie większe zagrożenie niż rząd, jeśli chodzi o możliwość uzyskania planowanych dochodów z dywidendy i z podatku od osób prawnych. Nie podzielamy optymizmu co do możliwości zrealizowania przewidzianych dochodów z VAT i akcyzy. Nasz pogląd jest więc podobny do tego sprzed pół roku. Istnieje zagrożenie zrealizowania zaplanowanych dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-228.12" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Spójrzmy teraz na wydatki budżetu państwa. Rząd widzi — i mój klub ten pogląd podziela — zagrożenie związane z możliwością wyższych dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Załóżmy, że jest to jedynie zagrożenie po stronie wydatków i że wydatki zostaną zrealizowane na przyjętym w ustawie budżetowej poziomie. Jednak przy prawdopodobnie niższych dochodach nie będzie to możliwe, ponieważ nie sądzę, aby w takim przypadku premier Kołodko zgodził się na powiększanie deficytu budżetowego. Zakładam więc, że możliwe będzie zrealizowanie globalnych wydatków budżetowych. Czy jednak będzie to ten sam plan wydatków, który Wysoka Izba uchwaliła w marcu br.? Chciałabym tu zwrócić uwagę na przesunięcia, których w swoich częściach budżetowych dokonują poszczególni ministrowie. Najbardziej głośną sprawą są przesunięcia, których dokonał minister edukacji narodowej. Minister edukacji podjął decyzję o przesunięciu środków przeznaczonych na inwestycje oświatowe na spłatę zobowiązań szkół, przy czym chodzi tu o kwotę niebagatelną, wynoszącą blisko trzy czwarte środków na inwestycje oświatowe. Oczywiście ministrowie zgodnie z Prawem budżetowym mogą przesuwać środki, dzielić je między rozdziały i paragrafy swoich części budżetowych, ale, o ile dobrze pamiętam, nigdy dotychczas takie przesunięcia nie burzyły struktury ich budżetów. Z tym, że decyzje ministra edukacji narodowej naruszają strukturę budżetu, zgadza się również Ministerstwo Finansów. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, udzielając wyjaśnień w czasie interpelacji i zapytań w dniu 22 kwietnia br., powiedział: Tak znaczne ograniczanie środków na ten cel, przeznaczanie ich na realizację innych zadań, w tym wypadku na spłacanie zobowiązań, jakie ciążą na szkołach, naruszałoby, zdaniem ministra finansów, proporcje określone w ustawie budżetowej na 1994 r. Czy nie mamy więc do czynienia z rozprężeniem dyscypliny budżetowej, która jest konieczna zawsze, a już szczególnie wtedy, gdy środków jest mało? Jeżeli tolerowane są takie przesunięcia w budżecie, to po co właściwie była cała praca nad ustawą budżetową? Po co wszystkie dyskusje, kłótnie o przesunięcie kwot kilkunasto-, czy kilkudziesięciomiliardowych, jeśli poza parlamentem dokonuje się zmian znacznie większych?</u>
          <u xml:id="u-228.13" who="#HelenaGóralska">Mam w związku z tym pytanie do ministra finansów: Jak wygląda przestrzeganie dyscypliny budżetowej w poszczególnych resortach?</u>
          <u xml:id="u-228.14" who="#HelenaGóralska">I tu jeszcze wrócę na chwilę do przesunięć w budżecie MEN. Gdy sprawa ta była omawiana, wiceminister finansów poinformował posłów, że nie uzyskał od ministra edukacji odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ministerstwo wykorzystało środki, które dodatkowo dostało na oddłużenie szkół. Poinformował on również posłów, że nie uzyskał odpowiedzi na drugie pytanie: Jakie kroki zamierza podjąć minister edukacji, żeby nie dopuścić do dalszego zadłużania oświaty?</u>
          <u xml:id="u-228.15" who="#HelenaGóralska">Chciałabym dowiedzieć się od ministra finansów, czy były w tym roku wszczęte postępowania o naruszenie dyscypliny budżetowej, a jeśli tak, to wobec kogo i z jakim skutkiem? I jeszcze jedna sprawa z tym związana. Różni ministrowie mówią, że ich placówki - szkoły, szpitale - będą w tym roku oddłużone. Takie wypowiedzi są bardzo często przedstawiane w czasie posiedzeń komisji sejmowych. Chciałabym dowiedzieć się, czy rzeczywiście jest przewidziana taka akcja oddłużeniowa?</u>
          <u xml:id="u-228.16" who="#HelenaGóralska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niejednokrotnie na tej sali przedstawiciele Klubu Parlamentarnego Unii Wolności, a wcześniej Unii Demokratycznej, zwracali uwagę na niefrasobliwość, z jaką ten Sejm uchwala ustawy zwiększające wydatki budżetu państwa, a także ustawy zmniejszające jego dochody. Pani poseł Hanna Suchocka, występując w imieniu klubu w debacie budżetowej, wyraziła obawę, że dyskutujemy nie nad budżetem, ale nad swego rodzaju atrapą, za którą chowa się dowolność działań rządu w kształtowaniu polityki finansowej państwa. Jak sądzę, dotychczasowa polityka rządu w pełni uzasadnia powołanie się na to twierdzenie również i dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-228.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#AleksanderMałachowski">Zanim poproszę następnego posła o zabranie głosu, chciałbym zwrócić się do pana posła Mieczysława Czerniawskiego i do pani poseł Wiesławy Ziółkowskiej, która zaraz zabierze głos. Uchwała, którą mam przed sobą, nie przewiduje możliwości zobowiązywania rządu do składania ponownie sprawozdań tego typu, jakie zostało złożone. Temu poświęcony jest tylko jeden akapit. Przedkładanie wniosków, które państwo tu zgłosili, musiałoby nastąpić w normalnym trybie stosowanym w przypadku wnoszenia projektu uchwały. Nie widzę więc możliwości przyjęcia tych wniosków i w związku z tym pozostają one jako fragment przemówienia, bez konsekwencji prawnych. Uchwałę tę przeczytaliśmy przed chwilą z dyrektorem Jerzym Jedutem dwukrotnie. Nie daje ona możliwości narzucenia rządowi ponownego terminu, o tym nie ma mowy - jest tylko termin 15 czerwca, który sprawozdanie, zawarte w druku nr 487, realizuje. Rząd nie jest zobowiązany na podstawie tej uchwały przedkładać niczego więcej. Jeśli państwo uważają, że jest to konieczne, proszę przedłożyć odpowiedni projekt uchwały. Temu wnioskowi nie mogę nadać biegu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#AleksanderMałachowski">Myślę, że przedstawiciele rządu mają podobną opinię w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Ziółkowską z Unii Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza informacja rządu jest związana z jedną uchwałą przyjętą przy budżecie. Od razu rozpocznę więc swoje wystąpienie od pytań, ponieważ w uchwale tej jest mowa również o innym zobowiązaniu rządu. Pytanie pierwsze: W pkt. 4 uchwały jest zapis, że rząd w terminie do 30 czerwca 1994 r. opracuje i przedłoży wieloletnią prognozę działania systemu emerytalno-rentowego wraz z wnioskami. Termin 30 czerwca już minął. Chciałabym się dowiedzieć, kiedy Sejm tę prognozę otrzyma? Pytanie drugie: Tego samego dnia podjęliśmy inną uchwałę, dotyczącą założeń polityki pieniężnej, z której - § 4 - wynika, że rząd przy udziale Narodowego Banku Polskiego dokona w terminie do 31 maja oceny skuteczności dotychczasowych instrumentów i działań zmierzających do rozwiązania problemu zatorów płatniczych i zadłużenia jednostek gospodarczych, które osiągają bieżącą rentowność, oraz przedstawi ją wraz z wnioskami sejmowej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Do tej pory komisja takiej informacji nie otrzymała. W związku z tym zapytuję: Kiedy rząd taką informację przedłoży?</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#WiesławaZiółkowska">Przechodząc już do omawianego konkretnie tematu, tj. informacji dotyczącej wykonania budżetu za okres 5 miesięcy, chciałabym z tego miejsca stwierdzić, że Unia Pracy nie widzi zagrożeń dla wykonania strony dochodowej budżetu. Zagrożeń takich nie widzimy, tak jak ich nie dostrzegaliśmy w momencie, kiedy budżet był uchwalany. Naszym zdaniem, wykonanie dochodów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie przekroczone wcale nie o bilion, ale o kilka bilionów złotych. Wynika to z kilku powodów. Po pierwsze, zwroty, które zakładano na 1994 r. z tytułu rozliczenia podatku w roku 1993, są niższe od planowanych. Po drugie, płace są nieco wyższe od zakładanych i waloryzacja emerytur i rent jest wcześniejsza, a więc chociażby już z tego tytułu wpływy podatku dochodowego od osób fizycznych muszą być wyższe. Po trzecie, wpływy te będą niewątpliwie wyższe od zakładanych z tytułu podatku dochodowego zryczałtowanego od przychodów, tzn. tego nowego podatku, który wprowadziliśmy na początku roku.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#WiesławaZiółkowska">Nasz niepokój budzi natomiast tylko sygnalna informacja rządu odnośnie do podatku dochodowego od osób prawnych. Chciałabym przy tym jasno powiedzieć, że występuje tu jakaś dziwna, nie wyjaśniona przez rząd rozbieżność. Z jednej strony mamy informację, że sytuacja finansowa przedsiębiorstw się poprawia - rzeczywiście i dane GUS, i wszelkie analizy CUP wskazują, że rośnie rentowność, a produkcja wzrasta w tempie szybszym od zakładanego w budżecie. Tymczasem podatek dochodowy, a więc od tych zysków, od tej większej rentowności, nie jest realizowany. Sytuacja taka wymaga więc niewątpliwie analizy. Dlaczego tak się dzieje, skoro nawet realizacja i rentowności, i wzrostu produkcji jest wyższa od zakładanej przy szacunkach wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych? Nasuwa się więc trzecie pytanie skierowane do rządu: Jakie są przyczyny nierealizowania tegoż podatku dochodowego od osób prawnych?</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#WiesławaZiółkowska">Naszym zdaniem główne zagrożenie związane z budżetem leży po stronie sposobu finansowania długu publicznego. Martwi nas to, z czego cieszy się rząd, że w niewielkim stopniu finansuje się dług publiczny poprzez zakup bonów skarbowych przez NBP. Dlaczego? Dlatego że ten sposób finansowania długu publicznego, który rząd stosuje, jest droższy i „wypycha” kredyty, które mogłyby być przeznaczone dla gospodarki. Po prostu banki komercyjne, i nie tylko komercyjne, są zainteresowane dużym wykupem bonów skarbowych pokrywających deficyt budżetowy, a nie są zainteresowane kredytowaniem przedsięwzięć gospodarczych. Nieco drgnęły inwestycje, ale, panie pośle Michna, wobec skali potrzeb naszej gospodarki takie drgnięcie to jest prawie nic, ponieważ, jak wskazują liczne badania prowadzone w różnych ośrodkach, proste rezerwy wzrostu produkcji, wzrostu efektywności w przedsiębiorstwach stopniowo się wyczerpują, spada także wrażliwość na import. Wynika z tego, że potrzebny jest porządny bodziec inwestycyjny, bo w przeciwnym razie tempo wzrostu będzie wyhamowywane. Wtedy faktycznie może zaistnieć ryzyko, że w przyszłym roku zakładane tendencje wzrostowe (o 4–5%) nie będą mogły zaistnieć.