text_structure.xml
40.9 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Otwieram posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego. Czy ktoś z państwa ma uwagi do porządku dziennego obrad? Nie widzę uwag, zatem możemy przystąpić do obrad.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#PosełZbigniewJanowski">Proszę przedstawiciela ministra-szefa Urzędu Rady Ministrów o wprowadzenie do pierwszego punktu obrad - regionalnych izb obrachunkowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">Regionalne izby obrachunkowe obejmowały swoją działalnością w 1994 r. - 2616 jednostek, z tego 2465 gmin, 49 sejmików samorządowych i 102 związki międzygminne.</u>
<u xml:id="u-2.1" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">Działalność izb, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, koncentrowała się na trzech głównych obszarach:</u>
<u xml:id="u-2.2" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">- kontroli,</u>
<u xml:id="u-2.3" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">- opinii i nadzoru,</u>
<u xml:id="u-2.4" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">- informacji i szkoleń.</u>
<u xml:id="u-2.5" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">Wydawane są cykliczne publikacje wydawnicze i biuletyny informacyjne, w tym ogólnopolski dwumiesięcznik „Finanse komunalne”.</u>
<u xml:id="u-2.6" who="#PodsekretarzstanuwUrzędzieRadyMinistrówJanZagajewski">To było ogólne przypomnienie o zakresie działania izb. Najważniejsze zagadnienia związane z budżetem regionalnych izb obrachunkowych przedstawi pani dyr. Zofia Stawowiak.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Wydatki regionalnych izb obrachunkowych na 1994 r. zaplanowano w wysokości 195,7 mln zł, w ciągu roku nastąpiło ich zwiększenie do 210,6 mln zł. Faktycznie wykonane wydatki ukształtowały się na poziomie 208,4 mln zł, czyli 98,9 proc. planu.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Planowane na 1994 r. wydatki na świadczenia na rzecz osób fizycznych wynosiły 1,416 mln zł, w ciągu roku wzrosły do 2,113 mln zł, czyli o 49 proc. Zwiększenie to nastąpiło kosztem innych bieżących wydatków izb. Nastąpiło ono z powodu wzrostu liczby nieetatowych członków kolegium oraz zwiększenie świadczeń dla nich w związku z podwyżkami płac etatowych pracowników-członków kolegium izby.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Bieżące wydatki na utrzymanie regionalnych izb obrachunkowych ustalono w ustawie budżetowej na 187,084 mln zł. Zostały one zwiększone do kwoty 196,432 mln zł, na co wpłynęło dwukrotne zwiększenie wynagrodzeń i pochodnych od wynagrodzeń.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">W łącznej kwocie wydatków izb regionalnych 395 mln zł, czyli 48,6 proc. przypadało na wynagrodzenia - w tym osobowe - pracowników. Wydatki na wynagrodzenia wyniosły 271 mln zł, czyli prawie 100 proc. planu po zmianach. Nagrody z zakładowego funduszu nagród przeznaczono 3,027 mln zł, a wydano 2,957 mln zł. Na pochodne od wynagrodzeń, tj. składkę ZUS i Fundusz Pracy wydatki zostały zrealizowane w 99 proc.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych planowano 3,731 mln zł, wykonano 3,612 mln zł, to jest 96 proc. po zmianach.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Opłaty na rzecz budżetów gmin po zmianach wynosiły 3 mln zł i zostały wykonane w 100 proc. Fundusze na zakup towarów i usług przeznaczono na jeden wyjazd służbowy zagraniczny prezesów i liczne wyjazdy służbowe krajowe. Było to 97,5 proc. planu. Pozostałe wydatki to kwota 3,342 mln zł zrealizowana w 93,6 proc.</u>
<u xml:id="u-3.6" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Na wydatki inwestycyjne zaplanowano w ustawie budżetowej kwotę 7,200 mln zł. W toku wykonywania budżetu wydatki te zostały zwiększone do kwoty 12,070 mln zł przez przesunięcie oszczędności na innych wydatkach. Za pieniądze te zakupiono sprzęt techniczny, zespoły komputerowe, oprogramowanie, centrale telefoniczne i inne. Wydatki inwestycyjne zrealizowano prawie w 100 proc. planu po zmianach.</u>
