text_structure.xml
20.9 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie Pana Posła Karola Karskiego (pismo nr SPS-024-1594/06 z dnia 22 sierpnia 2006 r.) w sprawie działających w ramach Narodów Zjednoczonych systemów kontroli ochrony praw człowieka, pozwalających na składanie skarg indywidualnych przez osoby fizyczne i prawne prawa wewnętrznego, uprzejmie informuję, co następuje:</p>
<p xml:id="div-2">Ochrona praw człowieka jest jednym z głównych celów Narodów Zjednoczonych. W art. 1 § 3 Karty Narodów Zjednoczonych podpisanej w San Francisco dnia 26 czerwca 1945 r. czytamy, że do celów organizacji należy ˝popierać prawa człowieka i zachęcać do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania˝. Prawdopodobnie największym osiągnięciem Narodów Zjednoczonych na polu praw człowieka jest stworzenie kompleksowych i tworzących jednolitą całość uregulowań dotyczących ochrony i promocji praw człowieka. Na spójny system kontroli przestrzegania praw człowieka składają się liczne instrumenty prawne, w tym między innymi tzw. ciała traktatowe (treaty monitoring bodies), czyli specjalne komitety powołane do monitorowania wypełniania przez państwa postanowień poszczególnych konwencji NZ. Komitety te powołane są na mocy postanowień poniższych konwencji NZ:</p>
<p xml:id="div-3">1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych przyjęty w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r.,</p>
<p xml:id="div-4">2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych przyjęty w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r.,</p>
<p xml:id="div-5">3. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta w Nowym Jorku 20 listopada 1989 r.</p>
<p xml:id="div-6">4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjęta w Nowym Jorku 18 grudnia 1979 r.,</p>
<p xml:id="div-7">5. Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, przyjęta w Nowym Jorku 7 marca 1966 r.,</p>
<p xml:id="div-8">6. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęta w Nowym Jorku dnia 10 grudnia 1984 r.</p>
<p xml:id="div-9">7. Międzynarodowa Konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin przyjęta w Nowym Jorku 18 grudnia 1990 r.</p>
<p xml:id="div-10">I Skargi indywidualne do organów traktatowych</p>
<p xml:id="div-11">Organy traktatowe odgrywają kluczową rolę w powszechnym systemie ochrony praw człowieka. Obecnie istnieje siedem organów traktatowych:</p>
<p xml:id="div-12">- Komitet Praw Człowieka</p>
<p xml:id="div-13">- Komitet Przeciwko Torturom</p>
<p xml:id="div-14">- Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej</p>
<p xml:id="div-15">- Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet</p>
<p xml:id="div-16">- Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych</p>
<p xml:id="div-17">- Komitet Praw Dziecka</p>
<p xml:id="div-18">- Komitet ds. Ochrony Praw Pracowników Migrujących oraz Członków Ich Rodzin.</p>
<p xml:id="div-19">Najczęściej stosowaną formą kontroli przestrzegania postanowień konwencji jest obowiązek składania przez państwa okresowych sprawozdań z ich realizacji.</p>
<p xml:id="div-20">Inną metodą weryfikacji przestrzegania zobowiązań traktatowych są niezapowiedziane inspekcje na miejscu, wysyłanie misji lub wyznaczanie specjalnych sprawozdawców, którzy mają zadanie obiektywnie przedstawić sytuację praw człowieka w danym państwie.</p>
<p xml:id="div-21">Istnieje również możliwość składania skarg o pogwałcenie praw człowieka przez dane państwo, które uruchamia odpowiednią procedurę postępowania, mającą na celu wyjaśnienie sprawy i doprowadzenie do eliminacji owych naruszeń. Międzynarodowy system monitoringu oraz procedura rozpatrywania indywidualnych skarg po raz pierwszy zostały wprowadzone na podstawie Międzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, przyjętej w Nowym Jorku 7 marca 1966 r.</p>