</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#WiesławaZiółkowska">W związku z tym nasze pytania - i prosimy o odpowiedź: Czy była robiona analiza, który ze sposobów finansowania długu publicznego jest w dłuższym okresie tańszy czy też mniej kosztuje podatnika i budżet państwa? W jakim stopniu omawiany sposób finansowania (zamiast korzystania z bonów skarbowych wykupywanych przez NBP finansuje się dług poprzez drenaż sektora finansowego, który powinien się angażować w procesy gospodarcze) wpływa na ograniczenie kredytów dla podmiotów gospodarczych? Mamy przy tym świadomość, że nie tylko tą jedną metodą, a więc zmianą sposobu finansowania długu publicznego, można przyspieszyć procesy inwestycyjne. Jest jeszcze problem płynności finansowej, zdolności kredytowej. I płynność finansowa, i zdolność kredytowa naszych podmiotów gospodarczych jest bardzo zła. Dlatego też domagałam się odpowiedzi w sprawie prośby skierowanej do rządu w uchwale dotyczącej założeń polityki pieniężnej - wymaga to po prostu szczególnego rozpatrzenia przez Sejm. Płynność finansowa przedsiębiorstw produkcyjnych jest zła i nadal się pogarsza, podobnie jak zdolność kredytowa tychże przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#WiesławaZiółkowska">Jeszcze jedno pytanie do rządu. Naszym zdaniem to, co się dzieje w zakresie tak zwanego handlu długami, jest szkodliwe dla budżetu. Przykład: spółka, choćby hurtownia czy bank, kupuje dług apteki, który wynosi miliard złotych. Kupuje go za pół miliarda, a zdejmuje z opodatkowania cały miliard. Kto na tym traci? Budżet państwa - po prostu ten podmiot nie płaci podatku. Czy ta metoda handlu długami jest szkodliwa dla budżetu? Naszym zdaniem tak. Prosimy rząd o odpowiedź na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#WiesławaZiółkowska">A więc pięć pytań. Proszę szczególnie o odpowiedź na te trzy merytoryczne pytania, i to o odpowiedź na piśmie, ponieważ wymaga ona pewnego przygotowania - myślę, że przedstawiciele rządu tej odpowiedzi nie mogliby dzisiaj udzielić. Natomiast oczekuję w dniu dzisiejszym odpowiedzi na dwa pierwsze pytania odnośnie do realizacji postanowień uchwał.</u>
          <u xml:id="u-230.7" who="#WiesławaZiółkowska">Ostatnia sprawa. Popieram, Unia Pracy popiera, wniosek pana posła Czerniawskiego. Też chciałam to zgłosić, wniosek czy apel do rządu, żeby rząd z własnej inicjatywy - jeśli będą jakieś opory, to będziemy przygotowywać uchwałę - przedkładając sprawozdanie z realizacji uchwały z 5 marca 1994 r. (data złożenia jest w sprawozdaniu określona na 30 września 1994 r.), przedłożył także sprawozdanie z realizacji dochodów i wydatków budżetowych za osiem miesięcy i przewidywane wykonanie za wrzesień. Dlaczego to jest istotne? Otóż chodzi o to, aby Sejm miał wpływ na to, co się dzieje z pieniędzmi podatników. To jest bardzo lapidarne i proste określenie, ale tak naprawdę o to tu chodzi. Co prawda pani poseł Góralska powiedziała, odwołując się do wypowiedzi pani poseł Suchockiej o tym, co rząd robi - iż raczej realizuje dowolne działania w zakresie polityki finansowej, to chcę powiedzieć, że to, co się działo w poprzednich latach, było dalece dowolnym działaniem rządu w zakresie polityki finansowej, bo jakże inaczej nazwać fakt, że rząd bez żadnej konsultacji z parlamentem realizował taką politykę finansową, że zwiększone dochody i zmniejszone wydatki tak kierował, żeby maksymalnie ograniczać deficyt budżetowy, czyli zamiast planowanego deficytu budżetowego rzędu kilkudziesięciu bilionów - bodajże 80 bln zł - realizuje się 30 bln zł, czyli rząd podejmował decyzje, dokonywał pewnych wyborów politycznych, których powinien dokonywać parlament a nie rząd. Aby więc tę dowolność ograniczyć, konieczne jest tutaj przedłożenie rządowe i konieczne jest rozstrzygnięcie przez parlament, czy ewentualne nadwyżki, które niewątpliwie, naszym zdaniem, wystąpią po stronie dochodowej, przeznaczyć na zmniejszenie deficytu czy też na przykład na finansowanie innych pilnych potrzeb. Niewątpliwie są to wybory polityczne i muszą zapadać w tej Izbie, a nie w kuluarach rządowych. Od tego jest po prostu parlament.</u>
          <u xml:id="u-230.8" who="#WiesławaZiółkowska">Proszę Wysokiej Izby, kończąc, chcę powiedzieć jeszcze jedno. Otóż bardzo ważna jest kwestia wzajemnego zaufania i rzetelności szacunków, które przedstawia rząd. Unia Pracy rozumie, że każdy gospodarz, który gospodaruje pieniędzmi, musi mieć jakąś rezerwę, ale, proszę państwa, te rezerwy nie mogą być w wysokości kilkunastu bilionów. Nie mogą być niedoszacowania na przykład niektórych pozycji, które będą liczone w kilkunastu bilionach, albo przeszacowania niektórych dopłat, też w kilkunastu bilionach, bo to podważa wzajemne zaufanie i autorytet, również rządu, a także parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-230.9" who="#WiesławaZiółkowska">Wysoka Izba zapewne pamięta, że w sprawozdaniu budżetowym, a także w imieniu klubu kilkakrotnie podawałam informację - mianowicie chodzi o kwestię wyszacowania dopłaty do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podważałam zasadność tej dopłaty, ponieważ rokroczna praktyka wskazuje, że rząd robi sobie w tym wypadku bufor, rezerwę. Niech robi tę rezerwę oficjalnie, proszę bardzo. Natomiast w tym roku ta rezerwa jest wyjątkowo wysoka, skoro wcześniejsza waloryzacja emerytur i rent, która ma kosztować przeszło 15 bln zł... I rząd na razie nie mówi, że będzie potrzebna zmiana ustawy budżetowej. To jest bardzo niedobra praktyka. To podważa wzajemne zaufanie do siebie dwóch partnerów, którzy w tym zakresie powinni współpracować, a więc rządu i parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-230.10" who="#WiesławaZiółkowska">Kończąc, proszę i apeluję do rządu w imieniu Unii Pracy, aby te nieprawidłowości, podważające wzajemne zaufanie i rzetelność, maksymalnie wyeliminować.</u>
          <u xml:id="u-230.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani poseł, jeżeli chodzi o uchwałę, na którą pani się powołuje, ostatni jej akapit brzmi: Rząd przedstawi Sejmowi w terminie do 30 września 1994 r. sprawozdanie z realizacji ustaleń zawartych w niniejszej uchwale. To nie jest jeszcze podstawa do żądania jakiegokolwiek dodatkowego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#AleksanderMałachowski">Oczywiście dobroczynności ludzkiej nie stawia się przeszkód - stare, szlachetne hasło - więc jeśli rząd zechce coś takiego zrobić, to zrobi. Jeżeli jednak państwo chcą to mieć, to trzeba przygotować projekt takiej uchwały i zapowiedzieć jego ewentualne zgłoszenie na posiedzeniu w sierpniu.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#AleksanderMałachowski">Nie wiem, czy pan minister na to odpowie czy rząd; siedzi dwóch wiceministrów, więc będziemy mogli uzyskać odpowiedź, jak ta sprawa zostanie rozwiązana. Ponieważ jednak pamięć moja jest zawodna, więc nie umiem pani w tej chwili powiedzieć, ale wpłynęła w trakcie obrad Prezydium Sejmu informacja o kształtowaniu wynagrodzeń w sferze budżetowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#WiesławaZiółkowska">Tak, ale jak pan marszałek zdążył zauważyć, nie mówiłam, że termin nie został dotrzymany, ponieważ z kuluarów wiem, że informacja wpłynęła. Tu nie o to chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#AleksanderMałachowski">Tak, to tylko pani mówię. Ta informacja jest skierowana do pani komisji, natomiast...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Rozumiem interpretację pana marszałka, natomiast nie przedłożyliśmy projektu uchwały zobowiązującej rząd do przedłożenia ponownego sprawozdania za 9 miesięcy, czyli 8 miesięcy - jeśli chodzi o wykonanie budżetu i przewidywania na dziewiąty miesiąc - dlatego że mamy prawo podejrzewać, po dzisiejszym spotkaniu komisji budżetowej z nowym kierownictwem resortu finansów, iż rząd z taką inicjatywą sam wystąpi. Niejako tak odebraliśmy deklarację pana premiera Kołodki, a potwierdzenia tej deklaracji oczekuję ze strony przedstawicieli ministerstwa uczestniczących w dzisiejszej debacie.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#AleksanderMałachowski">Sprawę uważam za wyjaśnioną.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#AleksanderMałachowski">Przedstawiciele rządu zechcą się do tej sprawy na zakończenie ustosunkować.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę panią posłankę Janinę Kraus z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#JaninaKraus">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej uważa tę debatę za bardzo ważną. Przede wszystkim dlatego, że wbrew tytułowi informacji, w naszym odczuciu w gruncie rzeczy debata ta toczyć się powinna nie wokół księgowo pojmowanego stanu realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa, lecz wokół szansy na zmianę obecnego, tragicznego w skutkach dla społeczeństwa i gospodarki budżetu. Podstawowym bowiem pytaniem, na które powinien był dziś rząd odpowiedzieć Sejmowi i społeczeństwu, jest pytanie o możliwość takiego zwiększenia dochodów budżetu, które pozwoliłoby na uchronienie znacznej części społeczeństwa przed skutkami faktycznego załamania się tegorocznego budżetu i niewydolności państwa w wypełnianiu jego najbardziej elementarnych i niezbywalnych funkcji: socjalno-opiekuńczych, oświatowych, kulturalnych, a także administracyjnych i obronnych.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#JaninaKraus">To pytanie nie zrodziło się dopiero dzisiaj. W zawoalowanej i okrojonej nieco formie odnaleźć je można już w podtekście uchwały Sejmu z 5 marca br. w sprawie zwiększenia dochodów budżetu państwa. Uchwałę tę podjęli posłowie, którzy popierając budżet ze świadomością, iż jest on zły, usiłowali stworzyć z tej uchwały pewien wentyl bezpieczeństwa dla rządu, a dla siebie rodzaj alibi i zyskać poczucie komfortu psychicznego.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#JaninaKraus">Tak więc literalny sposób, w jaki rząd potraktował zapis wspomnianej uchwały, zobowiązującej go do przedstawienia złożonej dziś informacji o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa, ma znaczenie nie tylko ze względu na meritum sprawy, ale jest ważny także jako publiczny sprawdzian rzeczywistego stosunku rządu do funkcji budżetu, a tym samym do potrzeb społecznych, o których zaspokojeniu ten budżet decyduje.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#JaninaKraus">Mamy do czynienia z sytuacją głębokiej deprywacji najbardziej elementarnych potrzeb społecznych i rządowi nie wolno było formalistycznie potraktować zapisu uchwały Sejmu z 5 marca, o której wcześniej wspominałam. Rząd powinien był być świadom tego, ponieważ już dużo wcześniej zmuszony był składać Wysokiej Izbie i społeczeństwu wyjaśnienia w związku z wybuchającymi raz po raz niepokojami społecznymi, wywołanymi pogarszającymi się warunkami życia, a nie dalej jak na 23 posiedzeniu, w dniu 25 marca, wezwany został przez Sejm do złożenia informacji o niewydolności finansowej państwa w zakresie pomocy społecznej, oświaty i służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#JaninaKraus">Niestety we wszystkich tych przypadkach rząd ostentacyjnie zignorował oczywiste intencje Sejmu i obiektywną potrzebę spojrzenia prawdzie w oczy i przedstawienia Sejmowi sprawozdania z poszukiwania radykalnych sposobów uzyskania poprawy sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#JaninaKraus">Jeśli się więc spojrzy na dyskutowaną dziś pisemną część informacji rządu - a niestety i ustną wypowiedź pana ministra - uwzględniając wskazane przeze mnie punkty widzenia, to trzeba ją uznać nie tylko za niewystarczającą, ale także wręcz za informację nie na temat. Przedłożony materiał mógłby być co najwyżej załącznikiem do właściwej informacji.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#JaninaKraus">Z tych względów ustosunkowanie się do poszczególnych punktów zawartych w tekście jest bezprzedmiotowe i po prostu nie ma sensu.</u>
