text_structure.xml 71.1 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Otwieram posiedzenie połączonych Komisji: Sprawiedliwości i Ustawodawczej poświęcone rozpatrzeniu projektu ustawy o referendum. Oddaję głos przewodniczącemu podkomisji nadzwyczajnej ds. referendum posłowi Stanisławowi Rogowskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#PosełStanisławRogowski">Przypominam, że na poprzednim posiedzeniu Komisji rozpoczęliśmy dyskusję nad art. 11 projektu ustawy. Dyskusja ogniskowała się wokół działań, które mają podjąć organy państwowe dla realizacji wyników referendum. Zgłaszane były różne uwagi dyskusyjnej natury, lecz nie było wyraźnych wniosków dotyczących uzupełnienia lub skreślenia tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#PosełStanisławRogowski">Pytam więc, czy są konkretne wnioski dotyczące treści art. 11?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PosełMieczysławPiecka">Przypominam sobie, że na poprzednim posiedzeniu rozważaliśmy, czy w art. 11 w wierszu 2 po wyrazie „referendum” nie należałoby wykreślić wyrazów „poprzez wydanie aktów prawnych, bądź podjęcie innych decyzji”. Dyskutanci wychodzili z założenia, że wymienienie akurat tych dwóch działań, które mają podjąć organy państwowe jest niepotrzebne, a niektórzy uważali, że zawężyłoby to zakres czynności podejmowanych przez organy państwowe dla realizacji wyniku referendum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#PosełStanisławRogowski">Czy pan poseł składa więc wniosek, aby wykreślić przytoczone przez pana wyrazy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#PosełMieczysławPiecka">Chciałem przypomnieć, że sprawa ta była przedmiotem dyskusji. Mogę złożyć wniosek o wykreślenie tych wyrazów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#PosełStanisławRogowski">O ile pamiętam, to również pan poseł R. Grodzicki zabierał głos w tej sprawie. Wniosek polega na tym, aby w art. 11 w wierszach 2 i 3 skreślić wyrazy: „poprzez wydanie aktów prawnych bądź podjęcie innych decyzji”.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#PosełStanisławRogowski">Uważam, że propozycja ta jest zasadna. Może eksperci zechcą wypowiedzieć się na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Sądzę, że przepis ten ma charakter ogólny, a proponowana do usunięcia część zdania była próbą jego uszczegółowienia i dostarczenia wskazówek, w jaki sposób miałyby się materializować działania państwowe, podjęte dla realizacji wyniku referendum.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Jeżeli jednak państwo uważacie, że ta próba konkretyzacji przepisu nic nie wnosi, to nie widzę powodu, aby za wszelką cenę bronić proponowanej wersji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#PosełStanisławRogowski">Jak rozumiem, byłby pan jednak skłonny, panie profesorze, aby pozostawić art. 11 bez zmian, to jest w wersji proponowanej przez podkomisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Raczej tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Wydaje mi się, że w art. 11 należałoby pozostawić wyrazy: „poprzez wydanie aktów prawnych, bądź podjęcie innych działań”. Bez nich nie będzie bowiem wiadomo, czy organy państwowe mają prawo podejmować czynności wyższego rzędu polegające na wydawaniu aktów prawnych. Bez tego stwierdzenia uprawnienia organów państwowych w sprawie referendum można by rozumieć zawężająco, to jest, że ograniczają się one do czynności organizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Zapis o możliwości wydawania aktów prawnych jest wyraźną delegacją dla organów państwowych i konkretną wskazówką. Wydaje się więc, że wyrazy te można by pozostawić, aczkolwiek ustawa będzie funkcjonować i bez nich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PosełStanisławRogowski">Wobec różnych stanowisk proponuję, abyśmy przegłosowali tę sprawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Może spytam, czy ktoś z państwa stawia wniosek o skreślenie w art. 11 tych wyrazów? Nikt nie zgłasza takiego wniosku, a zatem art. 11 pozostaje niezmieniony.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Rozumiem, że w myśl zapisu art. 11 organy państwowe są zobowiązane do podjęcia działań dla realizacji wyniku referendum. Jeżeli np. wynik referendum mówi, że należy zmienić określoną ustawę, to odpowiedni organ państwowy podejmuje inicjatywę zmierzającą do zmiany tej ustawy. Dotyczyć to może również zmian w Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy jest zgoda na niezmienioną wersję art. 11? Chcę zapytać pana posła M. Pieckę, czy skłonny jest wycofać się ze swego wniosku? Tak. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy do art. 12.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PosełStanisławRogowski">W gronie podkomisji przedyskutowaliśmy treść art. 12, dochodząc do wniosku, że w sytuacji, gdy zrezygnowaliśmy z proponowanej na forum podkomisji przedwstępnej kontroli konstytucyjności pytań referendarnych, jest uzasadnienie ku temu, aby wnosić o skreślenie art. 12. Byłbym skłonny wystąpić z takim wnioskiem. Przypomnę tu także, że podobną opinię wyrażali także prawnicy Trybunału Konstytucyjnego, oczywiście mowa tu o opiniach nieoficjalnych, gdyż Trybunał Konstytucyjny oficjalnie nie może się wypowiadać na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PosełStanisławRogowski">Proponuję więc skreślenie art. 12. Czy ktoś jest innego zdania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś opowiada się za tym, aby utrzymać art. 12?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Mam wobec tego pytanie do pana posła, przewodniczącego podkomisji: Co stanie się w przypadku, gdy wynik referendum nakaże wydanie aktu prawnego sprzecznego z Konstytucją? Czy wówczas nastąpi zmiana przepisów Konstytucji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#PosełStanisławRogowski">Z całą pewnością byłby to problem, ale wydaje mi się, że na gruncie omawianych przepisów nie rozwiążemy tej sprawy. Dotychczas istnieje jeszcze parlamentarna kontrola orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, które muszą zostać przyjęte przez Sejm, aby nabrały mocy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#PosełStanisławRogowski">Chcę podkreślić, że wielu prawników podziela pogląd, iż proponowany przepis art. 12 spowoduje zbyt wielkie perturbacje w systemie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Wypowiedź pana posła S. Rogowskiego rozumiem w ten sposób, że do czasu zmian w Konstytucji możemy nie wprowadzać obowiązku orzekania przez Trybunał Konstytucyjny o zgodności wyniku referendum z Konstytucją, ponieważ istnieje jeszcze parlamentarna kontrola nad orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Aby zapobiec sytuacjom, o których mówił poseł R. Grodzicki, posłowie Unii Wolności podczas pierwszego posiedzenia poświęconego omawianemu projektowi ustawy zgłosili propozycję, aby wnioski o rozpisanie referendum wraz z ich zawartością merytoryczną i treścią pytań mogły podlegać kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Taka propozycja została opracowana, lecz ją odrzucono.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś sprzeciwia się skreśleniu art. 12? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy więc do rozdziału 2 ustawy zatytułowanego „Referendum konstytucyjne”. Czy są uwagi do art. 13? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś zgłasza uwagi lub propozycje dotyczące art. 14? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są zastrzeżenia lub uwagi do art. 15? Nie ma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#PosełStanisławRogowski">Artykuły te dotyczą wykonania przepisów zawartych w ustawie konstytucyjnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są uwagi do art. 16?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#PosełStanisławRogowski">Ponieważ art. ten jest bardzo obszerny, proponuję, abyśmy ustosunkowali się do kolejnych jego ustępów. Mam pewną uwagę do końcowego ustępu art. 16.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś zgłasza uwagi do ust. 1? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są propozycje lub zastrzeżenia do ust. 2?</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś zgłasza uwagi do ust. 3? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są uwagi i wnioski dotyczące ust. 4? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są uwagi do ust. 5?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#PosełStanisławRogowski">Chciałem tu zgłosić pewną uwagę i poproszę, aby odniósł się do niej przedstawiciel Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu. Poprzednio mówiliśmy już o tym, że treść art. 16 ust. 5 została już zapisana w art. 10 projektu ustawy. Prosiłbym więc o przeczytanie tego przepisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKancelariiSejmu">Chodzi tu o dwa przepisy. Treść art. 10 rzeczywiście odpowiada treści art. 16 ust. 5. Ponadto na poprzednim posiedzeniu połączonych Komisji, ekspert - pan Markiewicz, zwrócił uwagę na to, że w art.9 powinna być mowa o uchwale Zgromadzenia Narodowego. Dlatego można by objąć te dwie sprawy jednym nowym przepisem, który brzmiałby: „do referendum, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 9 i art. 10”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Propozycja jest logiczna, mam tylko jedno pytanie, w art. 16 ust. 5 pkt 2 stwierdza się, że rozstrzygnięcie w referendum następuje, jeżeli za jednym z więcej niż dwóch rozwiązań opowiedziała się największa liczba biorących udział w głosowaniu. Zapis ten powinien chyba brzmieć: jeżeli za jednym z więcej niż 2 rozwiązań opowiedziała się większość biorących udział w głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PosełStanisławRogowski">Ten zapis jest prawidłowy. Bowiem może być więcej niż dwa rozwiązania i jeżeli za którymś z tych dalszych rozwiązań wypowie się największa liczba biorących udział w referendum, to wynik ten jest obowiązujący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Zatem przyjmujemy legislacyjną poprawkę, zaproponowaną przez przedstawiciela Biura Legislacyjnego KS.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy teraz do rozdziału 3 zatytułowanego - Organy ds. referendum.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są uwagi do art. 17? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś zgłasza propozycje lub uwagi dotyczące art. 18?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#PosełStanisławRogowski">Artykuły te mają charakter porządkujący, może przyda się kilka słów wyjaśnienia na ich temat. Podobnie jak wnioskodawcy, podkomisja przyjęła, że organem ds. referendum jest Państwowa Komisja Wyborcza, a procedura referendalna oparta została o ordynację wyborczą do Sejmu. Chcę zaznaczyć, że przez cały czas w obradach podkomisji brał udział pan minister K. Czaplicki, który nam służył radami praktycznymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Także dalsze artykuły poczynając od art. 19, tzn. art. art. 19, 20, 21, 22, 23, oraz 24 są przepisami, które dotyczą spraw organizacyjnych i mają one na celu zapewnienie sprawnego przeprowadzenia referendum.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś zgłasza jakieś uwagi, zastrzeżenia lub propozycje do wymienionych przeze mnie artykułów? Nikt nie zgłasza uwag.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy więc do rozdziału 4 - głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są uwagi dotyczące artykułu 25, który mówi o kartach do głosowania? W zapisie tym bardzo istotne jest sformułowanie na temat pytań referendalnych, o czym mówi się w ust. 2 pkt. 2. Jest to niezmiernie ważna sprawa, bo - jak państwu doskonale wiadomo - w zależności od tego, jak postawi się pytanie, taką dostaje się odpowiedź. Widzę, że projektodawcy tego zapisu starali się w jakiś sposób dyscyplinować procedurę pytań i udzielania na nie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#PosełStanisławRogowski">Sformułowanie pytania pod względem merytorycznym będzie należało do Sejmu, który może przyjąć lub odrzucić proponowane brzmienie pytania. Przyjęliśmy zasadę, że referendum nie będzie polegało na skreślaniu części pytań, tylko na wyraźnym opowiedzeniu się - tak lub nie. Czy pan profesor chciałby coś dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Treść pytań będzie zależała od Sejmu. Powinny być one postawione w jak najklarowniejszy sposób, aby nie wprowadzać wątpliwości i zamieszania wśród odpowiadających. Zaznaczam, że art. 25 dotyczy tylko kart do głosowania. Przedtem wikłaliśmy się próbując rozstrzygnąć, jak mają wyglądać te karty, po czym doszliśmy do wniosku, że powinny być one sformułowane jak najprościej, aby wyborcy nie wprowadzać w błąd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SekretarzpaństwowejKomisjiWyborczejministerKazimierzCzaplicki">Prosiłbym jeszcze o zwrócenie uwagi na art. 28 ust. 1, który to przepis de facto przesądza sprawę podniesioną przez pana przewodniczącego Bentkowskiego, dotyczącą art. 25 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SekretarzpaństwowejKomisjiWyborczejministerKazimierzCzaplicki">Chodzi o to, aby odpowiedź na pytanie była jednoznaczna - tak lub nie i aby wyborca stawiał odpowiedni znak przy tej odpowiedzi za którą optuje. Chciałbym podkreślić, że to nie Państwowa Komisja Wyborcza będzie ustalała treść pytań. Komisja jest tylko wykonawcą uchwały organu, który zarządza referendum, a treść pytań musi być sformułowana w sposób wyraźny i jednoznaczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Wydaje się, że sprawy te zostały wyjaśnione w sposób wyczerpujący i nie budzą wątpliwości. Czy są dalsze uwagi do art. 25? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś zgłasza zastrzeżenia lub propozycje do art. 26, który mówi o sposobie organizacji referendum? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy są uwagi do art. 27? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś chce zabrać głos na temat art. 28? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś chce zgłosić uwagi do art. 29? Nie ma uwag. W zasadzie przepis ten jest powtórzeniem przepisu zawartego w Ordynacji Wyborczej do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy ktoś ma uwagi na temat art. 30?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Przepis ten brzmi: „Nieważne są karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nie opatrzone pieczęcią obwodowej komisji ds. referendum”. Chcę spytać przedstawicieli Krajowego Biura Wyborczego, czy zapis ten jest prawidłowy, gdyż na kartach do głosowania nie stosuje się pieczęci, tylko nadruk w kształcie pieczęci.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Niektóre ordynacje wyborcze mówią, że karty do głosowania opatruje się pieczęcią. Określenie to należy rozumieć zgodnie z treścią wyrazów „opatruje się”. Znaczy to, że pieczęć przykłada się do każdej karty do głosowania, co w przypadku 28 mln kart jest niemożliwe. Sporządza się więc odpis pieczęci Państwowej Komisji Wyborczej na matrycę, a następnie w procesie druku jest on nanoszony na karty do głosowania. Tak wygląda urzędowa karta.