text_structure.xml
41.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Otwieram posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Witam gości i państwa posłów. Stwierdzam kworum. Dzisiejszy porządek obrad obejmuje cztery punkty. W punkcie pierwszym, mamy zaopiniowanie wniosków w sprawie wyboru na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego. W punkcie drugim, mamy zaopiniowanie wniosku w sprawie wyboru na sędziego Trybunału Stanu – zastępcy Przewodniczącego Trybunału Stanu. W punkcie trzecim jest pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz niektórych innych ustaw oraz w punkcie czwartym rozpatrzenie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Czy jest sprzeciw wobec porządku dziennego? Nie słyszę sprzeciwu. Stwierdzam, że porządek dzienny został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Przechodzimy do omówienia punktu pierwszego. Jest to zaopiniowanie wniosków w sprawie wyboru na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Otrzymaliście państwo druk nr 3676, w którym mamy przedstawione sylwetki dwóch kandydatek. Pierwsza osoba, to pani profesor Krystyna Pawłowicz. Bardzo proszę panią poseł Iwonę Arent o przedstawienie pierwszej kandydatury.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PosełIwonaArent">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, mam zaszczyt przedstawić kandydaturę pani profesor Krystyny Pawłowicz na sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Od 35 lat jest pracownikiem naukowym i dydaktycznym w Instytucie Nauk Administracyjno-Prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego w Zakładzie Administracji Prawa Gospodarczego i Bankowego. Wcześniej, przez dwa lata pracowała w Zakładzie Prawa Rolnego pod kierunkiem profesora Andrzeja Stelmachowskiego. Równocześnie przez kilka lat pracowała z profesorem Ludwikiem Barem w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Od 2005 r. jest doktorem habilitowanym. Praca habilitacyjna dotyczyła statusu prawnego przedsiębiorcy wobec Najwyższej Izby Kontroli. Od 2007 r. jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. W 1979 r. ukończyła aplikację sędziowską. Specjalizuje się w publicznym prawie gospodarczym, w tym w zagadnieniach dotyczących m.in.: wolności gospodarczej; problematyce statusu konstytucyjnego i ustawowego przedsiębiorcy; nadzoru państwa nad gospodarką; mediach publicznych i wpływu regulacji unijnych na funkcjonowanie państwa. Jest autorką ok. 90 publikacji, kilku prac zbiorowych, ponad 30 artykułów naukowych oraz 1400 stronicowego „Raportu dla rządu o centralnych organach administracji rządowej”, publikowanego w latach 1995–1996. Jest także współautorką kilku wydań podręcznika akademickiego z „Publicznego Prawa Gospodarczego” oraz licznych publikacji prawnych o charakterze publicystyczno-naukowym, publikowanych m.in. w „Życiu Gospodarczym” i „Rzeczpospolitej”. Jest także autorką ponad 50 opinii i ekspertyz prawnych dla Sejmu RP i naczelnych oraz centralnych organów państwa. Od 1989 r. była wielokrotnie ekspertem Sejmu RP i Senatu RP w pracach legislacyjnych. W 1989 r. uczestniczyła w posiedzeniach okrągłego stołu po stronie opozycyjnej. Przygotowywała i referowała założenia ustawy o zgromadzeniach. Jest współautorką projektu ustawy o zgromadzeniach uchwalonej w 1990 r. W 1992 r. była doradcą prawnym ministra. Podczas pracy w Biurze Prasowym Rządu przygotowała własną koncepcję prawną publicznych środków przekazu. Została wybrana na sędziego Trybunału Stanu na lata 2007–2011. Od 2009 r. jest również członkiem Rady Nadzorczej Telewizji Polskiej S.A. Nie była i nie jest członkiem żadnej partii politycznej.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PosełIwonaArent">Wykształcenie i doświadczenie zawodowe wskazują, że pani profesor Krystyna Pawłowicz jest bardzo dobrym kandydatem na sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Dwukrotnie kandydowała na powyższą funkcję. Jest obecna na posiedzeniu i może odpowiedzieć na każde pytanie. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Proszę pana posła Jerzego Kozdronia o przedstawienie kandydatury pani profesor Małgorzaty Pyziak-Szafnickiej.