          <u xml:id="u-236.7" who="#JaninaKraus">Natomiast trzeba powiedzieć, że informacja pomija w ogóle szereg kluczowych dla przedmiotu sprawy problemów. Nie ma w niej na przykład nawet wzmianki o zamierzeniach rządu dotyczących pozyskania dla budżetu przynajmniej jakiejś części dochodów szarej strefy, szacowanych na 340 bln zł. Jest to tym bardziej bulwersujące, że GUS nosi się z zamiarem włączenia dochodów tej strefy do produktu krajowego brutto.</u>
          <u xml:id="u-236.8" who="#JaninaKraus">Inna ważna, pominięta w informacji kwestia, to możliwość zwiększenia dochodów budżetu z tytułu bardziej efektywnego realizowania procesów prywatyzacji i koniecznego usprawnienia niewydolnego systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-236.9" who="#JaninaKraus">Zupełnym milczeniem pominięta została sprawa wykorzystania proponowanego przez Konfederację Polski Niepodległej radykalnego uzdrowienia sytuacji budżetowej i poprawienia ekonomicznej kondycji całej gospodarki poprzez bezinflacyjną kreację pieniądza.</u>
          <u xml:id="u-236.10" who="#JaninaKraus">Przypomnę, że chodzi tu o zwiększenie podaży pieniądza w stopniu umożliwiającym pełne wykorzystanie istniejącego i możliwego do uruchomienia potencjału produkcyjnego oraz usługowego - z jednej strony - i uzasadnionego ekonomicznie oraz społecznie popytu - z drugiej. To jedna strona mankamentów omawianej informacji.</u>
          <u xml:id="u-236.11" who="#JaninaKraus">Druga strona - to pominięcie możliwości poprawienia budżetowego salda i pełniejszego pokrycia najbardziej palących potrzeb społecznych przez zracjonalizowanie wydatków. Klub Konfederacji Polski Niepodległej nie może i nie chce zastępować rządu w wyliczaniu wszystkich istniejących w tym zakresie rezerw. Powiem tylko hasłowo, dla przykładu, o kilku oczywistych i niezbędnych przedsięwzięciach.</u>
          <u xml:id="u-236.12" who="#JaninaKraus">Sprawa pierwsza to konieczność zdyscyplinowania rosnących gwałtownie wydatków na administrację państwową wraz z różnymi formami pośredniego finansowania przez budżet pączkujących gwałtownie i bez końca wszelkiego rodzaju agencji przejmujących regulacyjne funkcje państwa, tylko za większe niż otrzymywane przez państwowych urzędników pieniądze. Nie można tu nie wspomnieć o opracowanych przez klub KPN projektach ustaw o skarbie państwa i ministerstwie gospodarki, zakładających zlikwidowanie szeregu ministerstw branżowych i związaną z tym redukcję kosztów funkcjonowania urzędów centralnych.</u>
          <u xml:id="u-236.13" who="#JaninaKraus">Sprawa druga - to ograniczenie przejmowania przez budżet państwa kosztów programów tzw. restrukturyzacji zatrudnienia i fizycznej likwidacji licznych zakładów pracy - programów budzących poważne zastrzeżenia co do ich celowości. Chodzi tu o setki tysięcy ludzi i dziesiątki dużych zakładów pracy.</u>
          <u xml:id="u-236.14" who="#JaninaKraus">Osobna sprawa to chyba nie dość przemyślane, by nie powiedzieć: niefrasobliwe zamierzenia dotyczące nie tylko dalszych podwyżek cen energii - według strategii rozwoju sektora energii w Polsce wzrost ten wyprzedzać ma inflację o 30 do 50% - ale także takiego przeszacowania wartości majątku trwałego energetyki, dziewięciokrotne zwiększenie jego wartości, co mogłoby przekształcić tę branżę z wysoce zyskownej i przynoszącej budżetowi państwa duże dochody w branżę deficytową, wymagającą dotacji z budżetu. Trzeba powiedzieć, że w 1993 r. przemysł energetyczny zamknął działalność wynikiem finansowym brutto w wysokości 20,4 bln zł, a netto 11,1 bln, wpłacając do budżetu 7,8 bln zł podatku dochodowego, 890 mld podatku od wzrostu wynagrodzeń i 525 mld dywidendy obligatoryjnej. Te dane za pierwsze 5 miesięcy 1994 r. są już niestety niedostępne z uwagi na wprowadzenie do statystyki od 1 stycznia 1994 r. europejskiej klasyfikacji działalności, nie wyodrębniającej branży przemysłu energetycznego. Bez dokonania analizy tych i innych pominiętych w informacji rządu problemów nie można w sposób zasadny mówić ani o realnych możliwościach zwiększenia dochodów budżetowych, ani o jakichś zmianach budżetu prowadzących do poprawy sytuacji społecznej.</u>
          <u xml:id="u-236.15" who="#JaninaKraus">I chyba z tych właśnie powodów końcowe stanowisko rządu, mówiące o braku uzasadnienia dla zmiany ustawy budżetowej na rok 1994, jest wyrazem całkowitego abstrahowania od dramatów społecznych, jakie się na jego oczach i na skutek jego polityki na wielką już skalę rozgrywają w Polsce. Jest to kolejne z rzędu potwierdzenie kierowania się przez rząd w sprawach konstrukcji i realizacji budżetu, podobnie zresztą jak w całej polityce społeczno-gospodarczej, bardziej monetarystyczną doktryną i zaleceniami oraz opiniami międzynarodowych organizacji finansowych i Unii Europejskiej niż interesami i rzeczywistymi potrzebami polskiego społeczeństwa oraz państwa.</u>
          <u xml:id="u-236.16" who="#JaninaKraus">W ocenie Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej jednym z koniecznych warunków doprowadzenia do odczuwalnej poprawy sytuacji budżetowej i społecznej jest nie tylko dokonanie odpowiednich przesunięć w ramach dotychczasowego budżetu, ale i generalna zmiana roli i zadań, jakie budżet powinien spełniać w państwie i w stosunku do społeczeństwa, przy równie radykalnych zmianach w dziedzinie polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-236.17" who="#JaninaKraus">Zrealizowanie tych postulatów nie może dokonać się bez zasadniczej zmiany doktryn, którymi kieruje się rząd, i założeń, na których opiera politykę społeczno-gospodarczą. Konieczne jest tu też ograniczenie emancypacyjnych dążeń Narodowego Banku Polskiego. W tej sytuacji problemem o zasadniczym znaczeniu staje się brak formalnoprawnych podstaw, by Sejm jako instytucja mógł pozwolić posłom skutecznie realizować przysługujące im (zawarte w art. 2 ustawy o obowiązkach i prawach posłów i senatorów) uprawnienia, polegające m.in. na ich czynnym udziale w kształtowaniu podstawowych kierunków działalności i polityki państwa. Zobowiązanie rządu do składania informacji, wysłuchiwanie ich i dyskutowanie nad nimi, a następnie przyjmowanie ich bądź też nie do wiadomości nie może być - coraz bardziej zresztą dominującą - formą realizacji wyżej wspomnianych uprawnień. Tym bardziej, że nie rodzi to żadnych bezpośrednich skutków prawnych.</u>
          <u xml:id="u-236.18" who="#JaninaKraus">Reasumując można powiedzieć, że choć klub Konfederacji Polski Niepodległej zdaje sobie sprawę z tego, iż jego opinia o informacji rządu może nie mieć realnego wpływu na dalszą politykę rządu, to jednak, doceniając wagę problemów, których ona dotyczy, klub nasz czuje się zobowiązany do wyrażenia protestu wobec tak bezdusznego potraktowania przez rząd powołanej uchwały Sejmu i związanych z nią problemów.</u>
          <u xml:id="u-236.19" who="#JaninaKraus">W tej sytuacji nie możemy przyjąć informacji do akceptującej wiadomości. Składam w tym miejscu wniosek formalny o jej odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-236.20" who="#JaninaKraus">Na końcu chciałabym wyrazić osobistą refleksję pod adresem pana ministra. Otóż, muszę powiedzieć, że z zażenowaniem wysłuchałam wystąpienia pana ministra, bo doprawdy odczytywanie in extenso fragmentów pisemnej informacji, z którą mieliśmy okazję zapoznać się kilka dni wcześniej, nie licuje z powagą tej Izby.</u>
          <u xml:id="u-236.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Jerzego Eysymontta z BBWR.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#JerzyEysymontt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Słuchając wypowiedzi moich przedmówców, zwróciłem uwagę na to, że na ogół koncentrujemy się na tym, co jest bliskie naszemu sercu politycznemu czy emocjonalnemu, a nie na tym, co jest przedmiotem rozważania. Ja postaram się jednak zachować dyscyplinę i mówić o przedmiocie sprawy, choć, być może, te wątki oboczne są ważniejsze. Dzisiaj rozważamy jednak informację na temat realizacji budżetu, czyli ustawy budżetowej, którą ta Izba uchwaliła - i w takiej formule, w jakiej to uchwaliła.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#JerzyEysymontt">Chcę zwrócić uwagę tylko na niektóre elementy, które zresztą nie są odkrywcze; wiele osób już na to zwracało uwagę. Rząd, rzecz jasna, akcentuje optymistyczne elementy sytuacji i nie wiem, czy to dobrze. Trzeba przy tym zwrócić uwagę na fakt, że przedłożona nam informacja - co nie jest zresztą krytyką, jest tylko stwierdzeniem faktu - dotyczy okresu krótszego, niż by się wydawało. Z bardzo prostej przyczyny. Wystarczy przeczytać to, co rząd napisał. Szereg danych w ujęciu dokładniejszym sięga de facto do kwietnia, a nawet do I kwartału. Musimy więc wziąć także poprawkę na tę sytuację. Rzecz jasna, na tle przedstawionych liczb, nie ma powodu do jakichś alarmistycznych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#JerzyEysymontt">Sądzę natomiast, że warto zwrócić uwagę na zagrożenia, które jednak mogą wystąpić. Poza podnoszoną już sprawą pewnych elementów w dochodach, kształtujących się globalnie - w dość przybliżonych wielkościach - optymistycznie, warto wspomnieć o podatku od osób prawnych, który, jeśli chodzi o zaawansowanie wykonania, jest wyraźnie poniżej tego, co obserwowaliśmy w roku ubiegłym. Warto też zwrócić uwagę na element może o nie najwyższej wielkości budżetowej, na dochody z prywatyzacji. Bądźmy szczerzy, tu jest jeden duży dochód, Bank Śląski, ale, proszę państwa, Bank Śląski już się nie powtórzy. Zgłaszałem swoje zastrzeżenia co do tych prawie 12,5 bln zł z prywatyzacji i nadal je zgłaszam. Sądzę, że z tą pozycją i jej wykonaniem mogą być kłopoty. Wreszcie najpoważniejsza pozycja to VAT. Myślę, że należy po prostu zachować ostrożność. Można powiedzieć, że, jak na razie, jest dobrze, ale nie jest to jeszcze całkowicie przekonywające. Zwracam uwagę, że mimo bardzo optymistycznych i znacznie przekraczających oczekiwania wyników, jeśli chodzi o dochód z tego podatku w III kwartale ub. r., w IV kwartale sytuacja jak gdyby się odwróciła. Ostatecznie na koniec roku było niewielkie odchylenie in minus w wykonaniu tego podatku, który jest największym źródłem zasilania budżetu.