text_structure.xml
51.5 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Dnia 2 lutego 1978 r. Komisja Prac Ustawodawczych, obradująca pod przewodnictwem posła Adama Łopatki (PZPR), rozpatrzyła działania zmierzające do kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz informację na temat kontroli realizacji ustaw przez komisje sejmowe.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Oświaty i Wychowania z wiceministrem Bolesławem Dylakiem, Ministerstwa Sprawiedliwości z wiceministrem Adamem Zborowskim, Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, z prezesem Franciszkiem Ruskiem, Zarządu Głównego Ligi Kobiet z przewodnicząca Eugenią Kemparową, Zrzeszenia Prawników Polskich z Sekretarzem Generalnym Stanisławem Kołodziejem, Towarzystwa Wiedzy Powszechnej z Sekretarzem Generalnym Jadwigą Kozłowską Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich z wiceprzewodniczącym zarządu Klubu Publicystów Społeczno-Prawnych Zygmuntem Frankiem.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Materiały do pierwszego punktu porządku dziennego nadesłały: Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Oświaty i Wychowania, Federacja Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej, Zrzeszenie Prawników Polskich, Zarząd Główny Ligi Kobiet, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Jak wynika z tych materiałów, w Polsce, podobnie jak w innych krajach socjalistycznych, prawo odgrywa wyjątkowo doniosłą w życiu państwa i społeczeństwa. Prawo będące odzwierciedleniem układu stosunków społecznych służyć ma dalszemu przeobrażaniu rzeczywistości na etapie rozwiniętego socjalizmu. Świadomość społeczną kształtuje się od najmłodszych lat poprzez cały system wychowawczo-oświatowy, rodzinę, zakład pracy, praktykę funkcjonowania rozmaitych form więzi społecznych oraz wzajemne stosunki między organami władzy a społeczeństwem.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Istnieje potrzeba, na co szczególnie zwraca się uwagę w uchwałach partii i rządu, wypracowania i rozwijania systemu edukacji społeczno-prawnej obywateli. Działania te ukierunkowane na:</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">-wyrabianie szacunku dla prawa poprzez doskonalenie przepisów rannych,</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">- praktyczną działalność organów państwowych i organizacji społecznych w dziedzinie stosowania przepisów prawa,</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">- wyposażenie każdego obywatela w minimum wiedzy prawnej, nieznanej w jego działalności zawodowej, w życiu osobistym i społecznym,</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">- upowszechnienie treści zawartych w normach prawnych, a także wchodzących się w trakcie stosowania przepisów prawa, które kryją w sobie szczególne wartości etyczne, obyczajowe, wychowawcę, profilaktyczne.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Po VI Zjeździe PZPR podjęto uchwały Biura Politycznego i rządu, na podstawie których nasilono działania na rzecz umocnienia świadomości i kultury prawnej społeczeństwa w resortach, odpowiednich instytucjach prawnych, organizacjach partyjnych, związkowych, młodzieżowych, ogniwach Zrzeszenia Prawników Polskich oraz środkach masowego przekazu. Jako przykład podać można, że resort oświaty i wychowania wprowadził eksperymentalnie w programach niektórych szkół podstawowych tematy z zagadnień społeczno-prawnych. Przewiduje się, że w przyszłej szkole 10-letniej przedmioty: propedeutyka nauki o społeczeństwie oraz przygotowanie do życia w rodzinie obejmować będą wiele zagadnień -społeczno-prawnych. Poważną rolę w systemie edukacji społeczno-prawnej młodzieży spełnia również wojsko.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Tematyka prawna poraź częściej wchodzi do programów doskonalenia zawodowego w różnych resortach i zakładach pracy, a w szczególności do programów doskonalenia kadr kierowniczych.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">Coraz szerzej rozwija się poradnictwo prawne prowadzone przez Zrzeszenia Prawników Polskich i przez radców prawnych w instytucjach, przez organizacje społeczne i młodzieżowe (np. Liga Kobiet i FSZMP). Niemały wkład w upowszechnianiu prawa ma działalność Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej oraz niektórych wydawnictw książkowych. Na przestrzeni ostatnich lat zwiększyła się ilość publikacji na tematy społeczno-prawne w prasie codziennej oraz w tygodnikach, tematyka prawna znajduje często miejsce w programach radiowych i telewizyjnych.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Nabrała rozmachu oraz stała się bardziej planowa działalność resortu sprawiedliwości na rzecz kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Zwraca się szczególnie uwagę na rozwijanie i doskonalenie wychowawczej funkcji organów sprawiedliwości, zarówno w czasie rozpoznawania spraw jak i w postępowaniu wykonawczym, udział pracowników organów wymiaru sprawiedliwości we współdziałaniu w popularyzacji prawa jest coraz szerszy.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">Problematyka kultury rozpraw i oddziaływania sądu na świadomość społeczną stała się przedmiotem badań prowadzonych w Instytucie Badania Prawa Sądowego, a wyniki ich były przedmiotem Sympozjum zorganizowanego przez resort sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">W realizowaniu wychowawczych, a przez to i profilaktycznych zadań w postępowaniu sądowym dąży się do tego, ażeby wydawane wyroki oceniane były jako słuszne zarówno z punktu widzenia prawnego jak i społecznego. Wyjaśnienie podstaw podjętych decyzji, połączone z moralno-prawną oceną ustalonych faktów, wywiera określony wpływ na świadomość prawną i wzbudza szacunek dla prawa. Szczególnie szeroką działalność wychowawczą rozwijają sądy pracy, które chroniąc interesów ludzi pracy, starają się akcentować zasadę jedności praw i obowiązków.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Resort sprawiedliwości wykorzystuje również możliwości kształtowania świadomości i kultury prawnej osób, w stosunku do których orzeczono zastosowanie środków poprawczych lub karnych.