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełJerzyKozdroń">Dziękuję bardzo. Pani profesor Małgorzata Pyziak-Szafnicka urodziła się 23 czerwca 1955 r. w Łodzi. W 1978 r. ukończyła z wyróżnieniem studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. W tym też roku została zatrudniona na Uniwersytecie Łódzkim, na którym pracuje do dnia dzisiejszego. W latach 1996–2002 oraz 2005–2008 pełniła funkcję prodziekana, a od 2008 r. sprawuje funkcję dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Od 1997 r. jest kierownikiem Zakładu Prawa Cywilnego. W latach 2002–2005 była kierownikiem Studium Doktoranckiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Jest pełnomocnikiem rektora Uniwersytetu Łódzkiego do spraw kontaktów z Uniwersytetem w Tours. Od 2003 r. jest kierownikiem studium podyplomowego Szkoły Prawa Francuskiego. W 1980 r. zdała na ocenę bardzo dobrą egzamin sędziowski. W latach 1983–88 odbyła studia prawa porównawczego na Faculte Internationale de Dront Compare w Strasburgu. W 1987 r. uzyskała stopień doktora nauk prawnych (praca pt. „Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika”). W 1995 uzyskała stopień doktora habilitowanego nauk prawnych (praca pt. „Uznanie długu”, za którą uzyskała indywidualną nagrodę Ministerstwa Edukacji Narodowej). W 2003 r. otrzymała tytuł profesora na podstawie książki „Potrącenie w prawie cywilnym”, za którą otrzymała indywidualną nagrodę Ministerstwa Edukacji Narodowej. W 2010 r. otrzymała tytuł doctora honoris causa Universite Francis Rabelais w Tours. Odbyła staże naukowe w Giessen (1992 r.), Grenoble (1993 r.,1994 r.) i San Sebastian (1996 r.). Prowadziła wykłady za granicą w Nantes i Grenoble. W latach 1994–1998 była radcą prawnym Prezydenta Miasta Łodzi. W latach 1998–2006 była specjalistą do spraw orzecznictwa w Trybunale Konstytucyjnym. Od 2000 r. jest przewodniczącą polskiej sekcji Międzynarodowej Komisji Stanu Cywilnego z siedzibą w Strasburgu. Od 2006 r. jest członkiem Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Jest autorką licznych publikacji, w tym opracowań monograficznych, komentarza do Kodeksu cywilnego, artykułów i podręczników. Jest członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Została odznaczona m.in. Złotą Odznaką Uniwersytetu Łódzkiego, Srebrnym Krzyżem Zasługi i Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Ponadto jest członkiem „Solidarności”. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Otwieram dyskusję. Proszę o zadawanie ewentualnych pytań. Pan poseł Stanisław Rydzoń, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełStanisławRydzoń">Dziękuję bardzo. Chodzi mi o aktywność organizacji pozarządowych, które założyły sobie w programach monitorowanie kandydatów do Trybunału Konstytucyjnego. Z tego co mi wiadomo obydwie panie zrezygnowały z udziału w spotkaniu organizowanym przez organizacje pozarządowe. Jaka była tego przyczyna? Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Bardzo proszę, pani poseł Iwona Arent.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełIwonaArent">Jakie widzą panie problemy związane z funkcjonowaniem Trybunału Konstytucyjnego? Spotykam się ze zjawiskiem aktywizmu sędziowskiego. Jak panie oceniają powyższe zjawisko? Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze pytania? Bardzo proszę, pan poseł Marian Filar.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełMarianFilar">Dziękuję bardzo. Czy miały panie jakieś poważniejsze doświadczenie w pracy sędziowskiej? Czy miały panie styczność z pracą sędziego, bądź adwokata? Słyszałem, że obie panie odbyły aplikację sędziowską.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Padły trzy pytania. Proszę bardzo, pani profesor Pawłowicz.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#KrystynaPawłowicz">Dziękuję bardzo. Na początku odpowiem na pytanie dotyczące organizacji pozarządowych. Mamy kilka organizacji, które działają w tym obszarze i starają się odpytywać kandydatów. Kiedy przyjrzałam się ankiecie, którą otrzymałam, okazało się, że jest tam bardzo wiele pytań, które zadawane są w sprzeczności z prawem. Chodzi o pytania dotyczące mojego światopoglądu. Dodatkowo pojawiły się pytanie o przebyte choroby. Według konstytucji nikt nie może być zobowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych i wyznania. Wydaje się, że organizacje pozarządowe chcą medialnie wypromować kandydata, który im odpowiada. Rozumiem to, ale nie ma powodu, abym poddawała się działaniom pozaustawowym.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#KrystynaPawłowicz">Podsumowując, są to organizacje nie do końca reprezentatywne. Do tego dochodzą procedury, które są chronione konstytucyjnie. Przypomnę, że kandydat musi spełniać kryteria związane z doświadczeniem i wykształceniem. Czy mam odpowiadać na resztę pytań?</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Tak, bardzo proszę ustosunkować się do wszystkich pytań.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#KrystynaPawłowicz">Jeśli chodzi o problematykę funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, to jest to bardzo delikatne pytanie. Wydaje się, że osoby kandydujące powinny uprzejmie odnosić się do powyższej kwestii.