text_structure.xml 12.4 KB

Edit Raw Blame History

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo nr SPS - 024-1271/06 z dnia 13 czerwca 2006 r. uprzejmie przedstawiam odpowiedź na pytania zawarte w zapytaniu Pana Posła Michała Jacha dotyczącym wykonywania przez jednostki penitencjarne ustawy o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności.</p>
        <p xml:id="div-2">Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności (Dz.U. Nr 123, poz. 777, z późn. zm.) ma w praktyce zastosowanie do podmiotów gospodarczych ściśle związanych strukturalnie z więziennictwem, tworzących tzw. przywięzienną bazę zatrudnienia. Podmioty te funkcjonują w formie przedsiębiorstw państwowych, dla których organem założycielskim jest Minister Sprawiedliwości, oraz gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, tj. zakładów karnych i aresztów śledczych. Obie te formy zwane ˝przywięziennymi zakładami pracy˝ to bardzo specyficzne podmioty gospodarcze. Ich statutowym zadaniem jest bowiem nie tylko realizacja celów ekonomicznych, lecz również wypełnianie nałożonej przez ustawodawcę funkcji publicznej, tj. zapewnienie pracy osobom pozbawionym wolności.</p>
        <p xml:id="div-3">Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy przywięzienne zakłady pracy powoływane są przy zakładach karnych w celu tworzenia warunków do zatrudniania osób pozbawionych wolności oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto przepisy ustawy stanowią, że zatrudnienie skazanych winno mieć na celu przede wszystkim pozytywne oddziaływanie na ich postawy, a osiąganie zysku powinno być podporządkowane resocjalizacji.</p>
        <p xml:id="div-4">Firmy te podlegają również przepisom innych aktów prawnych, w tym w szczególności ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz ustawy o finansach publicznych, które zobowiązują je do prowadzenia działalności gospodarczej na zasadzie samofinansowania. W przeciwnym bowiem razie istnieje bezwzględny obowiązek ich likwidacji lub też wystąpienia do właściwego sądu gospodarczego z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.</p>
        <p xml:id="div-5">Wobec powyższego skuteczność realizowanej przez przywięzienne zakłady pracy funkcji resocjalizacyjnej uzależniona jest od prowadzenia rentownej działalności tych podmiotów. Tym samym wpływ na nią mają takie czynniki, jak sytuacja finansowa i majątkowa poszczególnych firm, specyfika branży, w której funkcjonują, wielkość i rodzaj zamówień pozyskanych na rynku, a także działania konkurencji. Na działalność przywięziennych zakładów pracy ponadto wpływ mają procesy gospodarcze zachodzące w kraju i na świecie oraz zmieniające się uwarunkowania ekonomiczne i prawne ich funkcjonowania.</p>
        <p xml:id="div-6">W latach osiemdziesiątych przywięzienne podmioty gospodarcze kooperowały z dużymi odbiorcami z branży górniczej, hutniczej i kolejowej, a nie mając żadnych problemów ze zbytem swoich wyrobów, osiągały zarówno dodatnie wyniki finansowe, jak też dawały zatrudnienie praktycznie wszystkim osadzonym zdolnym do pracy. Przemiany ustrojowe, jakie nastąpiły w latach dziewięćdziesiątych, w tym wprowadzenie zasad gospodarki wolnorynkowej spowodowały utratę tradycyjnych rynków zbytu na mało skomplikowane wyroby oraz likwidację lub ograniczanie ulg i preferencji z tytułu zatrudniania osób pozbawionych wolności. Skutkowało to tym, że znaczna część przywięziennych zakładów pracy znalazła się w krytycznej sytuacji finansowej. Wiele z nich dzięki radykalnym działaniom restrukturyzacyjnym, w tym gruntownej racjonalizacji kosztów zatrudnienia odzyskało z czasem rentowność. Kilkanaście jednak upadło lub zostało zlikwidowanych.</p>