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#JerzyEysymontt">Jeśli chodzi o aspekty makroekonomiczne, które tutaj były poruszane, to do wskaźnika wzrostu nie miałbym zastrzeżeń, chociaż już coraz mniej wiemy, co ten wskaźnik dzisiaj faktycznie znaczy, ale to już jest jak gdyby poza tą dyskusją. Natomiast nie byłbym takiego zdania co do inflacji. Chciałem zwrócić uwagę, że jeszcze mamy przed sobą wystąpienie inflacjogennych skutków opłat wyrównawczych. Wiem, że może niektórym posłom na sali to się nie spodoba, ale radziłbym poczekać jeszcze z ujawnianiem optymizmu co do tego, czy inflacja będzie się faktycznie utrzymywała w ramach założeń.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#JerzyEysymontt">Jeśli chodzi natomiast o wydatki, to po raz kolejny zwrócę uwagę na kwestię (miałem już okazję robić to w ramach prac podkomisji, którą kieruję, i komisji): Jak to właściwie jest z tymi resortami najbardziej chłonnymi, jeśli chodzi o wydatki? Myślę o już wymienianych: służbie zdrowia, oświacie i częściowo także resorcie pracy i polityki socjalnej. Otóż mamy sygnały prasowe i być może są to wyłącznie fakty prasowe, jakoby pochodzące ze źródeł resortowych, że grozi załamanie finansowe tych sfer w IV kwartale (np. tytuły: „Nie ogrzewane szkoły”, „Zimne szpitale”, „Brak lekarstw”). Na moje pytania w tej sprawie skierowane do Ministerstwa Finansów otrzymałem odpowiedź, na pewno zgodną z prawdą, że ministerstwo właściwie nie potrafi na ten temat dać wiążącej odpowiedzi, jak również, jeśli chodzi o to, jakie są de facto zobowiązania zaciągnięte, lecz nie zrealizowane, dlatego że w grę może wchodzić mechanizm — mówiąc językiem kolokwialnym — niepłacenia rachunków. I to jest sprawa, co do której naprawdę powinniśmy w tej Izbie otrzymać jakąś odpowiedź. Była debata na ten temat i, przynajmniej w moim odczuciu, odpowiedzi nie otrzymaliśmy. To nie jest zarzut do rządu, to są tylko pewne pytania: Jak to się dzieje, że na tak ważne tematy nie możemy my, posłowie, dać lub otrzymać dość kategorycznej odpowiedzi? Czy prawdą jest to, co pisze prasa, czy nieprawdą — czy jest to po prostu wprowadzanie społeczeństwa w błąd? Nam społeczeństwa w błąd wprowadzać nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#JerzyEysymontt">Sprawa finansowania deficytu. To też wygląda optymistycznie, ale z jednym, co najmniej jednym, zastrzeżeniem. Otóż to, że mieliśmy wysoki popyt na finansowanie poza Narodowym Bankiem Polskim, a więc na bony skarbowe, częściowo, aczkolwiek w znacznie mniejszej mierze, na obligacje, jest moim zdaniem, jak na tę informację de facto ograniczającą się do 4, a nie 5 miesięcy, przedwczesny optymizm. Wiemy chociażby na podstawie danych z zeszłego roku, że tu nie ma regularności. Pamiętajmy, proszę państwa, że obniżenie deficytu budżetowego formalnie, rachunkowo rzecz biorąc, w zeszłym roku było spowodowane głównie tym, że nie można go było sfinansować. Dla mnie w tym sprawozdaniu odpowiedzi na to właściwie wyraźnej nie ma. Wiem, że ministerstwo woli w tej chwili jak gdyby zachowywać sobie w rezerwie to, co gwarantuje Narodowy Bank Polski, aczkolwiek zgadzam się z posłanką Ziółkowską, że jest to droższy sposób finansowania deficytu. Ale, jeśli chodzi o tę kwestię, zachowałbym także ostrożność. W związku z tym cieszy mnie, że to, co mówiłem z tej trybuny, iż nie wierzę w możliwość (przy istniejących założeniach, formułach, także i faktycznych, nie tylko prawnych) realizacji budżetu, nowelizacji in plus, rząd dzisiaj potwierdza. Stwierdza to rząd koalicyjny, a przecież ta koalicja była głównym motorem podejmowania uchwały jak gdyby nie zobowiązującej, ale wskazującej rządowi możliwości większych dochodów.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#JerzyEysymontt">Jeszcze raz powtarzam, że nie bardzo w to wierzę i akurat jestem zadowolony, że w tym wypadku rząd moje wątpliwości podziela.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#JerzyEysymontt">Do spraw budżetu i tego, jak trzeba by go konstruować, na pewno wrócimy, tylko że dzisiaj, mimo że należę do klubu opozycyjnego, nie stawiałbym jako zarzutu rządowi tego, że nie wyjaśnił tych kwestii w tej konkretnej informacji.</u>
          <u xml:id="u-238.8" who="#JerzyEysymontt">Czy głosować za czy przeciw? Proszę państwa, to jest po prostu informacja. Mój klub chyba ją przyjmie, oczywiście nie bez zastrzeżeń, ale bez względu na to, czy byśmy tak czy inaczej głosowali, zastrzeżenia pozostaną.</u>
          <u xml:id="u-238.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Piotra Ikonowicza z Polskiej Partii Socjalistycznej o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#PiotrIkonowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do dzisiejszej debaty, a zwłaszcza do informacji rządu, można podejść dwojako. Możemy uznać uchwalony budżet za pewien wzorzec i przyrównać jego wykonanie, zawarte w zestawieniach pozycje, zresztą w bardzo ubogich zestawieniach - niewiele tych informacji - z tym, co przyjęto w ustawie budżetowej. Ale zanim zastosujemy taki mechaniczny tryb weryfikacji wzorca, jakim jest ustawa budżetowa, z informacją, czyli z realizacją tej ustawy, dobrze jest przypomnieć sobie, w jaki sposób ten budżet powstawał, w jakim pośpiechu i pod jaką presją. W skrócie można powiedzieć, że budżet ten został uchwalony w taki oto sposób: To, co przygotowała poprzednia ekipa, ekipa pani premier Hanny Suchockiej, pomnożono przez wskaźnik inflacji i przyjęto nowy budżet. Zdecydowanych różnic ani jakichś odważnych proporcji zmian, które by świadczyły o tym, że do władzy doszła lewica, że do władzy doszedł ruch ludowy, nie ma w tym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#PiotrIkonowicz">Kiedy bardzo wielu posłów podnosiło ręce, głosując za tym budżetem (mówię tu zwłaszcza o swoich niedawnych kolegach, to znaczy nadal kolegach - ale z klubu z SLD), to te ręce drżały, a pewnym uspokojeniem sumienia była uchwała Sejmu mówiąca o nowelizacji mniej więcej w czerwcu. Przy czym w tej uchwale było wyraźnie powiedziane, i wspominał o tym również poseł Michna w swoim wystąpieniu, że abyśmy takiej nowelizacji mogli dokonać, będą musiały być zrealizowane określone wskaźniki. Z tego względu informację rządu oceniam pozytywnie, bo potwierdza ona fakt, że nowelizacja budżetu jest możliwa - jest możliwa zgodnie z tą uchwałą i zgodnie z intencją rządu w momencie, kiedy uchwalał budżet.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#PiotrIkonowicz">Chciałbym również powiedzieć o tym, że nowelizacja budżetu jest konieczna oraz że większość wniosków o zmianę wówczas przedstawionego projektu budżetu płynęła z koalicji rządowej, a przede wszystkim z SLD. Chciałbym o tym przypomnieć tym posłom, bo jest właśnie czas, aby wrócić do tamtych wniosków odnoszących się do kwestii dochodowych. Chodzi o to, by zmienić proporcje i pokazać pewną prospołeczną, proprzemysłową, prorozwojową politykę tego gabinetu, tego rządu i tej koalicji. Niemniej jednak były pewne różnice, były pewne drobne zmiany w polityce dochodowej, w polityce podatkowej, które ten budżet przyjął. Jedną z nich było na przykład przeniesienie całego sektora osób fizycznych prowadzących na własny rozrachunek działalność gospodarczą w sferę ryczałtu, a nie VAT. Miało to doprowadzić do zwiększonej ściągalności podatków, która w sektorze prywatnym jest w Polsce skandalicznie niska. Na temat tego, czy akurat to posunięcie dało spodziewane przez ówczesnego ministra Marka Borowskiego efekty, nie ma żadnej informacji.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#PiotrIkonowicz">Ogólnie wiemy, że dochody z podatku dochodowego, tak od osób fizycznych, jak i prawnych, relatywnie zmalały. Z porównania informacji rządu o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie styczeń - maj 1994 r. wynika, że wpływy z podatków odpowiednio zmalały o 2,9 punktu i 1,2 punktu, przy czym rząd tłumaczy, że jest to zjawisko sezonowe. Jeżeli zestawimy to z informacjami GUS, które porównują analogiczne okresy kalendarzowe, to takie tłumaczenie wydaje się niepoważne. Jednocześnie fakt, że ciężar kreowania budżetu przenosi się z podatków bezpośrednich, z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych na podatki pośrednie, świadczy o tym, że w coraz większym stopniu właśnie uboższe warstwy społeczeństwa, które muszą zapłacić te podatki pośrednie, ponoszą koszty tworzenia tegoż budżetu. Dlatego wydaje się, że coraz większa część naszej gospodarki jakby wymyka się spod kontroli państwowego systemu podatkowego, tak jak zresztą było od początku realizowania planu Balcerowicza.</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#PiotrIkonowicz">Nie jest prawdą, że recesja wyniosła 40%. Nie, po prostu gwałtowny proces prywatyzacyjny spowodował powstanie dużego sektora prywatnego, który zaniechał sprawozdawczości i płacenia podatków, a ponieważ głównie podatki są tym wskaźnikiem, który pokazuje rozwój produkcji, to okazało się, że mamy 40-procentową recesję. Ten poziom recesji wystąpił później, natomiast objawił się w momencie szybkiego rozrastania się sektora prywatnego. Wobec tego pozostaje problem ściągalności podatków, o którym w informacji rządu nic nie ma.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#PiotrIkonowicz">Oczywiście, jestem gotów przyjąć informację. Mało tego, chciałbym przyjąć tę i poczekać na następną, to znaczy poczekać na takie, które będą dla nas podstawą poważnego dyskutowania o nowelizacji budżetu. Bo jeżeli w ogóle posłowie zgłosili chęć dowiedzenia się, jak przebiega jego realizacja, to sądzę, że jedną z intencji, która za tym stała, była myśl o tamtej uchwale, która wielu z nas pozwoliła ten budżet przełknąć. Nie dotyczyło to oczywiście posłów Polskiej Partii Socjalistycznej, bo głosowaliśmy, jak państwo zapewne pamiętają, przeciw.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#PiotrIkonowicz">Jednocześnie wnieśliśmy pod obrady Wysokiej Izby projekt nowelizacji budżetu. Jest to podyktowane dramatyczną sytuacją w dziedzinie pomocy społecznej. Budżet od początku nie uwzględniał koniecznych wydatków płynących z ustawowych zobowiązań państwa wobec obywateli. Dzisiaj braki w zakresie pomocy społecznej wynoszą 3 bln zł - i to na tak podstawowe świadczenia jak zasiłki okresowe. Niemożliwość ich wypłacenia praktycznie stawia pod znakiem zapytania możliwość biologicznego przetrwania setek tysięcy obywateli.</u>