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#KrystynaPawłowicz">Mam swoje przemyślenia, które sprowadzają się do drobnych kwestii o charakterze formalnym, ale także do uwag systemowych. Zacznę od najdrobniejszych spraw. Wydaje się, że wyroki Trybunału Konstytucyjnego powinny być ogłaszane wraz z uzasadnieniem. Ma to charakter dydaktyczny. Bardzo często po ogłoszeniu wyroku, Trybunał Konstytucyjny daje sobie jakiś czas na wygłoszenie uzasadnienia, co sprawia, że w odbiorze publicznym staje się to niezrozumiałe.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#KrystynaPawłowicz">Stanowiska i orzeczenia sądu podlegają dyskusjom, natomiast orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego traktowane są jako coś czego nie można krytykować. Wydaje się, że jest to zabieg, który ma na celu zrozumienie argumentacji Trybunału Konstytucyjnego oraz stworzenia obrazu sposobu myślenia.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#KrystynaPawłowicz">Moim zdaniem w niektórych sprawach potrzebna jest debata publiczna. Z tego powodu Trybunał Konstytucyjny nie powinien być otoczony medialną opieką.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#KrystynaPawłowicz">Kolejną kwestią jest uzupełnienie kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, które są niezbędne, zwłaszcza po Traktacie lizbońskim. Chodzi o przekazanie uprawnień i kompetencji organów władzy publicznej. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego powinny być uzupełnione o możliwość badania prawa wtórnego. Może się zdarzyć, że regulacje i akty normatywne, które powstają w Unii Europejskiej mogą być sprzeczne z Konstytucją RP.</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#KrystynaPawłowicz">Następnie dobrze byłoby urealnić kompetencje Trybunału Konstytucyjnego przy ocenie umów międzynarodowych. Tylko Prezydent RP ma możliwość prewencyjnej kontroli, natomiast jak praktyka pokazuje, złożenie przez inne podmioty wniosku o zgodność z Konstytucją RP umowy międzynarodowej oznacza kilkumiesięczne oczekiwanie na wyrok. Wyrok w tym przypadku nie ma większego znaczenia, ponieważ umowa zostaje wdrożona w życie. Stąd wyrok ma charakter fikcyjny.</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#KrystynaPawłowicz">Wydaje się, że jest coś na rzeczy w kwestii składu Trybunału Konstytucyjnego. Konstytucja mówi, że Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów. Ustawa szczegółowo ustala składy: 3 lub 5 osobowe i 15 osobowy dla spraw szczególnych. W praktyce pojawiają się sytuacje, w których Trybunał Konstytucyjny orzeka w składzie 7, czy 8 sędziów w bardzo ważnych sprawach. Można powiedzieć, że mniejszością głosów decyduje o bardzo ważnych kwestiach, czy sporach. Wydaje się, że dla zapewnienia cech naszego ustroju powinna zostać ustanowiona większość, dzięki której zapadają bardzo ważne wyroki.</u>
<u xml:id="u-14.7" who="#KrystynaPawłowicz">Podczas przemian Trybunału Konstytucyjnego powstał problem. Jest to brak równowagi pomiędzy władzą ustawodawczą, a władzą prawodawczą. Pan profesor Morawski, czy pan doktor Baraszkiewicz ukazują nam zachwianie ustroju. Nasz ustrój nie ma już za wiele wspólnego z systemem trójpodziału władzy. Mamy do czynienia z władzą prawodawczą, która została ścięta od góry. Kolejną instancją jest Trybunał Konstytucyjny, który w niesprzyjających warunkach staje się trzecią izbą, która uchyla orzeczenia w zależności od układu politycznego. Nie ma to wiele wspólnego z pilnowaniem Konstytucji RP.</u>
<u xml:id="u-14.8" who="#KrystynaPawłowicz">Jeśli chodzi o aktywizm sędziowski, to jest on związany z niekontrolowaną pozycją Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał pochodzi z wyboru, sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko i wyłącznie Konstytucji RP. Najczęściej wzorcami konstytucji są klauzule generalne typu zasada sprawiedliwości społecznej, czy zasada równości, które sprawiają, że nie ma definicji konstytucyjnych i prawnych tych pojęć. Sprawia to, że w rękach Trybunału Konstytucyjnego znajduje się ogromna władza. Wszystko zależy więc od osobistej kultury, wiedzy, presji i innych czynników, które sprawiają, że sędziowie czując brak kontroli mogą nadużywać władzy. Dodatkowo istnieje możliwość orzekania politycznego.</u>
<u xml:id="u-14.9" who="#KrystynaPawłowicz">Należy podkreślić, że nie da się zupełnie wyzwolić z aktywizmu sędziowskiego. Trybunał przeprowadził orzecznictwo naszego kraju właśnie na podstawie aktywizmu. Można to podzielić na aktywność, w której realizuje się pewne oczywiste dobra, tak jak ochrona życia. Budzi to zastrzeżenia, kiedy realizuje się cele nie całkiem sprawiedliwe. Przez niektórych Trybunał Konstytucyjny jest nazywany jednostką hybrydową. Łączy w sobie cechy organu ustawodawczego i prawodawczego poprzez unieważnianie niektórych aktów prawnych. Uważa się, że narusza to zasadę systemu demokratycznego, czyli rządów ludu. Przypomnę, że nie wszędzie mamy Trybunał Konstytucyjny. M.in. w Szwecji, Szwajcarii i Finlandii nie ma Trybunału Konstytucyjnego i jakoś to działa.</u>