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Nieważne są karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone, tzn. że obowiązują karty, na których jest druk pieczęci Państwowej Komisji Wyborczej, które są opatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej. Zgodnie bowiem z przepisami ordynacji wyborczej do Sejmu, karta do głosowana musi być dodatkowo opatrzona pieczęcią obwodowej komisji wyborczej. Jest to już odpis oryginalnej pieczęci obwodowej komisji wyborczej, bez czego karta jest nieważna. Karta do głosowania ma więc podwójne zabezpieczenie, gdyż np. kartę z drukiem pieczęci Państwowej Komisji Wyborczej można by powielić na xero.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Czy po tym wyjaśnieniu są jeszcze wątpliwości? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy do art. 31. Czy przepis ten budzi wątpliwości? Zwracam uwagę na to, że w myśl tego przepisu, dopiski na karcie do głosowania są dopuszczalne i taka karta nie traci ważności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Dopiski na karcie do głosowania nie powodują żadnych skutków prawnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przyjmujemy zatem bez zmian art. 31.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy teraz do art. 32, który określa obowiązki obwodowych komisji ds. referendów. Czy są uwagi do tego artykułu? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Art. 33, podobnie jak art. 34 dotyczy obowiązków przewodniczącego komisji wyborczej. Czy ktoś ma zastrzeżenia lub propozycje do wymienionych artykułów? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy teraz do art. 35. Czy ktoś chciałby zabrać głos na temat tego przepisu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Zwracam uwagę na to, że w myśl tego przepisu ustalenie protokołu głosowania wiąże się z wymogami rozstrzygania referendum. Jego wynik jest wiążący, jeśli w referendum wzięła udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania i jeśli za określonym wynikiem opowiedziała się największa liczba osób biorących udział w głosowaniu. Przepis określa, że od forum biorących udział w głosowaniu decydują ważne karty do głosowania. Uwypuklam tę sprawę, gdyż była ona przedmiotem naszych bardzo wnikliwych analiz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Dziękuję za wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Jeśli nie ma innych uwag do art. 35, to przechodzimy do art. 36. Czy ktoś chciałby wnieść jakieś uwagi lub zastrzeżenia? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Mamy teraz rozdział 8 - Ważność referendum.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Art. 37 określa przesłanki wniesienia protestu przeciwko ważności referendum. Czy ktoś ma uwagi do tego przepisu? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#PosełAleksanderBentkowski">Art. 38 mówi o trybie i terminie wnoszenia protestu. Czy są uwagi do tego artykułu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Art. 38 mówi, że protest wnosi się najpóźniej w siódmym dniu od daty ogłoszenia wyniku referendum przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#PosełTadeuszZieliński">Zapis ten budzi moje obawy z uwagi na nieprecyzyjnie określony termin wniesienia protestu. Druk Dziennika Ustaw nie zależy ani od Sejmu, ani od Państwowej Komisji Wyborczej, zależy on od prezesa Rady Ministrów. Uważam, że termin wniesienia protestu powinien być ściśle określony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Artykuł ten stanowi, że protest wnosi się w ciągu 7 dni od daty ogłoszenia wyniku referendum. Pytam jednak dla kogo dostępny jest tak szybko Dziennik Ustaw, gdyż nawet poseł nie otrzymuje go tak szybko. Nie wiem więc, czy zapisany tu termin jest realny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#PosełStanisławRogowski">Wobec tego, termin wnoszenia protestu można by przedłużyć do 14 dni. Podkomisja przedyskutowała tę sprawę, pozwolę więc sobie na kilka słów wyjaśnienia. Proszę zwrócić uwagę na to, że osoba, która wniesie protest nie będzie tego czyniła w odniesieniu do tego, jaki wynik referendum zostanie ogłoszony. Powodem protestu będą natomiast zauważone przez daną osobę nieprawidłowości, zafałszowane wyniki, zła informacja itp. Wynik referendum jest właściwie znany już od razu, choćby z prasy. Chodzi jednak o zapisanie terminu prekluzyjnego, dotyczącego wnoszenia protestu, po to, aby nie można ich było wnosić w nieskończoność.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#PosełStanisławRogowski">Przecież protest można wnieść wcześniej, to jest przed ogłoszeniem wyniku referendum w Dzienniku Ustaw. Nie ma ku temu żadnych przeszkód. Prasa będzie pisała o wyniku referendum zaraz po jego zakończeniu. Zwracam więc uwagę na to, że osoba, która wnosi protest będzie to robiła z określonego powodu. Termin zaś został zapisany tak a nie inaczej, dlatego że przyjęliśmy najbardziej pewne odniesienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Wyjaśnienia pana posła S. Rogowskiego są bardzo trafne. Lepiej jednak będzie, jeśli w ustawie napiszemy, że protest wnosi się począwszy od pierwszego dnia od daty referendum do siódmego dnia od daty ogłoszenia wyniku referendum w Dzienniku Ustaw. Wtedy ten zapis będzie precyzyjny.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przy proponowanym natomiast zapisie nikt nie wie, od kiedy można wnosić protest, zaś w poprawionej wersji będzie to już jasne i jednoznaczne.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Proponuję więc, aby zapis ten brzmiał: „Protest wnosi się w terminie począwszy drugiego dnia po referendum, a najpóźniej do 7 dnia od ogłoszenia wyniku referendum w Dzienniku Ustaw”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#PosełStanisławRogowski">Propozycja jest zasadna, a przedstawiciele Biura Legislacyjnego KS odpowiednio ją zapiszą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Zgodnie ze zgłoszoną propozycją, termin wnoszenia protestu można uściślić, tyle że będzie on nieco odbiegał od zapisu zawartego w Ordynacji Wyborczej do Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Najważniejsze jest jednak to, że nie będzie już żadnych wątpliwości na temat terminów zgłaszania protestów, że zostaną one określone w sposób precyzyjny i czytelny.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#PosełAleksanderBentkowski">Jak rozumiem, nie ma sprzeciwu wobec tej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#PosełAleksanderBentkowski">Przechodzimy teraz do art. 39.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#PosełAleksanderBentkowski">Ust. 1 tego art. brzmi: „Uchwała Sądu Najwyższego o unieważnieniu głosowania w obwodzie jest niezwłocznie przekazywana Państwowej Komisji Wyborczej, w celu skorygowania wyników głosowania i wyniku referendum. Przepis art. 36 ust. 3 stosuje się odpowiednio”. Ust. 2 tego artykułu ma brzmienie: „Unieważnienie głosowania w obwodzie powoduje, że przy ustalaniu wyniku referendum nie zalicza się liczby uprawnionych do głosowania oraz wyników głosowania w tym obwodzie”.