<u xml:id="u-3.7" who="#DyrektorDepartamentuAdministracjiPublicznejwUrzędzieRadyMinistrówZofiaStawowiak">Po ostatecznym rozliczeniu budżetów regionalnych izb obrachunkowych wystąpiła oszczędność 2,177 mln zł, która zgodnie z obowiązującymi przepisami została odprowadzona do budżetu państwa. Na tym zakończę omawianie szczegółów budżetu.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Czy przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli lub Ministerstwa Finansów mają do tej części uwagi?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#WicedyrektorZespołuAdministracjiPublicznejNIKJanGłówczyński">Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę we wszystkich regionalnych izbach obrachunkowych i wyniki tej kontroli wykazały, że gospodarka środkami budżetowymi była ogólnie zgodna z zasadami prawa budżetowego. Nie stwierdzono przypadków naruszenia dyscypliny budżetowej. Z uwagi na szczegółowość tych kontroli można powiedzieć, że są to stwierdzenia wiarygodne.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#WicedyrektorZespołuAdministracjiPublicznejNIKJanGłówczyński">Szczegółowe ustalenia co do pewnych uchybień przedstawiliśmy już w naszej opinii.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Poproszę teraz panią poseł Imiołczyk o przedstawienie koreferatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Z materiałów przedstawionych przez Urząd Rady Ministrów, Ministerstwo Finansów i Najwyższą Izbę Kontroli wynika, że gospodarka środkami budżetowymi była prowadzona prawidłowo, bez naruszeń prawa budżetowego. W związku z tym proponuję Komisji przyjęcie tego sprawozdania.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Natomiast z uwag przedstawionych przez NIK wynika, że regionalne izby obrachunkowe miały w roku 1994 zadowalającą sytuację finansową. Na środki związane z funduszem płac i pochodnymi wydano w sumie ok. 70 proc. Na pozapłacowe wydatki pozostało 30 proc. budżetu, co jest rzadkością wśród polskich jednostek budżetowych.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Ze sposobu finansowania wydatków majątkowych, z których ponad 55 proc. pozostawiono na rachunkach inwestycyjnych wynika, że pieniędzmi gospodarowano w sposób racjonalny.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Co do szczegółowych zastrzeżeń przedstawionych przez NIK, takich jak:</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#PosełBarbaraImiołczyk">- zastrzeżenia do opracowywania projektów budżetów i planów finansowych,</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#PosełBarbaraImiołczyk">- korekty odpisów na fundusz świadczeń socjalnych,</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#PosełBarbaraImiołczyk">- prawidłowości stosowania klasyfikacji budżetowej wydatków,</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#PosełBarbaraImiołczyk">- terminowości wypłat podwyżek wynagrodzeń.</u>
<u xml:id="u-7.8" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Należy mieć nadzieję, że regionalne izby obrachunkowe będą w przyszłości dokładały więcej staranności do prowadzenia własnej gospodarki.</u>
<u xml:id="u-7.9" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Chciałam zwrócić państwa uwagę na jeszcze jeden aspekt sprawy. Urząd Rady Ministrów wstrzymał wypłatę rezerwy budżetowej i nie przekazał izbom takich środków, jakie wynikały z ustawy budżetowej. Sądzę, że w 1995 r. sytuacja ta powinna ulec zmianie. Należy szczegółowo badać, jakie wydatki gmin uległy zwiększeniu i z czego to wynika oraz proporcjonalnie zaspokajać rosnące potrzeby.</u>
<u xml:id="u-7.10" who="#PosełBarbaraImiołczyk">Jeszcze raz proponuję przyjęcie sprawozdania dotyczącego regionalnych izb obrachunkowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Nie widzę chętnych do zabrania głosu w tej sprawie. Czy są głosy sprzeciwiające się przyjęciu sprawozdania? Nie widzę.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#PosełZbigniewJanowski">Komisja przyjęła jednomyślnie sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za 1994 r. w części dotyczącej regionalnych izb obrachunkowych.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#PosełZbigniewJanowski">Przechodzimy do drugiego punktu dzisiejszych obrad - sprawozdania z wykonania budżetu państwa za 1994 r. w części o subwencjach ogólnych dla gmin.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">1 stycznia 1994 r. weszła w życie ustawa uchwalona 10 grudnia 1993 r., po kilkuletnim okresie obowiązywania prowizorycznych przepisów. System finansowy gmin jest nadal regulowany tą ustawą, a ustawa ta stanowi jednocześnie podstawę prawną do wykonania budżetów gmin, również w aspekcie subwencji ogólnej.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Ustawa ta wprowadziła nowe elementy dotyczące subwencji ogólnej:</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- obiektywizacja sposobu określania łącznej kwoty subwencji ogólnej,</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- zmiana schematu podziału subwencji ogólnej na gminy,</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- rozszerzenie katalogu podstawowych dochodów podatkowych przyjmowanych do ustalania subwencji wyrównawczej,</u>