<u xml:id="u-14.10" who="#KrystynaPawłowicz">Jeśli chodzi o doświadczenie sędziowskie, to w ramach żartu mogę powiedzieć, że mam, ale tylko w sądzie koleżeńskim. Przypomnę, że wielu członków i kandydatów nie ma doświadczenia sędziowskiego. Nie można przecież otrzymać aplikacji Trybunału Konstytucyjnego. Wydaje się, że ważniejsze od tego jest doświadczenie zawodowe. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo, za wyczerpującą odpowiedź. Proszę teraz o zabranie głosu panią profesor Małgorzatę Pyziak-Szaficką.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Dziękuję bardzo. Szanowni państwo, jeśli chodzi o spotkanie zorganizowane przez organizacje pozarządowe, to przyczyna mojej absencji była bardzo prozaiczna. Mogłam jechać w przeddzień wigilii, bądź wczoraj. Jak państwo wiecie zostałam zgłoszona jako kandydat 7 grudnia. Kilka dni później pan Wiaderek z organizacji pozarządowych zwrócił się do mnie z kwestionariuszem. Udzieliłam bardzo wyczerpujących odpowiedzi. Napisałam zdecydowanie bogatszy życiorys. Z prośbą przyjazdu do Warszawy zwrócono się do mnie w sobotę 20 grudnia. Pozostały 2, czy 3 dni do wigilii. Odmówiłam, ponieważ jestem dziekanem. Studenci i pracownicy dziekanatu zapraszali mnie na opłatek. Uważałam, że były to na tyle istotne sprawy, że nie mogłam przyjechać. Na dodatek warunki komunikacyjne były w tamtym okresie dramatyczne. Pan Wiaderek podziękował mi za tak szybką i szczegółową odpowiedź, więc ciekawość publiczna została częściowo zaspokojona.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Jeśli chodzi o nieprawidłowości w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego, to pozwólcie państwo, że odpowiedź połączę z odpowiedzią na czwarte pytanie.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Nie byłam sędzią liniowym. Zdałam egzamin sędziowski, natomiast nigdy nie pracowałam jako sędzia. Przez 9 lat byłam specjalistą ds. orzecznictwa, a tak naprawdę asystentem sędziego Trybunału Konstytucyjnego, pani profesor Iwaszkiewicz-Petrykowskiej. Pani profesor Pawłowicz powiedziała, że nie ma aplikacji do Trybunału Konstytucyjnego. Ja odbyłam bardzo solidną, bo aż 9 letnią aplikację. Poznałam działanie Trybunału od podszewki.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Co do wypowiedzi mojej poprzedniczki, to w większości państw mamy instytucję Trybunału Konstytucyjnego. Wykładając na zajęciach „Prawo ogólne” całą godziną poświęcam na podkreślenie znaczenia trybunałów. Trybunał Konstytucyjny powoływany jest zasadniczo do pilnowania m.in., aby ustawodawca nie pozbawiał właścicieli kamienic dochodu z wynajmu lokali. Chodzi o to, żeby stał na straży ludzkich spraw. Wbrew temu co można usłyszeć w telewizji, czy przeczytać w gazecie, Trybunał Konstytucyjny zajmuje się ludzkimi sprawami. Jest tam bardzo dużo spraw dotyczących podstawowych kwestii funkcjonowania obywateli.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Przygotowywanie orzeczeń i uzasadnień nie ma charakteru politycznego. Są to głębokie studia asystentów, czy specjalistów ds. orzecznictwa. Analizuje się wyroki z innych krajów, co orzekli, w jaki sposób, czym się kierowano. W wyniku tego dochodzi do ustalenia konsensusu w ramach składu orzekającego. W przypadku, w którym nie ma zgody, a sędzia sprawozdawca spotyka się ze sprzeciwem, sprawa zostaje przerzucona do składu ogólnego. W ciągu mojej pracy nigdy nie miałam poczucia, że podejmowane są polityczne decyzje. W każdym razie, moja rola sprowadzała się do pogłębionych studiów konstytucyjności. Choć zgadzam się, że pojęcie państwa prawnego jest bardzo ocenne i zależy od uczciwości ludzi. Na tym polega aktywizm sędziowski.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Poważnym problemem jest ciągła walka pomiędzy Trybunałem Konstytucyjnym, a Sądem Najwyższym. Mamy problem orzeczeń interpretacyjnych. Czy Trybunał Konstytucyjnym ma prawo powiedzieć, że taki i taki artykuł jest zgodny z konstytucją pod warunkiem, że rozumiemy go w ten czy inny sposób. Trybunał Konstytucyjny ciągle wydaje interpretacyjne wyroki. Natomiast Sąd Najwyższy kontruje ten proces. Jest poważny problem w sytuacji, w której oddala się wejście w życie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Problemy pojawiają się także podczas rozpatrywanych spraw o charakterze indywidualnym. Chodzi o kwestię, w której przepis na podstawie, którego wydano orzeczenie jest niezgodny z konstytucją. Wyrok jest korzystny dla skarżącego. Trybunał mówi, że obywatel ma rację. Co zrobić z ludźmi, którzy przez wiele lat obowiązywania przepisu uzyskali podobne wyroki? O tym się nie mówi.