          <u xml:id="u-240.7" who="#PiotrIkonowicz">Dlatego chciałbym skorzystać z tej okazji, aby wezwać Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów do włączenia tej właśnie uchwały jako punktu porządku dziennego najbliższego posiedzenia Sejmu, które, niestety, odbędzie się po wakacjach. Ale to już od nas nie zależy.</u>
          <u xml:id="u-240.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#AleksanderMałachowski">Było to ostatnie wystąpienie w imieniu klubów i kół parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#AleksanderMałachowski">Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Steca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#StanisławStec">Wysoki Sejmie! Aktualnie jest bardzo duże zainteresowanie realizacją budżetu państwa, szczególnie jego stroną dochodową. Wynika to z faktu, że istnieje potrzeba zwiększenia wydatków budżetowych, szczególnie na służbę zdrowia, oświatę, pomoc społeczną, socjalną.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#StanisławStec">Z uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 5 marca 1994 r. w sprawie zwiększenia dochodów budżetu państwa wynika zobowiązanie rządu do przedłożenia informacji o realizacji wydatków budżetowych oraz stanowiska w sprawie ewentualnej korekty ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#StanisławStec">W przedłożonej przez podsekretarza stanu, pana Jana Kubika, w imieniu rządu informacji o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie styczeń-maj 1994 r., stwierdza się, że obecnie nie ma podstawy do wystąpienia do Sejmu z propozycją zmiany ustawy budżetowej na rok 1994. Ze stwierdzeniem tym - po szczegółowym zapoznaniu się z informacją o realizacji dochodów i wydatków budżetowych za pięć miesięcy oraz innymi materiałami, którymi dysponuje Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, a także opiniami ekspertów - trzeba się niestety zgodzić.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#StanisławStec">Dochody budżetu państwa za okres pięciu miesięcy wykonano w 38,3%. W informacji skomentowano tylko, że są one wyższe o 0,8% niż w tym okresie w roku ubiegłym. Różnica jest bardzo niewielka, a porównanie może prowadzić do błędnych wniosków, gdyż - moim zdaniem - trudno porównywać wielkość wpływów z tytułu obowiązującego jeszcze wówczas, w 1993 r., podatku obrotowego z podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym obowiązującym od 5 lipca 1993 r. Ponadto przez cały 1993 r. obowiązywała ustawa o podatku od wzrostu wynagrodzeń, a w 1994 r. tylko przez okres trzech miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#StanisławStec">Wykonanie dochodów budżetu państwa za okres pięciu miesięcy w stosunku do założeń ustawy budżetowej, moim zdaniem, trzeba określić raczej jako niskie. Uzyskanie tylko 25 bln zł z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych nie może być tłumaczone brakiem wpłat w styczniu, ponieważ z reguły korekty tego podatku za rok ubiegły są rozliczane do 31 marca roku następnego. O poważnym zagrożeniu realizacji wpływów z tytułu tego podatku świadczy wysokość wpłat za maj, które wynoszą tylko 4,6 bln zł. Niskie wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych są wynikiem małej efektywności działalności gospodarczej, spowodowanej systematycznie wzrastającymi kosztami energii i paliw oraz nadal bardzo wysokimi kosztami usług bankowych. Na poziom dochodów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych ma również wpływ zarządzenie ministra finansów z 6 kwietnia 1994 r. w sprawie częściowego zaniechania ustalania i poboru podatku dochodowego. Zarządzenie to umożliwia kwalifikowanie do kosztów uzyskania przychodów modernizacji i przebudowy środków trwałych.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#StanisławStec">Niezadowalający jest moim zdaniem, w stosunku do założeń ustawy budżetowej, uzyskany poziom dochodów z tytułu cła oraz podatków pośrednich. Wpływy z tytułu podatków pośrednich winny być wyższe, tym bardziej że od 1 stycznia 1994 r. w znacznym stopniu zwiększyła się liczba podatników podatku od towarów i usług. Przecież poziom, od którego się płaci podatek od towarów i usług, został obniżony do 1200 mln zł. Natomiast 8,9% wpływów z tytułu dywidend od udziałów skarbu państwa w spółkach świadczy, że członkowie rad nadzorczych nie spełniają swoich zadań.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#StanisławStec">Na wzrost dochodów budżetowych w drugim półroczu br. może mieć wpływ zarządzenie ministra finansów z 4 marca br. w sprawie częściowego zaniechania poboru zaległych zobowiązań podatkowych, z tytułu likwidacji niektórych podatków. Podatnicy mają szanse, przy wpłacie części zaległości, uzyskać zaniechanie poboru pozostałych zaległości w odpowiedniej proporcji do wpłaty oraz - co jest bardzo ważne - rezygnację urzędów skarbowych z naliczanych odsetek. Możliwości te winny być moim zdaniem szerzej rozpowszechniane przez urzędy skarbowe wśród podatników, którzy mają zaległe zobowiązania podatkowe, z jednoczesnym pouczeniem, że w przypadku ich niewykorzystania nie zapłacone podatki będą podlegały egzekucji skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#StanisławStec">Zrealizowanie wydatków budżetowych za okres 5 miesięcy w 36% rocznego planu nie świadczy, że będą oszczędności. Wynika to z planowanego poniesienia większych wydatków w czerwcu oraz w drugim półroczu 1994 r. Trzeba zwrócić uwagę na duże wykorzystanie planowanych środków przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych - mimo tzw. wypłat z góry.</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#StanisławStec">Zagrożeniem dla realizacji planowanych wydatków budżetowych jest wcześniejsza waloryzacja rent i emerytur, co spowoduje zwiększenie dotacji dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, a także duże zaległości z tytułu zobowiązań w oświacie i służbie zdrowia oraz w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej - łącznie ponad 7 bln zł - co może spowodować niezrealizowanie zadań przez te resorty. Te pozycje wymuszą prawdopodobnie korektę ustawy budżetowej w IV kwartale. Jednak, aby uzyskać podstawę do zwiększenia wydatków budżetowych, trzeba podjąć zadania zmierzające do zwiększenia dochodów.</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#StanisławStec">Konieczne jest moim zdaniem przyspieszenie prac nad wprowadzeniem opodatkowania obrotów giełdowych; obciążenie opłatą niektórych czynności związanych z ruchem granicznym oraz transportem międzynarodowym; usprawnienie funkcjonowania aparatu skarbowego, szczególnie urzędów kontroli skarbowej; ujednolicenie zasad wypłat zasiłków chorobowych we wszystkich sektorach gospodarczych (opieszałość, jeśli chodzi o uregulowanie tego problemu, jest zdumiewająca, a uregulowanie to może przyczynić się do zmniejszenia dopłat z budżetu do ubezpieczeń społecznych); likwidacja podstaw do unikania opłat składek na ubezpieczenia społeczne (sygnalizowane już zatrudnienie na umowy zlecenia).</u>
          <u xml:id="u-242.10" who="#StanisławStec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wyrażam przekonanie, że debata nad realizacją budżetu, która odbędzie się wczesną jesienią, będzie stwarzała przesłanki do nowelizacji ustawy budżetowej. Natomiast tę informację, którą dzisiaj omawiamy, trzeba przyjąć, gdyż po prostu przedstawia ona fakty.</u>
          <u xml:id="u-242.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę pana posła Józefa Michalika z Polskiego Stronnictwa Ludowego o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#JózefMichalik">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dziś rozpatrujemy informację z włodarzenia budżetem państwa za okres styczeń - maj 1994 r. Przekazana nam przez ministra Jana Kubika informacja, chociaż nie wzbudziła aplauzu pani poseł Kraus, zawiera jednak podstawowe dane z wykonania budżetu za okres 5 miesięcy i prezentuje stanowisko Rady Ministrów w sprawie przeprowadzenia ewentualnej korekty budżetowej, która nas zapewne będzie czekać we wrześniu 1994 r.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#JózefMichalik">Moim zdaniem informacja o realizacji dochodów i wydatków budżetu, jak też program „Strategia dla Polski”, zaprezentowany dzisiaj choćby na posiedzeniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o godz. 13.30 przez wicepremiera Grzegorza Kołodkę, stanowią zapowiedź przełamania zła i są już pierwsze przesłanki, że występujące jeszcze niedawno negatywne tendencje w gospodarce będą stopniowo ustępować.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#JózefMichalik">Przeżywająca okres przemian gospodarka i zjawiska, jakie jej towarzyszyły, tj.: szybko wzrastający deficyt budżetowy, zapaść finansowa w przedsiębiorstwach państwowych i ich upadek, procesy utrwalające zjawiska recesyjne, brak chęci inwestowania przez inwestorów krajowych i zagranicznych, lawinowy wzrost bezrobocia spowodowany likwidacją stanowisk pracy i prywatyzacją, narastanie do patologicznych rozmiarów rozpiętości poziomu życia rodzin w Polsce - mamy nadzieję - będą zanikały i rozpocznie się proces konsolidacji gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#JózefMichalik">Jednak pomimo tak wielu niewątpliwych sukcesów niepokoić może to, że Polskie Stronnictwo Ludowe i jego parlamentarzyści będą w głównej mierze rozliczani za sferę budżetu, jeśli chodzi o obsługę rolnictwa. Mówiąc o tej materii, należy powiedzieć o wadliwości budżetu. Co do zagwarantowanych w budżecie kwot na rolnictwo, chociażby na skup płodów rolnych, na obsługę rolnictwa, kredyty nawozowe i szereg innych delegacji - nie będzie to zrealizowane w sposób satysfakcjonujący rolników i ich otoczenie.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#JózefMichalik">Dlaczego tak się stało i tak się dzieje? Odpowiedź nie jest prosta i jednoznaczna, ale wynika to z wadliwej konstrukcji budżetu, ponieważ szereg jego dyrektyw ma zapis fakultatywny, a nie obligatoryjny.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#JózefMichalik">Należy stwierdzić, że prowadzona przez posłów z PSL obrona korzystnych dla rolnictwa zapisów w projekcie budżetu i próba ich obrony w komisji rolnictwa, a następnie w komisji budżetu i finansów nie mogła dać rezultatu, gdyż wpływ posłów PSL oraz ich sojuszników na kształt budżetu obciążony był następującymi czynnikami blokującymi:</u>
          <u xml:id="u-244.6" who="#JózefMichalik">1) zakres zmian, jaki proponowano, powiększał deficyt, zaś podstawą konstrukcji budżetu była stała suma deficytu, to jest kwota 83 bln zł;</u>
