text_structure.xml
11.1 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację Pana Posła Alojzego Lyski z dnia 28 czerwca 2006 r., znak SPS-024-1448/06, przekazaną przy piśmie Ministra Transportu z dnia 26 lipca 2006 r., znak SM1 EM/0701/947/06, dotyczącą interpretacji przepisów prawnych regulujących zagadnienie wywłaszczania nieruchomości, uprzejmie udzielam wyjaśnień w przedmiotowej kwestii.</p>
<p xml:id="div-2">Na wstępie pragnę poinformować, iż instytucja wywłaszczenia jest z jedną z form pozyskania gruntów (obok cywilnoprawnej umowy kupna-sprzedaży) dla realizacji celu publicznego i polega na pozbawieniu praw do nieruchomości przysługujących innemu podmiotowi, której podstawowe przesłanki określa art. 21 ust. 2 Konstytucji RP.</p>
<p xml:id="div-3">W świetle powołanego powyżej art. 21 ust. 2 ustawy zasadniczej ingerencja w prawo własności (wywłaszczenie lub ograniczenie prawa) dopuszczalna jest jedynie wówczas, gdy jest dokonywana na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Oznacza to, że prawa konstytucyjnie chronione nie mają charakteru absolutnego. Dopuszczalne jest zatem ograniczenie prawa własności ze względu na realizację celu publicznego, przy czym istotne jest wskazanie przyczyny oraz zachowanie zasady proporcjonalności. Dodatkowo należy podkreślić, iż własność oraz inne prawa majątkowe podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej, a ponadto własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.</p>
<p xml:id="div-4">Natomiast szczegółowe zasady wywłaszczania nieruchomości są określone w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.). Zgodnie z art. 112 ww. ustawy wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Podkreślenia wymaga fakt, że możliwe jest dokonanie wywłaszczenia jedynie nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo nieruchomości, dla których wydano decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Ponadto przepis art. 6 omawianej ustawy zawiera katalog celów publicznych mogących stanowić podstawę wywłaszczenia. Jednakże w każdym przypadku wywłaszczenie nieruchomości na cele publiczne jest dopuszczalne wyłącznie wówczas, gdy cele te nie mogą być zrealizowane w inny sposób i jeżeli nie można nabyć praw do nieruchomości w drodze umowy cywilnoprawnej.</p>
<p xml:id="div-5">Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest obecnie starosta, który wykonuje w tym przypadku zadania z zakresu administracji rządowej. Zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o gospodarce nieruchomościami nieruchomość może zostać wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczeniem może zostać objęta cała nieruchomość bądź jej część. Jeżeli wywłaszczenie dotyczy części nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa bądź na rzecz jednostki samorządu terytorialnego (w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie).</p>
<p xml:id="div-6">Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego muszą poprzedzić rokowania między starostą (bądź organami wykonawczymi jednostki samorządu terytorialnego) a właścicielem bądź użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Przedmiotem rokowań są wszystkie elementy umowy, a w szczególności cena i sposób uregulowania należności. W trakcie przeprowadzania rokowań może zostać zaoferowana również nieruchomość zamienna. Dopiero wówczas, gdy rokowania nie przyniosą zamierzonego skutku, czyli gdy właściciel nie zgadza się na sprzedaż bądź na sprzedaż za oferowaną cenę, może zostać złożony wniosek o wywłaszczenie. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego następuje z dniem doręczenia zawiadomienia stronom lub z dniem określonym w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania, wywieszonym w urzędzie starostwa powiatowego. Postępowanie wywłaszczeniowe prowadzi i decyzję wydaje starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Starosta jest zobowiązany do złożenia wniosku o ujawnienie wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego w księdze wieczystej nieruchomości, której to postępowanie dotyczy.</p>
<p xml:id="div-7">Po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego starosta przeprowadza rozprawę administracyjną, na której zainteresowane strony mają możliwość wypowiedzenia się. Zainteresowani muszą zostać powiadomieni o rozprawie przynajmniej 7 dni wcześniej. W postępowaniu wywłaszczeniowym nie ma możliwości zawarcia ugody administracyjnej. Rozstrzygnięcie zależy od starosty, który ustala także, w drodze decyzji, wysokość odszkodowania, za jaką następuje wywłaszczenie. Wysokość odszkodowania ma odpowiadać wartości nieruchomości bądź wartości wywłaszczanego prawa. Ustala się je po uwzględnieniu stanu i wartości wywłaszczanej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Za podstawę ustalania wysokości odszkodowania przyjmuje się wartość rynkową nieruchomości określaną według zasad wyceny wskazanych w art. 149-159 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2004 r. Nr 207, poz. 2109, z późn. zm.).</p>