<u xml:id="u-9.5" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- obniżenie o 80 proc. progu dochodów, poniżej którego gmina ma prawo do otrzymania subwencji wyrównawczej,</u>
<u xml:id="u-9.6" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- uregulowanie systemu dotowania zadań własnych gmin,</u>
<u xml:id="u-9.7" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- ustalenia odrębnej subwencji oświatowej w związku z przesunięciem terminu obligatoryjnego przejmowania przez gminy prowadzenia szkół podstawowych jako zadania własnego.</u>
<u xml:id="u-9.8" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Na kształt budżetów gmin w roku 1994 wywarły również wpływ regulacje prawne wynikające z dwóch ustaw: z ustawy z 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych i z ustawy z 25 marca 1994 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy. W 1994 r. wszystkie gminy zrealizowały swoje dochody w wysokości 14 mld 808 mln 47 tys. zł, wydatki natomiast w kwocie nieco wyższej, bo 14 mld 903 mln 870 tys. zł.</u>
<u xml:id="u-9.9" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Najpoważniejszą pozycję w dochodach gmin stanowiły dochody własne w wysokości 40,3 proc. ogółu dochodów gmin. Pozostałe grupy dochodów stanowiły odpowiednio:</u>
<u xml:id="u-9.10" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości 23,1 proc.,</u>
<u xml:id="u-9.11" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- subwencja ogólna i oświatowa łącznie - 14,9 proc.,</u>
<u xml:id="u-9.12" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- dotacje celowe 21,7 proc.</u>
<u xml:id="u-9.13" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">W strukturze dochodów własnych gminy w roku 1994 największy udział miały następujące tytuły dochodów:</u>
<u xml:id="u-9.14" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- podatek od nieruchomości w wysokości 33,2 proc. dochodów własnych,</u>
<u xml:id="u-9.15" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- opłata skarbowa - 10 proc.,</u>
<u xml:id="u-9.16" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- podatek rolny - 7 proc.,</u>
<u xml:id="u-9.17" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- podatek od środków transportowych - 6,9 proc.,</u>
<u xml:id="u-9.18" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">- wpływa z tytułu karty podatkowej - 4 proc.</u>
<u xml:id="u-9.19" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">W 1994 r. gminy otrzymały od budżetu państwa środki w postaci dotacji na zadania własne w wysokości 479 mln 386 tys. zł. Jest to 97,6 proc. kwoty planowanej. Na zadania zlecone gminom przeznaczono kwotę 1 mld 833 mln 183 tys. zł, czyli o 1,6 proc. powyżej kwoty planowanej.</u>
<u xml:id="u-9.20" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Z ogólnej kwoty dotacji, na zadania zlecone dla gmin o statusie miasta, które przyjęły do prowadzenia w drodze porozumienia zadania z zakresu rządowej administracji ogólnej i specjalnej, przypada kwota 891 mln 512 tys. zł, czyli 32,7 proc. ogólnej kwoty dotacji na zadania zlecone. Subwencja ogólna i oświatowa w omawianym roku została przekazana gminom w wysokości planowanej. W tym też roku gminy nie zrealizowały dochodów z tytułu podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, podatku rolnego i karty podatkowej. Fakt ten wynika zapewne z podjętych przez gminy decyzji dotyczących ulg, umorzeń i zwolnień oraz trudności z wyegzekwowaniem należności. Natomiast dochody z pozostałych źródeł zostały zrealizowane w pełnej wysokości.</u>
<u xml:id="u-9.21" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Łączne wydatki gmin wynosiły w 1994 r. 14 mld 903 mln 480 tys. zł i były o 2,9 proc. niższe niż zaplanowano przez gminy. Najwięcej środków przeznaczono na wydatki bieżące 77,4 proc. i inwestycyjne 22,4 proc. wszystkich wydatków.</u>
<u xml:id="u-9.22" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Najwyższy wzrost wydatków przypadał na dział ochrony zdrowia, o 114,8 proc. Oznacza to, że więcej gmin przejęło finansowanie zespołów opieki zdrowotnej jako zadanie zlecone.</u>
<u xml:id="u-9.23" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Wydatki w dziale oświaty i wychowania były o 97,9 proc. wyższe niż w 1993 r. przyczyną tego był wzrost liczby gmin, które przejęły prowadzenie szkół podstawowych jako zadanie własne: z 346 gmin w 1993 r. do 627 gmin w 1994 r.</u>
<u xml:id="u-9.24" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">W strukturze działowej wydatków gmin przeważają wydatki na gospodarkę komunalną, oświatową i wychowanie, administrację państwową i samorządową, opiekę społeczną. Te cztery działy stanowiły 72,5 proc. ogółu wydatków.</u>