<p xml:id="div-22">Komitety rozpatrujące skargi nie dysponują jednak żadnymi prawnymi możliwościami egzekwowania swoich decyzji. Skarga indywidualna składana do Komitetów nazywana jest ˝zawiadomieniem˝, a ostateczna decyzja Komitetu nosi nazwę ˝opinii˝ (ang. opinion) i nie ma charakteru wiążącego.</p>
<p xml:id="div-23">Osobom podlegającym jurysdykcji Rzeczypospolitej Polskiej, stwierdzającym, że są ofiarami naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską któregokolwiek z praw wymienionych w poszczególnych konwencjach NZ, których Polska jest stroną, przysługuje prawo złożenia skargi do właściwego organu traktatowego, tj.: Komitetu Praw Człowieka (CCPR), Komitetu przeciwko Torturom (CAT), Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej (CERD), Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW).</p>
<p xml:id="div-24">1. Komitet Praw Człowieka</p>
<p xml:id="div-25">Organem powołanym do rozpatrywania skarg obywateli w sprawie łamania praw człowieka wynikających z postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych jest Komitet Praw Człowieka.</p>
<p xml:id="div-26">Prawo składania zawiadomienia do Komitetu Praw Człowieka o naruszeniu praw, przewidziane w Protokole fakultatywnym do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, przysługuje wyłącznie osobom fizycznym</p>
<p xml:id="div-27">.</p>
<p xml:id="div-28">Obecnie nie ma możliwości składania skarg do komitetu przez osoby prawne prawa wewnętrznego. Kwestia składania skarg we własnym imieniu oraz w imieniu innych osób przez osoby prawne prawa wewnętrznego nie jest również obecnie przedmiotem dyskusji w ramach innych komitetów NZ ani organów NZ i państw stron paktów i konwencji. Obowiązująca interpretacja postanowień omawianego Protokołu fakultatywnego wynika z obawy przed nadaniem instytucji ˝zawiadomienia o naruszeniu praw˝ nazbyt kolektywnego charakteru. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z założenia unika praw zbiorowych. Należy także mieć na uwadze, że skargi składane przez organizacje mają silniejsze zabarwienie polityczne niż skargi indywidualne.</p>
<p xml:id="div-29">Informacje o ograniczonym znaczeniu praktycznym wyłączenia osób prawnych z możliwości składania zawiadomień do Komitetu Praw Człowieka zostały przedstawione w odpowiedzi na wcześniejszą interpelację nr SPS-023-3737/06 z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie możliwości składania skarg do Komitetu Praw Człowieka przez osoby prawne prawa wewnętrznego.</p>
<p xml:id="div-30">2. Komitet Przeciwko Torturom</p>
<p xml:id="div-31">Komitet Przeciwko Torturom został utworzony na podstawie artykułu 17 konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania</p>
<p xml:id="div-32">. Jego celem jest nadzorowanie realizacji postanowień konwencji. Państwa przystępujące do konwencji zobowiązane są przedstawiać komitetowi okresowe sprawozdania. Konwencja ustanawia również trzy inne mechanizmy wzmacniające funkcje kontrolne komitetu: procedurę zasięgania informacji, badanie skarg międzypaństwowych i badanie skarg indywidualnych.. Skargi indywidualne można składać na podstawie art. 22 konwencji.</p>
<p xml:id="div-33">Rzeczpospolita Polska uznała kompetencję Komitetu Przeciwko Torturom do rozpatrywania skarg indywidualnych, składając deklarację stosownie do art. 22 ust. 1 konwencji. Deklaracja ta weszła w życie w dniu 12 maja 1993 r. i tym samym Rząd RP uznał kompetencję komitetu do ˝przyjmowania i rozpatrywania informacji dotyczących doniesień którejkolwiek ze stron konwencji, że Rzeczpospolita Polska nie wypełnia swoich zobowiązań wynikających z tej konwencji oraz zawiadomień od osób podlegających jurysdykcji Państwa Polskiego lub w ich imieniu, a zawierających twierdzenia, że są ofiarami naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską postanowień konwencji.˝ (oświadczenie rządowe z dnia 16 lipca 2001 r. w sprawie mocy obowiązującej deklaracji o uznaniu kompetencji Komitetu Przeciw Torturom do przyjmowania i rozpatrywania informacji i zawiadomień składanych na podstawie konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (Dz.U. z 2001r., Nr 143, poz. 1605)</p>