        <p xml:id="div-7">Rezultatem ww. procesów był systematyczny spadek wielkości zatrudnienia osób pozbawionych wolności w przywięziennych zakładach pracy. Spadek ten udało się zahamować, a wręcz od połowy 2003 r. odnotowano istotny wzrost tego zatrudnienia. Należy jednak zdawać sobie sprawę, iż funkcjonujące obecnie zakłady przywięzienne (podobnie jak większość firm polskich) chcąc utrzymać się na rynku, muszą niwelować dystans dzielący je od konkurentów zagranicznych, którzy po wejściu Polski do Unii Europejskiej coraz szerzej i chętniej wchodzą na polski rynek. Tym samym zakłady te ograniczają koszty, inwestują w nowoczesne technologie, podnoszą wydajność pracy, co nie tylko nie sprzyja zwiększaniu zatrudnienia, lecz wręcz eliminuje miejsca pracy dla osób o niskich kwalifikacjach, w tym przede wszystkim dla skazanych.</p>
        <p xml:id="div-8">Przedstawione wyżej uwarunkowania funkcjonowania przywięziennych zakładów pracy wskazują, że podmioty te prowadzą działalność w znacznie trudniejszych warunkach niż firmy niezwiązane instytucjonalnie z więziennictwem. Z jednej strony muszą one konkurować na rynku w walce o klienta, a tym samym spełniać stawiane przez odbiorców wymagania jakościowe i cenowe, z drugiej - ponoszą szereg dodatkowych kosztów związanych z prowadzeniem działalności penitencjarnej, które nie występują w innych podmiotach gospodarczych. Ponadto ich lokalizacja za murami więziennymi utrudnia kontakty oraz bieżącą współpracę z dostawcami, kooperantami i odbiorcami.</p>
        <p xml:id="div-9">Przywięzienne zakłady pracy zrealizowały ogółem w 2005 r. przychody na poziomie 640 mln zł, wypracowując per saldo ponad 27 mln zł zysku netto. Według stanu na dzień 31 grudnia 2005 r. dysponowały one majątkiem o wartości księgowej przekraczającej 230 mln zł. Średnioroczne zatrudnienie (w przeliczeniu na pełnozatrudnionych) wyniosło ponad 3500 osoby, w tym niemal 2000 osadzonych.</p>
        <p xml:id="div-10">Zaprezentowane dane wskazują, że przywięzienne przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa pomocnicze stanowią ważny element systemu penitencjarnego, a również, jako całość, liczącą się na rynku organizację gospodarczą.</p>
        <p xml:id="div-11">Należy jednak podkreślić, iż przywięzienne zakłady pracy są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości, pozycji rynkowej oraz sytuacji ekonomiczno-majątkowej i osiąganych wyników. Największe podmioty osiągają przychody liczone w dziesiątkach milionów złotych, zatrudniają po kilkaset osób, dysponują znacznym majątkiem, ale funkcjonują też takie, których roczne przychody nie przekraczają miliona złotych, o symbolicznych funduszach własnych oraz zatrudnieniu na poziomie kilkunastu osób. Niektóre z nich od lat generują stabilne, dodatnie wyniki finansowe, inne mają natomiast poważne problemy z prowadzeniem rentownej działalności. Ponadto funkcjonowanie znacznej części zakładów, szczególnie z branży odzieżowej, poligraficznej, meblarskiej oraz budowlanej, mocno jest uzależnione od zamówień składanych przez instytucje szeroko rozumianej sfery finansów publicznych.</p>
        <p xml:id="div-12">W związku z reformą wymiaru sprawiedliwości, w tym więziennictwa, przygotowano koncepcję włączenia zatrudnienia skazanych oraz działalności przywięziennych zakładów pracy w realizację tej reformy. Dotyczy to w szczególności programu budowy 17 tys. nowych miejsc zakwaterowania. W tę działalność zaangażowanych jest większość z obecnie działających 41 przywięziennych zakładów pracy.</p>
        <p xml:id="div-13">Resort sprawiedliwości widzi potrzebę przywrócenia przywięziennym zakładom pracy niektórych ulg i preferencji finansowych związanych z zatrudnianiem osób pozbawionych wolności, jak też rozszerzenia kręgu przywięziennych zakładów pracy poprzez nadanie takiego statusu firmom niezwiązanym instytucjonalnie z więziennictwem. Przygotowano i przekazano do dalszych prac legislacyjnych pakiet zmian w przepisach prawnych dotyczących również problematyki zatrudnienia osób pozbawionych wolności. Dotyczy to:</p>
        <p xml:id="div-14">- ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności. Projekt zawiera szereg nowych rozwiązań, z których najważniejsze to rozszerzenie katalogu podmiotów gospodarczych mogących ubiegać się o status przywięziennego zakładu pracy, uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do przyznawania statusu przywięziennego zakładu pracy oraz przywrócenie niektórych ulg finansowych związanych ze statusem przywięziennego zakładu pracy;</p>