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Jest także problem w wykonywaniu wyroków przez państwa tu w Sejmie RP. W Trybunale Konstytucyjnym miałam możliwość obserwować sytuację, w której brakowało czasu na zmiany przepisów, które okazały się niekonstytucyjne. Jakiś czas temu Trybunał Konstytucyjny orzekł, że mężczyzna, ojciec biologiczny dziecka, musi mieć legitymacje czynną do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa. Zastrzegł zarazem, żeby nie było tak, aby gwałciciel nie występował o ustalenie ojcostwa. Dostaliśmy przepis z parlamentu, który mówił, że legitymację ma mężczyzna, który jest ojcem biologicznym, bez żadnych ograniczeń.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Odpowiadając na postulaty pani profesor, to uzasadnienia Trybunału Konstytucyjnego nie schodzą poniżej jednego arkusza wydawniczego, czyli 22 stron. Gdyby je czytać po ogłoszeniu wyroku, to byłoby to bardzo męczące. Co gorsza obawiam się, że nie zmieniłoby to poziomu zrozumienia. Według mnie komentuje się orzeczenia Trybunału i nie widzę konieczności zmian w tej materii. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję za wyczerpującą odpowiedź. Czy są jeszcze pytania?</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#EkspertHelsińskiejFundacjiPrawCzłowiekaDorotaPudzianowska">Dziękuję bardzo. Dorota Pudzianowska z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Jestem przedstawicielem organizacji monitorujących wybory na sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Mam pytanie do pani Pyziak-Szafnickiej. Jakie jest pani stanowisko w sprawie wypowiedzi, która dotyczyła zatrudniania osoby homoseksualnej na stanowisku nauczyciela w szkole katolickiej? Co skłoniło panią do zajęcia stanowiska w tej sprawie?</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Bardzo proszę o kolejne pytania.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#EkspertHelsińskiejFundacjiPrawCzłowiekaMałgorzataSzuleka">Małgorzata Szuleka z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Czy mogą panie odnieść się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 1997 r. dotyczącego zakazu aborcji? Ponadto, czy według art. 18 Konstytucji RP można wprowadzić prawo do: wspólnego opodatkowania i wstąpienia w prawo najmu po zmarłym partnerze w odniesieniu do osób pozostających w związkach partnerskich?</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Czy są jeszcze pytania? Bardzo proszę, pan profesor Marian Filar.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PosełMarianFilar">Wnoszę wniosek o unieważnienie powyższych pytań, ponieważ dotyczą prywatnych poglądów kandydatów. Wydaje się, że zadawanie tego typu pytań jest niedopuszczalne.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PosełWitoldPahl">Podzielam wniosek pana posła. Chciałem zapytać o kwestie wtórnego prawa. Chodzi o orzekanie zgodności prawa wtórnego z konstytucją.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Czy są jeszcze pytania? Nie słyszę pytań. Zamykam listę pytających. Nie chcę ograniczać wypowiedzi, natomiast proszę, aby kandydatki odpowiedziały zgodnie ze swoim sumieniem. Jeżeli uznają, że na któreś pytanie nie powinny odpowiedzieć…</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PosełMarianFilar">Złożyłem wniosek o odrzucenie pytań złożonych przez przedstawicielki Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dobrze. Poddajemy wniosek pod głosowanie. Kto jest za uchyleniem pytań zadanych przez panie z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał?</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">14 głosów za, 1 głos przeciw i 1 wstrzymujący się.</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-26.3" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Proszę o odpowiedź na pytanie zadane przez pana posła Witolda Pahla.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#KrystynaPawłowicz">Rozumiem, że chodzi o możliwość oceny przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności prawa wtórnego z Konstytucją RP. Należy powiedzieć, pierwszeństwo ma konstytucja. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w tej kwestii był jasny.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#KrystynaPawłowicz">Jeżeli chodzi o możliwość orzekania, to Polska w ramach traktatów przekazała część swoich kompetencji, w tym możliwość stanowienia przepisów prawa wtórnego przez organy organizacji międzynarodowej, czyli Unii Europejskiej. Powyższej operacji nie odpowiada obecne brzmienie art. 188 Konstytucji RP, który nie przewiduje oceny prawa wtórnego. Według mnie wymaga to uzupełnienia na wzór innych krajów. Są w konstytucji przepisy dotyczące oceny prawa wtórnego, ale dotyczą tylko niektórych sytuacji. Taka możliwość wprowadzana jest na podstawie art. 79 Konstytucji RP, który dotyczy skargi konstytucyjnej.