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#PosełAleksanderBentkowski">Zatem w myśl ust. 2 decyzja sądu dotycząca jednego obwodu głosowania nie dyskredytuje całości głosowania, tylko powoduje unieważnienie wyniku uzyskanego w jednym obwodzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">W niektórych przypadkach może to zmienić wynik całego głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Tak może się stać wtedy, gdy frekwencja w referendum będzie tak niska, jak przy wyborach do rad w niektórych gminach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Nastąpi to wtedy, gdy nie uwzględnienie wyników w niektórych obwodach spowoduje, że frekwencja w referendum spadnie poniżej 50%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#PosełStanisławRogowski">Istnieje taka możliwość. Bardzo dużo dyskutowaliśmy w podkomisji nad trzema rozwiązaniami, które można zastosować i stwierdziliśmy, że zaproponowane przez nas rozwiązanie jest najbardziej zgodne z duchem referendum. Niebezpieczeństwo, o którym mówi pan poseł, istnieje lecz wydawało nam się ono najmniejsze w porównaniu z zagrożeniami, które mogłyby zaistnieć przy przyjęciu innych zapisów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">W proponowanym zapisie istnieje najmniejsza możliwość manipulacji. Organ zewnętrzny ma najmniejszą możliwość wkraczania w proces referendalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Ponieważ przyjmuje się, że przy przeprowadzaniu wyborów poza granicami kraju, jeśli ich wyniki nie zostaną przekazane w określonym czasie, to uznaje się, że wybory się tam nie odbyły. Oznacza to, że w jakimś stopniu zmniejsza się liczbę uprawnionych do głosowania. Chcę się spytać, czy takie przypadki są częste?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Przy wyborach w 1993 r. nie było takiego przypadku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#PosełAleksanderBentkowski">Ponieważ muszę teraz opuścić obrady, informuję państwa, że ich przewodnictwo obejmie pan poseł J. Szczepaniak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są dalsze uwagi do art. 39? Nie ma. Uznajemy więc, że art. 39 został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Przechodzimy do rozdziału 7 zatytułowanego, Kampania referendalna i finansowanie referendum.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy ktoś chce zgłosić uwagi do art. 40?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">W zapisie tym znalazło się nieco niezręczne sformułowanie. Mianowicie mówi się, że kampania referendalna służy wyjaśnianiu i przedstawianiu spraw będących przedmiotem referendum. Nie określa się natomiast dokładnie, kto ma wyjaśniać i przedstawiać te sprawy?</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#PosełRyszardGrodzicki">Może więc w przepisie tym powinno się znaleźć bardzo wyraźne stwierdzenie, że istnieją instytucjonalne organy zobowiązane do wyjaśniania i przedstawiania spraw związanych z referendum. Tymi organami są: Komisja Wyborcza - w zakresie procedury oraz organy zarządzające referendum - w zakresie pytań, wariantów i problemów poddanych referendum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PosełStanisławRogowski">Jaką propozycję ma pan poseł?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Proponuję, aby początek tego przepisu brzmiał: „Kampania referendalna służy przedstawianiu i wyjaśnianiu przez Państwową Komisję Wyborczą oraz organy zarządzające referendum, wariantów oraz problemów poddanych pod referendum...”. Dalej tekst pozostałby bez zmian.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PosełStanisławRogowski">Ponieważ zapis ten wyraźnie składa się z dwóch części można by go rozbić na dwa punkty. Uważam, że propozycja jest zasadna, lecz chciałbym wiedzieć co sądzi na ten temat pan profesor?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Zwracam uwagę na to, że w art. 42 Państwowej Komisji Wyborczej przypisane zostało uprawnienie, polegające na wyjaśnianiu kwestii referendalnych, treści pytań, wariantów rozwiązań, sposobu głosowania i jego skutków prawnych. Powstaje więc pytanie, czy należy właśnie rozwinąć art. 40?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PosełJacekUczkiewicz">Artykuł ten skłania mnie do postawienia pytania nieco innej natury. Proszę mi wybaczyć, jeśli przeoczyłem ten moment z uwagi na szybkie tempo obrad.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PosełJacekUczkiewicz">Wybory są kampanią polityczną, często rozgrzewającą do białości z jednej strony, zaś z drugiej strony zasadą demokratycznych wyborów jest, że cały proces wyborczy odbywa się pod kontrolą społeczną. Pytam więc, dlaczego w ustawie o referendum zrezygnowano z mężów zaufania, którzy dawaliby gwarancję, że referendum przebiega prawidłowo i pełniliby społeczny nadzór nad jego przebiegiem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#PosełStanisławRogowski">Rozważaliśmy ten problem podczas obrad podkomisji, dochodząc do wniosku, że przy wyborach działają komitety wyborcze, że dokładnie wiadomo, kto kogo reprezentuje i komitety te wyłaniają mężów zaufania. Co do referendum natomiast, to choć prawdą jest, że partie polityczne mogą popierać taki lub inny wynik - i będą to robiły - jednak równocześnie, formalne biorąc, partie nie opowiadają się za określonymi rozwiązaniami.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#PosełStanisławRogowski">Praktycznie więc biorąc, nie mogliśmy ustalić kryterium, które pozwalałoby na odpowiedź, kto może wystawiać mężów zaufania. Trudno np. wykluczyć, że zbierze się grupka osób, która zechce wystawić swego męża zaufania. W referendum nie działają komitety wyborcze. Może pan profesor zechciałby uzupełnić moje wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Wydaje mi się, że rolą mężów zaufania przy wyborach jest zabezpieczenie interesów tych kandydatów, którzy zostali zgłoszeni przez określone, uprawnione podmioty, zgodnie z ordynacją wyborczą. Natomiast przy referendum znika instytucja podmiotów, których interesy wymagałyby ochrony. Niemniej, kontrola społeczna istnieje przy referendum, wyraża się ona w składzie komisji poprzez instytucje wnoszenia protestu. Czy więc należy jeszcze rozbudowywać tę kontrolę i czyje interesy miałaby ona chronić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Prosiłbym, aby zechciał się pan jeszcze ustosunkować do propozycji zmiany zapisu przedstawionej przez pana posła R. Grodzickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Wydawało się nam, że art. 40 jest artykułem kierunkowym wskazującym na pewne generalne zasady, zaś art. 42 konkretyzuje czynności wykonywane w czasie kampanii referendalnej. W tym momencie nie mogę jednoznacznie ustosunkować się do propozycji zmiany tego zapisu. Należałoby jeszcze ją rozważyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Mogę powiedzieć tylko tyle, że jeżeli ktoś sobie wyobraża, że kampania referendalna sprowadzi się wyłącznie do akcji prowadzonej w radio i telewizji, to jest w błędzie. Będą przecież odbywały się jakieś wiece, masówki itp.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#PosełRyszardGrodzicki">Wprawdzie w ustawie mamy odniesienie do Ordynacji Wyborczej do Sejmu, co w zasadzie załatwia problem. Powstaje jednak pytanie, czy jeśli np. towarzystwo działkowców zechce z okazji referendum zwołać wiec, to czy będzie ono zwolnione z przepisów ustawy o zgromadzeniach, czy też nie? Takie inicjatywy mogą bardzo łatwo zdezorganizować życie w kraju, bo każda organizacja będzie chciała zamanifestować swoje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#PosełRyszardGrodzicki">Mój tok myślenia idzie w tym kierunku, aby liczbę podmiotów, które mają prawo wziąć udział w kampanii referendalnej ograniczyć do partii politycznych ewentualnie do większych organizacji społecznych. Można też ewentualnie wprowadzić tryb rejestrowania tych organizacji w Państwowej Komisji Wyborczej, tak aby można było pociągnąć do odpowiedzialności winnych, jeśli np. w czasie wiecu zajdą wydarzenia nieprzewidywalne. Przy proponowanych rozwiązaniach trudno nawet powiedzieć, kto jest uprawniony do rozwiązania zgromadzenia, w czasie którego doszło do naruszenia prawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PosełStanisławRogowski">Art. 40 jest przepisem, który zaczyna rozdział i ma on brzmienie bardzo ogólne. Propozycja pana posła R. Grodzickiego jest propozycją nową i prosilibyśmy o przeczytanie jej raz jeszcze. W następnej zaś kolejności ustosunkujemy się do wątpliwości pana posła J. Uczkiewicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Proponuję, aby początek art. 40 brzmiał: „Kampania referendalna służy przedstawianiu i wyjaśnianiu przez Państwową Komisję Wyborczą i organy zarządzające referendum pytań, wariantów oraz problemów poddanych pod referendum...”