<u xml:id="u-9.25" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Budżety gmin zamknęły się zbiorczo niedoborem wysokości 95 mln 823 tys. zł. Nadwyżkę budżetową osiągnęło 51,3 proc. ogółu gmin, na łączną kwotę 311 mln 300 tys. zł. Niedobór natomiast wynosił 407 mln 123 tys. zł. Deficyt budżetowy w 1994 r. gminy pokryły w największym stopniu pożyczką (43,8 proc.) oraz nadwyżką budżetową z lat poprzednich (29,4 proc.). Jako źródło sfinansowania deficytu budżetowego cztery gminy wyemitowały papiery wartościowe.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Proszę o uwagi przedstawiciela Najwyższej Izby Kontroli.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#DyrektorEkonomicznyZespołuFinansówiBudżetuNIKAndrzejŁodyga">Środki przewidziane ustawą budżetową dla subwencji ogólnych dla gmin badaliśmy w Ministerstwie Finansów, gdyż minister finansów dysponował tą częścią budżetu. Wyniki kontroli potwierdziły, że zgodnie z ustawą budżetową przeznaczono na subwencje ogólne dla gmin kwotę 551 mln 709 tys. zł. Zatem ustawa budżetowa została w tym punkcie wykonana w 100 proc.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#DyrektorEkonomicznyZespołuFinansówiBudżetuNIKAndrzejŁodyga">Stwierdziliśmy, że zgodnie z ustawą o finansowaniu gmin środki przekazywane były co miesiąc na rachunki gmin za pośrednictwem oddziałów NBP. Porównanie subwencji ogólnej z roku 1993 z sumą z 1994 r. nie jest możliwe, z uwagi na zmiany, które nastąpiły po 1 stycznia 1994 r. i które wynikały z ustawy o finansowaniu gmin, o czym mówiła pani Elżbieta Chojna-Duch.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#DyrektorEkonomicznyZespołuFinansówiBudżetuNIKAndrzejŁodyga">Najwyższa Izba Kontroli potwierdza zgodność danych zawartych w sprawozdaniu Rady Ministrów, dotyczących subwencji ogólnych dla gmin, ze stanem faktycznym ustalonym w toku kontroli. NIK nie wnosi uwag do sprawozdania Rady Ministrów w tej części.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Koreferat przedstawi poseł Stanisław Pawlak.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#PosełStanisławPawlak">Zgodnie z obowiązującą ustawą z 10 grudnia 1993 r. o finansowaniu gmin, łączną kwotę subwencji ogólnej dla gmin ustalono w wysokości 0,9 proc. planowanych dochodów budżetu państwa. Te zaś dochody budżetu państwa na rok 1994 zostały ustalone na 61 mld 101 mln zł, a wyniosły 63 mld 52 mln 200 tys. zł. Tak więc subwencje ogólne dla gmin miały wynosić 551 mln 709 tys. zł. W analizie wykonania budżetu państwa za 1994 r. NIK wskazuje różnicę między kwotami wydatków faktycznie poniesionych z budżetu państwa a kwotami wykazanymi przez gminy. Główny Urząd Statystyczny podaje, że subwencje ogólne dla gmin wyniosły 553 mln 400 tys. zł. Jest więc różnica 1 mln 691 tys. zł. W tej sytuacji rodzi się pytanie do pani minister, dlaczego istnieją te rozbieżności i dlaczego gminy w swoich sprawozdaniach wykazały więcej subwencji niż faktycznie otrzymały?</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#PosełStanisławPawlak">Subwencja ogólna dla gmin obejmuje trzy grupy:</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#PosełStanisławPawlak">- subwencję wyrównawczą - 207 mln 221 tys. zł,</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#PosełStanisławPawlak">- subwencję rozdzieloną proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców - 338 mln 971 tys. zł,</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#PosełStanisławPawlak">- rezerwę subwencji - 5 mln 517 tys. zł.</u>
<u xml:id="u-13.5" who="#PosełStanisławPawlak">Subwencję wyrównawczą otrzymało 1247 gmin, z tego 76 miast, 209 miast i gmin oraz 962 gminy. Subwencja rozdzielona proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców została rozdysponowana proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców w poszczególnych gminach.</u>
<u xml:id="u-13.6" who="#PosełStanisławPawlak">Rezerwą subwencji ogólnej dla gmin dysponuje minister finansów w porozumieniu z ogólnopolską reprezentacją gmin, tj. Krajowym Sejmikiem Samorządu Terytorialnego.</u>
<u xml:id="u-13.7" who="#PosełStanisławPawlak">Zgodnie z ustawą o finansowaniu gmin minister finansów dysponuje środkami w kwocie nie wyższej niż 10 proc. rezerwy subwencji, na pomoc gminom w przypadkach losowych. Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego wystąpił z wnioskiem, aby rozdysponować 4 mln 965 tys. zł według zasad zaproponowanych w uchwałach Wojewódzkich Sejmików Samorządowych. Sejmiki te otrzymały po 100 tys. nowych zł dla każdego województwa. Nie zostały jednak określone kryteria podziału tych pieniędzy na poszczególne gminy. Podziału tego dokonały prezydia Wojewódzkich Sejmików Samorządowych według przyjętych przez nie kryteriów. W tej sytuacji rodzi się pytanie: czy uprawnionymi do rozdziału tej rezerwy na poszczególne gminy w województwach były tylko prezydia, bez udziału reprezentacji poszczególnych gmin?</u>