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#KrystynaPawłowicz">Art. 193 Konstytucji RP mówi, że każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, co do zgodności aktu normatywnego z konstytucją, jeśli od odpowiedzi prawnej zależy rozstrzygnięcie toczące się przed sądem. Obejmuje to także przepisy i definicję prawa wtórnego.</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#KrystynaPawłowicz">Trzecią możliwością jest art. 186, który zezwala Krajowej Radzie Sądownictwa wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z konstytucją aktów normatywnych, w zakresie w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Powyższe określenie interpretowane jest jako pojęcie pojemne, dzięki któremu można skarżyć regulację prawa wtórnego. Pojęcie prawa wtórnego jest bardzo szerokie i Trybunał Konstytucyjny może mieć pewne problemy. Konstytucja, która w art. 91 mówi, że jeżeli wynika to z ratyfikowanych przez Polskę umów konstytuujących z organizacjami międzynarodowymi, to prawo przez nią stanowione bezpośrednio, ma pierwszeństwo. Nie są określone konkretne ramy prawne. Należy rozumieć, że w sprawach indywidualnych trzy kanały, które omówiłam dają nam taką możliwość. Natomiast mamy problem prawny w związku z uregulowaniem tego w przepisach. Wiem, że taki projekt został złożony przez PiS. Jest to doprecyzowanie art. 188 o rozszerzenie kompetencji w kwestii badania prawa wtórnego. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Pani profesor Małgorzata Pyziak-Szafnicka, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#MałgorzataPyziakSzafnicka">Nie potrafię powiedzieć nic mądrego na ten temat. Nie analizowałam tego zagadnienia. Zgadzam się z wypowiedzią mojej przedmówczyni. Wydaje się, że jest to kwestia ścisłej interpretacji tego problemu. Dodatkowo odpowiedź jest utrudniona na skutek tego, że pojęcie prawa wtórnego jest bardzo rozległe. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Wyczerpaliśmy listę mówców i przechodzimy do głosowania. Opinia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka dotycząca wniosków w sprawie wyboru na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Marszałek Sejmu RP na podstawie art. 30 ust. 5 regulaminu Sejmu RP w dniu 15 grudnia 2010 r. skierował do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka w celu zaopiniowania powyższe wnioski. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka po rozpatrzeniu wyżej wymienionych wniosków na posiedzeniu w dniu 4 stycznia 2011 r. oraz przeprowadzeniu dyskusji postanowiła zaopiniować pozytywnie kandydatury pani Krystyny Pawłowicz i Małgorzaty Pyziak-Szafnickiej. Jednocześnie Komisja upoważnia pana posła Witolda Pahla do przedstawienia opinii Komisji na posiedzeniu Sejmu RP. Kto jest za? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał?</u>
<u xml:id="u-30.1" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dokonujemy reasumpcji głosowania. Kto jest za? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał?</u>
<u xml:id="u-30.2" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Stwierdzam, że opinia została przyjęta jednomyślnie.</u>
<u xml:id="u-30.3" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Przechodzimy do drugiego punkty obrad. Jest to zaopiniowanie wniosku w sprawie wyboru na sędziego Trybunału Stanu – zastępcę Przewodniczącego Trybunału Stanu. Została zgłoszona kandydatura pani Jolanty Zajdel-Sarnowicz. Bardzo proszę pana posła Mirosława Sekułę o przedstawienie kandydatury.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PosełMirosławSekuła">Panie przewodniczący, szanowni państwo, w imieniu wnioskodawców przedstawiam kandydata na sędziego Trybunału Stanu. Pani Jolanta Zajdel-Sarnowicz urodziła się w Myszkowie. Ukończyła studia na Uniwersytecie Wrocławskim. Uprzedzając pytanie pana profesora Filara jest przedstawicielem „frontowca, sądownika”. Jest sędzią i adwokatem. W latach 1964–1966 odbyła aplikację sądową w Sądzie Wojewódzkim w Katowicach, którą zakończyła zdaniem egzaminu sędziowskiego. W 1970 r. zdała egzamin adwokacki i została wpisana na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach. Od lutego 1982 do 1987 r. była obrońcą w kilkudziesięciu procesach politycznych, które miały miejsce na terenie Śląska. Broniła represjonowanych m.in. z kopalń „Wujek” i „Piast”, hut „Katowice” i „Batalion” oraz licealistów z Bytomia. W latach 1989–1990 była działaczką KO w Katowicach. Od 1992 r. do 1997 r. była pełnomocnikiem górników i ich rodzin oraz Komitetu Zakładowego „Solidarność” przy KWK „Wujek” w sprawach przeciwko funkcjonariuszom ZOMO odpowiedzialnym za masakrę grudniową. Była także pełnomocnikiem w sprawach o odszkodowania i zadośćuczynienia dla osób prześladowanych w czasach stalinowskich. Od 1991 r. do dnia dzisiejszego prowadzi indywidualną kancelarię adwokacką. W latach 1997–2007 była arbitrem w Sądzie Polubownym przy Górnośląskiej Izbie Gospodarczej. W 2006 r. otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Order przyznano z uzasadnieniem za bezinteresowną obronę i pomoc represjonowanym w stanie wojennym. W 2010 r. otrzymała Medal Pamiątkowy Ministerstwa Sprawiedliwości – Lex Veritas Iustitia – za zasługi dla polskiego wymiaru sprawiedliwości.</u>