. Dalej tekst pozostałby bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#PosełRyszardGrodzicki">To, co proponuję jest także generalnym przesłaniem, zaś art. 42 zawiera uszczegółowienie zadań radia i telewizji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PosełStanisławRogowski">Myślę, że jeśli nie byłoby zasadniczych sprzeciwów, to należy przyjąć tę propozycję. Mam następujące pytanie do przedstawiciela Biura Legislacyjnego KS: czy myśli tej nie dałoby się ująć w dwóch punktach, zachowując istotę proponowanej zmiany. Co na to powie pan poseł R.Grodzicki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Nie mam nic przeciwko temu, jeśli istota poprawki zostanie zachowana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PosełStanisławRogowski">Rekomendowałbym państwu tę zmianę, gdyż oznacza ona konkretyzację proponowanego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Mam uwagę do tej części zapisu w art. 40, która miałaby pozostać bez zmian. Mianowicie, prawo do przedstawiania swego stanowiska mają mieć partie polityczne i organizacje.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Przepraszamy, ale wkradł się tu błąd. Powinno być: „organizacje społeczne”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PosełTadeuszZieliński">To nie zmienia istoty rzeczy. Chodzi o to, że prawa do przedstawiania swego stanowiska są pozbawione osoby fizyczne, a myślę, że autorytatywne postacie powinny mieć takie prawo. Proponuję więc, aby zmienić ten zapis albo dodając wyraz „w szczególności”, albo obok wymienionych podmiotów dodać wyrazy „inne podmioty”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PosełLidiaBłądek">Myślę, że nie ma tu potrzeby wyszczególniania osób fizycznych, bo każda partia będzie przecież zapraszać autorytatywne osoby do wypowiadania się i zgodnie ze swoim programem i stanowiskiem będzie angażować autorytety, aby zabrały głos w kampanii referendalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PosełStanisławRogowski">To prawda, nie chciałbym jednak, abyśmy spotkali się z zarzutem, że chcemy pozbawiać głosu grupy nieformalne.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#PosełStanisławRogowski">Proponuję więc następujący kształt tego zapisu. Druga część zdania w art. 40 brzmiałaby: „a także przedstawianiu stanowiska partii politycznych, organizacji politycznych i organizacji społecznych oraz innych podmiotów”. Taki zapis nie będzie budził żadnych wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są jakieś sprzeciwy wobec propozycji wobec art. 40, czy też mogę uznać, że artykuł ten został przyjęty wraz z wniesionymi poprawkami? Nie ma sprzeciwów, uznaję więc, że art. 40 został przyjęty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#PosełJacekUczkiewicz">Wracając jeszcze do sprawy mężów zaufania, to w wyborach występują oni w obronie interesów kandydatów, zaś w referendum mężowie zaufania powinni być rzecznikami sprawy. Dlatego wspólnie z panią poseł L. Błądek złożyliśmy w tej sprawie wniosek mniejszości dotyczący art. 24, w którym proponujemy dodanie nowego ust. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Wobec tego proponuję ograniczyć prawo wyłaniania mężów zaufania do organizacji, które mają reprezentacje w Sejmie lub w samorządzie lokalnym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Proponuję, abyśmy zachowując logiczny porządek obrad rozpatrywali kolejne artykuły ustawy.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są uwagi do art. 41?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Proponuję, aby w art. 41 w ust. 1 na końcu pierwszego wiersza, po przecinku, umieścić wyrazy: „uchwały Zgromadzenia Narodowego”. Taki zapis zgodny jest z zapisem w rozdziale poświęconym referendum konstytucyjnemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#PosełStanisławRogowski">To jest trafna uwaga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy ktoś jest przeciwny tej zmianie? Nie ma sprzeciwu. Zatem przyjęliśmy art. 41 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są uwagi do art. 41 ust. 2? Nie widzę uwag.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Przechodzimy do art. 42. Czy ktoś chciałby zabrać głos w sprawie tego przepisu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Chodzi mi o art. 42 ust. 2. Na końcu tego ustępu pewne treści zostały ujęte w nawias. Zasady techniki legislacyjnej zalecają unikanie nawiasów. Proponuję więc przeredagowanie tej części zapisu, można by ewentualnie dodać wyraz „w szczególności”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Mam pytanie do pana ministra K. Czaplickiego: w świetle generalnego odesłania do ustawy „Ordynacja Wyborcza do Sejmu, w jakim trybie będzie ustalana procedura dotycząca roli telewizji w referendum? Kto będzie ją ustalał?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Sprawy te regulują: ustawa o radiofonii i telewizji oraz rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji dotyczące przedstawiania węzłowych problemów publicznych w programach radia i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 13 maja 1994 r. mówi w sposób następujący: „Jednostki publicznej radiofonii i telewizji są zobowiązane rzetelnie przedstawiać, poddawać analizie i dyskusji stanowiska reprezentowane przez partie polityczne, ogólnokrajowe reprezentacje związków zawodowych w węzłowych sprawach publicznych”.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Dalej mówi się, że: „W okresie kampanii wyborczej, przed wyborami oraz w związku z referendum jednostki publicznej radiofonii i telewizji są zobowiązane przygotować specjalne audycje przedstawiające stanowiska partii politycznych”.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Co do telewizji niepublicznej, to sprawy te są regulowane ogólnymi przepisami o programach informacyjnych i o reklamach.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Generalnie chodziłoby o nie stosowanie przy kampanii referendalnej takich zasad jak przy wyborach do Sejmu i Senatu, kiedy to kandydatom przysługiwał bezpłatny czas antenowy. Przy referendum byłoby chyba trudno pokrywać koszty audycji z budżetu państwa, co wynika z udzielenia bezpłatnego czasu antenowego. Tym bardziej trudno że w myśl zapisu zawartego w art. 40, „inne podmioty” również korzystałyby z bezpłatnego czasu antenowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Ujawnia się tu pewna słabość usytuowania różnych organizacji społecznych w kampanii referendalnej. Można wyobrazić sobie sytuację, gdy w ramach limitu, o którym mowa jest w art. 42 ust. 3 będziemy mieli do czynienia z audycjami organizowanymi przez Państwową Komisję Wyborczą i organy zarządzające referendum.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#PosełRyszardGrodzicki">Natomiast, jeśli jakaś organizacja społeczna będzie chciała zaistnieć na antenie, to może ona zostać dopuszczona, lecz ustawa nie zawiera wyraźnego kryterium decydującego w tej mierze. Rozporządzeniem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji również nie rozstrzyga tej sprawy jednoznacznie.