<p xml:id="div-8">Natomiast w kontekście powołanego wystąpienia Pana Posła Bogusława Kowalskiego w programie ˝Echa dnia˝ należy zauważyć, iż w przepisie art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami w trzynastu punktach wymienione zostały przedsięwzięcia, których realizację ustawodawca zaliczył do celów publicznych. Jednym, aczkolwiek nie jedynym, jak wskazuje Pan Poseł Bogusław Kowalski, z celów publicznych jest wydzielanie gruntów pod drogi publiczne oraz budowa i utrzymanie tych dróg. Ich cechą wspólną jest to, iż są podejmowane w interesie publicznym, a więc we wspólnym interesie zbiorowości lokalnej lub ponadlokalnej. Ponadto należy wskazać, że wymieniony w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami katalog celów publicznych nie jest katalogiem zamkniętym, gdyż pkt 10 tegoż przepisu dopuszcza określenie innych celów publicznych w odrębnych ustawach. Należy jednak zaznaczyć, że w odrębnej ustawie musi zostać jednoznacznie wskazane, że określone zadanie stanowi realizację celu publicznego.</p>
<p xml:id="div-9">Ponadto podkreślenia wymaga fakt, że użyte w art. 6 ww. ustawy pojęcie ˝cel publiczny˝ nie jest dowolne i przy jego interpretacji nie można odwoływać się do potocznego jego znaczenia, na co wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 października 2000 r., sygn. II SA/Kr 1010/2000. Zgodnie z przedstawionym w tym orzeczeniu poglądem, aby mówić o celach publicznych, należy znaleźć cel expessis verbis wyrażony w art. 6 pkt 1-9b albo cel określony jako publiczny w innej ustawie.</p>
<p xml:id="div-10">Podobny pogląd prezentuje również M. Wolanin w glosie do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2000 r., sygn. SA/Bk 901/99. Zdaniem tego autora nie każde działanie zasługuje na miano celu publicznego, lecz tylko niektóre z nich bądź inne zadania ustawowo określone, które ustawodawca przez wyraźne przypisanie im cech celu publicznego uznaje za niezbędne do prawidłowego funkcjonowania państwa, ochrony życia i zdrowia, kultywowania tradycji i ochrony dóbr kultury, ochrony przyrody i środowiska itd. Uznanie określonego zadania za cel publiczny oznacza jego normatywne uprzywilejowanie względem innych zadań i praw podmiotowych przysługujących innym podmiotom. Dlatego też korzystanie z przywilejów wynikających z faktu bycia celem publicznym nie może zależeć od subiektywnego przekonania podmiotu realizującego dany cel publiczny, lecz od obiektywnie zdefiniowanego tego celu w akcie rangi ustawowej jako cel publiczny. Charakter celu publicznego nie zależy również od powszechnego przekonania o jego użyteczności dla ogółu społeczeństwa, lecz od normatywnie przyznanej cechy publiczności. Ustawowe definiowanie celu publicznego (uzasadniającego np. odebranie lub ograniczenie praw rzeczowych do nieruchomości) wynika zarazem z konstytucyjnej zasady proporcjonalności, w ramach której ustawodawca zobowiązany jest do wyboru takiej metody normatywnej realizacji określonego zadania, która w powszechnym poczuciu sprawiedliwości zasługuje na ochronę z poświęceniem innego dobra konstytucyjnie chronionego.</p>
<p xml:id="div-11">Na zakończenie dodać również należy, iż zgodnie ze wzorcem zawartym w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Jest to więc kolejna norma nakazująca poszanowanie prawa własności, co może oznaczać, że osoby prowadzące działalność gospodarczą (również związaną z narciarstwem lub innymi sportami zimowymi) powinny liczyć się z wolą właścicieli nieruchomości, na których mogą być usytuowane trasy narciarskie. Zatem w świetle powyższego należy stwierdzić, że przedsięwzięcie polegające na budowie tras narciarskich oraz na prowadzeniu szeroko rozumianej działalności narciarskiej nie mieści się w katalogu celów publicznych wymienionych w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami, nie zostało także określone jako cel publiczny w odrębnych ustawach. Analogiczne stanowisko zajął również Minister Sprawiedliwości w piśmie z dnia 22 maja 2006 r., znak DL-P-4107-13/06, w związku z wystąpieniem Pana Senatora RP Stanisława Koguta z dnia 31 marca 2006 r., znak BS-S/173/03/2006.</p>
<p xml:id="div-12">Udzielając powyższych odpowiedzi, wyrażam nadzieję, że przedstawione wyjaśnienia spełnią oczekiwania Pana Posła Alojzego Lyski oraz wyeliminują zaistniałe wątpliwości dotyczące aktualnego stanu prawnego w zakresie wywłaszczeń nieruchomości.</p>
<p xml:id="div-13">Z wyrazami szacunku</p>
<p xml:id="div-14">Podsekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-15">Elżbieta Janiszewska-Kuropatwa</p>
<p xml:id="div-16">Warszawa, dnia 11 sierpnia 2006 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>