          <u xml:id="u-244.7" who="#JózefMichalik">2) prace w komisjach, zamiast podlegać „ekonomizacji” dyskusji, zmierzały w kierunku ich „polityzacji”, a środowiska posłów nie mających reprezentacji wśród rolników niechętnie przyjmowały zapisy korzystne dla rolnictwa;</u>
          <u xml:id="u-244.8" who="#JózefMichalik">3) Ministerstwo Finansów występowało w roli kasjera i głównego księgowego, którego nie interesował sposób rozdysponowania i droga wydatkowanego pieniądza. Minister finansów podzielił kwotę, a za to, że brakuje pieniędzy dla rolnictwa rozliczany jest jednak minister rolnictwa, co miało miejsce w Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-244.9" who="#JózefMichalik">Dobitny przykład „złego” podziału, to tzw. kredyty nawozowe, rozdzielone przez ministra finansów między 34 banki, w powiązaniu z kredytami skupowymi, rozdzielonymi między 32 banki. Fakt, że od dużej liczby banków odsunięto rolników, powoduje niepełne wykorzystanie przydzielonych kwot. Występująca też tutaj wada wynika z faktu, że kredyty nawozowe trzeba będzie zwracać w sytuacji, gdy brak będzie środków pochodzących ze skupu, bo ich nie będzie w wystarczającej ilości dla podmiotów prowadzących skup. Wiele podmiotów gospodarczych odpowiedzialnych dzisiaj za skup utraciło swą zdolność kredytową (są to głównie PZZ oraz GS). Tam skup będzie ograniczony.</u>
          <u xml:id="u-244.10" who="#JózefMichalik">Wysoki Sejmie! Wiemy, że nadszedł czas, aby rząd, konstruując zręby nowego budżetu, wykorzystał najbliższy czas i wniósł potrzebne zmiany ustawowe, powodujące zmniejszenie liczby tzw. ustaw okołobudżetowych. To wszystko spowoduje, że występujące niezgodności między dochodami a wydatkami będą usunięte - dzięki takiej procedurze.</u>
          <u xml:id="u-244.11" who="#JózefMichalik">Reasumując, jestem za przyjęciem informacji o realizacji budżetu za 5 miesięcy przez rząd koalicyjny Waldemara Pawlaka, z uwzględnieniem powyższych uwag.</u>
          <u xml:id="u-244.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Balickiego z Unii Wolności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Panie Posłanki, Panowie Posłowie! W informacji rządu w części dotyczącej wydatków budżetu państwa zawarte jest stwierdzenie o „utrzymujących się wysokich stanach zaległych zobowiązań jednostek służby zdrowia”. Żadnych danych liczbowych nie podano, brak też informacji, jak ten stan wpływa na wykonywanie zadań przez szpitale i przychodnie. Natomiast w podsumowaniu czytamy, że „środki budżetowe były przekazywane zgodnie z planem”, że „udało się powstrzymać narastanie zadłużenia jednostek budżetowych” i na zakończenie wniosek, że „Rada Ministrów stwierdza, że w chwili obecnej nie ma uzasadnienia dla wystąpienia do Sejmu z projektem zmiany ustawy budżetowej na rok 1994”. Gdy jednak bierzemy do ręki opracowany w tym samym czasie przez MZiOS dokument pt. „Sytuacja ochrony zdrowia na dzień 1 czerwca 1994 roku”, to natrafiamy na słowa — cytuję — „iż mimo wdrożenia środków dostosowawczych, przesuwania środków i wykorzystywania rezerw, ochrona zdrowia jest niedofinansowana w stopniu grożącym załamaniem systemu”.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#MarekBalicki">Jeżeli opracowane w tym samym czasie dwa rządowe dokumenty zawierają tak zasadniczo odmienne wnioski, i to dotyczące tak ważnej sfery jak ochrona zdrowia obywateli, należy zadać pytanie, które kieruję do prezesa Rady Ministrów: Jak naprawdę rząd ocenia stan finansów zakładów opieki zdrowotnej i jego wpływ na wykonywanie zadań przez szpitale i przychodnie oraz jak rząd ocenia stan refundacji za leki wydane przez apteki uprawnionym?</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#MarekBalicki">Pytania te są tym bardziej ważne, że do biur poselskich - mówił zresztą o tym pan poseł Eysymontt, o sygnałach z prasy - napływają z różnych stron kraju informacje, że w szpitalach już brakuje pieniędzy na leki, sprzęt, żywienie chorych, a aptekarze alarmują o rosnących zobowiązaniach budżetu i wielomiesięcznym oczekiwaniu na refundację. Jednocześnie powszechne jest przekonanie, że ani rząd, ani ministerstwo zdrowia nie podjęły w tym roku żadnych skutecznych, a nie propagandowych działań doraźnych czy długofalowych, aby przeciwdziałać tej sytuacji. Bo nie można chyba poważnie traktować przedstawionej w dokumencie Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej propozycji próby strategicznego wykupu akcji Banku Śląskiego. Z reformą służby zdrowia nie ma to nic wspólnego, a na reformę, na wdrożenie rozwiązań systemowych, a nie comiesięczną ich zapowiedź, czekają pacjenci, lekarze i pielęgniarki.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na zakończenie chciałbym zapytać: Czy rząd podziela opinię zawartą w ostatnim zdaniu z dokumentu Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, które brzmi: „bez natychmiastowej pomocy państwa system ochrony zdrowia może ulec załamaniu”? A jeśli tak, to jakie pilne działania rząd zamierza podjąć w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#AleksanderMałachowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Świrepo z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#JanŚwirepo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobrze się stało, że Sejm dziś rozpatruje informację rządu o realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa w okresie styczeń–maj 1994 r. Wielka szkoda, że ten skrócony bilans nie obejmuje pierwszego półrocza. Jednocześnie trzeba stwierdzić, że informacja ta została sporządzona tylko na częściowo sprawdzonych danych, jakie zawiera sprawozdanie z wykonania budżetu za I kwartał, pozostałe dane to wstępne wyniki kwietnia i prognoza na maj. W dzisiejszej dyskusji musimy stwierdzić, czy powyższe dane pozwalają określić rzeczywistą sytuację budżetu państwa. Czy można na tej podstawie myśleć o korekcie budżetu? Z przykrością muszę stwierdzić, że przedstawiona informacja pomija jedną z ważniejszych dziedzin wzrostu dochodów budżetowych, jaką jest handel zagraniczny, tzn. import i eksport. Chciałbym w tym miejscu przedstawić zagrożenia w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#JanŚwirepo">W zapisach budżetowych stwierdzono, że polityka gospodarcza i fiskalna będzie proeksportowa. Eksport jest jednym z najważniejszych czynników wzrostu gospodarczego, spadku bezrobocia, zbliżenia naszego kraju do Unii Europejskiej, a także jest to niezbędne źródło obsługi zadłużenia zagranicznego. Do chwili obecnej nadal brak aktywnej polityki państwa w tym zakresie. Brak zapisów dotyczących preferencyjnych kredytów dla eksporterów.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#JanŚwirepo">Trzeba zdać sobie sprawę, że ponad 90% transakcji eksportowych odbywa się na warunkach płatności odroczonej od 20 do 90 dni. Według danych tylko 3–4% całego eksportu jest kredytowane. Polityka kursowa, przyjęta w ustawie budżetowej, zakładała, że średni kurs dolara będzie wynosił 23 614 zł. Minęło już pół roku, a więc powinien mieć on tę średnią wartość, wynosi natomiast obecnie 22 540 zł. Niższy jest więc o ponad 1 tys. zł, niż przewiduje zapis. Wiem, że jest to związane z pozycją dolara na świecie, ale z drugiej strony ceny materiałów, paliw, energii, gazu, wody rosną szybciej. Spada więc opłacalność eksportu i konkurencyjność naszych wyrobów. Zwracam także uwagę na powstałe w naszych bankach opóźnienia w realizacji płatności za eksport. Opóźnienia dochodzą do 6 dni. Według założeń ustawy budżetowej import miał dać wpływy do budżetu w wysokości 122 bln zł, co stanowi 20% całego budżetu, w tym dochody z cła miały wynosić — 45 bln, z VAT od importu — 54 bln, z 6-procentowego podatku granicznego — 23 bln. W informacji wyszczególniono jedynie dochody z cła.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#JanŚwirepo">W czasie dyskusji nad budżetem mówiono, że wzrost wpływów ma być osiągnięty właśnie w tym zakresie dzięki uszczelnieniu naszych granic poprzez właściwą organizację służb celnych, wzrost ich kwalifikacji, zwiększenie zatrudnienia. W ustawie budżetowej zapisano, że zatrudnienie ma wzrosnąć o 2620 osób. Pragnę poinformować, że w tym czasie Urząd Celny w Rzepinie, który wystąpił o 200 etatów, nie otrzymał żadnego. Zbliża się termin otwarcia części terminalu odpraw celnych budowanego w Świecku. Zapisane w budżecie 100 mld zł na kontynuację tej budowy zostało już wydatkowane. Brakuje dalszych środków, budowa jest wstrzymana, i mimo licznych oświadczeń o szybkiej likwidacji kolejek samochodów ciężarowych, nadal są one kilometrowe.</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#JanŚwirepo">Opóźniono także termin wejścia w życie ustawy o dopłatach granicznych, jeśli chodzi o produkty rolnicze i żywnościowe. Znacznie zmniejszyło to wpływy do budżetu, a jednocześnie wiele naszych produktów nie znalazło zbytu.</u>
          <u xml:id="u-248.5" who="#JanŚwirepo">Wysoka Izbo! Pozwoliłem sobie na zwrócenie uwagi na te sprawy, gdyż uważam, że brak prawidłowej pracy naszych służb granicznych wpływa na zmniejszenie eksportu, ograniczenie prawidłowej kontroli importu, a także zmniejszenie wpływów budżetowych. Rząd powinien temu problemowi poświęcić więcej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-248.6" who="#JanŚwirepo">Popieram wniosek SLD o szczegółową informację dotyczącą wykonania budżetu za I półrocze.</u>