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#PosełRyszardGrodzicki">Partie polityczne będą musiały wykorzystać czas, który został im przydzielony w mediach jako partiom, lecz trzeba zważyć, że poza referendum partie mają także na głowie inne sprawy bieżące.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#PosełRyszardGrodzicki">Pojawia się tu również bardziej generalny problem: na jakich zasadach dopuszczać do mediów owe 3 tys. podmiotów, o których jest mowa w art. 42. Trudno nawet określić proporcje podziału czasu antenowego między te podmioty, bo wypadnie po minucie na każdą organizację.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#PosełRyszardGrodzicki">Albo więc w sposób jednoznaczny trzeba stworzyć jakieś preferencje dla liczących się organizacji społecznych i powiedzieć, że na antenę będą dopuszczane partie polityczne i organizacje społeczne, które w ostatnich wyborach zdobyły więcej niż 1% głosów. Trzeba powiedzieć, że te partie i organizacje mają prawo do prezentacji swych poglądów w audycjach ogólnopolskich, stwarzając tym samym preferencje dla liczących się sił politycznych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#PosełRyszardGrodzicki">Rozumiem, że jednoznaczne zapisanie w ustawie tych zasad byłoby bardzo trudne. Może więc w art. 42 zapiszemy dodatkowy czwarty ustęp, który upoważnia Krajową Radę Radiofonii i Telewizji do wydania odrębnego rozporządzenia na okoliczność referendum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Prosiłbym, aby pan poseł zaproponował taki zapis i przedstawił go nam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Proponuję, aby w art. 42 dodatkowy ust. 4 brzmiał: „Tryb postępowania w kampanii referendalnej w jednostkach publicznej radiofonii i telewizji ustali w drodze rozporządzenia Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji”.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PosełRyszardGrodzicki">Rozumiem, że w tym zapisie byłby też uwzględniony jakiś podział czasu między poszczególne podmioty. Chcę zapytać pana ministra K. Czaplickiego, czy nie powinno się jakoś ukierunkować tego zapisu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Myślę, że proponowany zapis daje swobodę KRRiT, co zresztą zgodne jest z ustawą o radiofonii i telewizji. Zatem Krajowa Rada musiałaby niejako narzucić publicznym nadawcom uwzględnianie audycji dotyczących węzłowych spraw kraju. W przypadku wyborów odnosiłyby się one do wyników wyborów.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Chcę zwrócić uwagę, na pewną niekonsekwencję zawartą w tym przepisie. Sądziłem, że zasady, które odnoszą się do partii politycznej, dotyczą również wszystkich uprawnionych podmiotów. Są organizacje, które w ostatnich wyborach do Sejmu uzyskały co najmniej 40 tys. głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PosełStanisławRogowski">Zostały zgłoszone dwie propozycje. Jedna dotyczy art. 42 o dodatkowy ust. 4, lecz prócz tego poseł R. Grodzicki proponuje uwzględnienie w ustawie kryterium przydziału czasu antenowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Ewentualnie pozostawiłbym tę sprawę do drugiego czytania ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PosełStanisławRogowski">Rzeczywiście, można przyjąć tę propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Może pan poseł byłby uprzejmy wolno przeczytać treść proponowanego dodatkowego ust. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Ustęp ten brzmiałby: „Tryb postępowania w sprawie przeprowadzenia kampanii referendalnej w jednostkach publicznej radiofonii i telewizji określi w drodze rozporządzenia Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są jeszcze dalsze uwagi do art. 42?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Jeżeli z art. 40 wynika, że nieodpłatne emitowanie audycji przysługuje organom zarządzającym, to w art. 42 trzeba to wyraźnie napisać. Rozumiem, że taka była intencja pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#PosełStanisławRogowski">Prosiłbym, aby zgłosił pan konkretną propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Proponuję, aby w art. 42 ust. 2 po wyrazach: „radiowych wyjaśnień” dodać wyrazy: „organom zarządzającym referendum oraz Państwowej Komisji Wyborczej”. To są dwa podmioty uprawnione do nieodpłatnego rozpowszechniania wyjaśnień związanych z referendum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Trzeba by się także cofnąć do art. 18 ust. 2, gdzie wylicza się zadania Państwowej Komisji Wyborczej, należałoby dodać, że do zadań komisji należy także wyjaśniania kwestii prawnych dotyczących trybu przeprowadzenia referendum. Takiego uzasadnienia wymaga zachowanie spójności legislacyjnej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PosełStanisławRogowski">Myślę, że skoro w art. 42 wprowadzimy to uzupełnienie, a wydaje się ono być uzasadnione, to byłoby logiczne, aby w art. 18 zapisać także to dodatkowe zadanie Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Chciałbym wyrazić przeciwne zdanie w odniesieniu do propozycji, aby wśród podmiotów uprawnionych do bezpłatnego korzystania z mediów znaleźli się prezydent, Sejm i Zgromadzenie Narodowe. Są to podmioty stricte polityczne i w kampanii referendalnej mogą one odstąpić od zasady apolityczności. Państwowa Komisja Wyborcza jest natomiast ciałem niezależnym i myślę, że ona właśnie na podstawie zasad ustawowych powinna w bezstronny sposób informować o wszelkich sprawach związanych z referendum. Moja uwaga odnosi się do propozycji uzupełnienia w art. 42 ust. 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#EkspertJanuszMortwiłko">Nasze intencje były również takie, aby informowaniem o referendum zajmował się bezstronny, nie zainteresowany politycznie podmiot.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełStanisławRogowski">Doszliśmy więc do następujących ustaleń. W art. 18 dodajemy punkt, który mówi o tym, że Państwowa Komisja Wyborcza ma kompetencje w zakresie wyjaśniania wątpliwości prawnych dotyczących referendum.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełStanisławRogowski">Musimy natomiast rozstrzygnąć problem poruszony przez pana posła T. Zielińskiego. Poprzednio byłem innego zdania, lecz argumenty pana posła są dla przekonywujące. Podmioty zarządzające referendum miały już wcześniej możliwość przedstawiania swego stanowiska, np. w uchwale w czasie debaty na temat celowości referendum. Rzeczywiście, bałbym się tego, że kampania informacyjna może zostać upolityczniona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Podtrzymuję intencję wyrażoną w art. 42, aby Państwowa Komisja Wyborcza miała wyłącznie prawo wyjaśniania skutków prawnych referendum, absolutnie nie wdając się w treść pytań. Zaznaczam, że z mojej strony nie został postawiony wniosek formalny, nie mam ku temu prawa. Poddałem tylko myśl, aby uzupełnić ustęp 2 w art. 42.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Podmiot zarządzający referendum ma prawo brać udział w kampanii referendalnej, a jeśli propozycja pana posła R. Grodzickiego zostanie przyjęta, to Państwowa Komisja Wyborcza określi zasady, na jakich podmiot zarządzający będzie przedstawiał stosowne wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Chcę spytać, czy ktoś z posłów zechce przejąć propozycję pana ministra dotyczącą ar. 42 ust. 2. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Poproszę pana posła Grodzickiego o odczytanie raz jeszcze treści ust. 4.