<p xml:id="div-34">3. Komitet ds. Dyskryminacji Rasowej</p>
<p xml:id="div-35">Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej ustanawia trzy procedury umożliwiające Komitetowi ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej (CERD) monitorowanie prawnych, sądowych, administracyjnych i pozostałych działań podejmowanych przez państwa w celu zwalczania dyskryminacji rasowej. Pierwsza procedura obejmuje obowiązek składania przez państwa, które ratyfikowały konwencję, okresowych raportów. Druga procedura przewiduje składanie przez państwa skarg na inne państwa. Trzecia procedura umożliwia natomiast składanie skarg do CERD przeciwko państwu osobom fizycznym lub grupom osób, które twierdzą, że są ofiarami dyskryminacji rasowej.</p>
<p xml:id="div-36">Informacje w przedmiotowej kwestii zostały przekazane Panu Posłowi w odpowiedzi na interpelację nr SPS-023-3741/06 z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie możliwości składania skarg do Komitetu do Spraw Likwidacji Dyskryminacji Rasowej,</p>
<p xml:id="div-37">4. Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet</p>
<p xml:id="div-38">Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet został utworzony na podstawie artykułu 17 konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet. Zadaniem komitetu jest nadzorowanie realizacji postanowień konwencji przez państwa, które ją ratyfikowały. Podobnie jak w przypadku innych konwencji praw człowieka, państwa strony są zobowiązane do składania do komitetu okresowych sprawozdań z wykonania postanowień konwencji.</p>
<p xml:id="div-39">W dniu 22 grudnia 2000 r. wszedł w życie protokół dodatkowy do konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjęty w Nowym Jorku 6 października 1999 r., który upoważnił komitet do rozpatrywania skarg indywidualnych osób lub grup osób podległych jurysdykcji państwa, które ratyfikowało protokół, iż stały się ofiarami naruszenia przez to państwo któregokolwiek z praw wymienionych w konwencji. Oprócz zapewnienia międzynarodowych środków zaradczych w przypadku naruszeń praw kobiet, komitet na podstawie protokołu dodatkowego może zobowiązać rządy do zastosowania tymczasowych środków zaradczych niezbędnych do tego, by uniknąć ewentualnej nieodwracalnej szkody dla ofiary bądź ofiar przypuszczalnego pogwałcenia.</p>
<p xml:id="div-40">Stosuje się dwie procedury zawiadomień: (communications) pierwsza, która stwarza kobiecie lub grupom kobiet możliwość zgłaszania komitetowi skarg dotyczących naruszenia ich praw oraz druga procedura badania, upoważniająca komitet do wszczęcia śledztwa w razie ciężkiego lub systematycznego naruszania/łamania praw kobiet. W obu wypadkach, aby wszcząć stosowną procedurę, państwo naruszające prawo musi być stroną ww. protokołu.</p>
<p xml:id="div-41">Rzeczpospolita Polska przystąpiła do protokołu dnia 22 grudnia 2003 r. Protokół wszedł w życie w stosunku do Polski 22 marca 2004 r.</p>
<p xml:id="div-42">5. Komitet ds. Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych</p>
<p xml:id="div-43">Informacja została przekazana Panu Posłowi w odpowiedzi na interpelację nr SPS-023-3745/06 z dnia 13 lipca 2006 r., w sprawie projektu protokołu fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych.</p>
<p xml:id="div-44">Realizacja i przestrzeganie przez państwa postanowień wynikających z Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, przyjętego w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r., monitorowane są przez Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych. Komitet rozpatruje sprawozdania okresowe przedstawiane przez państwa strony paktu.</p>
<p xml:id="div-45">Pakt nie przewiduje instytucji skargi indywidualnej dot. poszczególnych praw zawartych w Pakcie. Obecnie w ramach Rady Praw Człowieka ONZ trwają prace nad projektem protokołu dodatkowego do paktu, który miałby umożliwić komitetowi rozpatrywanie takich skarg.</p>