          <u xml:id="u-248.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, ja już to mówiłem. Nie wystarczy tego poprzeć, to wszystko bez uchwały nie ma żadnych konsekwencji prawnych, jest tylko fragmentem przemówienia nie pociągającym konsekwencji prawnych. Tylko wniesienie projektu nowej uchwały może w tym wypadku coś zmienić. Czy pan poseł ma świadomość tego?</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Świrepo: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#AleksanderMałachowski">To znaczy, że nie ma czego popierać.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Jan Rulewski, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#AleksanderMałachowski">Ma pan, panie pośle, duży zapas czasu - 6 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#JanRulewski">Rozumiem, że jest to sugestia pana marszałka, żeby galopować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#AleksanderMałachowski">Nie, nie galopować. Panu posłowi z PSL skończył się czas, a chciałbym, żeby pan poseł nie znalazł się w podobnej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#JanRulewski">Dziękuję bardzo za przestrogę.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#JanRulewski">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Odczuwam również niedosyt w związku z przekazaną informacją i, przepraszam za felietonowe określenie, dla mnie ta informacja dotyczy jedynie stanu kasy i znacznie odbiega — co zresztą potwierdza tutaj w swoich sugestiach wielu posłów, od lewej strony do prawej — od tego, co zlecił rządowi Sejm. Chodziło o to, aby ta informacja była przekazana w związku z uchwałą sejmową, która wykazywała, że już na początku konstruowania budżetu jest szereg wątpliwości; uważano jednak, że rząd w trakcie swojego rozbiegu, stwarzania nowych instrumentów polityki, poprawi budżet, który był rzeczywiście tworzony w warunkach nieco pionierskich. Tymczasem rząd ograniczył się zaledwie do podania stanu kasy, w której rzeczywiście wszystko gra, tyle że poza kasą nie wszystko gra, wiele rzeczy nie gra. Na przykład w dziedzinie pomocy społecznej występują zaległości, o czym tu już wielu posłów mówiło, wynoszące przeszło 2–3 bln zł. Jeśli nawet w kasie to może się zgadzać, to jednak poza tym raportem pozostaje przeszło 300 tys. osób, którym odmówiono jakiejkolwiek pomocy społecznej, mimo że spełniały te tak ostre kryteria jej udzielania. Może w szczególnym wypadku wygląda to tak, że dla mieszkańców wioski bydgoskiej zamiast 1,5-milionowego zasiłku przeznacza się zaledwie 0,5 mln zł. Jeśli dodam jeszcze, że rząd uchyla się od zajęcia stanowiska w sprawie przedłużenia w strefach zagrożonych bezrobociem dalszego udzielania zasiłków, i jeśli dodam do tego, że jeśli chodzi o kwestię bezrobocia, następuje żonglerka liczbami, polegająca na tym, że na 2 miesiące przed szczytem bezrobocia, czyli przed wyjściem ze szkół roczników pomaturalnych i absolwentów liceów zawodowych rząd powiada, że nastąpiła stabilizacja względnie zmniejszenie dynamiki, a zapomina dodać, że wzrasta liczba osób, które są skazane na trwałe bezrobocie i będą stałymi klientami urzędów pracy. Takie przykłady, oczywiście, można mnożyć i one właśnie upoważniają do stwierdzenia, że informacja rządu jest czysto statystyczna. Ważne jest przede wszystkim to, że odbiega ona od ducha uchwały sejmowej i od polskiej rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#JanRulewski">Innym przykładem może być fakt, że rząd tutaj nie mówi, że ma nadwyżki budżetowe, np. w zakresie funkcjonowania pomocy medycznej. W woj. bydgoskim 1-milionowej populacji udzielono tej pomocy zaledwie w kilkunastu przypadkach. Z tego tytułu powstały w samym tylko woj. bydgoskim nadwyżki rzędu kilku miliardów, ale dla rządu budżet gra, bo kasa się zgadza, bo prawdopodobnie wiele tych środków zostało zużytych na cele, które nie były zapisane w uchwale.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#JanRulewski">Panie marszałku, to upoważnia jednak do podjęcia działań innych, niżby to być może nakazywał przyjęty tryb procedowania. Mój wniosek prowadziłby do tego, aby Wysoka Izba zawiesiła podejmowanie decyzji o przyjęciu bądź odrzuceniu informacji - do czasu przedstawienia przez rząd pełnej informacji, co jest możliwe dopiero po upływie 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-252.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie pośle, powtarzam to, co już mówiłem: Proszę o projekt takiej uchwały; wtedy będziemy mogli rząd do czegokolwiek zobowiązać. Nie widzę możliwości realizowania tego w innym porządku.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Mieczysław Czerniawski jeszcze chce coś powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy chodzi o sprostowanie, czy po raz drugi chce pan zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#MieczysławCzerniawski">Panie Marszałku! Klub SLD, jak myślę, zaoszczędził bardzo dużo czasu, ale proszę to traktować jako sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#AleksanderMałachowski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#MieczysławCzerniawski">Zabieram głos w formie sprostowania czy też potwierdzenia, że wyjaśnienia i zastrzeżenia pana marszałka doskonale zrozumiałem. Dlatego też, aby była do końca jasność - chciałbym również dołączyć się do tego, co mówiła pani poseł Ziółkowska, i kieruję to do pani minister.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#MieczysławCzerniawski">Dziś rozpatrujemy informację, którą jak mówił pan poseł Eysymontt, zawiera komplementarne dane za I kwartał — za 3 miesiące, fragmentaryczne za 4 i jeszcze bardziej ogólne za 5 miesięcy. Być może zawinił tu nasz pośpiech, w Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, a także ogromna wiara w czasie głosowania w Wysokiej Izbie, i dlatego wyznaczyliśmy ten termin na 30 czerwca. Dzisiejsza debata potwierdziła jednak, iż z tej informacji nie możemy wyciągnąć daleko idących czy w ogóle pełnych, jasnych wniosków. Dlatego, panie marszałku, choć przywołałem ostatni akapit uchwały w sprawie zwiększenia dochodów budżetu państwa, to sądzę, że jeżeli będzie potrzebny projekt takiej uchwały, to — po dzisiejszej debacie — zgodni jesteśmy praktycznie we wszystkich klubach co do tego, że taki projekt szybko przedłożylibyśmy. Jednak apeluję również do rządu, za głosem pani poseł Ziółkowskiej, żeby właśnie wyciągając wnioski z przebiegu tej debaty i opierając się na uchwale, która zawiera 12 ustaleń — a my dzisiaj możemy powiedzieć, że jedno praktycznie zostało w pełni zrealizowane, tzn. została przedłożona „Strategia dla Polski” — we wrześniu rozszerzył tę informację o dane o realizacji tej uchwały i wyszedł sam z inicjatywą (bo to jest suwerenne prawo rządu) ewentualnej nowelizacji ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#MieczysławCzerniawski">Panie marszałku, ograniczam mój wniosek do przypomnienia zapisu tej uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#AleksanderMałachowski">Jak mówię, to zależy w tej chwili od rządu.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś jeszcze pragnie zabrać głos w dyskusji nad tą informacją? Nie.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#AleksanderMałachowski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Mamy dzisiaj chwilę poniekąd historyczną. Oto po raz pierwszy zabierze głos w Izbie poselskiej mianowana niedawno na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pani Elżbieta Chojna-Duch. Witam panią profesor uroczyście.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#AleksanderMałachowski"> Witam panią profesor i życzę pani we współpracy z Izbą wzbudzenia w sobie trzech cnót: cnoty cierpliwości, cnoty wielkiej cierpliwości i cnoty olbrzymiej cierpliwości. I żeby pani starczyło siły na wzbudzenie w sobie tych cnót. A teraz proszę panią minister o zabranie głosu. </u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#ElżbietaChojnaDuch">Dziękuję za te życzenia najserdeczniej.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#ElżbietaChojnaDuch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustosunkowując się do wypowiedzi przedstawicieli klubów parlamentarnych, pragnę na wstępie wyjaśnić, że przedstawiony dziś dokument jest jedynie statystyczną, obiektywną informacją, jak się wydaje ani pesymistyczną, ani ubogą, a jedynie informacją o realizacji budżetu państwa w okresie styczeń–maj 1994 r. Nie jest również prezentacją zamierzeń gospodarczych rządu, czy szerzej, prognoz społeczno-ekonomicznych, o których mówiła pani poseł Kraus z KPN. Dokument tego rodzaju prezentowany był uprzednio przez pana premiera Grzegorza Kołodkę (dokument ten jest znany, „Strategia dla Polski”). Poparł mnie również w tym względzie, jak się wydaje, pan poseł Eysymontt, jak i pan poseł Józef Michalik.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jeszcze raz chciałabym podkreślić, że wskaźniki wykonania planu dochodów i planu wydatków budżetowych po 5 miesiącach 1994 r. są wyższe niż w porównywalnym okresie 1993 r. Ta tendencja ujawniła się już w pierwszym kwartale i trwa nadal. Budżet państwa uzyskał w okresie od stycznia do maja br. sumę 234,6 bln zł, to jest 38,3% planowanego dochodu rocznego. Odpowiedni wskaźnik za 1993 r. wynosił mniej, bo 37,5%. Dla sfinansowania zobowiązań z tytułu obsługi długu zagranicznego, które zostaną uregulowane w drugiej połowie roku, zgodnie z harmonogramem uzgodnionym z wierzycielami, budżet sięgnął po kredyty wewnętrzne jedynie na sumę 19,6 bln zł. A więc obawy posłów o nadmierną ich wysokość wydają się nieuzasadnione. Nie wystąpiły w tym czasie trudności w sfinansowaniu tego zapotrzebowania. Jak wiadomo, popyt na bony skarbowe był wystarczająco wysoki, ale możliwości zaciągnięcia kredytów w NBP wykorzystano tylko w stosunkowo niewielkim zakresie, bo na sumę 4,7 bln zł. Daje to budżetowi w drugiej połowie roku większą elastyczność działania, a fakt, że popyt rynkowy na papiery skarbowe był wysoki i zaspokojono go przeciętnie tylko w 64%, stwarza możliwość dalszego obniżania kosztów obsługi długu wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#ElżbietaChojnaDuch">Należy tutaj dodać, udzielając równocześnie odpowiedzi pani poseł Wiesławie Ziółkowskiej, że w bieżącym roku przeznaczono 155 bln zł na finansowanie gospodarki, podczas gdy deficyt finansowany jest tylko w wysokości 30 bln zł. Polityka banków komercyjnych leży jednocześnie poza zakresem kompetencji rządu - ich decyzje są ich samodzielnymi decyzjami.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#ElżbietaChojnaDuch">Trzeba również powiedzieć, że poziom zadłużenia jednostek budżetowych przyrósł w tym czasie nominalnie nieznacznie, a realnie zmniejszył się o 4%. Nadal zalegają głównie, niestety, jednostki służby zdrowia - jest to suma dość wysoka, bo rzędu 5 bln zł. Placówki oświatowe zalegają na 2 bln zł, jest to już o prawie 1 bln zł mniej niż na koniec 1993 r.; jednostki wymiaru sprawiedliwości i więziennictwa - tu również prawie 1 bln zł, bo 0,8 bln zł, chociaż stan środków na rachunkach Ministerstwa Sprawiedliwości niedawno się podniósł.</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#ElżbietaChojnaDuch">Co do wykupu długów, o którym wspomniała również pani poseł Ziółkowska, to szczegółowe informacje dostarczymy na piśmie. Pragnę jednakże już tutaj dodać, że wydatki na apteki wzrosły w roku 1994 o 32% w porównaniu do roku ubiegłego.</u>
          <u xml:id="u-258.6" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jeśli chodzi o zagadnienia dochodów budżetowych, o których mówiło wielu posłów - pani poseł Helena Góralska, pani poseł Wiesława Ziółkowska, pan poseł Jerzy Eysymontt i pan poseł Piotr Ikonowicz - to występowały tu znaczne wahania w poszczególnych miesiącach, głównie z powodu wahań wpływu z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych i wpłat z zysku NBP. Jednak z wyjątkiem podatku dochodowego od osób prawnych, gdzie występuje ryzyko niezrealizowania rocznych wpływów w 100%, nie rysuje się - chciałabym to podkreślić - zagrożenie w postaci niewykonania planów dochodów z tzw. wielkich podatków, takich jak podatek od towarów i usług, akcyza oraz podatek dochodowy od osób fizycznych. Istnieje natomiast możliwość niewykonania planu w zakresie wpływów z dywidendy, o czym z kolei nie było mowy.</u>