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Stosuje się coraz to nowe formy popularyzacji prawa wśród osób wskazanych. Wypracowane w tym zakresie metody działania nie są jednak jeszcze w pełni zadowalające, podjęto przeto prace nad wygotowaniem metod lepiej dostosowanych do potrzeb.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">Na szczególne podkreślenie zasługuje udział pracowników resortu sprawiedliwości w popularyzacji prawa w szkołach. Sędziowie dla nieletnich utrzymują kontakty z uniwersytetami dla rodziców i innymi instytucjami oświatowymi.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Najliczniejszą grupę reprezentującą społeczeństwo w wymiarze sprawiedliwości stanowią ławnicy. Uczestnicząc w organizowanych przez sądy szkoleniach, w rozprawach, w działalności profilaktyczno-wychowawczej stają się następnie propagatora prawa w swoich kolektywach pracowniczych i w swoich środowiskach.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Duże znaczenie w popularyzacji przepisów prawa oraz kształtowaniu świadomości prawnej obywateli odgrywa właściwa praca środków masowego przekazu: prasy, radia i telewizji. Resort sprawiedliwości współdziała z tymi organami, inicjuję pojmowanie określonych problemów.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">Podnoszenie poziomu świadomości i kultury prawnej obywateli, to proces złożony i nie może on ograniczać się tylko do poszerzenia w społeczeństwie wiedzy o prawie, ale musi także uwzględniać wyrabianie pozytywnego stosunku obywateli do obciążających norm prawnych, uznania potrzeby i nawyku ich przestrzegania. Jest to zadanie ogromne, wymagające wszechstronnych i wielokierunkowych działań.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Koreferat poselski, podsumowujący wyniki prac podkomisji ds. omówienia działań zmierzających do kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, przedstawił poseł Wiesław Sadowski (bezp.).</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">W toku swych prac podkomisja wykorzystała materiały przedstawione przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Oświaty i Wychowania, FSZMP, ZPP, Ligę Kobiet, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich oraz częściowo Ośrodek Badania Opinii Publicznej przy Komitecie DS. Radia i Telewizji. Według oceny podkomisji, otrzymane materiały dobrze obrazują dotychczasowe działania mające na celu kształtowanie śwadomości prawnej społeczeństwa. Na uznanie zasługuje zwłaszcza obszerny i kompleksowy materiał przedstawiony przez Ministerstwo Sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Podkomisja zajęła się dwoma blokami zagadnień:</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">- znaczeniem świadomości prawnej, która sięga swoimi korzeniami do istoty moralności społeczeństwa;</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">- praktycznymi działaniami, które służą popularyzacji treści prawa oraz krzewieniu kultury prawnej.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Szacunek dla prawa i związany z tym nawyk przestrzegania norm prawnych są to zagadnienia niezmiernie ważne dla prawidłowego rozwoju życia społecznego. Jest sprawą znaną, że okresy rozbiorów, dwudziestolecia międzywojennego oraz okupacji hitlerowskiej nie sprzyjały wzrostowi kultury prawnej, ani wdrażaniu polecanych nawyków związanych z postawą szacunku wobec prawa. Wymaga podkreślenia, że w wielu innych społeczeństwach poszanowanie dla prawa czy społeczne potępienie dla przestępstwa są ustawami znacznie silniej ugruntowanymi. Także okres trzydziestu lat rewolucji socjalistycznej i związane z nią permanentne zmiany prawa nie w pełni sprzyjały wytworzeniu atmosfery szacunku dla prawa w naszym kraju. Prawo nie było dość stabilne, aby mogło zdobyć sobie społeczny autorytet.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">O szacunek dla prawa, prócz działań wychowawczych i popularyzatorskich, należy walczyć przede wszystkim prze jego bezbłędne przestrzeganie, co wymaga stałego umacniania praworządności. Nie może być w związku z tym przepisów, o których wiadomo z góry, że są nieżyciowe i nie mogą być przestrzegane w praktyce. Referent stwierdził, że on - jako pracownik szkoły wyższej - zna dziesiątki tego rodzaju aktów prawnych, tak sprzecznych z realiami życia, że nie mogą być realizowane.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Treść prawa musi realizować zasady społecznej sprawiedliwości. Nie mogą więc mieć miejsca takie fakty, które mówca zna swojej praktyki poselskie, jak np. sytuacja kiedy ADM żąda opłaty za centralne ogrzewanie za okres, w którym była awaria i kiedy mieszkanie nie było opalane, czy też przypadek w którym abonent telefonu otrzymawszy ewidentnie błędny rachunek za telefon - co potwierdza informacja urzędu opłat - zmuszony jest opłacić go we wskazanej wysokości i dopiero później ubiegać się o zwrot nadpłaty.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">W dyskusji na posiedzeniu podkomisji wskazywano także na ważne braki w wiedzy młodych obywateli naszego kraju na temat praw ustrojowych.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Omawiając drugi blok zagadnień, dotyczący praktycznych kroków podejmowanych w celu kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, poseł W. Sadowski stwierdził, że dostarczone komisji materiały wskazują, iż w tym zakresie robi się bardzo wiele. Niemniej są to działania rozproszone i niekiedy bardzo sporadyczne. Działalność zmierzająca do kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa musi stać się bardziej skoordynowana i kompleksowa. Służy temu powstanie w Ministerstwie Sprawiedliwości Departamentu Kształtowania Świadomości i Kultury Prawnej Społeczeństwa. Uważając powstanie nowego departamentu a słuszne podkomisja wyraża pogląd, że nie rozwiązuje to całkowicie problemu. Celowe wydaje się powołanie organu rządowego typu „rady DS. kształtowania świadomości prawnej”.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Podkomisja wysoko ocenia wysiłki Ministerstwa Oświaty i Wychowania w zakresie upowszechniania wiedzy o prawie oraz kształtowania kultury prawnej. Działania w tym zakresie powinny zostać poważnie zintensyfikowane, co odpowiada także intencjom Ministerstwa. Jest w chwili obecnej sporne, czy należy stworzyć odrębny przedmiot nauczania w tym zakresie. Niewątpliwa jest jednak potrzeba opracowania odpowiedniego podręcznika czy skryptu.