<u xml:id="u-13.8" who="#PosełStanisławPawlak">Na podstawie ustawy o finansowaniu gmin należy stwierdzić, że jeżeli w czasie kontroli okaże się, iż gminy otrzymujące subwencję ogólną podają nieprawdziwe dane o należnych dochodach, a szczególnie nie wykazują zastosowanych zaniżeń podatków lokalnych stanowiących dochody własne, minister finansów wstrzyma kolejne raty lub zmniejszy subwencję ogólną. Kwoty uzyskane nienależnie przez gminę podlegają odprowadzeniu do budżetu państwa i zwiększają kwotę rezerwy subwencji ogólnej. W analizowanym roku w ten sposób skorygowano subwencję na 1993 rok dla 50 gmin, a na 1994 rok dla 56 gmin. Spowodowało to w 1994 r. zwiększenie rezerwy subwencji ogólnej o 2 mln 913 tys. zł, z czego 2 mln 808 tys. rozdzielono na gminy, a pozostałą kwotę włączono do rezerwy na 1995 rok.</u>
<u xml:id="u-13.9" who="#PosełStanisławPawlak">Na zakończenie chcę stwierdzić, że po przeanalizowaniu sprawozdania z wykonania budżetu państwa na 1994 rok oraz po zapoznaniu się z analizą Najwyższej Izby Kontroli wnoszę o przyjęcie sprawozdania w części dotyczącej subwencji ogólnej dla gmin.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Przechodzimy do dyskusji.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Chciałbym powiedzieć państwu co nieco o historii i perspektywach finansów komunalnych. Przypomnę, że w 1991 r. kwota subwencji ogólnej bez cząstki oświatowej wynosiła 2,72 proc. dochodów budżetu państwa, co stanowiło 0,7 proc. produktu krajowego brutto. Analogicznie dla 1994 roku te wielkości wynosiły odpowiednio: 0,9 proc., co wynikało z ustawy, a w stosunku do produktu krajowego brutto wielkość wynosiła 0,26 proc. Mówiąc krótko, wielkość subwencji ogólnej w stosunku do bazy wyjściowej z 1991 r. zmniejszyła się trzykrotnie. Zwracam na to uwagę, gdyż ten problem z pewnością będzie jeszcze odżywał. Pojawił się on także przy sprawie udziałów gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych. Nieprawidłowa dystrybucja tego podatku spowodowała, że funkcja wyrównawcza subwencji ogólnej niemal zamarła.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Gminy traciły swoje dochody i tracą ciągle poprzez nieprawidłowe decyzje fiskalne dotyczące podatków. Była kontrowersyjna sprawa dotycząca wprowadzenia podatku VAT. Większość gmin, zwłaszcza miejskich twierdziła, że jest to odpływ środków, którymi dysponują gminy. Wydatek ten miała rekompensować subwencja ogólna. Dziś mamy coraz więcej dowodów na to, że ubytki w budżetach powodowane płaceniem VAT są duże i konkretne.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">W woj. katowickim subwencja ogólna została skonsumowana przez podatek VAT w przypadku wszystkich gmin należących do tego województwa. W liczbach wygląda to następująco: gminy woj. katowickiego łącznie wpłaciły w 1994 r. do budżetu państwa z tytułu podatku VAT 301 mld zł, natomiast subwencja ogólna wynosiła 337 mld zł.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Chciałbym też zwrócić uwagę na to, że na wszystkich dotychczasowych posiedzeniach komisji sejmowych sprawę „pilotażu” traktowano marginalnie. Trwają prace nad ustawą miejską, nad budżetem państwa na 1996 rok, Komisja Samorządu Terytorialnego zgłaszała wniosek o nowy projekt ustawy o finansach gmin i do tych prac muszą być przedstawione wnioski dotyczące ubytków finansowych gmin z powodów, o których już wspominałem. „Pilotaż” wskazuje wyraźnie, że gminy traktowane są jak źródło finansowania zadań państwowych.</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Wielkość środków planowanych dla realizacji tego programu była zupełnie oderwana od danych prognozowanych na 1994 rok. Ze sprawozdania URM wynika, że gminy dopłaciły do programu „pilotażu” 1 bln 300 mld zł. Najwięcej dopłacono do gospodarki komunalnej - 559 mld zł, do zadań oświatowych - 323 mld zł i do ochrony zdrowia - 291 mld zł. Dlatego apelowałbym do posłów, żeby w sprawozdaniach dotyczących wykonania budżetu państwa za 1994 rok uwzględniać wszystkie te straty, które gminy poniosły.</u>
<u xml:id="u-15.5" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Kończąc prosiłbym posłów o uwzględnienie w swojej opinii wniosków, które wynikają z faktu niedoszacowania środków na zadania realizowane w ramach programu pilotażowego oraz utraconych dochodów z tytułu opodatkowania dużej części dochodów i wydatków gmin podatkiem od wartości dodanej. Należałoby też przedstawić te wnioski przy pracach nad ustawą o zakresie działania niektórych dużych miast i nad ustawą budżetową na 1996 rok.</u>