<p xml:id="div-46">6. Komitet Praw Dziecka</p>
<p xml:id="div-47">Komitet powstał w 1990 r. w związku z wejściem w życie Konwencji o Prawach Dziecka w celu badania postępów dokonywanych przez państwa strony konwencji w zakresie wykonywania jej zobowiązań. Konwencja nie przewiduje instytucji skargi indywidualnej.</p>
<p xml:id="div-48">7. Komitet ds. Ochrony Pracowników Migrujących oraz Członków ich Rodzin</p>
<p xml:id="div-49">Informacje w tej kwestii zostały przekazane Panu Posłowi w odpowiedzi na interpelację nr SPS-023-3734/06 z dnia 12 lipca br.</p>
<p xml:id="div-50">II. Procedury przewidziane w umowach międzynarodowych, które jeszcze nie zostały uruchomione</p>
<p xml:id="div-51">W sierpniu br. zakończył prace Komitet Ad Hoc ds. opracowania nowej konwencji ONZ</p>
<p xml:id="div-52">dotyczącej praw osób niepełnosprawnych. Negocjacje nad projektem Międzynarodowej Konwencji nt. Ochrony i Promocji Praw i Godności Osób Niepełnosprawnych toczyły się od 2001 r. Początkowo część państw sprzeciwiała się jej opracowywaniu, argumentując, że prawa osób niepełnosprawnych zostały już zagwarantowane w konwencjach NZ dotyczących praw człowieka, gdyż osoby te są beneficjentami wszystkich praw człowieka przysługujących osobom pełnosprawnym. Jednak w praktyce okazało się, że w związku ze swoimi ułomnościami osoby niepełnosprawne napotykają niekiedy na trudności w ich realizacji</p>
<p xml:id="div-53">. Rzeczywiste zagwarantowanie praw człowieka osobom niepełnosprawnym wymagało zatem stworzenia mechanizmów wyrównywania szans i stworzenia warunków do korzystania w pełni z praw przysługujących wszystkim ludziom.</p>
<p xml:id="div-54">Projekt konwencji przewiduje utworzenie komitetu monitorującego wykonywanie przez państwa strony postanowień konwencji. Art. 34 projektu ustanawia organ traktatowy, Komitet ds. Praw Osób Niepełnosprawnych, który będzie rozpatrywał okresowe raporty państw stron z wykonania postanowień konwencji, a na mocy protokołu dodatkowego do konwencji będzie miał możliwość przyjmowania skarg indywidualnych przez jednostki i grupy osób. Skargi będą rozpatrywane w przypadku, gdy wyczerpane zostaną wszystkie procedury krajowe. Nie udało się włączyć do protokołu postanowień dotyczących możliwości wizytowania przez członków komitetu poszczególnych krajów.</p>
<p xml:id="div-55">Ostateczna wersja projektu konwencji przygotowywana przez komitet redakcyjny zostanie formalnie przyjęta przez Komitet Ad Hoc oraz przez Zgromadzenie Ogólne ONZ podczas najbliższej, 61. sesji, która rozpocznie się we wrześniu 2006 r. Następnie konwencja zostanie otwarta do podpisu i wejdzie w życie po złożeniu 20. dokumentu ratyfikacyjnego lub przystąpienia.</p>
<p xml:id="div-56">III. Pozostałe procedury kontrolne w zakresie przestrzegania praw człowieka w ramach ONZ</p>
<p xml:id="div-57">1. Skargi przesyłane do tzw. mechanizmów specjalnych Rady Praw Człowieka (specjalnych sprawozdawców, niezależnych ekspertów, grup roboczych)</p>
<p xml:id="div-58">Na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego (A/RES/60/251) przyjętej 15 marca 2006 r. powołano nowy organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ - Radę Praw Człowieka (RPCz) z siedzibą w Genewie. Rada zastąpiła istniejącą od 1946 r. Komisję Praw Człowieka. Zadaniem RPCz jest wspieranie powszechnego poszanowania i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności w równy i uczciwy sposób dla wszystkich ludzi, bez względu na pochodzenie. Do obowiązków Rady Praw Człowieka należy zajmowanie się przypadkami naruszania praw człowieka, również tych najpoważniejszych i regularnie powtarzających się. Rada będzie również prowadzić działania dla efektywnej koordynacji prac na rzecz praw człowieka, podejmowanych przez system Organizacji Narodów Zjednoczonych.</p>