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">Byłoby też pożądane, aby odpowiedniej korekty programów szkół wyższych dokonało Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Jak wiadomo, wszyscy studenci uczęszczają na zajęcia z podstaw nauk politycznych. Wydaje się jednak, że przedmiot ten nie spełnia wystarczającej roli z punktu widzenia upowszechniania kultury prawnej oraz przekazania wiedzy o treści podstawowych norm prawnych.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Środki masowego przekazu powinny uwzględniać problematykę prawną znacznie w większym stopniu niż dotychczas - i nie tylko w postaci porad prawnych. ZSMP proponuje organizację Olimpiady Wiedzy o Prawie. Ministerstwo Oświaty i Wychowania zamierza przeanalizować tę sprawę.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Istotny wniosek wynika z materiału przedstawionego podkomi~s~ji przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich: w wystąpieniach przedstawicieli rządu, problematyka prawna poruszana jest tylko sporadycznie. Ten stan rzeczy trzeba zmienić. SDP zwraca też uwagę na konieczność zmiany proporcji w problematyce wyświetlanych u nas filmów: w chwili obecnej przeciętny widz o wiele lepiej orientuje się w szczegółach anglosaskiej procedury sądowej, aniżeli postępowania sądowego w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Uzupełniając informację pisemną resortu, wiceminister sprawiedliwości Adam Zborowski stwierdził, że zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami z dniem 1 stycznia br. został powołany w Ministerstwie Sprawiedliwości Departament Kształtowania Świadomości i Kultury Prawnej Społeczeństwa. Do jego właściwości rzeczowej należy m.in.:</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">- inicjowanie działań poszczególnych organów państwowych i instytucji społecznych w zakresie kształtowania świadomości kultury prawnej społeczeństwa;</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">- opracowywanie wieloletnich programów resortu oraz koordynacja działań poszczególnych placówek resortu w tym zakresie;</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">- zagadnienia opieki postpenitencjarnej;</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">- wspólnie z innymi zainteresowanymi instytucjami przygotowanie programów edukacji społeczno-prawnej społeczeństwa;</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">- inicjowanie współudziału społeczeństwa w realizacji zadań resortu sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">Wiceminister A. Zborowski poinformował też o bieżących pracach tego departamentu.</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Oprócz nowego departamentu z dniem 1 stycznia br. minister sprawiedliwości powołał jako swój organ doradczy - Radę do Spraw Współdziałania Społecznego z Wymiarem Sprawiedliwości. W skład wejdą przedstawiciele zainteresowanych instytucji oraz środowisk. Dotyczy to zwłaszcza takich grup społecznych, jak ławnicy (60 tys. osób) oraz kuratorzy społeczni (blisko 300 tys. osób). Mówca wyraził podziękowanie podkomisji za poparcie starań resortu w zakresie powstania organu rządowego o charakterze koordynacyjnym i programującym w postaci „rady do spraw kształcenia świadomości prawnej”, złożonej z wysokiego szczebla przedstawicieli zainteresowanych resortów, organizacji i instytucji. Na czele rady mógłby stanąć minister sprawiedliwości, jako organ odpowiadający za te sprawy w łonie rządu. Z kolei zasługą rady, przygotowywaniem materiałów na jej posiedzenia itp. mógłby zająć się nowo powołany departament. Powstanie rady należy uważać za konieczne dla doskonalenia dyscypliny społecznej oraz świadomości wspólnoty interesów narodowych, bez czego nie jest możliwa budowa rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#WitoldRozwens">Młodzież musi rozumieć społeczny sens przestrzegania prawa, dlatego też wiedza prawnicza winna być wykładana w szkołach. Do tej pory działalność ta nie była zorganizowana ani oparta na jednolitej koncepcji. Popularyzowano prawo głównie w szkołach znajdujących się w większych miastach. Na podstawie porozumienia zawartego między Ministerstwem Oświaty i Wychowania oraz Prokuraturą Generalną w roku szkolnym 1975/76 w 23 szkołach położonych na terenie całego kraju został przeprowadzony eksperyment w zakresie nauczania podstaw wiedzy o prawie. Wykazał on duże zainteresowanie młodzieży problematyką społeczno-prawną. Z analizy eksperymentu wynika, że wykładowcą na zajęciach z tego zakresu może być tylko prawnik. Kiedy lekcję - na podstawie szczegółowego konspektu - prowadził nie specjalista, rezultaty były zazwyczaj mierne, ponieważ młodzież zawsze zadawała dużo pytań wychodzących poza program, na które referujący nie był w stanie odpowiedzieć.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#WitoldRozwens">W roku szkolnym 1976/77 nauczanie prawa w szkole objęło już 500 oddziałów w 2.300 szkołach. Przy pomocy Zrzeszenia Prawników Polskich zajęcia prowadziło w czynie społecznym 3.763 prawników. Rezultaty tej akcji zostały pozytywnie ocenione tak przez kuratorów, jak i prokuratorów wojewódzkich. Oczywiście, na dłużną metę problem nie da się rozwiązać siłami społecznymi. Nieodparcie nasuwa się wniosek, że zajęciami z zakresu problematyki społeczno-prawnej winny zostać objęte wszystkie szkoły oraz że problematyka ta powinna uzyskać rangę samodzielnego przedmiotu. Podobne wnioski wynikają z dyskusji zorganizowanej przed kilku tygodniami przez redakcję „Trybunę Ludu”. W chwili obecnej problem nie polega więc na tym czy wprowadzić prawo do szkół, ale jak to zrobić. Niestety Ministerstwo Oświaty i Wychowania sprzeciwia się wprowadzeniu nowego przedmiotu, motywując to nadmiernym przeładowaniem programu szkolnego.</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#WitoldRozwens">Na zakończenie, mówca poinformował o rozwiązaniu omawianego problemu w ZSRR, gdzie „podstawy państwa i prawa ZSRR” wykładane są już od 5 lat jako samodzielny przedmiot realizowany w 8 klasie w wymiarze 256 godz. zajęć. Wykładowcami są nauczyciele historii, specjalnie do wykładania tego przedmiotu przygotowani w szkołach wyższych.