<u xml:id="u-31.1" who="#PosełMirosławSekuła">Jest to wybór uzupełniający, czyli dokonuje go Sejm RP na postawie art. 17 ust. 2 ustawy o Trybunale Stanu. Przypomnę, że na początku grudnia Sejm RP wybrał na sędziego Trybunału Konstytucyjnego pana Rymara, który pełnił funkcję sędziego Trybunału Stanu. W związku z tym pojawił się wakat na to stanowisko. Pani Jolanta Zajdel-Sarnowicz jest obecna na posiedzeniu Komisji i może odpowiedzieć na każde pytanie. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Czy są pytania? Nie słyszę pytań. W związku z tym przechodzimy do zaopiniowania wniosku. Marszałek Sejmu RP na podstawie art. 30 ust. 5 regulaminu Sejmu RP skierował w dniu 30 grudnia 2010 r. do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka w celu zaopiniowania powyższy wniosek. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowiek po rozpatrzeniu wyżej wymienionego wniosku na posiedzeniu w dniu 4 stycznia 2011 r. oraz przeprowadzonej dyskusji postanowiła zaopiniować pozytywnie kandydaturę pani Jolanty Zajdel-Sarnowicz. Jednocześnie Komisja upoważnia pana posła Piotra Ołowskiego do przedstawienia opinii na posiedzeniu Sejmu RP. Kto jest za? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał?</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Stwierdzam, że opinia została przyjęta jednogłośnie.</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Przechodzimy do kolejnego punktu. Jest to pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych oraz niektórych innych ustaw. Bardzo proszę, pan minister Piotr Kluza.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieSprawiedliwościPiotrKluza">Dziękuję bardzo. Panie przewodniczący, szanowni państwo, zmiana ma na celu cztery zasadnicze obszary. Są to: uregulowanie postępowania dyscyplinarnego sędziów sądów wojskowych na zasadach zbliżonych do obowiązujących w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych; wprowadzenie przepisów regulujących status sędziów, w przypadku zniesienia sadów wojskowych; wprowadzenie przepisów regulujących status asesorów sądów wojskowych, którzy nie spełnili wymagań formalnych do powołania na stanowisko sędziego wojskowego sądu garnizonowego; uregulowania kwestii związanych z zatrudnieniem asystentów sędziów, urzędników i pracowników w sądownictwie wojskowym.</u>
<u xml:id="u-33.1" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieSprawiedliwościPiotrKluza">Projektowane rozwiązania w zakresie postępowania dyscyplinarnego w sposób precyzyjny definiują przewinienia dyscyplinarne w kierunku zgodnym z unormowaniami sądownictwa powszechnego. Przewiduje się także zmianę trybu wyboru rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępcy. Jednym z nowych zadań Krajowej Rady Sądownictwa ma być wybór rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów wojskowych. Oznacza to zwiększenie kompetencji KRS. Skutkiem proponowanych zmian będzie wybór dokonywany przez zgromadzenie sędziów sądów wojskowych. W związku z określeniem nowego modelu kształcenia kadr sądownictwa, uznano za niezbędne wprowadzenie nowego rozdziału, czyli 8a. Określa podstawę zatrudnienia asystentów w sądach wojskowych. Wprowadzenie nowych rozwiązań w art. 5 zmierza do uregulowania sytuacji prawnej osób powołanych do zawodowej służby wojskowej i pełniących ją na stanowiskach aplikantów, bądź asesorów na zasadach obowiązujących przed wejściem w życie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Zgodnie z powyższą regulacją przyjęto, iż dla osób, które zdały egzamin sędziowski i zakończyły aplikację i po zdanym egzaminie kontynuują pełnienie służby zawodowej, okres pomiędzy zdanym egzaminem, a wyznaczeniem na nowe stanowisko po 5 maja 2009 r. jest równoznaczne z zajmowaniem stanowiska asystenta sędziego.</u>
<u xml:id="u-33.2" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieSprawiedliwościPiotrKluza">Szczególną wagę przywiązujemy do zmiany w zakresie przepisów normujących status sędziów sądów wojskowych w przypadku zniesienia sądu wojskowego. W art. 32a § 1 nowelizowanej ustawy proponujemy regulację zgodnie, z którą w przypadku zniesienia sądu wojskowego, sędzia tego sądu na swój wniosek powoływany byłby w trybie określonym w przepisach. Regulacja ma bardzo duże znaczenie w odniesieniu do 4 sądów, które zostały zniesione, a także na przyszłość, gdyby jakiś sąd wojskowy został zlikwidowany. Chodzi o kwestię, w której sędzia sądu wojskowe miałby możliwość pracy w sądownictwie powszechnym. Ten tryb procedury został określony jako wniosek sędziego, bądź uzyskanie jego zgody.</u>