<u xml:id="u-15.6" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Gdyby jeszcze Komisja zechciała wystąpić z wnioskiem o powołanie grupy ekspertów do przeprowadzenia globalnej analizy strat finansowych, poniesionych przez gminy z tytułu zmian ustawowych oraz dofinansowywania zadań, na które środki powinna przeznaczać administracja rządowa, może dałoby to realne podstawy poprawy w tej mierze.</u>
<u xml:id="u-15.7" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Ostatnia uwaga dotyczy podziału rezerwy subwencji ogólnej. Zapis mówiący o tym, że krajową reprezentacją gmin jest Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego jest zapisem tymczasowym. Funkcję tę KSST ma spełniać do momentu wyłonienia innego ciała przeznaczonego do reprezentowania. Do 1994 r. KSST pełnił swoją funkcję bardzo rzetelnie, ponieważ opracowywał algorytm podziału tej rezerwy subwencji ogólnej z głębokim uzasadnieniem.</u>
<u xml:id="u-15.8" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Ostatni przykład jest zupełnie inny. Rezerwę podzielono w sposób zupełnie mechaniczny, równo dla każdego województwa. Apeluję, aby wyciągnąć z tego wnioski, żeby podziału dokonywała prawdziwa reprezentacja gmin i uwzględniała przy tym faktyczne ich potrzeby.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#PosełMariaKurnatowska">Mam uwagę co do rzetelnej pracy KSST poprzedniej kadencji i opracowanych algorytmów. Od 1990 r. jestem w samorządzie i w sejmiku woj. bydgoskiego. Pamiętam, jaka złość nas ogarnęła, jak w 1992 r. otrzymaliśmy ten algorytm, w którym duże miasta otrzymały wszystko, a minimum, które pozostało, otrzymaliśmy do podziału my jako sejmik wojewódzki. Na ten temat lepiej nie dyskutujmy.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#PrzedstawicielMinisterstwaFinansówDanutaWawrzynkiewicz">Rzetelna praca tamtego sejmiku wynikała również z tego, że rezerwa w 1993 r. wynosiła ponad 400 mld zł, rezerwa 1994 r. wynosiła równo 49 mld zł. Stąd uproszczony podział, po miliardzie złotych na województwo. Faktycznie potem większość sejmików wojewódzkich poszła przy podziale na gminy po najmniejszej linii oporu i tylko nieliczne przeznaczyły te pieniądze na konkretne inwestycje. Dlatego może się wydawać, że były to pieniądze stracone.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#PosełStanisławPawlak">Mam pytanie do pana Tomaszewskiego, co to znaczy „prawdziwa reprezentacja gmin” i dlaczego KSST nią nie jest? KSST jest złożony z delegatów wybieranych przez poszczególne gminy do sejmików wojewódzkich, a z tych do sejmiku krajowego. To jest, moim zdaniem, prawdziwa reprezentacja.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#PosełPiotrPankanin">Mam pytanie natury merytorycznej i prawnej do pani minister Chojny-Duch. Jak pani zinterpretuje zapis w rozdziale 3 ustawy o finansowaniu gmin, chodzi mi o art. 13 pkt 2 i 3 w aspekcie tego, co się stało z pieniędzmi związanymi z rezerwą subwencji? Czy to jest zgodne z prawem? Czy minister może dać cesję do rozdziału tych pieniędzy prezydiom sejmików wojewódzkich? Czy idea tej rezerwy, która wiąże się z wypadkami, ze szczególnymi zdarzeniami losowymi nie została naruszona przez jej rozdysponowanie równo na 49 województw? Proszę o komentarz na ten temat.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#PosełGrażynaKotowicz">Proponuję ograniczyć dyskusję do przedmiotu posiedzenia, aby jego omawianie poszło sprawniej.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Odpowiem na postawione pytania. Jeśli chodzi o art. 13 pkt 2, jest tam wyraźne określenie, że rezerwą subwencji dysponuje minister finansów w porozumieniu z ogólną reprezentacją gmin. Rzeczywiście w 1994 r. kwota ta była niewielka i każde województwo otrzymało 1 mld starych złotych bez specjalnych kryteriów działowych. Nie było czasu na szersze debaty, prawidłowa procedura wraz z zorientowaniem się w potrzebach gmin w ogóle uniemożliwiłaby wypłatę.</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">W związku z tym wystąpiliśmy do KSST odpowiednio wcześniej o stworzenie obiektywnych kryteriów podziału. Widocznie oni też mieli z tym problemy i zdecydowali się na podział mechaniczny i zarazem najprostszy. Postaramy się ukształtować ten system na rok 1996 dużo wcześniej i adekwatniej do potrzeb. Moim zdaniem, prawo nie zostało tutaj nigdzie naruszone. Określenie „porozumienie z ogólną reprezentacją gmin” zostało wypełnione. KSST przedstawiło nam swoją propozycję, a my, nie mogąc zaproponować nic lepszego, zaakceptowaliśmy ją. Dalszy wewnętrzny podział nie jest kwestią interpretacji prawnej art. 13, a raczej sprawą słowniczka pojęć i art. 3, który mówi wyraźnie, że ogólnopolską reprezentacją gmin do czasu powołania innego organu jest KSST. KSST ma możliwość desygnowania swoich uprawnień na prezydium. Jest to rozwiązanie aktualnie obowiązujące.