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#BolesławDylak">Stałą troską resortu jest nie dopuszczenie do opóźnienia wprowadzenia problematyki społeczno-prawnej do szkół. Program naszej szkoły jest programem otwartym. Do tej pory zagadnienia społeczno-prawne realizowane były w ramach dwóch przedmiotów: wychowania obywatelskiego oraz przygotowania do życia w rodzinie. Resort chce obecnie rozszerzyć udział tych zagadnień w wymienionych przedmiotach. Wspólnie z innymi zainteresowanymi instytucjami resort pragnie też opracować program upowszechniania wiedzy społeczno-prawnej wśród młodzieży.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#BolesławDylak">Nie ma obecnie możliwości wprowadzenia samodzielnego przedmiotu w zakresie prawa - nie ma odpowiednie kadry. Trzeba też pamiętać, że programy nauczania prawa w szkole muszą odpowiadać zróżnicowanemu profilowi szkół poszczególnych typów oraz przyszyci ich absolwentów. Program 10-letniej powszechnej szkoły średniej przewiduje przedmiot „Przygotowanie do życia w społeczeństwie” oraz godziny przeznaczone do dyspozycji wychowawcy, założenia wymienionych lekcji odpowiadają postulatom przedstawionym przez posła W. Sadowskiego. za słuszne</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#BolesławDylak">Resort uważa także za słuszne wprowadzenie prawoznawstwa do programu nauczania po 10-latce. Rozpoczęto pracę nad odpowiednimi podręcznikami, a Instytut Kształcenia Nauczycieli poczynając od najbliższych wakacji przystąpi do szkolenia pierwszej grupy nauczycieli w zakresie nauczania wybranych zagadnień społeczno-prawnych. Razem z Ministerstwem Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki myśli się o tym, aby do programu ostatniego roku studiów pedagogicznych wprowadzić elementy wiedzy prawniczej raz na ostatnie lata studiów prawniczych - podstawy wiedzy psychologicznej i pedagogicznej. Przy udziale ZPP powstała też koncepcja, aby prawnicy-praktycy, zainteresowani nauczaniem prawa w szkołach, mogli w drodze kursów uzyskać kwalifikacje pedagogiczne.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#FranciszekRusek">Zagadnienie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa to temat stale aktualny. Dobrze, że podejmujemy ten temat. Ale upowszechnienie wiemy o prawie obowiązującym to część problematyki, którą obejmuje także kwestię praworządności w całokształcie aspektów tego tematu oraz sprawę porządku prawnego.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#FranciszekRusek">Przychylam się do przedstawionych tu tez, ale jest to tylko część, a nie całość tematu. Poseł Sadowski mówi, że nie można zastrzegać w domach studenckich obowiązujących przepisów, lub administracja żąda pieniędzy za ogrzewanie mieszkań, którego nie było. A zatem stoimy wobec problemu: świadomość prawna a praktyka przestrzegania prawa. Tak samo ważna jest znajomość prawa, jak praktyka przestrzegania przepisów. Musimy zdać sobie sprawę z konsekwencji sytuacji, w której istnieje rozdźwięk między prawem a życiem. Byłoby więc cenne, aby Komisja objęła całość zagadnienia.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#FranciszekRusek">Należałoby sformułować szereg wskazań dla praktyki i ukierunkować ją. Mamy bowiem do czynienia z nienależytym normowania rozmaitych materii. Coraz trudniej udzielić porady prawnej. Jest to spowodowane dowolnościami interpretacyjnymi, częstym dostosowaniem zasad współżycia społecznego i odwoływaniem się do interesu społecznego. Mówimy, że można tak rozstrzygnąć dane zagadnienie, ale można też rozstrzygnąć inaczej. Nikt nie wie tak, a kiedy inaczej. Zbyt szeroko stosowane są klauzule Nie służy to praworządności. Musimy ukształtować przekonanie, że złe prawo wymaga zmian, a dobre prawo musi być przestrzegane.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#FranciszekRusek">Jedynie prokuratura ma obowiązek zajmować się kontrolą przestrzegania prawa. Szkoda więc, że nie otrzymaliśmy informacji od Prokuratury Generalnej.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#EugeniaKempara">Kształtowanie świadomości prawnej jest jednym z elementom wychowania człowieka, szeroko rozumianego wychowania obywatelskiego. Świadomość prawna stanowi zarazem płaszczyznę, w której realizuje się równouprawnienie. Także Liga Kobiet w ramach statutowych obowiązków i możliwości pracuje nad kształtowaniem świadomości prawnej. Jest to jednak trochę jak gdyby improwizacja. Wszyscy podejmują to zagadnienie. Edukujemy dorosłych, bo nie ma systemu kształcenia młodych. Cieszę się więc, że kształcimy nauczycieli, aby można było podejmować sprawę w szkołach. Obawiam się jednak, czy nie sprowadzimy problemu do godzin wychowawczych.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#EugeniaKempara">Kształtowanie świadomości prawnej podzieliłabym na:</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#EugeniaKempara">- wiadomości o systemie prawnym, prawach i obowiązkach obywatelskich, o ordynacji wyborczej. Problemy te muszą się znaleźć w programie szkolnym, choćby ze względu na obserwowane trudności z edukacją ekonomiczną społeczeństwa. Poza tym niemożliwe wydaje się wychowanie polityczne człowieka, jeśli nie zna on własnych praw, a propaganda nasza nie zawsze przygotowana jest do tego, by istniejącą lukę wypełnić;</u>
<u xml:id="u-5.3" who="#EugeniaKempara">- popularyzacja konkretnych aktów prawnych.</u>
<u xml:id="u-5.4" who="#EugeniaKempara">Trudno byłoby mi stwierdzić, czy potrzebne jest powołanie Rady DS. kształtowania świadomości prawnej. Być może departament w ministerstwie będzie spełniał swoje funkcje w takim stopniu, który okaże się wystarczający. Mamy przecież do czynienia raczej z nadmiarem instytucji.</u>