<u xml:id="u-33.3" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieSprawiedliwościPiotrKluza">Istotną regulację zawiera art. 26. Określa nowe zasady delegowania sędziów uwzględniające orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 25 stycznia 2009 r. Zgodnie z tym wyrokiem art. 77 § 7a i 7b ustawy o krajowym ustroju sądów powszechnych został uznany za niezgodny z przepisami Konstytucji RP, dlatego w projekcie proponuje się ich nowelizację. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Rozpoczynamy dyskusję. Czy są jakieś pytania? Bardzo proszę o przedstawienie się.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#SędziawKrajowejRadzieSądowniczejPiotrRaczkowski">Dziękuję bardzo. Piotr Raczkowski z Krajowej Rady Sądowniczej. Szanowni państwo, Wysoka Komisjo, muszę zwrócić uwagę, że projekt w zasadniczej części był opiniowany przez Krajową Radę Sądowniczą i w związku z tym mamy prośbę, aby w następnym tygodniu powyższy projekt trafił na obrady KRS.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Moja propozycja jest taka, aby projekt został skierowany do podkomisji. W trakcie prac na projektem, KRS wyda opinię na ten temat.</u>
</div>
<div xml:id="div-37">
<u xml:id="u-37.0" who="#SędziawKRSPiotrRaczkowski">Dotyczy to także Sądu Najwyższego.</u>
</div>
<div xml:id="div-38">
<u xml:id="u-38.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dobrze. Bardzo dziękuję. Stawiam wniosek, aby projekt z druku nr 3236 skierować do podkomisji, która zajmuje się m.in. KRS i ustrojem sądów powszechnych. W skład podkomisji wchodzą posłowie: Jerzy Kozdroń, Stanisław Rydzoń, Zenon Durka, Stanisław Olas, Monika Ryniak, Bożena Szydłowska i Kazimierz Smoliński. Bardzo proszę, pan minister Kluza.</u>
</div>
<div xml:id="div-39">
<u xml:id="u-39.0" who="#PodsekretarzstanuwMSPiotrKluza">Powyższy projekt był opiniowany przez KRS, natomiast dodaliśmy pkt 4, który mówi o możliwości przejścia sędziego z sądu wojskowego do sądu powszechnego. Wcześniej projekt nie zawierał tej regulacji.</u>
</div>
<div xml:id="div-40">
<u xml:id="u-40.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dziękuję bardzo. Czy jest sprzeciw wobec przeniesienia projektu do podkomisji? Nie słyszę sprzeciwu. Stwierdzam, że projekt został przeniesiony do prac w podkomisji.</u>
<u xml:id="u-40.1" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Przechodzimy do punktu czwartego. Jest to rozpatrzenie rządowego projektu o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Pierwsze czytanie odbyło się przed świętami. Pojawił się wniosek, aby przenieść projekt do prac w podkomisji. Powołamy nową podkomisję w składzie siedmioosobowym.</u>
</div>
<div xml:id="div-41">
<u xml:id="u-41.0" who="#PosełIwonaArent">Proponuję skład pięcioosobowy.</u>
</div>
<div xml:id="div-42">
<u xml:id="u-42.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dobrze. Czy jest sprzeciw wobec takiego rozwiązania? Nie słyszę sprzeciwu. Mamy pięcioosobowy skład. Prosiłbym o zgłaszanie kandydatur.</u>
</div>
<div xml:id="div-43">
<u xml:id="u-43.0" who="#PosełIwonaArent">W imieniu Prawa i Sprawiedliwości zgłaszam swoją kandydaturę.</u>
</div>
<div xml:id="div-44">
<u xml:id="u-44.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Dobrze. Kto jeszcze? Chciałbym zgłosić panów posłów: Witolda Pahla, Stanisława Rydzonia oraz swoją skromną osobę. Mamy czterech kandydatów. Może pan profesor Marian Filar?</u>
</div>
<div xml:id="div-45">
<u xml:id="u-45.0" who="#PosełMarianFilar">Dziękuję bardzo, ale muszę odmówić.</u>
</div>
<div xml:id="div-46">
<u xml:id="u-46.0" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">To jeszcze pan poseł Stanisław Olas. Skład podkomisji to posłowie: Iwona Arent, Witold Pahl, Stanisław Rydzoń, Stanisław Olas i Wojciech Wilk. Czy jest sprzeciw wobec powołania podkomisji w powyższym składzie? Nie słyszę sprzeciwu.</u>
<u xml:id="u-46.1" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Stwierdzam, że powołaliśmy podkomisję do pracy nad drukiem nr 3657. Po zakończeniu posiedzenia zapraszam do mojego stolika, w celu wyboru przewodniczącego. Przypomnę, że o godzinie 12.30 mamy kolejne posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-46.2" who="#PrzewodniczącyposełWojciechWilk">Wyczerpaliśmy porządek dzienny dzisiejszych obrad – zamykam posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>