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#PrzedstawicielkaMinisterstwaFinansówDanutaWawrzynkiewicz">Przyjęliśmy taki oto tryb pracy. KSST upoważnił uchwałą prezydia sejmików wojewódzkich do podziału, po czym podział sejmików wojewódzkich wracał do KSST i tam podejmowano uchwałę o podziale dla każdego województwa. Podstawą do zwiększenia rezerwy były dla nas uchwały KSST, a nie uchwały prezydiów sejmików wojewódzkich.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#PosełPiotrPankanin">Kto stawia podpis pod rozdziałem pieniędzy: minister finansów czy prezydium sejmiku?</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Chodzi tu o porozumienie między KSST a ministrem finansów. Natomiast prezydia sejmików tylko je opiniowały. Porozumienie zostało podpisane przez dwie strony uprawnione do tego ustawowo.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Co do danych pana Tomaszewskiego. My dysponujemy nieco innymi danymi, jeśli chodzi o dochody budżetów gmin w stosunku do PKB i dochodów budżetu państwa w latach 1991–1994. Podobne dane wynikają też z opracowania pani prof. Zyty Gilowskiej i pana dra Misiąga „Decentralizacja polskiego systemu budżetowego”. Te dane mówią, że w roku 1991 relacja subwencji ogólnej wraz z oświatową do PKB wynosiła 0,8, w roku 1992 - 0,7, w 1993 - 0,7, w 1994 - 1,1 proc.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Z kolei relacja do dochodu budżetu państwa stale się zwiększa. W 1991 r. - 3,2, w 1992 - 2,4, w 1993 - 2,4, w 1994 - 3,5 proc. Jeśli chodzi o dane wynikające z opracowania pani Gilowskiej i pana Misiąga, to relacja dochodów do budżetu państwa również jest podobna: w 1991 r. - 2,72, w 1992 - 1,46, w 1993 - 0,99, w 1994 - 0,9 proc. Są to dane robocze, które w tej chwili jeszcze przepracowujemy. Gdy będzie wszystko gotowe, przekażemy je na forum komisji wspólnej rządu i samorządu do przeprowadzenia konfrontacji.</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Będziemy również dysponowali danymi relacjonującymi poniesione wydatki i dochody gmin, bez długu publicznego, bez wydatków na ubezpieczenia społeczne. Wówczas uzyskujemy bardziej klarowny obraz i możliwość ustalenia bardziej sprawiedliwych kryteriów podziału.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#PosełPiotrPankanin">W imieniu prezydium Komisji również proszę o przekazanie nam tych materiałów.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Oczywiście, gdy będą gotowe, dostarczymy je państwu.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#PodsekretarzstanuwMFElżbietaChojnaDuch">Co do kwestii związanej z art. 18. Dotyczy on planu ustawy budżetowej. My rozliczamy się z tego planu, a nie ze zwrotów, dlatego uważam uwagę pana Tomaszewskiego za niesprawiedliwą. W sprawozdawczości należy wykazać planowaną kwotę subwencji ogólnej, wynikającej z ostatniego zawiadomienia ministra finansów o należnej na dany rok subwencji i w wykonaniu kwotę subwencji, jaką gmina otrzyma na dany rok budżetowy. W przypadku, gdy decyzją ministra finansów podjętą stosownie do art. 18 ust. 1 i art. 28 ustawy o finansowaniu gmin zmniejszona została subwencja ogólna za lata ubiegłe, gmina dokonuje korekty wyniku budżetu gminy. Dlatego uważamy, że nie było tu żadnych nieprawidłowości.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Nie będziemy kontynuowali dyskusji pomiędzy panią minister i panem Tomaszewskim. Ten problem nie mieści się w dzisiejszym porządku obrad.</u>
<u xml:id="u-28.1" who="#PosełZbigniewJanowski">Jeżeli chodzi o reprezentacje samorządowe, było pytanie posła Pawlaka i związana z nim dyskusja. Jest to zupełnie odrębny temat. Chciałbym poinformować, że w tej chwili trwają konsultacje pomiędzy wszystkimi klubami w celu stworzenia wspólnej komisji i przygotowania aktu prawnego, na podstawie którego powołamy nową reprezentację wszystkich gmin. Póki co, reprezentacją taką jest Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego. Na ten temat dziś dyskusji nie będzie.</u>
<u xml:id="u-28.2" who="#PosełZbigniewJanowski">Co do sprawy „pilotażu”, formalnie na posiedzeniach Komisji nie można wydzielić tej sprawy, ponieważ omawiamy całość budżetu, a pilotaż jest w nim uwzględniany w różnych miejscach i w różnym stopniu.</u>