<u xml:id="u-5.5" who="#EugeniaKempara">Mówiąc o roli szkół w kształtowaniu świadomości prawnej trzeba powiedzieć, że mamy tu często do czynienia z improwizacją, w klasach przedmaturalnych, kiedy podejmuje się te problemy. Młodzież przecież nie ma czasu. Uczestniczyłam w spotkaniach, na których czułam się intruzem. Wiele zależy od przygotowania pedagogów, metod pracy i wiedzy. Należy rozważyć kształt przedmiotu, który objął edukację ekonomiczną, prawną, zasad etyki, przygotowanie człowieka do życia w rodzinie.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#StanisławKołodziej">W ostatnim roku objęliśmy niemalże wszystkie szkoły podstawowe (ostatnie klasy) i zawodowe nauczaniem prawa i zagadek społeczno-prawnych. Podsumowaliśmy nasz dorobek i uważamy, jest on korzystny, choć wymaga rozwinięcia i doskonalenia, zwłaszcza programu oraz kadr. Nie mamy w ZPP możliwości by tylko pomocy pracy społecznej zaspokoić istniejące potrzeby w szkołach. Upowszechnianiem kultury prawnej i społeczno-prawnej dla dorosłych obejmujemy niemal wszystkie środowiska. Potrzeby w tym zakresie wynikają z szybkiego rozwoju nadbudowy prawnej. Pojawiają się nowe ustawy będące realizacją naszej polityki. Niektóre środowiska, zwłaszcza zaś wiejskie, nie wszystkie przepisy prawa należycie rozumieją. Zajmujemy się nie tylko omawianiem przepisów, lecz także wyjaśnianiem ich społeczno-politycznego kontekstu. Szkoleniem w przedmiocie kodeksu pracy objęliśmy nad 100 tys. osób.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#StanisławKołodziej">Nie wszystkie potrzeby mogą być zaspokojone. Wydaje się społecznie słuszne, by nauczać prawa na studiach wyższych w szerszym zakresie, np. ekonomistów, którzy muszą posługiwać się prani. Zachodzi potrzeba integracji wysiłków urzędów, organizacji społecznych i zakładów pracy. Na posiedzeniu podkomisji przedstawiliśmy propozycje w przedmiocie ponad resortowego programu w tym zakresie.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#StanisławKołodziej">Wicedyrektor departamentu w Ministerstwie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki Lech Karpiński: W ubiegłym roku resort przedstawił zamierzenia dotyczące podnoszenia poziomu wiedzy ekonomicznej, politycznej, prawniczej. Obecnie pracuje się nad tym, aby na wszystkich kierunkach humanistycznych problemy te były uwzględniane. Staramy się, by absolwent rozporządzał wiedzy o państwie prawie nie tylko na studiach prawniczych i ekonomicznych. Prace w tym zakresie są w toku. Duże znaczenie ma skoordynowanie programu działalności.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#ZygmuntFrank">Chciałbym wprowadzić pewne akcenty polemiczne. Prezes Rusek sprowadził problem do uświadamiania obowiązujących norm prawnych. Jest to tylko jedna strona zagadnienia. Chodzi o to, by oddziaływać na tych, którzy tworzą prawo, kształtować świadomość prawną stanowiących prawo. Wielu przepisów nie trzeba łamać, wystarczy je uważnie przeczytać. Nie trzeba utrwalać poglądu, że łamanie prawa jest słuszne i potrzebne. Kształtowanie świadomości i kultury prawnej to działanie ideowo-wychowawcze. Trzeba wydobywać treści ideowe prawa, kształtować przekonanie, że w normach zawarty jest katechizm socjalistycznego postępowania.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#ZygmuntFrank">Przewodniczący Komisji, poseł Adam Łopatka (PZPR): Udzieliliśmy panu głosu jako przedstawicielowi Stowarzyszenia, nie zaś dla indywidualnej polemiki.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#ZygmuntFrank">Jest to stanowisko Stowarzyszenia Dziennikarzy, wynikające z naszych materiałów.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#AdamŁopatka">Nie przedstawiliście materiałów tylko postulaty. Proszę przekazać zarządowi niezadowolenie Komisji z tego powodu.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#ZygmuntFrank">Materiały rzeczywiście nie były zadowalające, gdy chodzi o publicystykę dziennikarską, to jesteśmy w dobrym punkcie, od 15 lat działa klub publicystów społeczno-prawnych. Odbywają się 2 sesje klubowe w miesiącu, spotykamy się z prawnikami, dziennikarze pogłębiają swoją wiedzę. Do słabych punktów należy rozziew między ilością publikacji, a potencjalną tematyką. Nie wszystko potrafimy podjąć w publicystyce. Klub nasz nie jest w stanie koordynować redakcji, są one bowiem autonomiczne i stąd wynikają mankamenty. Sprawy te będą przedmiotem narady publicystów w marcu. Publicystyka społeczno-prawna nie egzystuje w telewizji, chyba sporadycznie. Byłoby np. pożyteczne uruchomienie w telewizji audycji dla szkół służących kształtowaniu Wiadomości prawnej.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#KazimierzFortuna">Zainteresowanie młodzieży wiedzą prawniczą stale wzrasta. Na bazie sprawdzianów w 2 województwach rozważamy obecnie problem olimpiad prawniczych. Wzrasta liczba ośrodków społeczno-prawnych. W działaniu na rzecz upowszechniania prawa uczestniczą aktywnie młodzi prawnicy. Niepokoją nas przypadki wchodzenia przez młodzież w kolizję z prawem.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#ZygmuntSurowiec">Czy Ministerstwo Oświaty i Wychowania przewiduje zwiększenie limitów finansowych dla Towarzystwa Wiedzy Powszechnej tak, by mogło ono zwiększyć akcję popularyzacji prawa? Jakie poczynania podejmie Ministerstwo Oświaty i Wychowania, by wyeliminować rozbieżności stępujące między poszczególnymi kuratoriami w zakresie nauczania prawa w szkołach? Czy istnieje potrzeba nowelizacji siejących przepisów dotyczących zakresu działania Ministerstwa Sprawiedliwości, tak aby mogło ono prowadzić działalność ordynacyjną w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa w przypadku niepowołania rady do tych spraw?</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#JadwigaKozłowska">Nasze możliwości zwiększenia akcji ograniczone są limitami. Środki będące w dyspozycji Towarzystwa dzielić trzeba sprawiedliwi pomiędzy różne kieski działalności. Podejmowane działania koncentrujemy w środowisku wiejskim: istniejące tam potrzeby są bardzo duże wpływają bezpośrednio na kształtowanie atmosfery urząd obywatel. Korzystamy ze współpracy z ZPP i wzajemnie sobie pomagamy.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#BolesławDylak">Nie możemy zwiększyć środków dla Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, bo jesteśmy ograniczeni decyzjami Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Odbyliśmy narady z kuratorami, w wyniku których nastąpiła znaczna poprawa w zakresie podejmowania problematyki prawnej w szkołach.