<p xml:id="div-59">Obecnie trwają prace nad ustaleniem zasad funkcjonowania rady, a szczególnie nad opracowaniem uniwersalnego mechanizmu przeglądowego praw człowieka - Universal Periodic Review Mechanism (UPR). Mechanizm ten ma monitorować wypełnianie przez każde państwo ONZ swoich zobowiązań dotyczących przestrzegania praw człowieka. Warto jednak zaznaczyć, iż zgodnie z ww. rezolucją, rada nie może dublować mechanizmów, które są już stosowane na podstawie konwencji międzynarodowych dotyczących praw człowieka. Mechanizm przeglądowy ma być komplementarny w stosunku do mechanizmów już istniejących, jak raporty przed organami traktatowymi czy stosowanie tzw. mechanizmów specjalnych rady.</p>
<p xml:id="div-60">Do mechanizmów specjalnych rady zalicza się specjalnych sprawozdawców (eksperci międzynarodowi powoływani przez Radę do zbadania konkretnego problemu z zakresu praw człowieka), niezależnych ekspertów i grupy robocze (np. ds. wymuszonych zaginięć). Mogą oni otrzymywać pisemne zawiadomienia od osób lub grup osób w sprawach objętych ich mandatem. Na podstawie tych zawiadomień specjalni sprawozdawcy lub niezależni eksperci mogą zażądać szczegółowych wyjaśnień od rządów.</p>
<p xml:id="div-61">2. Tzw. Procedura 1503</p>
<p xml:id="div-62">W ramach zlikwidowanej w marcu 2006 r. Komisji Praw Człowieka (w jej miejsce powstała Rada Praw Człowieka) działała tzw. procedura 1503 dotycząca rozpatrywania skarg nadsyłanych do ONZ ws. przypadków masowego łamania praw człowieka i podstawowych wolności. Procedura 1503, powołana na mocy rezolucji Rady Ekonomicznej i Społecznej ONZ nr 1503 z 27 maja 1970 r., odnosiła się tylko do sytuacji, w których dochodzi do systematycznego łamania praw człowieka w stosunku do większej grupy osób (nie dotyczyła skarg ws. przypadków jednostkowych, którymi zajmuje się Komitet Praw Człowieka). Skarga mogła zostać przesłana przez osobę lub grupę osób, które są ofiarami przypadków łamania praw człowieka lub mają bezpośrednie i wiarygodne informacje nt. naruszenia praw człowieka.</p>
<p xml:id="div-63">W związku z likwidacją Komisji Praw Człowieka trwają obecnie dyskusje ws. przyszłego funkcjonowania tej procedury w ramach Rady Praw Człowieka.</p>
<p xml:id="div-64">3. Biuro Wysokiego Komisarza Praw Człowieka</p>
<p xml:id="div-65">Warto zaznaczyć, iż ofiary łamania praw człowieka, członkowie ich rodzin oraz organizacje pozarządowe mogą kontaktować się bezpośrednio z Biurem Wysokiego Komisarza Praw Człowieka, korzystając z czynnej całą dobę gorącej linii faksowej (41-22-9170092).</p>
<p xml:id="div-66">Biuro prowadzi także sprawy związane z problemami ludności tubylczej w ramach działalności Organizacji Narodów Zjednoczonych. W ramach jego działalności utworzono specjalny Grupę Roboczą ds. Problemów Ludności Tubylczej. Jest forum, na którym są poruszane sprawy związane z problemami tej grupy ludności oraz przestrzeganiem jej praw.</p>
<p xml:id="div-67">Z wyrazami szacunku</p>
<p xml:id="div-68">Sekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-69">Barbara Tuge-Erecińska</p>
<p xml:id="div-70">Warszawa, dnia 12 września 2006 r.</p>
<p xml:id="div-71">Pakt i pierwszy Protokół fakultatywny weszły w życie 23 marca 1976 r. Polska ratyfikowała Pakt 13 marca 1977, a pierwszy protokół 7 listopada 1991 r.</p>
<p xml:id="div-72">Komitet, złożony z dziesięciu członków, rozpoczął działalność 1 stycznia 1988 r.</p>
<p xml:id="div-73">W dniach 14-25 sierpnia br. w Nowym Jorku odbyła się ostatnia, VIII sesja Komitetu Ad Hoc ds. opracowania projektu Kompleksowej i Integralnej Międzynarodowej Konwencji nt. Ochrony i Promocji Praw i Godności Osób Niepełnosprawnych, podczas której uzgodniono i przyjęto tekst ww. dokumentu.</p>
<p xml:id="div-74">Konwencja nie tworzy nowych praw, zakazuje dyskryminacji osób niepełnosprawnych we wszystkich aspektach życia. Celem przyświecającym twórcom konwencji była zmiana podejścia do osób niepełnosprawnych i zapewnienie im praw i wolności umożliwiających pełne uczestniczenie w życiu społecznym.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>