        <p xml:id="div-15">- ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. Zmiany polegają na przywróceniu przywięziennym zakładom pracy prawa do udzielania zamówień z pominięciem ustawy oraz wyłączeniu spod działania ustawy gospodarstw pomocniczych jednostek organizacyjnych Służby Więziennej działających w warunkach wolnorynkowych.</p>
        <p xml:id="div-16">Zmiany te mają przyczynić się do znacznego zwiększenia roli przywięziennych zakładów pracy w realizowanych we wszystkich jednostkach penitencjarnych programach oddziaływania na skazanych poprzez pracę.</p>
        <p xml:id="div-17">Zaznaczyć należy, iż zgodnie z art. 67 § 3 Kodeksu karnego wykonawczego w oddziaływaniach na skazanych, przy poszanowaniu ich praw i wymaganiu wypełniania przez nich obowiązków, uwzględnia się przede wszystkim pracę, zwłaszcza sprzyjającą zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych, nauczanie, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym oraz środki terapeutyczne. Zapis ten świadczy o roli, jaką pełni praca w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, a jednym z jej elementów jest właśnie zatrudnienie w przywięziennych zakładach pracy.</p>
        <p xml:id="div-18">Obecnie funkcjonuje 41 przywięziennych zakładów pracy, w tym 15 przedsiębiorstw państwowych i 26 gospodarstw pomocniczych. Prowadzą one zarówno działalność produkcyjną, jak też usługową. Produkcja dotyczy różnych branż, począwszy od poligraficznej, poprzez budowlaną, meblarską, metalową, obuwniczą, na odzieżowej kończąc. Funkcjonuje również przywięzienny zakład pracy specjalizujący się w produkcji rolnej. Równie bogata, a nawet szersza jest gama oferowanych przez te firmy usług. Przywięzienne zakłady pracy przeważnie funkcjonują przy większych jednostkach penitencjarnych, ich działalność oprócz rynku lokalnego rozciąga się na cały kraj. W załączeniu przekazuję wykaz przywięziennych zakładów pracy.</p>
        <p xml:id="div-19">Według stanu na dzień 31.05.2006 r. w przywięziennych zakładach pracy zatrudnionych było 2486 osadzonych, co stanowiło ponad 16% ogółu zatrudnionych odpłatnie i ponad 10% wszystkich zatrudnionych (odpłatnie i nieodpłatnie).</p>
        <p xml:id="div-20">Na terenie województwa zachodniopomorskiego usytuowane są 3 przywięzienne zakłady pracy. Są to:</p>
        <p xml:id="div-21">- Przedsiębiorstwo Państwowe GARDIA w Nowogardzie produkujące obuwie robocze i ochronne, zajmujące się również sprzedażą hurtową artykułów bhp, odzieży, obuwia, opału oraz wykonujące roboty ogólnobudowlane,</p>
        <p xml:id="div-22">- Gospodarstwo Pomocnicze Zakład Produkcyjny w Goleniowie specjalizujące się w branży poligraficznej oraz oferujące usługi w innych dziedzinach, np. prace remontowo-budowlane i zakładanie stolarki okiennej,</p>
        <p xml:id="div-23">- Gospodarstwo Pomocnicze Zakład Remontowo-Budowlany w Koszalinie zajmujące się usługami remontowo-budowlanymi, sprzętowo-transportowymi oraz działalnością w zakresie promocji i reklamy.</p>
        <p xml:id="div-24">W latach poprzednich przy Zakładzie Karnym w Stargardzie Szczecińskim funkcjonowało przywięzienne przedsiębiorstwo państwowe o profilu metalowym. Od drugiej połowy 2003 r. znajduje się ono w upadłości i od tego czasu nie zatrudnia skazanych.</p>
        <p xml:id="div-25">W przywięziennych zakładach pracy na terenie województwa zachodniopomorskiego zatrudnionych było w dniu 31.05.2006 r. 221 osadzonych, tj. blisko 9% wszystkich osadzonych pracujących w przywięziennych zakładach pracy.</p>
        <p xml:id="div-26">Z poważaniem</p>
        <p xml:id="div-27">Podsekretarz stanu</p>
        <p xml:id="div-28">Krzysztof Józefowicz</p>
        <p xml:id="div-29">Warszawa, dnia 7 lipca 2006 r.</p>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>