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#KazimieraPlezia">Zagadnienie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa rozpatrywać trzeba w aspekcie stertowania świadomości i wychowania obywatelskiego. Piątego odpowiada mi ujęcie zaprezentowane w materiale Zarządu Głównego Ligi Kobiet. Działalność w zakresie kształtowania świadomości prawnej jest szeroka, choć niezorganizowana. Niestety stale rośnie liczba dzieci i młodzieży wchodzących w kolizję z prawem. rekrutują się oni często z rodzin żyjących w dobrych warunkach, które nie troszczą się o wychowanie dzieci. Rośnie liczba młodych ludzi, którzy niewiadomo z czego dobrze żyją.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#KazimieraPlezia">Popieram wniosek w sprawie powołania rady DS. świadomości prawnej. Należy udzielać społecznego poparcia 30 tys. kuratorów kilkunastu tysiącom ławników — jest ich przecież mało, by objąć młodzież „patronatem”. Jestem za tym, aby problematykę chowania obywatelskiego i przygotowania do życia w rodzinie traktować jako osobny przedmiot. Wiedza obywatelska uczniów jest niska. Doświadczyłam tego, gdy zaprószono mnie do jednej ze szkół. Wątpliwości budzi też niekiedy przygotowanie nauczycieli.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#KazimieraPlezia">Nawiązując do trafnego materiału Zarządu Głównego Ligi Kobiet chciałbym podkreślić, że powinniśmy traktować znajomość prawa jako element przygotowania do życia. Przykro, że ludzie chcą poznać przepisy dopiero wówczas, gdy np. ubiegają się o alimenty, czy przygotowują wniosek rozwodowy.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#KazimieraPlezia">Powinniśmy więc mówić o praktyce stosowania prawa. Słyszy się czasem, że po to są przepisy by je obchodzić. To nie daje mi spokoju.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#KazimierzFortuna">Kształtowanie kultury prawnej jest ważną częścią oddziaływania ideowo-wychowawczego. Jeśli chcemy by młodzież przejawiała postawę zaangażowania, musimy dbać o podnoszenie rangi prawa i stosowanie go w praktyce. Trzeba zastanowić się nad realizacją uchwały o zadaniach państwa i narodu i wychowaniu młodzieży. W niektórych środowiskach została ona, jak gdyby zapomniana. Należy przyjrzeć się warunkom służącym działalności wychowawczej. Decydujące znaczenie ma kształtowanie postaw obywatelskich w rodzinach. Tam utrwala się potrzeba godności słów i czynów.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#AndrzejBondarewski">Działania zmierzające do kształtowania świadomości prawnej to nie tylko upowszechnianie wiedzy prawniczej. Nie chodzi jedynie o znajomość przepisów, ale celów jakim te przepisy służą, celów rozwoju społecznego.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#AndrzejBondarewski">Materiały, jakkolwiek znakomite (myślę tu przede wszystkim o materiałach Ministerstwa Oświaty i Wychowania oraz Ministerstwa Sprawiedliwości) dają całkowity obraz sytuacji, ale nie akcentuje tej sprawy. Materiały te trafnie wskazują na potrzebę skupienia podejmowanych wysiłków i ujednolicenia działań.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#AndrzejBondarewski">W koreferacie posła Sadowskiego zaakcentowano problem szkoła w zakresie wiedzy prawniczej i stabilizacji prawa jako czynnika kształtującego świadomość. Poseł Koreferent zna przykłady nieprzestrzegania prawa, nie tylko przez jednostki, ale także przez instytucje. W ub. roku miały miejsce wypadki nie wypłacania należnych ludziom od instytucji pieniędzy i odsyłania na drogę sądową. Jeżeli rolnik, który ma to zagwarantowane w umowie kontraktacyjnej, nie otrzymuje nawozów, to sytuacja taka i rodzić skutki społeczne. Należy pamiętać, że przepisy mające na celu korzyści ekonomiczne mogą też rodzić szkody i trzeba mieć to uwadze.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#AndrzejBondarewski">Zapomniano tu o działalności Ogólnopolskiego Komitetu Przeciwalkoholowego w zakresie kształtowania kultury prawnej i zapobiegania łamaniu prawa. Alkohol jest bowiem jedną z przyczyn nieprzestrzegania norm.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#ZygmuntSurowiec">W materiałach Ministerstwa Sprawiedliwości przypomniano nam o jakie kierunki działania chodziło w uchwałach Biura Politycznego i Prezydium Rządu w 1972 i 75 r. Jest to poważny zestaw problemów.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#ZygmuntSurowiec">Jeśli będzie powołana rada, to pełnić ona może funkcje Koordynatora poczynań organów administracyjnych i organizacji społecznych. Widziałbym pewne trudności w pełnieniu takiej funkcji przez Ministerstwo - bez podstawy prawnej. Może ono współdziałać, ale nie może koordynować w tak szerokim zakresie. Powołanie departamentu sprawy tej nie załatwia. Dlatego potrzebna jest rada i odpowiednia nowelizacja przepisów, bynajmniej nie dla „czystości” legislacyjnej.</u>
<u xml:id="u-18.2" who="#ZygmuntSurowiec">Sporo zrobiono w resorcie oświaty i wychowania, wysiłkiem Ministerstwa oraz współpracujących z nim partnerów. Sądzę, że Ministerstwo mogłoby rozpatrzyć wniosek Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, który dotyczy byłych uczniów, do finansowania działalności odczytowej, dotyczącej kształtowania świadomości prawnej Istnieje wszakże możliwość przenoszenia środków pomiędzy poszczególnymi „paragrafami”. Również TWP powinno zastanowić się nad możliwościami zwiększenia środków na ten cel.</u>
<u xml:id="u-18.3" who="#ZygmuntSurowiec">Jestem zdania, że telewizja może poświęcić więcej czasu na tematy społeczno-prawne. Sądzę, że problem ten zostanie rozwiązany w drodze koordynacji, o której mówiliśmy wcześniej. Nieobecność przedstawiciela telewizji na naszym posiedzeniu nie świadczy, że temat nie zostanie podjęty.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#FranciszekSadurski">Materiały na dzisiejsze posiedzenie są cenne, wartościowe, ale jednostronne. Mówią o tym, co się czyni w zakresie rozszerzenia wiedzy prawniczej i popularyzacji prawa, a przecież chodzi o kształtowanie świadomości prawnej. Zagadnienie popularyzacji nie wyczerpuje tematu.