          <u xml:id="u-258.7" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jednak w sumie z powodu nieco lepszego, niż przewidywano, napływu dochodu z wielkich podatków można spodziewać się, że roczny plan dochodów zostanie przekroczony z niewielką nadwyżką.</u>
          <u xml:id="u-258.8" who="#ElżbietaChojnaDuch">W zakresie wydatków z budżetu sytuacja charakteryzuje się, generalnie rzecz biorąc, zgodnością z przewidywaniami rozkładu wydatków w czasie. Nierównomierność tego rozkładu - z miesiąca na miesiąc - wynikała z wyliczonych w przedłożonej informacji danych i w zasadzie nie stanowiła zaskoczenia dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-258.9" who="#ElżbietaChojnaDuch">Jeśli chodzi o wydatki Ministerstwa Edukacji Narodowej, o których również wspominano dzisiaj na tej sali (mówili o tym pani poseł Helena Góralska i - niestety pesymistycznie - pan poseł Eysymontt), to można zauważyć tutaj pewien rozrzut, gdy chodzi o tę sferę wydatków - można powiedzieć nieprodukcyjnych. Jest to rozrzut, jeśli chodzi o stosunek wydatków do przekazywanych środków w poszczególnych częściach budżetu. Każda z części ma swoją specyfikę - specyfikę części budżetowej - i podlega, jak wiadomo, zarówno właściwej sobie regularności, jak i nierytmiczności wypłat. Doszły do tego w niektórych wypadkach okoliczności szczególne, jak na przykład przekazanie z góry środków na pokrycie wzrostu wynagrodzeń w jednostkach edukacji narodowej, z uwzględnieniem przewidzianych na czerwiec podwyżek. Na s. 8 i 9 przedłożonej informacji zostały scharakteryzowane właśnie te szczególne okoliczności, które wpłynęły na rozbieżności, jeśli chodzi o wzmiankowany wskaźnik dla poszczególnych części.</u>
          <u xml:id="u-258.10" who="#ElżbietaChojnaDuch">Tutaj chciałabym równocześnie dodać, że poszczególne resorty zasadniczo realizują budżet państwa zgodnie z wymogami prawa budżetowego, a w związku z tym i dyscypliny budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-258.11" who="#ElżbietaChojnaDuch">Gdy chodzi o wydatki o charakterze nieprodukcyjnym, trzeba również podkreślić, że w informacjach skoncentrowano uwagę na częściach o krańcowych wartościach wskaźnika, to znaczy tych, gdzie jest on szczególnie wysoki lub szczególnie niski w porównaniu z przeciętnym.</u>
          <u xml:id="u-258.12" who="#ElżbietaChojnaDuch">Ponadto wiele mówiono o wydatkach. Rzeczywiście, trzeba przyznać, że, jeśli chodzi o wydatki z budżetu, są pewne istotne zagrożenia, o których była mowa - w szczególności chodzi o wydatki na rzecz resortów, o których wspominał pan poseł Eysymontt, zwłaszcza resortu zdrowia (silnie akcentował te problemy pan poseł Balicki), czy zagadnień opieki społecznej, o których mówił pan poseł Rulewski.</u>
          <u xml:id="u-258.13" who="#ElżbietaChojnaDuch">Trzeba mieć na uwadze, i można prognozować, pewne napięcia finansowe w jakimś momencie roku. Trzeba mieć na uwadze przede wszystkim skutki wcześniejszej waloryzacji rent i emerytur (od czerwca, a nie - jak zakładano - od grudnia), co może, choć nie musi, spowodować konieczność zwiększenia dotacji na ten cel, w zależności od zmiany wpływów ze składek. Źródłem dodatkowych obciążeń finansowych budżetu mogą też stać się wspomniane wysokie stany zaległości jednostek służby zdrowia i oświaty. Aczkolwiek realizacja budżetu państwa w pierwszych pięciu miesiącach roku przebiegała zgodnie z przewidywaniami, a nawet zarysowała się możliwość uzyskania nieco wyższych dochodów, to jednak, w ocenie Rady Ministrów, wystąpiły potencjalne zagrożenia, które, gdyby się zmaterializowały, spowodowałyby konieczność dokonania awaryjnych przesunięć w strukturze wydatków budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-258.14" who="#ElżbietaChojnaDuch">Biorąc to wszystko pod uwagę, Rada Ministrów ponownie stwierdza, że w chwili obecnej nie ma uzasadnienia dla wystąpienia do Sejmu z projektem zmian ustawy budżetowej, co proponował pan poseł Piotr Ikonowicz.</u>
          <u xml:id="u-258.15" who="#ElżbietaChojnaDuch">Na zakończenie pragnę zapewnić, że jeśli taka będzie wola pana marszałka i Wysokiej Izby, rząd może zobowiązać się do ponownego przedłożenia w końcu września bieżącego roku informacji rządowej o realizacji budżetu państwa za okres od stycznia do końca sierpnia tego roku i przy odpowiednio wysokim wzroście dochodów do skierowania dodatkowych środków na służbę zdrowia, oświatę czy opiekę społeczną. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-258.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, pani profesor.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są w związku z tym pytania do pani minister?</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#AleksanderMałachowski">Pani posłanka Wiesława Ziółkowska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jedno sprostowanie. Nie chodziło mi o to, ile pieniędzy z budżetu przeznaczy się na gospodarkę, zresztą klasyfikacja tych środków jest dosyć trudna i dyskusyjna, a o to, jak rząd ocenia: Jak taki a nie inny sposób finansowania długu publicznego - a więc taki, który moim zdaniem, i zdaniem Unii Pracy, drenuje rynek finansowy, banki (które mogłyby właśnie z tychże środków udzielać kredytów podmiotom gospodarczym) - wpływa negatywnie na możliwości kredytowania procesów gospodarczych. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#WiesławaZiółkowska">Druga kwestia: Nie uzyskałam odpowiedzi na dwa pytania, a prosiłam, jeśli jest to możliwe, żeby udzielić odpowiedzi dzisiaj, a jeśli nie, to rozumiem, że otrzymam odpowiedź, tak jak na tamto pytanie, na piśmie. Chodziło mi o zobowiązania rządu wynikające z uchwały dotyczącej polityki pieniężnej, a więc o to, kiedy rząd przedstawi informację dotyczącą rozwiązywania problemów zatorów płatniczych i zadłużenia, a także kiedy przedstawi informację dotyczącą wieloletniej prognozy działania systemu emerytalno-rentowego - wraz z wnioskami, ponieważ oba terminy już upłynęły.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#AleksanderMałachowski">Pan poseł Wojciech Arkuszewski, proszę bardzo. Będzie to, panie pośle, jak rozumiem pytanie, bo lista mówców została wyczerpana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#WojciechArkuszewski">Moja koleżanka klubowa zadała dwa pytania, na które nie uzyskaliśmy odpowiedzi. Pierwsze z nich dotyczy oddłużenia. Ta sprawa była podnoszona, tymczasem z danych wynika, że zadłużenie sfery budżetowej nie zmniejszyło się w ciągu tych miesięcy, czyli jest pytanie, czy warto więcej występować w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#WojciechArkuszewski">Druga sprawa dotyczy dyscypliny i naruszenia dyscypliny budżetowej oraz wszczętych z tego powodu postępowań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#AleksanderMałachowski">Czy są jeszcze pytania do pani minister? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#AleksanderMałachowski">Czy pani minister zechce udzielić odpowiedzi?</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#AleksanderMałachowski">Proszę zatem o udzielenie odpowiedzi na te dwa pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#ElżbietaChojnaDuch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wydaje mi się, że obie odpowiedzi, o których mówili państwo posłowie, z uwagi na ich wyczerpujący charakter zostaną udzielone na piśmie. Zobowiązuję się, że w ciągu tygodnia zostanie przesłana taka analiza, bo nie jest to już informacja natury statystycznej, a raczej politycznej. Tego rodzaju analiza trafi do komisji.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#ElżbietaChojnaDuch">Natomiast jeśli chodzi o zagadnienia systemu emerytalno-rentowego, to nie jest to nasz resort, ale spowodujemy również takie postępowanie we właściwym resorcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#AleksanderMałachowski">W związku z tym, że zostało...</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Dosyć, dosyć. Następny.)</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#AleksanderMałachowski">Czy ktoś chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Następny punkt.)</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#AleksanderMałachowski">Tak, następny punkt.</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#AleksanderMałachowski">Ponieważ został zgłoszony przez panią posłankę Janinę Kraus wniosek o odrzucenie informacji rządu, to do głosowania nad tym punktem porządku dziennego będziemy musieli przystąpić jutro.</u>
          <u xml:id="u-265.8" who="#AleksanderMałachowski">Rozpatrzymy z Biurem Legislacyjnym Sejmu wniosek pana posła Jana Rulewskiego, ale wydaje mi się, że jest on nieprawidłowy pod względem legislacyjnym, dlatego że albo jest to projekt nowej uchwały, albo jest to oczekiwanie na sprawozdanie, które pani minister dobrowolnie tutaj zapowiedziała. Nie sądzę, żebyśmy mogli zawieszać decyzję w sprawie przyjęcia tej informacji. Nie sądzę, żeby to było możliwe ze względów technicznych, bo albo wniosek pani posłanki Janiny Kraus przejdzie — wtedy nie ma o czym mówić, albo nie przejdzie — wtedy automatycznie ta decyzja będzie przyjęta. Byłaby to bardzo trudna sytuacja pod względem prawnym, nie mówiąc o tym, że rząd wykonał zobowiązanie wynikające z uchwały. Trzeba by w formie uchwały zażądać dodatkowego sprawozdania. Proszę bardzo, nie mam nic przeciwko temu, ale proszę zgłosić taki projekt uchwały. Ten wniosek nie może być „w biegu” poddany pod głosowanie. Regulamin Sejmu nie dopuszcza takiej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-265.9" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo, jutro przejdziemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-265.10" who="#AleksanderMałachowski">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-265.11" who="#AleksanderMałachowski">Chcę podziękować pani minister za udział w debacie.</u>
          <u xml:id="u-265.12" who="#AleksanderMałachowski">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#StanisławKusior">Jutro, tj. 7 czerwca br., w czwartek, o godz. 8, w sali nr 118 odbędzie się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw nowelizacji ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#AleksanderMałachowski">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#AleksanderMałachowski">Informuję, że nie zgłosili się posłowie w celu złożenia oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#AleksanderMałachowski">Wobec tego zarządzam przerwę w obradach do dnia 7 lipca 1994 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 39)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>