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Ust. 4 w art. 42 brzmiałby następująco: „Tryb postępowania w sprawie przeprowadzenia kampanii referendalnej w jednostkach publicznej radiofonii i telewizji określi w trybie rozporządzenia Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji”. Przyjęcie tej poprawki wymaga też pewnego przeredagowania ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy ktoś sprzeciwia się przyjęciu tej poprawki? Nie ma sprzeciwu. Poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Przechodzimy o art. 43 ust. 1. Czy ktoś ma uwagi do tego przepisu? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Art. 43 ust. 2. Czy ktoś zgłasza uwagi lub propozycje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Mam tutaj pewne wątpliwości. Jeżeli bowiem nie ma ustawy, która określałaby zasady finansowania partii politycznych, to założenie, że partie z własnych zasobów będą finansowały kampanię referendalną, wydawanie plakatów itp., nie organizując zbiórki pieniężnej jest założeniem problematycznym. Przy tym nie chcemy powoływać w partiach pełnomocników, którzy personalnie odpowiadaliby za te sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Jaka jest zatem pańska konkluzja, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Może w drugim czytaniu ustawy zgłosimy kompleksową poprawkę dotyczącą tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PosełLidiaBłądek">Możliwe jest też zgłoszenie wniosku mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Prosiłbym, aby pani poseł zostawiła wnioskodawcy swobodę decyzji.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są jeszcze uwagi do art. 43? Nie ma uwag, jest tylko zapowiedź ewentualnego zgłoszenia poprawki w czasie drugiego czytania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Przechodzimy do art. 44. Czy są uwagi do tego przepisu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#PosełStanisławRogowski">Chcę poinformować, że były pewne wątpliwości dotyczące przedłożonego zapisu. Mianowicie chciałbym upewnić się, czy w świetle art. 44 jest zupełnie jasne, że wydatki z budżetu państwa przeznaczone na referendum tylko i wyłącznie związane są z działaniem Państwowej Komisji Wyborczej, a nie np. z działaniami innych podmiotów. Czy zapisu tego nie można czasem tak zinterpretować, że budżet państwa może również finansować działania partii politycznych.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#PosełStanisławRogowski">Wprawdzie myślę, że nie ma takiego niebezpieczeństwa, gdyż artykuł ten trzeba odczytywać łącznie z art. 43, lecz chciałbym mieć pewność w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Według mnie nie ma niebezpieczeństwa opacznej interpretacji tego przepisu, zwłaszcza że ustawa generalnie odwołuje się do Ordynacji Wyborczej do Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#PosełJacekUczkiewicz">Ustawa wyraźnie rozgranicza przygotowanie, przeprowadzenie kampanii referendalnej oraz samego referendum, zatem nie ma niebezpieczeństwa, o którym mówił mój przedmówca. Natomiast byłoby chyba zręczniej, aby art. 44 został umieszczony przed art. 43, gdyż art. 44 ma bardziej generalny charakter. Proponuję więc zmianę kolejności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Widzę, że Biuro Legislacyjne KS nie wnosi sprzeciwu w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#PosełTadeuszZieliński">Idąc śladem wątpliwości zgłoszonej przez pana posła Rogowskiego, uważam, że można by uściślić zapis art. 44, dodając po wyrazach „organizacjom przygotowań” wyrazy „organów do spraw referendum”. Chodzi o to, aby wskazać, że z budżetu państwa może być finansowana działalność tylko tych organów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PosełLidiaBłądek">Z innych przepisów ustawy wyraźnie wynika, że przygotowanie referendum należy do powołanej w tym celu komisji. Nie ma potrzeby powielania tego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Chcę zwrócić uwagę na art. 17 i 18, które mówią, że Państwowa Komisja Wyborcza zapewnia przygotowanie, organizację i przeprowadzenie referendum. Formuła więc nie podlega żadnej wątpliwości i jest jasna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Chciałbym zapytać, czy pan poseł podtrzymuje propozycję zmiany w art. 44? Pan poseł wycofuje się. Dziękuję. Czy ktoś ma jeszcze uwagi do art. 44? Nie ma uwag.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Przechodzimy do rozdziału 8 - Przepisy szczegółowe i końcowe.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy są uwagi do art. 45?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Wydaje mi się, że trzeba wyraźnie określić, w jakiej formule prawnej Państwowa Komisja Wyborcza zarządzi przeprowadzenie referendum. Należy sprecyzować charakter tego aktu.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PosełRyszardGrodzicki">Ponadto w kontekście wprowadzenia do ustawy dodatkowego ustępu o rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, trzeba w ust. 2 dodać nowy punkt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PosełLidiaBłądek">Co do pierwszej uwagi, to przedłożony zapis nie wymaga zmiany, gdyż przyjęliśmy w art. 18 ust. 3, że Państwowa Komisja Wyborcza podejmuje uchwały w zakresie wykonywania swoich ustawowych uprawnień. Określiliśmy zatem formę, w jakiej Państwowa Komisja Wyborcza podejmuje swe postanowienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Mogę tu tylko powiedzieć, że np. w Konstytucji jest powiedziane, że Rada Ministrów wydaje rozporządzenia, niemniej w ustawie powtarzamy to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Proszę, aby na ten temat wypowiedział się przedstawiciel Biura Legislacyjnego KS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#PrzedstawicielBiuraLegislacyjnegoKS">Można przychylić się do zgłoszonej propozycji, lecz praktycznie biorąc niczego ona nie zmienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Chcę spytać, czy pan poseł podtrzymuje swoją poprawkę. Pan ją podtrzymuje. Czy ktoś jest przeciwny tej poprawce? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Zatem początek ust. 2 będzie brzmiał tak: Państwowa Komisja Wyborcza, w przypadku o którym mowa w ust. 1 określi w drodze uchwał.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Proszę teraz o przedstawienie pańskiej drugiej propozycji: kwestią legislacyjną jest skoordynowanie art. 42 ust. 4 z art 45 ust. 2. W pierwszym przypadku mówi się o rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji a tutaj siłą napędową w kampanii w mass mediach jest Państwowa Komisja Wyborcza. Nie wiem więc, czy nie mamy tu do czynienia z pewną sprzecznością.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#PosełJanSzczepaniak">Prosiłbym pana ministra o odniesienie się do tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Mamy tu do czynienia z dwiema sprawami. Po pierwsze - zasady prowadzenia kampanii wyborczej w mass mediach określa Państwowa Komisja Wyborcza po porozumieniu z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Natomiast sposób prezentowania programów firmowanych przez inne podmioty niż państwowa Komisja Wyborcza określa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Myślę, że wyjściem byłoby tu przyjęcie sformułowania, iż tryb postępowania w kampanii referendalnej innych podmiotów określa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Zatem w art. 45 ust. 2 należy skreślić pkt 2 i dodać nowy ustęp, który mówiłby, że zasady i sposób prowadzenia kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych, o których mowa w ust. 1, określa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Chciałem spytać pana posła Grodzickiego, czy przejmuje tę poprawkę. Tak. Czy jest sprzeciw wobec takiego rozstrzygnięcia? Nie ma sprzeciwu. Zatem art. 45 został przyjęty, Biuro Legislacyjne KS dokładnie zredaguje ten tekst.