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#FranciszekSadurski">Odpowiada mi niewprowadzanie odrębnego przedmiotu szkolnego poświęconego tym problemom. Czy można nauczyć prawa w szkole? Nawet absolwent studiów prawniczych wymaga dalszego szkolenia. W stanowisku ministerstwa brak jest jednak konsekwencji: w materiałach programowych mamy godziny poświęcone konkretnym instytucjom prawnym np. odpowiedzialności karnej. Czego można człowieka nauczyć w tym zakresie w czasie 1 godziny? Wiadomo, że nie wolno kraść, a ludzie kradną, nie wolno brać łapówek, a biorą. Sprawa nie polega na tym by mówić o sankcjach, ale na tym jakie zasady społeczno-polityczne należy wpajać. Akcenty powinny być położone na kształtowaniu zasad moralnych, kształtowania szacunku dla prawa. W drobnych sprawach staramy się prawo omijać, co jest antywychowawcze. Trzeba powitać inicjatywę resortu sprawiedliwości z wielkim zadowoleniem. Nie mam wyrobionego poglądu czy rada jest potrzebna, czy nie.</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#FranciszekSadurski">Popularyzacja prawa jest potrzebna, ale nie ma wiele wspólnego z zasadniczym tematem. W przedstawionych informacjach nie mamy programu. Chlubimy się liczbą odczytów. I co z tego? Kto nauczy prawa w ciągu jednego wykładu?</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#WiesławSadowski">Mówiliśmy na posiedzeniu podkomisji, że jeśli mamy pogłębiać świadomość prawną, to trzeba wychowywać słowami i czynami. Szczegółowe rozwiązania wypracują odpowiednie zespoły ekspertów. Ważne jest, że szkolenie musi być wsparte czynami. Nie nauczy się szacunku dla prawa, jeżeli będzie ono łamane. Jest niedobrze, jeżeli prawo musi być łamane, przez odpowiednią działalność trzeba zapewnić takie warunki, któreby stanowiły pokrycie dla słów. Prawo musi być czymś bliskim, nie biczem, lecz tarczą. Musi służyć realizacji słusznych celów. Dlatego edukacja społeczno-prawna musi być powiązaną z ustrojem, z normami-moralnymi.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#AdamŁopatka">Podjecie przez Komisję problematyki kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa wynikało z szeroko rozumianych potrzeb, świadczą o tym dostarczone materiały i przebieg posiedzenia. Nie zwróciliśmy się z prośbą o materiały do Ministerstwa Obrony Narodowej, które w tej dziedzinie odgrywa wszakże istotną rolę. Brak ten wymaga uzupełnienia. Niezadowalający był oddźwięk ze strony środków masowego przekazu: choroba prezesa Komitetu DS. Radia i TV nie zwalnia od ustosunkowania się do problemu, materiał SDP nie odpowiada poziomowi tak ważnej organizacji.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#AdamŁopatka">Dokonany został ogromny wysiłek ze strony różnych instytucji i organizacji społecznych na rzecz doprowadzenia do powszechnej świadomości treści naszego prawa i kształtowania szacunku dla prawa. Wysiłki te były i są podejmowane na apel kierownictwa partii, a zwłaszcza I Sekretarza KC PZPR, który podkreśla wielką rangę zdrowia moralnego narodu. Obserwujemy stałe przeciwstawianie się tendencjom do łatwego życia kosztem społeczeństwa czy bliźnich. Istnieje więc klimat do dyskusji, która doprowadziła świadomość prawną społeczeństwa na wyższy poziom, lekceważąc wysiłku społecznego trzeba pewne działania zakotwiczyć w instytucjach uprawiających stałą działalność w tym zakresie. Wysiłki różnych instytucji i organizacji społecznych o których była mowa, są słuszne i należy dać wyraz zadowoleniu z tego powodu. Trzeba z zadowoleniem powitać akcję Ministerstwa Sprawiedliwości i Prokuratury Generalnej w kierunku zwiększenia aktywności w zakresie profilaktyki i kształtowania kultury prawnej. Z wypowiedzi ministra Zborowskiego i dyrektora Rozwensa wynika, że poczynania organizacyjne są prawidłowe i proponowane rozwiązania będą oddziaływały w kierunku, jaki został zaaprobowany w naszej dyskusji.</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#AdamŁopatka">Podkomisją wywiązała się ze swego badania i prawidłowo przygotowała stanowisko Komisji. Wyłoniły się sprawy w zakresie których powinniśmy podjąć pewne działania inicjujące lub wspierające.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#AdamŁopatka">Należy uchwalić opinię do Prezesa Rady Ministrów, wypowiadającą się:</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#AdamŁopatka">1) co do celowości powołania przy Ministerstwie Sprawiedliwości rady koordynacyjnej. Część posłów poparła tę sprawę, część nie ma sprecyzowanych poglądów. Idzie o to, by działalność koordynacyjną ukierunkować merytorycznie;</u>
<u xml:id="u-21.5" who="#AdamŁopatka">2) co do stanowiska Komisji o celowości ulepszania programów radia i telewizji pod kątem kształtowania kultury prawnej.</u>
<u xml:id="u-21.6" who="#AdamŁopatka">Należy uchwalić opinię do ministra oświaty i wychowania nawołującą do instytucjonalizacji nauczania elementów prawa i moraliści społecznej w szkołach, w takim rozmiarze i programie, jaki idzie możliwy do realizacji.</u>
<u xml:id="u-21.7" who="#AdamŁopatka">Należy uchwalić opinię do ministra nauki szkolnictwa wyższego i techniki w sprawie nauczania w szkolnictwie wyższym pewnych elementów prawa poza istniejącymi placówkami, a więc nauczania lekarzy, rolników, inżynierów. Trzeba rozważyć, jak należałoby dostosować programy do specjalności.</u>
<u xml:id="u-21.8" who="#AdamŁopatka">Komisja przyjęła propozycje przewodniczącego i upoważniła Prezydium do sformułowania treści opinii i przedstawienia projektów na najbliższym posiedzeniu.</u>
<u xml:id="u-21.9" who="#AdamŁopatka">Przewodniczący Komisji poseł Adam Łopatka zwrócił się do wicedyrektora departamentu w Ministerstwie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki Lecha Karpińskiego, by przekazał ministrowi, resort powinien być reprezentowany przez ministra, a wyjątkowo wiceministra lub dyrektora departamentu.</u>
<u xml:id="u-21.10" who="#AdamŁopatka">W drugim punkcie porządku dziennego poseł Maria Budzanowska: przedstawiła w imieniu podkomisji informację na temat kontroli realizacji ustaw przez komisje sejmowe. Posłanka stwierdziła, że po przedyskutowaniu i przyjęciu przez Komisję, informacja zostanie przedłożona Prezydium Sejmu, bowiem na mocy wytycznych w sprawie kontroli realizacji ustaw przez komisje Sejmowe uchwalonych przez Prezydium Sejmu w grudniu 1976 r., Komisja Prac Ustawodawczych jest zobowiązana do corocznej oceny pracy komisji sejmowych w wymienionym zakresie.</u>