<u xml:id="u-28.3" who="#PosełZbigniewJanowski">Mam wniosek do Komisji Samorządu Terytorialnego. Ponieważ wszyscy posłowie otrzymali dosyć obszerny materiał z URM, dotyczący wstępnej analizy realizacji programu pilotażowego oraz materiały od pani Gilowskiej, proponuję, aby przygotować następne posiedzenie, które będzie poświęcone tylko programowi pilotażowemu i jego ocenie. Zaprosimy przedstawicieli Urzędu Rady Ministrów, Ministerstwa Finansów, zainteresowanych środowisk samorządowych i Komisji, która pracuje nad ustawą o miastach. Wtedy szczegółowo omówimy wszystkie te problemy.</u>
<u xml:id="u-28.4" who="#PosełZbigniewJanowski">Czy są jeszcze uwagi do problemu subwencji ogólnej gmin?</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#PrzedstawicielUniiMetropoliiPolskichWłodzimierzTomaszewski">Wydaje mi się, że w swojej wypowiedzi pani minister nie zakwestionowała tego, że subwencja ogólna w porównaniu do 1991 roku zmniejszyła się trzykrotnie. Natomiast co do relacji do produktu krajowego brutto, ja mówiłem o subwencji, a pani minister o dochodach gmin. To jest zupełnie co innego.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#PosełGrażynaKotowicz">Proponuję, abyśmy trzymali się tematu posiedzenia niezależnie od życzeń naszych gości.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Czy są uwagi do problemu subwencji ogólnej dla gmin? Nie widzę. Przypomnę, że pan poseł Pawlak zarekomendował przyjęcie sprawozdania. Nikt się nie sprzeciwia. Komisja jednogłośnie przyjęła sprawozdanie z wykonania budżetu państwa na rok 1994 w części dotyczącej subwencji ogólnych dla gmin.</u>
<u xml:id="u-31.1" who="#PosełZbigniewJanowski">Pozostał nam jeszcze jeden punkt: zaopiniowanie sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 1994 roku w zakresie działania Komisji. Wczoraj na posiedzeniu podkomisji rozmawialiśmy na ten temat i doszliśmy do wniosku, że właściwie we wszystkich posiedzeniach Komisji brali udział przedstawiciele NIK. Zabierali głos, informowali nas o wynikach przeprowadzanych kontroli, odpowiadali na pytania, z którymi zgłaszaliśmy się do NIK. Uważam, że współpraca z Najwyższą Izbą Kontroli układa się bardzo dobrze. Proponuję pozytywnie zaopiniować sprawozdanie. Czy ktoś zgłasza sprzeciw? Nie widzę.</u>
<u xml:id="u-31.2" who="#PosełZbigniewJanowski">Komisja pozytywnie zaopiniowała sprawozdanie z działalności NIK w roku 1994 w zakresie działania Komisji Samorządu Terytorialnego.</u>
<u xml:id="u-31.3" who="#PosełZbigniewJanowski">Czy wniosek w sprawie odrębnego posiedzenia poświęconego pilotażowi zostaje przyjęty? Jednogłośnie. Posiedzenie takie zostanie przygotowane w niedługim czasie.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#PosełStanisławPawlak">Mam propozycję, aby tematem tego posiedzenia uczynić nie tylko sam „pilotaż”, ale dochody gmin w świetle dochodów budżetu państwa, w tym sprawy zlecane gminom do wykonania przez rząd. Mówienie tylko o „pilotażu” i pozostawienie na uboczu gmin wiejskich nie zadowoli wszystkich samorządowców.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#PodsekretarzstanuwMinisterstwieFinansówElżbietaChojnaDuch">Wydaje mi się, że takie kompleksowe ujęcie jest przedwczesne. Projekt ustawy zostanie dopiero przekazany do Rady Ministrów i na forum wspólnej komisji rządowo-samorządowej. Dopiero gdy projekt trafi do Sejmu, taka dyskusja będzie celowa.</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Chciałem poinformować członków Komisji, że mamy w planie we wrześniu posiedzenie na ten właśnie temat. Mam nadzieję, że zbiegnie się to w czasie z przysłaniem nam rządowego projektu ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#WicedyrektorZespołuAdministracjiPublicznejNIKJanGłówczyński">Chciałem poinformować Komisję, że rozpoczęliśmy kontrolę na temat podejmowania przez administrację rządową i samorządową działań w celu usprawnienia wykonywania zadań publicznych na przykładzie rozporządzenia Rady Ministrów z 13 lipca 1993 r. w sprawie określania zadań i kompetencji z zakresu rządowej administracji ogólnej i specjalnej, które mogą być przekazane niektórym gminom o statusie miasta wraz z mieniem służącym do ich wykonywania.</u>
<u xml:id="u-35.1" who="#WicedyrektorZespołuAdministracjiPublicznejNIKJanGłówczyński">W najbliższym czasie będziemy mogli służyć tylko informacjami śródkontrolnymi. Kontrola zostanie w skali kraju zakończona w październiku i w końcu listopada będziemy mieli o niej pełną informację.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#PosełZbigniewJanowski">Weźmiemy to pod uwagę przy ustalaniu planu prac.</u>
<u xml:id="u-36.1" who="#PosełZbigniewJanowski">Na tym zakończymy dzisiejsze posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>