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Przechodzimy do art. 46. Czy są uwagi do tego przepisu? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#PosełJanSzczepaniak">Art. 47 - czy ktoś zgłasza uwagi lub zastrzeżenia? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#PosełJanSzczepaniak">Art. 48 - czy ktoś ma obiekcje do tego przepisu? Nie ma uwag.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Chciałem jeszcze cofnąć się do art. 45. W ust. 1 pkt 3 tego artykułu jest odesłanie do art. 43. Jeżeli kampania wyborcza i kampania referendalna będą przeprowadzane łącznie nie widzę możliwości sensownego rozdzielenia środków przeznaczonych na jeden i drugi cel. Może by więc wykreślić w art. 43 ust. 1?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PosełStanisławRogowski">W art. 43 ust. 1 mówi się, że wydatki na referendum partie pokrywają wyłącznie ze środków własnych. Zasada ta powinna odnosić się jako norma generalna do partii, które nie startują w wyborach. Jeśli natomiast chodzi o partie startujące w wyborach, to rozdzielenie tych wydatków jest niewykonalne technicznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Co do omawianej sprawy, to wydawało nam się, że zasadniczy jest tu przepis art. 45 ust. 2, który mówi o zasadach łącznego finansowania.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Zdajemy sobie sprawę, że w przypadku łącznego przeprowadzenia kampanii wyborczej i referendum obie kampanie będą się ze sobą wiązały. Zmierzaliśmy do tego, aby można było pokazać, jaki jest podział tych środków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Panie ministrze, sytuacja ta przypomina finansowanie wydatków na kampanię wyborczą do Sejmu i Senatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Kwestia jest dyskusyjna. Rzeczywiście, środki można przenosić z jednej szuflady do drugiej, ale na przykład afisze referendalne są ściśle związane z referendum i powinny być finansowane tylko z pieniędzy przeznaczonych na ten cel. Jeśli natomiast odbywa się publiczne zebranie poświęcone wyborom i referendum, to rzeczywiście może ono zostać sfinansowane ze środków przeznaczonych na kampanię wyborczą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Podział środków na te dwa cele będzie sztuczny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#PosełStanisławRogowski">Jestem tego samego zdania. Formalnie można pokazać taki podział, ale obawiam się, że te sprawozdania będę sztuczne i że stworzymy konstrukcję sprzyjające pewnym machinacjom. Plakaty referendalne można tak zaprojektować, że plakat wyborczy będzie równocześnie związany z referendum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Czy pan poseł Grodzicki podtrzymuje wniosek, aby skreślić w art. 43 ustęp 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">W kontekście treści ust. 2 można sobie pozwolić na to skreślenie. Rozumiem, że w stosunku do tych organizacji, które występują tylko w referendum, te przepisy łączne nie będą miały zastosowania, dla nich normą będzie art. 43.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Norma ta odnosi się jednak nie do podmiotów, które uczestniczą, bądź nie uczestniczą w wyborach, tylko do sytuacji, gdy w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory przeprowadza się referendum. Zaistniałaby więc luka prawna dotycząca podmiotów, które nie uczestniczą w kampanii wyborczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Nie byłoby luki prawnej, lecz jest inny problem. Będziemy mieli do czynienia z podmiotami, które włączą się do kampanii referendalnej, lecz nie biorą udziału w wyborach. W stosunku do nich stosuje się przepis art. 43. Natomiast w przypadku tych podmiotów, które biorą udział i w wyborach i w referendum rozdzielenie wydatków na te dwa cele jest niemożliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Wydaje mi się, że sprawa polega w dużej mierze na nieporozumieniu. Jeśli podmiot bierze udział tylko w referendum, to nie sporządza sprawozdań finansowych. W przypadku połączenia wyborów i referendum, podmioty uczestniczące w tych dwóch aktach, sporządzają sprawozdania finansowe, wykazując ile łącznie wydały na referendum i na wybory. Nie muszą one dokonywać podziału środków, tym bardziej że nie obowiązują żadne limity.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#MinisterKazimierzCzaplicki">Wydawało nam się, że podmioty te wykażą łączne kwoty wydatków. Mogę tylko zwrócić uwagę, że wówczas partie polityczne mogą uzyskać dodatkowe kwoty dotacyjne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Bezprzedmiotowy staje się więc przepis, który mówi o pokrywaniu wydatków na referendum ze źródeł własnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#PosełLidiaBłądek">W sprawie formalnej. Dyskusja jest interesująca, a problem trudny. Długo nad nim debatowaliśmy, lecz w końcu przyjęliśmy zapis proponowany w art. 43. Jeśli pan poseł go podważa, to proponuję zgłoszenie wniosku mniejszości i nie wracanie do tego artykułu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Nie formalizujmy sprawy. Jeżeli pan poseł Grodzicki zgłosi formalny wniosek o reasumpcję decyzji dotyczącej art. 43 ust. 1, to poddamy to pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#PosełStanisławRogowski">Myślę, że wobec podzielonych zdań musimy to przegłosować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#PosełMarekMazurkiewicz">Sprawa polega na tym, że zapis art. 45 ust. 1 pkt 3 odnosi się nie do podmiotów, które uczestniczą w referendum, ale do daty referendum, które odbywa się w tym samym dniu co wybory. Gdybyśmy skreślili art. 43 ust. 1, to podmioty nie uczestniczące w wyborach, ale uczestniczące w referendum, gdy wybory odbywają się łącznie z nim, musiałyby stosować przepisy rozliczania się z kampanii wyborczej a nie z kampanii referendalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Pytam, czy pan poseł Grodzicki podtrzymuje swój wniosek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#PosełRyszardGrodzicki">Nie, nie podtrzymuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PosełJanSzczepaniak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#PosełJanSzczepaniak">Zatem zakończyliśmy omawianie poszczególnych artykułów ustawy. Przejdziemy teraz do przegłosowania całości. Kto jest za zarekomendowaniem Wysokiej Izbie projektu całej ustawy?</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#PosełJanSzczepaniak">W głosowaniu posłowie jednogłośnie opowiedzieli się za przyjęciem projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#PosełJanSzczepaniak">Stwierdzam, że jednogłośnie przyjęliśmy projekt ustawy, pozostaje nam jeszcze wybór posła sprawozdawcy. Proponuję kandydaturę posła Stanisława Rogowskiego, który od wielu tygodni solidnie pracował nad przygotowaniem projektu. Czy ktoś jest przeciwny tej kandydaturze?</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#PosełJanSzczepaniak">Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#PosełJanSzczepaniak">Posłem sprawozdawcą został więc pan poseł Stanisław Rogowski.</u>
          <u xml:id="u-151.6" who="#PosełJanSzczepaniak">Wobec tego, że dziś zakończyliśmy rozpatrywanie projektu ustawy o referendum, jutro nie ma posiedzenia Komisji.</u>
          <u xml:id="u-151.7" who="#PosełJanSzczepaniak">Dziękuję za udział w obradach, zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>