<u xml:id="u-21.11" who="#AdamŁopatka">Przedłożona ocena obejmuje okres od kwietnia 1976 r. do września 1977 r. W tym czasie kontrolę wykonywania ustaw podjęli 8 komisji, dokonując oceny wykonania 10 ustaw. M.in. były to ustawy o tak dużym znaczeniu społecznym, jak Kodeks pracy (którego ocena została dokonana następnie na plenarnym posiedzeniu Sejmu). Kodeks postępowania administracyjnego oraz częściowo Kodeks karny wykonawczy. Wynika stąd, że były komisje, które podjęły się oceny realizacji ustaw kompleksowych i obszernych, bardzo trudnych w analizie, ale były i takie komisje - a jest ich większość - które w obecnej kadencji ani razu nie dokonały oceny konania ustawy. Trzeba stwierdzić, że z powyższego wynika zmniejszenie się intensywności kontroli realizacji ustaw przez misje w stosunku do poprzedniej kadencji Sejmu.</u>
<u xml:id="u-21.12" who="#AdamŁopatka">Zdaniem podkomisji, należy zwrócić uwagę na następujące generalne problemy związane z sejmową kontrolą wykonywania ustaw:</u>
<u xml:id="u-21.13" who="#AdamŁopatka">- chyba nadal istnieją poważne trudności w komisjach resortowych z dokonywaniem kontroli wykonywania ustaw; wydaje się w związku z tym, że Biuro Prawne Kancelarii Sejmu winno udzielać komisjom większej pomocy (przygotowywanie bibliografii, organizowanie udziału ekspertów itp.);</u>
<u xml:id="u-21.14" who="#AdamŁopatka">- niejednokrotnie kontrola wykonywania ustawy, gdy w referacie poselskim oraz dyskusji na posiedzeniu komisji postulowano nowe uregulowanie szeregu kwestii, nowelizację ustaw itp. - nie kończyła się formalnymi wnioskami komisji. Jest to sytuacją nieprawidłowa;</u>
<u xml:id="u-21.15" who="#AdamŁopatka">- wśród kontrolowanych ustaw nie było ani jednej ustawy uchwalonej w VII lub końcu VI kadencji Sejmu, tzn. ani razu nie dokonano kontroli wprowadzania ustawy w życie;</u>
<u xml:id="u-21.16" who="#AdamŁopatka">- zastrzeżenia może niekiedy budzić sposób przeprowadzania kontroli: bywały przypadki, kiedy referent oceniający wykonywanie ustawy przygotowywany był przez pojedynczego posła, niewiele komisji korzystało z pomocy wojewódzkich zespołów poselskich, związków zawodowych i innych organizacji społecznych itp. Największe zadowolenie może „budzić sposób kontroli Kodeksu postępowania administracyjnego, w trakcie której zostały wykorzystane wszystkie środki stojące do dyspozycji komisji (konsultacja społeczna za pośrednictwem WZP, przygotowanie ekspertyz naukowych, materiałów prawno-porównawczych, przeprowadzenie badań opinii publicznej itp.);</u>
<u xml:id="u-21.17" who="#AdamŁopatka">- kontrola realizacji ustaw winna stanowić stały i zawczasu planowany element pracy komisji sejmowych. Na problem ten należy zwrócić uwagę na jesieni bież. roku przy uchwalaniu rocznych planów komisji;</u>
<u xml:id="u-21.18" who="#AdamŁopatka">- obowiązkiem wszystkich komisji jest kontrola realizacji resortowych programów porządkowania prawa;</u>
<u xml:id="u-21.19" who="#AdamŁopatka">- byłoby celowe, aby komisje sięgały do spraw rozpatrywanych przez komisje Sejmu VI kadencji - jest tam wiele cennego materiału, a także wiele problemów niedoprowadzonych do końca;</u>
<u xml:id="u-21.20" who="#AdamŁopatka">- przy dokonywaniu kontroli realizacji ustaw. komisje winny otrzymywać informacją od jak największej liczby organów i instytucji: terenowych organów władzy i administracji, WZP, związków zawodowych, organizacji społecznych, NIK, jednostek prokuratury itp.</u>
<u xml:id="u-21.21" who="#AdamŁopatka">W zakończeniu poseł M. Budzanowska omówiła rolę Komisji Prac Ustawodawczych w kontroli Wykonywania ustaw. W szczególności Komisja winna oceniać realizację kodeksów i ustaw ustrojowych, także rządowego programu doskonalenia prawa. Rozważenia wymaga możliwość pomocy Komisji Prać Ustawodawczych na rzecz pozostałych komisji sejmowych: np. w drodze udziału przedstawicieli Komisji w posiedzeniu komisji resortowych, przez korzystanie innych komisji z opinii Komisji Prac Ustawodawczych itp. Formy takiej współpracy winny być zależne od potrzeb, a zwłaszcza od treści ustawy, która poddawana jest kontroli.</u>
<u xml:id="u-21.22" who="#AdamŁopatka">Posłanka podniosła, że w przyszłości Komisja Prac ustawodawczych winna dokonywać analizy kontroli realizacji ustaw przez komisje sejmowe nie w lutym, ale na początku sesji jesiennej, tak aby ustalenia Prezydium Sejmu podjęte na podstawie informacji Komisji mogły zostać wzięte pod uwagę przy układaniu planów pracy komisji.</u>
<u xml:id="u-21.23" who="#AdamŁopatka">Z przedstawionej analizy wynika, że większość komisji sejmowych nie spełnia swoich obowiązków w zakresie kontroli realizacji ustaw. Prezydium Sejmu winno przedsięwziąć kroki, aby ten stan rzeczy zmienić. Wymaga tego wzrost rangi Sejmu. Wzmożenie oraz upowszechnienie kontroli wdrażania w życie i realizacji ustaw. Jest to zagadnienie niesłychanie ważne, jest to bowiem element bywania przez Sejm kontroli nad rządem i administracją. W omawianym okresie żadna komisja nie podjęła oceny realizacji resortowych programów doskonalenia prawa. Tymczasem, jak podkreśliliśmy na jednym z poprzednich posiedzeń Komisji, kontrola rejowej działalności prawotwórczej stanowi problem nie ilościowy, ale merytoryczny i może być efektywnie wykonywana tylko przez komisje resortowe. Mówca podkreślił, że wymaga to intensyfikacji działalności Najwyższej Izby Kontroli na rzecz Sejmu, bowiem jej aktywność i pomoc dla Sejmu oraz Rady Państwa w ostatnim okresie czasu osłabły, co jest niezgodne z założeniami instytucyjnymi.</u>
<u xml:id="u-21.24" who="#AdamŁopatka">Komisja przyjęła do wiadomości informację przedłożoną przez komisję zobowiązując prezydium do jej ostatecznego zredagowania i przekazania Prezydium Sejmu.</u>
<u xml:id="u-21.25" who="#AdamŁopatka">W kolejnym punkcie porządku dziennego Komisja powołała podkomisję:</u>
<u xml:id="u-21.26" who="#AdamŁopatka">- w sprawie przygotowania opinii w przedmiocie uzasadnień i wyjaśnień do projektów narodowych planów społeczno-gospodarczych az sprawozdań rządowych z wykonania planu i budżetu;</u>
<u xml:id="u-21.27" who="#AdamŁopatka">- w sprawie przygotowania szczegółowych zaleceń dla kontroli realizacji projektów ustaw: prawa budowlanego, o organizacji i wykonywaniu rzemiosła, o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz o zwalczaniu alkoholizmu.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>